FORUM WPA: Wady i zalety podejścia prototypowego, czyli

1
Forum
© 2012, polskie wydanie, Instytut Psychiatrii i Neurologii
FORUM WPA:
Wady i zalety podejścia prototypowego, czyli diagnozy psychiatrycznej przez
porównywanie z prototypem
Advantages and disadvantages of a prototype-matching approach to psychiatric diagnosis
◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦◦
Prototypowa diagnoza syndromów psychiatrycznych
Prototype diagnosis of psychiatric syndromes
DREW WESTIN
Department of Psychology and Psychiatry, Emory University, 36 Eagle Row, Atlanta, GA 30322, USA
STRESZCZENIE
Stosowana od początku lat 80. metoda diagnozowania pacjenta polegająca na ocenie obecności lub braku
każdego z kilkuset objawów, a następnie łączeniu ich według specyficznych reguł w konfigurację
odpowiadającą jednemu z kilkuset zaburzeń, doprowadziła do ogromnych postępów w badaniach naukowych w
ciągu ostatnich 30 lat. Problemy związane z takim postępowaniem stają się jednak coraz bardziej widoczne,
zwłaszcza w praktyce klinicznej. Podejściem alternatywnym, tak pomyślanym, by zmaksymalizować
przydatność kliniczną, jest sprawdzanie zgodności z prototypem. Zamiast liczyć objawy i ustalać, czy
przekraczają arbitralnie przyjęty punkt odcięcia, diagnosta ma oszacować na skali pięciopunktowej, w jakim
stopniu prezentowany przez pacjenta obraz kliniczny jest zgodny z krótkim, jednoakapitowym opisem danego
zaburzenia - od 1 („zgodność niewielka lub brak zgodności”) do 5 („bardzo duża zgodność”). W rezultacie
powstaje diagnoza zarówno wymiarowa, określająca, w jakim stopniu pacjent „ma” dane zaburzenie, jak i
diagnoza kategorialna, gdzie oceny 4 i 5 punktów oznaczają obecność zaburzenia, zaś ocena na 3 punkty
wskazuje na „podprogowe” lub „klinicznie istotne” cechy. Zaburzenia i kryteria uwzględnione w prototypowych
opisach można zidentyfikować empirycznie, wobec czego prototypy są nie tylko oparte na podstawach
naukowych, ale także użyteczne klinicznie. Diagnoza prototypowa ma szereg zalet: pozwala lepiej uchwycić
sposób, w jaki ludzie naturalnie klasyfikują nowe i złożone bodźce; jest klinicznie przydatna, rzetelna i łatwa do
stosowania w codziennej praktyce; ułatwia diagnozę zarówno wymiarową, jak kategorialną oraz radykalnie
zmniejsza liczbę kategorii wymaganych do klasyfikacji; pozwala na klinicznie bogatszą, uzyskaną empirycznie i
odpowiednią kulturowo klasyfikację; zmniejsza dystans między kryteriami badań naukowych a wiedzą
kliniczną, umożliwiając szkolącym się klinicystom przyswojenie sobie niewielkiego zbioru standaryzowanych
prototypów, a z czasem wypracowanie bogatszych reprezentacji umysłowych poszczególnych zaburzeń w miarę
nabywania doświadczenia klinicznego; może też przyczynić się do rozwiązania trudnego zagadnienia relacji
między diagnozą psychiatryczną a upośledzeniem funkcjonalnym.
SUMMARY
The method of diagnosing patients used since the early 1980s in psychiatry, which involves evaluating each of
several hundred symptoms for their presence or absence and then applying idiosyncratic rules for combining
them for each of several hundred disorders, has led to great advances in research over the last 30 years.
However, its problems have become increasingly apparent, particularly for clinical practice. An alternative
approach, designed to maximize clinical utility, is prototype matching. Instead of counting symptoms of a
disorder and determining whether they cross an arbitrary cutoff, the task of the diagnostician is to gauge the
extent to which a patient’s clinical presentation matches a paragraph-length description of the disorder using a
simple 5-point scale, from 1 (“little or no match”) to 5 (“very good match”). The result is both a dimensional
diagnosis that captures the extent to which the patient “has” the disorder and a categorical diagnosis, with ratings
of 4 and 5 corresponding to presence of the disorder and a rating of 3 indicating “subthreshold” or “clinically
significant features”. The disorders and criteria woven into the prototypes can be identified empirically, so that
the prototypes are both scientifically grounded and clinically useful. Prototype diagnosis has a number of
advantages: it better captures the way humans naturally classify novel and complex stimuli; is clinically helpful,
reliable, and easy to use in everyday practice; facilitates both dimensional and categorical diagnosis and
dramatically reduces the number of categories required for classification; allows for clinically richer, empirically
derived, and culturally relevant classification; reduces the gap between research criteria and clinical knowledge,
by allowing clinicians in training to learn a small set of standardized prototypes and to develop richer mental
representations of the disorders over time through clinical experience; and can help resolve the thorny issue of
the relation between psychiatric diagnosis and functional impairment.
Słowa kluczowe: prototyp / diagnoza / klasyfikacja / ICD-11 / DSM-5 / diagnoza kategorialna / diagnoza
wymiarowa / współchorobowość
Key words: Prototype / diagnosis / classification / ICD-11 / DSM-5/ categorical diagnosis / dimensional
diagnosis/ comorbidity
2
Praca oryginalna
Original paper
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Obciążenie opiekunów pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Caregiver burden in mental illness
MAGDALENA CIAŁKOWSKA-KUŹMIŃSKA, ANDRZEJ KIEJNA
Katedra i Klinika Psychiatrii, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, Wrocław
STRESZCZENIE
Cel. Analiza obciążenia opiekunów pacjentów leczonych stacjonarnie oraz konsekwencji zdrowotnych
związanych z obciążeniem opieką.
Metoda. 60 opiekunów pacjentów leczonych na stacjonarnych oddziałach psychiatrycznych we Wrocławiu,
wskazanych przez pacjentów, wzięło udział w badaniu mającym na celu ocenę poziomu obciążenia opieką oraz
towarzyszące temu konsekwencje zdrowotne. Wykorzystano Involvement Evaluation Questionnaire (IEQ) oraz
liczącą 12 pozycji wersję General Health Questionnaire (GHQ-12).
Wyniki. W obszarze „martwienia się” aż 57% opiekunów doświadcza rzeczywistych konsekwencji opieki, w
obszarze „nakłaniania” nieco mniej, bo 38% opiekunów. Aż 67% badanych opiekunów doświadczało
rzeczywistego pogorszenia stanu zdrowia. Przeżywanie obciążenia w obszarze napięcia interpersonalnego
wyjaśnia nawet 44% wariancji wyników (wynik stenowy w odniesieniu do badanej zbiorowości).
Wnioski. Opiekunowie pacjentów leczonych stacjonarnie odczuwają obciążenie opieką. Ogólny stan zdrowia
opiekuna jest istotnym wskaźnikiem doświadczanego przez niego obciążenia opieką we wszystkich obszarach.
Proces terapeutyczny pacjentów leczonych stacjonarnie powinien również obejmować interwencje
ukierunkowane na ich kluczowych opiekunów, takie jak: diagnozę doświadczanego obciążenia i poziomu
ogólnego stanu zdrowia oraz psychoedukację dotyczącą indywidualnych stresorów i radzenia sobie.
SUMMARY
Objectives. To analyze: (1) the caregiver burden in carers of currently hospitalized patients with mental illness,
and (2) health-related consequences of their caregiver burden.
Method. Participants in the study, 60 key carers indicated by inpatients of mental hospitals in Wroclaw (the
capital of Lower Silesia, Poland), completed two tools: the Involvement Evaluation Questionnaire (IEQ) to
assess their caregiver burden, and the 12-item General Health Questionnaire (GHQ-12) to assess their health
deterioration.
Results. As many as 57% of the caregivers experienced the burden of caregiving in the domain of worrying,
while somewhat less, i.e. 38% of caregivers in the aspect of urging. A genuine deterioration in health status as
measured by the GHQ-12 was found in 67% of the caregivers. Caregiver burden experienced in the area of
interpersonal tension explains as much as 44% of the total variance in the data set (sten scores in the sample
studied).
Conclusions. Key carers of psychiatric inpatients do experience the burden of caregiving. Their general health is
a significant indicator of the caregiver burden they experience in all aspects. Therefore, in the process of therapy
provided to psychiatric inpatients interventions aimed at caregivers should be also included, such as their
experienced burden and general health assessment, as well as psychoeducation concerning individual stressors
and coping.
Słowa kluczowe: obciążenie / osoby z zaburzeniami psychicznymi / opiekunowie
Key words: caregiver burden / the mentally ill / carers
3
Praca oryginalna
Original paper
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Nasilenie lęku u kobiet w okresie okołooperacyjnym
Anxiety levels in women in the perioperative period
MAGDALENA LEWICKA¹, MARTA MAKARA-STUDZIŃSKA2, MAGDALENA SULIMA¹, GRZEGORZ BAKALCZUK¹,
KATARZYNA KANADYS¹, HENRYK WIKTOR¹
1. Zakład Położnictwa, Ginekologii i Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Wydział Pielęgniarstwa i
Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny, Lublin
2. Samodzielna Pracownia Zdrowia Psychicznego, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet
Medyczny, Lublin
STRESZCZENIE
Cel. Określenie poziomu lęku w grupie kobiet leczonych operacyjnie w oddziale ginekologii jest ważnym
elementem diagnozy lekarsko-pielęgniarskiej i może umożliwić lepsze zrozumienie potrzeb pacjentek w okresie
okołooperacyjnym. Przeprowadzone badania miały na celu określenie nasilenia lęku u kobiet w okresie
okołooperacyjnym leczonych w oddziale ginekologii.
Metoda. Badaniami objęto 232 kobiety leczone operacyjnie z różnych powodów ginekologicznych. Do badań
zakwalifikowano kobiety, u których wcześniej nie stwierdzono zaburzeń psychicznych. Badania
przeprowadzono przy użyciu Inwentarza Stanu i Cechy Lęku STAI (State-Trait Anxiety Inventory, STAI)
Spielbergera.
Wyniki. Poziom lęku-stanu, zarówno przed operacją, jak i po operacji, był istotnie mniejszy (p < 0,05) w grupie
badanych w wieku do 40 lat aniżeli w grupie badanych w wieku 41-50 lat i powyżej 50 lat. Poziom lęku-stanu w
grupie kobiet leczonych z powodów ginekologicznych był w okresie okołooperacyjnym istotnie większy (p<
0,05) wśród badanych z wykształceniem podstawowym lub zawodowym aniżeli wśród badanych z
wykształceniem średnim i wyższym.
Wnioski. Wczesne rozpoznanie nasilenia lęku u pacjentek leczonych operacyjnie z powodów ginekologicznych
pozwala wyodrębnić kobiety, które wymagają podjęcia działań psychoedukacyjnych. Wdrożenie takiego
postępowania może przyczynić się do optymalizacji procesu pielęgnacyjnego, większej satysfakcji pacjentek z
przeprowadzonego leczenia i wyższej oceny placówki świadczącej usługi medyczne w okresie
okołooperacyjnym.
SUMMARY
Objectives. The assessment of anxiety level in women receiving surgery in the gynecology department is an
important component of the medical and nursing diagnoses. It may allow us to better understand the patients’
needs in the perioperative period. The aim of the study was to measure the severity of perioperative anxiety in
women treated in the gynecology department.
Methods. Participants in the study were 232 women receiving surgery to treat various gynecologic conditions.
The sample inclusion criterion was absence of any mental disorders diagnosed earlier. The Spielberger StateTrait Anxiety Inventory (STAI) was used.
Results. The state anxiety level was significantly lower (p < 0.05) both before and after surgery in the age group
under 40 years than in the groups aged 41-50 and over 50 years. The state anxiety level in the perioperative
period was significantly higher (p < 0.05) in women with either primary or vocational education than among
women with secondary or university education.
Conclusions. An early assessment of anxiety level in female patients treated surgically for gynecologic
conditions allows to identify those who require psychoeducational interventions. Implementation of such
procedures may help to optimize the nursing care process and to increase patient satisfaction with the treatment
received, leading to a higher rating of the facility providing medical services in the perioperative period.
Słowa kluczowe: lęk / okres okołooperacyjny / operacje ginekologiczne
Key words: anxiety / perioperative period / gynecological surgery
4
Praca oryginalna
Original paper
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Kliniczne predyktory odpowiedzi na inhibitory cholinoesterazy: wyniki programu
obserwacyjnego z zakresu stosowania inhibitorów cholinoesterazy w leczeniu otępień
Clinical predictors of response to cholinesterase inhibitors: results of an observational
program concerning the use of cholinesterase inhibitors in the treatment of dementias
TOMASZ SOBÓW
Zakład Psychologii Lekarskiej, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny, Łódź
STRESZCZENIE
Cel. Ocena skuteczności inhibitorów cholinoesterazy (IChE) w leczeniu otępień w warunkach rutynowej
praktyki lekarskiej oraz klinicznych predyktorów wyników leczenia w zakresie wpływu na funkcje poznawcze
oraz objawy neuropsychiatryczne.
Metoda. Przeprowadzono obserwacyjne, nieinterwencyjne badanie kliniczne obejmujące łącznie 3080
pacjentów leczonych w warunkach rutynowej praktyki lekarskiej przez 220 lekarzy specjalistów. Dane zbierano
prospektywnie w ciągu 6 miesięcy i odnotowywano w jednolitych kartach obserwacji. Analizie poddano wyniki
leczenia losowo wybranych 900 pacjentów.
Wyniki. Istotną klinicznie poprawę (definiowaną jako wzrost punktacji w MMSE o nie mniej niż 3 punkty lub
zmianę nasilenia otępienia według skali FAST) obserwowano u około 12% pacjentów, podczas gdy u 73-82%
(w zależności od zastosowanego narzędzia) stan chorych oceniono jako stabilny w ocenianym okresie. W czasie
obserwacji zmniejszyło się rozpowszechnienie stwierdzanych zaburzeń behawioralnych, a także zużycie
niektórych leków psychotropowych. Najlepsze wyniki leczenia (mierzone odsetkami popraw i pogorszeń)
obserwowano w grupie pacjentów z diagnozą otępienia naczyniowego, a najgorsze w grupie z diagnozą
otępienia z parkinsonizmem. W modelu logistycznej regresji wielokrotnej pozytywnymi predyktorami
odpowiedzi klinicznej na leczenie okazały się, poza typem otępienia, także wyjściowo większe nasilenie
(mierzone MMSE), dłuższy czas trwania zaburzeń poznawczych oraz obecność depresji/płaczliwości i lęku, zaś
rokowniczo niekorzystnym – obecność apatii. Wybór inhibitora (rywastygmina lub donepezyl) ani wiek chorych
nie miały istotnego znaczenia ani dla efektywności leczenia ani dla jego tolerancji.
Wnioski. IChE przynoszą umiarkowanie korzystne efekty terapeutyczne u chorych z otępieniami w zakresie
zaburzeń funkcji poznawczych i objawów behawioralnych. Współistniejąca patologia naczyniowa nie tylko nie
jest przeciwwskazaniem do stosowania IChE, ale nawet okazała się pozytywnym predyktorem odpowiedzi
klinicznej. W badaniu nie obserwowano istotnej zmienności odpowiedzi klinicznej w zależności od
zastosowanego inhibitora (rywastygmina lub donepezyl).
SUMMARY
Objectives. To evaluate the effectiveness of cholinesterase inhibitors (ChEI) in the treatment of dementias in
routine clinical practice and to identify clinical predictors of treatment outcome in terms of cognition and
neuropsychiatric symptoms.
Method. The total of 3080 patients treated by 220 medical specialists in routine clinical practice participated in
the open, observational, non-interventional clinical trial. The data recorded on uniform observation sheets were
prospectively collected during 6 months. Treatment outcomes of 900 randomly selected patients were analyzed.
Results. A clinically meaningful response (defined as an increase in the MMSE scores by at least 3 points or a
change in dementia severity as measured by the FAST scores) was observed in 12% of patients, while in 73-82%
of the sample (depending on the measure used) no change was found in the clinical status. The prevalence of a
majority of behavioral symptoms was reduced during the trial, so was the use of some psychotropic drugs. The
best treatment outcomes (measured by the ratios of arbitrarily defined improvement or deterioration) were
noticed in the vascular dementia group, while the poorest response was attained in patients diagnosed with
dementia with parkinsonism. Multiple logistic regression analysis showed that positive predictors of clinical
response to treatment included, besides dementia type, also lower baseline MMSE scores (i.e. higher dementia
severity), longer duration of cognitive impairments, and the presence of depression/tearfulness and anxiety,
while the presence of apathy at baseline was a significant predictor of poor prognosis. Neither the type of ChEI
administered (rivastigmine or donepezil) nor the patient’s age had a significant effect on the treatment outcome
and drug tolerance.
Conclusions. Cholinesterase inhibitors are moderately effective in the treatment of dementias, in terms of both
cognitive dysfunction and behavioral symptoms. Comorbid vascular pathology not only should not be
considered a contraindication to ChEI therapy, but even proved to be a predictor of positive clinical response. No
clinically relevant variation in the treatment response depending on the type of ChEI used (rivastigmine or
donepezil) was noted in the study.
Słowa kluczowe: otępienie / inhibitory cholinoesterazy / zaburzenia poznawcze / objawy behawioralne /
odpowiedź kliniczna / predyktory
Keywords: dementia / cholinesterase inhibitors / cognitive dysfunction / behavioral symptoms / treatment
response / predictors
5
Praca poglądowa
Review
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Znaczenie objawów resztkowych w przebiegu leczenia depresji
The significance of residual symptoms in the course of treatment for depression
MARCIN BUGAJ1, ANDRZEJ JAKUBCZYK1, MARCIN WOJNAR1,2
1. Katedra i Klinika Psychiatryczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa
2. University of Michigan, Department of Psychiatry, Ann Arbor, MI, USA
STRESZCZENIE
Cel. Omówienie definicji i znaczenia objawów resztkowych (rezydualnych) w przebiegu i leczeniu depresji.
Poglądy. Remisja jest stanem, którego uzyskanie i utrzymanie w przypadku pacjentów z rozpoznaną depresją, a
także innymi chorobami psychicznymi powinno być celem prowadzonych działań terapeutycznych. Jednakże
pomimo ciągłego postępu w zakresie diagnozy i terapii, cel ten nie zawsze jest osiągany, a długoterminowe
wyniki leczenia nie są w dalszym ciągu zadowalające. Objawy resztkowe towarzyszące pełnej lub częściowej
remisji są bardzo ważnymi czynnikami mającymi wpływ na przebieg choroby. Najczęściej są to typowe objawy
depresji występujące w mniejszym nasileniu, takie jak: obniżony nastrój, problemy ze snem, zmęczenie czy też
często niewiązane z depresją objawy somatyczne, głównie bólowe. Wiele badań potwierdza fakt szybszego
nawrotu objawów choroby u osób, u których obecne są objawy resztkowe.
Wnioski. Rozpoznanie uwzględniające obecność objawów resztkowych i prawidłowo wdrożone leczenie mające
na celu ich zminimalizowanie powinny stanowić standard postępowania w przypadku tak powszechnego i
upośledzającego życie schorzenia, jakim są zaburzenia depresyjne.
SUMMARY
Objectives. To discuss the definition of residual symptoms and their significance in the course and treatment of
depression.
Review. Remission is a target state to be achieved and maintained as a result of therapeutic procedures provided
to patients diagnosed with depression or other mental disorders. However, despite continuous advancements in
diagnostics and therapeutics, this target is not always achieved and long-term treatment outcomes are still
unsatisfactory. Residual symptoms accompanying complete or partial remission are important factors affecting
the course of illness. The most common manifestations include typical depression symptoms of mild severity,
such as depressed mood, sleep problems, tiredness, or somatic symptoms (pain mostly) that are often perceived
as unrelated to depression. Many studies have shown earlier relapse of the disease in patients with residual
symptoms.
Conclusion. Residual symptoms should be taken into account in the diagnosis, and properly implemented
treatment should be aimed at their minimization. This should be a standard practice in the management of such a
common and life-impairing condition as depressive disorder.
Słowa kluczowe: depresja / objawy resztkowe / remisja
Key words: depression / residual symptoms / remission
6
Praca poglądowa
Review
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Narzędzia oceny usług psychiatrycznej opieki zdrowotnej
Tools for evaluation of mental health services
MAGDALENA CIAŁKOWSKA-KUŹMIŃSKA, ANDRZEJ KIEJNA
Katedra i Klinika Psychiatrii, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, Wrocław
STRESZCZENIE
Cel. W niniejszym artykule opisano następujące narzędzia: The International Classification of Mental Health
Care (ICMHC), The European Services Mapping Schedule (ESMS), World Health Organization – Assessment
Instrument for Mental Health Systems (WHO-AIMS) oraz The Quality Indicator for Rehabilitative Care
(QuIRC), uznając, że mogą być z powodzeniem wykorzystywane w ocenie psychiatrycznej opieki zdrowotnej w
Polsce.
Poglądy. Informacje dotyczące psychiatrycznej opieki zdrowotnej są kluczowe w procesie jej planowania na
poziomie lokalnym i krajowym. W warunkach polskich nie prowadzi się systematycznych analiz dotyczących
struktury oraz świadczonych usług psychiatrycznej opieki zdrowotnej, stąd też podejmowane próby oceny tych
usług bywają utrudnione. Prawdopodobnym powodem tego stanu rzeczy jest – obok zagadnień systemowych,
politycznych - ograniczona znajomość narzędzi służących takiej ewaluacji. Tymczasem celowe zastosowanie
narzędzi ewaluacyjnych umożliwia dokonanie zarówno analiz związanych z samym kierunkiem wprowadzanych
zmian, jak i ich adekwatnością czy jakością.
Wnioski. W polskich warunkach zastosowanie narzędzi pomiarowych mogłoby wspomóc monitorowanie
postępu w ramach reformy psychiatrycznej opieki zdrowotnej, tym bardziej, że stała analiza usług zapobiega
pogarszaniu się ich jakości.
SUMMARY
Background. In this paper The International Classification of Mental Health Care (ICMHC), The European
Services Mapping Schedule (ESMS), World Health Organization – Assessment Instrument for Mental Health
Systems (WHO-AIMS) and The Quality Indicator for Rehabilitative Care (QuIRC) were presented as tools
useful in the analysis of mental health services in Poland.
Review. Information about the mental health system is essential for mental health care planning at the local and
national levels. Unfortunately, no systematic analyses concerning the structure and provision of mental health
services are conducted in Poland. Therefore, it is difficult to evaluate the process of mental health care provision.
The likely cause of this situation – besides systemic and political issues – is the limited knowledge about
evaluation tools, while appropriate use of such tools allows to analyze not only the direction of changes
introduced in the field of mental health care, but also adequacy and/or quality of mental health services.
Conclusions. Application of the presented tools might help to monitor progress in the implementation of mental
health policy reforms in Poland, the more so that continuous evaluation of mental health services would prevent
deterioration of their quality.
Słowa kluczowe: psychiatryczna opieka zdrowotna / jakość opieki
Key words: mental health services / quality of health care
7
Praca poglądowa
Review
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Badania porównawcze między osobami z różnymi zaburzeniami psychicznymi a ich
zdrowym rodzeństwem
Comparative studies of persons with various mental disorders and their healthy siblings
MARTA MAKARA-STUDZIŃSKA¹, RAFAŁ ŁOŚ²
1. Samodzielna Pracownia Zdrowia Psychicznego, Uniwersytet Medyczny, Lublin
2. Świętokrzyskie Centrum Psychiatrii, Morawica
STRESZCZENIE
Cel. Wykorzystując dostępne bazy danych, PubMed, Embase i Polska Bibliografia Lekarska, prześledziliśmy
literaturę w języku angielskim oraz polskim dotyczącą badań i opracowań wykorzystujących porównanie osób
ze schizofrenią, zaburzeniami nastroju oraz zaburzeniami nerwicowymi i ich zdrowego rodzeństwa z ostatnich
lat. W przeszukiwaniu baz piśmiennictwa użyliśmy słów kluczowych: mental disorders, healthy siblings oraz
schizophrenia, depression i anxiety disorders.
Poglądy. Wyniki badań z ostatnich lat dostarczają coraz więcej dowodów nieprawidłowości zarówno
strukturalnych, jak i czynnościowych u zdrowego rodzeństwa osób cierpiących z powodu zaburzeń
psychicznych. Ich ujawnienie i opis mogą stanowić postęp w zrozumieniu mechanizmu oddziaływania
czynników genetycznych i środowiskowych na powstawanie zaburzeń.
Wnioski. Zdecydowanie najbogatszą literaturą dysponują badania nad schizofrenią, zwłaszcza dotyczące
zaburzeń funkcji neurokognitywnych [1-9]. Większość publikacji dotyczących osób z zaburzeniami
psychicznymi i ich zdrowego rodzeństwa koncentruje się wokół problemu patogenezy zaburzeń psychicznych
oraz roli czynników rodzinnych i środowiskowych w ich występowaniu. Rzadziej poruszanym problemem
pozostaje udział rodzeństwa w życiu osób z zaburzeniami psychicznymi.
SUMMARY
Objectives. Using the available databases such as PubMed, Embase and the Polish Medical Bibliography, a
thorough review was made of recently published English- and Polish-language studies and reports presenting
comparisons between individuals with schizophrenia, mood disorders or neurotic disorders and their healthy
siblings. The following key words were used in the bibliographic database search: mental disorders, healthy
siblings, schizophrenia, depression and anxiety disorders.
Review. Recent research findings provide more and more evidence of both structural and functional
abnormalities in healthy siblings of persons suffering from mental disorders. Identification and description of
these abnormalities may contribute to our better understanding of the mechanisms underpinning the effect of
genetic and environmental factors on the onset of mental disorders.
Conclusions. The literature on schizophrenia research, especially that concerning neurocognitive dysfunctions,
is definitely the most abundant [1-9]. The majority of publications pertaining to persons with mental illness and
their healthy siblings are focused on pathogenesis of mental disorders and the role of familial and environmental
factors in their origin. The issue of the role of siblings in the lives of people with mental disorders is less often
dealt with.
Słowa kluczowe: zaburzenia psychiczne / schizofrenia / zaburzenia nastroju / zaburzenia lękowe / zdrowe
rodzeństwo
Key words: mental disorders / schizophrenia / mood disorders / anxiety disorders / healthy siblings
8
List do redakcji
Letter to the Editor
© 2012 Instytut Psychiatrii i Neurologii
Pytania dotyczące 2 art. 22.2 Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Questions concerning Article 22.2 of the Mental Health Act