plik pdf do pobrania

Transkrypt

58-500 JELENIA GÓRA ul. WOLNOŚCI 150. tel/fax. 0-75 64 32 099; tel. 502 641 541;
e-mail: [email protected]
na lata 2010÷2013 z perspektywą do roku 2018
Przyjęty Uchwałą Nr ................................Rady Miasta Piechowice
z dnia ..................................
Zespół autorski:
Nadzór merytoryczny:
Andrzej Kurpiewski
Referat Gospodarki Nieruchomościami
Mariusz Szalej
i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta
Małgorzata Czcińska-Wydra
Piechowice
Katarzyna Pietrzykowska
Spis treści
I. WSTĘP ........................................................................................ 6
1.
Cel opracowania.....................................................................................................................6
2.
Podstawy prawne opracowania ............................................................................................6
3.
Uwarunkowania w zakresie ochrony środowiska wynikające z innych dokumentów .........8
3.1 Pol i tyka ek ol ogi czna P aństwa w l atach 200 9 -2012 .......................................... 8
3.2 Program ochrony środowi ska województwa dol nośl ąski ego na l ata 2008÷2015
– proj ekt d okum entu ................................................................................ 10
3.3 Program ochrony środowi ska powi atu jel eni ogórski ego na l ata 2008-2011
z persp ekt ywą do ro k u 2015 ...................................................................... 10
3.4 Prog ram eduka cji ek ol ogi cznej dl a Dol neg o Śl ąska ........................................ 11
3.5 Strat egi a R ozw oju P o grani cza Pol sk o – Czeski eg o ......................................... 11
3.6 Studi um uwarunkowań i ki erunków zagospodarowani a przestrzennego dl a
Pi ech owi c ............................................................................................... 12
3.7 Strat egi a roz woju po wi atu jel eni ogó rs ki eg o ................................................. 13
3.8 Strategi a Rozwoju Gmi ny Mi ejski ej Pi echowi ce na l ata 2010-2015 – projekt
dokum entu ............................................................................................. 16
3.9 Tez y Ka rkon o ski e – p rojekt d o kum entu ....................................................... 17
3.10 Wi el ol etni pl an i nwest yc yjny g mi ny Pi ech ow i ce ............................................. 18
II. OCENA
DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ REALIZOWANYCH NA RZECZ
OCHR ON Y ŚR ODOWISKA PIE CHOWIC
................................................... 19
4.
Ocena realizacji dotychczasowego programu ochrony środowiska gminy miejskiej
Piechowice ...........................................................................................................................19
5.
Krajowe limity racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i poprawy stanu
środowiska...........................................................................................................................25
III. OGÓ LNA
CHAR AKTER YST YK A
IV. S YNTET YCZ NA
PIE CHOWIC .......................................... 28
OCEN A STANU ŚROD OWISK A
........................................ 32
6.
Budowa geologiczna i surowce mineralne ..........................................................................32
6 .1 Id en t yfi ka cj a p rob l em ów z w i ą z a n ych z och ron ą z a sob ów n a t u ra l n ych n a
tereni e mi asta ........................................................................................ 33
7. Klimat...................................................................................................................................34
7.1 Chara kt ery sty ka m ez okl i matu .................................................................... 34
7.2 Wa runki termi czne ................................................................................... 35
7.3 Opad y at mosf ery czn e ............................................................................... 36
7.4 Wa runki prz ewi et rzani a ............................................................................ 37
8. Zasoby przyrodnicze............................................................................................................38
8.1 Fl ora 39
8.2 Zi el eń w mi eści e ...................................................................................... 40
8.3 Prz estrz eń l eśna ...................................................................................... 42
8.4 Fauna .................................................................................................... 45
8.5 G osp oda rk a ł owi ecka ................................................................................ 48
8.6 Rzeźba terenu i wal o ry wi zual ne k raj ob razu ................................................. 49
8.7 Och rona p ra wna wa rt oś ci prz yrodni czy ch ..................................................... 53
8 .8 Id en t yfi ka cj a p ro b l em ów z w i ą z a n ych z och r on ą p rz yr od y n a t er en i e m i a st a ....... 5 7
9. Jakość wód i stosunki wodne ..............................................................................................59
9.1 Wod y p odzi emn e ..................................................................................... 59
9.2 Wod y p o wi erz chni owe .............................................................................. 59
9.3 G osp oda rk a wodn o- śc i ekow a w Pi echo wi cac h ............................................... 60
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
2/2
9.4
Id en t yfi ka cj a p rob l em ów z w i ą z a n ych z och ron ą środ ow i ska w od n eg o n a
tereni e mi asta ........................................................................................ 62
10. Stan czystości powietrza .....................................................................................................64
10.1 Emi sje zani ecz ysz cz eń do p owi etrz a ........................................................... 64
10.2 Oc ena st anu cz yst o ści po wi etrza ................................................................ 67
10.3 En ergi a odnawi al na .................................................................................. 69
1 0 .4 Id en t yfi ka cj a p ro b l em ów z w i ą z a n ych z och r on ą p o w i et rz a n a t e r e n i e m i a st a ...... 7 1
11. Klimat akustyczny................................................................................................................72
11.1 Hała s p rz emy sł owy .................................................................................. 72
11.2 Hała sy k omuni kac yjne .............................................................................. 72
1 1 .3 Id en t yfi ka cj a p rob l em ów z w i ą z a n ych z och ron ą p rz ed h a ł a sem n a t eren i e
mi asta ................................................................................................... 75
12. Powierzchnia ziemi i gleby ..................................................................................................75
12.1 Rol ni cza prz est rz eń p roduk cyjna ................................................................ 75
12.2 Gl eby i i ch przy datno ś ć rol ni cza ................................................................. 75
12.3 Zas obn oś ć i zani ecz ys zczeni e gl eb .............................................................. 77
12.4 Tereny zd egrado wan e .............................................................................. 78
1 2 .5 Id en t yfi ka cj a p rob l em ów z w i ą z a n ych z och ron ą p ow i erz ch n i z i em i n a t eren i e
mi asta ................................................................................................... 79
13. Promieniowanie ...................................................................................................................79
13.1 Promi eni owani e el ektromagn et yczn e ........................................................... 79
13.2 Promi eni owani e j oni zujące ........................................................................ 81
14. PowaŜne awarie i zagroŜenia naturalne..............................................................................83
14.1 Ryzy ko p ow stani a powaŜny ch aw ari i ........................................................... 83
14.2 ZagroŜ eni a po wodzi o we ............................................................................ 85
1 4 .3 Id en t yfi ka cj a p rob l em ów z w i ą z a n ych z z a p ob i eg a n i em p ow a Ŝ n ym a w a ri om
i powo dzi om na tereni e mi asta .................................................................. 87
V. S TRAT EGI A
OCHR ONY ŚROD OWISK A D O ROK U
2018 .............................. 88
15. Cele i zadania o charakterze systemowym .........................................................................91
15.1 Koord ynacj a dzi ałań n a rz ecz ochrony ś rod owi ska ......................................... 91
15.2 Wsp ółp rac a p rzy grani czna ......................................................................... 93
1 5 .3 In t eg ra cj a a sp ekt ów e kol og i cz n y ch w p l a n o w a n i u p rz e st rz en n ym ..................... 9 5
15.4 Zadani a własn e mi ast a z za kresu rozwi ązań s yst em ow ych .............................. 98
15.5 Zadani a k oo rd yno wan e p rz ez mi asto ........................................................... 99
VI. P ROGR AM
EDUK ACJ I EK OLOG ICZNE J ................................................. 99
16. Edukacja ekologiczna i komunikacja społeczna..................................................................99
16.1 Cel e i ki erunki dzi ałań ............................................................................ 101
16.2 Zadani a własn e z za kresu eduka cji ekol ogi c znej i k omuni kacji sp ołeczn ej ....... 102
CEL ST RAT EGICZ N Y E .................................................................................... 102
16.3 Ki erunki dzi ałań na l ata 2014-2 018 .......................................................... 104
VII. OCHRONA
DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE
UśYTK OW ANI E Z ASO BÓW PRZYRODY
................................................. 104
17. Ochrona róŜnorodności biologicznej i krajobrazu.............................................................104
17.2 Zadani a własn e gmi ny z za kresu och rony bi oróŜn orodn ości ........................... 104
18. Ochrona lasów i zieleni miejskiej ......................................................................................106
18.2 Zadani a własn e z za kresu och ron y l as ów i ziel eni mi ejski ej ........................... 106
18.3 Zadani a k oo rd yno wan e p rz ez mi asto ......................................................... 107
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
3/3
19. Ochrona powierzchni ziemi i gleby....................................................................................108
19.2 Zadan i a własn e z za kr esu och ron y p o wi erz c h n i zi emi ................................... 108
20. Ochrona zasobów naturalnych, kopalin i wód podziemnych ............................................110
20.2 Zadani a własn e ..................................................................................... 110
VIII. PO PRAWA
JAKOŚ CI ŚROD OWI SK A I B EZPIE CZEŃ STW A EKO LOG ICZN EGO . 111
21. Jakość wód i stosunki wodne ............................................................................................111
21.2 Zadani a własn e z za kresu och ron y wó d ..................................................... 111
22. Ochrona przed hałasem.....................................................................................................113
22.2 Zadani a własn e z za kresu k ształt owani a kl imatu a kust yczn eg o ...................... 114
23. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem...................................................................116
23.2 Zadani a własn e z za kresu och ron y atm os fery ............................................. 117
24. Ochrona klimatu ................................................................................................................118
25. Gospodarka odpadami.......................................................................................................119
26. Promieniowanie elektromagnetyczne...............................................................................120
26.2 Zadani a własn e ..................................................................................... 120
27. Promieniowanie jonizujące ...............................................................................................120
27.2 Zadani a własn e ..................................................................................... 120
28. PowaŜne awarie i zagroŜenia naturalne............................................................................121
28.2 Zadani a własn e ..................................................................................... 122
VIII. ZRÓ WN OW Aś ONE
IX. HARMONOGRAM
WYK ORZYST ANI E SUR OW CÓ W, WOD Y I ENER GII ....... 125
WŁASNYCH ZADAŃ PROEKOLOGICZNYCH I NAKŁADY NA
REALIZ ACJĘ PRO GR AMU ................................................................. 126
X. UW ARUN KO WAN IA
E KON OMICZNE ................................................... 128
29. Nakłady na realizację zadań ochrony środowiska w latach 2010÷2013..........................128
30. Pozyskiwanie środków finansowych.................................................................................129
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
4/4
XI. MO NIT ORIN G P ROGR AMU
XII. SP IS
I ŚROD OWISKA
........................................ 133
WYK ORZ YST ANYCH PU BLIK ACJI I DOK UMEN TÓ W ........................ 138
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
5/5
I. WSTĘP
1 . C e l o p r a c owa n i a
Celem pracy jest aktualizacja Programu ochrony środowiska dla miasta Piechowice, który
został przyjęty Uchwałą Nr 162/XXXI/2005 Rady Miasta Piechowice z dnia 22 lutego 2005 roku
w sprawie uchwalenia programu ochrony środowiska na lata 2004-2007 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2008-2011.
Dokument niniejszy, pozwalający na kontynuację zadań zmierzających do poprawy stanu
środowiska naturalnego na terenie Piechowic w latach 2010÷2017, naleŜy traktować jako
wypełnienie obowiązku wynikającego z ustawy Prawo ochrony środowiska, która zobowiązuje
samorządy do odnoszenia co 4 lata celów i niezbędnych działań określonych w Programie
do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska.
Stan docelowy w tym zakresie nakreśla „Polityka ekologiczna Państwa w latach
2009÷2012 z perspektywą do roku 2016”, a za nią programy ochrony środowiska: wojewódzki
i powiatowy.
Prace nad niniejszym Programem podjęto do realizacji z nieuniknionym opóźnieniem
spowodowanym przedłuŜeniem prac nad programami wyŜszego rzędu: Polityką ekologiczną
Państwa, programem wojewódzkim a zwłaszcza powiatowym programem ochrony środowiska,
który zawiera wytyczne dla programów gminnych. W konsekwencji potrzebne było przesunięcie
horyzontu czasowego sporządzanego dla Piechowic, drugiego z rzędu tego rodzaju dokumentu
strategicznego.
2 . Po d s t a w y p r a w n e o p r a c ow a n i a
Art.17 ust.1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity:
Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) stanowi, Ŝe organ wykonawczy gminy (Burmistrz
Miasta) opracowuje program ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej
państwa. Zgodnie z art. 14 przywołanej wyŜej ustawy, program powinien określać:
cele ekologiczne;
priorytety ekologiczne;
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych;
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno- ekonomiczne i
środki finansowe.
Bardziej szczegółowe wskazówki dotyczące zawartości programów zawierają przyjęte 21
grudnia 2002 roku przez Ministerstwo Środowiska Wytyczne do sporządzania programów
ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Wytyczne te „mają charakter ramowy
i mogą być wykorzystane jako materiał pomocniczy przy sporządzaniu programów ochrony
środowiska”. Dokument ten podkreśla, Ŝe struktura wojewódzkich, powiatowych i gminnych
programów ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury Polityki ekologicznej
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
6/6
Państwa. Program ochrony środowiska gminy miejskiej Piechowice na lata 2010–2018
opracowany został z uwzględnieniem układu strukturalnego „Wytycznych...” i zawiera między
innymi następujące elementy:
racjonalne uŜytkowanie zasobów naturalnych,
poprawa jakości środowiska,
narzędzia i instrumenty realizacji programu,
współpraca przygraniczna,
harmonogram realizacji i nakłady na realizację programu,
kontrola realizacji programu.
Ponadto, zgodnie z wyŜej powołanymi Wytycznymi, program gminny uwzględnia:
zadania własne gminy (zadania finansowane w całości lub częściowo ze środków
będących w dyspozycji gminy);
zadania koordynowane (pozostałe zadania związane z ochroną środowiska, które są
finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących
w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego
i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale podległych
bezpośrednio organom wojewódzkim lub centralnym).
Projekty gminnych programów ochrony środowiska opiniowane są przez zarząd powiatu
(Art. 17.2 ustawy Prawo ochrony środowiska (POŚ)). Opinia ta nie jest wiąŜąca. Z wykonania
programów sporządza się co 2 lata raporty, które przedstawia się radzie gminy. Programy, tak
jak Polityka ekologiczna państwa, sporządzane są na 4 lata, a przewidziane w nim działania
powinny obejmować takŜe okres następnych 4 lat (art. 14 ust. 2 ustawy POŚ).
Z programem ochrony środowiska ściśle wiąŜą się plany gospodarki odpadami (Rozdział 3
Ustawy o odpadach) – stanowią mianowicie ich część. Ponadto, dla terenów, na których
przekroczone są standardy jakości środowiska (np. przekroczenia norm hałasu) tworzy się tak
zwane programy naprawcze (art. 84 Prawa ochrony środowiska), które mają mieć postać aktu
prawa miejscowego. UpowaŜnienia do opracowania konkretnych programów, związanych
z ochroną wskazanych elementów środowiska, zawierają przepisy ustaw szczególnych.
W niniejszym Programie
z następującymi dokumentami:
ochrony
środowiska
zadbano
o jego
kompatybilność
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009÷2012 z perspektywą do roku 2016,
przyjęta uchwałą Sejmu RP z dnia 22 maja 2009 roku [MP z 2009 r, Nr 34, poz.
501].
Program ochrony środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2008÷2015 –
projekt dokumentu.
Program ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego na lata 2008÷2011
z perspektywą do roku 2015 przyjęty uchwałą nr XXXVI/216/09 Rady Powiatu
Jeleniogórskiego z dnia 28 września 2009 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
7/7
Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska przyjęty Uchwałą Sejmiku
Województwa Dolnośląskiego Nr XLIX/681/05 z dnia 16.12.2005 r.
Strategia zrównowaŜonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego na lata 2006÷2014,
której aktualizacja została przyjęta dnia 31 marca 2006 roku uchwałą Rady Powiatu
Jeleniogórskiego nr XXXIX/274/06.
Wieloletni Plan Inwestycyjny gminy Piechowice na lata 2008-2013 stanowiący
załącznik do Uchwały nr 245/XLI/09 Rady Miasta Piechowice z dnia 21 maja 2009 r.
zmieniająca uchwałę nr 85/XIV/07 w sprawie uchwalenia Wieloletniego Planu
Inwestycyjnego gminy Piechowice na lata 2008 – 2013.
Aktualizację Programu przeprowadzono uwzględniając takŜe zweryfikowane priorytety
i zadania zapisane w pierwszej edycji Programu ochrony środowiska dla gminy miejskiej
Piechowice, diagnozę stanu środowiska oraz nowe akty prawne. Sporządzając niniejszy
dokument brano takŜe pod uwagę programy ochrony środowiska dla sąsiednich gmin powiatu
jeleniogórskiego, a zwłaszcza dla miasta Jelenia Góra.
Kierując się potrzebą utrzymania zgodności niniejszego programu z programami wyŜszego
rzędu, struktura niniejszego Programu została podporządkowana strukturze Programu ochrony
środowiska powiatu jeleniogórskiego na lata 2008÷2011 - przyjęto identyczne cele strategiczne
oraz mierniki monitoringu środowiska. Cele krótkoterminowe (operacyjne) i kierunki działań
zostały dostosowane do specyfiki gminy miejskiej Piechowice. W Programie uwzględniono
wszystkie wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska podane
w dokumencie nadrzędnym.
3 . U w a r u n ko w a n i a w z a k r e s i e o c h r o n y ś r o d o w i s k a
w y n i k a j ą c e z i n n ych d o k u m e n t ó w
3.1
Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012
Dokument ten przyjęty uchwałą Sejmu RP z dnia 22 maja 2009 roku [MP z 2009 r. Nr 34,
poz. 501] naleŜy traktować jako aktualizację i uszczegółowienie Polityki ekologicznej Państwa
na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010.
Omawiany dokument na wstępie dokonuje diagnozy polskiej polityki ekologicznej i określa
jej wyzwania. Wskazuje na dokonane w ostatnich 20 latach istotne obniŜenie wielkości
ładunków odprowadzanych do środowiska. Jednocześnie mówi o niskim poziomie świadomości
ekologicznej społeczeństwa i zapowiada intensyfikację edukacji ekologicznej oraz wzmocnienie
współpracy z organizacjami ekologicznymi. W zakresie finansów skutkiem realizacji
proponowanej Polityki ma być zwiększenie efektywności wykorzystania środków pomocowych
UE, mobilizacja funduszy krajowych oraz stworzenie nowych instrumentów wspierających
działania proekologiczne.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
8/8
Planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety
ustalone w skali Unii Europejskiej. Zgodnie z polityką ekologiczną Wspólnoty Europejskiej do
najwaŜniejszych wyzwań zaliczyć naleŜy:
działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównowaŜonego rozwoju,
przystosowanie do zmian klimatu,
ochrona róŜnorodności biologicznej,
przy czym to ostatnie zadanie wraz z renaturalizacją i udraŜnianiem rzek stanowić ma
wstępną strategię działań na okres prezydencji RP w 2011 roku.
W nowym dokumencie, zachowano podobną strukturę jak w przypadku "Polityki
ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010"
inaczej jednak akcentując potrzebę działań uznanych jako priorytetowe.
Zgodnie z obowiązującą w Unii generalną zasadą zrównowaŜonego rozwoju, wartości
ekologiczne i społeczne są stawiane na równi z wartościami ekonomicznymi. Jednym
z prewencyjnych instrumentów umoŜliwiających ochronę środowiska juŜ na etapie planowania
są procedury ocen oddziaływania na środowisko. Procedurom tym podlegają wszystkie
dokumenty o strategicznym charakterze, w tym studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
oraz programy ochrony środowiska. Kwestie związane z ocenami oddziaływania na środowisko,
ale takŜe zarządzaniem ochroną przyrody, w tym europejską siecią „Natura 2000” oraz
zagadnieniami w zakresie odpowiedzialności za szkody w środowisku koordynuje powołany
w listopadzie 2008 roku Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska oraz regionalni dyrektorzy
ochrony środowiska.
W prezentowanej „Polityce ekologicznej Państwa” duŜo uwagi poświęcono ochronie
zasobów naturalnych, w tym zwłaszcza ochronie róŜnorodności biologicznej, zwiększeniu
z 28,9 do 30% udziału terenów leśnych oraz wiązaniu ich korytarzami ekologicznymi, ochronie
gruntów rolnych, rekultywacji terenów zdewastowanych i zdegradowanych, racjonalnemu
gospodarowaniu zasobami wodnymi oraz bogactwami mineralnymi.
Zagadnienia dotyczące ochrony klimatu uzyskały w ostatnich latach najwyŜszy priorytet
w świecie, a problemy z nią związane nabrały istotnego znaczenia nie tylko dla ochrony
środowiska, ale równieŜ dla działalności gospodarczej i społecznej. Szczególnie trudne zadanie
dla Polski związane z przeciwdziałaniem zmian klimatu wynikają z przyjętej przez Radę
Europejską w 2007 roku decyzji o redukcji emisji gazów cieplarnianych z terenu UE o 20% do
roku 2020. W związku z powyŜszym Rada przyjęła, Ŝe w 2020 roku udział odnawialnych źródeł
w produkcji energii wyniesie co najmniej 20%.
Ochrona klimatu wiąŜe się bezpośrednio z ochroną powietrza przed zanieczyszczaniem.
W 2008 roku weszła w Ŝycie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia
21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, która narzuca
niezwykle ostre stęŜenia dopuszczalne dla pyłów o granulacji do 2,5µm znaczące ograniczenie
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
9/9
naraŜenia ludności na ich oddziaływanie. Z punktu widzenia ochrony atmosfery konieczne jest
niewątpliwie znaczne przyśpieszenie w wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii oraz jej
oszczędne wykorzystywanie.
Omawiany dokument zwraca równieŜ uwagę na potrzebę ochrony środowiska z uwagi na
ochronę zdrowia. Wymienia się tu potrzebę ochrony przed hałasem, promieniowaniem
elektromagnetycznym, ochronę gleb i wód przed zanieczyszczeniami (np. poprzez rozwiązanie
gospodarki substancjami chemicznymi, gospodarki ściekowej, stosowanie dobrych praktyk
w rolnictwie), zagroŜeniem ruchami masowymi oraz zagroŜeniem powodziowym.
3.2
Program ochrony środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2008÷2015 –
projekt dokumentu
Program ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego na lata 2008 – 2015 jest
aktualizacją Programu zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska województwa
dolnośląskiego, który był dokumentem programowym wytyczającym cele, kierunki działań
i zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie województwa w latach 2001 - 2008.
Omawiany dokument zawiera między innymi wytyczne do sporządzania powiatowych
programów ochrony środowiska, do których z kolei winny być komplementarne programy
sporządzane dla poszczególnych gmin powiatu. Zarówno struktura, jak i szczegółowa
zawartość programów powiatowych leŜy w gestii powiatu, zaleca się jednak aby dla zachowania
spójności z programem wojewódzkim przestrzegać stosowania przyjętych w wojewódzkim
programie mierników (wskaźników) odzwierciedlających stan środowiska i presję na
środowisko.
3.3
P r o g r a m o c h r o n y ś r o d o w i s k a p o w i a t u j e l e n i o g ó r s k i e g o n a l a t a 2 0 0 8 - 2 0 11
z perspektywą do roku 2015
Jest to dokument, który bezpośrednio ustala ramy programów ochrony środowiska
sporządzane dla gmin powiatu jeleniogórskiego. Przyjęty został uchwałą Nr XXXVI/216/09 Rady
Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 28 września 2009r.
Zaleca on, aby zagadnienia omówione ogólnie w programie powiatowym, a specyficzne
i waŜne dla danej gminy zostały uszczegółowione w gminnym programie ochrony środowiska.
Równocześnie naleŜy przyjąć, Ŝe niektóre zagadnienia znajdujące się w programie
powiatowym, nie znajdą miejsca w programach niektórych gmin.
Dla zachowania spójności programów gminnych z programami wyŜszych szczebli zaleca
się, aby s t r u k t u r a g m i n n y c h p r o g r a m ó w o c h r o n y ś r o d o w i s k a b y ł a p o d o b n a d o s t r u k t u r y
p r o g r a m u p o w i a t o w e g o , który z kolei wzoruje się na Programie ochrony środowiska dla
województwa dolnośląskiego. D o t y c z y t o z w ł a s z c z a c e l ó w s t r a t e g i c z n y c h i o p e r a c y j n y c h
o r a z m i e r n i k ó w m o n i t o r i n g u ś r o d o w i s k a , odzwierciedlających stan środowiska i presję na
środowisko. Szczegółowa zawartość programów gminnych leŜy w gestii gminy i powinna być
modyfikowana w zaleŜności od uwarunkowań lokalnych.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
10/10
Celem priorytetowym, wskazanym przez powiat jest u p o r z ą d k o w a n i e g o s p o d a r k i
ś c i e k o w e j w g m i n a c h tak, aby w roku 2015 (dla gminy Piechowice) osiągnąć cele wymagane
w Polityce ekologicznej Państwa.
Ponadto, w gminnych programach ochrony środowiska zaleca się p r o m o w a n i e d z i a ł a ń
mających na celu ograniczenie wykorzystania powierzchni ziemi w sposób niezgodny
z jej walorami przyrodniczymi.
Osiągnąć to moŜna między innymi ograniczając ekspansję zabudowy na tereny o wysokich
walorach przyrodniczych, powodującą fragmentacje krajobrazu, zaburzające
funkcjonowanie i utrudniające skuteczną ochronę róŜnorodności biologicznej.
jego
Celowi temu sprzyja takŜe zadanie wynikające bezpośrednio z aktualnej Polityki
ekologicznej Państwa: wykonanie waloryzacji rolniczej gleb oraz wskazanie najcenniejszych
kompleksów gleb wymagających ochrony przed zmianą przeznaczenia na cele nierolne
i spełniających kryteria potrzebne dla produkcji zdrowej Ŝywności.
3.4
Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska
Dokument ten powstał w wyniku prac koordynowanych przez Wydział Ochrony Środowiska
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Został on przyjęty Uchwałą Sejmiku
Województwa Dolnośląskiego Nr XLIX/681/05 z dnia 16.12.2005 r. Program dotyczy okresu
2006 – 2015 i zakłada wprowadzanie zapisów Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej na
obszarze Dolnego Śląska poprzez edukację formalną, obejmującą system oświaty i szkolnictwa
wyŜszego oraz edukację pozaszkolną.
W Programie sformułowano trzy cele główne Programu Edukacji Ekologicznej dla
Dolnego Śląska:
I. Rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców Dolnego Śląska.
II. System stałej współpracy międzysektorowej i dialogu społecznego.
III. Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy słuŜącej powszechnej edukacji ekologicznej.
Do powyŜszych celów sformułowane zostały konkretne zadania do instytucji nadzorujących
szkolnictwo (kuratoriów oświaty), ośrodków metodycznych ( DODN) władz uczelni wyŜszych, ale
teŜ do jednostek zarządzających obszarami chronionymi i leśnymi, organizacji pozarządowych,
mediów, administracji i samorządów. Wymienione podmioty róŜni forma udziału w realizacji
programu. Są wśród nich podmioty realizujące bezpośrednio edukację ekologiczną oraz
podmioty ją wspierające i finansujące.
W niniejszym Programie ochrony środowiska zawarto zadania adresowane do zarządów
gmin, uwzględniając przy tym specyfikę społeczną i środowiskową miasta Piechowice.
3.5
Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko – Czeskiego
W ramach prac polsko – czeskiej komisji międzyrządowej do spraw współpracy
transgranicznej przez grupę roboczą do spraw rozwoju pogranicza wykonano Strategię Rozwoju
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
11/11
Pogranicza Polsko – Czeskiego. Dokument ten ma stać się podstawą m.in. do tworzenia
programów rozwojowych regionów oraz ma pozwolić na planistyczne przygotowanie regionu
pogranicza do korzystania ze środków przeznaczonych na wspomaganie realizacji celów
polityki Unii Europejskiej. Strategia Rozwoju Pogranicza Polsko – Czeskiego wskazuje między
innymi na konieczność podjęcia działań w tematyce ochrony środowiska w celu osiągnięcia
następujących priorytetów:
•
przestrzeń o wysokich walorach środowiska i krajobrazu,
•
sprawne systemy kanalizacji i oczyszczania ścieków,
•
sprawne systemy gromadzenia, usuwania, segregacji i utylizacji odpadów komunalnych
i przemysłowych,
•
eliminacja zagroŜeń i negatywnych zjawisk, związanych z tranzytowym ruchem
w komunikacji drogowej,
•
sprawny i wydajny system retencji wód na ciekach przekraczających granicę,
•
wspólny system monitoringu i planowania rozwoju,
•
wspólny system monitoringu stanu i zagroŜeń środowiska,
•
współdziałanie w zakresie ochrony przyrody i zasobów naturalnych,
•
współpraca władz regionalnych i lokalnych w zakresie planowania rozwoju,
•
wspólne polsko – czeskie prace badawcze i projektowo – koncepcyjne związane
z ochroną środowiska i planowaniem przestrzennym,
•
prace badawcze i projektowo – koncepcyjne dotyczące ochrony zasobów środowiska,
dziedzictwa kulturowego i planowania przestrzennego w obszarze pogranicza po obu
stronach granicy.
3.6
Studium
Piechowic
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
dla
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta
Piechowice, przyjęte zostało Uchwałą Rady Miejskiej w Piechowicach Nr 90/XV/99 z dnia 30
listopada 1999r., a potem zmieniane w 2007 roku. Jest to dokument, który nakreśla politykę
miasta w zakresie gospodarki przestrzennej. W ramach prac nad zmianą Studium w 2006 roku
dla całego obszaru miasta zostało wykonane opracowanie ekofizjograficzne, które zawiera
szczegółową diagnozę stanu środowiska oraz wskazania planistyczne [K URPIEWSKI 2006].
W Studium zauwaŜa się, Ŝe wybitne walory przyrodniczo- krajobrazowe miasta sprzyjają
rozwojowi turystyki, wypoczynku i sportu. Funkcje te winny być docelowo jednym z najbardziej
dynamicznie rozwijających się sektorów gospodarczych miasta. Kierunek ten wymaga
szczególnie pieczołowitej ochrony zasobów środowiska przyrodniczego jako czynnika
warunkującego rozwój omawianej strefy gospodarczej.
W kontekście celów strefy ekologicznej ustanowionych w Studium, program ochrony
środowiska powinien uwzględnić następujące zadania:
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
12/12
naleŜy objąć ochroną prawną obszary i obiekty o duŜych walorach przyrodniczych;
w okresie od kwietnia do lipca naleŜy unikać prac regulacyjnych w korytach rzeki Kamiennej
i potoku Kamiennej Małej;
wspólnie z przyległymi gminami naleŜy określić zasady ochrony terenów połoŜonych na
byłym Obszarze Chronionego Krajobrazu Karkonosze- Góry Izerskie;
naleŜy dąŜyć do utrzymania i integracji dotychczas wykształconych form ochrony przyrody
i krajobrazu w obszarze Karkonoszy i Gór Izerskich po obu stronach granicy polskoczeskiej;
naleŜy dąŜyć do zachowania zwartych kompleksów gruntów rolnych o najwyŜszej
przydatności rolniczej;
naleŜy dąŜyć do trwałego zadarniania lub zalesiania terenów zagroŜonych erozją;
naleŜy konsekwentnie doposaŜyć miasto w obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej,
celem poprawy stanu środowiska;
naleŜy wyeliminować moŜliwość lokalizacji na terenie miasta obiektów szczególnie
szkodliwych dla środowiska;
naleŜy zdiagnozować faktyczną uciąŜliwość oczyszczalni ścieków, podstawowych
elementów układu komunikacyjnego, elektroenergetycznych linii przesyłowych i w razie
potrzeby dąŜyć do ustanowienia obszarów ograniczonego uŜytkowania;
naleŜy podejmować przedsięwzięcia podwyŜszające atrakcyjność turystyczną miasta
poprzez, między innymi poprawę jego atrakcyjności wizualnej;
w celu usprawnienia obsługi komunikacyjnej obszaru oraz ograniczenia uciąŜliwości ze
strony transportu postuluje się zmianę przebiegu drogi krajowej nr 366 – według rysunku
Studium;
naleŜy dokonać rozbudowy systemu retencji wody w zbiornikach zapasowo-wyrównawczych
do pojemności wymaganej V = 1.500,00 m3, celem zmniejszenia zaleŜności wydajności ujęć
od bieŜących przepływów w potokach, na których są one zlokalizowane; równolegle
z planowanym zainwestowaniem naleŜy rozbudowywać i modernizować magistralną
i rozdzielczą sieć wodociągową;
naleŜy wybudować zakład wodociągowy współpracujący z hydroforniami lokalnymi dla
zaopatrzenia w wodę jednostki strukturalnej Piastów;
naleŜy kontynuować budowę systemu kanalizacji – stosownie do podjętych zamierzeń –
i docelowo objąć nim cały obszar miasta;
naleŜy promować i wspomagać inwestycje związane z instalacją proekologicznych źródeł
energii.
3.7 Strategia rozwoju powiatu jeleniogórskiego
Strategia zrównowaŜonego rozwoju powiatu jeleniogórskiego na lata 2006-2014 jest
dokumentem zawierającym hierarchiczną strukturę celów i zadań, których realizacja ma słuŜyć
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
13/13
prawidłowej
ewolucji
gospodarczej,
społecznej
i środowiskowej.
Działania
w sferze
środowiskowej określa trzeci cel strategiczny: „Zachowanie i sanacja ekosystemów”.
W załoŜeniach Strategii, cel ten ma być realizowany nie tylko przez ochronę środowiska
naturalnego gmin powiatu jeleniogórskiego, ale przede wszystkim poprzez uŜytkowanie go
zgodnie z zasadami ekorozwoju (rozwoju zrównowaŜonego). Działania te precyzują
następujące cele operacyjne:
Cel operacyjny nr 12: Rozwój systemów ochrony środowiska (budowa/modernizacja
technicznych urządzeń ochrony środowiska, modernizacja urządzeń technicznych
wpływających negatywnie na stan środowiska naturalnego, rozwój prośrodowiskowych
systemów zarządzania, rozwój prawnego systemu ochrony środowiska naturalnego, rozwój
systemów strategicznego zarządzania zasobami środowiska naturalnego, rozwój środków
technicznych i systemów organizacyjnych słuŜących sanacji zdegradowanych zasobów
środowiska naturalnego, rozwój środków technicznych i systemów organizacyjnych
słuŜących usuwaniu wytworzonych juŜ zanieczyszczeń, które przedostały się lub mogą się
przedostać do środowiska naturalnego).
Cel operacyjny nr 13: Rozwój systemów gospodarki odpadami gmin powiatu
jeleniogórskiego (rozwój lokalnych i ponadlokalnych systemów gospodarki odpadami
komunalnymi oraz przemysłowymi; ograniczenie ilości i szkodliwości wytwarzanych
odpadów; zwiększenie zakresu recyclingu; likwidacja nielegalnych składowisk odpadów).
Cel operacyjny nr 14: Rozwój systemów gospodarki zasobami środowiska naturalnego
(zabezpieczenie zasobów środowiska naturalnego przed nieprawidłową eksploatacją;
osiągnięcie docelowych stanów poszczególnych zasobów naturalnych, wykształcenie
prawidłowych systemów wykorzystania zasobów naturalnych).
Cel operacyjny nr 15: Rozwój systemów zarządzania informacją o środowisku powiatu
jeleniogórskiego dotyczy zarówno sfery jej pozyskiwania, jak i dystrybucji, przy czym w tej
ostatniej zawiera się równieŜ jej przetwarzanie. Po stronie dystrybucyjnej cel ten obejmuje
uzyskanie wysokiej świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu; uzyskanie
elementarnej świadomości ekologicznej osób przyjezdnych korzystających z walorów
środowiskowych powiatu; zapewnienie szerokiego dostępu do informacji środowiskowej.
W zakresie pozyskiwania informacji cel ten obejmuje: udoskonalenie systemu pozyskiwania
informacji na temat środowiska naturalnego powiatu; pozyskanie nowych informacji na
temat środowiska naturalnego powiatu.
Cytując za „Strategią ...”, docelowym efektem (wizją) realizacji podjętych działań ma być:
P OSZANOWANIE ZASAD EKOROZWOJU
Władze samorządowe kierować się będą w swych decyzjach zasadami rozwoju
zrównowaŜonego. Dzięki temu, powiat jeleniogórski stanie się subregionem
charakteryzującym się wysoką jakością wszystkich składników środowiska naturalnego.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
14/14
Powiat stanie się obszarem o wysokiej świadomości ekologicznej jego uŜytkowników.
Poszanowanie zasad ekorozwoju będzie waŜnym elementem decyzji podejmowanych przez
podmioty gospodarcze i mieszkańców powiatu. Szanowana będzie równieŜ harmonia
krajobrazu.
WdraŜanie zasad ekorozwoju będzie takŜe wynikiem działań prowadzonych na szczeblu
regionalnym i państwowym, często inspirowanych i promowanych przez władze powiatowe.
O RGANIZACYJNE I MATERIALNE SYSTEMY PREWENCJI
Podstawowymi elementami systemu materialno-organizacyjnego zabezpieczającego
środowisko przed zanieczyszczeniami będą: kompleksowa gospodarka odpadami,
proekologiczne rozwiązania grzewcze (m. in. geotermia), proekologiczne rozwiązania
komunikacyjne (przede wszystkim w zakresie osobowej komunikacji zbiorczej i komunikacji
towarowej), energetyka bazująca w istotnym stopniu na źródłach odnawialnych oraz
racjonalna gospodarka wodna.
Obowiązywać będą prośrodowiskowe akty prawa lokalnego regulujące gospodarkę
odpadami i wspierające rozwój zachowań proekologicznych. W ich wyniku znacząco
zmniejszy się wolumen zanieczyszczeń przedostających się do środowiska naturalnego.
System prawnych form ochrony przyrody chronił będzie najcenniejsze ekosystemy.
Dopuszczalny będzie jednak ograniczony rozwój proturystycznej działalności na terenach
prawnie chronionych pod warunkiem zapewnienia ochrony tych ekosystemów.
Zarówno podmioty gospodarcze, jak i osoby fizyczne objęte będą stałym monitoringiem
w zakresie wytwarzania i postępowania z odpadami.
S ANACJA EKOSYSTEMÓW
Odtworzeniu poddane zostaną zdegradowane fragmenty ekosystemów lub cale ekosystemy.
Chodzi tu przede wszystkim o lasy, zbiorniki wodne oraz tereny punktowych skaŜeń.
W wyniku ograniczenia emisji zanieczyszczeń część ekosystemów ulegnie odbudowie
samoistnej.
Zalesieniom poddawane będą nieuŜytki oraz niektóre grunty zdegradowane ekologicznie.
Składowisko odpadów w Ścięgnach znajdować się będzie w trakcie rekultywacji.
Po rekultywacji będą tereny obecnych nielegalnych składowisk odpadów.
R EDUKCJA ZANIECZYSZCZEŃ
Zmniejszeniu ulegnie wolumen powstających na terenie powiatu odpadów komunalnych
i przemysłowych.
Ograniczony zostanie negatywny wpływ odpadów na środowisko naturalne.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
15/15
Upowszechniona będzie selekcja odpadów i związany z nią odzysk odpadów moŜliwych do
ponownego wykorzystania. Proces ten obejmował będzie takŜe powszechne przetwarzanie
odpadów biodegradowalnych w kompostowniach.
Wszyscy mieszkańcy powiatu będą objęci zorganizowaną zbiórką odpadów.
Jednostki publiczne wykorzystywać będą proekologiczne systemy grzewcze, a takŜe inne
proekologiczne urządzenia techniczne.
Promowana i wspierana przez władze samorządowe będzie działalność związana
z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
3.8
Strategia Rozwoju Gminy Miejskiej Piechowice na lata 2010-2015 – projekt
dokumentu
Jednym z priorytetów Strategii Rozwoju Gminy Miejskiej Piechowice jest Priorytet C:
Środowisko. Realizacja priorytetu nastąpi w oparciu o zasady:
•
racjonalnego korzystania ze środowiska naturalnego,
•
rozwoju infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i sportowej z uwzględnieniem warunków
środowiskowych,
•
dbałości o estetykę Gminy,
•
doskonalenia ochrony przez klęskami Ŝywiołowymi,
•
rozwoju infrastruktury komunalnej podnoszącej jakość Ŝycia mieszkańców,
•
rozwoju dobrych relacji z Jelenią Górą, Szklarską Porębą i partnerskim miastem Upice
w Republice Czeskiej, Karkonoskim Parkiem Narodowym i Nadleśnictwem Szklarska
Poręba.
W ramach omawianego priorytetu, w Strategii zawarto następujące cele strategiczne:
1. Rozwój infrastruktury przemysłowo-turystycznej, sportowej i rekreacyjnej we współpracy
z Karkonoskim Parkiem Narodowym, Nadleśnictwem Szklarska Poręba i ościennymi
gminami.
2. Rozbudowa infrastruktury komunalnej poprawiającej jakość i bezpieczeństwo Ŝycia oraz
prowadzenia działalności gospodarczej, który obejmuje następujące zadania:.
•
rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej,
•
remonty dróg gminnych i chodników,
•
zabieganie o remonty dróg powiatowych i wojewódzkich,
•
budowa parkingów na osiedlach,
•
zagospodarowanie terenów zielonych i parków,
•
działania na rzecz ochrony środowiska, w tym problem segregacji śmieci i utylizacji
azbestu.
3. Poprawa estetyki Gminy i lepszego wyeksponowania walorów naturalnych poprzez:
Remonty budynków komunalnych i ich elewacji
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
16/16
3.9
•
dbałość o parki i tereny zielone Gminy, a takŜe pojedyncze okazy drzew,
•
dbałość o porządek i estetykę ulic,
•
promowanie poprawy estetyki wśród prywatnych właścicieli,
•
promowanie estetyki poprzez działania edukacyjne,
•
promowanie estetyki poprzez konkursy i akcje społeczne na rzecz poprawy estetyki,
•
współpracę z organizacjami społecznymi w zakresie poprawy estetyki miasta.
Te z y K a r k o n o s k i e – p r o j e k t d o k u m e n t u
Aktualnie na ukończeniu są prace nad Tezami Karkonoskimi. ZałoŜenia tego dokumentu
zostały zaprezentowane Radnym Piechowic podczas XXI Sesji Rady Miasta Piechowice w dniu
27 marca 2008 r. przez Dyrektora Związku Gmin Karkonoskich.
Jest to dokument strategiczny przygotowywany przez „Forum Obywatelskie – Partnerstwo
dla Regionu Karkonoskiego”. W zamyśle autorów, Tezy powinny przyczynić się
do wypracowania wspólnie ze stroną czeską kompleksowego „Programu zrównowaŜonego
rozwoju Regionu Karkonoskiego”, obejmującego cały jego obszar oraz do podjęcia wspólnych
działań na rzecz realizacji wynikających z niego kompleksowych projektów rozwojowych przy
wykorzystaniu wsparcia Unii Europejskiej w obecnym, a zwłaszcza w następnych okresach
budŜetowych. Ma on takŜe słuŜyć integracji opracowywanych zarówno przez samorządy lokalne
jak i inne instytucje oraz organizacje swoich strategii i programów oraz ich aktualizacji.
A zatem, jest to takŜe jeden z dokumentów, który powinien być i został uwzględniony
w niniejszym Programie ochrony środowiska.
W rozdziale poświęconym ochronie środowiska i krajobrazu, autorzy Tez uznają, Ŝe
podstawowym celem zrównowaŜonego rozwoju w Regionie jest zachowanie jego róŜnorodności
biologicznej i walorów przyrodniczych oraz poprawa stanu środowiska naturalnego
i zapobieganie jego degradacji. Oprócz ogólnych i oczywistych celów i zadań ochrony
środowiska, zapisanych chociaŜby w Polityce ekologicznej Państwa, Tezy Karkonoskie
zakładają realizację następujących zadań:
•
powiększenie Karkonoskiego Parku Narodowego o obszar obecnej otuliny oraz
zmodyfikowanie zasad jego udostępniania dla turystyki i zagospodarowania terenów
w bezpośrednim otoczeniu,
•
utworzenia Parków Krajobrazowych: Kaczawskiego i Łomnickiego oraz Parku Kulturowego
Kotliny Jeleniogórskiej,
•
koncentrację nowych terenów do zainwestowania w obrębie juŜ zurbanizowanych terenów,
połoŜonych w bezpośrednim otoczeniu terenów chronionych i na ich terenie oraz
przeciwdziałanie wprowadzaniu nowej zabudowy na tereny otwarte.
Szczególnie waŜnym zadaniem w omawianej dziedzinie jest utworzenie Parku Kulturowego
Kotliny Jeleniogórskiej oraz wprowadzenie zasad jego ochrony i udostępnienia. Zadanie to
zostało zrealizowane - starania Związku Gmin Karkonoskich przy współpracy z Fundacją Doliny
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
17/17
Pałaców i Ogrodów zostały uwieńczone sukcesem. Zgodnie z wolą zainteresowanych
samorządów (w granicach Parku nie ma miasta Piechowice) w obrębie Parku, którego obszar
wynosi niemal 3000 hektarów, znajdują się zabytkowe obiekty połoŜone w Mysłakowicach,
Bukowcu, Łomnicy, Karpnikach, Wojanowie, Bobrowie, Miłkowie, Staniszowie oraz Kowarach.
Powołanie Parku Kulturowego Kotliny Jeleniogórskiej daje formalne podstawy do ubiegania się
o wpis na listę Pomników Historii Prezydenta RP oraz – w następnym etapie – na Listę
Światowego Dziedzictwa UNESCO.
3 . 1 0 Wi e l o l e t n i p l a n i n w e s t y c y j n y g m i n y P i e c h o w i c e
Wieloletni plan inwestycyjny wskazuje kierunki i sposoby wydatkowania części środków
budŜetowych – wydatków inwestycyjnych. Jest to zbiór wyselekcjonowanych, ocenionych
i zaakceptowanych do realizacji przez samorząd zadań inwestycyjnych w przyjętym horyzoncie
czasu 2008-2013 z perspektywą do roku 2012. Do realizacji został on przyjęty Uchwałą Nr
245/XLI/09 Rady Miasta Piechowice z dnia 21 maja 2009 r. zmieniająca uchwałę nr 85/XIV/07
w sprawie uchwalenia Wieloletniego Planu Inwestycyjnego gminy Piechowice na lata 2008 –
2013.
Wśród zadań zapisanych w Wieloletnim planie inwestycyjnym gminy Piechowice, których
realizacja przyczyni się do poprawy stanu środowiska są działania ukierunkowane na
modernizację dróg (remonty 12 odcinków dróg miejskich) oraz budowę ścieŜek rowerowych.
W latach 2010-2013 na zadania te przewiduje się spoŜytkować 9,85 milionów złotych
pozyskanych głównie z budŜetu gminy, ale takŜe z dotacji celowych UE. Działania te, chociaŜ
nie są podejmowane bezpośrednio w sferze ochrony środowiska, przynoszą jednak wymierne
korzyści dotyczące poprawy ekologicznych warunków Ŝycia w budynkach zlokalizowanych przy
tych drogach.
W rozwaŜanym okresie czasu (2010-2013) zamierza się przeznaczyć 21,1 mln. złotych na
działania w sferze gospodarki komunalnej – budowa kanalizacji sanitarnej (19,5 mln. złotych)
oraz remonty elewacji połączone z docieplaniem budynków uŜyteczności publicznej (1,6 mln.
zł.). W latach 2010-2012 planuje się zainwestowanie 150 tys. zł. w zieleń miejską (odbudowa
parków miejskich oraz odnowienie infrastruktury parkowej). Na cele mogące słuŜyć takŜe
edukacji ekologicznej przeznacza się 3,77 mln. zł., z czego 70% planuje się uzyskać z dotacji
UE.
NaleŜy podkreślić, Ŝe Wieloletni Plan Inwestycyjny nie jest wyczerpującym zbiorem
wszystkich zadań inwestycyjnych przewidzianych do realizacji przez miasto. Koncentruje się on
na przedsięwzięciach o znaczeniu strategicznym.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
18/18
II. OCENA DOTYCHCZASOWYCH DZIAŁAŃ REALIZOWANYCH NA
RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA PIECHOWIC
4 . O c e n a r e a l i z a c j i d o t ych c z a s owe g o p r o g r a m u o ch r o n y
ś r o d ow i s k a g m i n y m i e j s k i e j P i e ch ow i c e
Opracowany w 2004 roku Program ochrony środowiska miasta Piechowice [K URPIEWSKI et
al. 2004] zawiera 20 zadań własnych miasta oraz 13 zadań koordynowanych przez miasto,
planowanych do realizacji w latach 2005 – 2008. PoniŜej w tabeli omówiono sposób realizacji
zadań 1.
Tabela 1. Omówienie realizacji zadań własnych miasta, planowanych
w P r o g r a m i e o c h r o n y ś r o d o w i s k a m i a s t a P i e c h o w i c e n a l a t a 2 0 04-2007.
Lp.
1
Opracowanie programu ochrony środowiska
dla Piechowic na lata 2008-2015
2
Ograniczenie źródeł niskiej emisji
zanieczyszczeń energetycznych
3
Termin realizacji
2007
Uzupełnienie opracowania
ekofizjograficznego dla miasta
5
Uwzględnianie problematyki ochrony
środowiska w procedurach sporządzania
dokumentów planistycznych
Działalność informacyjna na tematy
ekologiczne wśród społeczności lokalnej
Sposób realizacji zadania
Zadanie zostało podjęte do realizacji. Przyjęcie
Programu przez Radę Miasta planuje się w roku 2010.
2004-2008
Działania w tym kierunku zostały podjęte w ramach
opisanych w tabeli 2 zadań koordynowanych przez
miasto
2004-2008
Zadanie było realizowane w następujący sposób:
- cięcia pielęgnacyjne drzew komunalnych oraz
utrzymanie zieleni miejskiej (średnio ok. 78 tys. zł.
rocznie ze środków własnych gminy, GFOŚiGW (12%)
oraz środków ZUK (54%);
- ochrona kasztanowców przed szrotówką – szczepienia
drzew rosnących na terenie gminy, rok 2006 (230 zł.
z GFOŚiGW)
Poprawa estetyki i rozwój zieleni w mieście
4
6
1
Zadanie
2006
Zadanie zostało zrealizowane terminowo ze środków
własnych gminy
2004-2008
Zadanie jest realizowane poprzez przeprowadzanie
wymaganych prawem polskim i europejskim procedur
strategicznych ocen oddziaływania na środowisko
(w ramach środków przewidzianych na sporządzanie
dokumentów planistycznych)
2004-2008
Realizacja tego zadania polegała na udostępnianiu
w Biuletynie Informacji Publicznej danych o środowisku
i jego ochronie (bez dodatkowych nakładów
finansowych).
Opracowano na pods t awie raportów z realizacji zadań własnych gminy ujętych w „Programie Ochrony
dla miasta Piechowice” w latach 2005 i 2006 oraz 2007 i 2008
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
19/19
Lp.
7
8
9
10
11
12
13
Zadanie
Termin realizacji
2004-2008
Realizacja tego zadania polegała na:
- współorganizowaniu akcji proekologicznej „Sprzątanie
Świata” (średnio 1272 zł. rocznie ze środków
GFOŚiGW);
- współorganizacja konkursów ekologicznych (średnio
253 zł rocznie ze środków GFOŚiGW);
- działania proekologiczne w przedszkolach: konkursy,
wycieczki, sadzenie drzewek, segregacja odpadów
i inne (1480 zł. w latach 2007-2008 ze środków
własnych przedszkoli);
- akcje edukacyjne z zakresu ekologii w szkole
podstawowej i w gimnazjum zgodnie z programem
edukacyjnym, a takŜe: konkursy, wycieczki, spotkania,
warsztaty o tematyce ekologicznej (łącznie 14837 zł w
latach 2007 – 2008 ze środków własnych szkół,
budŜetu miasta oraz budŜetu Państwa (62%));
2004-2008
Zadanie realizowane w codziennej pracy doradczej jak
i w przeprowadzanych przez Dolnośląski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu, Oddział
w Jeleniej Górze szkoleniach, w których biorą udział
takŜe rolnicy z Piechowic. PowyŜsze działania
informacyjne i promocyjne są dla rolników bezpłatne.
Prowadzenie aktywnych form edukacji
ekologicznej wśród piechowickiej
społeczności
Upowszechnianie kodeksu dobrych praktyk
rolniczych
Prowadzenie kontroli stopnia
zanieczyszczenia gleb na terenie Piechowic.
Badania środowiska gruntowo- wodnego
wokół byłego składowiska odpadów
komunalnych przy ulicy Cieplickiej
2008
Opracowanie projektu, studium wykonalności
i rozpoczęcie rekultywacji terenu byłego
składowiska odpadów przy ulicy Cieplickiej.
2008
Z przeglądu ekologicznego składowiska wynika, Ŝe nie
powoduje ono negatywnych skutków środowiskowych.
Zalecono naturalny kierunek rekultywacji
2004-2008
W ramach tego celu wykonano następujące działania:
- uprzątnięto dzikie wysypiska odpadów przy ulicy
Sielskiej (2109 zł w 2008 r. z GFOŚiGW);
- wykonano inwentaryzację występowania azbestu
(14 tys. zł. w latach 2007/2008 z GFOŚiGW);
2004-2008
- W roku 2006 naprawiono kanalizację deszczową w ul.
Tysiąclecia. Zadanie, którego koszt wyniósł 480 tys. zł.
zostało zrealizowane ze środków własnych gminy
wspomoŜonych celową dotacją BudŜetu Państwa;
- W roku 2008 wybudowano kolektor sanitarny w ciągu
ulic 1. Maja i Zawadzkiego oraz ul. Norwida. Koszty
realizacji tego zadania (ok. 1,4 mln. zł.) pokryto
z WFOŚiGW (poŜyczka i dotacja) oraz z budŜetu
gminy;
2004-2008
Uchwalenie w 2007 roku MPZP dla rejonu „Złoty
Widok”, w którym wykluczono eksploatację złoŜa granitu
w Michałowicach i przeznaczenie terenu b.
kamieniołomu pod tereny zieleni objęte formami ochrony
przyrody oznaczone symbolem ZN.3, na których
dopuszcza się lokalizację co najwyŜej dwóch obiektów
budowlanych słuŜących celom naukowo – badawczym,
gospodarce leśnej i promocji ekologicznej Karkonoszy.
Sporządzenie rejestru oraz systematyczna
likwidacji dzikich składowisk gruzu i śmieci
Uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej
Dokonanie analizy zasadności dalszej
eksploatacji złoŜa granitu w Michałowicach
oraz wskazanie sposobów zagospodarowania
terenu kamieniołomu.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Wykonanie przeglądu ekologicznego nieczynnego
składowiska odpadów przy ul. Cieplickiej (18300 zł. ze
środków GFOŚiGW)
Strona:
20/20
Lp.
Zadanie
14
Objęcie ochroną prawną obiektów i obszarów
o wysokich walorach przyrodniczych
15
16
17
18
19
Termin realizacji
2004-2008
Nie podjęto dotychczas procedur objęcia ochroną
prawną nowych obszarów na podstawie ustawy
O ochronie Przyrody. Obszary cenne przyrodniczo
zostały natomiast objęte ochroną poprzez właściwe
ustalenia miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
2004-2008
- W roku 2005 wykonano remont nawierzchni ulicy
Łowieckiej (ok. 76 tyś. zł. ze środków własnych gminy
z dotacją BudŜetu Państwa)
- W roku 2006 dokonano remontu ulicy 22. Lipca (ok.
266 tys. zł. z funduszu INTERREG IIIA z udziałem
środków z budŜetu gminy);
- W roku 2008 dokonano remontów nawierzchni ulic:
m.in. Wczasowej, Mickiewicza, Słonecznej i Szkolnej
(ok. 600 tys. zł., środki własne gminy + dotacje)
2004-2008
Wykonanie przedmiotowych zadań leŜy w gestii
poszczególnych przedsiębiorców rolniczych. Aktualnie,
2 z 11 gospodarstw rolnych na terenie Piechowic
uczestniczy w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2007-2013 realizując pakiety: rolnictwo
ekologiczne i utrzymanie łąk ekstensywnych. Jednym z
załoŜeń tego Programu jest promowanie produkcji rolnej
opartej na metodach zgodnych z wymogami ochrony
środowiska.
Zadania doradcze w tym zakresie realizował bezpłatnie
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we
Wrocławiu.
2004-2008
Realizacja tego zadania była prowadzona przez
Nadleśnictwo w Szklarskiej Porębie, ze środków
własnych Nadleśnictwa. W ramach tego zadania:
- została przeprowadzona inwentaryzacja stanu lasów
pod kątem ich stanu zdrowotnego;
- prowadzono nadzór nad gospodarką leśną w lasach
prywatnych;
- prowadzono monitoring środowiska leśnego w celu
przeciwdziałania stanom niepoŜądanym;
- prowadzono nadzór nad uŜytkowaniem zasobów
leśnych zgodnym z zasadami ochrony przyrody,
bioróŜnorodności i krajobrazu;
- dokonywanie przebudowy drzewostanów zmienionych
lub silnie uszkodzonych przez zanieczyszczenia
Systematyczne podnoszenia jakości
nawierzchni dróg gminnych.
Ograniczanie zanieczyszczeń ze źródeł
rolniczych: zinwentaryzowanie stanu
urządzeń do gromadzenia gnojowicy
i składowania obornika w gospodarstwach
rolniczych, prowadzenie edukacji w zakresie
stosowania zasad dobrych praktyk rolniczych,
udzielanie pomocy merytorycznej rolnikom
w wykonaniu obowiązku wyposaŜenia
gospodarstw w szczelne zbiorniki na
gnojowicę i szczelne płyty gnojowe.
Realizacja programów ochrony przyrody na
obszarze lasów komunalnych oraz
współdziałanie z podobnymi programami
prowadzonymi przez Nadleśnictwa w
Szklarskiej Porębie i w Karkonoskim Parku
Narodowym
Opracowanie projektów i budowa dróg
rowerowych jako alternatywy dla komunikacji
samochodowej.
Wykonanie mapy akustycznej Piechowic
uwzględniającej hałas drogowy.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Zadanie nie zostało dotychczas podjęte.
2004-2008
2004
Zadanie zostało wykonane w 2004 roku, równolegle ze
sporządzanym pierwszym „Programem ochrony
środowiska dla miasta Piechowice”
Strona:
21/21
Lp.
20
Zadanie
Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego:
wyznaczenie miejsca do deponowania
odpadów powstałych podczas prowadzenia
likwidacji awarii z udziałem substancji
niebezpiecznych; współdziałanie gminnych
słuŜb w przebiegu szkoleń i ćwiczeń
Gminnego Zespołu Reagowania
Kryzysowego.
Termin realizacji
2005-2008
Na terenie miasta nie wyznaczono miejsc deponowania
odpadów niebezpiecznych. Działalność związana z
likwidacją skutków awarii z udziałem substancji
niebezpiecznych prowadzą jednostki ratownicze
Państwowej StraŜy PoŜarnej w Jeleniej Górze. Miasto
nie ma moŜliwości reagowania na omawiane
zagroŜenia.
W 2008 roku przeprowadzono ćwiczenia
przeciwpowodziowe pod nazwą „Karelma 2008”,
w ramach których sprawdzano procedury reagowania i
współdziałanie jednostek ratowniczych oraz innych
gminnych instytucji i słuŜb w sytuacji zagroŜenia
powodzią.
Tabela 2. Omówienie realizacji zadań koordynowanych przez miasto,
planowanych w Programie ochrony środowiska
miasta Piechowice na
lata 2004-2007.
Lp.
1
2
Zadanie
Poprawa systemu odprowadzania
i oczyszczania ścieków: budowa sieci
kanalizacji sanitarnej w Piastowie,
Pakoszowie, Górzyńcu i Michałowicach;
rozbudowa sieci kanalizacyjnej w
Piechowicach. Budowa kanalizacji
deszczowej na Osiedlu Młodych
w Piechowicach (około 2,3 km).
Poprawa zaopatrzenia w wodę do spoŜycia:
budowa sieci wodociągowej w Piastowie,
Pakoszowie, Górzyńcu; przebudowa
(wymiana) istniejącej sieci rozdzielczej
w Górzyńcu i Piechowicach; przebudowa
(wymiana) istniejącej sieci magistralnej
zasilającej SUW w Górzyńcu oraz sieć
rozdzielczą w Piechowicach; modernizacja
ujęcia wody „ŚnieŜne Kotły”..
Podmiot
odpowiedzialny
Karkonoski
System
Wodociągów
i Kanalizacji
Karkonoski
System
Wodociągów
i Kanalizacji
Miasto przystąpiło do Spółki KSWiK dopiero we
wrześniu 2007 roku. Do tego czasu zadania z zakresu
gospodarki ściekowej były realizowane przez miasto.
Wymieniono je w tekście poniŜej tabeli.
Miasto przystąpiło do Spółki KSWiK dopiero we
wrześniu 2007 roku. Do tego czasu zadania z zakresu
gospodarki wodnej były realizowane przez miasto.
Wymieniono je w tekście poniŜej tabeli.
3
Zadanie zostało zrealizowane poprzez urządzenie
leśnej ścieŜki dydaktycznej „Cicha Dolina”. Projekt,
Kontrolowane udostępnianie terenów cennych
Nadleśnictwo
którego całkowity koszt wyniósł 144,5 tys. zł. był
przyrodniczo w celach edukacyjnych.
Szklarska Poręba
współfinansowany przez Wojewódzki (46%) i Gminny
(3%) FUŚiGW
4
Wapnowanie gruntów rolnych, na których
występują zakwaszenia gleby. Wspomaganie
finansowe, organizacyjne i merytoryczne
rolników.
5
6
Remont nawierzchni drogi powiatowej nr
2763D w Piastowie i Pakoszowie (1,8+2,6
km).
Remont nawierzchni drogi wojewódzkiej nr
366 (ul. śymierskiego, 3,9km), bez planów
inwestycyjnych.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Rolnicy
Zarząd Dróg
Powiatowych w
Jeleniej Górze
Wspomaganiem finansowym wapnowania
zakwaszonych gruntów rolnych zajmuje się obecnie
Dolnośląska Izba Rolnicza
Dokonywano remontów cząstkowych wymienionej drogi,
a takŜe drogi nr 2649D (ul. Sudecka)
Dolnośląski
Prowadzono prace w zakresie bieŜącego utrzymania
Zarząd Dróg
drogi, wykonano remont chodnika
Wojewódzkich we
Wrocławiu
Strona:
22/22
Lp.
7
Zadanie
Podmiot
odpowiedzialny
Sporządzenie koncepcji wykorzystania
transportu kolejowego w ruchu miejscowym
Miejski Zakład
Komunikacji w
Jeleniej Górze
W 2005 roku wykonano „Studium wykonalności „
Regiotram“ – reaktywacja linii kolejowej Harrachov –
Jelenia Góra – Karpacz. Dornier”
Systematyczna wymiana autobusów MZK na
tabor nowoczesny, bardziej przyjazny dla
środowiska.
Miejski Zakład
Komunikacji w
Jeleniej Górze
Leasing 8 szt. nowoczesnych modeli autobusów, które
spełniają wymogi normy emisji spalin EURO 3. Zakup
12 autobusów uŜywanych, które zastąpiły
wyeksploatowane jednostki. Autobusy te obsługują m.in.
prowadzące przez Piechowice linie nr 9 i 15.
Likwidacja istniejących uciąŜliwości hałasów
instalacyjnych.
Wojewódzki
Inspektorat
Ochrony
Środowiska we
Wrocławiu.
Cel ten realizowany jest w ramach zadań własnych
WIOŚ. Inspektorat w Jeleniej Górze prowadzi na
bieŜąco działalność kontrolną na terenie
przedsiębiorstw, na które wpłynęły skargi od
mieszkańców Piechowic na uciąŜliwy hałas
Kontynuacja termomodernizacji budynków
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„Ostoja”, Zarząd
Nieruchomości
„Wspólny Dom”
Sp. z o.o. w
Piechowicach.
Wykonano następujące prace:
- termomodernizacja 13 budynków mieszkalnych przy
ulicach: 22 Lipca, Szkolnej, Kościuszki i śymierskiego
będących pod zarządem wspólnoty „Współny Dom”
- do końca roku 2009 wykonano remonty elewacji oraz
docieplenie 2 bloków na osiedlu SM „Ostoja” w
Piechowicach oraz docieplono ściany szczytowe
bloku Szkolna 1
8
9
10
11
Opracowanie koncepcji modernizacji kotłowni
przy ul. 1 Maja w Górzyńcu
Zarząd
Nieruchomości
”Wspólny Dom”
Spółdzielnia
Mieszkaniowa
„Ostoja”,
12
Prowadzenie monitoringu stęŜeń radonu w
wodzie do spoŜycia oraz badania zawartości
radonu w budynkach.
13
Poprawa bezpieczeństwa powodziowego
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Państwowa
Agencja
Atomistyki,
Burmistrz Miasta
Dokonano likwidacji kotłowni osiedlowej opalanej
węglem o mocy 450kW przy ulicy 1.Maja i wybudowano
3 kotłownie gazowe o mocy 3 x 60kW;
Ponadto, wykonano następujące prace:
- modernizacja kotłowni przy ulicy śymierskiego 38
- modernizacja kotłowni przy ulicy Szkolnej 17
Zadanie było realizowane zgodnie z harmonogramem
PAA. W 2008 roku badano stęŜenie radonu w wodzie
ujmowanej do spoŜycia na ujęciach: ŚnieŜne Kotły
i Górzyniec. PAA nie prowadziła w rozwaŜanym okresie
badań stęŜenia radonu w budynkach na terenie
Piechowic.
Zadanie było realizowane w następujący sposób:
- remont murów oporowych na p. Piastówka przy ul.
Piastów;
- remont murów p. Kamienna Mała km 1+516 ÷ 1+547.
Regionalny
Zarząd
- remont murów rzeki Kamienna km 16+319 ÷ 16+946
Gospodarki
oraz km 14+400 ÷ 14+650;
Wodnej Wrocław, - remont murów oporowych przy ulicy Świerczewskiego;
Zarząd Zlewni
W latach 2007 – 2009 nakłady poniesione na ten cel
w Jeleniej Górze
wynosiły łącznie ok. 2,04 mln złotych.
Ponadto, Miasto we własnym zakresie wyremontowało 3
odcinki murów oporowych: przy rzece Kamiennej,
potoku Kamienna Mała i jego bezimiennym dopływie.
Strona:
23/23
Dzięki realizacji „Programu ochrony środowiska miasta Piechowice w ostatnich 5 latach
podjęto szereg inicjatyw, które przyczyniły się do poprawy warunków Ŝycia mieszkańców miasta
lub teŜ były konieczne, aby w przyszłości cel taki osiągnąć.
Po przeprowadzonych załoŜonych w Programie prac modernizacyjnych lokalnych ciepłowni
przy ulicy Szkolnej, 1.Maja i śymierskiego zredukowano prawie o 100% emisję zanieczyszczeń
pyłowych, dwutlenku siarki i tlenku węgla, o około 65% emisję CO 2 oraz o około 45% emisję
tlenków azotu. Jednocześnie wyeliminowano hałas spowodowany transportem paliwa stałego
do kotłowni oraz wyeliminowano powstawanie odpadów (ŜuŜel i popiół) będących wynikiem
procesu spalania węgla i koksu w tych obiektach. Poprawie ekonomiczności wykorzystania
energii cieplnej słuŜą takŜe termoizolacje wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz
budynków przedszkoli i gimnazjum. Dotychczas ocieplone zostały ściany wszystkich bloków na
osiedlu w rejonie ul. Szkolnej i 22 Lipca oprócz bloku Szkolna 1, w którym ocieplono tylko
ściany szczytowe.
Ponadto, do waŜniejszych działań słuŜących poprawie stanu środowiska zrealizowanych
na terenie miasta naleŜą:
•
we wrześniu 2007 roku Rada Miasta Uchwałą Nr 90/XIV/07 wyraziła wolę przystąpienia
do spółki „Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji”, co pozwoli na znaczne
przyśpieszenie prac z zakresu
i wodociągowej w mieście;
•
budowy
i
modernizacji
sieci
kanalizacyjnej
zakończono prace nad dokumentacją techniczną do realizacji zadania inwestycyjnego
pn. "Karkonoski System Kanalizacji Sanitarnej - modernizacja i rozbudowa systemu
wodnokanalizacyjnego Gminy Piechowice" (budowa 40 km sieci kanalizacyjnej i 21 km
wodociągu);
•
decyzją Starosty Jeleniogórskiego z dnia 27-11-2009 znak ABP/PI/7351/61/09 uzyskano
pozwolenia na budowę dla zamierzenia „Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji.
Modernizacja i rozbudowa systemu wodnokanalizacyjnego gminy Piechowice.
Przebudowa i rozbudowa sieci wodociągowej (zadanie 1), sieci kanalizacji sanitarnej
(zadanie 2) oraz kanalizacji deszczowej (zadanie 3)”;
•
odbudowa zniszczonej w czasie powodzi sieci kanalizacji deszczowej na długości
200 m;
•
odbudowa zniszczonego podczas powodzi ujęcia wody „Górzyniec” na rzece Kamienna
Mała;
•
budowa nowoczesnej stacji uzdatniania wody ujmowanej do spoŜycia dla mieszkańców
Piechowic; inwestycję zrealizowano ze środków WFOŚiGW;
•
w 2008 roku do kanalizacji miejskiej podłączone zostały budynki przy ul. 1-Maja i część
ul. Zawadzkiego; długość nowowybudowanej kanalizacji – ok. 1,2 km;
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
24/24
•
w styczniu 2009 roku zakończono budowę wodociągu i kanalizacji sanitarnej w ulicy
Norwida. Wykonano kolektor sanitarny o długości ok. 192 m oraz wodociąg o długości
ok. 158 m; koszty inwestycji pokryto z BudŜetu Miasta;
•
wykonano opracowanie „Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu
gminy Piechowice”, które umoŜliwi systematyczne eliminowanie tego zagroŜenia
z terenu miasta;
•
ustalono rzeczywisty wpływ na środowisko nieczynnego składowiska odpadów przy ulicy
Cieplickiej, co pozwoliło do przyjęcia kierunku rekultywacji tego składowiska.
•
w lutym 2010 roku Koło Łowieckie "Głuszec" wprowadziło do lasu powyŜej Michałowic
10 muflonów przywiezionych z Czech; stado daje nowy materiał genetyczny dla
rodzimej populacji, zapobiegając tym samym między innymi dziedziczonej chorobie
związanej z wrastaniem rogów; według szacunków Koła Łowieckiego, po wprowadzeniu
stada Piechowice stają się największą w Karkonoszach ostoją muflona.
5 . K r a j o w e l i m i t y r a c j o n a l n e g o w y ko r z y s t a n i a z a s o b ó w
n at u r a l n ych i p o p r a w y s t a n u ś r o d ow i s k a
W Polityce ekologicznej Państwa, ustalone zostały limity krajowe, związane z racjonalnym
wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska. Jednym z głównych załoŜeń
poprzedniego Programu ochrony środowiska dla gminy miejskiej Piechowice było zbliŜenie się
do tych limitów, aby w perspektywie roku 2010 mogły być one osiągnięte. Bazą porównawczą
do obliczania wskaźników jest rok 1990. Wielkości potrzebne do obliczeń, podano w tabeli 3.
Tabela 3. Dostępne dla gminy Piechowice dane statystyczne dla roku
1990
(rok
odniesienia)
oraz
2004
i
2008
(horyzont
czasowy
obowiązywania aktualnego Programu ochrony środowiska), potrzebne do
obliczeń wskaźników ochrony środowiska. [Źródło: baza danych GUS
http://www.stat.gov.pl wgląd 08-01-2010].
Cecha
Jednostka
Ludność
osoby
ZuŜycie wody ogółem
1990
2004
2008
7 452
6 508
6 496
tys. m3/ rok
387,30
383,1
435,40
ZuŜycie wody do celów komunalnych
tys. m3/ rok
230,2
185,4
189,4
ZuŜycie wody do celów komunalnych
m3/ rok/ osobę
30,9
30,4
29,0
ZuŜycie wody przez przemysł
tys. m3/rok
157
157
246
Długość sieci wodociągowej
km
60,3
53,2
54,1
Ludność korzystającą z sieci wodociągowej
%
b.d
92,3
92,6
0
2200
2200
Projektowa przepustowość oczyszczalni ścieków m3/ dobę
Ścieki oczyszczane
tys. m3/rok
0,0
448
479
Długość sieci kanalizacyjnej
km
2,1
11,9
21,7
Ludność korzystającą z sieci kanalizacyjnej
%
0,1
55,2
58,7
Emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem
Mg/rok
b.d
24044
b.d
Emisja SO2
Mg/rok
b.d
99
b.d
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
25/25
Cecha
Jednostka
1990
2004
2008
Emisja NOx
Mg/rok
b.d
20
b.d
Emisja CO2
Mg/rok
b.d
2395
b.d
Emisja zanieczyszczeń pyłowych
Mg/rok
b.d
307
b.d
1 . Zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r.
(w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB). Od roku 1990 zuŜycie
wody przez obiekty przemysłowe zlokalizowane na terenie Piechowic wzrosło o około 60%.
Brak jest danych do oszacowania tego wskaźnika w odniesieniu do wartości produkcji
w mieście.
W roku 1990 zuŜycie wody przypadające na mieszkańca Piechowic wynosiło 30,9 m 3 /rok.
W roku 2004 wskaźnik ten wynosił 30,4 m 3 /rok i w stosunku do 1990 roku zmalał o około
2%. W roku 2008 średnie zuŜycie wody na jednego mieszkańca miasta wynosiło 29,0 m 3 /rok
i zmalało w stosunku do roku odniesienia o 6%.
2 . Ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób,
aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę
produkcji, wartość produkcji lub PKB) – b r a k d a n y c h d o o s z a c o w a n i a w a r t o ś c i t e g o
wskaźnika na poziomie gminy.
3 . Ograniczenie zuŜycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r.
równieŜ w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB – b r a k d a n y c h d o
oszacowania wartości tego wskaźnika na poziomie gminy.
4. Ograniczenie emisji pyłów w roku 2010 o 75 %, dwutlenku siarki o 56% i tlenków azotu
o 31%, w stosunku do stanu w 1990 r. Wg szacunkowych informacji, stosując wskaźniki
porównawczo-proporcjonalne (brak danych GUS dla gminy, podano tylko wielkości dla
województwa jeleniogórskiego) emisje tych zanieczyszczeń z zakładów „szczególnie
uciąŜliwych” zlokalizowanych w 1990 roku na terenie Piechowic były w przybliŜeniu
następujące: pyły ogółem: 4560 Mg, SO 2 : 310 Mg, NO x : 88 Mg. W roku 2004 (brak jest
danych statystycznych z lat późniejszych) wynosiły one odpowiednio: 307, 99 i 20 Mg.
Jednocześnie o 70% spadła emisja gazów ogółem (w tym głównie dwutlenku węgla). Emisje
tych zanieczyszczeń w okresie 1990 – 2004 zmniejszyły się więc o: pyły ogółem: ok. 93%,
SO 2 - ok. 74%, NO x - ok. 77%. W s k a ź n i k i d o t y c z ą c e o g r a n i c z e n i a e m i s j i z a l e c a n e
w Polityce ekologicznej Państwa zostały więc osiągnięte
5. Wymogi w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych dla aglomeracji 2 (ustawa Prawo
wodne, a w szczególności Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych - KPOŚK)
nakładają między innymi, aby:
2
Zgodnie z art. 43 ust 2 Prawa wodnego, aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub
działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane
i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
26/26
wszystkie aglomeracje były wyposaŜone w systemy kanalizacji zbiorczej;
systemy sieciowe będą obsługiwały co najmniej 80% mieszkańców aglomeracji;
w przypadku oczyszczalni komunalnych w aglomeracjach o RównowaŜnej Liczbie
Mieszkańców (RLM) wynoszącej ≥ 15 000 uzyskano podwyŜszone usuwanie związków
azotu i fosforu, - w przypadku aglomeracji o RLM wynoszącej < 15 000 - pełne
biologiczne oczyszczanie ścieków.
Ostateczne terminy wyposaŜenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków komunalnych
spełniające wymagania polskich przepisów prawnych, a tym samym dyrektywy
91/271/EWG, przyjęto zgodnie z art. 208 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. - Prawo wodne:
- 31 grudnia 2010r. dla aglomeracji o RLM wynoszącej ≥ 15 000
- 31 grudnia 2015 dla aglomeracji o RLM wynoszącej 2000 ÷ 15 000.
Piechowice zostały włączone do aglomeracji piechowickiej, jak to podano w poniŜszej tabeli:
Aglomeracja
Piechowice
Rozporządzanie Wojewody
powołujące aglomerację
Nr 5 z dn. 20.09.2005r.,
Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 198
poz.3339
Gminy
wchodzące
w skład
aglomeracji
Piechowice
Lokalizacja
oczyszczalni
RLM
aglomeracji
zgodnie
z rozp.
Wojewody
Rzeczywista
liczba
mieszkańców
aglomeracji stan
na 31.12.2008 r
Piechowice,
ul. Cieplicka
6700
6496
Piechowice, jako aglomeracja o RLM (równowaŜnej liczbie mieszkańców) równej 6700
winna osiągnąć wymienione wyŜej cele do końca 2015 roku. PoniŜej przeanalizowano stopień
realizacji tych celów w aglomeracji piechowickiej.
Cel 1: wszystkie aglomeracje są wyposaŜone w systemy kanalizacji zbiorczej
Na koniec roku 2009 w mieście funkcjonowało 21,7 km kolektorów sanitarnych i ok. 0,2 km
kanalizacji deszczowej. Skanalizowania wymagają osiedla: Pakoszów, Piastów, Górzyniec
i Michałowice. Do końca 2014 roku planuje się wybudowanie blisko 40 km sieci kanalizacyjnej
oraz 5 pompowni ścieków. Aktualnie w Piechowicach trwają intensywne pracę nad
skanalizowaniem miasta, o czym świadczą informacje podane w punkcie 4. T e m p o
i zaawansowanie tych prac wskazuje na realność dotrzymania terminów wyznaczonych
w Polityce ekologicznej Państwa.
Cel 2: systemy sieciowe obsługują co najmniej 80% mieszkańców aglomeracji
Cel ten naleŜy osiągnąć do 2015 roku.
Sieć kanalizacyjna Piechowic obejmuje obecnie najgęściej zaludnione obszary miasta,
stąd teŜ efektywność jej wykorzystania jest dość wysoka. Obsługuje ona 3930 osób, co stanowi
60% mieszkańców miasta. Dla osiągnięcia celu Polityki ekologicznej Państwa (PeP) sieć
kanalizacyjną Piechowic naleŜy rozbudować w ten sposób, aby obsłuŜyła dodatkowo ok. 1600
mieszkańców miasta. T e m p o p r a c w z a k r e s i e k a n a l i z a c j i m i a s t a w s k a z u j e n a r e a l n o ś ć
o s i ą g n i ę c i a t e g o c e l u w t e r m i n i e w y z n a c z o n y m w P e P (do 2015 roku).
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
27/27
Tabela 4. Mieszkańcy
obsługiwani
przez
systemy
kanalizacji
zbiorczej w aglomeracji Piechowice (dane z grudnia 2008 r. według
Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych).
Aglomeracja
Liczba mieszkańców aglomeracji
Piechowice
Korzystający z systemu
kanalizacyjnego - stan na
31.12.2009 r.
RLM
rzeczywista
liczba
%
6700
6519
3930
60,3%
Cel 3: oczyszczalnie ścieków w aglomeracjach spełniają zakładane wymagania
W przypadku oczyszczalni komunalnych w aglomeracjach o RównowaŜnej Liczbie
Mieszkańców 3 (RLM) wynoszącej < 15 000, do których naleŜy aglomeracja piechowicka
wymagane jest pełne biologiczne oczyszczanie ścieków.
Tabela 5. Ocena
zanieczyszczeń
w
ściekach
odprowadzanych
z
oczyszczalni w Piechowicach. (dane z 2009 r. według Krajowego
Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych).
Oczyszczalnia
Typ
Piechowice
Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach
odpływających z oczyszczalni ścieków [mg/l]
BZT5
ChZTCr
Zawiesiny
Azot
Fosfor
1500
2
14
5
b.d
b.d
dla oczyszczalni 2000<RLM <14999
25
125
35
-
-
biologiczna
Wartości
dopuszczalne
Średnia
Wydajność
oczyszczalni przepustowość
3
w RLM
[m /d]
13478
„b.d„ brak danych.
NajwyŜsze dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla oczyszczalni podaje
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie naleŜy
spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. z 2006, Nr 137, poz.984).
Z zestawienia podanego w tabeli 5 wynika, Ŝe o c z y s z c z a l n i a ś c i e k ó w w P i e c h o w i c a c h
spełnia parametry docelowe wymagane w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków
Komunalnych.
III. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PIECHOWIC
Gmina Miejska Piechowice połoŜona jest w południowo-zachodniej części województwa
dolnośląskiego, w dolinach rzeki Kamienna i potoku Kamienna Mała. Gmina obejmuje równieŜ
fragmenty Przedgórza i szczytowych partii Karkonoszy, a takŜe wschodnią część Grzbietu
Kamienickiego Gór Izerskich. Tworzy ona jednostkę administracyjną - gminę, a równocześnie
miasto - będące zespołem osadniczym złoŜonym z pięciu głównych układów: Piechowice Centrum, Piastów, Pakoszów, Górzyniec i Michałowice.
3
RównowaŜna liczba mieszkańców (RLM) - oznacza ładunek organiczny ulegający biodegradacji,
wyraŜony pięciodobowym biochemicznym zapotrzebowaniem tlenu (BZT5), w ilości 60 g tlenu na dzień.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
28/28
W generalnych zarysach urbanizacja rozwinęła się tu w formie zbliŜonej do układu
pasmowego o długości około 5 km. Przebieg głównych osi tego pasma nawiązuje do kierunku
dolin rzeki Kamiennej i potoku Kamiennej Małej. Osiedla Piastów i Pakoszów są typowymi
łańcuchówkami o rolniczym charakterze, wykształconymi wzdłuŜ drogi powiatowej nr 2763D,
natomiast o charakterze Górzyńca i Michałowic stanowi kameralny klimat osady połoŜonej
pośród lasów.
Od zachodu do Piechowic przylega miasto Szklarska Poręba, od północy i północnegozachodu – gmina Stara Kamienica, od wschodu – miasto Jelenia Góra. a jego południowa
granica sięga Republiki Czeskiej.
PoniŜej w tabeli przedstawiono podstawowe wielkości charakteryzujące miasto i jego
poszczególne jednostki.
Tabela 6. Podstawowe wielkości charakteryzujące Piechowice (źródło:
dane uzyskane w U.M Piechowice oraz w Starostwie Powiatowym)
Piechowice
(całość)
Centrum
Górzyniec
Michałowice
Piastów
Pakoszów
Powierzchnia [ha] (dane na
dzień 4.07.2008 r.)
4316 *)
1061
163
2143
702
247
Liczba mieszkańców (dane
na dzień 5.02.2010 r.)
6515
4723
790
327
343
332
Gęstość zaludnienia [osoby /
2
km ]
150,9
445,1
484,7
15,3
48,9
134,4
Jednostka strukturalna
*) uwzględniając tzw. powierzchnię wyrównawczą, powierzchnia miasta wynosi 4322 ha.
Według danych GUS aktualnych na dzień 31 grudnia 2008 roku, ewidencyjna powierzchnia
gminy Piechowice wynosi 4322 ha. W jej obrębie zamieszkuje 6 496 osób. Gęstość zaludnienia
w Piechowicach wynosi 150 osób na km 2 . Przyrost naturalny jest ujemny i wynosi -3,4 w
przeliczeniu na tysiąc mieszkańców. W porównaniu z innymi gminami Dolnego Śląska, gęstość
zaludnienia w Piechowicach naleŜy do najniŜszych. Wynika to z wyjątkowo duŜego udziału
terenów niezurbanizowanych (otwartych) w strukturze zagospodarowania przestrzennego, który
w Piechowicach wynosi ok. 85%.
Według ewidencji wykorzystania gruntów na dzień 4 lipca 2008 roku, uzyskanej
w Starostwie Powiatowym [Zestawienie klasouŜytków w gminie] struktura uŜytkowania
gruntów w gminie przedstawia się następująco:
UŜytki rolne (R) zajmują 934,1 ha, co stanowi 21,6 % pow. ogólnej obszaru gminy,
Grunty pod lasami (Ls) – 2736,9 ha, to jest 64,3% pow. gminy,
Grunty zadrzewione i zakrzaczone (Lz) – 135,8 ha, to jest 3,1% pow. gminy,
Grunty pod wodami (W) – 42,5 ha– 1,0% pow. gminy,
Tereny zabudowane i zurbanizowane (B) – 402,0 ha, to jest 9,3% powierzchni gminy
w tym:
•
tereny mieszkaniowe: 95,6 ha, co stanowi 23,8% pow. zurbanizowanej,
•
tereny przemysłowe: 55,7 ha – 13,9% pow. zurbanizowanej,
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
29/29
•
•
tereny rekreacyjne i wypoczynkowe: 43,2 ha – 10,8% pow. zurbanizowanej,
•
inne tereny zabudowane: 16,6 ha – 4,1% pow. zurbanizowanej,
•
grunty rolne, zabudowane 18,7 ha- 4,6%pow.zurbanizowanej;
•
tereny niezabudowane – 48,2 ha – 12,0% pow. zurbanizowanej,
•
tereny kopalniane: 6,8 ha- 1,7% pow. zurbanizowanej,
•
drogi: 92,1 ha, to jest 22,9% powierzchni zurbanizowanej,
•
tereny kolejowe: 25,1 ha, co stanowi 6,2% pow. zurbanizowanej.
Tereny róŜne zajmują (X) – 5,5 ha.
Przestrzeń gminy jest zdominowana przez tereny leśne
oraz
uŜytki rolne, które łącznie zajmują ok. 85% powierzchni ogólnej.
B
W
R
Ls
Tereny zurbanizowane zajmują łącznie nieco ponad 9% powierzchni
gminy. Wśród terenów zabudowanych największy procent zajmują
tereny komunikacyjne (drogi i koleje). Niewiele mniej jest terenów
mieszkaniowych. [Zestawienie klasouŜytków w gminie]
Na tle powiatu jeleniogórskiego Piechowice wyróŜniają się
statystycznie, duŜym wskaźnikiem lesistości, niewielką powierzchnią
gruntów wykorzystywanych do produkcji rolnej, mniejszą koncentracją podmiotów
gospodarczych oraz stosunkowo dobrze rozwiniętą bazą turystyczną.
W grudniu 2008 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 817 podmiotów
gospodarczych, przy czym 772 naleŜało do sektora prywatnego. Najwięcej jednostek
gospodarczych naleŜy do sektora handlu, napraw samochodów i motocykli oraz do sektora
związanego z obsługą nieruchomości i prowadzeniem działalności gospodarczej. W sektorze
przemysłowym zarejestrowanych było 70 podmiotów, natomiast w sektorze rolno – leśnym tylko
18 jednostek. Stopa bezrobocia w gminie na koniec 2008 roku wynosiła 5,3 % (w województwie
dolnośląskim – 12.0%).
Tabela 7. Struktura uŜytkowania gruntów w gminie Piechowice na tle
powiatu jeleniogórskiego [źródło: zestawienie klasouŜytków na dzień
4 lipca 2008].
Gmina
Powierzchnia
[ha]
UŜytki rolne
Grunty pod
lasami
Grunty pod
wodami
Tereny
zurbanizowane
Piechowice
4 316
23%
63%
1%
9%
Powiat
62 698
39%
49%
2%
7%
Piechowice połoŜone są przy waŜnym szlaku tranzytowym w ciągu drogi krajowej nr 3
prowadzącej z Jakuszyc do Świnoujścia, oraz przy drodze wojewódzkiej nr 366 prowadzącej do
Kowar i Karpacza. Droga krajowa, która w obrębie gminy ma długość 11,4 km omija centrum
miasta obciąŜona jest ruchem rzędu 300 pojazdów na godzinę przy 10% udziale pojazdów
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
30/30
cięŜkich. Droga do Kowar prowadzi ulicą śymierskiego o długości 3,9 km pełni takŜe funkcję
ulicy zbiorczej, obsługującej ruch lokalny i docelowy. Podstawową sieć drogową Piechowic
uzupełniają ją dwie drogi powiatowe; nr 2649D do Michałowic (5,6 km) i 2763D przez Pakoszów
i Piastów (4,4 km).
Przez miasto prowadzi linia kolejowa o znaczeniu lokalnym z Jeleniej Góry w kierunku
Szklarskiej Poręby. W obsłudze komunikacyjnej miasta kolej nie odgrywa dotychczas istotnej
roli ( jako uzupełnienie transportu publicznego ).
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
31/31
IV. SYNTETYCZNA OCENA STANU ŚRODOWISKA
6 . B u d owa g e o l o g i c z n a i s u r owc e m i n e r a l n e
Gmina Miejska Piechowice połoŜona jest w obrębie dwóch jednostek fizycznogeograficznych: mezoregionu Gór Izerskich oraz Karkonoszy, które pod względem
geologicznym zaliczane są do jednostki krystalniku karkonosko- izerskiego. Masyw ten, w skład
którego wchodzi granit karkonoski oraz otaczające je skały okrywy metamorficznej, stanowi
intruzję wypiętrzoną podczas waryscyjskich ruchów górotwórczych na przełomie dewonu i
karbonu, w okresie pomiędzy 380 mln a 320 mln lat. W okolicach Piechowic występują trzy
odrębne kompleksy skalne, są to: utwory krystaliczne Gór Izerskich, granit Karkonoszy oraz
utwory osadowe Kotliny Jeleniogórskiej.
Polska część Gór Izerskich naleŜy do jednostki zwanej metamorfikiem izerskim,
stanowiącym północno - zachodnią osłonę warycyjskiej intruzji granitowej bloku karkonosko izerskiego. Budują ją róŜnego rodzaju skały metamorficzne: gnejsy, granitoidy i łupki
łyszczykowe, powstałe głównie w okresie orogenezy kaledońskiej. Odrębną grupę skał tworzą
granity rumburskie, zwane teŜ izerskimi, występujące w postaci soczew tkwiących w gnejsach.
Lokalnie występują teŜ leukogranity. W obrębie gnejsów i granitognejsów występują
równoleŜnikowo wąskie pasma metamorficznych łupków łyszczykowych. Tworzą one część
Wysokiego Grzbietu oraz Grzbiet Kamienicki od Wojcieszyc aŜ po Czerniawę Zdrój. Grzbiet
Kamienicki budują typowe łupki łyszczykowe średnio i grubokrystaliczne, muskowitowo chlorytowo - serycytowe, lokalnie wzbogacone biotytem i granatem. Na zachód od Górzyńca
występują utwory metamorficzne, reprezentowane przez silnie zmienione w warunkach
metamorfizmu kontaktowego skały zwane hornfelsami, a takŜe gnejsy drobnoziarniste i słojowo
– oczkowe.
Granitowy masyw Karkonoszy powstał w czasie hercyńskich ruchów górotwórczych.
Obejmuje on swym zasięgiem główne pasmo Karkonoszy, Kotlinę Jeleniogórską oraz zachodnią
część Rudaw Janowickich. Mimo dość stałego składu chemicznego plutonu karkonoskiego
wyróŜniono w jego obrębie kilka odmian granitu. Pomiędzy nimi istnieje szereg odmian
pośrednich. Na terenie opracowania najbardziej rozpowszechniony jest granit porfirowaty
o duŜych ziarnach skalenia potasowego, o długościach od 2 do 7 cm. Porfiroblasty skalenia
mają zwykle formy tabliczek. Utworzone są często z jądra ortoklazowego otoczonego powłoką
oligoklazową. Równoziarnisty granit biotytowy, o większej ilości kwarcu niŜ w odmianie
poprzedniej tworzy główny grzbiet Karkonoszy oraz występuje we wschodniej części masywu.
Trzecią odmianę stanowi granit granofirowy, który nie występuje na terenie Piechowic.
Granity odsłaniają się we wcięciach dróg, w dnach potoków górskich a takŜe na zboczach
i szczytach gór tworząc najróŜnorodniejsze formy morfologiczne o bardzo urozmaiconej
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
32/32
rzeźbie. Barwa granitów występujących w rejonie Piechowic przyjmuje odcienie szaroróŜowe
lub nawet intensywnie mięsisto-czerwone.
Dno Kotliny Jeleniogórskiej pokrywają osady plejstoceńskie - gliny piaszczyste i pylaste
z niewielką domieszką Ŝwirów. W rejonie Piechowic warstwa tych osadów zalega do głębokości
około 1m. Dolinę rzeki Kamiennej w obrębie Piechowic budują osady z epoki holocenu. Od
powierzchni do głębokości 2÷2,5m występują tu mady gliniasto - kamieniste. Technicznie jest
to glina piaszczysta z domieszką Ŝwirów i otoczaków. Mady podścielone są serią luźnych bądź
średniozagęszczonych Ŝwirów i otoczaków o średnicy do 30 cm z domieszką piasku i pospółki
gliniastej. Stwierdzona miąŜszość tej serii waha się od dwóch do sześciu metrów.
Z istniejących w rejonie Piechowic surowców skalnych na większą skalę eksploatowany był
jedynie granit karkonoski (biotytowy) ze złoŜa zlokalizowanego na północno- zachodnim zboczu
góry „Złoty Widok” w Michałowicach. ZłoŜe „Michałowice I” udokumentowane zostało
w kategorii B i C. Zasoby tego złoŜa zostały oszacowane na około 2500 tys. ton. Na podstawie
decyzji nr 4/WE/2003 wydanej przez Wojewodę Dolnośląskiego w dniu 8 marca 2004 roku złoŜe
to zostało wykreślone z rejestru obszarów górniczych. Jednocześnie w decyzji stwierdzono
wygaśnięcie koncesji na eksploatację złoŜa, która była wydana dla „Exbud” S.A. w Bolesławcu.
Badania poszukiwawcze surowców mineralnych nie wykazały występowania na terenie
Piechowic innych złóŜ odpowiednich do eksploatacji. Prace penetracyjne przeprowadzone
w dolinie Kamiennej wykazały pewną przydatność dla budownictwa zalegających tu Ŝwirów.
NaleŜy teŜ wspomnieć o występowaniu w okolicach Piechowic niewielkich koncentracji
pierwiastków ziem rzadkich, uranu oraz innych metali, w tym cyny.
6.1
Identyfikacja problemów związanych z ochroną zasobów naturalnych na terenie
miasta
1. Udokumentowane złoŜa są kolizyjne w stosunku do walorów przyrodniczych
i rekreacyjnych regionu.
Eksploatacja złoŜa granitu w Michałowicach została zaniechana (nie podjęta), do czego
walnie przyczynili się mieszkańcy tego osiedla. Na ich wniosek zostały podjęte prace nad
miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla rejonu „Złoty Widok”, który
został przyjęty Uchwałą Nr 83/XIV/07 Rady Miasta Piechowice z dnia 27 września 2007 r.
Ustalenia projektu planu słuŜą zachowaniu wysokich walorów przyrodniczych rejonu Złotego
Widoku oraz udostępnienia ich dla ludzi. Pierwszy cel osiągnięto poprzez zaplanowanie na
tym obszarze zespołu przyrodniczo krajobrazowego, uwzględniającego wymogi ochrony
wynikające z połoŜenia tego obszaru w obrębie otuliny Karkonoskiego Parku Narodowego
oraz potencjalnego obszaru Natura 2000. W celu ochrony miejsca rozrodu i regularnego
przebywania puchacza projekt planu postuluje ustanowienie stref dla ochrony siedliska tej
sowy, zgodnie z granicami naniesionymi na rysunku planu. Z tego teŜ względu projekt planu
wyklucza wznowienie eksploatacji granitu z miejscowego złoŜa tego surowca.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
33/33
7 . K l i m at
Na terenie Piechowic nie prowadzi się obserwacji meteorologicznych, toteŜ
charakterystykę tutejszego klimatu oprzeć moŜna tylko na obserwacjach prowadzonych
w Jeleniej Górze oraz posterunku meteorologicznym w Szklarskiej Porębie Dolnej. Dane ze
Szklarskiej Poręby w zakresie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych pochodzą z lat
1995÷2000 oraz 2002÷2005, poniewaŜ w roku 2001 nastąpiły na tej stacji przerwy pomiarowo –
obserwacyjne. W zakresie anemologicznym, materiały pomiarowo- obserwacyjne z lat 90-tych
i po 2000 roku. z powodu duŜej ilości przerw pomiarowych nie spełniają norm jakościowych dla
opracowań charakterystyki wiatru. Według opinii IMGW, dane z lat 1971 – 1980 moŜna
przyjmować jako reprezentatywne dla rejonu Szklarskiej Poręby. Charakterystykę warunków
klimatycznych Kotliny Jeleniogórskiej wykonano na podstawie danych meteorologicznych z lat
1994-2003 pochodzących stacji meteorologicznej Wrocławskiego Oddziału Instytutu
Meteorologii i Gospodarki Wodnej zlokalizowanej w rejonie lotniska w Jeleniej Górze, na
wysokości H=342 m n.p.m [D ANCEWICZ 2004].
7.1
Charakterystyka mezoklimatu
Warunki klimatyczne Piechowic determinowane są w ogólnym zarysie przez dwa czynniki:
geograficzny wynikający z lokalizacji obszaru opracowania w środkowej Europie i połoŜenia
miasta w obrębie Sudetów Zachodnich, u podnóŜa bariery orograficznej Karkonoszy, oraz
czynnik cyrkulacyjny związany z ruchami morskich, arktycznych i kontynentalnych mas
powietrza.
Podczas całego roku przewaŜają tutaj wyŜowe typy cyrkulacji, które cechują się
największą trwałością. Najczęściej występują jesienią (33,8%) i wówczas towarzyszą im
zastoiska powietrza z silnymi inwersjami temperaturowymi. Z kolei latem i zimą najczęstsze są
zachodnie typy cyrkulacji. Są one przyczyną adwekcji powietrza polarno-morskiego znad
Atlantyku, z którym związane są opady o ciągłym charakterze i nierzadko zjawiska fenowe.
Krótkotrwałość poszczególnych typów cyrkulacji jest przyczyną częstej zmienności pogody
w Szklarskiej Porębie. Mimo niezbyt duŜej wysokości nad poziomem morza często obserwuje
się tutaj zjawiska pogodowe typowe dla regionów wysokogórskich: feny, spiętrzenia i zastoiska
[J AHN 1985].
Zachodnia część Karkonoszy znajduje się w zasięgu wyraźnego oddziaływania
mumlawskiego systemu anemo- orograficznego, który jako jedyny doprowadza do Gór Izerskich
i zachodniej części Karkonoszy masy powietrza bezpośrednio z przedpola gór, przez co
warunki mezoklimatyczne w tym subregionie (jest to subregion karkonoskoizerski) róŜnią się
warunków ukształtowanych we wschodniej części Karkonoszy [J AHN 1985].
Piechowice, zgodnie z opracowaną przez A. Schmucka [1960] regionalizacją klimatyczną
Sudetów naleŜy do regionu jeleniogórskiego. Region Jeleniogórski (z wyróŜnionymi tu 5
piętrami klimatycznymi) obejmuje oprócz Kotliny Jeleniogórskiej otaczające ją grzbiety
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
34/34
Karkonoszy, Gór Izerskich oraz Gór Kaczawskich. W Szklarskiej Porębie moŜna wyodrębnić
następujące piętra klimatyczne:
• piętro ciepłe obejmujący dno Kotliny Jeleniogórskiej,
• piętro umiarkowanie ciepłe obejmujące wyniesienia i zbocza gór na wysokości od 400 do
600 m n.p.m.
• piętro umiarkowanie chłodne od 600 do 800 m n.p.m.
• piętro chłodne od 800 do 1000 m n.p.m
• piętro bardzo chłodne obejmujące szczytowe partie Karkonoszy połoŜone powyŜej 1000 m
n.p.m.
7.2
Wa r u n k i t e r m i c z n e
Warunki termiczne omawianego obszaru są silnie uzaleŜnione od topografii terenu.
W okolicy szczytu Szrenicy (1331 m n.p.m.) średnia roczna temperatura powietrza w latach
1961-2002 wyniosła 1,9 O C, na posterunku w Szklarskiej Porębie Dolnej (640 m n.p.m., okres
1995-2005) 6,7 O C. Średnia roczna temperatura powietrza w Jeleniej Górze (342 m n.p.m)
wynosi natomiast 7,6 o C.
Tabela 8.
Średnie miesięczne i roczna temperatura powietrza [°C]
miesiące
Stacja
ROK
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Jelenia Góra
(1994-2003)
-1.8
0.0
2.5
7.0
12.9
15.5
17.3
16.8
11.9
7.9
2.9
-1.6
7.6
Szklarska P.
(1995-2005)
-2.3
-0,9
0.8
5,7
11,4
14,3
15,6
15,7
11,3
7,1
2,4
-0,1
6,7
Opracował : Jelenia Góra - Andrzej Dancewicz, Szklarska P. – Andrzej Dancewicz, Karol Tomczyński .
Wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza średnia roczna temperatura powietrza
obniŜa się w profilu wysokościowym Sudetów przeciętnie o 0,54 o C/100 m [H ESS 1980].
W przebiegu rocznym największy wysokościowy gradient termiczny obserwuje się w kwietniu,
kiedy temperatura obniŜa się przeciętnie o 0,66oC na 100 metrów [G ŁOWICKI 1995]. Jest to
spowodowane tym, Ŝe w strefie grzbietowej Karkonoszy trwa jeszcze zima termiczna,
a u podnóŜa gór rozpoczyna się juŜ wiosna. Najmniejszy gradient temperatury występuje
w miesiącach zimowych, w styczniu wynosi średnio 0,41 o C na 100 metrów. Zmniejszenie
przeciętnego spadku temperatury z wysokością w miesiącach zimowych (grudzień – luty) jest
wynikiem częstego występowania inwersji temperatury w obrębie Kotliny Jeleniogórskiej.
Obserwowane inwersje temperatury powietrza mogą powstawać wskutek adwekcji chłodnych
mas powietrza lub w wyniku silnego wypromieniowywania podłoŜa, wychłodzone w ciągu nocy
powietrze spływa wzdłuŜ stoków i osiada na dnie kotlin śródgórskich. Z inwersjami termicznymi
w Kotlinie Jeleniogórskiej związane jest tworzenie się zastoisk chłodnego powietrza
(mrozowisk) oraz występowanie najniŜszych minimów temperatury. Kotlina Jeleniogórska jest
równieŜ regionem o bardzo częstych i intensywnych przymrozkach [G ŁOWICKI 1995] oraz
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
35/35
najwyŜszych na Dolnym Śląsku amplitudach dobowych temperatury. Częste występowanie
inwersji temperatury wpływa niekorzystnie na ekosystemy roślinne, jak teŜ pogarsza warunki
aerosanitarne, a intensywne przymrozki zwłaszcza wiosenne powodują szkody w uprawach
polowych warzyw i w sadownictwie.
Tabela 9. Wybrane charakterystyki termiczne w Jeleniej Górze z lat
1971 - 2000, wartości średnie i ekstremalne.
Absolutne maksimum temperatury (oC)
35,8
o
Absolutne minimum temperatury ( C)
-31,8
o
o
Data początku przedwiośnia (0 C < Td < 5 C)
21.II
Data początku wiosny (5oC < Td < 15oC)
1.IV
o
Data początku lata (Td > 15 C)
22.VI
Data początku jesieni (5oC < Td < 15oC)
o
23.VIII
o
Data początku przedzimia (0 C < Td < 5 C)
1.XI
Data początku zimy (Td <0oC)
13.XII
Czas trwania okresu wegetacyjnego (dni)
214
(T d ) średnia dobowa temperatura powietrza
W poszczególnych latach sezonowa zmienność warunków termicznych odzwierciedlona
w układzie termicznych pór roku róŜni się od przebiegu uśrednionego. Zakłócenia cyklicznego
przebiegu temperatury związane są z oddziaływaniem cyrkulacji atmosferycznej. Cyklonalna
cyrkulacja zachodnia powoduje ocieplenia w sezonie zimowym oraz względnie chłodne okresy
w lecie. Natomiast antycyklonalna cyrkulacja wschodnia w okresie zimowym powoduje znaczne
ochłodzenie, a latem warunkuje występowanie najwyŜszych maksimów temperatury .
7.3
Opady atmosferyczne
Opady atmosferyczne
Średnie miesięczne oraz roczne sumy opadów przedstawia tabela nr 5.
Tabela 10. Średnie miesięczne i roczna suma opadów atmosferycznych
[mm].
miesiące
Stacja
ROK
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Jelenia Góra
(1994-2003)
31
31
53
52
71
84
136
81
72
42
42
33
728
Szrenica
(1961-1990)
72
89
84
98
154
177
151
172
109
109
100
93
1422
Szklarska P.
(1995-2005)
103
107
109
68
84
101
154
109
96
95
81
86
1193
Szrenica
–
Opracował:
Jelenia Góra- A.
K. Tomczyński.
Dancewicz,
J.
Zwoździak,
Szklarska
Poręba–
A.
Dancewicz,
NajwyŜsze opady występują w strefie przywierzchowinowej Karkonoszy, z wyraźnym
przesunięciem stref sum maksymalnych w kierunku zawietrznej, czyli północnej strony masywu
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
36/36
górskiego. Obejmują one w związku z tym strefę wysokościowo odpowiadającą górnej granicy
lasu. Opady występują w omawianym obszarze przy wszystkich typach cyrkulacyjnych.
Szczególnie jednak intensywnymi i osiągającymi wysokie sumy są opady spowodowane
procesami spiętrzeniowymi. Spiętrzeniowe efekty opadowe związane są z pokonywaniem
bariery górskiej przez nacierającą nań masę atmosferyczną.
W przebiegu rocznym opadów atmosferycznych wyraźnie zaznacza się maksimum letnie
i minimum zimowe. Około 30 % sumy rocznej opadów w Szklarskiej Porębie i 40% na obszarze
Kotliny Jeleniogórskiej przypada na sezon letni, od czerwca do sierpnia. NajniŜsze opady
występują zazwyczaj w kwietniu, a najwyŜsze w lipcu. Obserwuje się duŜe róŜnice pomiędzy
miesięcznymi i rocznymi sumami opadów w poszczególnych latach. Sumy roczne mogą być
nawet o 40–50 % większe lub mniejsze od średniej wieloletniej. Mała stabilność sum opadów
atmosferycznych jest charakterystyczną cechą klimatu całej Polski [W OŚ 1999].
7.4
Wa r u n k i p r z e w i e t r z a n i a
Warunki anemologiczne na terenie Piechowic kształtuje Mumlawski system anemoorograficzny, wraz z drugorzędnymi odgałęzieniami. Obejmuje on swym oddziaływaniem
zachodnią część Karkonoszy, od Przełęczy Szklarskiej po Przełęcz Karkonoską (poza terenem
miasta), a w strefach niŜej połoŜonych sięga nawet jeszcze dalej na wschód. System ten
doprowadza z przedpola gór powietrze nie przetransformowane wskutek przekraczania barier
górskich. W niŜszych strefach wysokościowych kierunki wiatru nawiązują do ukształtowania
terenu, pokrywając się w granicach miasta z osią doliny Kamiennej, a w Górzyńcu –
z przebiegiem doliny Małej Kamiennej. W dolinach mniejszych dopływów Kamiennej
występować mogą drugorzędne zawirowania, deformujące kierunki wiatru dominujące
w regionie.
Tabela 11. Uśredniony dla wielolecia rozkład kierunków wiatru [%].
Kierunek wiatru
Stacja
Cisza
N
NE
E
SE
S
SW
W
NW
Jelenia Góra
(1994-2003)
5,8
3,4
10,0
9,8
5,5
5,1
17,0
14,9
28.5
Szrenica (19611970)
6.6
9.4
8.1
5.6
16.0
28.4
15.1
7.9
1.6
Szklarska P.
(1971-1980)*
3,7
0,8
2,8
3,9
9,7
17,7
40,2
8,8
12,4
Źródło: Jelenia Góra, – Bronisław Głowicki IMGW W rocław, Szrenica – Kwiatkowski w [Jahn 1985],
Szklarska P. – Andrzej Dancewicz, Karol Tomczyński
*) Materiały pomiarowo- obserwacyjne z lat 90-tych i po 2000 roku. z powodu duŜej ilości przerw
pomiarowych nie spełniają norm jakościowych dla opracowań charakterystyki wiatru. W edług opinii
IMGW , dane z lat 1971 – 1980 moŜna przyjmować jako reprezentatywne dla rejonu Szklarskiej
Poręby.
Wieloletnia róŜa wiatrów dla Szrenicy wskazuje wyraźną dominację przepływów
z kierunków zachodnich: W i SW (około 38%) oraz na znaczny udział wiatrów północnych: N,
NE, NW (około 24%). Najsilniejsze wiatry w strefie wierzchowinowej wieją z kierunków:
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
37/37
południowego, południowo-zachodniego i zachodniego. Dni z wiatrem o prędkości powyŜej
15 m/s jest w okolicach Szrenicy 142 w ciągu roku. Stan cisz atmosferycznych występuje
bardzo rzadko (1,6%).
W rezultacie oddziaływania topografii terenu, wyróŜnić moŜna na omawianym obszarze
trzy główne strefy o róŜnej frekwencji kierunków wiatru: górne partie Karkonoszy, dno doliny
Kamiennej oraz dolina Małej Kamiennej. RóŜnica pomiędzy nimi polega głównie na wyŜszym
udziale zachodnich kierunków wiatru w dolinach w stosunku do strefy grzbietowej.
Szczególne warunki anemologiczne panują na terenie osiedla w rejonie ulicy Szkolnej.
Układ urbanistyczny bloków jest taki, Ŝe powstają tu „przeciągi”, czyli korytarze
intensywniejszego napowietrzania oraz liczne „zawirowania strug powietrza”, a takŜe „strefy
ciszy”. Intensywność tego zjawiska uzaleŜniona jest od kierunku i prędkości wiatru.
Uwzględniając ukształtowanie terenu oraz kierunki wiatrów (najłatwiejszy dostęp na teren
miasta mają wiatry zachodnie) moŜna domniemywać, Ŝe główny kanał napowietrzania miasta
pokrywa się z ukierunkowaną z południowego– zachodu na północny- wschód doliną
Kamiennej, począwszy od Przełęczy Szklarskiej do Doliny Bobru. Korytarz ten łączy się z
innymi waŜnymi kanałami sprowadzającymi do miasta masy świeŜego powietrza, które
związane są z poprzeczną do biegu Kamiennej doliną Małej Kamiennej.
8. Zasoby przyr odnicze
Gmina Miejska Piechowice została dość dobrze rozpoznana pod względem florystycznym
i faunistycznym. Posiada ona wprawdzie inwentaryzację przyrodniczą sporządzoną 10 lat temu,
ale opracowanie ekofizjograficzne wykonane w 2006 roku stanowi uaktualnienie tego
dokumentu.
Najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny Piechowic związane są z bogatym
kompleksem zbiorowisk leśnych i nieleśnych zajmujących Góry Izerskie oraz Karkonosze i ich
przedgórze. Obszary te, bardzo waŜne dla utrzymania bioróŜnorodności, stanowią ostoję dla
wielu gatunków płazów, ptaków oraz zwierząt bezkręgowych. W związku z tym objęte zostały
róŜnymi formami ochrony prawnej: jako park narodowy, rezerwaty przyrody, a ostatnio takŜe
obszary specjalnej ochrony i specjalne obszary ochrony w ramach systemu Natura 2000.
Wspomniane wyŜej tereny funkcjonują równieŜ w systemie przyrodniczym jako obszary
węzłowe, będące źródłem zasilania w wartości przyrodnicze istotne w skali całego regionu,
kraju a nawet Europy (włączone do sieci ekologicznej Natura 2000). W rejonie opracowania są
to:
Karkonosko- Izerski Obszar Węzłowy. Teren ten obejmuje Karkonoski Park Narodowy wraz
z jego otuliną oraz kompleksy leśne porastające zbocza grzbietów: Kamienickiego
i Głównego Gór Izerskich wraz z rozdzielającą je doliną potoku Kamienna Mała. Obszar ten
zajmuje powierzchnię około 43450ha. Ma on istotne znaczenie klimatyczne (klimatotwórcze
działanie lasów, terenów podmokłych i grzbietów górskich), hydrologiczne (obszary
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
38/38
źródliskowe wielu potoków) oraz biologiczne (ostoje zwierzyny, drzewostany nasienne,
rezerwaty przyrody).
Obszar Węzłowy Gór i Pogórza Kaczawskiego. W skład tego obszaru wchodzi między
innymi Rudawski Park Krajobrazowy, który jest stosunkowo młodym obszarem chronionym,
gdyŜ utworzono go w 1989 roku. Wraz z otuliną obejmuje on powierzchnię 13 416 ha.
Głównymi walorami tego obszaru są: róŜnorodność budowy geologicznej, bogactwo form
powierzchni terenu, cenne elementy przyrody nieoŜywionej (przełomowe doliny, odsłonięcia
i profile geologiczne, skałki) oraz bogactwo szaty roślinnej.
WaŜną rolę lokalną i ponadlokalną pełnią korytarze ekologiczne - elementy wiąŜące cały
system w spójną całość. Związane są one z ciekami wodnymi, a szczególnie z Bobrem,
Kamienną, Małą Kamienną, Szklarką i mniejszymi potokami. Korytarze związane z dolinami
rzek i potoków stwarzają dobre warunki dla przemieszczania się wielu gatunków zwierząt
i roślin. Doliny rzeczne stanowią teŜ naturalne kanały ruchów powietrza, pełniąc funkcje
klimatyczne. Korytarz ekologiczny związany z Kamienną i jej biologiczną obudową ma
szczególne znaczenie, wraz z korytarzem Bobru i Kwisy poniewaŜ łączy on KarkonoskoIzerski Obszar Węzłowy z obszarem węzłowym Borów Dolnośląskich.
Ponadto w obrębie samego miasta istnieją tzw. wyspy ekologiczne- są to oderwane lokalne
biocentra, takie jak załoŜenia parkowe, stawy, oczka wodne, zadrzewienia śródpolne czy
ogrody działkowe wzbogacające w wartości przyrodnicze silnie przekształcony teren oraz
stanowiące system przyrodniczy miasta.
8.1
Flora
Podczas inwentaryzacji przyrodniczej wykonanej w 1999 roku dla obszaru miasta (poza
terenem Karkonoskiego Parku Narodowego) stwierdzono obecność 20 chronionych gatunków
roślin występujących na 128 stanowiskach. Znaleziono wśród nich 15 gatunków podlegających
ochronie całkowitej oraz 5 podlegających ochronie częściowej.
PoniŜej wymieniono tylko te gatunki, które zostały potwierdzone w wyniku późniejszych
badań terenowych [K URPIEWSKI 2006, prognozy oddziaływania miejscowych
zagospodarowania przestrzennego sporządzone dla Piechowic w latach 2006 – 2009].
planów
Do roślin całkowicie chronionych z naleŜą: arnika górska (Arnica montana), ciemięŜyca
zielona (Veratrum lobelianum), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), Skrzyp olbrzymi
(Equisetum telmateia), lilia złotogłów (Lilium martagon), dziewięćsił bezłodygowy (Carlina
acaulis), podrzeń Ŝebrowiec (Blechnum spicant), paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare), ,
storczyk plamisty (Dactylorhiza maculata), storczyk szerokolistny (Dactylorhiza majalis),
Do częściowo chronionych roślin z terenu opracowania zaliczyć moŜna: barwinek pospolity
(Vinca minor), bluszcz pospolity (Hedera helix), konwalia majowa (Convalaria majalis), kopytnik
pospolity (Asarum europaeum), kruszyna pospolita (Frangula alnus), marzanka wonna (Galium
odoratum), pierwiosnka wyniosła (Primula elatior), śnieŜyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis)
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
39/39
Inwentaryzacja roku 1999 wykazała występowanie kilku gatunków chronionych grzybów, są
to: sromotnik bezwstydny (Phallus impudicus) borowik grubotrzonowy (Boletus calopus) ,
mleczaj przydymiony (Lactarius lignyotus) i grzybiec purpurowozarodnikowy (Porphyrellus
porphyrosporus). W latach 2005-2006 w Cichej Dolinie prowadzone były badania
lichenologiczne w ramach pracy licencjackiej, podczas których stwierdzono występowanie 11
gatunków chronionych porostów. Cztery z nich: płucnica islandzka.( Cetraria Islandica)
,chrobotek łuskowaty Cladonia squamosa brodaczka kępkowa (Usnea hirta) , popielak pylasty
(Imshaugia aleurites) są zagroŜone w skali kraju.
PowyŜsze dane z pewnością nie są wyczerpujące, chociaŜby dlatego, Ŝe nie obejmują tak
bogatego florystycznie obszaru, jakim jest Karkonoski Park Narodowy. Świadczy to o bardzo
duŜym bogactwie florystycznym na terenie Piechowic.
8.2
Zieleń w mieście
Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody, tereny zieleni to „tereny wraz z infrastrukturą
techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się
w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne,
zdrowotne lub osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody
botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a takŜe zieleń
towarzyszącą ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom
oraz obiektom kolejowym i przemysłowym”.
Zieleń miejska decyduje w duŜej mierze o komforcie Ŝycia w mieście, gdyŜ są to elementy
przyrody znajdujące się w „zasięgu ręki” mieszkańca. Ma to istotny wpływ na samopoczucie
i zdrowie mieszkańców. Tereny zieleni w miastach spełniają szereg podstawowych funkcji
sanitarnych (ochronnych) i estetycznych: pochłaniają i neutralizują zanieczyszczenia,
poprawiają mikroklimat miasta -(regulują stosunki termiczno- wilgotnościowe, zapewniają cień),
tworzą bariery ochronne, podnoszą walory estetyczne kompozycji architektonicznych. Bogate
zespoły przyrodnicze parków, łąk i miejskich lasów pozwalają mieszkańcom miast obcować na
codzień z przyrodą i odpoczywać "na łonie natury", która neutralizuje nasze codzienne stresy.
Zgodnie z wykazem mienia komunalnego, zieleń miejska na terenie Piechowic zajmuje
powierzchnię 16,8 ha. Największy areał zajmuje park miejski. Jest to dawny cmentarz
ewangelicki zlikwidowany w 1970 roku. Skład gatunkowy zachowanego starodrzewu to przede
wszystkim lipy drobnolistne (Tilia cordata) i wierzby białe (Salix alba) w odmianie zwisającej
o obwodach pnia do 290cm. MoŜna takŜe spotkać pojedyncze okazy buka zwyczajnego i klonu
jawora (Acer pseudoplatanus). Przy niektórych alejach dosadzono krzewy jaśminowca wonnego
(Philadelphus coronarius). Warte uwagi są takŜe inne załoŜenia:
Niewielki, zaniedbany, naturalistyczny park (około 0,5 ha) zlokalizowany pomiędzy ulicami
śymierskiego, Świerczewskiego i Kwiatową. W jego obrębie dwa drzewa, jesion wyniosły
(Fraxinus excelsior) i dąb czerwony (Quercus rubra) objęte są ochroną jako pomniki
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
40/40
przyrody oŜywionej, a wiele innych godnych jest miana pomnika przyrody. Teren ten
znajduje się pod zarządem Nadleśnictwa w Szklarskiej Porębie.
Park przypałacowy w Pakoszowie (1,96 ha). Teren ogrodzony starym, kamiennym murem
wzdłuŜ którego rośnie obrzeŜnie pas zaniedbanej zieleni wysokiej. Wśród drzew zwracają
uwagę pokaźnych rozmiarów dęby (Quercus sp.), lipy (Tilia sp.), klony (Acer sp.), jesiony
wyniosłe (Fraxinuse excelsior, 370 cm) i jawory (Acer pseudoplatanus), chociaŜ na terenie
posesji jest ich niewiele. Najciekawszym obiektem dendrologicznym jest tu jednak stara
aleja lipowa wzdłuŜ drogi prowadzącej do pałacu od strony ulicy Pakoszowskiej. Stare,
dziuplaste lipy (26 drzew) mają obwody od 215 do 345 cm. Mur obficie porasta lnica
bluszczykowata (Cymbalaria muralis). TuŜ za ogrodzeniem, w pobliŜu stawów spotkać
moŜna stare jawory, lipy, dęby i olsze (Alnus sp.), a takŜe daglezja (Pseudotsuga menziesii)
i grab (Carpinus betulus).
Przy budynku Turystyczna 2 odnaleźć moŜna ślady dawnego załoŜenia parkowego
o powierzchni około 0,3 ha. Po dawnym załoŜeniu pozostały tu juŜ tylko okazałe drzewa,
egzotyczne krzewy i ślady infrastruktury parkowej (fontanna). Obecnie park jest
odchwaszczany i pielęgnowany przez mieszkańców budynku.
Przy „Villii Eichhof” usytuowanej przy ulicy Jeleniogórskiej znajduje się ładne, stare
załoŜenie parkowe na bazie drzewostanu naturalnego, który budowany jest głównie przez
olsze (Alnus sp.), dąb (Quercus sp.), brzoza (Betula sp.), lipa (Tilia sp.) oraz jawor (Acer
pseudoplatanus), których obwody niejednokrotnie przekraczają 300 cm. W południowej
części parku znajdują się dwa stawy. Park utrzymywany jest przez rezydującą tutaj rodzinę.
Warto jeszcze wspomnieć o małym, niedawno odnowionym parku znajdującym się
w centrum Piechowic (przystanek PKS Piechowice Średnie). W drzewostanie wyróŜnia się
ładna wierzba biała w odmianie zwisającej (Salix alba) oraz alejka z głogów dwuszyjkowych
(Crataegus oxycantha).
Formę zieleni urządzonej przyjmują teŜ drzewa na terenie kościoła P.W. Św. Antoniego
Padewskiego (ok. 0,2ha), zieleń przykościelna w Piastowie (0,14 ha) oraz cmentarz komunalny.
Zieleń cmentarna, to przede wszystkim ozdobne iglaki, najczęściej kolumnowe formy jałowców,
Ŝywotników i cyprysików sadzona „prywatnie” przy grobach. Z punktu widzenia estetyki
cmentarza jako całości, takie lokalne nasadzenia są niepoŜądane.
Oprócz tego waŜnymi elementami zieleni miejskiej są skwery, kwietniki i zieleńce. ChociaŜ
z reguły niedocenia się tych przestrzeni w globalnym systemie miejskich powierzchni
biologicznie czynnych, to jednak ich łączny areał wynosi 3,5 ha. W skład ogólnodostępnej
zieleni miejskiej, oprócz wcześniej wymienionych parków, wchodzą 4 zieleńce, zieleń
przyuliczna, zieleń osiedlowa, Ŝywopłoty (około 290 m). KaŜdego roku dosadza się około 60
nowych drzew i blisko 2 tys. krzewów. Z drugiej strony corocznie wydaje się nowe pozwolenia
na wycinkę drzew. Biorąc pod uwagę tylko drzewa, których obwód pnia przekraczał 100 cm,
w 2009 roku zezwolono na wycięcie 332 drzew, to jest dwa razy więcej niŜ w 2007 i 2008 roku.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
41/41
Większość tych drzew to topole (107), ale wycinano takŜe klony, jesiony, dęby, lipy, olsze,
brzozy, świerki, wierzby, kasztanowce, buki, graby i jarzęby. Wśród tych drzew 132 posiadało
pierśnicę większą niŜ 200 cm (70 topól, 22 klony 5 lip, 4 jesiony i inne pojedyncze). Dla
porównania, w roku 2003 zezwolono na wycięcie 68 drzew o obwodzie przekraczającym 100cm.
Pracownicze ogrody działkowe zapewniając części mieszkańców miasta aktywny
wypoczynek, moŜliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby, stanowią waŜny
składnik terenów zielonych oraz terenów rekreacyjnych w miastach. Podlegają one
przewidzianej w przepisach o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji
a takŜe w przepisach o ochronie środowiska. Pracownicze ogrody działkowe
i prowadzi, na zasadzie wyłączności, Polski Związek Działkowców. Są to obszary o
ochronie
gruntów,
zakłada
wysokiej
produktywności biologicznej. Piętrowe nasadzenia drzew, krzewów owocowych, warzyw
i kwiatów, zasilanych i pielęgnowanych, to waŜny element współtworzący system przyrodniczy
miasta.
Piechowickie ogrody działkowe podlegają Okręgowemu Zarządowi PZD w Szczawnie
Zdroju. Na terenie miasta znajduje się 4 ogrody, które są miejscem czynnej rekreacji dla około
1200 mieszkańców miasta
Tabela 12. Zestawienie Pracowniczych Ogrodów Działkowych na terenie
Piechowic.[źródło – informacje z Zarządu Okręgowego PZD, Biuro
w Jeleniej Górze, 2005 r.]
l.p.
Nazwa ogrodu
Liczba
działek
Powierzchnia ogrodu
Powierzchnia
działek
1
Słonecznik
165
6,19 ha
4,96 ha
2
Papiernik
76
4,41 ha
4,09 ha
3
Mimoza
58
2,13 ha
1,44 ha
4
Na stoku
40
2,14 ha
1,80 ha
365
14,87 ha
12,29 ha
RAZEM
Piechowicka zieleń zarządzana jest przez: Burmistrza Miasta (lasy komunalne, parki
miejskie, zieleńce), Zarządy Dróg (zieleń przy drogach), Wspólnoty Mieszkaniowe (trawniki,
skwery, zieleńce), Spółdzielnia Mieszkaniowa „Ostoja”, Zarząd Polskiego Związku
Działkowców, Związki Sportowe, Nadleśnictwo w Szklarskiej Porębie (park przy ul. Kwiatowej),
dyrekcje szkół, zakładów pracy i.t.p.
8.3
Przestrzeń leśna
Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo- leśną (Trampler i in. 1990) lasy Piechowic połoŜone
są w naleŜącej do Dzielnicy Sudetów Zachodnich Krainie Sudeckiej, w mezoregionie Kotliny
Jeleniogórskiej (VII.1.d).
Cała powierzchnia zalesiona obejmuje 2865 ha gruntów, co stanowi 66,5% obszaru miasta.
W strukturze własnościowej dominują lasy państwowe: 2768 ha (96,5%), z czego 2386 ha jest
pod zarządem Nadleśnictwa Szklarska Poręba (leśnictwa Szronowiec, Michałowice, Krokusy,
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
42/42
Górzyniec i Roztoka), Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (7 ha), zasobu nieruchomości
Skarbu Państwa (12ha), pozostałe (363 ha)– Karkonoskiego Parku Narodowego.
Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa zajmują na terenie Piechowic
jeleniogórskiego 96,8 ha, co stanowi 3,5% powierzchni wszystkich lasów na tym terenie. Dla
17,9 ha lasów naleŜących do osób fizycznych sporządzono inwentaryzację stanu lasu,
pozostałe lasy są nie urządzone. Na zlecenie starosty, nadzór nad gospodarką leśną w tych
lasach sprawuje Nadleśnictwo Szklarska Poręba [dane starostwa z dnia 19 września 2008].
Wskaźnik lesistości według GUS wynosi 62,3% i jest znacznie wyŜszy niŜ przeciętny
w województwie dolnośląskim (29,4%) czy teŜ średnio w powiecie jeleniogórskim (47,8%).
Na podstawie ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz.U. z 2005 r.
Nr 45, poz. 435), starosta sprawuje nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących
własności Skarbu Państwa. Realizuje się to między innymi poprzez sporządzanie inwentaryzacji
stanu lasów stanowiących własność osób fizycznych lub wspólnot gruntowych oraz
sprawowanie nadzoru nad tymi lasami. Piechowice posiadają inwentaryzację stanu lasów
stanowiących własność osób fizycznych sporządzoną w 2009 roku [T OMCZYK 2009]. Dla lasów
gminnych istnieje waŜny do 2003 roku „Uproszczony plan urządzenia lasów nie stanowiących
własności Skarbu Państwa”.
Tabela 13. Zestawienie
powierzchni
lasów
w
nadzorowanych przez Starostę Jeleniogórskiego[dane
dzień 31 grudnia 2009 r.].
Obręb
Piechowicach
starostwa na
Lasy osób
fizycznych
Lasy gminne
Inne lasy
Razem
45,9
0,0
0,0
45,9
Pakoszów
4,5
0,0
0,0
4,5
Górzyniec
11,4
2,7
0,1
14,2
Michałowice
3,0
0,0
0,0
3,0
Piechowice-4
0,1
0,1
0,0
0,2
Piechowice-6
14,5
0,7
0,0
15,2
Piechowice-8
13,7
0,1
0,0
13,8
RAZEM
93,1
3,6
0,1
96,8
Piastów
Lasy całego mezoregionu wykazują średnią Ŝyzność siedlisk, a w strukturze drzewostanów
dominują lasy mieszane górskie (LMG) utworzone przez drzewostan świerkowo- brzozowo –
dębowy z niewielkim udziałem sosny, modrzewia, buka, klonu i sporadycznie olszy czarnej,
wierzby i lipy]. W lasach PGL ten typ siedliska zajmuje 72% powierzchni. Innymi występującymi
typami siedliskowymi lasów w obrębie Piechowic (poza terenem KPN) jest bór mieszany górski
-BMG (około 11% powierzchni), las górski – LG (7%), bór górski – BG (9%) i marginalnie las
wyŜynny – LwyŜ. Cała powierzchnia lasów nadleśnictwa naleŜy do kategorii lasów chronionych,
połoŜonych w granicach administracyjnych miasta. Ponadto, 87% tych lasów naleŜy dodatkowo
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
43/43
do kategorii lasów wodochronnych, a 12% do glebochronnych. AŜ 41% lasów jest
uszkodzonych przez przemysł, przy czym w 9% z nich (216,5 ha) uszkodzenia te są III stopnia.
Lasy, w których najbardziej widoczne są skutki uszkodzeń przemysłowych połoŜone są w górnej
partii Karkonoszy, przy granicy z Karkonoskim Parkiem Narodowym, szczególnie w rejonie
Borówczanych Skał.
Na terenie Piechowic zarządzanym przez Karkonoski Park Narodowy dominuje bór
wysokogórski w zespole górnoreglowej świerczyny sudeckiej (.Calamagrostio villosaePiceetum)
Ogólna powierzchnia lasu komunalnego miasta Piechowice, zgodnie z uproszczonym
planem urządzania lasu, wynosi 3,548 ha. PołoŜone są one w dwóch kompleksach: większy
w Górzyńcu, w rejonie Stacji Uzdatniania Wody, mniejszy – w Piechowicach przy ulicy
Turystycznej. Lasy te podlegają ochronie jako znajdujące się w granicach administracyjnych
miasta. Ponadto, las nad Kamienną (0,81ha) jest lasem wodochronnym.
Typ siedliskowy tego lasu określono jako las mieszany górski. Drzewostan tworzą świerk
50% i sosna 20%, buk oraz brzoza z domieszką dębów i lip. Ten ostatni gatunek pojawia się
z reguły na skraju lasu. Niektóre świerki przekraczają w obwodzie 200cm, sosny 180cm, dęby –
200cm. ZauwaŜa się tutaj przynajmniej cztery dobrze wykształcone piętra roślinności: obok
drzew dojrzałych rosną drzewa w fazie drągowiny i podrostu, który tworzą buki, dęby, jawory,
świerki i jarząb. Warstwę podszytu uzupełniają krzewy bzu czarnego, czeremchy amerykańskiej
i kruszyny pospolitej. Są miejsca, gdzie podszyt pokrywa 100% powierzchni lasu, w innych
zaledwie 30%. NajniŜsze piętro, runo jest bogate i zróŜnicowane: miejscami dominuje borówka
czernica (Vaccinium myrtillus), w innym miejscu o jego charakterze decyduje konwalijka
dwulistna (Majanthemum bifolium), paprocie lub pszeniec leśny (Melampyrum nemorosum).
Fragmentami, runo tworzy śmiałek pogięty (Deschampsia flexuosa) wespół z innymi trawami.
BliŜej zabudowy do runa wkrada się równieŜ roślinność synatropijna, jak niecierpek pospolity
(Impatiens noli-tangere), pokrzywa (Urtica dioica) a nawet rośliny ogrodowe.
Lasy prywatne naleŜą do typu siedliskowego: bór mieszany górski i las mieszany górski
z dominującym świerkiem, oraz las górski z dominującym bukiem i domieszką świerku i jodły.
Lasy te nie są uznane przez Ministra Środowiska (na wniosek Wojewody) za ochronne, chociaŜ
mają one charakter lasów glebo- i wodochronnych. NaleŜą one do I strefy uszkodzeń
przemysłowych [T OMCZYK 2009].
Skład gatunkowy lasów prywatnych i komunalnych nie jest zgodny z siedliskiem. Zbyt duŜy
jest tutaj udział drzew iglastych, a szczególnie świerków kosztem buków, dębów i jaworów,
które powinny być tutaj gatunkiem dominującym. W składzie gatunkowym nie występują
wszystkie gatunki przyjętego typu gospodarczego, w szczególności brak jest tutaj jodły
i jaworu.
W ostatnim czasie uwagę w nadleśnictwach, a tym samym w gminach zwraca się na tzw
lasy referencyjne (nieobjęte gospodarowaniem). Stanowią one reprezentatywne ekosystemy
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
44/44
w ramach krajobrazu, które są zachowane w stanie naturalnym. Te fragmenty lasu są
wyłączone z pozyskania drewna. Odtwarzane są tu naturalne stosunki wodne i bez względu na
poziom podtopień pozostawiane bez ingerencji człowieka. Zgodnie z zasadami i kryteriami
dobrej gospodarki leśnej FSC dąŜy się do objęcia 5% kaŜdego siedliska tą kategorią lasów.
W chwili obecnej zaliczono do lasów referencyjnych wszystkie reprezentatywne podmokłe
i bagienne siedliska, których udział znacznie przekracza zakładane 5%.
Dla lasów referencyjnych przyjęto następujące zasady weryfikacji i oznaczania:
przyjmują charakter rezerwatów ścisłych;
od 1 stycznia 2008 roku na wyznaczonych powierzchniach nie było Ŝadnego zabiegu (nawet
cięć przygodnych) i zakłada się, Ŝe w przyszłości Ŝadnych zabiegów tam nie będzie;
włączono do lasów referencyjnych kępy pozostawiane na zrębach (jeŜeli nie było w nich
Ŝadnego zabiegu);
w przypadku wykonania jakiegokolwiek zabiegu w lasach referencyjnych daną powierzchnię
wyłącza się z tej grupy lasów;
w przypadku stwarzania niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia dopuszcza się ścięcie
drzewa niebezpiecznego i pozostawienie na gruncie do rozkładu;
nowe lasy referencyjne są zgłaszane z podaniem lokalizacji, siedliska i powierzchni na
kartach informacji przyrodniczej.
Na terenie Piechowic Nadleśnictwo Szklarska Poręba planuje wyznaczyć powierzchnie dla
lasów referencyjnych obejmujące między innymi: kwaśna dąbrowa z fragmentem lasu łęgowego
oraz grądu środkowo powyŜej sztolni w Cichej Dolinie, fragmenty lasów grądowych, łęgowych
i bukowych w Cichej Dolinie, grąd środkowoeuropejski nad Kamienną (naprzeciw stawów
w Pakoszowie), duŜe fragmenty kwaśnej buczyny górskiej w rejonie Michałowic (zbocza Złotego
Widoku oraz Grzybowca).
8.4
Fauna
Obraz fauny duŜych ssaków na terenie objętym opracowaniem uzyskano w oparciu
o rozpoznania prowadzone przez autorów inwentaryzacji przyrodniczej [J ANKOWSKI 1999].
W trakcie badań inwentaryzacyjnych prowadzonych na terenie Piechowic stwierdzono
występowanie 33 gatunków ssaków. NaleŜą one do 5 rzędów: owadoŜerne (rodziny: jeŜowate,
kretowate ryjówkowate), gryzoni (wiewiórkowate, popielicowate, nornikowate, myszowate),
zającokształtnych (zającowate), drapieŜnych (psowate, łasicowate) i parzystokopytnych
(jeleniowate, krętorogie).
Faunę duŜych ssaków stanowią głównie gatunki leśnej i brzeŜnej strefy lasu, gdzie
dominującymi gatunkami są sarna (Capreolus capreolus) i jeleń europejski (Cervus elaphus),
spotykanym do wysokości około 1350 m n.p.). W Cichej Dolinie występuje dzik (Sus scrofa)
natomiast w rejonie Michałowic muflon (Ovis musinon), którego populacja została ostatnio
wzmocniona. Spotyka się tutaj takŜe (ostatnio rzadko) zająca szaraka.(Lepus europaeus).
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
45/45
Ssaki drapieŜne reprezentowane są tutaj przez kunę leśną(Martes martes), kunę domową
(Martes foina), łasicę łaskę (Mustela nivalis), tchórza (Mustela putorius), jenota Nyctereutes
procyonoides, gronostaja (Mustela erminea) i lisa. (Vulpes vulpes).
Wśród gryzoni na terenie miasta występuje wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), piŜmak
(Ondatra zibethicus), nornica ruda (Myodes glareolus), orzesznica (Muscardinus avellanarius
karczownik (Arvicola amphibius, nornik bury Microtus agrestis, kilka gatunków myszy (Mus sp,),
szczur wędrowny (Rattus norvegicus). Z owadoŜernych występują tu teŜ: jeŜ zachodni
(Erinaceus europaeus), kret (Talpa europaea), ryjówka malutka (Sorex minutus) oraz rzęsiorek
rzeczek (Neomys fodiens)- wszystkie pod ochroną
W przypadku ssaków szczególnie istotne wydawało się wykazanie nietoperzy
występujących na terenie Piechowic, ze względu na to, iŜ wszyscy krajowi przedstawiciele tego
rzędu są objęci w Polsce ochroną prawną. Stosunkowo wysokie połoŜenie i ostry klimat nie
sprzyja występowaniu nietoperzy, jednak sztolnie w Cichej Dolinie doskonale nadają się na
stanowiska zimowe. Z uwagi na ochronę nietoperzy zostały częściowo zamurowane
i zabezpieczone kratami. Na obszarze miasta występuje 12 gatunków tych latających ssaków:
nocek duŜy (Myotis myotis), nocek Natterera (Myotis nattereri), nocek wąsatek (Myotis
mystacinus), nocek rudy (Myotis daubentonii), mroczek późny (Eptesicus serotinus), mroczek
posrebrzysty (Vespertilio murinos), mroczek pozłocisty (Eptesicus nilssonii), karlik malutki
(Pipistrellus pipistrellus), karlik większy (Pipistrellus pygmaeus), borowiec wielki (Nyctalus
noctula), gacek brunatny (Plecotus auritus) oraz mopek (Barbastella barbastellus). Sztolnie
w Cichej Dolinie naleŜą do najcenniejszych stanowisk zimowych nietoperzy w Sudetach
Zachodnich. Miejsca rozrodu stwierdzono takŜe w wieŜach kościołów w Piastowie
i w Piechowicach oraz w sztolniach zlokalizowanych w rejonie Zbójeckich Skał, powyŜej stacji
kolejowej Szklarska Poręba- Dolna.
Bogactwo siedlisk na terenie miasta (wody, lasy, zakrzaczenia oraz tereny zabudowane)
sprzyja duŜej róŜnorodności awifauny [J ANKOWSKI 1999]. Spośród 103 stwierdzonych na całym
terenie gatunków ptaków na szczególną uwagę zasługują gatunki wpisane do Polskiej
czerwonej księgi zwierząt zagroŜonych wymarciem: bocian czarny (Ciconia nigra)- okolice
Grzybowca, głuszec (Tetrao urogallus) -Borówczane Skały, puchacz (Bubo bubo) Michałowice, sóweczka (Glaucidium passerinum)- Michałowice, włochatka (Aegolius funereus)Dolne Gwary, Górzyniec, pliszka górska (Motacilla cinerea) - dolina Kamiennej, pluszcz
(Cinclus cinclus)- dolina Kamiennej oraz gatunki potencjalnie zagroŜone na Śląsku: trzmielojad
(Penis apivorus), cietrzew (Tetrao tetrix), przepiórka (Coturnix coturnix), derkacz (Crex crex),
słonka (Scolopax rustica), siniak (Columba oenas), świerszczak (Locustella luscinia),
muchołówka mała (Ficedula parva), dzierzba gąsiorek (Lanius collurio), dziwonia (Carpodacus
erythrinus).
Najliczniej reprezentowane są gatunki ptaków występujące w strefie pogórza i regla
dolnego. Stwierdzono tutaj występowanie 48 gatunków, z których za najciekawsze naleŜy uznać
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
46/46
cietrzewia, jarząbka (Tetrastes Banasia), sóweczkę, włochatkę, orzechówkę (Nucifraga
caryocatactes), czeczotkę (Carduelis flammea) i krzyŜodzioba świerkowego (Loxia curvirostra).
Z lasami i zadrzewieniami liściastymi (buczyny w Cichej Dolinie, nad Szklarką oraz
w Michałowicach) związane są 44 gatunki lęgowe. Na terenach otwartych gminy występuje 12
gatunków ptaków, wśród których na uwagę zasługują stanowiska przepiórki, derkacza
i świerszczyka. Gatunki ptaków występujące na terenach zabudowanych w obrębie Piechowic
(23 gatunki) naleŜą do najbardziej pospolitych, i to one kształtują wyobraŜenie o awifaunie
przeciętnego mieszkańca miasta.
Za najciekawsze pod względem ornitologicznym obszary na terenie Piechowic uznaje się:
buczynę w Cichej Dolinie (siniak, muchołówka mała), buczynę przy Szklarce (siniak,
muchołówka mała), dolina rzeki Kamienna (pluszcz, pliszka górska) oraz teren KPN. Na terenie
Karkonoskiego Parku Narodowego, którego 9% powierzchni leŜy w obrębie Piechowic
występuje 181 chronionych gatunków ptaków, z których 11 wpisanych jest do Polskiej
czerwonej księgi zwierząt.
Herpetofauna na terenie Piechowic jest stosunkowo uboga, co spowodowane jest brakiem
odpowiednich siedlisk i miejsc rozrodu dla płazów i gadów [J ANKOWSKI 1999]. NaleŜy
podkreślić, Ŝe wszystkie gatunki gadów i płazów w Polsce są objęte ochroną. Wśród płazów
wyróŜnić moŜna: traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), traszka górska (Triturus alpestris), Ŝaba
wodna (Rana esculenta), ropucha szara (Bufo bufo), ropucha zielona (Bufo viridis), ,Ŝaba
trawna (Rana temporaria), Ŝaba moczarowa (Rana arvalis) oraz salamandra plamista
(Salamandra salamandra), która jest jednym z najrzadszych płazów występujących w Polsce.
Stanowisko tego gatunku udokumentowano w Górzyńcu, w lesie świerkowym przy rzece Małej
Kamiennej. W strumieniu przepływającym przez las i połoŜoną przy nim łąkę obserwowano
liczne larwy tego gatunku. Teren ten zaliczyć naleŜy do obszarów szczególnie cennych
i godnych objęcia ochroną nawet w formie rezerwatu przyrody.
Do gadów występujących na terenie Piechowic zaliczyć moŜna następujące gatunki:
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka Ŝyworodna (Lacerta vivipara), padalec zwyczajny
(Anguis fragilis), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), Ŝmija zygzakowata (Vipera berus).
Do obszarów cennych z uwagi na występowanie gadów i płazów zaliczyć naleŜy
południowy stok G. Ciemniak aŜ do torów kolejowych w Górzyńcu (Wrześnica) oraz całe
wzgórze śarno, aŜ do Bobrowych Skał. Liczne, nasłonecznione śródleśne polanki z obfitymi
zaroślami paproci i małymi, często okresowymi ciekami wodnymi sprzyjają bytowaniu wielu
gatunków gadów i płazów, a wśród nich – traszki górskiej.
Ichtiofaunę z obszaru Piechowic naleŜy podzielić na dwie podstawowe grupy: rybostan
wód nizinnych i wód górskich. Z tej pierwszej, na terenie Piechowic (staw w rejonie ulicy
Cieplickiej) odławia się następujące ryby: szczupak (Esox lucius), okoń (Abramis brama),
leszcz (Abramis brama), płoć (Rutilus rutilus) ,karaś (Carassius) , ukleja (Alburnus alburnus ,
wzdręga (Scardinius erythrophthalmus), lin (Tinca tinca) i karp (Ciprinus carpio),
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
47/47
Ostatnie badania ichtiofaunistyczne w wodach górskich na terenie opracowania
prowadzone były w 1999 roku przez zespół kierowany przez Dr Błachuta z IMGW w ramach
tematu inwentaryzacji przyrodniczej gminy [J ANKOWSKI 1999]. Stwierdzono, Ŝe rybostan
potoków i rzek na terenie gminy Piechowice jest wyjątkowo ubogi, zarówno pod względem
składu gatunkowego, jak i liczby ryb. W Kamiennej stwierdzono obecność nielicznych pstrągów
(Salmo gairdneri) na odcinku w granicach gminy. Są tu zarówno osobniki dorosłe, jak
i młodociane, co wskazuje na to, Ŝe po reemigracji z dolnego biegu pstrągi potokowe zdołały
się juŜ dostosować do panujących w rzece warunków i przystępują do rozrodu. Ichtiofauna rzeki
jest obecnie w fazie regeneracji. Proces ten został niewątpliwie zachwiany w wyniku prac
konserwacyjnych urządzeń przeciwpowodziowych prowadzonych w 1999 roku. W trakcie tych
prac w wielu miejscach znacznie przeobraŜono koryto rzeki oraz usunięto nadbrzeŜną
roślinność. Systematycznie, od 5 lat potok Kamienna Mała zarybia się Ŝerującym wylęgiem
pstrąga potokowego, w ilości około 50 tys. sztuk narybku rocznie. Szacuje się, Ŝe około 5% tej
populacji doŜywa wieku rozrodczego i w czasie tarła powraca do źródeł tego potoku.
8.5
Gospodarka łowiecka
Dawniej utrzymanie na odpowiednim poziomie ilości zwierzyny płowej zapewniała
obecność wielkich drapieŜników (wilk, ryś, niedźwiedź). Obecnie obowiązek ten spadł na
człowieka. Myśliwi jednak nie tylko zabijają zwierzynę, ale równieŜ dokarmiają ją w trudnych
okresach, leczą (rozrzucają szczepionki przeciw wściekliźnie), dbają o ochronę gatunków
ginących. Racjonalne gospodarowanie łowieckie polega między innymi na utrzymywaniu
właściwej struktury wiekowej i płciowej oraz liczebności populacji zwierzyny dla zapewnienia
równowagi ekosystemów oraz realizacji głównych celów gospodarczych w rolnictwie
i leśnictwie.
Na podstawie art. 29, ust. 1 pkt 2;ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie
( tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późniejszymi zmianami)
starosta wydzierŜawia obwody łowieckie polne, natomiast zarządzanie obwodami leśnymi leŜy
w kompetencji Lasów Państwowych. Obwody łowieckie wydzierŜawiane są kołom łowieckim.
Podstawowym dokumentem, w oparciu o który realizowane są zadania gospodarki
łowieckiej w obwodzie jest roczny plan łowiecki. Jest on zatwierdzany przez właściwie
terytorialnie nadleśnictwo, przy czym zgodnie z wyŜej powołaną ustawą, starosta określa
warunki dzierŜawy i przedstawia nadleśnictwu plan zadań rocznych dla obwodów polnych.
Plany roczne oparte są na wieloletnich planach hodowlanych obejmujących rejony
hodowlane. Obszar Piechowic obejmuje swym zasięgiem Rejon Hodowlany Nr VII. W ramach
tego rejonu znajduje się 6 obwodów łowieckich, z których 3 obejmują gminę Piechowice:
Obwód nr 285 (Michałowice) dzierŜawiony przez Koło Łowieckie „Głuszec”,
Obwód nr 284 (Górzyniec) dzierŜawiony przez Koło Łowieckie „Jeleń”,
Obwód nr 263 (Wojcieszyce) dzierŜawiony przez Koło Łowieckie „ Muflon”.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
48/48
Tabela 14. Struktura powierzchniowa obwodów łowieckich na terenie
miasta Piechowice [źródło: Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego
z dnia
22
grudnia
2005
r.
w
sprawie
podziału
województwa
dolnośląskiego na obwody łowieckie]
Lp
Nr
obwodu
Charakter
obwodu)
Nazwa koła
łowieckiego
Pow. ogólna
obwodu(ha)
Pow. obwodu w
granicach
administracyjnych
miasta (ha)
Pow. obwodu w
granicach
administracyjnych
miasta (%)
1
263
polny
Muflon
3 338
304
9,1%
2
284
leśny
Jeleń
3 269
104
3,2%
3
285
leśny
Głuszec
2 620
111
4,2%
9 227
519
5,6%
OGÓŁEM
KaŜde z kół łowieckich corocznie przygotowuje plany łowieckie obejmujące pozyskanie
zwierzyny łownej wraz ze stanem jej populacji na podstawie corocznej inwentaryzacji oraz
zagospodarowanie i szkody łowieckie. W tabeli 15 zestawiono wykaz zwierzyny łownej
zinwentaryzowanej w 2007 roku na terenie obwodów obejmujących Piechowice.
Tabela 15. Populacja zwierzyny łownej w 2007 roku na terenie
obwodów łowieckich obejmujących teren Piechowic [źródło: Wieloletni
Łowiecki Plan Hodowlany dla Rejonu Hodowlanego Nr VII na lata od 1
kwietnia 2007 do 31 marca 2017].
Nr obwodu
Jeleń
Muflon
Sarna
Dzik
Lis
Jenot
Borsuk
Kuna
Tchórz
PiŜmak
Zając
BaŜant
Kuropatwa
263
14
0
183
25
29
4
3
6
3
6
10
10
40
284
100
0
97
31
14
4
4
4
4
0
10
0
6
285
138
11
69
24
25
4
4
5
5
10
10
25
20
Razem
252
11
349
80
68
12
11
15
12
16
30
35
66
W zakresie zagospodarowania obwodów łowieckich, na terenie wymienionych wyŜej
obwodów planuje się utrzymanie 54 paśników, 169 lizawek, ok. 9 ha poletek łowieckich i 28 ha
śródleśnych łąk.
8.6
Rzeźba terenu i walory wizualne krajobrazu
Gmina Miejska Piechowice połoŜona jest w obrębie makroregionu Sudetów Zachodnich,
a dokładniej na styku jego trzech mezoregionów: Kotliny Jeleniogórskiej, Karkonoszy i Gór
Izerskich.
Rzeźba terenu
Obszar miasta obejmuje fragment Karkonoszy, wraz z ich głównym grzbietem, dno Kotliny
Jeleniogórskiej oraz niewielki fragment Grzbietów Kamienickiego i Wysokiego Gór Izerskich
(rejon Górzyńca i Piastowa). Południowe granice Piechowic sięgają aŜ po Główny Grzbiet
Karkonoszy. W obrębie gminy wznosi się on na wysokość 1400 ÷ 1500 m n.p.m. i obejmuje
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
49/49
kulminacje Wielkiego Szyszaka (1509 m n.p.m.), Łabskiego Szczytu (1469 m n.p.m.) i Śmielca
(1423 m n.p.m.).
Stoki Głównego Grzbietu Karkonoszy opadają na północ ku obniŜeniu zwanym
Karkonoskim Padołem Śródgórskim, a następnie wznoszą się ponownie tworząc Pogórze
Karkonoszy osiągające kulminacje w Drewniaku (672 m n.p.m.), Piechowickiej Górze
(605 m n.p.m.), Młynniku (689 m n.p.m.), Płoszczaniu (747 m n.p.m.), Sobieszu (633 m n.p.m.),
i najwyŜszym szczycie w tej części Pogórza – Grzybowcu (751 m n.p.m.). Północno zachodnią
granicę Karkonoszy i zachodnią granicę Pogórza wyznacza dolina Kamiennej, która oddziela
ten region od Gór Izerskich. Granicę północną stanowi natomiast wyraźna krawędź
morfologiczna ciągnąca się od przełomu Kamiennej do Kotliny Jeleniogórskiej w kierunku
Jeleniej Góry i dalej na wschód. Dno Kotliny Jeleniogórskiej, w części objętej granicami gminy
cechuje się monotonną, równinną rzeźbą i wysokościami w granicach 350 ÷ 380 m n.p.m.
Wysoki Grzbiet Gór Izerskich w obrębie Piechowic obniŜa się od Czarnej Góry
(965 m n.p.m.), poprzez Zakręt Śmierci (804 m n.p.m.) do Zbójeckich Skał (686 m n.p.m.)
i dalej grzędą z licznymi wychodniami hornfelsów schodzi do doliny Kamiennej. Jego ostatnią
kulminacją jest Góra Piaskowa (475 m n.p.m.) połoŜona w widłach rzeki Kamienną i potoku
Kamienna Mała. Grzbiet Kamieniecki osiąga na terenie gminy swoją kulminację w górze
Ciemniak (703 m n.p.m.), na którego północno- wschodnim zboczu istnieją malownicze
Bobrowe Skały.
Centralną osią morfologiczną miasta jest dolina rzeki Kamiennej. W Górzyńcu osią taką
jest ponadto dolina Kamiennej Małej. W karkonoskiej części miasta występują liczne, wąskie
i głęboko wcięte w podłoŜe doliny mniejszych cieków górskich, będących dopływami Kamiennej.
Występujące na terenie opracowania liczne skałki są jednym z rezultatów selektywnego
i głębokiego wietrzenia granitu Występują one zarówno w strefie wierzchołków wzniesień,
w obrębie wierzchowiny Karkonoszy, jak teŜ na zboczach górskich. W połoŜeniu zboczowym
obserwuje się je szczególnie często w strefie załomów wypukłych - ponad stromo nachylonymi
odcinkami stoku. Częste są takŜe w strefie kontaktu den dolinnych z powierzchniami
stokowymi. W głównym grzbiecie Karkonoszy wystają one ponad ich wyrównaną wierzchowinę,
tworząc lokalne kulminacje. NaleŜą do nich Kukułcze Skały i Borówczane Skały. Najbardziej
charakterystycznym elementem rzeźby na obszarze Piechowic są ŚnieŜne Kotły. Są to dwa
polodowcowe kotły wcinające się w zachodnie zbocze Wielkiego Szyszaka i północnozachodnie zbocze Łabskiego Szczytu [S TAFFA 1993]. Dno kotłów z dwoma polodowcowymi
stawkami leŜy na wysokości 1175÷1240m, a górna ich krawędź sięga 1480m n.p.m.
Rozdzielone skalistą grzędą i porozcinane Ŝlebami stanowią jeden z najpiękniejszych widokowo
fragmentów Karkonoszy. Ale ponadto, są takŜe najciekawszym botanicznie rejonem Karkonoszy
– występuje tu wiele unikatowych zespołów roślinności. Charakteryzują się teŜ najbogatszą w
Karkonoszach fauną [S TAFFA 1993].
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
50/50
Granity odsłaniające się w formie wychodni lub ostańców w licznych miejscach na stokach
wzgórz często urozmaicone są formami kociołków wietrzeniowych. Szczególnie malownicze
formy przyjmują one na górze Drewniak i jej północno- zachodnim wierzchołku, zwanym „Złotym
Widokiem”. Wychodnie te zostały objęte ochroną w formie pomnika przyrody nieoŜywionej
„Złoty Widok”.
Szczególną formą ukształtowaną w wyniku działalności człowieka są dawne mury
pasterskie, ułoŜone z rumoszu skalnego zbieranego z oczyszczanych łąk i układanych na ich
skraju (Górzyniec, Michałowice).
Krajobraz
W rejonie opracowania walory naturalne terenu przenikają się z walorami kulturowymi,
z których
najwaŜniejszy
dla
percepcji
krajobrazu
jest
układ
urbanistyczny
miasta
skoncentrowany wzdłuŜ rzeki Kamiennej. Jest to w większości zabudowa niska, do trzech
kondygnacji, za wyjątkiem osiedla pięciokondygnacyjnych bloków mieszkalnych w rejonie ulic
Szkolnej i 22-go Lipca. Osiedle to, zlokalizowane w centralnej części układu miejskiego
wyraźnie wyodrębnia się w kompozycji urbanistycznej miasta. Ostatnie lata przyniosły znaczną
poprawę wyglądów budynków w Piechowicach. Wiele z nich, a zwłaszcza bloki osiedla
w rejonie ul. Szkolnej, uzyskało nowe elewacje, ukrywające szpecące je wcześniej graffiti
i ubytki tynku.
Istotnym zakłóceniem kompozycji i harmonii krajobrazu są wielkowymiarowe, monotonne
w kształcie i barwie, stanowczo niewkomponowane w krajobraz obiekty Zakładów A i B
„Polcolorit” S.A, zdekapitalizowane obiekty przemysłowe oraz dominujące ponad zabudową
wysokie kominy oddziału huty szkła „Kolglass” (dawna Huta Szkła Kryształowego „Julia”),
zakładów Wepa Professional Polska S.A (dawna Fabryka Papieru Piechowice”) i kotłowni KZME
„Karelma”. Antropogenicznymi akcentami w krajobrazie są takŜe wprowadzające dysharmonię
słupy i linie wysokiego napięcia w rejonie ulicy Polnej.
Wysokimi walorami krajobrazowymi charakteryzują się Michałowice, o czym przesądza
duŜe urozmaicenie terenu cechujące osadę połoŜoną wśród gór średnich, otoczenie lasów
i powiązania widokowe z masywem Karkonoszy, Kotliną Jeleniogórską i Górami Izerskimi.
Osiedle posiada układ swobodny, bez wyraźnych dominant, ani nawet akcentów. Przyjmując
powszechnie stosowane kryteria do waloryzacji krajobrazów kulturowych naleŜałoby
negatywnie ocenić czytelność kompozycji układu przestrzennego Michałowic. Brak zwartości
i dominacji dezintegruje kompozycję, jednak w tej dezintegracji tkwi charakter tego osiedla.
DuŜo przestrzeni, charakterystyczne powiązania zespołów zabudowy z dalekimi widokami,
otwarcia i zamknięcia osi widokowych pasami zieleni i malowniczość połoŜonej na stokach
zabudowy nadają szczególny klimat tej osadzie – klimat śródgórskiego kameralnego
wczasowiska.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
51/51
O walorach krajobrazowych Górzyńca przesądzają natomiast duŜe deniwelacje terenu
połoŜonego w dolinie pomiędzy dwoma grzbietami górskimi. Z kaŜdego punktu na zboczach
doliny otwierają się szerokie panoramy górskiego krajobrazu. Ze zboczy południowych
obserwować moŜna porośnięty ciemnym, świerkowym borem Główny Grzbiet Izerski. Patrząc
bardziej na południe obserwować moŜna przełomową dolinę Kamiennej, która oddziela Góry
Izerskie od Karkonoszy. Masyw Karkonoszy z kulminacją Szrenicy i akcentem ŚnieŜnych
Kotłów stanowi zresztą zamkniecie tej panoramy. Z kolei widok z północnych stoków w kierunku
wschodnim jest mocno zaakcentowany Górą Chojnik z ruinami zamku na jej szczycie. Tłem
tego widoku jest panorama Jeleniej Góry, a przedpolem – panorama Piechowic. Ukształtowanie
terenu wymusza tutaj kształt przestrzenny osiedla. Zabudowa ciągnie się pasmowo wzdłuŜ
potoku Kamienna Mała, oraz równolegle do niego wzdłuŜ ulic trawersujących zbocza doliny
(ul. Górna, Słoneczna).
Piastów i Pakoszów są osiedlami Piechowic o typowo wiejskim charakterze. Zachowały
one wiele cech dawnej wsi łańcuchowej. Oś tego liniowego układu tworzy dolina Piastówki
z prowadzącą wzdłuŜ potoku drogą powiatową, wzdłuŜ której (po obu jej stronach) powstały
dwa szeregi róŜnorodnej zabudowy. Przecinająca oba te osiedla droga krajowa zachwiała
klasyczny kształt łańcuchówki wprowadzając nowe, obce takiej formie urbanistycznej obiekty
przemysłowe (Zakład B Polcoloritu) prostopadłe do podstawowego układu osiedli.
Powiązania wizualne z otoczeniem
Powszechnym i najbardziej dostępnym ciągiem widokowym na terenie gminy jest
najwaŜniejszy w regionie ciąg komunikacyjny, droga krajowa nr 3. Jego najbardziej widokowa
część to odcinek od granicy miasta z gminą Stara Kamienica do zjazdu w dolinę Piastówki.
Przedpolem widokowym z tego odcinka drogi na Karkonosze jest mało urozmaicona, płaska,
wykorzystywana rolniczo powierzchnia Kotliny Jeleniogórskiej, a w szczególności tereny na
północ Pakoszowa. W tym przypadku jest to cenny walor, gdyŜ w ten sposób zostają
udostępnione i podkreślone dalekie widoki na otaczające góry oraz panoramę Piechowic.
Miasto oglądane z tego miejsca wtapia się w ciemną zieleń borów świerkowych porastających
zbocza Piechowickiej Góry, Młynnika i Sobiesza. Na tym tle, na zasadzie kontrastu akcentuje
się jasnozielone pokrycie wieŜy kościoła Św. Antoniego Padewskiego. W dalszym planie
wyróŜnia się góra Chojnik zwieńczona jasną bryłą ruin zamku. Krawędź morfologiczna
Przedgórza wraz z widocznym na drugim planie Głównym Grzbietem Karkonoszy ze wciętymi
weń ŚnieŜnymi Kotłami stanowi tu mocną formę przestrzenną o duŜej sile oddziaływania.
Interesujące punkty widokowe, dające opisany wyŜej obraz panoramy miasta i eksponujące
czytelność form naturalnych, znajdują się takŜe na drodze powiatowej ze Starej Kamienicy,
w górnej części Piastowa.
Jednym z najwspanialszych punktów widokowych na terenie gminy jest szczyt Góry
Sobiesz. Widoczne jest stąd Główny Grzbiet Karkonoszy oraz wzgórza Pogórza Karkonoskiego.
(Trzmielak (637 m), Grzybowiec (752 m) i Młynnik (688 m)). Od grzbietu tego oddziela
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
52/52
znajdująca się, pod nogami obserwatora Cicha Dolina. Śledząc wzrokiem przebieg tej doliny
zatrzymujemy się na połoŜonych w Dolinie Kamiennej Piechowicach. Czerwone dachy domów
mieszkalnych, pokryta spatynowaną blachą wieŜą kościoła p.w. św. Antoniego Padewskiego,
trochę nie wkomponowaną w tą panoramę miasta jasną plamę blokowiska i burząca majestat
gór i piękno okolicy, raŜące formą kształtem i barwą hala Zakładu A „Polcolorit”. Jeśli jednak
wzrok prześliźnie się ponad tą zabudową, to zatrzyma się na barierze Kamienickiego Grzbietu
Gór Izerskich, a konkretnie na masywie Ciemniaka (703 m). Od rozpoczynającego się
kulminacją Czarnej Góry, połoŜonego bardziej na zachód Wysokiego Grzbietu Gór Izerskich
oddziela go Dolina Małej Kamiennej, w którą wciska się zabudowa Górzyńca. Obracając się
dalej zgodnie ze wskazówkami zegara ujrzeć moŜna okupowaną przez Jelenią Górę znaczną
część Kotliny Jeleniogórskiej (ObniŜenie Sobieszowa, ObniŜenie Jeleniej Góry i fragment
Wzgórz Łomnickich). Horyzont opiera się tutaj na Górach Kaczawskich. Przy dobrej
widoczności moŜna stąd zobaczyć charakterystyczny stoŜek Ostrzycy Proboszczowskiej,
trapezowatą kulminację Grodźca, a nawet wieŜe kościołów w Złotoryi. Patrząc na północ widać
Zamek Chojnik, stojący na skraju urwiska spadającego ku Piekielnej Dolinie, dalej Góra śar
(675 m) oraz rozczłonkowane zbocza Szerzawy (706 m). I znowu wzrok obserwatora trafia na
Karkonosze, gdzieś na wysokości Przełęczy Karkonoskiej.
DuŜe walory widokowe na dolinę Kamiennej oraz całe miasto posiada ulica Nadrzeczna,
szczególnie na odcinku od ulicy Michałowickiej do Wczasowej. Teren opracowania jest równieŜ
doskonale widoczny ze szlaków prowadzących szczytowymi partiami Zachodnich Karkonoszy,
a szczególnie grzbietowego szlaku czerwonego oraz szlaku Ŝółtego trawersującego od północy
zbocza Łabskiego Szczytu.
8.7
Ochrona prawna wartości przyrodniczych
Dziesiąta część miasta (508,03 ha) leŜy na obszarze Karkonoskiego Parku Narodowego,
utworzonego Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16.01.1959 r. (Dz. U. z dnia
9.03.1959 r.). W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 maja 1996 roku w sprawie
Karkonoskiego Parku Narodowego (Dz.U. z 1996r. Nr 64, poz. 306) wyznacza się granice Parku
i jego otuliny.
Za podstawowe cele utworzenia Parku uznano:
ochronę prawną unikatowych ekosystemów Karkonoszy, w celu ich zachowania w moŜliwie
nienaruszonym stanie dla następnych pokoleń,
moŜliwość udostępnienia terenu chronionego dla prowadzenia badań naukowych,
udostępnienie terenu KPN dla turystyki.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2002 roku powierzchnia Parku wynosiła 5580,47ha,
w tym 5563,25ha znajduje się w zarządzie Parku. Zatem, na terenie miasta Piechowice
znajduje się 9% obszaru Parku, w tym jego enklawa „Wodospad Szklarki”. Wokół Parku
utworzono strefę ochronną (otulinę) o powierzchni 11 265 ha. W otulinie Parku znajdują się
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
53/53
tereny otaczające Michałowice oraz połoŜone na południe od centrum Piechowic – jej granica
przebiega tutaj mniej więcej wzdłuŜ granicy lasu.
Zgodnie z planem ochrony Karkonoskiego Parku Narodowego, obszary Parku objęte są
ochroną ścisłą (1726,1 ha), częściową (3829,6 ha) lub krajobrazową (24,7 ha). Obszary
ochrony ścisłej w obrębie Piechowic obejmują wierzchowinową część grzbietu Karkonoszy ze
Śmielcem i Wielkim Szyszakiem, Łabskim Szczytem oraz ŚnieŜnymi Kotłami.
Karkonoski PN posiada dobrze wykształcone piętra roślinne: piętro pogórza (do 500 m
n.p.m.), piętro regla dolnego (do 1000 m n.p.m.), piętro regla górnego (do 1250 m n.p.m.),
piętro subalpejskie (do 1450 m n.p.m.) i piętro alpejskie (powyŜej 1450 m n.p.m). Lasami
charakterystycznymi dla piętra regla dolnego są buczyny: kwaśna buczyna górska i Ŝyzna
buczyna sudecka. W przeszłości buczyny były najbardziej rozpowszechnionymi zbiorowiskami
leśnymi Karkonoszy. Obecnie zajmują zaledwie około 5% powierzchni leśnej parku. Regiel
górny to ubogie przyrodniczo świerczyny. Piętro subalpejskie jest najbogatszym florystycznie
i najbardziej zróŜnicowanym pod względem zbiorowisk roślinnych fragmentem Karkonoszy.
Dominują w nim zarośla kosodrzewiny. Elementem charakterystycznym dla Karkonoszy jest
roślinność źródliskowa i torfowiskowa.
Flora polskich Karkonoszy liczy ok. 900 gatunków roślin naczyniowych, 452 gatunki
mszaków i 400 gatunków porostów. O ogromnej wartości flory Parku świadczy występowanie 49
gatunków chronionych, a takŜe reliktów i endemitów. Wiele taksonów ma tu jedyne lub jedno
z nielicznych stanowisk w kraju. Do endemicznych roślin naleŜą m.in. skalnica bazaltowa, która
rośnie w Ŝlebach bazaltowych oraz dzwonek karkonoski.
Spośród kręgowców najliczniejszą grupę stanowią ptaki. Łącznie stwierdzono tu 181
gatunków m.in. włochatkę, sóweczkę, cietrzewia, głuszca, drozda obroŜnego, płochacza
halnego. W Karkonoszach występuje 46 gatunków ssaków, w tym 16 gatunków nietoperzy.
Atrakcją Karkonoszy jest muflon introdukowany tu na początku XX w. Na terenie Karkonoszy
stwierdzono takŜe 5 gatunków ryb, 13 gatunków płazów, 5 gatunków gadów.
W Parku dopuszcza się turystykę pieszą, rowerową, konną i narciarską. Ruch turystyczny
moŜe odbywać się wyłącznie na oznakowanych szlakach oraz ścieŜkach edukacyjnych. Na
terenie Piechowic nie ma aktualnie wyznaczonej Ŝadnej ścieŜki edukacyjnej.
Rocznie Karkonoski Park Narodowy odwiedza ponad 1,5 mln turystów. Infrastruktura
turystyczna obejmuje 112 km szlaków, 10 wyciągów i 12 schronisk. Najbardziej atrakcyjną porą
wędrówek po Karkonoszach jest okres od połowy maja do połowy października.
Od 1992 roku Karkonoski Park Narodowy jest częścią Bilateralnego Rezerwatu Biosfery
Karkonosze / Krkonoše (MaB) o powierzchni ponad 60 tys. ha. Celem Rezerwatu Biosfery jest
ochrona ekosystemów naturalnych, półnaturalnych, a takŜe róŜnorodności biologicznej
i wspólne Polsko- Czeskie prowadzenie badań naukowych. Utworzenie rezerwatu umoŜliwiło
wspólne działania w zakresie edukacji ekologicznej i nauki poprzez wydawnictwa, wspólne
konferencje naukowe i wystawy. Poprzez opiniowanie nowych inwestycji narciarskich oraz
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
54/54
zasad prowadzenia gospodarki leśnej następuje koordynacja działań dla ochrony przyrody.
Szczegółowe zadania do wykonania określają, w zaleŜności od potrzeb, Biura Rezerwatu
umiejscowione w dyrekcjach obu Parków.
Na terenie Piechowic znajdują się trzy obszary włączone do Europejskiej Sieci Obszarów
Chronionych „Natura 2000” [http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/ wgląd 12 stycznia
2010 r.]:
Projektowany na podstawie tzw. Dyrektywy "Siedliskowej" (Dyrektywa Rady 92/43/EWG
w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory), dla siedlisk
przyrodniczych wymienionych w załączniku I oraz gatunków roślin i zwierząt wymienionych
w załączniku II do Dyrektywy, Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk PLH02006 – Karkonosze.
Powierzchnia tego obszaru wynosi 18204,9 ha z czego ok. 2500 ha znajduje się na terenie
Piechowic.
Ustalony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 [Dz. U. z 2004 r, Nr 229, poz. 2313 z późniejszymi
zmianami w ramach Dyrektywy Ptasiej (Dyrektywa Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony
dzikich ptaków dla ochrony siedlisk ptaków) Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków PLB020007
– Karkonosze. Powierzchnia tego obszaru wynosi 18578,4 ha. W granicach Piechowic
pokrywa się on z obszarem PLH020006 za wyjątkiem terenów leśnych pomiędzy
Michałowicami i rzeką Kamienną, które nie zostały włączone do SOO siedlisk. Tak więc,
OSO „Karkonosze” ustanowiony dla ochrony ptaków ma na terenie Piechowic powierzchnię
ok. 2600 ha.
Potencjalny obszar Natura 2000, który nie został jeszcze zamieszczony na listach
przekazanych przez Polskę do Komisji Europejskiej. Na będącej w fazie konsultacji liście
potencjalnych obszarów specjalnej ochrony ptaków znajduje się oznaczony kodem
PLB020009 OSOP „Góry Izerskie”. Na terenie Piechowic zajmuje on około 450 ha.
„Natura 2000” to spójna Europejska Sieć Ekologiczna obejmująca: specjalne obszary
ochrony siedlisk (SOO) wyznaczone na podstawie tzw. Dyrektywy "Siedliskowej" (Dyrektywa
Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory), dla
siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I oraz gatunków roślin i zwierząt
wymienionych w załączniku II do Dyrektywy, a takŜe obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)
tworzone w ramach Dyrektywy Ptasiej (Dyrektywa Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich
ptaków dla ochrony siedlisk ptaków), połączone w miarę moŜliwości fragmentami krajobrazu
zagospodarowanymi w sposób umoŜliwiający migrację, rozprzestrzenianie i wymianę
genetyczną gatunków.
W ewidencji pomników przyrody widniejącej na stronie Regionalnej Dyrekcji Ochrony
Środowiska we Wrocławiu [http://www.wroclaw.rdos.gov.pl wgląd dnia 29 stycznia 2010 r]
istnieje 6 pomników przyrody oŜywionej, objętych ochroną na podstawie rozporządzeń
Wojewody Jeleniogórskiego, wydanych w latach 1991-1994.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
55/55
Są to dwa dęby szypułkowe (Quercus robur), buk (Fagus sylvatica), jesion (Fraxinus
Excelsior), topola biała (Populus alba), i wymieniany w wielu przewodnikach stary, dwupienny
cis pospolity. (Taxus baccata) Terytorialnie, 5 z tych drzew zlokalizowanych jest na terenie
Piechowic, jeden – w Michałowicach.
Na obszarze miasta występuje teŜ wiele drzew posiadających walory pomnikowe, które
jednak taką ochroną nie są objęte. Tylko w dotychczas wykonanych opracowaniach
ekofizjograficznych (dla centrum Piechowic, Górzyńca i Michałowic) wskazano 17 drzew do
objęcia ochroną w formie pomników przyrody. Szczególną uwagę zwraca nie występujący
nigdzie więcej w rejonie jeleniogórskim grujecznik japoński (Cercidyphyllum japonicum).,
rosnąca w Michałowicach lipa holenderska (Tilia europea) , a takŜe pokaźnych rozmiarów dęby
(Quercus sp.), kasztanowce (Aesculus hippocastanum) i buki zwyczajne (Fagus sylvatica).
Ochroną prawną jako pomnik przyrody nieoŜywionej objęte są wychodnie skalne na górze
Drewniak i jej północno- zachodnim wierzchołku zwanym „Złoty Widok” (Rozporządzenie
Wojewody Jeleniogórskiego nr 4/91 z dnia 10 maja 1991 roku). Potrzeby w tym zakresie są
znacznie większe, oprócz form skalnych chronionych z uwagi na ich połoŜenie w obrębie parku
narodowego, ochroną prawną celowe byłoby objąć takŜe skałkę Tunel, Bobrowe Skały,
Zbójeckie Skały, Borówczane Skały, wychodnie skalne na Grzybowcu.
W wykonanych dla terenów miasta opracowaniach przyrodniczych [J ANKOWSKI 1999,
K URPIEWSKI 2006], zwraca się uwagę na szereg obszarów cennych przyrodniczo, które powinny
być objęte ochroną. PoniŜej, zostały one opisane za wymienionymi wyŜej dokumentami:
1 . Źródliska Rudnika, obejmujące łąki rozciągające się pomiędzy ulicami Sudecką i ŚnieŜna
w Michałowicach. Teren ten cechuje bardzo duŜe bogactwo gatunkowe roślin, wśród których
dominują rośliny związane z siedliskami wilgotnymi. Są to przede wszystkim gatunki łąkowe
i murawowe, ale takŜe zachowane w półnaturalnym stanie zbiorowisko lasku łęgowego.
W obrębie terenu proponowanego do ochrony zinwentaryzowano pięć gatunków roślin
podlegających całkowitej ochronie (arnika górska, ciemięŜca zielona, storczyki:
szerokolistny i plamisty oraz torfowce), a takŜe szereg gatunków roślin rzadkich na Dolnym
Śląsku (np. starzec kędzierzawy, sit cienki, fiołek błotny). Szczególnej ochrony wymagają
liczne tutaj podmokłości i wysięki wód gdyŜ stanowią one dogodne siedliska dla bytowania
i rozrodu płazów.
2 . Niedźwiedzia Łąka. Podmokłości na Niedźwiedziej Łące w Michałowicach cechują się
podobnymi wartościami, jak opisane wyŜej i wymagają ochrony prawnej.
3 . Fragment lasu przy Małej Kamiennej w zachodniej części Górzyńca, tuŜ przy granicy
miasta. Postulowana forma ochrony – rezerwat przyrody z uwagi na miejsca rozrodu
salamandry plamistej. Liczne larwy tego gatunku obserwowano w strumieniu
przepływającym przez las i połoŜoną przy nim łąkę.
4 . Bobrowe Skały – uŜytek ekologiczny, który powinien objąć zarówno porośnięte lasem
wzgórze z grupą skalną jak i zbiorowiska łąkowe o róŜnej wilgotności. Obszar ten wyróŜnia
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
56/56
się zarówno interesującymi elementami przyrody nieoŜywionej (grupa skalna, mury
pasterskie) jak i róŜnorodnością siedlisk, sprzyjającą występowaniu wielu rzadkich
i chronionych gatunków roślin. Stwierdzono tutaj występowanie storczyka szerokolistnego,
storczyka plamistego, kruszyny pospolitej, pierwiosnki lekarskiej, konwalii majowej,
marzanki wonnej.
5 . Wrześnica, czyli zespół łąk w północnej części Górzyńca, stanowiących takŜe obszar
reliktów gospodarki pasterskiej – w formie zespołu przyrodniczo- krajobrazowego
i częściowo w formie uŜytków ekologicznych. Na łąkach o bardzo zróŜnicowanych typach
siedlisk, od suchych okrajek po źródliska i podmokłości rośnie wiele gatunków roślin
chronionych i rzadkich (m.in. storczyki i arnika górska)
6 . Cicha Dolina. Obszar obejmujący sztolnie, podmokłe dno doliny z lasami lęgowymi oraz
buczyny na zboczach Sobiesza i Młynnika. Sztolnie są miejscem zimowania 7 gatunków
nietoperzy (nocek duŜy, nocek Natterera, nocek wąsatek, nocek rudy, mroczek pozłocisty,
gacek brunatny, mopek). Lasy w Cichej dolinie są bardzo wartościowe ze względów
ornitologicznych. Zachowały się tutaj (a takŜe w okolicach Szklarski) siedliska kwaśnej
buczyny sudeckiej, w których stwierdzono regularne występowania dzięcioła zielonego,
siniaka oraz wymienionych w załączniku do Dyrektywy Ptasiej: dzięcioła zielonosiwego
i muchołówki małej.
Aktualnie wszystkie one chronione są w ramach projektowanych oraz ustanowionego
obszaru Natura 2000.
8.8
Identyfikacja problemów związanych z ochroną przyrody na terenie miasta
1. Inwentaryzacja przyrodnicza gminy wymaga uaktualnienia
Podstawowym dokumentem prezentującym wyniki rozpoznania walorów przyrodniczych
gmin są profesjonalnie zrobione przez zespół fachowców inwentaryzacje przyrodnicze.
Dokumenty te są niezbędne dla prowadzenia w gminach zadań z zakresu ochrony przyrody,
zwłaszcza poprzez prawidłowe, proponowane w opracowaniach ekofizjograficznych rozwiązania
w planowaniu przestrzennym, dlatego powinny być one aktualizowane przynajmniej co 5 lat.
Tymczasem inwentaryzacje przyrodnicze dla miasta Piechowice została sporządzona w 1997
roku, ma zatem 13 lat.
2. Rozpoznanie systemu przyrodniczego miasta
Ekosystemy cenne przyrodniczo nie utrzymają swoich walorów i funkcji, jeśli będą
występowały w postaci izolowanych obszarów. Dlatego teŜ do najwaŜniejszych zadań
w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych naleŜy podtrzymanie i odbudowa ich ciągłości.
System przyrodniczy Piechowic został dobrze rozpoznany w opracowaniu ekofizjograficznym
sporządzonym dla miasta w 2006 roku. Wskazania ekofizjograficzne zostały zastosowane
w zmienionym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Piechowic
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
57/57
oraz w planach miejscowych sporządzonych dla Piastowa, Pakoszowa, Michałowic, Górzyńca
i znacznej części centrum Piechowic.
3. Brak ochrony prawnej wielu cennych drzew / obiektów przyrodniczych
W sporządzonych dla terenu miasta inwentaryzacjach przyrodniczych sygnalizuje się
istnienie wartościowych drzew pomnikowych, które nie tylko, Ŝe nie są objęte ochroną prawną,
ale często nie są naleŜycie wyeksponowane w krajobrazie. Najcenniejsze z tych obiektów
powinny być objęte ochroną prawną (gminne pomniki przyrody oŜywionej), inne wartościowe
drzewa lub grupy drzew naleŜy skatalogować i oznakować tabliczką z numerem, nazwą
i ewentualnie z krótkim opisem tak, jak zostało to zrobione dla drzew rosnących na terenie
Szkoły Podstawowej, Przedszkola czy teŜ Schroniska „Złoty Widok”.
4. Ochrona prawna terenów przyrodniczo cennych
W opracowaniach przyrodniczych wskazuje się na terenie Piechowic szereg wartościowych
pod względem przyrodniczym terenów, które nie są objęte ochroną prawną na podstawie
Ustawy o ochronie przyrody. Pewne formy ochrony mogą być wprowadzone uchwałami rad
gmin. Ustanowienie ochrony prawnej obszarów i obiektów jest jednak procesem
skomplikowanym, kosztownym i długotrwałym. Niezbędne jest uzyskanie „konsensusu”
pomiędzy realizacją celów ochronnych, a występującą formą własności prywatnej. Potrzebne są
środki na rekompensaty z tytułu ograniczeń w uŜytkowaniu gruntów, spowodowanych
wprowadzeniem ochrony prawnej lub na wykup tych terenów.
5. ZagroŜenie lasów nadmierną antropopresją
Lasy na terenie Piechowic (bez względu na formę własności) są w wysokim stopniu
naraŜone na następujące zagroŜenia antropogeniczne:
cała powierzchnia lasów poddana jest silnym oddziaływaniom spowodowanym
wykorzystaniem na cele rekreacyjno- wypoczynkowe, przy czym oddziaływanie to nie
ogranicza się tylko do wyznaczonych szlaków i duktów leśnych;
penetracja lasów, w szczególności upraw leśnych, przez miejscową ludność w okresach
zbiorów runa leśnego – jagód i grzybów;
nielegalne pozyskiwanie drewna na opał;
nielegalna zrywka wartościowych drzew na cele tartaczne (tarcica, okleiny);
zagroŜenia zaprószenia ognia w lesie; wypalanie traw;
zaśmiecanie przez okolicznych mieszkańców; powstawanie dzikich wysypisk śmieci i gruzu.
7. Uszkodzenia przemysłowe lasów
Ponad 40% lasów na terenie Piechowic kwalifikuje się do II i III stopnia uszkodzeń
przemysłowych. Są to skutki zanieczyszczeń transgranicznych (głównie dwutlenku siarki
i spowodowane tym kwaśne deszcze), których napływ nad Góry Izerskie i Karkonosze nastąpił
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
58/58
w latach 80-tych. Monitorowany na stacji „ŚnieŜne Kotły” stan czystości atmosfery wykazuje
ustąpienie zagroŜenia. Stan zdrowotny lasów ulega systematycznej poprawie. W planach
urządzenia lasów przewiduje się zadania, które przyśpieszają regeneracje: nowe nasadzenia,
zmiana struktury gatunkowej drzewostanów.
9 . J a ko ś ć w ó d i s t o s u n k i w o d n e
9.1
Wo d y p o d z i e m n e
Gmina Miejska Piechowice połoŜona jest w obrębie
sudeckiego regionu
hydrogeologicznego [Mapa hydrogeologiczna Polski, Arkusz 53-Jelenia Góra]. Występują tu
wody podziemne, szczelinowe w utworach krystalicznych oraz wody porowe w luźnych osadach
czwartorzędowych. W utworach krystalicznych wody podziemne występują zazwyczaj na
głębokości od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów. Płytsze tworzą zazwyczaj zwierciadło typu
swobodnego, natomiast występujące głębiej – zwierciadło typu naporowego. Wydajności ujęć
czerpiących wody szczelinowe nie przekraczają zwykle kilku m 3 /h.
Wody porowe uŜytkowych poziomów czwartorzędowych występują przede wszystkim
w obrębie dolin, gdzie zalegają na głębokości od kilku do kilkunastu metrów. Zazwyczaj formują
one zwierciadło typu swobodnego i zasilane są infiltracyjnie. Wody te gromadzą się w Ŝwirach
gliniastych oraz utworach kumulacyjnych dolin.
W rejonie miasta Piechowice nie ma wyznaczonych Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych (GZWP), niemniej dla obszaru współwystępowania wód słodkich i mineralnych
w strefie przypowierzchniowej masywu Karkonoszy wyznaczono obszar najwyŜszej ochrony
(ONO). Granica tego obszaru pokrywa się z granicą otuliny Karkonoskiego Parku Narodowego.
Przedmiotem, prowadzonego przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska,
monitoringu wód podziemnych są jednolite części wód podziemnych (JCWP). Piechowice
zaliczono do rejonu oznaczonego JCWPd90. W 2008 roku, najbliŜszy Piechowicom punkt
pomiarowy monitoringu diagnostycznego zlokalizowany był w Sosnówce. W punkcie tym
badaniu poddane zostały wody czwartorzędowego piętra wodonośnego. Zaliczono je do drugiej
klasy jakości wód [K WIATKOWSKA – S ZYGULSKA et al. 2009].
9.2
Wo d y p o w i e r z c h n i o w e
Gmina Miejska Piechowice połoŜona jest w całości w zlewni rzeki Kamiennej, która
odwadnia wschodnią część Gór Izerskich i zachodnią część Karkonoszy. W obrębie gminy do
Kamiennej dopływa z jej lewej strony potok Kamienna Mała oraz potok Piastówka, z prawej
natomiast rzeka Szklarka oraz niewielkie górskie potoki: Czarna Płóczka, Rudnik, Michałowicki
Potok, Piekielnik i Cichy Potok biorące swój początek na zboczach Grzybowca.
Rzeka Kamienna jest lewostronnym dopływem Bobru, odwadnia wschodnią część Gór
Izerskich
i
zachodnią
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
część
Karkonoszy
oraz
południowo-zachodnią
Strona:
część
Kotliny
59/59
Jeleniogórskiej. Źródła ma na torfowisku Zielony Klin na północnych zboczach Mumlawskiego
Wierchu w Karkonoszach, na wysokości ok. 1120 m. Uchodzi do Bobru na terenie Jeleniej Góry
u stóp Wzgórza Krzywoustego na wysokości ok. 300 m. Powierzchnia zlewni wynosi ok. 274,3
km 2 , a długość rzeki ok. 32,4 km.
Potok Kamienna Mała, zwany teŜ Pleśną posiada swe źródła na północno -wschodnim
zboczu Izerskich Garbów na wysokości 930m., ujście w Piechowicach na wysokości ok. 390m.
Długość potoku ok. 11 km [Staffa 1999]. Jej dopływami są liczne, w większości bezimienne
potoki odprowadzające wody z północnych zboczy wschodniej części Wysokiego Grzbietu
i południowych zboczy Grzbietu Kamienickiego.
Badania
jakości
wód
prowadzone
są
w
ramach
systemu
monitoringu
wód
powierzchniowych prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we
Wrocławiu [K WIATKOWSKA – S ZYGULSKA et al. 2009].
Rzeka Kamienna badana była w ramach monitoringu operacyjnego w punkcie ujścia do
Bobru. PoniewaŜ w roku 2008 badania elementów biologicznych były na etapie wdraŜania
i weryfikacji, ocena stanu ekologicznego została ograniczona do klasyfikacji elementów
fizykochemicznych. Dla elementów tych stwierdzono II klasę ( w 5-klasowej skali, gdzie klasa I
oznacza stan bardzo dobry).
Pełna ocena wyników badań przeprowadzonych w przekroju ujścia w 2007 roku, wykazała
zadowalającą jakość – III klasę w zakresie: wskaźnika zanieczyszczenia związkami
organicznymi - BZT 5 oraz stęŜenia azotynów. Pozostałe badane parametry fizyczno-chemiczne
odpowiadały II lub I klasie.
Potok Kamienna Mała badana była w ramach monitoringu wód powierzchniowych
wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczona do spoŜycia, w punkcie
powyŜej ujęcia Górzyniec. Jakość wód tego potoku odpowiadała kategorii A2. Wszystkie
wskaźniki - łącznie z liczbą bakterii grupy coli typu fekalnego i liczbą bakterii grupy coli –
odpowiadały kategorii A1 (oznaczającej wodę wymagającą prostego uzdatniania fizycznego)
bądź A2 (oznaczające wodę wymagającą typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego).
9.3
Gospodarka wodno-ściekowa w Piechowicach
W dniu 18 sierpnia 2005 roku projekt „Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji”
(KSWiK) trafił do Komisji Europejskiej z wnioskiem o dofinansowanie 20 zadań z zakresu
gospodarki wodno-ściekowej na terenie gmin: Kowary, Mysłakowice, Podgórzyn i Szklarska
Poręba, które wraz ze Związkiem Gmin Karkonoskich utworzyły spółkę „Karkonoski System
Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.” z siedzibą w Bukowcu. W marcu 2008 roku do Spółki
dołączyła Gmina Miejska Piechowice (Uchwała Nr 189/XXXI/08 RM Piechowice z dn. 14
listopada 2008 r.). Celem projektu jest poprawa stanu środowiska naturalnego, czystości wód
i gleby oraz dostosowanie gospodarki wodno-ściekowej gmin Związku do wymagań Polski i Unii
Europejskiej. Cel ten będzie realizowany poprzez wyposaŜenie Gmin wchodzących w skład
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
60/60
Spółki w odpowiednią infrastrukturę techniczną umoŜliwiającą odbiór i oczyszczenie ścieków
komunalnych oraz dostarczenie mieszkańcom tych gmin wody do picia o jakości
odpowiadającej polskim i europejskim standardom.
Łączna wartość Projektu to ok. 80 mln euro Projekt uzyskał 62% dofinansowania kosztów
kwalifikowanych, co oznacza, Ŝe Unia Europejska sfinansuje przedsięwzięcie na kwotę 49,4
euro. Udział środków własnych KSWIK Sp. z o.o. w kosztach kwalifikowanych wynosi ok. 1.5
mln euro. Pozostała część – ok. 35% kosztów kwalifikowanych finansowana będzie
z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Inwestycja przebiegać będzie w dwóch etapach: I etap lata 2007-2010, II etap lata 20092014.
Piechowice zaopatrywane są w wodę ujmowaną na potoku Kamienna Mała, powyŜej
granicy miasta (na terenie gminy Stara Kamienica). Woda z ujęcia w Górzyńcu poddawana jest
uzdatnianiu w zakładzie wybudowanym w 2003 roku. Ujmowana tu woda stanowi główne źródło
zaopatrzenia dla Piechowic, a takŜe części Jeleniej Góry. Układ wodociągowy dosilany jest
ujęciem wód powierzchniowych pod ŚnieŜnymi Kotłami.
Sieć wodociągowa w Piechowicach ma długość około 53 km, z czego 45 km to sieci
wodociągowe rozdzielcze, a około 8 km to sieci magistralne. Do sieci wodociągowej
podłączonych jest około 80 % mieszkańców. Około 60% sieci wykonana jest z rur stalowych,
natomiast pozostała sieć wykonana jest z rur Ŝeliwnych, PCV, PE, a około 6 km sieci
zbudowana jest z azbestu. Obecnie sieci wodociągowe ujęć „ŚnieŜne Kotły” i „Kamienna Mała”
są zgrupowane w odrębne systemy wodociągowe. Sieci wodociągowe współpracujące
z ujęciem „ŚnieŜne Kotły” charakteryzują się duŜą awaryjnością, co wynika z jej wieku – sieć
była budowana na początku lat 30-tych ubiegłego wieku. Z kolei system wodociągowy
współpracujący z ujęciem „Kamienna Mała” pochodzi z końca lat 20 i początku lat 30 XX wieku
(stara cześć wodociągowa) i lat osiemdziesiątych. RównieŜ ten system odznacza się wysoką
awaryjnością.
Pilnej modernizacji i wymiany, ze względu na długi okres eksploatacji dochodzący
w niektórych odcinkach do 70 lat i jej znaczne zuŜycie techniczne, wymaga około 18 km sieci.
W celu umoŜliwienia korzystania z wodociągu komunalnego gospodarstwom domowym
połoŜonym na osiedlu Piastów, niezbędnym staje się budowa około 5 km sieci wodociągowej
wraz z przepompowniami.
Miasto Piechowice wyposaŜone jest w miejską oczyszczalnię ścieków o przepustowości
1500 m 3 /dobę wybudowaną w latach 1995-1998, z moŜliwością jej rozbudowy do 3000 m 3 /dobę.
Budowa oczyszczalni pozwoliła na częściowe uporządkowanie gospodarki ściekowej gminy.
Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna.
Odbiornikiem oczyszczonych ścieków z oczyszczalni w Piechowicach jest rzeka Kamienna
w km 12+500. Ścieki oczyszczone odprowadzane są z oczyszczalni do odbiornika grawitacyjnie
kanałem ∅ 0,5 m. W zakresie odprowadzania oczyszczonych ścieków poprzez wylot brzegowy
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
61/61
do rzeki Kamiennej obowiązuje aktualnie „Decyzja pozwolenia wodnoprawnego” nr OŚR.IV6223/9/04 z dnia 06 kwietnia 2004 roku, której waŜność upływa z dniem 31.12.2015 roku.
Ścieki komunalne odprowadzane do rzeki Kamiennej z oczyszczalni w Piechowicach
spełniają wymogi Dyrektywy Rady numer 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku dotyczącej
oczyszczania ścieków komunalnych, a takŜe warunki Rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie naleŜy spełnić przy wprowadzaniu ścieków
do wód lub ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
(Dz. U. Nr 137, poz. 984 z późn. zm.).
Według stanu na dzień 31 XII 2009 r. system kanalizacji sanitarnej obejmował około
60% mieszkańców gminy miejskiej Piechowice (około 3 930 osób, z których 443 jest
obsługiwanych przez tabor ascenizacyjny). Systemem kanalizacyjnym objęto lewobrzeŜną
i prawobrzeŜną część miasta wzdłuŜ rzeki Kamiennej od oczyszczalni ścieków zlokalizowanej
w Piechowicach Dolnych do ujścia Małej Kamiennej. Na koniec 2009 roku system kanalizacyjny
w Piechowicach opierał się na kolektorach sanitarnych, których łączna długość wynosi 21,7 km,
w tym 21,5 km sieci grawitacyjnej. W roku 2009 miejska sieć kanalizacyjna wydłuŜyła się
o 1076,2 m kolektora wybudowanego w ulicy 1. Maja i cz. ul. Zawadzkiego oraz 192,2 m.
kolektora w ul. Norwida.
Najliczniejszą grupą korzystającą z usług kanalizacyjnych w latach 2005-2008 były
gospodarstwa domowe, ich udział w ilości ścieków odprowadzonych do kanalizacji w 2008 r.
wyniósł 85%. Ilość ścieków odprowadzonych do kanalizacji w tej grupie klientów utrzymuje się
na zbliŜonym poziomie z lekką tendencją malejącą [informacje uzyskane w KSWiK Sp. z o.o.
dnia 3 lutego 2010].
Pomimo iŜ kanalizacja w mieście Piechowice jest rozdzielcza, co roku na oczyszczalni
odnotowuje się bardzo duŜy udział wód infiltracyjnych i przypadkowych, który wynosi średnio
około 240%. Wg ZUK w Piechowicach infiltracja spowodowana jest napływem wód
deszczowych podczas opadów, aktualnie trwają prace mające na celu wyeliminować napływ
wód deszczowych.
Na terenach nie objętych zbiorczym systemem kanalizacyjnym, ścieki gromadzone są
w zbiornikach bezodpływowych i okresowo wywoŜone wozami asenizacyjnymi do oczyszczalni
w Piechowicach lub trafiają w sposób niekontrolowany do ziemi i cieków.
System kanalizacji deszczowej obejmuje nowe osiedla i centrum miasta. Odprowadzenie
wód opadowych odbywa się za pośrednictwem kanałów zamkniętych ∅ 0,25 m do ∅ 0,50 m
bezpośrednio do rzeki Kamiennej.
9.4
Identyfikacja problemów związanych z ochroną środowiska wodnego na terenie
miasta
Ochrona zasobów wodnych, a zwłaszcza działania na rzecz poprawy jakości tych
zasobów, zwiększenie moŜliwości ich wykorzystania dla zaspokajania waŜnych potrzeb
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
62/62
społecznych i gospodarczych (takich jak zaopatrzenie w wodę do spoŜycia, turystyka
i rekreacja, hodowla ryb, mała energetyka) naleŜy do najkosztowniejszych obszarów objętych
gminnymi programami ochrony środowiska. Wynika to zarówno z zaniedbań w tej dziedzinie jak
i z dystansu, jaki trzeba pokonać, aby uzyskać obowiązujące standardy w tym zakresie.
Osiągnięcie tych standardów będzie wymagać szczególnego wysiłku organizacyjnego
i realizacji wielu kosztownych inwestycji w zakresie budowy sieci wodociągowej, systemów
kanalizacyjnych i modernizacji oczyszczalni ścieków, modernizacji technologii uzdatniania wody
do spoŜycia, a takŜe retencjonowania wody i poprawy bilansu wodnego.
1. Niezadowalający stan czystości wód powierzchniowych
Wody Kamiennej powyŜej Szklarskiej Poręby moŜna generalnie zaliczyć do I- II klasy
czystości, czyli do wód o dobrej i bardzo dobrej jakości, powyŜej Piechowic do III klasy
czystości (wody zadawalającej jakości). Za miastem zauwaŜa się pogorszenie jakości wody
spowodowane wzrostem wskaźników biogennych (azot azotanowy, amonowy i azotynowy oraz
fosforany).
Głównym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych omawianego obszaru są ścieki
miejskie, zrzucane z oczyszczalni mechaniczno-biologicznych Szklarskiej Poręby oraz
z oczyszczalni w Piechowicach. Ale na terenie Piechowic i Szklarskiej Poręby Kamienna i jej
dopływy zanieczyszczane są takŜe niedostatecznie oczyszczonymi ściekami w przydomowych
osadnikach i często odprowadzanymi poprzez kanalizację deszczową.
Rozwiązaniem problemu jest kompleksowe rozwiązania gospodarki wodno- ściekowej,
uwzględniające całkowite skanalizowanie Piechowic i Szklarskiej Poręby w oparciu o istniejące
i nowe, wysokosprawne urządzenia do oczyszczania ścieków.
2. Zaopatrzenie w wodę do spoŜycia
System wodociągowy Piechowic posiada następujące niedobory [informacje z KSWiK Sp.
z o.o. uzyskane dnia 3 lutego 2010 r.]:
zły stan techniczny magistral przesyłowych, istniejącej sieci wodociągowej i przyłączy
wodociągowych,
eksploatacja sieci wykonanej z rur azbestowych,
niewystarczający stopień zwodociągowania miasta,
utrudnienia w dostawie wody do najwyŜej i niŜej połoŜonych rejonów miasta,
niewystarczający system uzdatniania wody w zakresie odczynu i twardości wody,
zły stan techniczny ujęcia „ŚnieŜne Kotły” oraz układu poboru wody z potoku Wrzosówka
brak zbiornika wyrównawczego na sieci wodociągowej,
brak moŜliwości awaryjnego zasilania sieci z wielu ujęć.
W celu zniwelowania niedoborów jakościowych i ilościowych naleŜy:
wymienić istniejącą sieć rozdzielczą wykonaną z rur azbestowych,
wykonać kompleksowy remont istniejącej sieci wodociągowej, polegającego na wymianie
odcinków wodociągów wybudowanych w latach trzydziestych minionego stulecia,
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
63/63
wykonanie kompleksowego remontu istniejących przyłączy wodociągowych,
rozbudować sieć wodociągową w celu zapewnienia dostępu do wody pitnej wszystkich
mieszkańcom miasta,
wykonać hydroforownie strefowe pozwalające na zaopatrzenie w wodę najwyŜej połoŜonych
rejonów gminy, oraz reduktorów pozwalających obniŜyć ciśnienie w wytypowanym rejonie
miasta,
zmodernizować system zbierający wody szczelinowe na ujęciu „ŚnieŜne Kotły”,
przebudować układ poboru wody z potoku Wrzosówka,
wybudować zbiornik wyrównawczy na sieci wodociągowej,
połączyć odrębne obecnie systemy wodociągowe obsługiwane przez ujęcia: „ŚnieŜne Kotły”
i „Kamienna Mała” w jeden system uzupełniający się wzajemnie,
wykonanie modernizacji magistral przesyłowych wody zarówno po stronie zasilania ZUW,
jak i po stronie zasilania odbiorców.
3. Niedostatecznie rozwinięty system kanalizacji sanitarnej
Sieć kanalizacyjna Piechowic obejmuje obecnie tylko najgęściej zaludnione obszary
miasta, stąd teŜ efektywność jej wykorzystania jest dość wysoka. Obsługuje ona 3930 osób, co
stanowi ok. 60% mieszkańców miasta. Dla osiągnięcia celu Polityki ekologicznej Państwa (PeP)
sieć kanalizacyjną Piechowic naleŜy rozbudować w ten sposób, aby obsłuŜyła dodatkowo co
najmniej 1600 mieszkańców miasta.
4. Niedostateczna sieć kanalizacji deszczowej i brak oczyszczania wód opadowych
odprowadzanych do odbiornika
Kanalizacja deszczowa jest własnością Gminy Piechowice, która jest odpowiedzialna za
spełnienie w tym zakresie wymogów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2006
r. w sprawie warunków, jakie naleŜy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi,
oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137
poz. 984). W celu spełnienia wymogów prawnych w tym zakresie konieczna jest rozbudowa
sieci kanalizacji deszczowej, wybudowanie urządzeń oczyszczających wody opadowe
i roztopowe, a takŜe uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie tych wód.
10.
S t a n c z y s t o ś c i p ow i e t r z a
10.1 Emisje zanieczyszczeń do powietrza
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego polega na zwiększeniu stęŜeń dowolnych
substancji lub energii powyŜej pewnych wartości progowych oraz na wprowadzeniu do
środowiska substancji obcych. Na stan jakości powietrza atmosferycznego na terenie gminy ma
przede wszystkim wpływ:
emisja zorganizowana pochodząca ze źródeł punktowych, liniowych i powierzchniowych
(przemysł, usługi, lokalne kotłownie, z ogrzewania budynków mieszkalnych tzw. niska
emisja),
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
64/64
emisja niezorganizowana tj. emisja substancji wprowadzanych do powietrza bez
pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie,
lakierowanie wykonywane poza obrębem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi
jak wypalanie traw, itp.,
emisja niezorganizowana ze źródeł liniowych i powierzchniowych (komunikacja, drogi,
parkingi).
Główne źródła i rodzaje substancji to:
procesy spalania paliw - zbiorowe i indywidualne ogrzewanie pomieszczeń, piekarnie,
suszarnie (główne zanieczyszczenia: pył, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek
węgla)
środki transportu kołowego (główne zanieczyszczenia: tlenki azotu, węglowodory, tlenek
węgla, pył)
procesy technologiczne (zanieczyszczenia: węglowodory i ich pochodne, pyły, tlenki
metali i inne specyficzne dla danej produkcji substancje).
Największym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja substancji pochodzących
z procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych
i technologicznych. Praktycznie wszystkie składniki spalin, z wyjątkiem pary wodnej są
zanieczyszczeniami powietrza. Część z nich naleŜy do składników mniej toksycznych, choć
wywołujących dalekosięŜne skutki klimatyczne (np. CO 2 ), ale pozostała większość to bardzo
szkodliwe
związki
bezpośrednio
zagraŜające
człowiekowi,
zwierzętom
i
roślinności.
Podstawową masę substancji odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek węgla. Jednak
najbardziej uciąŜliwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek
węgla i pył. Wraz z pyłem emitowane są równieŜ metale cięŜkie, pierwiastki promieniotwórcze
i benzo(α)piren. Oprócz szkodliwego oddziaływania na środowisko naturalne i zdrowie ludzi,
emisje substancji do powietrza powodują straty gospodarcze. Stopień oddziaływania na
środowisko zaleŜy od wielu czynników oraz od odporności organizmów na zanieczyszczenia.
RównieŜ nie do pominięcia są czynniki klimatyczne takie jak: temperatura, nasłonecznienie,
wilgotność powietrza czy prędkość wiatru. śadne z substancji nie występuje pojedynczo,
w formie wyizolowanej i rzadko które nie podlegają w powietrzu dalszym przemianom. Poza tym
w działaniu substancji na organizmy Ŝywe obserwuje się występowanie zjawiska synergizmu, tj.
działania łączonego, wywołującego efekt większy, niŜby to wynikało z sumy efektów
poszczególnych składników.
Ze źródeł emisji pozaprzemysłowych najistotniejszą rolę odgrywa emisja substancji
z emitorów o niskiej wysokości (od kilku, kilkunastu do maksymalnie 30 m). Z tego powodu są
one szczególnie uciąŜliwe dla środowiska. Są to zazwyczaj nieefektywne lokalne kotły
grzewcze oraz paleniska domowe, gdzie przy spalaniu w niskich temperaturach mogą
powstawać WWA i dioksyny. Z reguły duŜa ilość tych emitorów i niekorzystne warunki
rozprzestrzeniania na ograniczonym terenie kształtują poziom stęŜeń w ich najbliŜszym
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
65/65
otoczeniu. Zjawisko takie występuje na terenach o zwartej zabudowie z duŜą ilością
indywidualnych palenisk w budynkach mieszkalnych oraz w zakładach usługowych
i przemysłowych małej wielkości. Nieco mniejszym problemem z punktu widzenia lokalnych
parametrów czystości powietrza jest niska emisja na terenach zabudowy luźnej, gdyŜ istnieją
lepsze warunki przewietrzania i depozycji substancji, a co za tym idzie relatywnie niŜsze
stęŜenia. Głównym problemem zapobiegania w przypadku niskiej emisji jest brak inwentaryzacji
źródeł i wielkości emisji oraz danych o rodzaju i ilości stosowanych paliw. Charakterystyczną
cechą niskiej emisji jest jej sezonowa zmienność. W okresach grzewczych notuje się znaczny
wzrost emisji energetycznej w porównaniu do okresów ciepłych.
Drugim waŜnym elementem niskiej emisji są zanieczyszczenia komunikacyjne, obejmujące
takie substancje jak: tlenki azotu, węglowodory, pyły, tlenek węgla, aldehydy. Emisja ta wraz
z postępującym zwiększaniem się ilości pojazdów wykazuje tendencję wzrostową. Szczególnie
wysokie zanieczyszczenie powietrza substancjami pochodzącymi ze spalania paliw w silnikach
pojazdów występuje na skrzyŜowaniach głównych ulic miasta, przy trasach komunikacyjnych
o duŜym natęŜeniu ruchu. Przyczyną nadmiernej emisji substancji ze środków transportu jest
równieŜ zły stan techniczny pojazdów, zła eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą
organizacją ruchu lub zbyt małą przepustowością dróg. To właśnie emisja z silników
samochodowych jest odpowiedzialna za wysokie stęŜenia tlenków azotu w rejonie ulic o duŜym
natęŜeniu ruchu.
Wieloletnie działania kontrolne słuŜb ochrony środowiska, przede wszystkim
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, obowiązki wynikające z aktów prawnych
i zwiększająca się świadomość ekologiczna zarządu zakładów spowodowała, Ŝe zrealizowano
i nadal się realizuje wiele działań proekologicznych. Prowadzi to do stałego zmniejszania się
emisji substancji do środowiska. Największe zakłady przemysłowe na terenie gminy mają
uregulowany stan prawny poprzez decyzje Starosty udzielające pozwoleń zintegrowanych na
prowadzenie instalacji. Zakłady te wymienia poniŜsza tabela.
Tabela 16. Instalacje na terenie gminy posiadające waŜne pozwolenie
zintegrowane
i
pozwolenie
na
handel
uprawnieniami
emisji
do
powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji [dane starostwa,
październik 2008].
PowaŜne
awarie
Emisje gazów
Hałas
Pobór wody
Pozwolenie
na handel
emisjami
Polcolorit S.A.
w Piechowicach. Zakład A
2016 r.
-
-
+
+
-
-
-
Polcolorit S.A.
w Piechowicach. Zakład B
2014 r
-
-
+
+
+
+
-
Wepa Profesional
Piechowice S.A.
2015 r
-
-
+
+
+
+
+
Nazwa zakładu
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Data
waŜności
Zrzut ścieków
Oddz.
transgraniczne
Zakres pozwolenia
Strona:
66/66
10.2 Ocena stanu czystości powietrza
Na terenie powiatu jeleniogórskiego badania jakości powietrza realizowane są przez
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Powiatową Stację SanitarnoEpidemiologiczną w Jeleniej Górze. Sieć pomiarowa stacji stałych bazuje na automatycznych
i manualnych metodach oznaczania stęŜeń zanieczyszczeń. Pomiary w stacjach stałych
wykonywane są w sposób ciągły.
Całodobowe pomiary jakości powietrza w rejonie Piechowic prowadzone były na dwóch
automatycznych stacjach monitoringowych: na ŚnieŜnych Kotłach (stacja ta funkcjonuje
w ramach sieci pomiarowej dla oceny jakości powietrza ze względu na ochronę roślin) oraz
stacja zlokalizowana w Parku Zdrojowym w Cieplicach (stacja ta funkcjonuje w ramach sieci
pomiarowej dla oceny jakości powietrza ze względu na zdrowie ludz). Ponadto, w 2007 roku
prowadzono obserwacje w jednym punkcie pasywnego sposobu poboru próbek powietrza.
W 2008 roku nie prowadzono pomiarów na stanowisku pasywnym. W punktach tych nie
stwierdzono przekroczeń wartości kryterialnych mierzonych zanieczyszczeń, za wyjątkiem pyłu
PM10 i ozonu.
Poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10 ze względu na ochronę
zdrowia ludzi ocenia się w odniesieniu do poziomów dopuszczalnych ustalonych dla czasów
uśredniania: 24 godziny i rok kalendarzowy. Dodatkowo dla stęŜeń 24-godzinnych dopuszczana
jest moŜliwość przekraczania danego poziomu z częstością nie większą niŜ 35 razy w roku.
W 2008 r. nie odnotowano przekroczeń w odniesieniu do dopuszczalnego poziomu
średniorocznego natomiast, w odniesieniu do normy średniodobowej przekroczenia
dopuszczalnej liczby przekroczeń w 2008 roku zanotowano na stanowisku w Cieplicach - 73 dni
z wartością stęŜenia > 50 µg/m 3 .
W 2008 r. nie wystąpiły przekroczenia alarmowego poziomu ozonu w powietrzu
wynoszącego 240 µg/m 3 . Jednak na stacji w Cieplicach zarejestrowano przekroczenia wartości
progowej informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia poziomów alarmowych wynoszącej
180 µg/m 3 . Dnia 2 lipca 2008 r., w godzinach: 12.00÷14:00, maksymalne stęŜenie ozonu
wynosiło tutaj 184 µg/m 3 .
Poziom zanieczyszczenia powietrza ozonem ze względu na ochronę zdrowia ludzi ocenia
się w odniesieniu do docelowego poziomu stęŜenia 8-godzinnego kroczącego. Poziom
zanieczyszczenia powietrza uznaje się za przekroczony, gdy ilość dni z maksymalnymi
dobowymi wartościami średnich 8-godzinnych kroczących powyŜej 120 µg/m 3 jest większa niŜ
25 dni (średnio w ciągu roku ostatnich 3 lat), co odpowiada wartości 92,9 percentyla z serii
maksimów dziennych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r.
w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.2008.47.281) poziom docelowy
ozonu (120 µg/m 3 ) powinien być osiągnięty do 2010 roku. W Cieplicach wartość ta była
przekroczona przez 35 dni w roku.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
67/67
Zgodnie
z
obowiązującymi
przepisami
parametrem
charakteryzującym
poziom
zanieczyszczenia powietrza ozonem ze względu na ochronę roślin jest współczynnik AOT 40.
Podobnie jak w latach poprzednich poziom zanieczyszczenia powietrza ozonem w rejonie
Piechowic w odniesieniu do kryterium ochrony roślin oceniać naleŜy jako wysoki. Średnia
wartość współczynnika AOT dla lat 2004-2008 kształtowała się w zakresie od 120% wartości
dopuszczalnej na ŚnieŜce do 150% na ŚnieŜnych Kotłach.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu corocznie sporządza ocenę
jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego w oparciu o ustawę Prawo ochrony
środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 plus
zmiany) oraz akty wykonawcze do ww. ustawy. Oceny i wynikające z nich działania odnoszone
są do jednostek terytorialnych nazywanych strefami, obejmujących obszar całego kraju.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska w Polsce strefę stanowi:
aglomeracja o liczbie mieszkańców powyŜej 250 tysięcy,
obszar powiatu nie wchodzący w skład aglomeracji.
Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
ustanowionych ze względu na ochronę roślin.
Powiat jeleniogórski (a więc i Gmina Miejska Piechowice) został włączony do
jeleniogórsko- kamiennogórskiej o powierzchni 1023
strefy
km 2
zamieszkałej przez 109 815 osób. Dla
celów oceny jakości powietrza pod kątem zawartości ozonu powiat jeleniogórski naleŜy do
strefy dolnośląskiej.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, do 31 czerwca kaŜdego roku, Wojewódzki
Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w danej strefie,
a następnie dokonuje klasyfikacji stref. Zaliczenie strefy do określonej klasy zaleŜy od stęŜeń
zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąŜe się z określonymi wymaganiami
w zakresie działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są dotrzymane
dopuszczalne poziomy) lub utrzymania tej jakości (jeŜeli spełnia ona przyjęte standardy).
Mając na uwadze kryteria ustanowione dla ochrony zdrowia, powiat jeleniogórski leŜy
w obrębie strefy A, w której zaleca się utrzymanie jakości powietrza w strefie na tym samym lub
lepszym poziomie. Podobnie przedstawia się klasyfikacja wg kryteriów ustanowionych dla celu
ochrony roślin. Sąsiadujące z gminą Piechowice miasto Jelenia Góra zostało zakwalifikowane
do strefy „C” z uwagi na przekroczenie dopuszczalnych stęŜeń pyłu.
Całe województwo dolnośląskie, zostało w 2008 zaklasyfikowane do opracowania
programów ochrony powietrza ze względu na przekroczenie poziomów docelowych ozonu,
określonych odrębnie dla ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
68/68
Tabela 17. Wynikowe klasy stref w roku 2008 dla poszczególnych
substancji oraz klasa ogólna wg kryteriów ustanowionych dla celu
ochrony zdrowia [źródło: WIOŚ Wrocław].
Nazwa strefy
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych
substancji dla obszaru całej strefy
Kod strefy
SO2
Strefa
jeleniogórsko PL.02.12.z.02
kamiennogórska
Strefa
dolnośląska
PL.02.00.b.28 -
NO2 PM10
A
A
-
A
-
-
Pb
C6H6
CO
O3
Inne*
Klasa
ogólna
strefy
A
A
A
-
A
A
-
-
C
-
C
*) Klasyfikacja stref w odniesieniu do poziomów docelowych określonych w celu ochrony
zdrowia dla arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu
10.3 Energia odnawialna
Podstawowym aktem UE w zakresie źródeł odnawialnych jest Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania
energii ze źródeł odnawialnych. W Dyrektywie tej załoŜono osiągnięcie 20% udziału energii ze
źródeł odnawialnych w ogólnym zuŜyciu energii w UE do 2020 roku. Dyrektywa wymaga
przyjęcie przez kaŜde państwo członkowskie krajowego planu działania w zakresie energii ze
źródeł odnawialnych. W Polsce sprawy te reguluje ustawa „Prawo energetyczne”.
Odnawialne źródło energii, według definicji zawartej w art. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia
1997 roku Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późniejszymi zmianami), to
źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego,
geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy,
biogazu wysypiskowego, a takŜe biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub
oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych;
Analiza lokalnych zasobów energii odnawialnych takich jak energia słoneczna, ogniwa
fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, hydroenergia, geotermia, biomasa (plantacje), odpady
komunalne, wskazuje, Ŝe moŜliwości ich wykorzystania w przypadku gminy Piechowice nie są
zbyt atrakcyjne, a ich udział w całościowym pokryciu zapotrzebowania energii będzie niewielki.
Tym niemniej promowanie i wdraŜanie nawet niewielkich niekonwencjonalnych źródeł energii
odnawialnych jest zawsze działaniem proekologicznym i zmniejsza emisję zanieczyszczeń
[Potencjał Dolnego Śląska OZE, 2006; http://www.energia.dczt.wroc.pl wgląd 04-02-2010].
Energia wiatru
Według podziału kraju na strefy o określonych warunkach anemologicznych powiat
jeleniogórski, a wraz z nim Gmina Miejska Piechowice, znajduje się w strefie mało korzystnej
dla lokalizacji siłowni wiatrowych. Jest to równieŜ obszar, na którym liczne uwarunkowania
przyrodnicze, krajobrazowe, kulturowe, gospodarcze i społeczne wskazują na wysokie ryzyko
dla lokalizacji takich obiektów [Z ATHEY z zespołem 2009].
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
69/69
Energia geotermalna
Zasoby energii cieplnej moŜliwej do pozyskania z wód geotermalnych w rejonie Piechowic
nie są dokładnie określone. Opierając się na publikacjach [G RZEGORCZYK 2007] oraz na
podstawie danych geofizycznych, na obszarze Sudetów Zachodnich wyznaczono 6 obszarów
perspektywicznych występowania wód termalnych. Gmina Miejska Piechowice znajduje się w
obrębie rejonu Jelenia Góra – Cieplice – Szklarska Poręba – Jakuszce.
Potwierdzenie
tego
potencjału
wymaga
dodatkowych
badań
hydrogeologicznych
i geofizycznych dla uściślenia lokalizacji głębokich wierceń poszukiwawczych. Szacuje się, Ŝe
na omawianym obszarze na głębokości od 1500 do 2000 m występują pokłady wód
geotermalnych o temperaturze w zakresie 50 do 80 O C. NaleŜy nadmienić, Ŝe koszt inwestycji
polegającej na wykonaniu odwiertów eksploatacyjnych wraz z urządzeniami do ich obsługi jest
wysoki. Koszt wykonania jednego zespołu otworów (dipola) sięga 10 mln PLN, nie licząc
kosztów urządzeń na powierzchni (np. wymienników).
Istnieją równieŜ moŜliwości pozyskiwania ciepła w układach z pompą ciepła. Przykładem
takiego rozwiązania jest system wentylacyjny z podgrzewaniem powietrza na basenie w Hotelu
Bornit w Szklarskiej Porębie. Pompa ciepła współpracuje tu z centralą klimatyzacyjną
i wymiennikami odzyskowymi ciepła z powietrza wentylacyjnego.
Energia słoneczna
MoŜliwości wykorzystania energii promieniowania w polskich warunkach są zróŜnicowane,
z uwagi na bardzo specyficzne warunki klimatyczne związane z połoŜeniem geograficznym
Polski. Ma tu bowiem miejsce ścieranie się wpływu dwóch duŜych i bardzo odmiennych mas
powietrza: atlantyckiego i kontynentalnego. Średni okres nasłonecznienia dla Polski wynosi
1 600 godzin, przy czym maksymalna liczba godzin słonecznych w roku występuje nad morzem,
a wartość minimalna na Dolnym Śląsku.
W polskich warunkach klimatycznych stosowanie urządzeń wykorzystujących energię
słoneczną do produkcji energii elektrycznej w układach fotowoltaicznych, hybrydowych
i podobnych nie jest opłacalne. Z punktu widzenia bilansu energetycznego gmin zastosowanie
małych układów tego rodzaju nie ma znaczenia. Na przykład, w naszej strefie klimatycznej,
koszt produkcji energii elektrycznej w oparciu o zespół ogniw fotowoltaicznych moŜe sięgać 4-7
zł/kWh, przy stosunkowo małej mocy urządzenia.
Znacznie bardziej opłacalne, dzięki całorocznemu stałemu zapotrzebowaniu, jest
wykorzystanie energii słońca do ogrzania wody uŜytkowej. Koszty inwestycji dla
czteroosobowej rodziny wynoszą w zaleŜności od typu kolektorów słonecznych, a takŜe
producenta w granicach od 7000 zł do 15000 zł. Do produkcji ciepłej wody moŜna zastosować
z duŜym powodzeniem kolektory płaskie. Dla czteroosobowej rodziny wystarczy 3 do 5 m 2
powierzchni kolektora [K UKLA i in. , 2004].
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
70/70
Energia z biomasy
Biomasa to substancja organiczna powstająca w wyniku przetwarzania energii
promieniowania słonecznego w procesie fotosyntezy. Do biomasy zalicza się:
•
odpady powstające przy produkcji i przetwarzaniu produktów roślinnych,
•
odpady komunalne i odchody zwierzęce z ferm hodowlanych,
•
szybko rosnące rośliny hodowane w celach energetycznych na specjalnych plantacjach.
Wykorzystanie tych odpadów polega przede wszystkim na bezpośrednim ich spalaniu
(drewno, słoma, siano, rośliny energetyczne) lub do produkcji biogazu (odpady organiczne,
odchody zwierzęce). Pod względem energetycznym dwie tony biomasy równowaŜne są 1 tonie
węgla kamiennego, jednak pod względem ekologicznym biomasa jest paliwem czystszym niŜ
węgiel. Podczas spalania w odpowiednio zaprojektowanym do tego celu urządzeniu
charakteryzuje się mniejszą emisją związków szkodliwych do atmosfery. Biomasa jest zatem
bardziej przyjazna środowisku niŜ węgiel i jest odnawialna w procesie fotosyntezy [K UKLA i in.,
2004].
Aktualnie na terenie objętym opracowaniem najwyŜsze wykorzystanie istniejącego
potencjału biomasy jest w zakresie drewna opałowego (w gospodarstwach domowych).
Elektrownie wodne
Potencjał energetyczny cieków wodnych gminy Piechowice wykorzystywane jest obecnie
w dwóch obiektach:
1.
Elektrownia Wodna w Piechowicach, Jan i Krystyna Dobruccy, pracująca na rzece
Kamienna. Moc zainstalowana 140 kW.
2.
Elektrownia przepływowa Szklarska Poręba I, o mocy zainstalowanej 700 kW, naleŜąca
do firmy Jeleniogórskie Elektrownie Wodne Sp. z o.o. Elektrownia znajduje się
w Piechowicach na rzece Kamienna.
Dalszy rozwój energetyki wodnej na terenie miasta nie rokuje perspektyw.
10.4 Identyfikacja problemów związanych z ochroną powietrza na terenie miasta
1. Zanieczyszczenie powietrza ze źródeł niskiej emisji
Potrzeby cieplne jeszcze wielu budynków pokrywane są poprzez nieefektywne małe
węglowe kotłownie lokalne i paleniska domowe. Niskie emitory, źle prowadzone procesy
spalania, spalanie najgorszej jakości paliwo, a równieŜ róŜnego rodzaju odpady. Nieefektywne
izolacje cieplne budynków zwiększają w konsekwencji straty ciepła, a tym samym emisję
zanieczyszczeń ze spalania paliw.
W celu poprawy tej sytuacji naleŜy wykorzystać tam gdzie moŜliwe centralną sieć
ciepłowniczą lub stosować źródła jak najbardziej ekologiczne – energię odnawialną, gaz
ziemny. Kontynuować termorenowacje istniejących budynków, a w nowych obiektach stosować
najwyŜszej jakości materiały termoizolacyjne.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
71/71
2. Zanieczyszczenie powietrza od ciągów komunikacyjnych
W rejonach przyległych do ruchliwych ulic występują podwyŜszone stęŜenia substancji
szkodliwych ze spalania paliw w silnikach samochodowych. Nienajlepsza nawierzchnia ulic,
kurz uliczny, nadmierny ruch uliczny to główne przyczyny pogarszaniu się jakości powietrza
w bezpośrednim sąsiedztwie ulic o duŜym natęŜeniu ruchu.
Aby ograniczyć uciąŜliwości spowodowane tymi emisjami naleŜy zmniejszyć ruch
tranzytowy przez tereny intensywnie zurbanizowanie realizując budowę obwodnicy w ciągu
drogi wojewódzkiej nr 366. Budować i remontować ulice na bazie wysokiej jakości materiałów.
11.
K l i m at a k u s t yc z n y
Jakość klimatu akustycznego na terenie powiatu jeleniogórskiego kształtuje hałas
kolejowy, przemysłowy i drogowy, przy czym ten ostatni stanowią największe zagroŜenie.
11.1 Hałas przemysłowy
W grudniu 2008 roku na terenie gminy zarejestrowanych było 817 podmiotów
gospodarczych, przy czym 772 naleŜało do sektora prywatnego. Praktycznie, w kaŜdym z tych
obiektów mogą być zlokalizowane urządzenia powodujące uciąŜliwości akustyczne. Większość
źródeł hałasu związana jest z instalacjami wentylacyjnymi (instalacje odciągowe, klimatyzacja,
skraplacze urządzeń chłodniczych), które praktycznie mogą być zlokalizowane przy kaŜdym
obiekcie produkcyjnym lub usługowym, we wnętrzach osiedli mieszkaniowych, w bliskim
sąsiedztwie budynków mieszkalnych.
UciąŜliwości powodowane hałasem przemysłowym są sukcesywnie ograniczane.
Przyczynia się do tego między innymi funkcjonujący prawno-administracyjny sposób
postępowania oraz sankcje ekonomiczne dla zarządzających obiektami powodującymi takie
uciąŜliwości. W pozwoleniach zintegrowanych wydanych przez Starostę Jeleniogórskiego
zobowiązuje się do prowadzenia okresowych pomiarów emitowanego hałasu w następujących
zakładach zlokalizowanych w obrębie gminy:
•
Polcolorit S.A. Zakład A zlokalizowany przy ulicy Cmentarnej,
•
Polcolorit S.A. Zakład B zlokalizowany przy ulicy Jeleniogórskiej (Piastów),
•
Wepa Profesional Piechowice S.A. (dawna Fabryka Papieru).
11.2 Hałasy komunikacyjne
Wśród tej grupy oddziaływań w zasadzie istotne są tylko hałasy generowane przez źródła
komunikacji drogowej, czyli hałas drogowy od samochodów. Hałas kolejowy na terenie gminy
ma mniejsze znaczenie. Linia kolejowa Jelenia Góra - Szklarska Poręba nie jest zbyt
uczęszczana. Obecnie obsługuje ona 11 pociągów w ciągu doby. Stosując metody obliczeniowe
moŜna oszacować, Ŝe równowaŜny poziom hałasu w odległości 10 m od torów wyniesie 53dB
(norma = 55 dB). Nie stanowi ona zatem źródła hałasu, który moŜe być uciąŜliwym.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
72/72
Ostatnie
kompleksowe
obserwacje
hałasu
komunikacyjnego
na
terenie
gminy
przeprowadzono w ramach prac nad poprzednim Programem Ochrony Środowiska [K URPIEWSKI
2004]. Obserwacje akustyczne na terenie powiatu jeleniogórskiego ( w tym przy przebiegającej
przez Piechowice drodze krajowej nr 3) prowadzone były takŜe w 2005 roku w ramach
monitoringu środowiska realizowanego przez WIOŚ Wrocław [C HMIELOWSKI , 2005]. Podczas
sporządzania mapy akustycznej Jeleniej Góry [K URPIEWSKI z zespołem 2006] badano poziom
hałasu przy wylotowym odcinku ulicy Roli śymierskiego (droga nr 366).
Na podstawie pomiarów akustycznych wykonanych w maju i w czerwcu 2004 roku
w siedmiu punktach przy głównych ulicach Piechowic stwierdzono, Ŝe w strefach uciąŜliwości
hałasu drogowego zlokalizowanych jest 110 budynków mieszkalnych, w których zamieszkuje
około 920 osób. Około 30 osób zajmuje mieszkania w budynkach (Turystyczna 5, Turystyczna
7) znajdujących się w strefach duŜych uciąŜliwości akustycznych (poziom hałasu powyŜej
70dB).
Tabela 18. Wyniki badań hałasu w punktach odległych 1m od krawędzi
jezdni, na terenie Piechowic [KURPIEWSKI 2004, CHMIELOWSKI 2005].
Numer
Lokalizacja punktu
RUCH [poj/h]
punktu
LAeq
∆LAeq
lekkie
cięŜkie
[dB]
[dB]
1
Turystyczna 5
269
26
72,9
2,4
2
Jeleniogórska
357
26
72,1
1,6
3
Roli śymierskiego 29 (pora dzienna)
224
14
67,2
2,0
3
Roli śymierskiego 29 (noc)
13
2
63,4
0,9
4
Roli śymierskiego 104
121
17
66,4
2,2
5
Pakoszowska
83
12
65,2
2,9
6
Sudecka 1 (Michałowice)
6
2
48,8
-
7
1 Maja 7 (Górzyniec)
70
2
64,6
-
Tabela 19. Wyniki badań hałasu przy ul. Roli śymierskiego, wykonane
w 2006 roku[KURPIEWSKI 2006]. Pomiary wykonano na parkingu między
Piechowicami i Sobieszowem, w odległości 10 m od krawędzi jezdni.
NatęŜenie ruchu [poj/h]
lekkie
cięŜkie
LAeq
[dB]
ul. Roli śymierskiego – pora dzienna
198
7
65,1
ul. Roli śymirskiego – pora nocna
24
1
55,2
Lokalizacja punktu
L A eq – równowaŜny poziom hałasu (wskaźnik dobowy), ∆L A eq – błąd pomiarów L A eq.
NajwyŜszy poziom hałasu (72,9dB) zanotowano przy ulicy Turystycznej, na wylotowym
odcinku drogi krajowej nr 3 w kierunku Szklarskiej Poręby. Przyczynia się do tego znaczna
prędkość pojazdów oraz duŜa niwelata drogi. Pojazdy cięŜkie stanowią tutaj wprawdzie tylko
9% ruchu całkowitego, ale to one decydują o duŜej uciąŜliwości wibroakustycznej na terenach
przyległych do drogi.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
73/73
Wartości poziomów hałasu przy piechowickich ulicach istotnie wzrosły w latach 1993-2006.
Średni poziom hałasu policzony w tych samych punktach pomiarowych wynosił w 1993 roku
66,3dB i był o 1,8dB niŜszy niŜ aktualnie. Jednocześnie, w okresie tym zaobserwowano wzrost
natęŜenia ruchu o 30%, przy praktycznie niezmienionym udziale w ruchu pojazdów cięŜkich.
Największy procentowo wzrost natęŜenia ruchu w tym okresie zanotowano na ulicy
śymierskiego, bo aŜ o 60%, przy 1 Maja – o 40% i Pakoszowskiej – o 32%. Jednocześnie,
zaobserwowano wzrost poziomu hałasu przy ul. śymierskiego od 0,4 do 0,9 dB. Największy
wzrost poziomu hałasu, wynoszący 5,7dB zanotowano przy ul. 1-Maja. Powodem jest znaczna
zwyŜka natęŜenia ruchu na tej ulicy oraz „niepokorna” jazda wielu kierowców, nadmiernie
eksploatująca silniki swych pojazdów na krętych i stromych uliczkach Górzyca. Przy ulicy
Turystycznej poziom hałasu zwiększył się o 0,8 dB przy wzroście natęŜenia ruchu o 11%
Kategoryzując drogi z uwagi na ich hałaśliwość w kontekście warunków technicznych
ruchu naleŜy w pierwszej kolejności wymieć prowadzące przez teren gminy trasy rangi krajowej
i wojewódzkiej. NaleŜy do nich zaliczyć:
Drogę krajową nr 3 (E-67), która prowadzi przez Szklarską Porębę i Wojcieszyce powodując
tutaj powaŜne uciąŜliwości. RównowaŜny poziom hałasu przy tej drodze, określony na
podstawie pomiarów w Jeleniej Górze i Piechowicach, wynosił odpowiednio 73,6 dB w dzień
i 63,9 dB w nocy (Goduszyn) oraz 72,9 dB w dzień (ul. Turystyczna w Piechowicach).
Podczas pomiarów przeprowadzanych w 2005 roku przez WIOŚ, zmierzono tutaj poziom
hałasu równy 72,2 dB przy natęŜeniu ruchu wynoszącym 461pojazdów na godzinę (w tym
36 pojazdów cięŜkich). Zasięg oddziaływania ponadnormatywnego hałasu od tej drogi
szacuje się na około 50 m.
Droga wojewódzka nr 366 z Piechowic przez Sobieszów, Miłków, Ściegny do Kowar.
W Piechowicach droga ta prowadzi główną ulicą miasta i jest powodem uciąŜliwości dla
około 700 osób. RównowaŜny poziom hałasu przy tej drodze (ul. śymierskiego) wynosił
w 2004 roku 66,4 dB.
Do dróg powiatowych, których zarządcą jest Starosta Jeleniogórski, mogących stwarzać
uciąŜliwości akustyczne naleŜy zaliczyć:
Droga nr 2763D przez Barcinek, Starą Kamienicę, Kromnów do Piechowic (ul. Piastowska
i Pakoszowska). UciąŜliwy jest odcinek tej drogi prowadzący przez Pakoszów, którym
porusza się sporo pojazdów cięŜkich do fabryki papieru (95 poj/h w tym 12 pojazdów
cięŜkich). Poziom hałasu przy tej ulicy wynosił 65,2 dB, co oznacza, Ŝe przy najbliŜszych
budynkach norma hałasu w porze dziennej jest przekroczona o 5 dB. Na ponadnormatywny
hałas od tej drogi w 2004 roku było naraŜonych 105 osób.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
74/74
11.3 Identyfikacja problemów związanych z ochroną przed hałasem na terenie miasta
1. Aktualizacja badań hałasu przy drogach na terenie miasta
Wyniki pomiarów akustycznych przy drogach wraz z określeniem zasięgów jego
ponadnormatywnego oddziaływania są niezbędne do ograniczenia uciąŜliwości akustycznych
oraz przeciwdziałania powstawaniu nowych.
2. Ograniczanie uciąŜliwości hałasów drogowych
Działania te leŜą w gestii zarządców dróg (starostwa w odniesieniu do dróg powiatowych)
oraz samorządów gminnych. Ci pierwsi mogą stosować rozwiązania techniczne (np. budowa
ekranów akustycznych) lub organizacyjne (np. ograniczenia w ruchu). Jednym z narzędzi jest
takŜe utrzymanie nawierzchni jezdni w moŜliwie najlepszym stanie. Samorządy mogą
zapobiegać powstawaniu nowych uciąŜliwości akustycznych poprzez odpowiednie zapisy
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
12.
Pow i e r z ch n i a z i e m i i g l e b y
12.1 Rolnicza przestrzeń produkcyjna
Ł
P
R
W 2008 roku tereny rolnicze zajmowały 934,1 ha, tj. 21,6 % obszaru
gminy Piechowice. UŜytki orne (R) i łąki (Ł) zajmują po około 35%
powierzchni uŜytków rolnych. Pozostałą powierzchnie rolniczej przestrzeni
produkcyjnej zajmują pastwiska (P) około 29%, natomiast sady praktycznie
nie odgrywają tutaj Ŝadnej roli (0,9%).
W ostatnim okresie następuje regres w gospodarce rolnej na terenie
całego powiatu jeleniogórskiego, w tym takŜe na terenie gminy Piechowice. W stosunku do
2003 roku o ponad 50 ha zmalała powierzchnia uŜytków rolnych w gminie. W okresie pomiędzy
ostatnimi spisami rolnymi, od roku 1996 do 2002 o 38 (z 223 do 185) spadła liczba gospodarstw
rolnych. Nastąpiło równieŜ zmniejszenie chowu bydła rogatego z 243 do 96 sztuk, a trzody
chlewnej z 113 do 41 sztuk.
PowyŜsze zestawienia świadczą o systematycznym zmniejszaniu znaczenia rolnictwa.
W przyszłości, na kondycję rolnictwa w regionie (poza czynnikami makroekonomicznymi, w tym
włączeniu Polski do rynku Unii Europejskiej) duŜe znaczenie będzie odgrywało ograniczenie
przestrzeni rolniczej. Powierzchnia rolnicza będzie przeznaczana głównie na rozwój
budownictwa.
12.2 Gleby i ich przydatność rolnicza
Piechowicka przestrzeń rolnicza odznacza się niezbyt korzystnymi warunkami
przyrodniczymi dla produkcji. Przede wszystkim walory glebowe są tu znacznie niŜsze od
przeciętnych w kraju. Mało korzystny jest teŜ klimat Kotliny Jeleniogórskiej, charakteryzujący
się zwiększoną częstotliwością i wydłuŜonym okresem występowania przymrozków. Notuje się
teŜ szczególnie niskie temperatury ekstremalne (silne mrozy). Ogranicza to uprawy bardziej
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
75/75
wraŜliwe, głównie sadownicze i warzywnicze. Odzwierciedleniem tych niesprzyjających
uwarunkowań naturalnych jest struktura przestrzeni rolniczej, w której szczególnie wysoki
udział mają trwałe uŜytki zielone.
Na terenie Piechowic dominują gleby zaliczany do IV klasy bonitacyjnej (48% uŜytków
rolnych). Gleby klasy V i słabsze zajmują 44% uŜytkowanych rolniczo gleb. Tylko 9 % gruntów
rolnych posiada gleby dobrej, III klasy bonitacyjnej. Gleby I i II klasy w ogóle tutaj nie
występują [Zestawienie klasouŜytków, stan na dzień 4 lipca 2008 r.].
Wśród typów gleb na omawianym obszarze przewaŜają: brunatne wyługowane, płowe oraz
mady. Szczególnie duŜe i zwarte powierzchnie tworzą wystąpienia gleb brunatnych
wyługowanych. Zarówno gleby brunatne, jak i płowe (pseudobielicowe), wykształcone są na
lekkich bądź średnich glinach pylastych. W ich podłoŜu w większości przypadków występuje
zwietrzała skała granitowa, a rzadziej piaski słabo gliniaste, gliny lekkie, średnie lub cięŜkie.
PodłoŜe gleb na większości obszaru powstało jako produkt wietrzenia i rozdrabniania skał
granitowych. Jest ono wskutek tego mało zasobne w składniki pokarmowe roślin, a powstałe
zeń gleby są bardzo podatne na zakwaszenie.
Gleby madowe występują na powierzchniach akumulacyjnych teras rzecznych, głównie
terasy zalewowej. Wykształcone są na piaskach słabo gliniastych, lekkich i średnich glinach
pylastych, a rzadziej na pyłach ilastych lub iłach pylastych. W podłoŜu tych gleb stwierdza się
takŜe niekiedy występowanie Ŝwirów.
W południowej części miasta (jednostka Michałowice) zdecydowanie dominują gleby
brunatne wyługowanie, nisko zasobne w składniki pokarmowe roślin. Wykształcone są one na
podłoŜu glin lekkich pylastych, pod którymi zalegają skały granitowe lub ich rumosze.
W ocenie ogólnej, przydatność rolnicza gleb terenu miasta jest w przewadze niska zwłaszcza jeŜeli chodzi o kompleksy gleb ornych. Nieco większą przydatnością cechują się
kompleksy uŜytków zielonych średnich. I tak, najwięcej bo 55% gruntów ornych na terenie
Piechowic zaliczonych zostało do kompleksu zboŜowego górskiego. Grunty takie występują we
wszystkich obrębach gminy, za wyjątkiem Michałowic. Najlepszym z kompleksów rolniczych na
terenie miasta, czyli kompleks pszenny górski stanowi 26% wszystkich gruntów ornych, przy
czym gleby tego kompleksu najczęściej wydzielone były w obrębie Kotliny Jeleniogórskiej
(Piechowice -60 ha i Pakoszów – 43 ha), a takŜe w Piastowie – 22 ha. Pozostałe typy
kompleksów przydatności rolniczej gleb (owsiano ziemniaczany, owsiany, zboŜowy słaby
i zboŜowo- pastewny mocny) zajmują niewielkie powierzchnie i nie wymagają szczegółowego
omówienia [K URPIEWSKI 2006].
Na terenie Piechowic występują jedynie uŜytki zielone średnie (kompleks 2z) oraz słabe
z kompleksu 3z, przy czym te ostatnie zajmują 56% ogólnej powierzchni uŜytków zielonych.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
76/76
12.3 Zasobność i zanieczyszczenie gleb
W 2002 roku opublikowano rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie standardów
jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. 2002,Nr 165, poz.1359) określające między
innymi wartości dopuszczalne stęŜeń metali w glebach. Rozporządzenie to nie uwzględnia
podstawowych właściwości gleb dlatego dla prawidłowej oceny gleby stosuje się takŜe
wytyczne IUNG, pozwalające ocenić zawartość metali w glebie w VI stopniowej skali.
Odczyn
gleb
stanowi
jeden
z
podstawowych
czynników
odgrywających
rolę
w kształtowaniu ich przydatności rolniczej. Ze względu na odczyn wyraŜany w jednostkach PH,
gleby dzieli się na bardzo kwaśne (PH < 4,5), kwaśne (4,6÷5,5), lekko kwaśne (5,6÷6,5),
obojętne (6,6÷7,2) i zasadowe (>7,2). Na glebach kwaśnych spotykamy się z ograniczonym
wzrostem i rozwojem roślin, większą koncentracją pierwiastków szkodliwych i zachwianiem
równowagi biologicznej.
W 2008 r. w ramach zadań własnych Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej we Wrocławiu
zrealizowane zostały badania mające na celu ocenę chemizmu gleb ornych. W ramach
realizacji obowiązku określonego w art. 109 ustawy Prawo ochrony Środowiska oraz art. 18
ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych starostwa powiatów jeleniogórskiego
i głogowskiego przeprowadziły badania gleb w celu rozeznania stopnia ich zanieczyszczenia
[WIOŚ 2009].
Badania przeprowadzone w latach 2005-2008 wskazują, Ŝe na terenie powiatu
jeleniogórskiego dominują gleby bardzo kwaśne i kwaśne. Procent tych gleb zawiera się
w przedziale 61- 80. Jednocześnie taki sam procent stanowią gleby o potrzebach wapnowania
koniecznych i potrzebnych (w skali województwa 50% gleb).
Procent powierzchni uŜytków rolnych powiatu jeleniogórskiego wykazujących bardzo niską
i niską zasobność składników pokarmowych zawiera się w przedziałach: dla fosforu – 61 –
80 %, potasu – 21 – 40 % i magnezu – 21- 40 %.
W 2008 roku określano równieŜ zawartość azotu mineralnego w glebach.
W powierzchniowej warstwie gleby zawartość azotu mineralnego jest bardzo zmienna, zaleŜna
od pory roku, typu gleby czy intensywności nawoŜenia. Powiat jeleniogórski charakteryzuje się
glebami z zawartością azotu w przedziale od 100 do 150 kg/ha, co jest zbliŜone do średniej dla
województwa dolnośląskiego .
Ponadto WIOŚ we Wrocławiu, uzupełniając badania starostw, prowadził badania wokół 26
obiektów na terenach naraŜonych na zanieczyszczenia antropogeniczne (przemysłowe
i rolnicze). Na terenach zlokalizowanych wokół huty szkła w Piechowicach, w latach 2000 –
2008 stwierdzano w glebie
benzo(a)pirenu [WIOŚ 2009].
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
przekroczenia
dopuszczalnych
stęŜeń
arsenu,
Strona:
ołowiu,
77/77
1 2 . 4 Te r e n y z d e g r a d o w a n e
W opracowaniu „Powiatowy program rekultywacji gruntów. Badanie gleb i płodów rolnych
na terenie powiatu jeleniogórskiego” [K ASZUBKIEWICZ 2008] wskazano na terenie gminy
Piechowice, jeden obiekt wymagający rekultywacji. Jest to nielegalne wysypisko w Pakoszowie,
zlokalizowane w rejonie działki nr 185. W otoczeniu wysypiska stwierdzano przekroczenia
dopuszczalnych zawartości wielocyklicznych węglowodorów aromatycznych (WWA). Obiekt ten wymaga
natychmiastowej interwencji.
Do terenów wymagających rekultywacji zaliczono takŜe byłe składowisko odpadów
komunalnych przy ulicy Cieplickiej [K URPIEWSKI 2006]. W dokumencie „Wytyczne programowe
zagospodarowania oraz określenia technologii składowania odpadów komunalnych na
wysypisku sanitarnym dla miejscowości Piechowice” opracowanym w 1974 roku przez OBROM
z Łodzi, podano, Ŝe od 1971 roku, kiedy to zaczęto eksploatować składowisko do roku
opracowania tego dokumentu zdeponowano tu 22 tys m 3 odpadów komunalnych, w tym ŜuŜli
z ciepłowni. Eksploatacja miała trwać do roku 1990, pojemność składowiska oszacowano na 2,5
mln m 3 , a jego docelową powierzchnię około 15 ha. Na składowisko nie wywoŜono oficjalnie
odpadów niebezpiecznych. Eksploatację składowiska zaniechano w latach osiemdziesiątych
z powodu niespełnienia wymogów ochrony środowiska. W archiwum miejskim nie odszukano
dokumentów potwierdzających ten fakt. MoŜna oszacować, Ŝe powierzchnia składowiska
wynosi około 1,4 ha, a jego objętość około 50 tys m 3 . Aktualnie całą powierzchnię składowiska
porasta bujna roślinność krzewiasta, a wjazd na składowisko jest zabezpieczony.
W 2008 roku wykonano przegląd ekologiczny omawianego składowiska [S ZALEJ 2008],
z którego wynikają wnioski o znikomym wpłynie przedmiotowego wysypiska na środowisko
naturalne. Na podstawie materiałów geologicznych rejonu składowiska oraz stosownych badań
hydrogeologicznych stwierdzone zostało występowanie w podłoŜu utworów granitowych (na
głębokości około 2 m) oraz brak występowania poziomu wodonośnego ponad poziomem
granitu. Zawartość w glebach metali pozwala zakwalifikować ją do gleb znajdujących się
poniŜej normy ustanowionej dla terenów przemysłowych. Stan czystości powietrza w otoczeniu
nieczynnego miejsca składowania odpadów komunalnych przy ul. Cieplickiej w Piechowicach
równieŜ na dzień zakończenia przeglądu nie budzi zastrzeŜeń.
Dla monitorowania środowiska w otoczeniu przedmiotowego nieczynnego miejsca
składowania odpadów komunalnych przy ul. Cieplickiej w Piechowicach zalecane jest dalsze
prowadzenie badań w oparciu o program badań monitoringowych. Program ten winien
obejmować badania jakości wód podziemnych (o ile bieŜące badania potwierdzą ich
występowanie) w zakresie określonym stosownymi przepisami prawnymi. Konieczne jest
równieŜ badanie jakości gleby w pasie granicznym składowiska w zakresie analogicznym jak
badania przeprowadzone w niniejszym przeglądzie. W okresie zimowym naleŜy dokonać wizji
powierzchni nieczynnego miejsca składowania odpadów komunalnych przy ul. Cieplickiej
w Piechowicach w celu określenia ewentualnych spękań lub szczelin, którymi mógłby
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
78/78
wydobywać się gaz wysypiskowy. PoniewaŜ nie stwierdzono istotnego wpływu miejsca
składowania odpadów na środowisko zaleca się pozostawienie jego rekultywacji samej
przyrodzie, poprzez naturalną sukcesję roślin [S ZALEJ 2008].
Uporządkowania wymagają takŜe budynki i obiekty, które mogłyby przyczyniać się do
podniesienia walorów estetycznych Piechowic. Są to:
okolice byłego placu zabaw i basenu w Górzyńcu,
była stanica harcerska w Michałowicach (teren Nadleśnictwa Szklarska Poręba),
wielorodzinny budynek mieszkalny zlokalizowany w głębi lasu przy ul. Leśnej 14; obiekt ten
zasługuje na lepsze traktowanie; podobnie jest z bliźniakiem Leśna 2/4, baza transportową
zlokalizowaną w parku przy rezydencji Leśnej 6, i z budynkami gospodarczymi przy
Leszczynowej,
niszczejąca, stylowa wiata przystanku kolejowego w Górzyńcu,
teren byłego zakładu Olszyńskich Fabryk Mebli,
teren KZME „Karelma”, a zwłaszcza zdekapitalizowane hale produkcyjne i budynek kotłowni
zakładowej.
Dla terenów tych sporządzono miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które
ustalają kierunki i warunki rewitalizacji. Przebieg tych prac uzaleŜniony jest od właścicieli tych
obiektów oraz ewentualnych inwestorów.
12.5 Identyfikacja problemów związanych z ochroną powierzchni ziemi na terenie miasta
1. Presja zabudowy na tereny otwarte
DuŜa atrakcyjność przyrodniczo – krajobrazowa obszaru miasta sprawia, Ŝe tereny otwarte
cieszą się duŜym zainteresowaniem osób szukających działek budowlanych oraz pod usługi.
Wysokie ceny takich działek zachęcają posiadaczy uŜytków rolnych do wyłączania ich
z produkcji rolnej z przeznaczeniem pod zabudowę. NaleŜy zapobiegać nadmiernemu
rozproszeniu zabudowy i zapewnić ochronę uŜytków rolnych z dobrymi glebami oraz łąk
o wysokich walorach przyrodniczych.
2. Badania jakości gleb na obszarze miasta
Aktualnie badania takie są prowadzone w ramach prac nad powiatowym programem
rekultywacji gruntów. W programie zostaną wskazane miejsca i częstotliwość prowadzenia
monitoringu gleb zdegradowanych. Na glebach uŜytkowanych rolniczo badania ich jakości
prowadzi Okręgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza we Wrocławiu.
13.
P r o m i e n i owa n i e
13.1 Promieniowanie elektromagnetyczne
Ustawa Prawo ochrony środowiska w Tytule II „Ochrona zasobów środowiska” w dziale VI
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi określa zasady ochrony przed polami
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
79/79
elektromagnetycznymi. Ochrona ta polega na utrzymaniu poziomów pól poniŜej poziomów
dopuszczalnych oraz zmniejszaniu pól elektromagnetycznych do co najmniej dopuszczalnych
wartości.
Jednocześnie prowadzący instalację oraz uŜytkownik urządzenia emitującego pola
elektromagnetyczne, które są stacjami elektroenergetycznymi lub napowietrznymi liniami
elektroenergetycznymi o napięciu znamionowym nie niŜszym niŜ 110 kV, lub instalacjami
radiokomunikacyjnymi, radionawigacyjnymi lub radiolokacyjnymi, emitującymi pola
elektromagnetyczne, których równowaŜna moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niŜ
15 W, emitującymi pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz,
są obowiązani do wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku:
•
bezpośrednio po rozpoczęciu uŜytkowania instalacji lub urządzenia;
•
kaŜdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia, w tym zmiany
spowodowanej zmianami w wyposaŜeniu instalacji lub urządzenia, o ile zmiany te mogą
mieć wpływ na zmianę poziomów pól elektromagnetycznych, których źródłem jest instalacja
lub urządzenie.
Do oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku zobowiązane z ramienia
wojewody są takŜe wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska, które mają prowadzić takie
badania w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Pomiary takie prowadzi między
innymi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, który posiada przeszkolone
kadry i odpowiednią do tych pomiarów aparaturę pomiarową. WIOŚ prowadzi takŜe bazę
danych o polach elektromagnetycznych w środowisku. Zgodnie z art. 124 ustawy Prawo
ochrony środowiska wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi, aktualizowany
corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych określonych w Rozporządzeniu Ministra
Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz
sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192 poz. 1883 z dnia 14
listopada 2003 r.)
Źródłami
pola
elektromagnetycznego
powodującego
przekroczenie
wartości
dopuszczalnych na terenach zamieszkałych mogą być linie przesyłowe oraz stacje
elektroenergetyczne dla napięć 110 kV i wyŜszych. Na terenie Piechowic znajduje się
rozdzielnia GPZ: R-347 - 110/20 kV, do której prowadzą liczne linie energetyczne napięcia
20 kV (L180, L183, L184, L187, L188, L189, L-349) oraz napięcia 110 kV (S-347: Piechowice –
Cieplice, S-348: Cieplice – Piechowice, S-349, S-350: Piechowice – Szklarska Poręba). Linie S347 i S-348 nie stanowią zagroŜenia promieniowaniem elektromagnetycznym, gdyŜ w obrębie
miasta przecinają one tereny niezamieszkałe. Inaczej jest z linią S-349, S-350. Linia ta
przechodzi pomiędzy budynkami Polna 3 i Polna 5, oddalonymi od siebie o 14 m. (zaledwie
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
80/80
4 m. od budynku Polna 3), a takŜe w pobliŜu budynku Cicha 1. Budynki te mogą znajdować się
strefie ponadnormatywnego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego.
ZagroŜenia promieniowaniem niejonizującym mogą być takŜe spowodowane przez
urządzenia radiokomunikacyjne, które wytwarzają pola elektromagnetyczne w zakresie
częstotliwości od 0,003 do 300 000 MHz. Do urządzeń takich naleŜą między innymi stacje
bazowe telefonii komórkowej. Maszty wsporcze (takŜe kominy), u szczytu których montuje się
anteny nadawcze cyfrowej telefonii komórkowej promieniują energie elektromagnetyczną
o częstotliwościach od 450 do 1800 MHz. Moc anteny jest niewielka, rzędu 40 ÷ 60dBm (120
÷180mW) Z reguły, na jednym maszcie umieszcza się kilka takich anten. Uwarunkowanie te
powodują, Ŝe zagroŜenie promieniowaniem niejonizującym przy powierzchni ziemi nie
występuje i to zarówno tuŜ przy maszcie, jak i w większych odległościach. Gęstość mocy
emitowanej przez anteny w punkcie zlokalizowanym pod masztem na wysokości 2m od gruntu
nie przekracza 1mW/m 2 (= 0,0000001 W/m 2 przy normie równej 0,1 W/m 2 ).
W Piechowicach urządzenia takie zlokalizowane są w trzech miejscach: na dachu Hotelu
„Las”, na ŚnieŜnych Kotłach oraz na wieŜy antenowej ZRiTTP przy ulicy Jeleniogórskiej.
Zlokalizowane tam anteny i urządzenia przekaźnikowe posiadają pozwolenia na emitowanie pól
elektromagnetycznych i spełniają normy środowiskowe, to znaczy nie powodują one
przekroczeń wartości dopuszczalnych wskaźników pól elektromagnetycznych na terenach
mieszkaniowych. Jak wynika z brzmienia przepisu art. 76 ustawy Prawo ochrony środowiska,
stacje bazowe telefonii komórkowej nie mogą być oddane do uŜytkowania, jeśli nie spełniają
wymagań ochrony środowiska, takich jak m.in. uzyskanie ustawowo wymaganych decyzji
określających zakres i warunki korzystania ze środowiska.
Pomiary wartości natęŜeń pól elektromagnetycznych przeprowadzone przez wrocławski
WIOŚ w rejonie Jeleniej Góry wykazały brak przekroczeń wartości dopuszczalnych w badanych
punktach [http://www.wroclaw.pios.gov.pl. wgląd 28 stycznia 2010 r.].
13.2 Promieniowanie jonizujące
W rejonie Sudetów zauwaŜa się wyraźne, dodatnie anomalie geochemiczne zawartości
w podłoŜu naturalnych pierwiastków radioaktywnych. Jedna z takich anomalii związana jest
z granitem karkonoskim oraz ze skałami jego krystalicznego otoczenia (gnejsy, granitognejsy,
hornfelsy) i obejmuje teren powiatu jeleniogórskiego. StęŜenie radu-226 w glebie na terenie
Polski wynosi od 4,8 do 118 Bq/kg, przy czym właśnie w okolicach Jeleniej Góry notowano
górne wartości z tego przedziału. Warto jest odnotować, Ŝe wartość średnia stęŜenia radu
w glebie obszaru Polski jest znacznie niŜsza od średniej światowej, która wynosi 26 Bq/kg.
Z występowaniem radionuklidów w komponentach środowiska naturalnego związane jest
podwyŜszone promieniowanie naturalne podłoŜa. Moc dawki promieniowania gamma na
obszarze Kotliny Jeleniogórskiej [J AGIELAK et al. 1998] dochodzi nawet do 86 nGy/h, podczas
gdy wartość średnia wyznaczona dla obszaru Polski wynosi 47,4 nGy/h.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
81/81
PodłoŜe granitowe przykryte jest wprawdzie dość grubą, ale łatwo przepuszczalną dla
gazów warstwą zwietrzeliny. MoŜna się więc tu spodziewać podwyŜszonej emanacji radonu
z gruntu co stwarza ryzyko koncentrowania się tego promieniotwórczego gazu
w pomieszczeniach budynków mieszkalnych w stopniu stwarzającym zagroŜenie dla zdrowia.
Prowadzone w 1985 roku przez CELOR badania stęŜeń radonu-222 w pomieszczeniach
mieszkalnych w rejonie Jeleniej Góry wykazały, Ŝe wartości tych stęŜeń zawierają się w bardzo
szerokich granicach, od kilku do tysiąca Bq/m 3 , przy czym największe wartości stwierdzono
w budynkach niepodpiwniczonych wykonanych z drewna. Późniejsze badania, np prowadzone
w 2008 roku przez Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie (K OZAK , M AZUR 2008) potwierdzają
te wyniki. MoŜna to wytłumaczyć faktem, Ŝe przewaŜnie są to parterowe domki, gdzie
w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych występują znaczne ilości radonu dyfundującego
bezpośrednio z gleby. Zaobserwowano równieŜ duŜe sezonowe zmiany stęŜenia radonu.
Jesienią i zimą są one znacznie większe niŜ latem, co spowodowane jest krótkotrwałym
i nieczęstym otwieraniem okien i wietrzeniem pomieszczeń.
RównieŜ pracownicy jeleniogórskiego Biura Państwowej Agencji Atomistyki (Biuro Obsługi
Roszczeń byłych Pracowników Zakładów Produkcji Rud Uranu) wykonują na bieŜąco pomiary
chwilowych stęŜeń radonu w powietrzu w pomieszczeniach mieszkalnych i uŜyteczności
publicznej na terenie powiatu jeleniogórskiego. Badania koncentracji radonu
w pomieszczeniach, zawierały się w granicach od 3 do 1210 Bq/m 3 . NajwyŜsze wartości
dotyczyły pomieszczeń w piwnicach, w których z reguły nie przebywają ludzie.
Państwowa Agencja Atomistyki przez swoje Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR1 w Jeleniej Górze prowadzi takŜe badania stęŜeń naturalnych radionuklidów w wodach
podziemnych i powierzchniowych w rejonie Jeleniej Góry.
Wody z ujęcia w Górzyńcu monitorowane w okresie 1995 ÷ 2000 r przez Państwowy
Zakład Higieny w Warszawie oraz Jeleniogórski Oddział Wojewódzkiej Stacji Sanepid we
Wrocławiu [P ACHOCKI , W ILEJCZYK 2001], a ostatnio przez Państwową Agencję Atomistyki Biuro
Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR-1 w Jeleniej Górze [K AMIŃSKI , W RÓBLEWSKI , 2009]
wykazywały stęŜenia radonu w granicach 0,9 ÷5,8 Bq/l przed wprowadzeniem ich do sieci
wodociągowej. Znacznie wyŜsze stęŜenia radonu notowano na ujęciu „ŚnieŜne Kotły”. Mierzono
tutaj bowiem wartości z przedziału 71÷101 Bq/l, przy czym w 2008 roku otrzymano wartość
z dolnej granicy tego przedziału. W roku 2009 nie prowadzono badań radiometrycznych wód
w Piechowicach.
Do interpretacji otrzymanych wyników pomiarów posłuŜono się zaleceniami Światowej
Organizacji Zdrowia (WHO) Guidelines for drinking- water quality, Geneva 1993 oraz
powołanym juŜ wyŜej zaleceniem komisji Europejskiej 2001/928/ EURATOM z 2001 roku
w sprawie ochrony ludności przed naraŜeniem pochodzącym od radonu znajdującego się
w wodzie pitnej. Ustalenie dopuszczalnej wartości stęŜenia radonu w wodzie wodociągowej
Dyrektywa pozostawia w gestii krajów członkowskich, przy czym rekomenduje się wartość
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
82/82
100 Bq/l. JeŜeli w wodzie pitnej stwierdzi się przekroczenie rekomendowanego stęŜenia radonu
wody takie naleŜy objąć systematyczną kontrolą, a w razie konieczności poddać je procesowi
uzdatniania. StęŜenie radonu w wodzie wodociągowej nie powinno przekraczać wartości 1000
Bq/l.
Jak wynika z porównania wartości zmierzonych z normami, wody z piechowickich ujęć nie
powodują zagroŜenia dla zdrowia ludzkiego, ale z uwagi na podwyŜszone stęŜenia naturalnych
pierwiastków promieniotwórczych winny być one poddane systematycznej kontroli, szczególnie
na ujęciu „ŚnieŜne Kotły”.
14.
Pow a Ŝ n e a w a r i e i z a g r o Ŝ e n i a n at u r a l n e
Szczególnym rodzajem zagroŜeń występujących w środowisku są tzw. „nadzwyczajne
zagroŜenia” charakteryzujące się nagłym przebiegiem. Do zagroŜeń takich zaliczyć naleŜy albo
klęski o charakterze naturalnym jak: powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, albo katastrofy
i wypadki związane z technologiami i wytworami ludzkimi jak: uwalnianie się niebezpiecznych
substancji chemicznych, wybuchy, katastrofy komunikacyjne itp. zwane powaŜnymi awariami.
NajwaŜniejszym w przeciwdziałaniu powstania zagroŜeń jest prewencja, czyli ograniczenie
do minimum prawdopodobieństwa wystąpienia katastrofy lub awarii. PoniewaŜ katastrof nie
moŜna uniknąć, ani im całkowicie zapobiec, istotne znaczenie ma przewidywanie ich skutków,
opracowanie wcześniej właściwych planów ratowniczych, procedur postępowania, zapewnienie
sił i środków, przygotowanie systemów powiadamiania i ewakuacji ludności.
Niezwykle istotnym jest teŜ problem budzenia świadomości społeczeństwa i przekazanie
ludności odpowiedniej informacji, aby umoŜliwić jej prawidłowe reakcje oraz aby uniknąć paniki.
WaŜnymi elementami są szkolenia i ćwiczenia zespołów przygotowywanych do
przeprowadzania akcji ratowniczej, a takŜe ćwiczenia z udziałem całej załogi zakładów
i mieszkańców zagroŜonego obszaru.
Szczególnej uwagi wymaga zapewnienie prawidłowego postępowania poawaryjnego oraz
umiejętność analizy i wyciągania wniosków na przyszłość z zaistniałej sytuacji.
14.1 Ryzyko powstania powaŜnych awarii
Zdarzenia posiadające cechy nadzwyczajnych zagroŜeń dla środowiska i ludzi mogą
powstawać :
w wyniku prowadzenia działalności przemysłowej z uŜyciem substancji niebezpiecznych,
podczas transportu substancji niebezpiecznych,
jako efekt świadomej działalności człowieka związanej z niezgodnym z przepisami
pozbywaniem się substancji (materiałów) niebezpiecznych.
Przez działalność przemysłową rozumie się procesy przetwarzania i wytwarzania,
magazynowania i dystrybucji substancji niebezpiecznych stwarzających zagroŜenia oraz ich
transport. Transport substancji niebezpiecznych odbywać się moŜe w cysternach kolejowych
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
83/83
lub autocysternach oraz w mniejszych opakowaniach takich jak: balony, beczki, hoboki
przewoŜonych samochodami. Pozbywanie się substancji niebezpiecznych w sposób niezgodny
z przepisami stanowi specyficzną grupę zagroŜeń wymagających w pierwszym rzędzie
identyfikacji składu porzuconego odpadu, a dopiero po tym podjęcia stosownych działań
unieszkodliwiających czy ratowniczych.
PowaŜne awarie na terenie Piechowic, których skutki określa się
nadzwyczajnymi
zagroŜeniami środowiska mogą występować przede wszystkim w:
obiektach przemysłowych,
na szlakach komunikacyjnych: drogowych i kolejowych.
Według rejestru prowadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz
Państwową StraŜ PoŜarną, na terenie gminy Piechowice nie funkcjonują zakłady przemysłowe,
w których występowałyby rodzaje i ilości substancji niebezpiecznych pozwalające
zakwalifikować je do zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. Nie
istnieje zatem ze strony istniejących zakładów przemysłowych zwiększone bądź duŜe ryzyko
zagroŜenia awarią przemysłową. Nie zachodzi równieŜ konieczność sporządzania
zewnętrznego planu ratowniczo-gaśniczego.
Na terenie gminy zarejestrowano natomiast zakłady przemysłowe i obiekty, w których
występują substancje niebezpieczne w mniejszych ilościach i które mogą stwarzać potencjalne
zagroŜenia dla środowiska. Są to przede wszystkim obiekty magazynujące materiały
niebezpieczne (olej opałowy i napędowy, paliwa płynne, gazy techniczne i inne chemikalia).
Wśród tych obiektów są:
•
Huta Szkła Kryształowego „KOLGLASS” Hurt-Import-Export, Kłodzko-Ustronie, Ryszard
Kolat – Oddział w Piechowicach – substancje Ŝrące i trucizny,
•
stacja paliw płynnych przy ul. Jeleniogórskiej, w której magazynuje się i prowadzi
dystrybucję paliw tj. produktów ropopochodnych łatwopalnych i wykazujących
właściwości niebezpieczne dla środowiska wodnego.
Obiekty te stwarzają zagroŜenie z uwagi na lokalizację w bezpośrednim sąsiedztwie
zabudowy mieszkalnej i cieków wodnych. Zastosowane w w/w obiektach zabezpieczenia
znacznie ograniczają ryzyko wystąpienia zagroŜeń. Funkcjonowanie tych obiektów związane
jest takŜe z transportowaniem do nich substancji niebezpiecznych, co w przypadku kolizji
pojazdów stwarza zagroŜenie, w wyniku którego do środowiska uwolnione mogą zostać
substancje niebezpieczne.
Na podstawie zgłoszeń do PSP, Policji i samych zakładów w latach 2004-2008 Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska zarejestrował na terenie gminy jedno zdarzenie mające
znamiona awarii o charakterze przemysłowym, w wyniku którego do środowiska uwolnione
zostały substancje niebezpieczne. Był to zrzut niedostatecznie zneutralizowanych, kwaśnych
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
84/84
ścieków przemysłowych do rzeki Kamiennej spowodowany przez Hutę Szkła Kryształowego
„KolGlass” w Piechowicach (do zdarzenia doszło w 2006 roku).
Potencjalnie istnieją teŜ zagroŜenie wystąpienia powaŜnej awarii, w związku z ruchem
tranzytowym pojazdów cięŜarowych wzdłuŜ trasy międzynarodowej E-65, przechodzącej przez
miasto. ZagroŜenia te związane mogą być zwłaszcza z wypadkami komunikacyjnymi pojazdów
przewoŜących ładunki niebezpieczne dla środowiska. W szczególności zagroŜone są wody
rzeki Kamienna, wzdłuŜ której ciągnie się wspomniana szosa. Podkreślić naleŜy, Ŝe ta kręta
droga biegnie przez teren górski, gdzie często występują warunki bardzo utrudniające jazdę
(ograniczenie widzialności, mokra, oblodzona lub pokryta śniegiem nawierzchnia).
Ponadto przez teren gminy przebiega linia kolejowa nr 311 Jelenia Góra - Szklarska
Poręba Górna - Granica Państwa (czynna tylko do Szklarskiej Poręby). Trasa ta naleŜy do linii
kolejowych poddanych szczególnym procedurom dla określenia stopnia bezpieczeństwa
przewozu materiałów niebezpiecznych i zakwalifikowanych do takich przewozów.
14.2 ZagroŜenia powodziowe
Powódź to takie wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, lub
kanałach, podczas którego woda po przekroczeniu stanu brzegowego zalewa doliny rzeczne
i powoduje zagroŜenie dla ludności lub mienia. Główne zagroŜenie powodziowe na terenie
powiatu jeleniogórskiego wywoływane jest duŜą prędkością płynącej wody i jej energią, która
powoduje niszczenia cięŜkiej zabudowy koryt (opaski, mury, progi), a takŜe budowli nad
korytem cieków wodnych, takich jak kładki, przepusty, mosty i in.
DuŜe nachylenie profilu podłuŜnego koryta Kamiennej powoduje szybki, a w okresie
wezbrań bardzo gwałtowny ruch wody. W rezultacie, stany brzegowe wody (całkowite
wypełnienie koryta wodą, aŜ po brzegi) są na piechowickim odcinku tej rzece osiągane dość
rzadko. Jednocześnie większość zabudowy miejskiej znajduje się znacznie wyŜej od dna doliny.
Z tych powodów wylewy powodziowe, połączone z podtapianiem zabudowy miejskiej naleŜą tu
do rzadkości.
Wraz z wezbraniem wód Kamiennej ruch wody w jej korycie staje się gwałtownym
i towarzyszy mu przemieszczanie znacznych ilości materiału korytowego - w tym takŜe duŜych
głazów. Energia oddziaływania rzeki, a zwłaszcza na jej brzegi, przyjmuje wówczas bardzo
duŜe rozmiary. Jest to przyczyną pojawiania się strat materialnych związanych z uszkodzeniami
lub odcinkowym zniszczeniem zabudowy technicznej koryta rzeki i podmywaniem skarp. Bardzo
nieliczne wezbrania osiągają rozmiary, powodujące wypełnienie przez przepływ przestrzeni pod
przejściami mostowymi i wylewy wody poza koryto rzeki.
W ciągu ostatnich 50 lat wystąpiły na obszarze Piechowic pięć duŜych powodzi w latach
1958, 1977, 1981, 1997 i w 2006 oraz mniejsze w 2001 i 2002 roku. Podczas powodzi w lipcu
1997 roku wody Kamiennej nie stanowiły większego zagroŜenia dla mieszkańców terenu
opracowania, spowodowały jednak liczne podmycia i uszkodzenia wałów i murów
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
85/85
przeciwpowodziowych. Uszkodzenia te zostały juŜ naprawione. Napraw wymagały takŜe
niektóre odcinki potoku Kamienna Mała oraz potoku Piastówka.
Małe podtopienia, które wystąpiły w rejonie ulicy Tysiąclecia (naprzeciwko zakładu
„Karelma”), spowodowane były przelewaniem się wód potoku przez wyloty studzienek instalacji
burzowej. W okresie wezbrań odnotowano utrudnienia w odpływie wód z terenów
zmeliorowanych, głównie z uwagi na niedroŜne przepusty. Z tej przyczyny obserwowano
podtopienia w rejonie Zakładów Papierniczych. Według naocznych świadków głębokość wody
wynosiła tu około pół metra i woda ta szybko spływała w kierunku rzeki [H YDROPROJEKT 1998].
Bardzo intensywne opady deszczu w sierpniu 2006 roku, przekraczające 50 l/m 2 ,
spowodowały powaŜne zagroŜenie powodziowe w kilku powiatach woj. dolnośląskiego.
Wysokość wody w rzece Kamiennej w Piechowicach przekroczyła wówczas 4 m i była
porównywalna z największą jak dotychczas znaną powodzią z 1897 roku. Rozmiary szkód
wskazują jednak, Ŝe Ŝywioł z 2006 roku był jak dotychczas najdotkliwszy. Zalanych,
podtopionych i uszkodzonych zostało 65 budynków mieszkalnych. W wielu miejscach
uszkodzony został mur oporowy na rzece Kamienna. Najbardziej dotkliwe wyrwy i podtopienia
powstały przy ulicach: Zawadzkiego, Świerczewskiego, Tysiąclecia, śymierskiego, Kościuszki,
Zamkowej, Ciasnej, Nadrzecznej i 1. Maja. Nastąpiło uszkodzenie dróg gminnych na odcinku o
łącznej długości 9,3 km. Nieprzejezdna była ulica Świerczewskiego oraz droga krajowa nr 3 na
odcinku pomiędzy Piechowicami i Szklarską Porębą. Powódź zniszczyła lub uszkodziła 5 kładek
i 5 mostów na rzece Kamiennej i potokach Kamienna Mała i Piastówka. Zniszczone zostało
ujęcie wody w Górzyńcu. Straty powodziowe oszacowano na ok. 20 mln zł. [ Informator
Piechowicki Nr 4/08/2006 ]
Naturalne kulminacje wód powodziowych są obniŜane o poprzez istniejący w zlewni
Kamiennej system zabezpieczenia przeciwpowodziowego tj. zbiornik Sobieszów. Zbiornik
wybudowano w początkach XX wieku. Ma on istotne znaczenie w zabezpieczeniu przed
powodzią terenów połoŜonych poniŜej Piechowic, umoŜliwiając regulację odpływu wody
w czasie wezbrań. Pozwalają zatrzymać opady o wysokości 52-69 mm i przesunąć kulminację
fali o kilkanaście godzin. W czasie powodzi w 1997 roku obiekt ten pracował przy
maksymalnych obciąŜeniach. Odnotowano przecieki zapory zbiornika Sobieszów, które zostały
wyremontowane w latach 1998-2001.
Potok Kamienna Mała charakteryzuje się niewielką powierzchnią i duŜymi spadkami
poprzecznymi. Sprawia to, Ŝe powierzchnia zalewanych terenów podczas wezbrań wód jest
niewielka. Rozlewy wód i podtopienia występują lokalnie w rozszerzeniach dolin i nie obejmują
terenów zainwestowanych.
Opracowane przez RZGW we Wrocławiu „Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki
Górny Bóbr” w sposób kompleksowy analizuje koncepcje zwiększenia stopnia zabezpieczenia
przeciwpowodziowego dla Górnego Bobru i jego głównych dopływów. W gminie Piechowice
opracowanie objęło jedynie rzekę Kamienną. Według ww. opracowania w strefie
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
86/86
bezpośredniego zagroŜenia powodzią znajduje się jedynie wąski pas terenu bezpośrednio przy
korycie rzeki, w rejonie ujścia do Kamiennej potoku Szklarka.
14.3 Identyfikacja problemów związanych
i powodziom na terenie miasta
1.
z
zapobieganiem
powaŜnym
awariom
Ograniczanie skutków wystąpienia powaŜnych awarii przemysłowych
i komunikacyjnych
W celu doskonalenia działań zmierzających do zapobiegania i likwidacji nadzwyczajnych
zagroŜeń dla ludzi i środowiska winny być prowadzone szkolenia i ćwiczenia zespołów
przygotowywanych do prowadzania akcji ratowniczej, a takŜe ćwiczenia z udziałem załogi
zakładów i mieszkańców zagroŜonego obszaru, a takŜe instytucji współdziałających. NaleŜy
upubliczniać informacje na temat nadzwyczajnych zagroŜeń w sposób podnoszący świadomość
społeczności lokalnej potencjalnie naraŜonej na skutki zdarzeń. Celowe jest doskonalenie
systemu ostrzegania i alarmowania ludności Piechowic przed katastrofami przemysłowymi
i naturalnymi
2.
ZagroŜenie nagłymi i gwałtownymi powodziami
Biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu, częstość występowania gwałtownych powodzi,
bardzo krótkie czasy wystąpienia fal powodziowych od wystąpienia opadów deszczu i czasy
przemieszczania się kulminacji fali stwierdzono, Ŝe funkcjonujący w IMGW krajowy system
osłony przeciwpowodziowy nie zapewnia osłony tych terenów i miejscowości, co nie pozwala na
prowadzenie właściwych działań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej. Zatem, na obszarze
tym uzupełnieniem systemu krajowego powinien być lokalny, zautomatyzowany system
wczesnego ostrzegania przed powodziami, który umoŜliwi moŜliwie wczesne alarmowanie
struktur kryzysowych i mieszkańców zagroŜonych terenów. Jedną z moŜliwości poprawy stanu
zabezpieczenia przed powodzią na terenie powiatu jest rozbudowa istniejącego systemu
suchych zbiorników przeciwpowodziowych.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
87/87
V. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO ROKU 2018
Przyjmując za Programem ochrony środowiska dla województwa dolnośląskiego oraz
Programem ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego ustala się, Ŝe nadrzędnym celem
polityki ekologicznej miasta jest:
dąŜenie do osiągnięcia zrównowaŜonego i trwałego rozwoju Piechowic
poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego
istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój
infrastruktury ochrony środowiska.
Osiąganiu powyŜszych celów słuŜyć będzie realizacja następujących priorytetów: [Polityka
Ekologiczna Państwa, Program ochrony środowiska województwa dolnośląskiego, Pogram
ochrony środowiska powiatu jeleniogórskiego, Strategia Rozwoju Gminy Miejskiej Piechowice
na lata 2010-2015]:
1) Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska polegające na:
•
wzmacnianiu prośrodowiskowej współpracy z samorządem powiatu jeleniogórskiego
oraz z samorządowymi władzami gmin sąsiednich, zwłaszcza z miastem Jelenia Góra;
•
prowadzeniu edukacji ekologicznej (w miejskich placówkach oświatowych) w celu
zapewnienia akceptacji społecznej dla działań z zakresu ochrony środowiska oraz
wzmocnienia zachowań proekologicznych;
•
pozyskiwaniu danych o stanie środowiska naturalnego miasta, między innymi poprzez
wspieranie badań naukowych dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego
wykorzystywania jego zasobów;
•
udostępnianie danych o stanie środowiska naturalnego miasta, głównych źródłach
zanieczyszczeń i działaniach na rzecz jego poprawy;
•
udział władz miejskich w działaniach subregionalnych i regionalnych forów
ekologicznych (np. EkoForum przy FKE w Jeleniej Górze);
•
dąŜeniu do pełniejszego wykorzystania sił rynkowych dla ochrony środowiska,
•
promocji przyjaznych środowisku postaw konsumenckich;
•
wspieraniu aktywności podmiotów gospodarczych wdraŜających systemy zarządzania
środowiskowego;
•
wzmocnieniu roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska;
•
pozyskiwaniu wystarczających środków finansowych na działania zapewniające
realizację celów programu ochrony środowiska i rozwoju instrumentów wspierających te
działania;
•
udostępnianiu terenów chronionych poprzez istniejące i projektowane szlaki piesze,
wyciągi, ścieŜki i szlaki rowerowe, ścieŜki dydaktyczne oraz odpowiednie oznakowanie
istniejących obiektów chronionych tablicami informacyjno-edukacyjnymi.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
88/88
2) Ochrona dziedzictwa przyrodniczego oraz racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi
polegająca na:
•
wzmacnianiu systemu obszarów chronionych;
•
preferowaniu mechanizmów ochrony zasobów i walorów przyrodniczych oraz
krajobrazowych poza obszarami chronionymi;
•
zapobieganiu rozprzestrzeniania się zabudowy na tereny cenne przyrodniczo oraz w ich
bezpośrednim sąsiedztwie;
•
prowadzeniu szczególnie troskliwej gospodarki na siedliskach podmokłych i wilgotnych
oraz powstrzymywaniu procesów odwodnienia siedlisk,
•
odtwarzaniu zniszczonych ekosystemów i siedlisk ze stanowiskami zagroŜonych
gatunków roślin, zwierząt i grzybów;
•
renaturalizacji cieków oraz dopuszczenia do spontanicznego kształtowania się koryt,
bez wycinania drzew i krzewów oraz innej roślinności przy ich brzegach;
•
rewitalizacji zdegradowanych terenów poprzemysłowych;
•
wspieraniu programów rolniczych zapewniających zrównowaŜone korzystanie z gleb
(rolnictwo ekologiczne i zrównowaŜone, programy rolnośrodowiskowe).
3) Podnoszenie jakości poszczególnych ekokomponentów poprzez:
•
zmniejszanie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanego do wód przez rozwój
i modernizację infrastruktury kanalizacyjnej i oczyszczanie ścieków;
•
wdraŜanie planów gospodarowania wodami na obszarach wydzielonych dorzeczy oraz
programów działań dla osiągnięcia dobrego stanu wód w 2015r.;
•
wdraŜanie planów ochrony przeciwpowodziowej;
•
ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza z niskich źródeł;
•
ograniczanie emisji ze środków transportu jako elementu poprawy jakości powietrza
i klimatu akustycznego na terenach zurbanizowanych; optymalizacja komunikacji
wewnątrzmiejskiej oraz usprawnianie sieci dróg tranzytowych;
•
zapobieganie ryzyku powstania powaŜnych awarii przemysłowych przez wzmacnianie
kontroli nad instalacjami stwarzającymi takie ryzyko;
•
wspieranie działań mających na celu ochronę ludzi i środowiska przed oddziaływaniem
pól elektromagnetycznych oraz zmniejszenie niekorzystnego wpływu promieniowania
jonizującego;
•
rozwój systemu monitoringu poziomu zanieczyszczenia środowiska.
4) ZrównowaŜone wykorzystanie materiałów, wody i energii poprzez:
•
wdraŜanie zasady decouplingu, czyli rozdzielenia zaleŜności presji środowiskowej od
rozwoju gospodarczego (zapewnienie, Ŝe szybki rozwój gospodarczy nie będzie
powodował wzrostu wielkości ładunku zanieczyszczeń odprowadzanego do środowiska);
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
89/89
•
wspieranie dąŜeń do obniŜenia wskaźników zuŜycia surowców, wody i energii na
jednostkę produktu w poszczególnych sektorach gospodarki;
•
wspieranie programów efektywnego wykorzystania wody w przemyśle, w tym,
zamkniętych jej obiegów;
•
dąŜenie do zwiększenia udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych (celem
Polityki Ekologicznej Państwa jest osiągnięcie w skali kraju 7,5% udziału takiej energii
zarówno w bilansie zuŜycia energii pierwotnej do końca 2010r., jak i takiego samego
udziału tych źródeł w produkcji energii elektrycznej).
5) Ochrona klimatu polegająca na:
•
wspieraniu działań i programów w celu dalszej redukcji emisji gazów cieplarnianych;
•
ochronie lasów jako pochłaniaczy gazów cieplarnianych.
Celem priorytetowym, wskazanym w „Programie ochrony środowiska powiatu
jeleniogórskiego” jest u p o r z ą d k o w a n i e g o s p o d a r k i ś c i e k o w e j w g m i n a c h tak, aby w roku
2015 (gmina miejska Piechowice) osiągnąć cele wymagane w Polityce Ekologicznej Państwa.
W Piechowicach, osiągnięcie tego celu nie jest zagroŜone. Zadania związane
z uporządkowaniem gospodarki wodno- ściekowej Miasto powierzyło spółce Karkonoski System
Wodociagów i Kanalizacji, której jest udziałowcem.
Ponadto, w powiatowym programie ochrony środowiska zaleca się promowanie działań
mających na celu ograniczenie wykorzystania powierzchni ziemi w sposób niezgodny z jej
walorami przyrodniczymi. W przedmiotowym Programie Ochrony Środowiska Gminy Miejskiej
Piechowice priorytet ten został zapisany w formie zaleceń dla miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego sporządzanych na terenie miasta (punkt 16.3).
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
90/90
15.
C e l e i z a d a n i a o ch a r a k t e r ze s y s t e m ow y m
15.1 Koordynacja działań na rzecz ochrony środowiska
W imieniu Burmistrza pełnieniem funkcji koordynującej i stymulującej wdraŜanie programu
ochrony środowiska powinien zajmować się Referat Gospodarki Nieruchomościami i Ochrony
Środowiska Urzędu Miasta Piechowice. Koordynator będzie współpracował ściśle z Radą
Miasta, przedstawiając okresowe sprawozdania z realizacji programu.
Program będzie wdraŜany przez wiele podmiotów, wśród których naleŜy wymienić:
Jednostki biorące bezpośredni udział we wdraŜaniu programu, wskazane dalej jako
podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych zadań.
Partnerzy, czyli instytucje i organizacje, które w swoich statutach mają wyznaczone cele
zgodne z ochroną środowiska, na przykład: Liga Ochrony Przyrody, Polski Związek
Wędkarski, Polski Związek Łowiecki, Fundacja Kultury Ekologicznej, Nadleśnictwo
Szklarska Poręba, Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, zarządy dróg publicznych,
pozarządowe organizacje ekologiczne, a takŜe społeczność miasta.
Instytucje kontrolujące gospodarcze korzystanie ze środowiska i odpowiedzialne za
egzekwowanie prawa: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu,
Delegatura w Jeleniej Górze, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we
Wrocławiu, Delegatura w Jeleniej Górze, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
w Jeleniej Górze.
Podmioty
gospodarcze. Na poziomie podmiotów gospodarczych zarządzanie
środowiskiem odbywa się przede wszystkim poprzez respektowanie prawa, wprowadzanie
technologii surowcowo-energooszczędnych, eliminowanie technologii uciąŜliwych dla
środowiska, instalowanie
zanieczyszczeń.
urządzeń
ochrony
środowiska,
stałą
kontrolę
emisji
Instytucje finansujące wdraŜanie programu. Podmiot odpowiedzialny za realizacje
poszczególnych zadań programu będzie zobowiązany do rozeznania moŜliwości pozyskania
zewnętrznych źródeł finansowania i do przygotowania odpowiednich wniosków do instytucji
finansujących zadania proekologiczne.
Podstawowym warunkiem efektywnego działania na rzecz ochrony środowiska jest
bieŜąca, daleko posunięta koordynacja poczynań wszystkich podmiotów podejmujących kroki
słuŜące temu celowi lub poprzez wspólnotę interesów związanych z realizacją zadań
proekologicznych:
Starostwo powiatowe, władze miasta Jelenia Góra i sąsiednie gminy. ZagroŜenia dla
środowiska mają pochodzenie lokalne, ale mogą one oddziaływać takŜe na znacznie
większych obszarach. Stąd teŜ wynika potrzeba rozwiązań tych problemów w oparciu
o współpracę pionową – zwłaszcza z władzami powiatu jeleniogórskiego i Urzędem
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
91/91
Marszałkowskim, oraz poziomą – z władzami sąsiednich jednostek administracyjnych.
W przypadku gminy miejskiej Piechowice dotyczy to zwłaszcza rozwiązań w dziedzinie
ochrony przyrody i krajobrazu, gospodarki odpadami komunalnymi, ochrony czystości
powietrza oraz ochrony zlewni Kamiennej.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Delegatura w Jeleniej
Górze wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje określone w ustawie z dnia 20
lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2007r.Nr 44, poz. 287). Podejmuje
on działania kontrolno-egzekucyjne wymuszające respektowanie prawa. Prowadzi teŜ
badania monitoringu w sieci krajowej i wojewódzkiej oraz koordynuje sieci lokalne.
Wypełniając kryteria współpracy i współdziałania z innymi organami administracji publicznej,
przekazuje właściwym radom gmin, powiatów i sejmikowi województwa informacje o stanie
środowiska. Z tych samych względów informuje starostwo o wynikach kontroli obiektów
o podstawowym znaczeniu. Przekazane przez WIOŚ wyniki kontroli i informacje tworzą
bazę dla uchwał i decyzji administracyjnych podejmowanych przez właściwe organy
w ramach realizacji ich kompetencji.
Wojewódzka i Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna biorą udział w działaniach
na rzecz ochrony środowiska np. poprzez opiniowanie projektów zmian Studium
Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Piechowic oraz miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego, kontrolę przestrzegania przepisów dotyczących
higieny środowiska, a zwłaszcza czystości powietrza atmosferycznego, gleby, wody i innych
elementów środowiska w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach.
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej jest jednostką organizacyjną utworzoną w celu
realizacji zadań z zakresu gospodarki wodnej. Szczegółowy obszar i zakres działania
określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 1999 r. (Dz.U. z 1999r. Nr
101, poz.1180). Ochrona naturalnych zasobów wodnych wymaga działań i współpracy na
terenie całych zlewni, których granice przewaŜnie nie pokrywają się z granicami
administracyjnymi. W związku z powyŜszym odpowiednia gospodarka i ochrona wód
w dorzeczu wymaga współpracy wszystkich gmin w jej zlewni.
Dyrekcja Karkonoskiego Parku Narodowego oraz Zarząd Parków Krajobrazowych.
Parki narodowe i krajobrazowe chronią najcenniejsze pod względem przyrodniczym
i krajobrazowym fragmenty powiatu. Poza ochroną o charakterze zachowawczym dyrekcje
bądź zarządy parków realizują zadania związane z przywracaniem równowagi ekologicznej
i zwiększaniem bioróŜnorodności. WaŜnym zadaniem jest prowadzenie edukacji
ekologicznej społeczeństwa. Władze Miasta winny sprzyjać i współpracować z tymi
instytucjami w celu jak najbardziej skutecznej ochrony wartościowych ekosystemów
i krajobrazów oraz tworzeniu nowych obiektów uzupełniających istniejący Krajowy System
Obszarów Chronionych.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
92/92
Pozarządowe organizacje ekologiczne, przy wsparciu ze strony władz administracyjnych,
powinny włączać się w proces dąŜenia do zrównowaŜonego rozwoju regionu. Jako
najwaŜniejsze pola działalności organizacji pozarządowych naleŜy wymienić:– szeroko
pojętą edukację, słuŜącą kształtowaniu świadomości ekologicznej społeczeństwa,
realizowaną poprzez róŜnorodne akcje, programy i inicjatywy skierowane do szkół, grup
zawodowych i innych środowisk. Istotne jest takŜe pośredniczenie w komunikacji pomiędzy
Urzędem Miasta a społeczeństwem, mające na celu bieŜące informowanie mieszkańców
o decyzjach oraz działaniach władz, a takŜe umoŜliwiające władzom poznanie opinii
społeczeństwa oraz lokalnych problemów związanych z ochroną środowiska. Organizacje
pozarządowe są inicjatorami wielu projektów z zakresu bioróŜnorodności, gospodarki
odpadami, edukacji ekologicznej itd. Projekty, które w sposób znaczący przyczynią się do
realizacji celów przedmiotowego Programu Ochrony Środowiska. mogą ubiegać się
o współfinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu OŚiGW.
Ponadto władze miasta mogą współpracować między innymi z:
uczelniami wyŜszymi, a szczególnie z tymi, które działają na terenie Jeleniej Góry;
Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu;
Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych, Nadleśnictwem w Szklarskiej Porębie, które
zarządza i sprawuje nadzór nad lasami na terenie gminy.
Dolnośląskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu,
Filia w Jeleniej Górze.
15.2 Współpraca przygraniczna
Piechowice są gminą przygraniczną. Jej południowa, prowadząca ponad trzykilometrowym
odcinkiem grzbietu Karkonoszy granica jest wspólną z Republiką Czeską. Współpraca
przygraniczna na tym odcinku uwidacznia się szczególnie poprzez utworzenie Bilateralnego
Rezerwatu Biosfery Karkonosze / Krkonoše (Μαβ
β ) o powierzchni ponad 60,5 tys. ha. Celem
Rezerwatu Biosfery jest ochrona ekosystemów naturalnych, półnaturalnych, a takŜe
róŜnorodności biologicznej i wspólne Polsko- Czeskie prowadzenie badań naukowych,
monitoringu, edukację ekologiczną i wymianę informacji dla celów ochrony i rozwoju. Od 1996
roku rezerwat posiada strukturę administracyjną składającą się z Biura, Rady Rezerwatu
i Forum Liderów Lokalnych, które mają kreować efektywną, transgraniczną współpracę
i politykę ekorozwoju w rejonie Karkonoszy. Warto w tym miejscu wspomnieć
o dokumencie opracowywanym w ramach działań Μαβ
β przez powołaną grupę roboczą, który ma
być swego rodzaju „konstytucją Karkonoszy”. Jest to „Wizja Karkonosze 2050”. Nie jest to
dokument prawnie wiąŜący, jednak jego przestrzeganie naleŜy uwaŜać za obowiązek moralny
mieszkańców regionu. Jego cel dobrze wyraŜa preambuła: „My ludzie Ŝyjący (...)
w Karkonoszach, znamy niezwykłą wartość naszych gór. Nie czując się ich rywalami, nie
chcemy z nimi ani przegrywać, ani nad nimi odnosić zwycięstwa. Odczuwamy szacunek dla ich
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
93/93
bogactwa przyrodniczego oraz dziedzictwa stworzonego przez człowieka. Bogactwo to chcemy
przekazać dalszym pokoleniom. Będziemy więc Ŝyć i działać w taki sposób, aby w połowie XXI
w. zrealizować naszą wizję przyszłych Karkonoszy, symbolicznie wyraŜoną słowami:
„Přátelství lidí a hor” (Przyjaźń ludzi i gór).” (brkk.krkonose.cz)
„Chcemy Ŝyć w wolności, tworzyć, działać oraz pomyślnie rozwijać swoje ludzkie
moŜliwości. Nie pozwolimy jednak, aby czynić tak na niekorzyść innych ludzi lub na szkodę
przyrody i krajobrazu” – brzmi jedna z zasad Wizji, która równie dobrze moŜe być hasłem
przewodnim dla programów ochrony środowiska.
Polskim odpowiednikiem „Vize Krkonose 2050” jest dokument „Tezy Karkonoskie”,
którego opracowanie wiąŜe się z realizacją przyjętego przez sygnatariuszy „Porozumienia
o powołaniu Forum Obywatelskiego – Partnerstwo dla Regionu Karkonoskiego” ideą
wypracowania długofalowego programu jego rozwoju. Jest ono elementem „Koncepcji
zrównowaŜonego rozwoju Regionu Karkonoskiego” w ramach projektu realizowanego przez
Związek Gmin Karkonoskich programu INTERREG IIIA. W rozdziale poświęconym współpracy
przygranicznej kładzie się tu nacisk na „intensyfikację wielosektorowej i wielopoziomowej
współpracy instytucji, organizacji róŜnego typu oraz mieszkańców obu części Regionu na rzecz
wypracowania wspólnego Programu ZrównowaŜonego Rozwoju”, jako kompleksowego projektu
rozwojowego dla regionu transgranicznego, wspomaganego przez fundusze pomocowe Polski,
Czech i UE.
Pierwszym etapem w realizacji tego celu winna być wzajemna promocja oraz
przeprowadzenie społecznych konsultacji w Regionie czeskiego opracowania „Wizji Karkonosze
2050 – Przyjaźń ludzi i gór” oraz polskich „Tez Karkonoskich”.
Piechowice są jedną z gmin, które przystąpiły do Stowarzyszenia Gmin Polskich
Euroregionu Nysa. Ta międzynarodowa inicjatywa ma między innymi na celu wspólne działania
w zakresie planowania przestrzennego i ochrony środowiska. Współpraca w dziedzinie ochrony
środowiska w ramach Euroregionu Nysa z Republiką Federalną Niemiec i Republiką Czech
zaowocowała między innymi realizacją Programu „Czarny Trójkąt”. Do roku 1997 głównym
zadaniem Programu było wspieranie działań mających na celu poprawę stanu środowiska na
obszarze działania "Czarnego Trójkąta". Głównym osiągnięciem tego okresu było wybudowanie
wspólnego systemu monitoringu powietrza, składającego się z 43 stacji monitoringowych,
z których 10 pracowało na terenie Polski – jedna (ŚnieŜne Kotły) pracuje na terenie Piechowic..
Pracę polskich stacji monitoringowych działających w ramach Programu „Czarny Trójkąt”
nadzoruje Wydział Współpracy Zagranicznej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska
we Wrocławiu, z siedzibą w Jeleniej Górze.
W regionie działa „Trójnarodowa Sieć Edukacji Ekologicznej”, która jest dobrowolnym
stowarzyszeniem jednostek zainteresowanych edukacją ekologiczną z Saksonii, północnych
Czech i Dolnego Śląska. Celem tej organizacji jest stworzenie i promowanie idei ekologicznych
w euroregionie poprzez wymianę informacji (wspólna platforma internetowa www.green-
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
94/94
triangle.info ),
wspieranie projektów transgranicznych, koordynacja pracy fachowych grup
roboczych i inne. Pracę w sieci koordynują biura kontaktowe (centra koordynacyjne), po dwa na
kaŜdym obszarze, które są odpowiedzialne za organizację wspólnych spotkań roboczych,
zdobywanie nowych partnerów do współpracy w Sieci oraz prezentację wyników wspólnych
działań. Po stronie polskiej funkcję taką pełni dotychczas tylko jedna placówka – z Lubania.
W ramach współpracy gmin przygranicznych (Harrachov, gmina Kořenov, Piechowice,
Szklarska Poręba i gmina Stara Kamienica) od 2007 roku realizowany jest program „Tworzenie
zintegrowanych polsko – czeskich struktur współpracy w zakresie zapobiegania i usuwania
skutków klęsk Ŝywiołowych w pasie transgranicznym” .Działania projektu polegają na:
adaptacji pomieszczeń w siedzibie OSP w Piechowicach na Transgraniczne Centrum
Ewakuacji i Pomocy Ludności,
przeprowadzeniu warsztatów mających na celu wypracowanie wspólnych modułów
działania,
zakupie 4 pojazdach specjalistycznych i sprzętu ratowniczo- prewencyjnego,
wspólnych ćwiczeniach
specjalistycznych.
szkoleniowych
z
udziałem
zakupionych
pojazdów
Celem projektu jest pomoc lokalnym społecznościom po obu stronach granicy w sytuacjach
zagroŜenia Ŝywiołem lub wypadkiem. Projekt wykorzystuje moŜliwości finansowe jakie daje
integracja europejska dla poprawy bezpieczeństwa wspólnego pogranicza.
Poza wymienionymi aspektami współpracy transgranicznej, miasto realizuje cele ochrony
środowiska poprzez współpracę i wymianę doświadczeń z czeską gminą Upice.
15.3 Integracja aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym
Planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym, zwane planowaniem miejscowym, słuŜy
formułowaniu regulacji dotyczących przeznaczenia terenów i zasad ich zagospodarowania.
Kompetencje organów samorządu gminnego są w tej dziedzinie bardzo szerokie. Ogranicza je
tylko konieczność uwzględnienia uwarunkowań wynikających z zadań słuŜących realizacji celów
ponadlokalnych, zawartych w uchwalonych programach rządowych i wojewódzkich oraz
w przepisach ustaw szczególnych.
Podstawowym dokumentem unijnym wiąŜącym problematykę ocen oddziaływania na
środowisko z planowaniem przestrzennym jest Dyrektywa 200/42/EC Parlamentu Europejskiego
i Rady z 27 czerwca 2000 r. w sprawie ocen oddziaływania planów i programów na środowisko.
Zgodnie z tą Dyrektywą oceny ekologiczne są waŜnym narzędziem dla włączenia aspektów
ekologicznych do procesu przygotowania i przyjmowania planów i programów, które mogą mieć
znaczący wpływ na środowisko. Artykuł 3 cytowanej Dyrektywy mówi, Ŝe oceny ekologiczne
powinny być przeprowadzane dla planów zagospodarowania miast i wsi, a takŜe dla planów
i programów dotyczących rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, energetyki, przemysłu, transportu,
gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, turystyki i telekomunikacji.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
95/95
PrzełoŜeniem cytowanej Dyrektywy na polskie prawo jest ustawa z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199,
poz. 1227) . Artykuł 51 ust. 1 tej ustawy wprowadza obowiązek sporządzenia prognozy
oddziaływania na środowisko. Jest ona jednym z elementów postępowania w sprawie oceny
oddziaływania na środowisko, któremu podlegają między innymi miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy. Wymagania, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na
środowisko dla projektów dokumentów strategicznych zawiera art. 51 ust. 2 powołanej wyŜej
ustawy.
Podstawą merytoryczną, a zarazem treścią początkowego etapu prac nad prognozą jest
dokumentacja zwana opracowaniem ekofizjograficznym. Artykuł 72 ust. 4 ustawy. „Prawo
ochrony środowiska” powołuje bowiem normę postępowania nakazującą, aby wymagania
zapewniające realizację zasady zrównowaŜonego rozwoju w planowaniu przestrzennym
formułować na podstawie informacji o środowisku zawartych w takich opracowaniach. Rodzaj i
zakres opracowań ekofizjograficznych został określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska
z dnia 9 września 2002 roku (Dz.U. z 2002r. Nr 155, poz. 1298). Merytoryczny zakres
opracowania ekofizjograficznego wynika teŜ z przedmiotu ustaleń planów miejscowych,
określonym w ustawie z dnia 27 marca 2003 roku O planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. 2003, Nr 80, poz 717).
Dokument ten ma na celu ustalenie wartości terenu dla konkretnych form oraz sposobów
zagospodarowania oraz stwierdzenie, czy uwarunkowania przyrodnicze pozwalają na
wprowadzenie poŜądanego zagospodarowania. Osiągniecie tego celu wymaga rozpoznania
stanu środowiska przyrodniczego, mechanizmów jego funkcjonowania oraz określenia stopnia
wraŜliwości na oddziaływania zewnętrzne. Analiza uzyskanych informacji pozwoli na wskazanie
obszarów przyrodniczo cennych, których uŜytkowanie powinno być podporządkowane
potrzebom zapewnienia prawidłowego funkcjonowania środowiska i zachowania róŜnorodności
biologicznej oraz określenie ograniczeń wynikających z konieczności ochrony zasobów
środowiska lub teŜ z powodu występowania uciąŜliwości i zagroŜeń środowiska. Dla gminy
Piechowice dokument taki został sporządzony w 2006 roku [K URPIEWSKI A. 2006].
Miejscowe
plany
zagospodarowania
przestrzennego
oparte
na
opracowaniu
ekofizjograficznym i wzbogacone prognozą oddziaływania na środowisko są bardzo skutecznym
instrumentem słuŜącym efektywnemu wykorzystaniu przestrzeni. W dokumentach tych określa
się bowiem co, gdzie i kiedy naleŜy czynić dla zachowania wartości przestrzeni, ich
pielęgnowania oraz jak je wykorzystywać i wzbogacać. Realizują one wizje nakreślone
w studium uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego miasta. I tak, w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego moŜna ograniczać wykorzystanie powierzchni ziemi
w sposób niezgodny z jej walorami przyrodniczymi w szczególności poprzez:
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
96/96
podporządkowanie zapisów planów miejscowych planom ochrony obszarów chronionych
na mocy ustawy o ochronie przyrody;
ochronę wartości, dla których wyznaczono obszary „Natura 2000” oraz ochronę
integralności tych obszarów;
nie objęte ochroną prawną grunty cenne przyrodniczo (zwłaszcza tzw. siedliska naturowe)
powinny być w zapisach planów chronione przed przeznaczaniem ich pod zabudowę
mieszkaniową, siedliskową i rekreacyjną;
łączenie obszarów cennych przyrodniczo w spójną, dobrze funkcjonującą sieć; w tym celu
potrzebne jest opracowanie ekofizjograficzne wskazujące obszary, na których działania
powinny być podejmowane w pierwszej kolejności, ze szczególnym uwzględnieniem dolin
rzecznych;
wprowadzanie ustaleń zapobiegających powstawaniu nowych barier; istniejące
ekosystemy o wysokich walorach przyrodniczych, a takŜe inne obszary o duŜym
znaczeniu ekologicznym, powinny być utrzymane i chronione;
wprowadzanie zapisów chroniących zadrzewienia śródpolne, które pozwolą zapobiec
negatywnym przekształceniom związanym ze zmianą struktury agrarnej w rolniczych
częściach miasta;
wykorzystywanie łąk i pastwisk jako uŜytków zielonych (zaniechanie uŜytkowania
prowadzi do zarastania krzewami i drzewami i ustępowania gatunków typowych);
minimalizowanie na etapie planowania sytuacji konfliktowych na styku turystyki i przyrody;
niezbędne elementy infrastruktury turystycznej powinny być realizowane w optymalnej
lokalizacji;
stwarzanie
warunków
skłaniających
inwestorów
do
działań
sprzyjających
zagospodarowaniu miejsc turystycznie atrakcyjnych, rozwijających odpowiednie usługi
i udogodnienia dla turystów przy poszanowaniu toŜsamości przyrodniczej miejsca;
ograniczanie ekspansji zabudowy na tereny o wysokich walorach krajobrazowych
i przyrodniczych, powodującą fragmentacje krajobrazu, zaburzające jego funkcjonowanie
i utrudniające skuteczną ochronę róŜnorodności biologicznej;
kładąc w zapisach planu nacisk na poprawienie estetyki krajobrazu i najbliŜszego
otoczenia człowieka w miejscu zamieszkania, a w szczególności poprzez:
•
minimalizowanie przekształceń związanych z rosnącym chaosem zabudowy
i infrastruktury (chaotyczna zabudowa siedliskowa, linie energetyczne, maszty
telefonii komórkowej),
•
stopniową likwidację "zaburzeń" kompozycji przestrzennej w skali "urbanistycznej"
i "architektonicznej",
•
przywracanie utraconych wartości krajobrazu lokalnego,
•
poprawę stanu sanitarnego w mieście,
•
wprowadzanie obszarów zieleni, zadrzewień i zakrzaczeń,
•
ograniczanie procesu fragmentacji środowiska, zachowanie i odnowę korytarzy
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
97/97
ekologicznych;
zachowanie istniejących terenów zieleni urządzonej i nieurządzonej: lasów, parków,
skwerów, ogrodów działkowych, ogrodów przydomowych;
wprowadzanie nowych terenów zielonych, szczególnie jako pasy zieleni izolacyjnej lub
formy rekultywacji terenów zdegradowanych;
uwzględnianie ustaleń planów urządzania lasów w zakresie dotyczącym granic
i powierzchni lasów, w tym lasów ochronnych;
zapisy sprzyjające wprowadzaniu na obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych
i w bezpośrednim sąsiedztwie tych obszarów zasad rolnictwa ekologicznego;
wskazywanie terenów przeznaczonych pod zalesienie;
dokonywanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
przyporządkowywania terenom ich standardu akustycznego (Art. 114 POŚ);
lokalizowanie nowych budynków mieszkalnych poza zasięgiem uciąŜliwego hałasu
drogowego;
wykształcanie lokalnych centrów usługowych w celu ograniczania ruchu
wewnątrzmiejskiego;
wyznaczanie stref niezabudowanych wzdłuŜ linii i w pobliŜu urządzeń
uwzględnianie ograniczeń wynikających z ochrony przeciwpowodziowej;
wskazanie sposobów zagospodarowania terenów poprzemysłowych w celu odzyskania
wartości uŜytkowej terenów dotychczas wykorzystywanych przez przemysł;
elektroenergetycznych wysokiego napięcia;
wprowadzanie zaleceń stosowania zabezpieczeń budynków przed przenikaniem radonu
do pomieszczeń.
15.4 Zadania własne miasta z zakresu rozwiązań systemowych
Zadanie S1
Opracowanie aktualizacji Programu Ochrony Środowiska Gminy
Miejskiej Piechowice na lata 2014÷2017
Sposób realizacji
Zlecenia na wykonanie aktualizacji programu ochrony środowiska
Spodziewane efekty
Realizacja programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego na
terenie miasta, do efektywnego zarządzania środowiskiem oraz zapewni
skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją.
Sposób weryfikacji
Dokument uchwalony przez Radę Miasta
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Zadanie do realizacji na mocy art. 17, ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska
Niniejszy Program ochrony środowiska będzie obowiązywał do końca 2013 roku.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2013 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
20 tys. zł
Źródła finansowania
BudŜet Miasta
Strona:
98/98
15.5 Zadania koordynowane przez miasto
Zadanie K1
Opracowanie aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla gmin
zrzeszonych w Związku Gmin Karkonoskich
Spodziewane efekty
Realizacja programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego na
terenie powiatu, do efektywnego zarządzania środowiskiem oraz zapewni
skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją.
Sposób weryfikacji
Informacje od jednostek realizujących zadania
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Związek Gmin Karkonoskich
Uwagi
Zadanie będzie zrealizowane w 2010 roku
VI. PROGRAM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ
16.
E d u k a c j a e ko l o g i c z n a i ko m u n i k a c j a s p o ł e c z n a
Formalną (szkolną) edukacją ekologiczną zajmuje się system oświaty i szkolnictwa
wyŜszego. We wszystkich szkołach realizowane są programy ekologiczne, zgodnie z Polską
Strategią Edukacji Ekologicznej. Ten rodzaj edukacji to zorganizowany system kształcenia
uczniów i studentów nastawiony na wykształcenie u nich umiejętności obserwowania
środowiska i zmian w nim zachodzących, wraŜliwości na piękno przyrody i szacunku dla niej.
DuŜą rolę w systemie edukacyjnym dla całego regionu odgrywa funkcjonujące na prawach
powiatu grodzkiego miasto Jelenia Góra. W czternastu szkołach średnich uczy się tutaj ok.
5800 uczniów i słuchaczy – wielu z nich pochodzi spoza miasta [Źródło: strona internetowa
GUS, http://www.stat.gov.pl]. Ranga miasta jako waŜnego ośrodka oświatowego wzrosła
z chwilą uruchomienia filii uczelni wrocławskich: Wydziału Gospodarki Regionalnej i Turystyki
Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu (od 1969 r.) oraz Zamiejscowego Ośrodka
Dydaktycznego Politechniki Wrocławskiej (od 1975 r.). W 1998 r. utworzono Kolegium
Karkonoskie - WyŜszej Szkoły Zawodowej, która kształci obecnie w systemie dziennym
i zaocznym ok. 2500 studentów. Od października 2006 WyŜsza Szkoła MenadŜerska z Legnicy
jest dostępna takŜe dla studentów z Jeleniej Góry. Oddział powstał w wydzierŜawianym od
władz miasta budynku dawnej szkoły rolniczej w Sobieszowie. Ogółem w systemie dziennym
i zaocznym na wyŜszych uczelniach w mieście kształci się około 6 tys. studentów.
W Piechowicach funkcjonują obecnie trzy szkoły: Szkoła Podstawowa, Gimnazjum oraz
Zespół Szkół Technicznych i Licealnych (we właściwości Starostwa Powiatowego), w których
uczy się ok. 650 uczniów (oprócz stu słuchaczy pobierających nauki w systemie wieczorowym),
oraz dwa przedszkola na 150 miejsc. [Rocznik statystyczny 2008].
W szkołach i przedszkolach realizowane są programy ekologiczne, zgodnie z Polską
Strategią Edukacji Ekologicznej. Realizując takie programy szczególną uwagę zwraca się na
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
99/99
prowadzenie lekcji terenowych: obserwacji i prostych badań w terenie. Ukazuje się efekty
zarówno negatywnej jak i pozytywnej działalności człowieka w środowisku, jako drogi
właściwego i realnego rozwiązywania problemów ekologicznych. ŚcieŜki edukacyjne
realizowane są w ramach przedmiotów przyrodniczych (biologii, geografii, chemii. fizyki).
Szkoły współpracują w tym zakresie ze Związkiem Gmin Karkonoskich. Organizowane są
wycieczki do Zakładu Utylizacji Odpadów w Ścięgnach- Kostrzyny, gdzie uczniowie poznają
sposoby segregacji, utylizacji i składowania odpadów komunalnych. We współpracy
z Karkonoskim Centrum Ekologicznym realizowany jest program edukacyjny pt. „Cztery razy
Park”, w ramach którego uczniowie poznają walory przyrodnicze KPN, biorą udział w zajęciach
warsztatowych na ścieŜkach dydaktycznych parku, uczą się rozpoznawać rośliny i zwierzęta.
KaŜdego roku w szkołach i przedszkolach odbywają się zabawy badawcze, quizy (np.
„Czysty Las” czy „Ochrona Przyrody w Polsce”) oraz konkursy plastyczne i literackie
(np.”Przyjaciel Przyrody”, „Środowisko naturalne, w którym pragnę Ŝyć” czy „śyj z przyrodą
w zgodzie”). Oprócz ogólnopolskich akcji ekologicznych jak „Sprzątanie Świata” organizowane
są takie działania jak sadzenie drzewek w przedszkolnym ogrodzie, zbiórka baterii, dokarmianie
ptaków czy oznaczanie drzew w szkolnej ostoi przyrody.
W szkołach aktywnie działają koła Ligi Ochrony Przyrody. Zrzeszają one 40 uczniów, to
jest około 10% uczniów gimnazjum i szkoły podstawowej. Koło przy Gimnazjum opiekuje się
zielenią parkową w rejonie ulic Świerczewskiego i Kwiatowej oraz przystankami ścieŜki
edukacyjnej „Cicha Dolina”.
Kluczową rolę w edukacji ekologicznej w skali regionalnej odgrywają ośrodki realizujące
międzygminne programy edukacji ekologicznej. Do sieci tych ośrodków naleŜą następujące
jednostki z terenu Jeleniej Góry oraz z powiatu jeleniogórskiego:
•
Nadleśnictwo ŚnieŜka poprzez Leśny Bank Genów Kostrzyca,
•
Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych – ośrodek w Sobieszowie,
•
Międzynarodowe Centrum Informacji i Szkolenia Ekologicznego w Mysłakowicach,
•
Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze,
•
Karkonoski Park Narodowy m.in. poprzez Karkonoskie Centrum Edukacji Ekologicznej
w Szklarskiej Porębie,
•
Fundacja Kultury Ekologicznej „Dwór Czarne” w Jeleniej Górze,
•
Liga Ochrony Przyrody. Zarząd Okręgowy w Jeleniej Górze;
•
Związek Gmin Karkonoskich z siedzibą w Bukowcu.
Działania edukacyjne powadzone przez te jednostki realizowane są między innymi poprzez:
♦ wytyczone w terenie i opracowane w formie przewodników ścieŜki dydaktyczne,
♦ wydawnictwa (plakaty, ulotki, przewodniki),
♦ objęcie patronatem klas szkolnych o profilu ekologicznym w szkołach podstawowych,
♦ stałą współpracę z przedszkolami, wybranymi gimnazjami, szkołami średnimi i wyŜszymi,
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
100/100
♦ prowadzenie biologiczno-ekologicznych kół zainteresowań,
♦ sympozja i prelekcje na tematy przyrodnicze,
♦ warsztaty edukacyjne dla nauczycieli i przedstawicieli lokalnych samorządów oraz
współpracę z ODN,
♦ zajęcia edukacyjno- ekologiczne w Karkonoskim Parku Narodowym,
♦ współpracę z organizacjami pozarządowymi,
♦ organizowanie wystaw tematycznych,
♦ organizowanie akcji i konkursów o tematyce ekologicznej.
Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia świadomości ekologicznej
dorosłych jest zaangaŜowanie mieszkańców w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego
informowania społeczeństwa o stanie środowiska, działaniach na rzecz jego ochrony, a takŜe
o moŜliwościach prawnych uczestniczenia mieszkańców w podejmowaniu decyzji mających
wpływ na stan środowiska.
16.1 Cele i kierunki działań
Kierunki edukacji ekologicznej w Polsce wyznacza Narodowa Strategia Edukacji
P r z e z e d u k a c j ę d o t r w a ł e g o i z r ó w n o w a Ŝ o n e g o r o z w o j u ”, opracowana w 2001
Ekologicznej pt. „P
roku przez samodzielny zespół ds. Edukacji Ekologicznej w Ministerstwie Środowiska. Zgodnie
z tym dokumentem, celami ogólnymi edukacji ekologicznej są:
uświadamianie zagroŜeń środowiska przyrodniczego, występujących w miejscu
zamieszkania;
budzenie szacunku do przyrody;
rozumienie zaleŜności istniejących w środowisku przyrodniczym;
zdobycie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych i ich opisu;
poznanie współzaleŜności człowieka i środowiska;
wyrobienie poczucia odpowiedzialności za środowisko;
rozwijanie wraŜliwości na problemy środowiska.
Cele te realizuje Program edukacji ekologicznej dla Dolnego Śląska. Zadania wymienione
w tym Programie adresowane są przede wszystkim do instytucji nadzorujących szkolnictwo
(kuratoriów oświaty), ośrodków metodycznych (DODN) władz uczelni wyŜszych, ale teŜ do
jednostek zarządzających obszarami chronionymi i leśnymi, organizacji pozarządowych,
mediów oraz samorządów.
Jednym z zadań wyznaczonych dla samorządów jest: „Przygotowanie gminnych
i powiatowych programów edukacji ekologicznej lub uzupełnienie o tę cześć programów
ochrony środowiska”. Niniejszy Program ochrony środowiska realizuje to zadanie dla gminy
miejskiej Piechowice.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
101/101
16.2 Zadania własne z zakresu edukacji ekologicznej i komunikacji społecznej
C E L S T R AT E G I C Z N Y
E
WYSOKA ŚWIADOMOŚĆ EKOLOGICZNA W SPOŁECZEŃSTWIE
C EL OPERACYJNY NR
E1
Rozw ój św iadomości ekologicznej w śród społeczności Piechow ic
Zadanie E1.1
Wspieranie finansowe działań słuŜących podnoszeniu
świadomości ekologicznej mieszkańców Piechowic
Sposób realizacji
Przyznawanie na wniosek zainteresowanych podmiotów dotacji na działania
słuŜące podnoszeniu świadomości ekologicznej. Działania te mogą obejmować,
w szczególności:
1. Kontynuację programów edukacyjnych na temat ochrony środowiska w
przedszkolach i szkołach ze szczególnym uwzględnieniem tematyki
związanej z przyrodą miasta i jego okolic.
2. Pomoc szkołom w uzyskiwaniu pozabudŜetowych środków na edukację
ekologiczną.
3. Inspirowanie działań w zakresie organizowania konkursów o tematyce
ekologicznej i promujących estetykę miasta.
4. Współorganizowanie akcji proekologicznych, takich jak „Sprzątanie Świata”.
5. Oznakowanie drzew tablicami toŜsamości oraz ustawienie tablic
informacyjnych przy stanowiskach ciekawych roślin na terenie miasta.
6. Współorganizowanie wycieczek o tematyce ekologicznej
7. Inicjowanie spotkań z zawodowymi ekologami zajmującymi się ochroną
środowiska.
Spodziewane efekty
Wzrost świadomości ekologicznej wśród dzieci i młodzieŜy, wykształcanie
umiejętności obserwowania środowiska i zmian w nim zachodzących oraz
wraŜliwości na piękno przyrody i szacunku dla wartości przyrodniczych.
Wzrost świadomości ekologicznej wśród społeczności Piechowic
Sposób weryfikacji
Informacja o realizacji zadania wraz z rozliczeniem finansowym przyznanych
dotacji
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Beneficjenci
Zainteresowane organizacje pozarządowe, Liga Ochrony Przyrody, szkoły,
przedszkola, placówki kultury
Uwagi
Dotacje, na mocy art. 407 w związku z art. 406 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo
Ochrony Środowiska mogą być przeznaczone w szczególności na konkursy,
warsztaty edukacyjne, wydarzenia, publikacje, broszury, zakup literatury,
tworzenie ścieŜek edukacyjnych.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010 - 2013 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
10 tys. zł rocznie
BudŜet Miasta
Strona:
102/102
Zadanie E1.2
Działalność informacyjna na tematy ekologiczne
Sposób realizacji
Przygotowanie publikacji propagujących zachowania przyjazne środowisku
i wiedzę o lokalnych walorach przyrodniczych np. poprzez:
1. Utrzymywanie serwisu internetowego miasta zawierającego informacje
związane z ochroną środowiska i gospodarką odpadami. Ciągłe
aktualizowanie danych.
2. Publiczne udostępnienie informacji o stanie środowiska w mieście (np
poprzez zamieszczanie informacji na tematy ekologiczne w „Informatorze
Piechowickim”.
3. Współdziałanie miasta z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska
i pozytywnych przykładów działań podejmowanych na rzecz jego ochrony.
4. Włączenie grup społecznych, podmiotów gospodarczych i organizacji ”non
profit” do współpracy w ochronie czynnej obiektów i obszarów przyrodniczych
oraz w edukacji ekologicznej.
5. Organizowanie publicznych debat na tematy związane z ochroną środowiska.
6. Promocja miasta jako ośrodka turystycznego bogatego w walory
przyrodnicze docenione w skali europejskiej.
Spodziewane efekty
Szeroka informacja społeczna umoŜliwia kształtowanie przychylnego
nastawienia społeczności do działań proekologicznych na terenach miasta oraz
świadome włączenie się mieszkańców w działania proekologiczne, takie jak np.
segregacja odpadów czy realizacja przyłączy kanalizacyjnych.
Sposób weryfikacji
Dokumenty i publikacje na tematy proekologiczne
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010 - 2013 r.
10 tys. zł rocznie
C EL OPERACYJNY NR
BudŜet Miasta
E2
W yk o r z ys t a n i e b a z y s ł u Ŝ ą c e j e d u k a c j i e k o l o g i c z n e j
Zadanie E2.1
Współpraca z międzygminnymi ośrodkami prowadzącymi
edukację ekologiczną
Sposób realizacji
Podnoszenie poziomu prowadzonej edukacji ekologicznej poprzez wykorzystanie
nowoczesnych pomocy edukacyjnych międzygminnych centrów lub ośrodków
edukacji ekologicznej.
Spodziewane efekty
Wzrost świadomości ekologicznej wśród dzieci i młodzieŜy miasta
Sposób weryfikacji
Informacje od jednostek oświatowych realizujących zadanie
Podmiot
odpowiedzialny
Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Przedszkole Nr 1 i Nr 2 w Piechowicach
Uwagi o realizacji
zadania
Zadanie realizowane zgodnie z planami wychowawczymi miejskich jednostek
oświatowych
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010 ÷ 2013
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Bez dodatkowych nakładów
-
Strona:
103/103
16.3 Kierunki działań na lata 2014-2018
W latach 2014-2018 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w latach 2010-2013.
VII. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE
UśYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY
17.
O ch r o n a r ó Ŝ n o r o d n o ś c i b i o l o g i c z n e j i k r a j o b r a z u
Polityka Ekologiczna Państwa wymaga utrzymania i/lub przywracania do właściwego stanu
róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz zwiększania powierzchni obszarów chronionych
do poziomu 1/3 terytorium Polski. Cele tej polityki powinny być realizowane poprzez
wykształcenie i pielęgnowanie spójnego systemu przyrodniczego gmin, który ma sprzyjać
zarówno zachowaniu i pomnaŜaniu zasobów biologicznych jak i stwarzaniu przyjaznych
warunków w miejscach zamieszkania.
Fundamentalne znaczenie dla zachowania bioróŜnorodności ma ochrona ekosystemów
wodnych, rzek i ich dolin, oczek wodnych i terenów wodno- błotnych. Szczególną rolę
odgrywają tu teŜ lasy, które pomimo znaczących przekształceń antropogenicznych nadal
zachowują duŜy stopień naturalności i cechują się znaczącym zróŜnicowaniem siedlisk oraz są
ostoją wielu gatunków zwierząt.
Działania podjęte w Piechowicach na rzecz ochrony przyrody będą dąŜyły do osiągnięcia
następujących celów cząstkowych:
1) utrzymanie róŜnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, w tym zapobieganie
ich fragmentacji,
2) bieŜąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych,
3) wzmacnianie znaczenia ochrony róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej w planowaniu
przestrzennym, w tym wzmacnianie roli opracowań ekofizjograficznych przy sporządzaniu
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
4) renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów,
zwłaszcza dolin rzecznych, rozwój systemów naturalnej retencji wód.
CEL STRATEGICZNY
PK
OCHRONA I WZROST RÓśNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ
17.2 Zadania własne gminy z zakresu ochrony bioróŜnorodności
C EL OPERACYJNY NR
PK 1
O k r e ś l e n i e z a s o b ó w p r z yr o d n i c z yc h m i a s t a
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
104/104
Zadanie PK1.1
Aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej miasta
Sposób realizacji
Opracowanie wykonane przez interdyscyplinarny zespół specjalistów
Spodziewane efekty
Rozpoznanie walorów przyrodniczych gminy, zwłaszcza na terenach poza
obszarami juŜ objętymi ochroną prawną, umoŜliwi pełne wykorzystanie i naleŜytą
ochronę tych walorów
Sposób weryfikacji
Dokument pt. „Inwentaryzacja przyrodnicza miasta Piechowice”
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Dokument niezbędny dla prowadzenia w gminach zadań z zakresu ochrony
przyrody, zwłaszcza poprzez prawidłowe, proponowane w opracowaniach
ekofizjograficznych rozwiązania w planowaniu przestrzennym, dlatego powinny
być one aktualizowane przynajmniej co 5 lat. Ostatnia inwentaryzacja
przyrodnicza dla miasta Piechowice została sporządzona w 1997 roku.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
do 2014 r.
C EL OPERACYJNY NR
100 tys. zł
BudŜet Miasta, WFOŚiGW
4
PK 2
R o z b u d o w a s ys t e m u o b s z a r ó w c h r o n i o n yc h
Zadanie PK2.1
Sposób realizacji
1. Objęcie ochroną prawną w formie pomników przyrody oŜywionej cennych
okazów dendrologicznych.
2. Objęcie ochroną prawną interesujących obiektów przyrody nieoŜywionej.
3. Objęcie ochroną w formie uŜytku ekologicznego terenu „Źródliska Rudnika”
w Michałowicach.
Spodziewane efekty
WdroŜenie sieci obszarów i obiektów chronionych na mocy przepisów ustawy
o ochronie przyrody, ukształtowanie terenów otwartych i zachowanie ciągłości
systemów ekologicznych.
Sposób weryfikacji
Dokumentacja pozwalająca na wdroŜenie zamierzeń dotyczących ochrony
prawnej przyrodniczo cennych terenów i drzew. Uchwały Rady Miasta o
ustanowieniu form ochrony prawnej.
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
W opracowaniach przyrodniczych wskazuje się na terenie Piechowic szereg
wartościowych pod względem przyrodniczym terenów, które nie są objęte
ochroną prawną. Pewne formy ochrony mogą być wprowadzone uchwałami rad
gmin.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2011-2013 r.
4
Objęcie ochroną prawną obiektów i obszarów o wysokich
walorach przyrodniczych
30 tys. zł
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
105/105
C EL OPERACYJNY NR
PK 3
Podniesienie róŜnorodności biologicznej i krajobrazow ej
Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U.2004, Nr 92,
poz. 880) , ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu
ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko
występujących, endemicznych, podatnych na zagroŜenia i zagroŜonych wyginięciem oraz
objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a takŜe zachowanie róŜnorodności
gatunkowej i genetycznej. W celu ochrony ostoi i stanowisk roślin lub grzybów objętych ochroną
gatunkową lub ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną
gatunkową mogą być ustalane strefy ochrony.
Zadania gminy w tym zakresie zostały ujęte, zwłaszcza w ramach celu PK2. Osiągnięciu
celu PK3 słuŜy takŜe szereg innych działań stwarzających warunki do ograniczenia
niekorzystnych oddziaływań na róŜnorodność biologiczną na przykład poprzez:
uwzględnianie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym,
edukację ekologiczną,
ochrona terenów rolniczych o ekstensywnych formach gospodarowania i stworzenie
warunków do wprowadzania zasad kodeksu dobrych praktyk rolniczych,
ochronę zieleni miejskiej,
ograniczenia emisji zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery ze źródeł energetycznych,
osiągnięcie wymaganego stopnia oczyszczania ścieków odprowadzanych do wód.
W latach 2014-2018 połoŜony będzie duŜy nacisk na ochronę cennych zasobów przyrody,
które zostały połączone w spójny system obszarów przyrodniczo czynnych.
18.
O ch r o n a l a s ó w i z i e l e n i m i e j s k i e j
Piechowice – zielonym miastem. Zieleń miejska jest najbardziej dostępnym łącznikiem
pomiędzy mieszkańcami miasta, a światem przyrody. Uporządkowane parki miejskie i zieleńce.
Lasy są naleŜycie chronione. Zwiększa się wskaźnik lesistości poprzez dolesienia.
18.2 Zadania własne z zakresu ochrony lasów i zieleni miejskiej
C EL OPERACYJNY NR
PK 4
P o w i ę k s z e n i e z a s o b ó w l e ś n yc h i z a p e w n i e n i e i c h k o m p l e k s o w e j o c h r o n y
Nie planuje się zadań własnych gminy w zakresie celu operacyjnego PK4.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
106/106
C EL OPERACYJNY NR
PK 5 .
Poprawa estetyki i rozwój zieleni w mieście
Zadanie PK5.1
Utrzymanie zieleni w mieście
Sposoby realizacji
1. Cięcie i pielęgnacja drzew komunalnych z terenu Piechowic.
2. Odnowa zadrzewień parkowych, uzupełniane zadrzewień na terenach komunalnych.
3. BieŜące utrzymanie istniejących oraz zakładanie nowych zieleńców miejskich.
4. Odbudowa parków miejskich i odnowienie infrastruktury parkowej.
Spodziewane
efekty
Uporządkowane i wypielęgnowane tereny lasów komunalnych, parków, cmentarzy,
skwerów. Przeprowadzane zabiegi pielęgnacyjne i lecznicze drzew.
Sposób weryfikacji
Sprawozdania roczne z wykonanych prac.
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Zgodnie z BudŜetem Miasta oraz Wieloletnim Planem Inwestycyjnym
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010÷2013
250 tys. zł rocznie
Zadanie K2
Realizacja programów ochrony przyrody na obszarze lasów
komunalnych oraz współdziałanie z podobnymi programami
prowadzonymi przez Nadleśnictwa w Szklarskiej Porębie
i w Karkonoskim Parku Narodowym
Sposoby realizacji
1. Sporządzenie i aktualizacja inwentaryzacji stanu lasów.
2. Realizacja nadzoru nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących
własności Skarbu Państwa
3. UŜytkowanie zasobów leśnych w sposób zgodny z zasadami ochrony
przyrody, bioróŜnorodności i krajobrazu.
4. Stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom
niepoŜądanym (poŜary, choroby, szkodniki).
5. Przebudowa drzewostanów zmienionych lub silnie uszkodzonych przez
zanieczyszczenia.
Sposób weryfikacji
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Starostwo Powiatowe, Nadleśnictwo Szklarska Poręba, KPN
Uwagi
Zadanie do realizacji na mocy Ustawy o lasach
W latach 2014-2018 kontynuowane będą działania planowane do realizacji w latach 20102013.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
107/107
19.
O ch r o n a p ow i e r zch n i z i e m i i g l eb y
W Polityce Ekologicznej Państwa zakłada się ekonomiczną i ekologiczną racjonalizację
wykorzystania gleb. W tym celu naleŜy dąŜyć do ograniczania wykorzystania gleb w sposób
niezgodny z ich walorami przyrodniczymi, dostosowania formy zagospodarowania do
naturalnego potencjału gleb, eliminacji produkcji rolniczej lub odpowiedniej zmiany upraw na
glebach zanieczyszczonych. W województwie dolnośląskim najpowaŜniejsze zagadnienia
z zakresu ochrony gleb stanowią: zmniejszenie ich kwasowości oraz ograniczenie procesu
zmniejszania się ilości próchnicy.
Kierunki działań w zakresie ochrony powierzchni ziemi wyznacza takŜe artykuł 101 Prawa
ochrony środowiska, według którego ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak
najlepszej jej jakości, w szczególności poprzez:
•
•
•
•
•
racjonalne gospodarowanie,
zachowanie wartości przyrodniczych,
zachowanie moŜliwości produkcyjnego wykorzystania,
ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania,
utrzymanie jakości gleby i ziemi powyŜej lub co najmniej na poziomie wymaganych
standardów,
• doprowadzenie jakości gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, gdy nie są
one dotrzymane
• zachowanie wartości kulturowych, z uwzględnieniem archeologicznych dóbr kultury.
W Polityce Ekologicznej Państwa wymaga się, aby tereny zdegradowane będą
systematycznie rekultywowane i przywracane przyrodzie i ludziom do optymalnego ich
wykorzystania.
CEL STRATEGICZNY
G
PODNIESIENIE JAKOŚCI GLEB
19.2 Zadania własne z zakresu ochrony powierzchni ziemi
C EL OPERACYJNY NR
G1
Ograniczenie procesu degradacji gleb
Nie przewiduje się zadań dla miasta Piechowice w ramach celu operacyjnego G1.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
108/108
G2
C EL OPERACYJNY
Monitoring jakości gleb
Prowadzenie kontroli stopnia zanieczyszczenia gleb na terenie
Piechowic
Zadanie G2.1
Sposoby realizacji
Badania środowiska gruntowo- wodnego wokół byłego składowiska odpadów
komunalnych przy ulicy Cieplickiej zgodnie z programem badań monitoringowych
Spodziewane
efekty
Poznanie stopnia zanieczyszczenia gleb na terenach przyległych do nieczynnego juŜ
składowiska odpadów komunalnych.
Sposób weryfikacji
Sprawozdania z pomiarów.
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta ( Ref. Gospodarki Nieruchomościami i Ochrony Środowiska)
Uwagi
Art. 59 ustawy O Odpadach zobowiązuje zarządzającego składowiskiem do
monitorowania jego wpływu na środowisko co najmniej raz do roku.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010 ÷ 2013
C EL OPERACYJNY NR
8 tys. zł rocznie
BudŜet Miasta
G3
R e k u l t yw a c j a g l e b z d e g r a d o w a n yc h
Zadanie G3.1
Systematyczna likwidacji dzikich składowisk gruzu i śmieci
Spodziewane efekty
Przywrócenie walorów uŜytkowych terenom zdegradowanym.
Sposób weryfikacji
Wykaz zlikwidowanych nielegalnych składowisk śmieci z adnotacją dot. sposobu
rekultywacji terenu.
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta ( Ref. Gospodarki Nieruchomościami i Ochrony Środowiska)
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010 ÷ 2013
5 tys. zł rocznie.
BudŜet Miasta
Zadanie K.3
Upowszechnianie kodeksu dobrych praktyk rolniczych
Sposób realizacji
Akcje informacyjne, warsztaty szkoleniowe, ulotki promujące rolnictwo przyjazne
dla środowiska - według programów rocznej działalności doradczej
Spodziewane efekty
Promowanie produkcji rolnej opartej na metodach zgodnych z wymogami
ochrony środowiska. Utrzymanie przyrodniczo cennych łąk w ekstensywnym
uŜytkowaniu.
Sposób weryfikacji
Informacje od jednostki realizującej zadanie
Podmiot odpowiedzialny
za koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Rejonowy Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu. Oddział w Jeleniej
Górze. Powiatowy Zespół Doradców w Jeleniej Górze
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
109/109
Zadanie K.4
Prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi
Spodziewane efekty
Poznanie stopnia, mechanizmów i przyczyn zanieczyszczenia gleb
umoŜliwiające wskazanie winnego i egzekwowanie działań zapobiegających
zanieczyszczeniom
Sposób weryfikacji
za koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Starostwo Powiatowe
Uwagi
Zadanie realizowane na mocy art. 109, ust. 2 POŚ oraz art. 18, ust. 1 i art. 19
ustawy „O ochronie gruntów rolnych i leśnych”
W latach 2014-2018 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w latach 2010-2013.
20.
O c h r o n a z a s o b ó w n a t u r a l n y c h , ko p a l i n i w ó d
p o d z i e m n ych
Na terenie miasta nie istnieją udokumentowane złoŜa surowców mineralnych, nie
występuje zatem potrzeba ich ochrony. W przypadku złoŜa granitu w Michałowicach
rozstrzygnięto, Ŝe nie zostanie tu podjęta eksploatacja złoŜa.
Na obszarach wymagających ochrony wód podziemnych Zbiornika Karkonoskiego oraz
wód termalnych złoŜa „Cieplice” nie będą lokalizowane przedsięwzięcia mogące negatywnie
wpłynąć na jakość złoŜa tych wód ani teŜ nie zmniejszą jego wydajności.
Z
CEL STRATEGICZNY
RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH
20.2 Zadania własne
C EL OPERACYJNY NR
Z1
Z ł o Ŝ a s u r o w c ó w m i n e r a l n yc h s ą r a c j o n a l n i e w yk o r z ys t yw a n e i s k u t e c z n i e
chronione
Nie planuje się zadań własnych dla miasta w ramach celu Z1.
Podejmowane
będą
działania
umoŜliwiające
udokumentowanie
wykorzystywanie ewentualnych wód termalnych do celów energetycznych.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
i racjonalne
110/110
VIII. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA
EKOLOGICZNEGO
21.
J a ko ś ć w ó d i s t o s u n k i w o d n e
Jednym z warunków rozwoju miasta są zasoby czystych wód zarówno powierzchniowych
jak i podziemnych. Jest to czynnik niezbędny do właściwego rozwoju zagospodarowania
turystycznego i rekreacyjnego regionu i umoŜliwiający poprawę jakości Ŝycia mieszkańców.
Zasoby wodne w duŜym stopniu gwarantują ciągłość procesów przyrodniczych, decydują
o walorach ekologicznych regionu i róŜnorodności biologicznej.
Polityka Ekologiczna Państwa wskazuje, Ŝe w perspektywie do roku 2010 ładunek
zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych z przemysłu powinien zmniejszyć
się w stosunku do stanu z roku 1990 o 50%, zaś z gospodarki komunalnej na terenie miast oraz
spływu powierzchniowego o 30%. Taka redukcja pozwoli na spełnienie przez wody
powierzchniowe standardów jakościowych obowiązujących w polskich przepisach
ekologicznych. W związku z powyŜszym działania w zakresie ochrony wód powierzchniowych
będą prowadzone w kierunku rozbudowy sieci kanalizacyjnych oraz budowy i modernizacji
oczyszczalni ścieków. Ponadto coraz większy nacisk będzie kładziony na zmniejszenie
zanieczyszczeń obszarowych.
CEL STRATEGICZNY
W
POPRAWA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ OCHRONA
JAKOŚCI I ILOŚCI WÓD PODZIEMNYCH WRAZ Z RACJONALIZACJĄ
ICH WYKORZYSTANIA
21.2 Zadania własne z zakresu ochrony wód
C EL OPERACYJNY NR
W1
Uporządkow anie gospodarki w odno-ściekow ej
Zadanie W1.1
Rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej w Piechowicach
Sposób realizacji
Budowa wodociągu i kanalizacji sanitarnej w ul. Prusa (270,5 tys. zł.)
Spodziewane efekty
Poprawa stanu gospodarki ściekowej miasta, poprawa stanu czystości wód
powierzchniowych
Sposób weryfikacji
Protokoły odbiorcze sieci, dokumentacja techniczna
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
270,5 tys. zł
Strona:
111/111
C EL OPERACYJNY NR
W2
O g r a n i c z e n i e z a n i e c z ys z c z e ń s p o w o d o w a n yc h n i e k o n t r o l o w a n ym i s p ł yw a m i
p o w i e r z c h n i o w ym i
Zadanie W2.1
Poprawa systemu odprowadzania i oczyszczania wód opadowych
Sposób realizacji
1. Opracowanie dokumentacji do uzyskania pozwolenia na szczególne
korzystanie ze środowiska w zakresie odprowadzania wód opadowych do
wód powierzchniowych (35 tys. zł)
2. Remonty, modernizacja i utrzymanie w naleŜytym stanie technicznym
istniejących urządzeń słuŜących odprowadzaniu i oczyszczaniu wód
opadowych (150 tys. zł).
Spodziewane efekty
Uporządkowanie stanu formalno-prawnego gospodarki wodami opadowymi.
Likwidacja lokalnych podtopień.
Sposób weryfikacji
Dokumentacja techniczna, protokół odbioru, pozwolenia wodno-prawne,
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1
pkt 3. ustawy Prawo Wodne
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010-2013 r.
185 tys. zł
Zadanie K5
Poprawa zaopatrzenia w wodę do spoŜycia
Sposób realizacji
1. Wykonanie wodociągu rozdzielczego z rur PE w zakresie średnic ∅100 mm ∅315 mm (17,68 km)
2. Wykonanie dwóch hydroforowni wraz z robotami ziemnymi, odwodnieniem,
ogrodzeniem, oświetleniem, drogą dojazdową, zasilaniem elektrycznym,
i pracami towarzyszącymi
Spodziewane efekty
Poprawa systemu zaopatrzenia w wodę oraz jakości wody do spoŜycia przez
ludzi.
Sposób weryfikacji
Informacje od jednostki realizującej zadanie. Protokoły odbiorcze.
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2011-2014 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
ok. 9 mln. zł
Środki pozyskane przez KSWiK
Strona:
112/112
Zadanie K6
Rozbudowa systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków
3. wykonanie kanalizacji grawitacyjnej o średnicach ∅160 mm, ∅200 mm i
∅250 mm o łącznej długości około 23,84 km,
Sposób realizacji
4. wykonanie rurociągów tłocznych o średnicach ∅63 mm, ∅110 mm, ∅125
mm o łącznej długości około 0,65 km,
5. budowa 3 sieciowych przepompowni ścieków;
Spodziewane efekty
Poprawa stanu gospodarki ściekowej miasta, poprawa stanu czystości wód
powierzchniowych
Sposób weryfikacji
Informacje od jednostki realizującej zadanie. Protokoły odbioru.
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Karkonoski System Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2011-2014 r.
ok. 30 mln. zł
Środki pozyskane przez KSWiK
PowyŜsze zadania będą realizowane w ramach Etapu II projektu „Karkonoski System
Wodociągów i Kanalizacji”. Są one przedmiotem aplikacji o dofinansowanie z Funduszu
Spójności w ramach VI konkursu dla I priorytetu – Gospodarka wodno-ściekowa POIiŚ –
listopad 2009.
Realizacja zadań wynikających z harmonogramu programu „Karkonoski System
Wodociągów i Kanalizacji”. Pozostałe zadania związane z budową nowych obiektów będą
realizowane w późniejszym etapie ze środków własnych spółki KSWIK lub innych źródeł,
natomiast inwestycje modernizacyjne i przebudowy istniejących obiektów będą realizowane
w ramach inwestycji odtworzeniowych. Porządkowana i rozbudowywana będzie sieć kanalizacji
deszczowej.
22.
O ch r o n a p r ze d h a ł a s e m
Hałas jest czynnikiem fizycznym nie powodującym widocznej i trwałej degradacji
środowiska. Negatywne oddziaływanie fal akustycznych dotyczy przede wszystkim ludzi
w okresie przebywania w strefach ich uciąŜliwego oddziaływania.
Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego
środowiska – ustala art. 112 Prawa ochrony środowiska. Cel ten ma być osiągany poprzez
utrzymanie poziomu hałasu poniŜej lub na poziomie wartości dopuszczalnej, a tam, gdzie
normy nie są dotrzymane naleŜy dąŜyć do zmniejszenia hałasu co najmniej do dopuszczalnego.
W ten sposób ustawa definiuje cel strategiczny w zakresie ochrony środowiska przed hałasem.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
113/113
Osiągnięcie tego celu w Piechowicach umoŜliwi racjonalnie prowadzona polityka rozwoju
przestrzennego, która winna być ukierunkowana na zmniejszenie skali naraŜenia mieszkańców
miejscowości na nadmierny hałas, przede wszystkim na mający największy zasięg przestrzenny
hałas emitowany przez środki transportu.
CEL STRATEGICZNY
H
ZMNIEJSZENIE ZAGROśENIA MIESZKAŃCÓW MIASTA
PONADNORMATYWNYM HAŁASEM
22.2 Zadania własne z zakresu kształtowania klimatu akustycznego
C EL OPERACYJNY NR
H1
O g r a n i c z e n i e h a ł a s u k o m u n i k a c yj n e g o
Zadanie H1.1
Systematyczne podnoszenie jakości nawierzchni dróg gminnych
Sposób realizacji
Remonty bieŜące dróg oraz przebudowa ulic będących pod zarządem Miasta
Spodziewane efekty
Zmniejszenie hałasu, znaczne ograniczenie wibracji.
Sposób weryfikacji
Protokoły odbiorcze robót remontowych
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Zadania przewidziane w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010-2013 r.
Zadanie H1.2
9,0 mln. zł
BudŜet Miasta,
Fundusze pomocowe U.E.
Budowa ścieŜek rowerowych jako alternatywy dla ruchu
samochodowego
Spodziewane efekty
Zmniejszenie ruchu samochodowego, a w konsekwencji - hałasu.
Sposób weryfikacji
Protokoły odbiorcze robot budowlanych
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Zadania przewidziane w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010-2011 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
700 tys. zł.
BudŜet Miasta,
Fundusze pomocowe U.E.
Strona:
114/114
C EL OPERACYJNY NR
H2
E l i m i n o w a n i e h a ł a s ó w k o m u n a l n yc h o r a z z o b i e k t ó w p r z e m ys ł o w yc h
i u s ł u g o w yc h
Poza działaniami w zakresie właściwego planowania przestrzennego nie planuje się
dodatkowych zadań własnych miasta w zakresie celu H2.
C EL OPERACYJNY
H3
Monitoring hałasu
Nie planuje się zadań własnych miasta w zakresie celu H3.
Zadanie K7
Likwidacja istniejących uciąŜliwości hałasów instalacyjnych
Sposób realizacji
Wydawanie decyzji o dopuszczalnych poziomach hałasu - zadanie
podejmowane na wniosek WIOŚ we Wrocławiu.
Spodziewane efekty
Ograniczenie uciąŜliwości akustycznych od obiektów przemysłowych
i usługowych.
Sposób weryfikacji
Informacje o wydanych decyzjach o dopuszczalnych poziomach hałasu.
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Starostwo Powiatowe, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we
Wrocławiu
Uwagi
Zadanie realizowane na mocy art. art. 115 a ustawy Prawo ochrony środowiska
Zadanie K8
Ocena stanu klimatu akustycznego przy drogach nie będących
pod zarządem miasta
Sposób realizacji
Wykonanie badań akustycznych przy drodze powiatowej nr 2763D
w Piechowicach (Pakoszów), drodze wojewódzkiej nr 366 oraz drodze krajowej
nr 3
Spodziewane efekty
Działanie to pozwoli pozyskać informacje o uciąŜliwości hałasów
komunikacyjnych oraz wskazać dalsze działania, które powinny być podjęte
w celu poprawy klimatu akustycznego.
Sposób weryfikacji
Dokumentacja
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Zarządcy dróg, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu w
ramach monitoringu środowiska
Uwagi
Podstawą prawną realizacji tego zadania jest art. 118, ust. 1 ustawy Prawo
ochrony środowiska
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
115/115
W latach 2014-2018 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w aktualnym
przedziale czasowym. Celowe jest teŜ podjęcie działań mających na celu wdraŜanie koncepcji
wykorzystania transportu kolejowego w ruchu miejscowym według projektu „Regiotram”.
W perspektywie niezaleŜnej od Miasta podjęte zostaną prace nad budową obwodnicy Piechowic
w ciągu drogi wojewódzkiej nr 366. Przebieg tej obwodnicy jest uwzględniony w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego Piechowic i Jeleniej Góry.
23.
O ch r o n a p ow i e t r z a p r ze d z a n i e c z y s zc ze n i e m
DuŜe zakłady przemysłowe objęte są dosyć dobrze funkcjonującym systemem monitoringu,
a prowadzona w ostatnich latach polityka przyczyniła się do znaczącego spadku ich
uciąŜliwości. Jednocześnie coraz większy udział w emisji zanieczyszczeń do powietrza mają
źródła energetyczne.
Rolą władz samorządowych będzie wspieranie likwidacji kotłowni wyposaŜonych w stare,
wyeksploatowane kotły opalane węglem poprzez podłączanie obiektów do sieci cieplnej bądź
kotłowni gazowych (ew. olejowych). Promowane będą działania prowadzące do poprawy izolacji
cieplnej budynków oraz do wprowadzenia ekonomicznych regulacji zuŜycia energii cieplnej
(liczniki). Prowadzona będzie w tym zakresie równieŜ edukacja, mająca na celu zakorzenienie
i utrwalenie zachowań pro-ekologicznych (np. oszczędność energii cieplnej i elektrycznej,
uŜywanie węgla dobrej jakości). Termomodernizacja prowadzona zarówno w skali
indywidualnego odbiorcy, jak i zakładów pozwala na zredukowanie zuŜycia energii nawet
o 60%, co automatycznie oznacza ograniczenie emisji zanieczyszczeń.
Alternatywą dla paliw tradycyjnych jest wykorzystanie innych źródeł energii, zwłaszcza
biomasy, energii geotermalnej, energii wód płynących i energii słonecznej. Funkcjonujące
obiekty powinny być utrzymane, modernizowane i właściwie uŜytkowane.
W Polityce Ekologicznej Państwa za cel do roku 2010 uznano co najmniej podwojenie
w stosunku do roku 2000 wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych (co jest zgodne
z celami Unii Europejskiej). Wykorzystanie alternatywnych źródeł wymaga jednak bardzo
szczegółowej analizy stanu istniejącego i moŜliwych do osiągnięcia korzyści. Dlatego teŜ
Miasto, w miarę swoich moŜliwości, będzie wspierało, równieŜ finansowo, działania
podejmowane w kierunku stosowania alternatywnych, odnawialnych źródeł energii. Powinny być
stworzone mechanizmy i rozwiązania (organizacyjne, instytucjonalne, prawne i finansowe),
które pozwolą zwiększyć zainteresowanie wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych.
Emisja ze źródeł mobilnych stanowi coraz większe zagroŜenie, szczególnie na obszarze
miasta i na terenach znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie waŜniejszych szlaków
komunikacyjnych. Zmniejszenie emisji moŜliwe jest przez wyprowadzenie części ruchu
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
116/116
samochodowego z obszarów intensywnie zabudowanych. W tym celu powinny być m.in.
budowane obwodnice, które pozwolą na rozdzielenie ruchu lokalnego i tranzytowego.
Jednocześnie władze miasta będą promować transport zbiorowy, w tym takŜe pasaŜerskie
połączenia kolejowe. Kontynuowane będą działania zmierzające do stworzenia lokalnych
systemów komunikacji szynowej (Projekt „Regiotram”). Bardzo duŜe znaczenie będzie miało
podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu technicznego. Ponadto przeprowadzone
muszą zostać działania, które pozwolą na poprawienie płynności ruchu. Michałowice
i Górzyniec, z racji na funkcje pensjonatowe, powinny być objęte szczególnymi działaniami.
CEL STRATEGICZNY
P
POPRAWA JAKOŚCI POWIETRZA
23.2 Zadania własne z zakresu ochrony atmosfery
C EL OPERACYJNY P1
O g r a n i c z e n i e e m i s j i z a n i e c z ys z c z e ń d o p o w i e t r z a z e ź r ó d e ł e n e r g e t yc z n yc h
Zadanie P1.1
Termomodernizacja budynków
Sposób realizacji
Termomodernizacja budynków uŜyteczności publicznej
Spodziewane efekty
Zmniejszenie strat cieplnych w budynkach i efektywne wykorzystywanie ciepła redukcja emisji ze źródeł dostarczających energię cieplną.
Sposób weryfikacji
Dokumentacja z realizacji zadań.
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Uwagi
Zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym.
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2010-2013 r.
C EL OPERACYJNY
400 tys. zł rocznie
BudŜet Miasta, WFOŚiGW, środki
finansowe UE
P2
Monitoring jakości pow ietrza
Badania jakości powietrza na terenie powiatu realizowane są w ramach zadań własnych
Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu oraz Powiatowej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej w Jeleniej Górze. Zaleca się, aby Miasto utrzymywało ścisłą
współpracę z tymi jednostkami polegającą na wymianie informacji.
C EL OPERACYJNY
P3
Z m n i e j s z e n i e z a n i e c z ys z c z e n i a p o w i e t r z a p o c h o d z ą c e g o z e ź r ó d e ł
k o m u n i k a c yj n yc h
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
117/117
Zadania sprzyjające temu celowi opisane zostały w części Programu dotyczącej hałasu
(cel H1- ograniczenie uciąŜliwości hałasu komunikacyjnego).
W latach 2014-2018 będą kontynuowane działania planowane do realizacji w aktualnym
przedziale czasowym, a w szczególności:
modernizacja źródeł niskiej emisji zanieczyszczeń energetycznych,
termomodernizacja budynków,
promocja i wdraŜanie źródeł energii odnawialnej.
24.
O ch r o n a k l i m at u
Polska włączyła się w realizację unijnej polityki ochrony klimatu. Podstawowym
obowiązkiem Polski jest terminowe i pełne wdraŜanie wspólnotowych przepisów odnoszących
się do ochrony klimatu. Decyzja 280/2004/WE56 w sprawie mechanizmu monitorowania emisji
gazów cieplarnianych i wdraŜania Protokołu z Kioto we Wspólnocie stworzyła podstawy prawne
do monitorowania emisji gazów cieplarnianych w krajach członkowskich, zobowiązała je do
opracowania i wdroŜenia krajowych programów redukcji emisji, a takŜe projekcji emisji do roku
2020 dla kaŜdego gazu i sektora oraz monitorowania postępu w wypełnianiu postanowień
Konwencji Klimatycznej i Protokołu z Kioto, w tym wdraŜania handlu emisjami i innych
mechanizmów przyjętych w Protokole.
Realizacja celów polityki klimatycznej na poziomie samorządowym wymaga aktywnego
wspierania prac podejmowanych przez róŜne sektory, z których większość została opisana
w rozdziałach tego dokumentu. W szczególności działania na rzecz ochrony klimatu dotyczyć
będą w odniesieniu do:
1. sektora energetycznego:
• zwiększania udziału odnawialnych źródeł energii;
• promocji i rozwoju systemów skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła;
• wprowadzania rozwiązań opartych na zarządzaniu popytem na energię;
2. przemysłu:
• racjonalizacji zuŜycia energii w procesach produkcyjnych;
• promocji technologii niskoemisyjnych;
• poprawy standardów wydajności energii dla urządzeń elektrycznych i oświetlenia;
3. do transportu:
• optymalizacji systemu transportowego oraz promocja transportu publicznego;
• promocji niskoemisyjnych (bezemisyjnych) środków transportu;
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
118/118
• edukacji kierowców w zakresie efektywnego wykorzystania środków transportu
i prowadzenia pojazdów w sposób oszczędny energetycznie;
• zachęcania do stosowania innych form transportu (kolej, rowery);
• budowa ścieŜek rowerowych;
4. do rolnictwa:
• promowania praktyk rolniczych zmniejszających emisję gazów cieplarnianych,
• utrzymywania gruntów rolnych w dobrej kondycji środowiskowej;
• wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnej na terenach rolnych;
• rozwoju upraw energetycznych zgodnych z wymaganiami ochrony róŜnorodności
biologicznej;
5. do leśnictwa:
• wzrostu roli lasów w wiązaniu dwutlenku węgla;
• promowania praktyk leśnych ograniczających emisję gazów cieplarnianych z gospodarki
leśnej;
• ochrony gleb leśnych przed zmniejszeniem zawartości próchnicy;
6. do gospodarki komunalnej:
• kontynuacji prac w zakresie termoizolacji budynków uŜyteczności publicznej
i mieszkalnych;
• zmniejszania strat energii w lokalnych systemach przesyłowych ciepła;
• wprowadzania energooszczędnych systemów oświetlenia miejskiego;
• zmiany nośnika energii - z węgla na odnawialne źródła energii lub gaz w kotłowniach
lokalnych;
• optymalizacji i rozwoju systemu transportu publicznego;
7. do gospodarki odpadami:
• zmniejszania ilości wytwarzanych odpadów u źródła, odzysk odpadów,
• pozysku i energetycznego wykorzystywania gazu wysypiskowego.
W szczególności, powodzenie programów ochrony klimatu zaleŜeć będzie równieŜ od
działań edukacyjnych i promowania powyŜszych rozwiązań.
25.
Gospodar ka odpadami
Szczegółowy sposób gospodarki odpadami został przedstawiony w Międzygminnym Planie
Gospodarki Odpadami dla gmin zrzeszonych w Związku Gmin Karkonoskich. Plan ten został
wykonany przez Związek Gmin Karkonoskich.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
119/119
26.
P r o m i e n i owa n i e e l e k t r o m a g n e t yc z n e
W programie zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego
zakłada się przeprowadzenie inwentaryzacji wszystkich potencjalnych źródeł promieniowania
i kontrolne pomiary natęŜenia promieniowania elektromagnetycznego. Zadanie to jest
realizowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu.
Docelowo, w Ŝadnym miejscu na terenach zabudowanych, ani teŜ na terenach
planowanych pod zabudowę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nie
powinny być przekroczone dopuszczalne wartości wskaźników pół elektromagnetycznych.
PEM
CEL STRATEGICZNY
WYELIMINOWANIE NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ PÓL
ELEKTROMAGNETYCZNYCH
Nie przewiduje się zadań własnych gminy w zakresie celu PEM.
27.
P r o m i e n i owa n i e j o n i z u j ą c e
NaleŜy kontrolować stęŜenie radonu w pomieszczeniach mieszkalnych oraz w miejscach
publicznych, w którym stale lub przez długi okres czasu przebywają ludzie, a szczególnie dzieci
i młodzieŜ. W razie stwierdzenia przekroczeń wartości dopuszczalnych będą podejmowane
działania zaradcze.
R
CEL STRATEGICZNY
BEZPIECZEŃSTWO JĄDROWE
C EL OPERACYJNY NR
R1
S p r a w n y m o n i t o r i n g z a w a r t o ś c i r a d o n u w w o d z i e d o s p o Ŝ yc i a o r a z
w p o m i e s z c z e n i a c h p r z e z n a c z o n yc h n a s t a ł y p o b yt l u d z i
Nie przewiduje się zadań własnych dla Piechowic w zakresie celu R.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
120/120
Prowadzenie monitoringu stęŜeń radonu w wodzie do spoŜycia oraz
badania zawartości radonu w budynkach
Zadanie K9
1.
2.
Sposób
realizacji
Realizacja programu badań radonu w wodzie ujmowanej do wodociągów.
Realizacja programu kontroli stęŜenia radonu w pomieszczeniach budynków
przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
Spodziewane
efekty
Analiza wyników monitoringu stęŜenia radonu w wodzie ujmowanej do celów
komunalnych umoŜliwi podjęcie decyzji o ewentualnym uwzględnieniu eliminacji
radonu w procesie uzdatniania wody. Kontrola stęŜenia radonu w pomieszczeniach
budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi pozwoli podjąć stosowne środki
zaradcze, tam gdzie okaŜe się to potrzebne.
Sposób
weryfikacji
Sprawozdania z realizacji programu monitoringu stęŜeń radonu w budynkach oraz
w wodzie do spoŜycia.
Podmiot
realizujący
zadanie
Państwowa Agencja Atomistyki. Biuro Obsługi Roszczeń b. Pracowników ZPR 1 w
Jeleniej Górze
Uwagi
Pomiary są realizowane w ramach zadań własnych PAA.
W latach 2014-2018 będą kontynuowane następujące działania:
Realizacja programu badań radonu w wodzie ujmowanej do wodociągów.
W zaleŜności od wyników monitoringu stęŜenia radonu w wodzie, uwzględnić w procesie
uzdatniania wody takŜe eliminowanie radionuklidów.
Ochrona przed nadmierną koncentracją radonu w budynkach.
28.
Pow a Ŝ n e a w a r i e i z a g r o Ŝ e n i a n at u r a l n e
System przeciwdziałania powaŜnym awariom przemysłowym istnieje w Polsce od
dłuŜszego czasu, oparty jest on na ścisłym nadzorze nad instalacjami stwarzającymi
nadzwyczajne zagroŜenie dla środowiska sprawowanym przez instytucje publiczne, w tym
Inspekcję Ochrony Środowiska. W ostatnich latach system ten został dostosowany do wymagań
wspólnotowych zawartych zwłaszcza w Dyrektywie 96/82/WE w sprawie przeciwdziałania
zagroŜeniom powaŜnymi awariami z udziałem substancji niebezpiecznych (tzw. Dyrektywie
Seveso II), zmienionej Dyrektywą 2003/105/WE50. Przepisy te oparto o zasadę,
Ŝe zagroŜeniom naleŜy przeciwdziałać u źródła, głównym podmiotem przepisów polskich jest
prowadzący instalację bądź zakład zwiększonego lub duŜego ryzyka, na które nałoŜono
większość obowiązków i zadań. Prowadzenie rejestru potencjalnych sprawców powaŜnych
awarii jest ustawowym obowiązkiem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, w imieniu,
którego na terenie Jeleniej Góry działa Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska we
Wrocławiu. W Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest
całodobowy system
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
121/121
alarmowania, informowania i interwencji w przypadku wystąpienia zdarzeń mogących
skutkować powaŜnymi awariami.
W Polityce Ekologicznej Państwa wyznaczono następujące kierunki działań w omawianym
zakresie:
1)
Intensyfikacja inspekcji i kontroli obiektów niebezpiecznych przez właściwe słuŜby.
2)
Przygotowanie powiatowych planów i programów zmniejszających prawdopodobieństwo
wystąpienia powaŜnych awarii.
3)
Prowadzenie szkoleń dla pracowników organów administracji publicznej oraz podmiotów
gospodarczych w zakresie zapobiegania powaŜnym awariom.
4)
Wspieranie współpracy odpowiednich słuŜb i instytucji w zakresie wdraŜania programów
informowania mieszkańców o powaŜnych awariach i edukacji w tym zakresie.
5)
Stworzenie systemu pozwalającego na analizę i wykorzystanie doświadczeń z przebiegu
zaistniałych awarii i przebiegu akcji ratowniczych.
6)
Doskonalenie procedur dialogu ze społeczeństwem w sprawach związanych z lokalizacją
i funkcjonowaniem zakładów stwarzających ryzyko powaŜnych awarii.
N
CEL STRATEGICZNY
ZAPOBIEGANIE POWAśNYM AWARIOM PRZEMYSŁOWYM
I ZAGROśENIOM NATURALNYM ORAZ ELIMINACJA
I MINIMALIZACJA SKUTKÓW W RAZIE ICH WYSTĄPIENIA
C EL OPERACYJNY NR
N1
P o p r a w a b e z p i e c z e ń s t w a e k o l o g i c z n e g o i m i n i m a l i z o w a n i e r yz yk a w ys t ą p i e n i a
p o w a Ŝ n e j a w a r i i b ę d ą c e j n a s t ę p s t w e m t r a n s p o r t u s u b s t a n c j i n i e b e z p i e c z n yc h
Zadanie N1.1
Tworzenie zintegrowanych polsko- czeskich struktur współpracy
w zakresie zapobiegania i usuwania skutków klęsk Ŝywiołowych
w pasie transgranicznym
Sposób realizacji
1. Adaptacja pomieszczeń w siedzibie OSP w Piechowicach na Transgraniczne
Centrum Ewakuacji i Pomocy Ludności.
2. Przeprowadzenie warsztatów mających na celu wypracowanie wspólnych
modułów działania.
3. Zakup 4 pojazdach specjalistycznych i sprzętu ratowniczo- prewencyjnego.
4. Wspólne ćwiczenia szkoleniowe z udziałem zakupionych pojazdów
specjalistycznych.
Spodziewane efekty
Zorganizowanie sprawnego systemu prewencji i przeciwdziałania w sytuacjach
nadzwyczajnych zagroŜeń.
Sposób weryfikacji
Dokumenty świadczące
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
122/122
Partnerzy
Miasto Harrachov, gmina Korenov, miasto Szklarska Poręba, gmina Stara
Kamienica
Uwagi
Projekt przygotowywany wspólnie z Partnerami od 2007 roku w ramach
Programu Operacyjnego Współpracy Przygranicznej Republika Czeska –
Rzeczpospolita Polska 2007 -2013
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2009-2011r.
Zadanie N1.2
362,6 tys. Euro
BudŜet Miasta (15%)
Fundusze celowe UE (EFRR-85%)
Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
Sposób realizacji
1. Współdziałanie gminnych słuŜb w przebiegu szkoleń i ćwiczeń Gminnego
Zespołu Reagowania Kryzysowego.
2. Wspólne ćwiczenia szkoleniowe gmin polskich i czeskich będących
uczestnikami projektu „Tworzenie zintegrowanych polsko- czeskich struktur
współpracy w zakresie zapobiegania i usuwania skutków klęsk Ŝywiołowych
w pasie transgranicznym” – kontynuacja zadania N1.1
Spodziewane efekty
Zorganizowanie sprawnego systemu prewencji i przeciwdziałania w sytuacjach
nadzwyczajnych zagroŜeń. Doskonalenie współpracy na szczeblu lokalnym,
ponadlokalnym i międzynarodowym. Zapewnienie prawidłowego postępowania
poawaryjnego oraz umiejętność analizy.
Sposób weryfikacji
Analiza współdziałania i koordynacja słuŜb biorących udział w ćwiczeniach
Podmiot
odpowiedzialny
Burmistrz Miasta, Gminny Zespół Reagowania Kryzysowego
Uwagi
W działaniach mających na celu likwidację skutków wystąpienia nadzwyczajnych
zagroŜeń uczestniczy takŜe dofinansowywana z BudŜetu Miasta Ochotnicza
StraŜ PoŜarna w Piechowicach
Okres realizacji
Szacowany budŜet
2012-2013 r.
3 tys. zł rocznie
BudŜet Miasta
Zadanie K10
Budowa systemu ostrzegania i alarmowania ludności powiatu
jeleniogórskiego przed katastrofami naturalnymi
Spodziewane efekty
Zwiększenie bezpieczeństwa ludności powiatu
Sposób weryfikacji
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
Wydział Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych Starostwa Powiatowego
Uwagi
Zadanie realizowane na podstawie § 8 pkt 1 lit.f Rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 16 października 2006r. w sprawie systemów wykrywania skaŜeń
i właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. z 2006 r. Nr 191, poz. 1415 z
późn. zm.) oraz § 3 pkt 6 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca
2002r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju
oraz szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. z 2002 r. Nr
96, poz. 850 z późn. zm.).
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
123/123
Zadanie K11
Zadania wynikające ze Studium ochrony przed powodzią zlewni
górnego Bobru
Spodziewane efekty
Zwiększenie bezpieczeństwa powodziowego ludności miasta
Sposób weryfikacji
Podmiot
odpowiedzialny za
koordynację
Burmistrz Miasta
Realizator zadania
RZGW we Wrocławiu. Zarząd Zlewni Bobru, Nysy ŁuŜyckiej, Bystrzycy
i Kaczawy z siedzibą w Jeleniej Górze
Realizowane będą zadania wynikające ze Studium ochrony przed powodzią zlewni górnego
Bobru. W zakresie przeciwdziałania skutkom powstawania powaŜnych awarii, w latach 20122016 będzie kontynuowany program szkoleń i ćwiczeń.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
124/124
VIII. ZRÓWNOWAśONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, WODY
I ENERGII
CEL STRATEGICZNY
A
ZRÓWNOWAśONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, WODY I ENERGII
C EL OPERACYJNY NR
A1
R a c j o n a l i z a c j a u Ŝ yt k o w a n i a w o d y d o c e l ó w k o n s u m p c yj n yc h
Cel ten wynika z przyjętych limitów krajowych. Największe znaczenie dla realizacji tego
celu mają działania podejmowane przez poszczególne zakłady produkcyjne, a takŜe jednostki
funkcjonujące w sektorze komunalnym. Cel ten będzie osiągnięty poprzez:
Zmniejszenie strat wody w systemach przesyłowych.
Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zuŜycia wody w gospodarstwach
domowych (modernizacja urządzeń, instalacja liczników wody).
Zmniejszanie wskaźników wodochłonności produkcji.
Nie planuje się innych, poza edukacyjnymi, zadań własnych dla miasta Piechowice
w ramach celu A1. Miasto będzie natomiast koordynowało działania prowadzone w tym
kierunku przez Spółkę KSWiK.
C EL OPERACYJNY NR
A2
D ą Ŝ e n i e d o r e l a t yw n e g o z m n i e j s z e n i a z u Ŝ yc i a e n e r g i i e l e k t r yc z n e j i c i e p l n e j
Cel ten wynika bezpośrednio z załoŜeń Polityki Ekologicznej Państwa. Jego osiągnięcie
uwarunkowane jest dalszym urealnieniem cen energii, m.in. poprzez wliczenie w jej cenę
jednostkową kosztów środowiskowych. Działania Miasta wspomagające osiągnięcie w/w celu
sprowadzają się do następujących kategorii:
zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w obiektach uŜyteczności publicznej poprzez
poprawę parametrów energetycznych budynków (termomodernizacja).
wsparcie logistyczne projektów w zakresie termomodernizacji budynków innych niŜ
uŜyteczności publicznej,
stopniowe przechodzenie na stosowanie energooszczędnych źródeł energii.
Zadanie te zostały ujęte w ramach celu P1: Ograniczenie emisji zanieczyszczenia powietrza ze
źródeł energetycznych.
C EL OPERACYJNY NR
A3
Z w i ę k s z e n i e w yk o r z ys t a n i a e n e r g i i z r e g i o n a l n yc h ź r ó d e ł o d n a w i a l n yc h
Działania Miasta wspomagające osiągnięcie w/w celu polegać będą przede wszystkim na
wspieraniu logistycznym, a w miarę moŜliwości takŜe finansowym projektów w zakresie budowy
urządzeń i instalacji z zakresu energii odnawialnej i niekonwencjonalnej.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
125/125
IX. HARMONOGRAM WŁASNYCH ZADAŃ PROEKOLOGICZNYCH I NAKŁADY NA REALIZACJĘ PROGRAMU
l.p
Nazwa zadania
1
Opracowanie aktualizacji Programu Ochrony
Środowiska Gminy Miejskiej Piechowice na lata
2014÷2017 z perspektywą do roku 2021
2
Numer
zadania
Szacowany budŜet w tys. zł.
2010
2011
2012
2013
Źródła
finansowania
S1
Burmistrz Miasta Piechowice
0
0
0
20,0
BudŜet Miasta
Wspieranie finansowe działań słuŜących
podnoszeniu świadomości ekologicznej
mieszkańców Piechowic
E1.1
10,0
10,0
10,0
10,0
BudŜet Miasta
3
Działalność informacyjna na tematy ekologiczne
E1.2
10,0
10,0
10,0
10,0
BudŜet Miasta
4
Współpraca z międzygminnymi ośrodkami
prowadzącymi edukację ekologiczną
E2.1
0
0
0
0
5
Aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej miasta
PK1.1
0
6
Objęcie ochroną prawną obiektów i obszarów o
wysokich walorach przyrodniczych
PK2.1
0
10,0
10,0
10,0
BudŜet Miasta,
WFOŚiGW
7
Utrzymanie zieleni w mieście
PK5.1
250,0
250,0
250,0
250,0
BudŜet Miasta,
WFOŚiGW
8
Prowadzenie kontroli stopnia zanieczyszczenia
gleb na terenie Piechowic
G2.1
Burmistrz Miasta Piechowice,
(Referat Gospodarki
Nieruchomościami i Ochrony
Środowiska)
8,0
8,0
8,0
8,0
BudŜet Miasta
9
Systematyczna likwidacji dzikich składowisk gruzu
i śmieci
G3.1
(Referat Gospodarki
Nieruchomościami i Ochrony
Środowiska)
5,0
5,0
5,0
5,0
BudŜet Miasta
Budowa sieci wodno-kanalizacyjnej
w Piechowicach
W1.1
270,5
0
0
0
BudŜet Miasta,
WFOŚiGW
10
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
126/126
Bez dodatkowych
nakładów
BudŜet Miasta,
WFOŚiGW
100,0
l.p
Numer
zadania
Nazwa zadania
Szacowany budŜet w tys. zł.
2010
2011
2012
2013
11
Poprawa systemu odprowadzania i oczyszczania
wód opadowych
W2.1
35,0
12
Systematyczne podnoszenie jakości nawierzchni
dróg gminnych
H1.1
2500,0
BudŜet Miasta,
WFOŚiGW
13
Budowa ścieŜek rowerowych jako alternatywy dla
ruchu samochodowego
H1.2
14
Termomodernizacja budynków uŜyteczności
publicznej
P1.1
400,0
400,0
400,0
400,0
15
Tworzenie zintegrowanych polsko- czeskich
struktur współpracy w zakresie zapobiegania i
usuwania skutków klęsk Ŝywiołowych w pasie
transgranicznym
N1.1
1037,4
147,7
0
0
16
Ćwiczenia gminnych słuŜb reagowania
kryzysowego
N1.2
Burmistrz Miasta Piechowice,
Gminny Zespół Reagowania
Kryzysowego
3,0
3,0
3,0
3,0
6638,9
4904,7
5608,0
5129,0
150,0
1800,0
2600,0
Źródła
finansowania
2100,0
BudŜet Miasta,
Fundusze U.E.
BudŜet Miasta,
Fundusze U.E.
700,0
BudŜet Miasta,
WFOŚiGW,
Fundusze U.E.
BudŜet Miasta (15%),
Fundusze U.E. (85%)
BudŜet Miasta
5
RAZEM [tys. zł]
5
Kwotę, której wykorzystanie planuje się w okresie dłuŜszym niŜ rok rozkładano równomiernie na cały okres realizacji zadania
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
127/127
22280,6
X. UWARUNKOWANIA EKONOMICZNE
29.
N a k ł a d y n a r e a l i z a c j ę z a d a ń o ch r o n y ś r o d ow i s k a
w l at a ch 2 0 1 0 ÷ 2 0 1 3
Jak wynika z harmonogramu realizacji Programu Ochrony Środowiska Gminy Miejskiej
Piechowice, nakłady na realizację zadań proekologicznych przewidzianych na lata
2010÷2014 oszacowano w wysokości 14 234,6 mln złotych. Kwota ta jest mniej więcej równo
rozłoŜona – na kaŜdy rok przypada około 3÷4 mln. złotych. Większość tych wydatków jest juŜ
uwzględniona w BudŜecie Miasta oraz w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym. Realizacja
pozostałych (S1; PK1.1, G2.1, W2.1) wynika z potrzeby wykonania obowiązków ustawowych.
Na zadania te przewidziano łącznie 337 tys. złotych.
Realizacja większych zadań będzie wymagała pozabudŜetowego wsparcia instytucji
finansowych, zwłaszcza Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
(WFOŚiGW) oraz ze środków Unii Europejskiej. Wyłącznego finansowania ze środków
własnych miasta wymagają tylko zadania, które wcześniej były finansowane z nieistniejącego
juŜ Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska. Jest to kwota w wysokości 41 tys. zł rocznie.
Przyjmując 15% udział BudŜetu Miasta w zadaniu N1.1 oraz 40% w innych programach,
których realizacja moŜe być wsparta środkami pomocowymi U.E. (H1.1; H1.2; i P1.1) wkład
własny miasta wyniesie ok. 4,7 mln zł (ok. 1,2 mln zł rocznie). Przewiduje się, Ŝe znaczny
udział w tej kwocie będą miały poŜyczki uzyskane z WFOŚiGW. Na zadania, których
finansowanie odbywać się będzie ze wsparciem tego Funduszu przewiduje się łącznie 3,2
mln. złotych, to jest ok. 800 tys. złotych rocznie.
PoniŜsza tabela przedstawia nakłady finansowe na poszczególne działy zawarte
w przedmiotowym programie ochrony środowiska na lata 2010-2013.
Tabela 20. Suma
nakładów
finansowych
w
latach
przewidzianych na realizację zadań zaplanowanych w
ochrony środowiska.
Lp.
Kierunki
2010-2013
Programie
Nakłady [tys. zł]
1.
gospodarka wodno-ściekowa
2.
ochrona ziemi i gleb
3.
ochrona powietrza (w tym termomodernizacja)
1600,0
4.
ochrona przed hałasem (w tym komunikacja)
9700,0
5.
ochrona przyrody i utrzymanie zieleni miejskiej
1130,0
6.
edukacja ekologiczna i komunikacja społ.
80,0
7
inne (zarządzanie, NOŚ, promieniowanie)
1217,1
SUMA
455,5
52,0
14 234,6 tys. zł
Z przedstawionych w tabeli danych wynika, Ŝe 68% środków finansowych potrzebnych
na realizację zapisanych w niniejszym Programie zadań proekologicznych skierowanych
będzie na modernizację ulic miejskich. Jest to zdecydowany priorytet finansowy w mieście na
najbliŜsze lata. W dalszej kolejności znajdują się: termomodernizacja budynków uŜyteczności
publicznej (11%), realizacja polsko-czeskiego programu w zakresie zapobiegania i usuwania
skutków klęsk Ŝywiołowych w pasie transgranicznym (9%) oraz działania na rzecz ochrony
przyrody i utrzymania zieleni miejskiej (8%).
W uchwale budŜetowej na rok 2010 (Uchwała BudŜetowa na rok 2010 Gminy Miejskiej
Piechowice Nr 281/XLVII/09 Rady Miasta Piechowice dnia 30 grudnia 2009r. zmieniona dnia
28 stycznia 2010 r. ) dochody oszacowane zostały w wysokości 14 823 299 zł, natomiast
planowane wydatki wynoszą 19 154 452 zł, co oznacza planowany deficyt w wysokości
4 331 151 zł, który zostanie sfinansowany przychodami z kredytów i poŜyczek, w tym na
realizację zadań z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej. Na koniec 2010
zadłuŜenie Miasta z tytułu zaciągniętych kredytów wyniesie 6 475 621 zł.
Ze środków tych BudŜet Miasta wyasygnuje ok. 3,7 mln. zł. na realizacje celów ochrony
środowiska, z czego ok. 2,3 mln. zł. przeznaczonych zostanie na gospodarkę ściekową, 260
tys. zł. na usuwanie klęsk Ŝywiołowych, 355 tys. zł. na oczyszczanie miasta i 196 tys. zł. na
utrzymanie zieleni i skwerów w mieście. Planowane w budŜecie wydatki na bieŜące
utrzymanie i modernizację ulic, wyniosą około 545 tys. zł. stanowią wkład własny potrzebny
do otrzymania dofinansowania ze środków U.E. W Ustawie BudŜetowej wskazano
równowartość ok. 363 tys. Euro na współfinansowanie polsko–czeskiego programu
„Tworzenie zintegrowanych polsko – czeskich struktur współpracy w zakresie zapobiegania
i usuwania skutków klęsk Ŝywiołowych w pasie transgranicznym”. Udział BudŜetu Miasta w tej
kwocie wynosi 15%, a więc około 220 tys. złotych.
Zakładając, Ŝe wzorem lat ubiegłych uda się uzyskać przynajmniej 60% udział środków
pomocowych, roczne obciąŜenie BudŜetu Miasta planowanymi zadaniami wyniesie około
1,1÷1,6 mln. złotych. Planowane w Programie roczne wydatki są zatem na poziomie roku
2010.
30.
Po z y s k i w a n i e ś r o d k ó w f i n a n s ow ych
Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
Narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej są
osobami prawnymi. Ich przychodami są udziały we wpływach z opłat za korzystanie ze
środków i administracyjnych kar pienięŜnych oraz opłat, o których mowa w art. 362 ustawy
Prawo Ochrony Środowiska. Dodatkowo, przychodem funduszu narodowego są wpływy
z opłat eksploatacyjnych, o których mowa w art. 84 ustawy prawo geologiczne i górnicze
i wynagrodzenia za ustanowienie uŜytkownika górniczego (art. 10).
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
129/129
Narodowy
Fundusz
Ochrony
Środowiska
i
Gospodarki
Wodnej
wspiera
przedsięwzięcia podejmowane i realizowane na rzecz poprawy jakości środowiska w Polsce.
Główne kierunki tych działań określane są w dokumencie „Polityka Ekologiczna Państwa na
lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010"”uchwalony na
podstawie art. 13 i 14 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r.
Nr 25, poz. 150 z późn.zm.).
Na podstawie tego dokumentu Rada Nadzorcza Narodowego Funduszu uchwala
corocznie kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków funduszu i projekt roczny
planów finansowych. Prócz udzielania poŜyczek i przyznawania dotacji, Narodowy Fundusz
udziela opłat do preferencyjnych poŜyczek i kredytów; moŜe obejmować udziały i nabywać
akcje spółek działających w kraju a takŜe nabywać obligacje. Zasady udzielania poŜyczek i
dotacji zostaną pominięte w tym opracowaniu, gdyŜ podstawowym źródłem ich pozyskiwania
są fundusze wojewódzkie.
W o j e w ó d z k i F u n d u s z O c h r o n y Ś r o d o w i s k a i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu,
zgodnie z art. 414 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, uchwały Rady Nadzorczej
nr 157/2002 z dnia 27.11.2002, ustalił zasady udzielania i umarzania poŜyczek, udzielania
dotacji oraz dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i poŜyczek ze środków
WFOŚiGW we Wrocławiu.
Fundusz udziela dofinansowania w róŜnych formach, na cele określone w art. 409
ustawy Prawo Ochrony Środowiska, zgodnie z rocznym planem finansowym, listą
przedsięwzięć priorytetowych oraz kryterium wyboru przedsięwzięć uchwalonymi przez Radę
Nadzorczą Funduszu:
Zasady ogólne udzielania poŜyczek:
PoŜyczka lub dotacja udzielana jest na podstawie umowy cywilnoprawnej,
Udzielenie wsparcia inwestorowi następuje po przeprowadzeniu procedury
przetargowej na podstawie ustawy o zamówieniach publicznych,
W zaleŜności od kwoty wsparcia, udzielane jest ono na podstawie uchwały Zarządu
Funduszu, albo Rady Funduszu,
Fundusz współfinansuje zadania do kwoty 50% udokumentowanych kosztów, dla
podmiotów, które nie odliczają podatku VAT koszt zadania jest kosztem brutto, dla
pozostałych netto,
Inwestycje w źródła odnawialne i biopaliwa mogą być współfinansowane do 70%,
Dofinansowanie dla przedsiębiorców udzielane jest w trybie ustawy z dnia 27 lipca
2002r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla
przedsiębiorców (Dz.U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1177),
Fundusz udziela dofinansowania, po zapewnieniu zbilansowania kosztów zadania i po
wywiązaniu się z obowiązków uiszczenia opłat i kar, stanowiących przychód funduszu
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
130/130
Kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków WFOŚiGW we Wrocławiu,
przyjmowane są na podstawie art. 414 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo ochrony środowiska przez
Radę Nadzorczą Funduszu. Jednym z najwaŜniejszych jest kryterium zgodności z polityką
ekologiczną państwa: - polega na preferowaniu zadań zgodnych z listą przedsięwzięć
priorytetowych, uchwalaną corocznie przez Radę Nadzorczą.
Fundusze pomocowe Unii Europejskiej
W latach 2010 - 2013 będą funkcjonować następujące fundusze unijne
Fundusz Spójności (FS)
Europejski Fundusz Społeczny (EFS)
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)
Zwłaszcza z tym ostatnim moŜna wiązać duŜe nadzieje na dofinansowanie działań
z zakresu ochrony środowiska. W ramach EFRR są bowiem współfinansowane między innymi
programy :
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje się na działaniach o charakterze
strategicznym i ponadregionalnym. Ponad 66% wydatków będzie przeznaczonych na
realizację celów Strategii Lizbońskiej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko realizowanych będzie 17 osi priorytetowych:
1. Gospodarka wodno - ściekowa
2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska
4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska
5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
6. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T
7. Transport przyjazny środowisku
8. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe
9. Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej
10. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
11. Bezpieczeństwo energetyczne
12. Kultura i dziedzictwo kulturowe
13. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia
14. Infrastruktura szkolnictwa wyŜszego
15. Pomoc techniczna – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
16. Pomoc techniczna – Fundusz Spójności
17. Konkurencyjność regionów
Na realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013
zostanie przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej będzie
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
131/131
pochodziło 27 848,3 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności – 21 511,06 mln euro
(77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 6 337,2 mln euro (23%).
Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej
W latach 2007-2013 na rozwój współpracy terytorialnej z budŜetu Unii Europejskiej
przeznaczonych zostanie łącznie 7,75 mld euro. Polska alokacja na realizację programów
w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej wyniesie 557,8 mln euro. Dodatkowe 173,3
mln euro zostanie przeznaczonych przez Polskę na współpracę transgraniczną z państwami
nie naleŜącymi do Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa
i Partnerstwa (EISP).
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (European Territorial Cooperation) oraz
Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (European Neighbourhood and
Partnership Instrument) zastąpiły przedsięwzięcia realizowane w ramach Inicjatywy
Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006.
Jedną z istotnych dla regionu jeleniogórskiego grup programów operacyjnych współpracy
terytorialnej będą tworzyły programy współpracy transgranicznej które zastąpią program
„Interreg III A”. Współpracą transgraniczną objęte zostały podregiony, których granice
stanowią granicę państwową. Głównym celem tego typu programów jest promowanie
współpracy i bezpośrednich kontaktów wspierających rozwój gospodarczy i społeczny oraz
ochronę środowiska w obszarach przygranicznych, charakteryzujących się zwykle niŜszym
poziomem rozwoju w porównaniu do średniej krajowej.
Dla obszaru Piechowic moŜliwa jest realizacja Programu Operacyjnego Współpracy
Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska. Celem wsparcia w osi
priorytetowej „Wzmacnianie dostępności komunikacyjnej, ochrona środowiska, profilaktyka
zagroŜeń” jest lepsza dostępność komunikacyjna i wysoka jakość środowiska naturalnego
obszaru pogranicza, co ma skutkować podniesienia jego atrakcyjności dla mieszkańców,
inwestorów zagranicznych i krajowych oraz dla turystów.
Projekty finansowane w ramach programów transgranicznych powinny sprzyjać budowie
wzajemnych powiązań „ponad granicami” pomiędzy samorządami lokalnymi, instytucjami
edukacyjnymi, organizacjami pozarządowymi czy teŜ instytucjami kulturalnymi. KaŜdy projekt
musi równieŜ wykazywać znaczący „wpływ transgraniczny”.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego
Głównym celem priorytetu 4 „Poprawa stanu środowiska oraz bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego Dolnego Śląska” jest poprawa stanu środowiska naturalnego,
zapobieganie jego degradacji i zachowanie róŜnorodności biologicznej oraz walorów
przyrodniczych Dolnego Śląska, a takŜe poprawa poziomu bezpieczeństwa w regionie,
poprzez przeciwdziałanie naturalnym i technologicznym zagroŜeniom. Udział w budŜecie
priorytetów dotowanych na obszarach miasta i gmin wynosić będzie około 38%.
W ramach priorytetu wspierane będą projekty dotyczące:
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
132/132
•
budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków,
•
budowy i modernizacji sieci wodociągowej (w tym dotyczących ujęć wody)
i kanalizacyjnej,
•
działania z zakresu sanitacji i racjonalnego gospodarowania wodą, zwłaszcza na
obszarach wiejskich i terenach objętych ochrona np. siecią Natura 2000 oraz na terenach
turystycznych, czy uzdrowiskowych.
XI. MONITORING PROGRAMU I ŚRODOWISKA
System monitoringu realizacji programu ochrony środowiska składa się z następujących
elementów:
► monitoring jakości środowiska, w tym inspekcje i egzekucje leŜące w zakresie zadań
WIOŚ i innych instytucji;
► monitoring polityki środowiskowej - wdraŜania zapisów programu ochrony środowiska,
a takŜe jego przygotowania, oceny i aktualizacji;
► monitoring społeczny (odczucia i skutki).
Monitoringiem objęte są następujące elementy środowiska podlegające ocenie:
•
stan zasobów przyrody,
•
stan czystości wód powierzchniowych,
•
stan czystości wód podziemnych,
•
jakości powietrza i emisja zanieczyszczeń do powietrza,
•
hałas w środowisku,
•
promieniowanie,
•
gleby (jakość gleb uŜytkowanych rolniczo i zanieczyszczenia).
Wyniki monitoringu umoŜliwią oceną, czy i w jakim stopniu załoŜone w Programie
działania są realizowane i odnoszą przewidziane efekty przekładające się na wymierną
poprawę stanu środowiska. Monitoring środowiska umoŜliwi takŜe dokonywanie ewentualnej
korekty załoŜonych działań w kierunku uzyskania lepszej efektywności.
Monitoring prowadzonej polityki ochrony środowiska oznacza, Ŝe wdraŜanie Programu
będzie podlegało bieŜącej ocenie w zakresie:
•
określenia stopnia realizacji załoŜonych celów,
•
określenia stopnia wykonania przyjętych zadań,
•
analizy przyczyn powstałych rozbieŜności.
Podstawą monitoringu realizacji programu jest sprawozdawczość oparta na wskaźnikach
odzwierciedlających stan środowiska i presję na środowisko. W celu nadzoru nad realizacją
opracowanego Programu, przyjęto wskaźniki, które będą pomocne w przedstawianiu stopnia
realizacji załoŜonych zadań. Analiza tych wskaźników będzie podstawą do korekty
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
133/133
i weryfikacji przedsięwzięć planowanych w Programie ochrony środowiska. Przyjmuje się, Ŝe
lista ta nie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana.
Wskaźniki wymienione w tabeli 21 są identyczne lub w prosty sposób umoŜliwiają
obliczenie wskaźników wymaganych w „Programie ochrony środowiska powiatu
jeleniogórskiego”. Głównym źródłem informacji są roczniki GUS, a w szczególności dane
zawarte w działach: podział terytorialny, gospodarka komunalna, ochrona środowiska oraz
leśnictwo. Niektóre z wymienionych wskaźników pochodzą z raportów Wojewódzkiego
Inspektoratu Środowiska we Wrocławiu. Korzystano takŜe z inwentaryzacji przyrodniczej
gminy oraz ewidencji prowadzonych w Urzędzie Miasta.
Tabela 21. Wskaźniki efektywności
gminy miejskiej Piechowice.
Programu
ochrony
Źródło
danych
Wartość
wyjściowa
(2009 rok)
liczba mieszkańców jednostki terytorialnej
UM
6515
powierzchnia jednostki terytorialnej [ha]
UM
4322
wielkość zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych [dam ]
WIOŚ
x
udział poszczególnych klas czystości wód podziemnych [%]
WIOŚ
x
udział poszczególnych klas czystości wód powierzchniowych
[%]
WIOŚ
x
długość sieci wodociągowej [km]
GUS
54,1
połączenia sieci wodociągowej prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [szt.]
GUS
789
ludność korzystająca z sieci wodociągowej
GUS
6018
woda dostarczona gospodarstwom domowym [dam ]
GUS
189
długość sieci kanalizacyjnej [km]
GUS
21,7
obliczenia
0,4011
GUS
515
ścieki odprowadzone [dam ]
GUS
136,3
ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
GUS
3930
GUS
29,0
GUS
246
GUS
479
ścieki oczyszczone przemysłowe [dam ]
GUS
176
ludność obsługiwana przez oczyszczalnie
GUS
3930
Wskaźnik
3
3
stosunek długości sieci kanalizacyjnej do sieci wodociągowej
połączenia sieci kanalizacyjnej prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania
3
3
zuŜycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca [m /rok]
3
zuŜycie wody w przemyśle [dam /rok]
3
ścieki oczyszczone ogółem [dam ]
3
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
środowiska
Wartość
wynikowa
(2011 rok)
134/134
Źródło
danych
Wartość
wyjściowa
(2009 rok)
GUS
118
215
189
b.d
b.d
długość wałów przeciwpowodziowych [km]
UM
b.d
liczba polderów zalewowych
UM
1
liczba zbiorników retencyjnych
UM
0
powierzchnia zmeliorowanych i nawadnianych uŜytków rolnych
[ha]
UM
b.d
wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza (gazy) [Mg]
GUS
17036*
wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza (pyły) [Mg]
GUS
38*
wielkość emisji punktowej ze źródeł energetycznych [Mg]
GUS
b.d
zanieczyszczenia powietrza zatrzymane lub zneutralizowane
(pyłowe + gazowe) [Mg]
GUS
134*
UM
0
długość sieci gazowej rozdzielczej [km]
GUS
18,606
czynne połączenia sieci gazowej do budynków mieszkalnych
[szt.]
GUS
410
odbiorcy gazu z sieci [gosp. domowe]
GUS
1808
ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba]
GUS
4939
odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem[gosp. domowe]
GUS
380
GUS
1460
GUS
223,2
GUS
956
kubatura budynków ogrzewanych centralnie [dam ]
GUS
b.d
długość sieci cieplnej przesyłowej [km]
GUS
b.d
udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych w ogólnej powierzchni
gleb [%]
WIOŚ
o
Wskaźnik
wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach
oczyszczonych (BZT5, CHZT, zawiesina ogólna, azot ogólny,
fosfor ogólny) [kg/rok]
liczba opracowanych programów ochrony powietrza
3
zuŜycie gazu z sieci [tys. m ]
3
zuŜycie gazu z sieci na jednego mieszkańca [m ]
3
zuŜycie gazu na ogrzewanie mieszkań [tys. m ]
3
zuŜycie nawozów wapniowych (w przeliczeniu na czysty
składnik) [kg/ha]
liczba gospodarstw wdraŜających programy rolnośrodowiskowe
b.d
DODR
2
powierzchnia gruntów rolnych zagroŜonych erozją [ha]
SP
b.d
powierzchnia gruntów wymagających rekultywacji [ha]
SP
b.d
powierzchnia gruntów zrekultywowanych [ha]
SP
b.d
wskaźnik lesistości [%]
SP
66,5
powierzchnia gruntów zalesionych [ha]
SP
2737
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Wartość
wynikowa
(2011 rok)
Strona:
135/135
Źródło
danych
Wartość
wyjściowa
(2009 rok)
SP
1365
GUS
ok. 2600#
obliczenia
60
powierzchnia parków narodowych [ha]
GUS
508,1
powierzchnia parków krajobrazowych [ha]
GUS
0
powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu [ha]
GUS
0
powierzchnia zespołów przyrodniczo – krajobrazowych [ha]
GUS
0
powierzchnia uŜytków ekologicznych [ha]
GUS
0
powierzchnia obszarów NATURA 2000 [ha]
SDF
ok. 2600#
powierzchnia rezerwatów przyrody [ha]
GUS
0
stanowiska dokumentacyjne [szt.]
GUS
0
pomniki przyrody oŜywionej [szt.]
GUS
6
pomniki przyrody nieoŜywionej [szt.]
GUS
1
liczba chronionych gatunków flory
IP
25
liczba chronionych gatunków fauny (bez ptaków) [szt.]
IP
45
liczba wszystkich gatunków ptaków [szt.]
IP
107
liczba opracowanych i wdroŜonych projektów ochrony
wybranych gatunków [szt.]
IP
0
liczba utworzonych stref ochrony gatunków zagroŜonych [szt.]
IP
0
ilość opracowanych i przyjętych planów ochrony [szt.]
KPN
1
nakłady na środki trwałe słuŜące ochronie środowiska [tys. zł]
GUS
1873,1
nakłady na środki trwałe słuŜące gospodarce wodnej [tys. zł]
GUS
1472,5
ilość wybudowanych elektrowni wodnych, biogazowych
i wiatrowych [szt.]
UM
2
produkcja energii ze źródeł wodnych [MW]
UM
0,84
ilość obiektów wykorzystujących odnawialne źródła energii [szt.]
UM
2
liczba wybudowanych obwodnic [szt.]
UM
0
długość wybudowanych ekranów akustycznych [km]
UM
0
ilość opracowanych map akustycznych i programów
naprawczych ochrony środowiska przed hałasem [szt.]
UM
0
liczba punktów monitoringu hałasu, w których stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu
SP
3
liczba zakładów o duŜym i zwiększonym ryzyku wystąpienia
awarii [szt.]
WIOŚ
0
ilość powaŜnych awarii [szt.]
WIOŚ
0
Wskaźnik
powierzchnia gruntów zakrzaczonych i zadrzewionych [ha]
powierzchnia obszarów prawnie chronionych [ha]
udział powierzchni obszarów chronionych w ogólnej pow.
jednostki terytorialnej [%]
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
Wartość
wynikowa
(2011 rok)
136/136
Źródło
danych
Wartość
wyjściowa
(2009 rok)
ilość awarii związanych z przewozem materiałów
niebezpiecznych [szt.]
WIOŚ
0
długość dróg poddanych szczególnym procedurom Wojewoda,
dla określenia stopnia niebezpieczeństwa przewozu materiałów
niebezpiecznych i zakwalifikowanych do takich przewozów [km]
WIOŚ
b.d
długość linii kolejowych poddanych szczególnym procedurom
dla określenia stopnia bezpieczeństwa przewozu materiałów
niebezpiecznych i zakwalifikowanych do takich przewozów
[km].
WIOŚ
0
liczba punktów pomiarowych, w których stwierdzono
przekroczenie dopuszczalnych wartości promieniowania
elektromagnetycznego [szt.]
WIOŚ
0
liczba koncesji na wydobywanie kopalin [szt.]
SP
0
liczba koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóŜ [szt.]
SP
0
liczba gmin, w których realizowano akcje z zakresu edukacji
ekologicznej [szt.]
UM
1
Wskaźnik
Wartość
wynikowa
(2011 rok)
Stosowane skróty:
x – dane dostępne w skali województwa;
o - dane dostępne w skali powiatu;
* – ostatnie dane statystyczne są dostępne tylko dla 2005 r.;
# - podano szacunkową powierzchnię SOO „Karkonosze” PLB020007;
nie uwzględniono pokrywających się powierzchni obszarów
ustanowionych dla ochrony ptaków, dla ochrony siedlisk
i powierzchni Karkonoskiego Parku Narodowego oraz powierzchni
potencjalnego SOO „Góry Izerskie”.
b.d – brak danych;
GUS – Główny Urząd Statystyczny [http://www.stat.gov.pl] – rok
sprawozdawczy 2008;
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu
[http://www.wroclaw.pios.gov.pl], dane za rok 2008;
UM – Urząd Miasta;
DODR – Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego;
SP – Starostwo Powiatowe (dane za rok 2008);
IP – inwentaryzacja przyrodnicza gminy (dane za rok 1999);
SDF – standardowy formularz danych obszarów Natura 2000
[http://www.natura200.mos.gov.pl wgląd 8 marca 2010].
Wskaźniki dotyczące gospodarki odpadami podano w międzygminnym planie gospodarki
odpadami.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
137/137
XII. SPIS WYKORZYSTANYCH PUBLIKACJI I DOKUMENTÓW
Program ochrony środowiska gminy miejskiej Piechowice sporządzono w oparciu
o dokumentacje i opracowania, które wymieniono poniŜej w porządku alfabetycznym.
Odnośniki literaturowe zawarte w tekście prognozy podano w nawiasach kwadratowych, np.
[K ONDRACKI 2002]. Przyjęto ujednolicony zapis podawania przepisów prawnych
w następujący sposób: (Dz. U. z XXXX r. Nr XX, poz. XXXX).
Blachowski J., Markowicz- Judycka E. Zięba D. – redakcja. Opracowanie ekofizjograficzne dla
województwa dolnośląskiego. Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro
Urbanistyczne we Wrocławiu. http://eko.wbu.wroc.pl Wrocław 2005 r.
Chmielowski M. Wyniki monitoringu hałasu drogowego w Jeleniej Górze i w miejscowościach powiatu
jeleniogórskiego. Jeleniogórska Delegatura WIOŚ Wrocław 2005 r.
Dancewicz A. Charakterystyka warunków klimatycznych Kotliny Jeleniogórskiej w zakresie: wiatru,
temperatury i opadów atmosferycznych. IMGW Wrocław 2004 r.
Głowicki B. Klimat ŚnieŜki. Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne na ŚnieŜce, red. Dubicki A.
i Głowicki B. PIOŚ, IMGW. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Wrocław, 1995 r.
Grzegorczyk K., Projekt prac geologicznych dla określenia perspektywicznych rejonów i stref
występowania wód termalnych na obszarze bloku karkonosko-izerskiego na podstawie
kompleksowych badań geofizycznych i pogłębionej analizy danych geologicznych. Proxima,
Wrocław 2007 r.
Jagielak J (red), Biernacka M., Henschke J., Sosińska A. Radiologiczny atlas Polski. PIOŚ, CELOR,
PAA, Warszawa 1998 r.
Jahn A. (red.), Karkonosze polskie. Ossolineum, Wrocław 1985 r.
Jankowski W. z zespołem. Inwentaryzacja przyrodnicza województwa jeleniogórskiego. Piechowice.
„Fulica”, Wrocław 1999 r.
Kaszubkiewicz J., Jezierski P., Ochman D., Gałka B., Woźniczka P., Serafin R., Powiatowy program
rekultywacji gruntów. Badanie gleb i płodów rolnych na terenie powiatu jeleniogórskiego.
Przedsiębiorstwo Doradztwa i WdroŜeń Arcanum sp z o. o, Wrocław, 2008.
Kondracki J. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 2002 r.
Kozak K., Mazur J. Pomiary radonu w budynkach. Zielona Planeta, 6(81), 8-12, 2008 r.
Kukla P., Osicki A., Zieliński T. Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe miasta Szklarska Poręba, Katowice, 2004 rok.
Kurpiewski A. Opracowanie ekofizjograficzne dla gminy miejskiej Piechowice. ZOŚ Decybel, 2006 r.
Kurpiewski A. Sprawozdanie z pomiarów monitoringowych hałasu drogowego w 2004 roku. ZOŚ
„Decybel”, Jelenia Góra 2004 r.
Kurpiewski A. z zespołem. Ocena stanu akustycznego środowiska miasta Jelenia Góra r. ZOŚ
„Decybel”, Jelenia Góra, 2006 r.
Kurpiewski A., Szalej M., Konopka A., Mazur L. Program ochrony środowiska dla miasta Piechowice na
lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011. ZOŚ Decybel, Jelenia Góra
2004 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
138/138
Kwiatkowska-Szygulska B.(red) Dziewanowski M, Siwka A. Ocena stanu czystości rzek województwa
dolnośląskiego w 2008 r. WIOŚ Wrocław 2009
Kwiatkowski, Hołdys w Jahn A. (red), Karkonosze polskie, Karkonoskie Towarzystwo Naukowe w
Jeleniej Górze, Ossolineum 1985, s. 87-143
Mierzejewski M. - redakcja. Karkonosze. Przyroda nieoŜywiona i człowiek. Wyd. Uniwersytetu
Wrocławskiego. Wrocław 2005 r.
Nadleśnictwo Szklarska Poręba. Plan urządzenia gospodarstwa leśnego na lata 2004- 2014.
Potencjał Dolnego Śląska w zakresie rozwoju alternatywnych źródeł energii, Wrocław 2006 r.
Sawicki L. Mapa geologiczna regionu dolnośląskiego z przyległymi obszarami Czech i Niemiec.
1:100 000. PIG Warszawa 1997 r.
Schmuck A. Rejonizacja pluwiotermiczna Dolnego Śląska. Zesz. Nauk. WyŜszej Szkoły Rolniczej we
Wrocławiu, Melioracja V, Nr 27, Wrocław 1960 r.
Staffa M et al. Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 1. Góry Izerskie. Wydawnictwo PTTK „Kraj”,
Warszawa, 1993 r.
Staffa M. et al. Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 3. Karkonosze. Wydawnictwo PTTK „Kraj”,
Warszawa – Kraków, 1993 r
Staffa M. et al. Słownik geografii turystycznej Sudetów. Tom 4. Kotlina Jeleniogórska. M. Wydawnictwo
I-Bis, Wrocław, 1999 r.
Studium wykonalności „ Regiotram“ – reaktywacja linii kolejowej Harrachov – Jelenia Góra – Karpacz.
Dornier Consulting Polska Sp.z o.o Warszawa, 2005 r.
Szalej M. Nieczynne miejsce składowania odpadów komunalnych przy ul.Cieplickiej w Piechowicach.
Przegląd ekologiczny. ZOŚ Decybel, Piechowice 2008 r.
Tomczyk Z. Inwentaryzacja stanu lasów stanowiących własność osób fizycznych na okres 01.01.2010
do 31.12.2019. Gmina Miejska Piechowice. 2009 r.
Wróblewski J, Kamiński J. Określenie stęŜenia radonu w przedszkolach na terenie miasta Jeleniej Góry
i Kowar na podstawie pomiarów krótkoterminowych. Materiały pokonferencyjne, Człowiek,
środowisko, zagroŜenia, Wydawnictwo Nauczycielskie, Jelenia Góra 2000 r.
Wróblewski J., Kamiński J. Sprawozdanie z badań stęŜenia radionuklidami naturalnymi wód
powierzchniowych i podziemnych na terenach zdegradowanych w wyniku działalności wydobywczej
i przeróbczej rud uranu w roku 2008, PAA, Biuro Obsługi b. Pracowników ZPE-1 w Jeleniej Górze,
Jelenia Góra 2009 r.
Z
ZO
OŚŚ D
DEECCyyBBEEL
L
Strona:
139/139

plik pdf do pobrania

Transkrypt

Podobne dokumenty

Informator Piechowicki lipiec 2009

Informator Piechowicki luty 2009

Informator Piechowicki październik 2008

Informator Piechowicki sierpień 2016