Stabilizacja przed dalszym wzrostem Najnowsze prognozy Instytutu

Stabilizacja przed dalszym wzrostem
Najnowsze prognozy Instytutu Studiów Ekonomiczno–Społecznych*
Karolina Konopczak
[email protected]
Instytut Studiów Ekonomiczno–Społecznych (ISES)
Polska przeżywa nienotowane od lat ożywienie gospodarcze. W perspektywie najbliższych
kwartałów spodziewamy się lekkiego wyhamowania tempa wzrostu, ale w dłuższym okresie
wyjdzie to gospodarce na dobre – zażegnane zostaną zagrożenia związane z jej przegrzaniem,
czyli rozwierająca się luka popytowa i rozkręcająca spirala płacowo-cenowa. Przejściowe
osłabienie pozwoli na nabranie sił na dalszy rozwój – oddane do użytku inwestycje zwiększą
moce wytwórcze i produktywność pracowników, co będzie skutkowało wyższym tempem
potencjalnym, czyli większym polem do dalszego wzrostu.**
Stabilizacja w sektorze realnym
W opinii Instytutu Studiów Ekonomiczno-Społecznych (ISES) tempo wzrostu gospodarczego
ulegnie w najbliższych kwartałach stopniowemu osłabieniu, do czego przyczynią się
tendencje w zakresie wszystkich trzech popytowych składowych Produktu Krajowego Brutto.
Tym niemniej wskaźnik utrzyma się na poziomie nieco przewyższającym obecne szacunki
tempa wzrostu produktu potencjalnego.
*Autorami
prognoz jest zespół w składzie: Elżbieta Bednarek, Marcin Humanicki, Karolina Konopczak, Michał
Konopczak, Kamil Kryński, Bartosz Strojek, Tomasz Wersocki, Piotr Zboromirski.
** Prognozy powstały na podstawie danych dostępnych do 23 października br.
1
Tempo wzrostu PKB w latach 2006-2008
Źródło: GUS, ISES.
Prognozujemy, że popyt krajowy pozostanie głównym czynnikiem wzrostu, ale jego dynamika
ulegnie pewnej stabilizacji – głównie ze względu na niższe tempo wzrostu inwestycji.
W obliczu dużej dynamiki funduszu płac i akcji kredytowej, a także optymizmu
konsumenckiego, spodziewamy się nadal wysokiego tempa wzrostu spożycia
indywidualnego.
Tempo wzrostu spożycia ogółem i spożycia undywidualnego w latach 2006-2008
Źródło: GUS, ISES.
Dużą rolę w zmniejszeniu skali tego zjawiska będą jednak pełnić dokonane już podwyżki stóp
procentowych. Dynamika spożycia może ulec w dłuższej perspektywie osłabieniu również
ze względu rozwój sytuacji na rynku pracy. Przewidujemy, co prawda, dalszy spadek stopy
bezrobocia rejestrowanego, ale tempo tego spadku będzie coraz niższe. Tendencję
2
tę potwierdzają dane z urzędów pracy, świadczące o zmniejszającym się zapotrzebowaniu
na nowych pracowników.
Stopa bezrobocia w latach 2006-2008
Źródło: GUS, ISES.
Oczekiwania stabilizacji popytu i tym samym nowych zamówień deklarują również
przedsiębiorcy, co w naszej opinii będzie miało wpływ na podejmowane decyzje
inwestycyjne. Dlatego też prognozujemy niższą dynamikę nakładów brutto na środki trwałe,
szczególnie w obliczu oddawania do użytku w najbliższych kwartałach inwestycji,
zapoczątkowanych w roku ubiegłym. Kolejnym czynnikiem przemawiającym
za zmniejszaniem skłonności inwestycyjnej przedsiębiorstw są problemy z pozyskaniem
i utrzymaniem wykwalifikowanej siły roboczej i obserwowany od kilku miesięcy wzrost
jednostkowych kosztów pracy. Do podejmowania nowych inwestycji zniechęca również
większy niż w poprzednich kwartałach udział kredytu w źródłach ich finansowania
i obciążenia z tym faktem związane.
Tempo wzrostu nakładów brutto na środki trwałe w latach 2006-2008
Źródło: GUS, ISES.
3
Ze strony eksportu netto spodziewamy się ujemnej kontrybucji do dynamiki PKB, pogłębianej
znaczną aprecjacją złotego i osłabieniem koniunktury światowej, w szczególności
w Niemczech. W związku z tym różnica tempa wzrostu importu i eksportu będzie się
zwiększać.
Tempo wzrostu importu i eksportu w latach 2006-2008
Źródło: GUS, ISES
Podażowe zagrożenia dla inflacji
W opinii ISES, największe zagrożenie dla inflacji w najbliższych kwartałach stanowią szoki
podażowe, w tym przede wszystkim ceny ropy. W zakresie cen surowców na rynkach
światowych nie ma raczej przesłanek za długotrwałym trendem spadkowym – głównie
ze względu na dużą dynamikę popytu krajów rozwijających się. Dynamika ta może jednak ulec
zmniejszeniu w przypadku wspomnianego spowolnienia gospodarki światowej (możliwej
ze względu na prawdopodobne osłabienie konsumpcji w Stanach Zjednoczonych)
i schłodzenia gospodarki chińskiej. Ważnym czynnikiem wzrostu cen ropy jest postępująca
deprecjacja dolara. Tym niemniej, na cenę ropy wpływ mają również czynniki egzogeniczne
wobec gospodarki, w tym głównie napięcia polityczne na Bliskim Wschodzie. Wszystkie
te niefundamentalne czynniki sprawiają, że prognoza przyszłej ścieżki inflacji jest obarczona
dużą dozą niepewności. Sądzimy jednak, że jeżeli nie nastąpią w omawianym zakresie
wyraźne szoki egzogeniczne i ceny ropy rosnąć będą w tempie deprecjacji dolara, to zwyżki te
nie będą zagrażać stabilności cen w Polsce.
Słabnąca presja inflacyjna ze strony popytu
ISES przewiduje zmniejszenie ryzyka dla inflacji ze strony czynników popytowych –
prognozujemy wyhamowanie tempa wzrostu popytu krajowego, a także eksportu. Uważamy
również, że przenoszenie przez producentów wyższych kosztów, w tym kosztów pracy,
na konsumenta jest w horyzoncie kilku kwartałów mało prawdopodobne. Po pierwsze,
4
prognozujemy na najbliższe kwartały stabilizację w zakresie dynamiki zatrudnienia
i wynagrodzeń. Wciąż, co prawda, jedną z głównych deklarowanych barier rozwoju
przedsiębiorstw jest pozyskanie i utrzymanie pracowników, jednak badania ankietowe
wskazują, że coraz mniej pracodawców planuje podwyżki płac. Prawdopodobne wydaje się
nam także dalsze otwieranie rynku pracy na obcokrajowców, co zmniejszy problem
niedostatecznej podaży pracy obserwowanej w niektórych sektorach (szczególnie
budownictwie). Co więcej, oddawanie do użytku dynamicznie rosnących od roku inwestycji
będzie miało za kilka kwartałów wpływ na wzrost wydajności pracowników oraz potencjalny
PKB. Wyniki finansowe przedsiębiorstw są bardzo dobre, co – w połączeniu z mniej
dynamicznym popytem – będzie raczej skłaniało do cięcia marż niż podnoszenia cen,
szczególnie, że przyszłe wzrosty płac deklarują częściej firmy o bardzo dobrej kondycji
finansowej. Co więcej, spada dynamika cen produkcji przemysłowej, zaś dynamika cen
produkcji budowlano-montażowej uległa pewnej stabilizacji (chociaż na wysokim poziomie).
Ceny importu spadają, więc groźba substytucyjnego importu będzie – w opinii Instytutu –
powstrzymywała przed wzrostami cen. Również na rynku usług możliwe są – obserwowane
obecnie w zakresie łączności – obniżki cen związane ze wzrostem konkurencji z powodu
wchodzenia na polski rynek firm zagranicznych.
Inflacja CPI w latach 2006-2008
Źródło: GUS, ISES.
Wpływ decyzji RPP
Ze względu na założoną przy formułowaniu prognoz kolejną w tym roku decyzję o podwyżce
stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej oczekujemy, że w wyniku oddziaływania
kursowego kanału transmisji inflacja ulegnie nieznacznemu obniżeniu na początku przyszłego
roku. Efekt ten jest tym bardziej prawdopodobny, że spodziewamy się – wskutek możliwych
dalszych turbulencji na rynkach finansowych w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej
– raczej luźnej polityki pieniężnej w tych regionach, w wyniku czego złoty tym bardziej
ulegnie wzmocnieniu wobec kursu koszykowego. W wyniku dokonanej już w bieżącym roku
serii podwyżek stóp, w drugiej połowie 2008 roku następować będzie domykanie luki
popytowej i dalsze obniżenie wskaźnika inflacji, szczególnie w obliczu bardzo silnego efektu
bazy, spowodowanego tegorocznymi wzrostami cen żywności. Na obraz ten należy oczywiście
nałożyć obciążenie ze strony szoków podażowych. Nie można wykluczyć, że utrzymujące się
5
dynamiczne zwyżki cen ropy dotkną – mimo silnej waluty – również rodzimych
przedsiębiorców i zmuszą ich do uwzględnienia wzrostu kosztów w cenach produktów,
napędzając w ten sposób oczekiwania inflacyjne. Zagrożenie to wpłynęło na podwyższenie
przez Instytut prognoz wskaźnika na koniec 2008 roku.
Zestawienie prognoz ISES
2007q1
PKB
7,2
Popyt krajowy
7,7
Spożycie ogółem
5,5
Spożycie
6,9
indywidualne
Akumulacja
20,8
brutto
Nakłady brutto
26,2
na środki trwałe
Wynagrodzenia
5,2
realnie
Stopa
14,3
bezrobocia
rejestrowanego
Stopa
11,3
bezrobocia wg
BAEL
Inflacja (CPI)
2,0
Eksport
11,7
Import
12,8
2007q2
6,4
8,2
4,1
5,1
2007q3
6,1
7,8
4,8
5,6
2007q4
5,8
8,0
5,6
6,2
2008q1
5,6
7,1
5,1
5,4
2008q2
5,8
7,5
5,3
5,8
27,6
21,9
16,9
15,6
17,4
20,8
17,9
14,4
13,5
16,2
6,5
5,0
4,7
4,2
3,8
12,3
11,6
11,3
10,8
10,5
9,6
9,5
9,7
9,7
9,8
2,4
6,5
10,8
2,0
14,1
18,2
2,3
12,9
16,9
2,3
13,6
16,4
2,2
11,8
16,2
Źródło: opracowanie własne.
6