Propozycja planu dalszych działań i niezbędnych inwestycji w

Transkrypt

Projekt RIVER SHIELD
realizowany przy wsparciu finansowym udzielonym ze środków EFRR w ramach
Programu Obszarów Sąsiadujących INTERREG III B CADSES
Raport z prac wykonanych przez Instytut Ochrony Środowiska/Polska
w okresie od listopada 2007 r. do kwietnia 2008 r. w blokach tematycznych:
WP 5.1. „Planowanie dalszych działań i inwestycji”
WP 5.2. „Reorganizacja sieci regionalnych i ocena projektu”
PROPOZYCJA PLANU DALSZYCH DZIAŁAŃ
I NIEZBĘDNYCH INWESTYCJI W WOJEWÓDZTWIE
LUBUSKIM, Z UWZGLĘDNIENIEM WYNIKÓW
UZYSKANYCH W RAMACH PROJEKTU RIVER SHIELD
Koordynator części polskiej projektu:
Mieczysław Borysiewicz
Wykonawcy projektu:
Marek Demidowicz, Wanda Kacprzyk,
Tomasz Parada, Anna Romańczak,
Katarzyna Rymwid-Mickiewicz, Jarosław Śliwiński
Konsultacje: Zenon Zajdlic i Krzysztof Kacprzyk
Warszawa, kwiecień 2008
Niniejszy raport opracowano w Instytucie Ochrony Środowiska w ramach projektu
„Ochrona wód przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi” (RIVER SHIELD),
który jest realizowany dzięki wsparciu finansowemu
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)
w ramach Programu Obszarów Sąsiadujących INTERREG III B CADSES.
Zaprezentowane w tym raporcie informacje odzwierciedlają poglądy autorów.
Instytucja Zarządzająca CADSES nie ponosi prawnej odpowiedzialności
za jakiekolwiek skutki wynikające z ich wykorzystania.
2
Spis treści
Str.
Streszczenie ..............................................................................................................................................5
Wprowadzenie........................................................................................................................................7
1.
Podstawa i cel opracowania planu działań .............................................................................9
2.
Cele szczegółowe i priorytety planu działań ...........................................................................9
3.
Proponowane działania i inwestycje......................................................................................11
Priorytet I.
Zapobieganie awariom przemysłowym i ograniczanie ich skutków .........................11
Działanie I.1.
Wzmocnienie etatowe PSP i WIOŚ (działanie kluczowe) ...............................14
Działanie I.2.
Kontrola zakładów przemysłowych (działanie kluczowe)...............................14
Działanie I.3.
Wdrożenie środków z zakresu planowania przestrzennego w kontekście
ograniczania ryzyka awarii (działanie kluczowe)...........................................15
Działanie I.4.
Zapobieganie wtórnym zanieczyszczeniom wód w wyniku zagrożeń
powodziowych ................................................................................................16
Działanie I.5.
Zapobieganie awariom u źródła (działanie kluczowe) .....................................17
Priorytet II.
Gotowość na zdarzenia awaryjne ............................................................................19
Działanie II.1.
Ustanowienie Centrum Powiadamiania Ratunkowego w Gorzowie
Wielkopolskim................................................................................................21
Działanie II.2.
Dalsza rozbudowa systemu łączności, alarmowania i ostrzegania ludności
(działanie kluczowe) .......................................................................................22
Działanie II.3.
Szkolenia i ćwiczenia w zakresie reagowania na awarie (działanie kluczowe)
........................................................................................................................23
Działanie II.4.
Wzmocnienie zaplecza badawczego wspierającego system reagowania na
awarie (działanie kluczowe) ...........................................................................24
Działanie II.5.
Kontynuowanie współpracy bilateralnej z Niemcami w dziedzinie awarii
transgranicznych (działanie kluczowe)...........................................................25
Priorytet III. Reagowanie na awarie z udziałem substancji niebezpiecznych .............................25
Działanie III.1.
Wzmocnienie możliwości technicznych służb włączonych w akcję ratowniczą
(działanie kluczowe) .......................................................................................28
Działanie III.2.
Sporządzenie wojewódzkiego planu zarządzania ryzykiem...........................30
Działanie III.3.
Wdrażanie Wojewódzkiego Planu Reagowania Kryzysowego (działanie
kluczowe)........................................................................................................31
Priorytet IV.
Ochrona wód i uporządkowanie gospodarki ściekowej..........................................32
Działanie IV.1.
Wzmocnienie możliwości laboratoryjnych WIOŚ (działanie kluczowe) .......34
Działanie IV.2.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej w aglomeracjach powyżej 15 tys.
RLM (działanie kluczowe) .............................................................................34
3
Działanie IV.3.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej w aglomeracjach od 2 tys. do 15 tys.
RLM................................................................................................................35
Działanie IV.4.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zakładach przemysłowych ..........35
Priorytet V.
Informowanie społeczeństwa i podnoszenie poziomu świadomości społecznej.....35
Działanie V.1.
Wdrożenie programów szkoleniowych i informacyjnych dla zainteresowanych
grup docelowych (działanie kluczowe) ..........................................................37
Działanie V.2.
Prowadzenie powszechnej edukacji społeczeństwa w zakresie zagrożeń i
ochrony wód w ramach edukacji nieformalnej i formalnej (działanie
kluczowe)........................................................................................................37
Działanie V.3.
Upowszechnianie wyników projektu RIVER SHIELD (działanie kluczowe) 38
Działanie V.4.
Udostępnianie społeczeństwu aktualnej informacji o stanie środowiska i jego
zagrożeniach (działanie kluczowe) .................................................................38
Działanie V.5.
Doskonalenie systemu komunikowania się ze społeczeństwem w sytuacji
wystąpienia poważnej awarii ..........................................................................40
Działanie V.6.
Funkcjonowanie Lubuskiej Sieci Regionalnej, zorganizowanej w ramach
projektu RIVER SHIELD (działanie kluczowe).............................................40
4.
Harmonogram realizacji działań...........................................................................................41
5.
Niezbędne środki.....................................................................................................................41
6.
Podsumowanie.........................................................................................................................43
Literatura................................................................................................................................................44
Załączniki
Załącznik 1. Hierarchizacja działań objętych planem
Załącznik 2. Informacja o obiektach zagrażających jakości wód w województwie lubuskim
Załącznik 3. Struktura Wojewódzkiego Zespołu Zarządzani Kryzysowego
Załącznik 4. Dane o jakości wód w rzekach w województwie lubuskim z Państwowego Monitoringu
Środowiska
Załącznik 5. Nakłady planowane w ramach KPOŚ na zadania inwestycyjne w województwie
lubuskim (działanie IV.2 i IV. 3)
Załącznik 6. Lubuska Sieć Regionalna RIVER SHIELD
Załącznik 7. Harmonogram realizacji działań w województwie lubuskim i planowane nakłady na ich
realizację w latach 2008-2015
Załącznik 8. Wykaz skrótów
4
Streszczenie
Projekt „Ochrona wód przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi (RIVER SHIELD)”
zrealizowany w latach 2006-2008 w ramach Inicjatywy Wspólnotowej - Program Obszarów
Sąsiadujących INTERREG III B CADSES był finansowany ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (ERDF), środków budżetowych zaangażowanych krajów oraz środków
własnych uczestników projektu z Grecji, Węgier, Polski, Czech, Słowenii i Bułgarii.
Odpowiedzialnym za realizację polskiej części projektu był Instytut Ochrony Środowiska w
Warszawie.
Inicjatywa INTERREG III została ustanowiona przez Unię Europejską w celu wzmocnienia
gospodarczej i społecznej spójności Wspólnoty poprzez rozwój współpracy ponadnarodowej. Program
CADSES, będący częścią komponentu B tej inicjatywy, ma za zadanie promować zrównoważony i
skoordynowany rozwój terytorialny w obszarze Europy Środkowej, Adriatyckiej, Naddunajskiej i
Południowo-Wschodniej, na wspólnotowych granicach wewnętrznych i zewnętrznych.
Głównym celem projektu UE RIVER SHIELD było wzmocnienie ochrony rzek przed awaryjnymi
zanieczyszczeniami przemysłowymi, poprzez opracowanie i wdrożenie zasad dobrej praktyki w
zakresie:
Ø zarządzania ryzykiem,
Ø zapobiegania powstawaniu awarii,
Ø reagowania na awarie przemysłowe.
Do podstawowych zadań projektu RIVER SHIELD należy zaliczyć sporządzenie regionalnych planów
działań dla uczestniczących w projekcie regionów. Celem tych planów jest ułatwienie wdrożenia
wniosków wypracowanych w ramach projektu RIVER SHIELD do codziennej praktyki, co we
wszystkich zaangażowanych regionach powinno się przyczynić do poprawy ochrony zdrowia
ludzkiego i środowiska wodnego przed zagrożeniami związanymi z awariami przemysłowymi,
szczególnie z awaryjnymi uwolnieniami substancji niebezpiecznych.
Niniejszy raport pt. „Propozycja planu dalszych działań i niezbędnych inwestycji w województwie
lubuskim, z uwzględnieniem wyników uzyskanych w ramach projektu RIVER SHIELD” został
opracowany przez Instytut Ochrony Środowiska na podstawie raportu sporządzonego przez krajowych
ekspertów, konsultacji przeprowadzonych podczas seminarium na temat wyników wdrażania projektu
UE RIVER SHIELD w Polsce (Gorzów Wielkopolski, 23.04.2008 r.), a także informacji i materiałów
zgromadzonych przez Instytut.
Plan dalszych działań i niezbędnych inwestycji w województwie lubuskim został opracowany zgodnie
z wymaganiami wynikającymi z założeń projektu RIVER SHIELD. Zaproponowane w planie
działania, w tym działania inwestycyjne, zostały przedstawione w podziale na pięć priorytetowych
obszarów/ kierunków aktywności:
Ø zapobieganie awariom przemysłowym i ograniczanie ich skutków,
Ø gotowość na zdarzenia awaryjne,
Ø reagowanie na awarie z udziałem substancji niebezpiecznych,
Ø ochrona wód i uporządkowanie gospodarki ściekowej,
Ø informowanie społeczeństwa i podnoszenie poziomu świadomości społecznej.
Na podstawie następujących 3 przyjętych kryteriów:
Ø znaczenie działania dla realizacji zadań objętych tematyką projektu RIVER SHIELD,
Ø zaawansowanie dotychczasowej realizacji zadań w województwie lubuskim,
Ø przydatność działania dla kontroli stopnia realizacji wymagań Unii Europejskiej w dziedzinie
poważnych awarii i ochrony wód.
i przypisanych im wag dokonano wyboru - z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów 12 działań kluczowych, które w ocenie eksperckiej uzyskały więcej niż 150 punktów (zał. 1).
5
W rozdziale 3 scharakteryzowano każde z 23 zaproponowanych działań. Wskazano cel działania (cele
niektórych działań są do siebie bardzo zbliżone, gdyż różne działania, nawet działania w obrębie
różnych priorytetów, mogą służyć osiąganiu tego samego lub podobnego celu) oraz opisano sposób
jego realizacji (rodzaj praktycznie podejmowanych przedsięwzięć) i przybliżony termin wykonania.
Wszędzie tam, gdzie było to możliwe, określono także szacunkową wielkość potrzebnych nakładów i
potencjalne źródła finansowania.
Ponadto opracowano zbiorczy harmonogram realizacji planu działań (zał. 7), a także podsumowano
wielkości potrzebnych nakładów na poszczególne działania i priorytety wraz z przewidywaną
strukturą źródeł ich sfinansowania (tab. 4).
Jak pokazują wyniki polskiej części projektu, w województwie lubuskim od 1999 r. działa spójny
system gotowości i reagowania na różnego rodzaju zagrożenia, a w sprawach przeciwdziałania
poważnym awariom z udziałem niebezpiecznych substancji chemicznych została nawiązana
odpowiednia współpraca pomiędzy organami administracji rządowej i samorządowej a
specjalistycznymi służbami i instytucjami (Państwową Strażą Pożarną, Policją, Państwową Inspekcją
Sanitarną, Państwową Inspekcją Transportu Drogowego, Inspekcją Nadzoru Budowlanego, Urzędem
Dozoru Technicznego i Inspekcją Ochrony Środowiska), koordynowana przez Wojewodę Lubuskiego
i wspomagający go Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego.
Dlatego w planie wskazano przede wszystkim na konieczność kontynuacji i ewentualnego
rozszerzenia podejmowanych w regionie działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa ludzi
i środowiska w przypadku wystąpienia poważnych awarii, zwłaszcza w obszarach, które należy uznać
za szczególnie istotne.
6
Wprowadzenie
W 2006 r. Komitet Sterujący CADSES zakwalifikował do realizacji w ramach Inicjatywy
Wspólnotowej - Program Obszarów Sąsiadujących INTERREG III B CADSES projekt
zatytułowany „Ochrona wód przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi
(Protecting Rivers from Accidental Industrial Pollution) – RIVER SHIELD”. Główny cel
komponentu B to rozwój współpracy ponadnarodowej promującej zrównoważony i
skoordynowany rozwój przestrzenny (terytorialny) w obszarze objętym programem CADSES
(tj. Europy Środkowej, Adriatyckiej, Naddunajskiej i Południowo-Wschodniej na
zewnętrznych i na wewnętrznych granicach Wspólnoty) [2].
Projekt RIVER SHIELD o numerze 5D189 jest refinansowany ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) na podstawie umowy zewnętrznej zawartej między
włoskim Ministerstwem Infrastruktury i Transportu działającym jako prawny przedstawiciel
Instytucji Zarządzającej Programem Obszarów Sąsiadujących INTERREG III B CADSES, a
Regionem Wschodniej Macedonii i Tracji w Grecji, pełniącym rolę wiodącego partnera.
Instytut Ochrony Środowiska, tak jak pozostali partnerzy z Grecji, Węgier, Czech, Słowenii i
Bułgarii, realizuje swoje zadania na podstawie Wspólnej Konwencji, sporządzonej w
Komotini w dniu 18.05.2005 r. Część polska dwuletniego projektu RIVER SHIELD jest
finansowana w 75% ze środków EFRR, w 15% ze środków własnych Instytutu Ochrony
Środowiska i w 10% z budżetu państwa.
W programie operacyjnym CADSES określono 4 priorytety i 12 działań. Projekt RIVER
SHIELD zaliczono do działania 4.2. Wspieranie zarządzania kryzysowego i zapobiegania
katastrofom w priorytecie 4. Ochrona środowiska, gospodarowanie zasobami i
przeciwdziałanie ryzyku, ponieważ jego celem jest ochrona rzek przed zanieczyszczeniem
powodowanym awariami przemysłowymi, poprzez opracowanie i wdrożenie zasad dobrej
praktyki w zakresie: zarządzania ryzykiem, zapobiegania powstawaniu awarii i reagowania na
awarie.
W ramach projektu RIVER SHIELD:
Ø
utworzono regionalne sieci wymiany informacji w celu wzmocnienia wymiany knowhow oraz współpracy pomiędzy zaangażowanymi krajami,
Ø
zaprojektowano i zainstalowano system wczesnego ostrzegania i alarmowania w
Grecji oraz przeszkolono personel obsługujący ten system,
Ø
opracowano i upowszechniono przewodniki ułatwiające
ratowniczych i likwidowanie skutków awarii dla środowiska,
Ø
dokonano pilotowego wdrożenia zaproponowanych rozwiązań podczas symulacji
awaryjnego uwolnienia chemikaliów do rzeki Strymonas, w której uczestniczyły
wszystkie zainteresowane służby i instytucje związane z reagowaniem na awarie
przemysłowe w Grecji,
Ø
uruchomiono mechanizm wspierający przyszłe wdrażanie wyników projektu w postaci
ustanowienia i wyposażenia jednostki RIVER SHIELD zlokalizowanej w Grecji,
Ø
podjęto działania promujące wyniki projektu na poziomie regionalnym, krajowym i
europejskim.
7
prowadzenie
akcji
W ramach polskiej części projektu RIVER SHIELD, w nawiązaniu do ochrony wód Odry w
granicach województwa lubuskiego, między innymi:
Ø
dokonano identyfikacji zagrożeń i oszacowano ryzyko awarii przemysłowych dla wód
powierzchniowych, wykorzystując metodykę przyjętą przez międzynarodowe komisje
ochrony Łaby i Dunaju,
Ø
opracowano i zarekomendowano do stosowania w praktyce środki z zakresu
planowania przestrzennego i zagospodarowania terenu, mogące przyczynić się do
ograniczania w przyszłości negatywnych skutków awarii przemysłowych dla
środowiska,
Ø
przygotowano propozycje dalszych działań i niezbędnych inwestycji w województwie
lubuskim, z uwzględnieniem wyników uzyskanych w ramach projektu RIVER
SHIELD,
Ø
zorganizowano warsztaty inaugurujące realizację projektu RIVER SHIELD, szkolenie
w zakresie reagowania na awarie zagrażające środowisku i seminarium promujące
wyniki uzyskane podczas realizacji projektu.
Rezultaty projektu RIVER SHIELD zostały upowszechnione za pośrednictwem Internetu na
stronie międzynarodowej projektu (http://www.rivershield.org) oraz na stronie krajowej
(http://www.ios.edu.pl/pol/river), dostępnej w wersji polskiej i angielskiej na portalu Instytutu
Ochrony Środowiska.
Niniejszy raport pt. „Propozycja planu dalszych działań i niezbędnych inwestycji w
województwie lubuskim, z uwzględnieniem wyników uzyskanych w ramach projektu RIVER
SHIELD” prezentuje rezultaty uzyskane w bloku tematycznym WP 5.1 „Planowanie dalszych
działań i inwestycji” oraz WP 5.2. „Reorganizacja sieci regionalnych i ocena projektu”.
Raport został opracowany w Instytucie Ochrony Środowiska w Warszawie na podstawie:
Ø
wstępnego raportu pod tym samym tytułem, opracowanego przez polskich ekspertów
uczestniczących w projekcie RIVER SHIELD;
Ø
podsumowania dorobku polskiej części projektu oraz międzynarodowych konsultacji z
tego zakresu, dokonanych podczas seminarium w Gorzowie Wielkopolskim w dniu
23.04.2008 r.;
Ø
innych informacji i materiałów zgromadzonych przez Instytut, w tym dotyczących
sytuacji w województwie lubuskim.
Opracowany w ramach projektu RIVER SHIELD plan działań wraz z planem inwestycyjnym
stanowi podstawę do kreowania polityki regionalnej w zakresie zapobiegania, gotowości i
reagowania na awarie przemysłowe. Opublikowana synteza planu działań zostanie
zaprezentowana odpowiednim ciałom decyzyjnym w celu rozpatrzenia możliwych sposobów
realizacji rekomendowanych przedsięwzięć i inwestycji w zależności od możliwości
organizacyjnych, technicznych i finansowych województwa lubuskiego.
Zaprezentowane w raporcie informacje odzwierciedlają poglądy autorów. Instytucja
Zarządzająca CADSES nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki wynikające z ich
wykorzystania.
8
1.
Podstawa i cel opracowania planu działań
Plan dalszych działań i niezbędnych inwestycji w województwie lubuskim został opracowany
zgodnie z wymaganiami wynikającymi z założeń projektu RIVER SHIELD, w myśl których
do podstawowych zadań projektu należy sporządzenie regionalnych planów działań dla
wszystkich regionów uczestniczących w projekcie.
Celem tych planów, w tym również planu dla województwa lubuskiego, jest ułatwienie
wdrożenia wniosków wypracowanych w ramach projektu do codziennej praktyki, co we
wszystkich zaangażowanych regionach powinno się przyczynić do poprawy ochrony zdrowia
ludzkiego i środowiska wodnego przed zagrożeniami związanymi z awariami
przemysłowymi, a szczególnie z awaryjnymi uwolnieniami substancji niebezpiecznych.
2.
Cele szczegółowe i priorytety planu działań
Cele do osiągnięcia. Dla skutecznej realizacji głównego celu planu działań, konieczne jest
osiągnięcie szeregu celów szczegółowych. W wyniku wdrożenia planu w województwie
lubuskim zakłada się osiągnięcie celów wskazanych poniżej, w podziale na cele
średnioterminowe (do osiągnięcia do roku 2010) i cele długoterminowe (do osiągnięcia do
roku 2015).
Cele średnioterminowe obejmują:
Ø
uzupełnienie inwentaryzacji potencjalnych źródeł awaryjnego uwalniania substancji
niebezpiecznych do środowiska na terenie województwa oraz wdrożenie mechanizmu
jej bieżącej lub okresowej aktualizacji, pod kątem pełnego rozpoznania tych źródeł i
umożliwienia oceny ryzyka poważnej awarii i jej skutków;
Ø
sukcesywną realizację zadań inwestycyjnych podejmowanych w zakładach
przemysłowych w celu ograniczenia ryzyka wystąpienia awarii chemicznej;
Ø
wdrożenie, w kontekście dyrektywy Seveso II1, środków zapobiegawczych i
ograniczających możliwych do stosowania w procesie planowania przestrzennego,
Ø
wzmocnienie kadrowe i sprzętowe instytucji włączonych w problematykę poważnych
awarii i ochrony wód;
Ø
usprawnienie koordynacji działań prowadzonych przez organy, instytucje oraz służby
zawodowe i ochotnicze zaangażowane w ww. problematykę;
Ø
uzyskanie poprawy stanu środowiska wodnego sprzyjającej osiągnięciu dobrego stanu
wód zgodnie z wymaganiami Ramowej Dyrektywy Wodnej2 (RDW);
1
Dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9.12.1996 roku o kontroli zagrożeń poważnymi awariami z udziałem
substancji niebezpiecznych, tzw. dyrektywa Seveso II (Council Directive 96/82/EC of 9 December 1996 on the
control of major hazards involving dangerous substances; OJ L 10 14/1/199).
2
Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23.10.2000 r. ustanawiająca ramy dla działań
Wspólnoty w zakresie polityki wodnej, tzw. RDW (Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the
Council of 23 October 2000 establishing a framework for Community action in the field of water policy; O.J. L
327, 22/12/2000).
9
Ø
rozszerzenie i usprawnienie monitoringu wód powierzchniowych zgodnie z polityką
wodną UE;
Ø
rozwój programów edukacyjnych oraz zwiększanie świadomości społecznej
dotyczącej zachowań pożądanych w przypadku wystąpienia awaryjnego zagrożenia;
Ø
uzyskanie wsparcia ze środków zagranicznych na realizację zadań ujętych w planie.
Cele długoterminowe obejmują:
Ø
pełne wdrożenie w województwie sytemu zarządzania kryzysowego, obejmującego
m.in. system wczesnego wykrywania i alarmowania oraz system ratowniczy;
Ø
znaczące ograniczenie ryzyka poważnych awarii i ich skutków (w tym awarii o
możliwych skutkach transgranicznych) w wyniku zrealizowania zadań inwestycyjnych
w zakładach przemysłowych;
Ø
stworzenie i utrzymanie warunków organizacyjnych i technicznych trwale
zapewniających wysoki stopień gotowości i reagowania na awarie przemysłowe z
udziałem substancji niebezpiecznych (sprzęt i wyposażenie, koordynacja działań,
dostęp do informacji, edukacja i szkolenie);
Ø
uzyskanie stanu jakości wód powierzchniowych w regionie zgodnego z wymaganiami
RDW.
Osiągnięcie powyższych celów stanowi poważne wyzwanie, ale jest możliwe i uzasadnione
społecznie i ekonomicznie, pomimo pewnych, specyficznych dla województwa ograniczeń
(wysoki poziom bezrobocia, peryferyjne położenie, itp.). Osiągnięcie celów
średnioterminowych stanowić będzie podstawę do osiągnięcia celów długoterminowych.
Przyjęte priorytety. W wyniku badań przeprowadzonych w ramach projektu RIVER
SHIELD wytypowano 5 priorytetów, które stanowią podstawę do zdefiniowania działań i
inwestycji rekomendowanych do realizacji w województwie lubuskim:
Priorytet I.
Zapobieganie awariom przemysłowym i ograniczanie ich skutków.
Priorytet II.
Gotowość na zdarzenia awaryjne.
Priorytet III.
Reagowanie na awarie z udziałem substancji niebezpiecznych.
Priorytet IV. Ochrona wód i uporządkowanie gospodarki ściekowej.
Priorytet V.
Informowanie społeczeństwa i podnoszenie poziomu świadomości społecznej.
Kryteria wyboru działań kluczowych. W celu ułatwienia wyboru działań kluczowych
spośród wielu zadań związanych z ochroną wód powierzchniowych przed skutkami awarii
przemysłowych w województwie lubuskim, przyjęto do stosowania trzy kryteria omówione
poniżej, którym przypisano stosowne wagi podane w tab. 1.
Kryterium K-1.
Znaczenie działania dla realizacji zadań objętych tematyką projektu
RIVER SHIELD – kryterium to sprzyja wyborowi działań (najczęściej
kompleksowych), których realizacja wspiera rozwiązanie ważnych
problemów regionu związanych ze skutecznym zapobieganiem i
reagowaniem na awarie przemysłowe.
10
Kryterium K-2.
Zaawansowanie dotychczasowej realizacji zadań w województwie
lubuskim – kryterium to ma preferować przedsięwzięcia, których realizacja
jest znacznie zaawansowana lub w przypadku których prace na rzecz
realizacji określonych zadań są systematycznie prowadzone (np. prace w
zakresie zapewnienia gotowości do reagowania na awarie).
Kryterium K-3.
Przydatność działania dla kontroli stopnia realizacji wymagań Unii
Europejskiej w dziedzinie poważnych awarii i ochrony wód – kryterium to
sprzyja wyborowi działań z zakresu gromadzenia informacji służących
ocenie wielkości zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i środowiska związanych
z awariami przemysłowymi.
Tabela 1. Kryteria i przypisany im zakres punktacji
Kryterium
Symbol Punktacja
Znaczenie dla realizacji zadań objętych tematyką projektu RIVER
K-1
0 – 100
SHIELD
Zaawansowanie dotychczasowej realizacji zadań w województwie
K-2
0 – 60
lubuskim
Przydatność działania dla kontroli stopnia realizacji wymagań Unii
K-3
0 – 40
Europejskiej w dziedzinie poważnych awarii i ochrony wód
Zastosowanie powyższych kryteriów pozwoliło przy dokonywaniu hierarchizacji działań na
uwzględnienie czynników istotnych zarówno z punktu widzenia celów projektu RIVER
SHIELD, jak i aktualnie realizowanych zadań w województwie lubuskim, a także na
dokonanie wyboru najważniejszych działań, z punktu widzenia założonych celów, na
podstawie zobiektywizowanej sumy uzyskanych punktów. Próg kwalifikujący działanie do
kategorii przedsięwzięć kluczowych przyjęto na poziomie powyżej 150 punktów (zał. 1).
3.
Proponowane działania i inwestycje
Po przeanalizowaniu aktualnych uwarunkowań w każdym z priorytetów wskazano działania,
które należy podjąć, aby osiągnąć założone dla województwa lubuskiego cele średnio- i
długoterminowe, a w konsekwencji cel projektu RIVER SHIELD: ochronę rzek przed
awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi (w analizowanym przypadku - ochronę rzek
w dorzeczu Odry w województwie lubuskim). W sumie zidentyfikowano 23 działania z czego
12 zakwalifikowano do kategorii działań kluczowych (zał. 1). Działania kluczowe z punktu
widzenia osiągnięcia założonych celów zostały wskazane w każdym priorytecie.
Priorytet I.
Zapobieganie awariom przemysłowym i
ograniczanie ich skutków
Awarie z udziałem substancji niebezpiecznych charakteryzują się specyficznymi cechami, do
których zalicza się:
11
Ø
niepewność wystąpienia zdarzeń i ich przyczyny,
Ø
różnorodność ich bezpośrednich i pośrednich skutków,
Ø
indywidualny, niepowtarzalny przebieg zdarzenia.
Awarie przemysłowe mogą być skutkiem błędów powstałych w fazie projektowania, budowy,
eksploatacji lub konserwacji instalacji zawierających substancje niebezpieczne. Rzadko są
one powodowane przez katastrofy naturalne (np. powódź), częściej są skutkiem
przypadkowej lub celowej działalności ludzi, w tym działania terrorystyczne. Awarie takie
występują najczęściej na terenach przemysłowych lub podczas transportu substancji
niebezpiecznych do instalacji. W województwie lubuskim notowanych jest od kilku do
kilkunastu zdarzeń o charakterze poważnych awarii (tab. 2).
Tabela 2. Zdarzenia mające charakter poważnych awarii, które miały miejsce w
województwie lubuskim w latach 1999-2007
Rok
1990
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Zdarzenia
awaryjne
7
7
16
8
2
4
3
3
0*/
*/
dostępne dane tylko dla I półrocza 2007
Nasuwają się następujące wnioski płynące z dotychczasowych zdarzeń:
Ø
każde zdarzenie z udziałem substancji niebezpiecznych, niezależnie od wielkości
uwolnień, może powodować negatywne skutki dla środowiska (ok. ½ rejestrowanych
przypadków),
Ø
natężenie i częstość zdarzeń awaryjnych świadczy, że będą one występować również
w przyszłości, co będzie wymagać zaangażowania określonych sił i środków oraz
kontynuowania ścisłej współpracy ze służbami i organami uczestniczącymi w
likwidacji skutków awarii,
Ø
skutkami awarii mogą być w szczególności:
-
uwolnienie substancji (palnych i tworzących z powietrzem mieszaniny
wybuchowe, substancji żrących lub trujących w postaci par i gazów
zanieczyszczających powietrze także poza terenem zakładu) powodujących
szczególne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi szczególnie na obszarach
zurbanizowanych,
-
zanieczyszczenie wód powierzchniowych, których następstwem są znaczne
skutki ekologiczne (np. masowe śnięcia ryb) i zagrożenie dla ujęć
zaopatrujących ludność w wodę do picia,
-
skażenie gruntu, w wyniku czego może dojść do zniszczenia zarówno gleby,
jaki i wód podziemnych, w tym poziomów użytkowych stanowiących źródło
zaopatrzenia ludności w wodę,
-
bezpośrednie zanieczyszczenie wód podziemnych,
-
wszelkie katastrofy budowlane instalacji z substancjami niebezpiecznymi,
których następstwem może być ich uwolnienie do środowiska,
12
-
zniszczenie wałów ochronnych w wyniku powodzi, których skutkiem może
być uszkodzenie instalacji i uwolnienie substancji niebezpiecznych do
środowiska.
Duże zagrożenie dla środowiska stanowią przede wszystkim zakłady stosujące w procesie
technologicznym lub magazynujące różne substancje chemiczne. Stopień zagrożenia
zwiększa się w sytuacji zlokalizowania tych zakładów w obrębie zwartej zabudowy lub w
pobliżu miejsc wrażliwych, w tym wód płynących. Na terenie województwa lubuskiego nie
ma dużych instalacji, które mogłyby oddziaływać na sąsiadujące obszary, lub powodować
transgraniczne zagrożenia w znacznych rozmiarach, ale funkcjonuje kilkanaście obiektów,
których potencjalne zagrożenie dla bezpośrednio otaczających obszarów można określić jako
poważne (zał. 2). W transporcie materiałów niebezpiecznych użytkowane są zarówno drogi
jak i szlaki kolejowe i wodne przebiegające przez tereny zamieszkane przez ludność lub
cenne ze względu na walory przyrodnicze.
Według prowadzonego przez WIOŚ w Zielonej Górze rejestru na terenie województwa
lubuskiego funkcjonuje 25 zakładów (obiektów) stwarzających potencjalne zagrożenie dla
środowiska poważnymi awariami (ze 100 zakładów objętych sprawozdawczością US [8]), w
tym:
Ø zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii (BM93 PKN ORLEN, RGP
JERSAK),
Ø zakłady o dużym ryzyku wystąpienia awarii (ZWCh STILON3, RGP SHELL GAS
POLSKA, RGP ORLEN GAZ, ROCKWOOL POLSKA, KRONOPOL),
zgodnie z wymaganiami ustawy – Prawo ochrony środowiska4.
Oprócz ww. zakładów na terenie województwa znajdują się zakłady z instalacjami
zawierającymi substancje niebezpieczne, z których najważniejsze to: amoniak (10 instalacji),
kwas solny (5 instalacji), ropa naftowa (4 instalacje), środki pirotechniczne (1 instalacja) [15].
Zgodnie z zasadami metodyki przyjętej w ramach projektu RIVER SHIELD do oceny5
potencjalnego zagrożenia wód w regionie na podstawie wyznaczonego wskaźnika ryzyka
(WRI) wytypowano 9 obiektów stacjonarnych stwarzających potencjalne zagrożenie w
wyniku awarii przemysłowej, w tym jedynie 3 zakłady dużego ryzyka i 1 obiekt
zwiększonego ryzyka, zgodnie z postanowieniami dyrektywy Seveso II, oprócz: rozlewni
gazu płynnego SHELL, ORLEN GAZ i JERSAK, podlegających wymaganiom dyrektywy
Seveso II1, w których są substancje niestwarzające zagrożeń dla środowiska wodnego (tj.
propan i butan). Zidentyfikowano 3 potencjalne miejsca ryzyka o WRI > 5 (zał. 2) oraz
obliczono, że łączny poziom ryzyka (dla środowiska wodnego Odry) w województwie
lubuskim wynosi 7,8 [4]. Wskaźnik ten informuje, że zagrożenie wód powierzchniowych w
dorzeczu Odry w województwie lubuskim jest realne i znaczące.
3
Z dniem 1 stycznia 2008 r. ZWCh STILON nie używa w procesie technologicznym hydrazyny będącej
podstawą do kwalifikacji przedsiębiorstwa do zakładów o dużym ryzyku powstania poważnej awarii
przemysłowej (ZDR).
4
Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 627, z późniejszymi
zmianami).
5
Wykonanej w 2006 r. w ramach projektu RIVER SHIELD.
13
Działanie I.1.
Wzmocnienie etatowe PSP i WIOŚ (działanie kluczowe)
Cel: umożliwienie efektywnego wypełniania ustawowych zadań w zakresie prewencji,
kontroli i rozpoznawania zagrożeń przez PSP i WIOŚ.
Opis: zwiększenie, w zależności od potrzeb, stanów etatowych komórek kontrolnorozpoznawczych komend powiatowych/miejskich PSP oraz zatrudnienie dodatkowych osób
w WIOŚ odpowiedzialnych za problematykę zapobiegania poważnym awariom
przemysłowym.
W większości jednostek organizacyjnych PSP województwa lubuskiego zadania związane z
działalnością kontrolno-rozpoznawczą są prowadzone przez jedną osobę. Mając na względzie
szeroki zakres działania, wynikający z przepisów szczególnych oraz innych zadań zleconych,
potrzebne jest zasilenie tych jednostek przez wykwalifikowaną kadrę.
W Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Zielonej Górze i Delegaturze WIOŚ
w Gorzowie Wlkp. zatrudnionych jest jedynie 2 inspektorów zajmujących się problematyką
poważnych awarii, przy czym osoby te wykonują także inne obowiązki i kontrole realizowane
w ramach pozostałej działalności WIOŚ, niezwiązanej z zapobieganiem, zwalczaniem i
usuwaniem skutków poważnych awarii. Stan ten jest daleko niewystarczający do pełnego
rozpoznania i prewencji w zakresie potencjalnych źródeł awarii (nie tylko na wodach). Należy
więc dążyć do zwiększenia stanu zatrudnienia Wydziału i Działu Inspekcji WIOŚ o 2 etaty
(po 1 etacie na WIOŚ i Delegaturę), wraz z zagwarantowaniem odpowiednich środków na
szkolenia i wyposażenie stanowisk pracy, w celu zapewnienia właściwego wykonywania
kompetencji ustawowych WIOŚ (np. szkoleń, ściślejszego współdziałania z innymi organami
kontroli, wymagań ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym).
Termin realizacji: 2009-2015.
Finansowanie: łącznie do roku 2015 ok. 4300 tys. zł; budżet województwa i powiatów.
Działanie I.2.
Kontrola zakładów przemysłowych (działanie
kluczowe)
Cel: zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w zakładach i ograniczanie zagrożenia dla ludzi i
środowiska.
Opis: prowadzenie systematycznych kontroli pod kątem rozpoznania zagrożeń i spełnienia
wymogów bezpieczeństwa przez zakład, a w szczególności:
Ø
stanu ilościowego substancji i materiałów stwarzających zagrożenie,
Ø
sposobu zabezpieczenia źródeł zagrożenia,
Ø
przygotowania sprzętowego do zwalczania i usuwania skutków awarii,
Ø
posiadania dokumentów formalnoprawnych, w tym wewnętrznego planu operacyjnoratowniczego, oraz odzwierciedlania przez te dokumenty faktycznego stanu
bezpieczeństwa w zakładzie.
Stosownie do potrzeb w wyniku kontroli będą wydawane zarządzenia pokontrolne
zobowiązujące do usunięcia w określonym terminie stwierdzonych nieprawidłowości lub
decyzje wstrzymujące uruchomienie albo użytkowanie instalacji, jeżeli stwierdzone
14
uchybienia mogą powodować ryzyko wystąpienia awarii przemysłowej (na podstawie art. 373
ust. 1 ustawy4).
Finansowanie: łącznie do roku 2015 ok. 150 tys. środki budżetowe w ramach działalności
ustawowej PSP i WIOŚ.
Działanie I.3.
Wdrożenie środków z zakresu planowania
przestrzennego w kontekście ograniczania ryzyka
awarii (działanie kluczowe)
Cel: ograniczanie poziomu ryzyka, na jaki narażona jest ludność mieszkająca w sąsiedztwie
zakładów typu Seveso, a także łagodzenie ewentualnych skutków poważnych awarii w tych
zakładach, poprzez dążenie do zachowania bezpiecznych odległości pomiędzy źródłami
zagrożenia oraz istniejącym i projektowanym zainwestowaniem w strefie ich potencjalnego
oddziaływania.
Opis: włączenie problematyki zagrożeń dla zdrowia i środowiska powodowanych poważnymi
awariami do prac projektowych i procedur administracyjnych związanych z planowaniem
zagospodarowania terenu oraz ustalaniem lokalizacji inwestycji i określaniem warunków ich
realizacji, z ukierunkowaniem tej problematyki na właściwe zagospodarowanie strefy
oddziaływania potencjalnej awarii.
Zagrożenia skutkami poważnych awarii należy:
Ø
sygnalizować i akcentować w dokumentacjach planistycznych sporządzanych na
poziomie krajowym i wojewódzkim,
Ø
szerzej naświetlać w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin,
Ø
szczegółowo rozpatrywać w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
w celu ochrony ludności i ochrony środowiska.
Zalecane podejście:
Ø
w dokumentach planistycznych definiujących politykę przestrzenną gmin powinny się
znaleźć zapisy określające stanowisko wobec zakładów podlegających dyrektywie
Seveso II, z uwzględnieniem rozwiązań wariantowych (budowa nowych obiektów,
modernizacja istniejących itd.),
Ø
w dokumentacjach planistycznych powinien zostać wprowadzony rozszerzony opis
obszarów przeznaczonych dla zakładów typu Seveso, w celu zaprezentowania polityki
gminy w tym zakresie od poziomu bazowego (obecnie studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego), przez poziom wskazań lokalizacyjnych
(obecnie plan miejscowy) do poziomu wykonawczego (obecnie pozwolenie na
budowę),
Ø
przy podejmowaniu decyzji planistycznych decydujących o sposobie
zagospodarowania konkretnej przestrzeni w strefie oddziaływania skutków
potencjalnej, poważnej awarii, powinny być konsekwentne stosowane, jako narzędzie
pomocnicze, wartości „odległości bezpiecznych”.
15
Korzystny wpływ na sposób uwzględniania problematyki poważnych awarii w planowaniu
przestrzennym oraz w procesach wydawania decyzji lokalizacyjnych i budowlanych miałoby
wprowadzenie obligatoryjnych lub zalecanych wartości „odległości bezpiecznej” w
zależności od zagrożenia stwarzanego przez zakład typu Seveso. Do czasu określenia tych
wartości w prawie krajowym możliwe jest korzystanie z bezpiecznych odległości, w
zależności od rodzaju obiektów niebezpiecznych, stosowanych w innych krajach UE
(Niemcy, Finlandia, Szwecja) [1].
W przypadku dokumentacji planistycznych na poziomie regionalnym oraz w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego istnieje konieczność opracowywania prognozy
wpływu na środowisko obiektów wymienionych w tych dokumentacjach/ planach. W analizie
oddziaływania na środowisko, stanowiącej integralną część prognozy, powinna być
uwzględniona problematyka poważnych awarii, w aspekcie bezpiecznej lokalizacji zakładów
i obiektów podlegających dyrektywie Seveso II.
Finansowanie: łącznie do roku 2015 ok. 300 tys. zł działania statutowe organów ds.
planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz wydawania decyzji lokalizacyjnych i
budowlanych.
Działanie I.4.
Zapobieganie wtórnym zanieczyszczeniom wód w
wyniku zagrożeń powodziowych
Cel: ograniczenie potencjalnego, negatywnego oddziaływania na jakość wód województwa ze
strony możliwych uwolnień substancji niebezpiecznych spowodowanych zalaniem
niebezpiecznych obiektów przez falę powodziową.
Opis: uwzględnianie zagrożeń powodziowych, wskazanych w odpowiednich planach i
strategiach, w bieżących decyzjach i działaniach władz i społeczności lokalnych przeciwdziałanie presji na użytkowanie gospodarcze obszarów międzywala w dolinach rzek
oraz kontynuowanie realizacji wieloletniego „Programu dla Odry 2006”6, do którego
najważniejszych celów należą m.in.:
Ø
ochrona przed powodzią dużych aglomeracji, w tym Słubic, oraz terenów, na których
powodzie są częste i o gwałtownych przebiegach, jak lewobrzeżne dopływy Odry;
Ø
poprawa jakości wód w dorzeczu Odry w wyniku realizacji m.in. „Programu
szybkiego działania na rzecz ochrony wód rzeki Odry przed zanieczyszczeniem”,
opracowanego w ramach Międzynarodowej Komisji Ochrony Odry przed
Zanieczyszczeniem (MKOOpZ).
Szczególne znaczenie dla województwa lubuskiego ma kontynuacja objętych „Programem dla
Odry 2006” inwestycji na obszarze tego województwa, zwłaszcza inwestycji takich jak:
Ø
Kanał Postomski II - odbudowa kanału wraz z obwałowaniem;
6
Ustanowionego na mocy ustawy z dnia 6 lipca 2001r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Program dla
Odry-2006” (Dz.U. z 2001r. nr 98, poz. 1067).
16
Ø
Bytom Odrzański - budowa nowego wału Odry - 2,04 km - dokończenie wykupu
gruntów i realizacja robót;
Ø
Naprawa i modernizacja wałów w dorzeczu Odry wraz z Wartą.
Termin realizacji: 2008- 2015.
Finansowanie: środki krajowe i zagraniczne, w tym promesy rządowe na zadania realizowane
w ramach "Programu dla Odry - 2006" dla Wojewody Lubuskiego, np. w 2008 r. na 4104 tys.
zł.; łącznych nakładów na realizację działania nie oszacowano [12].
Działanie I.5.
Zapobieganie awariom u źródła (działanie kluczowe)
Cel: zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w zakładach operujących niebezpiecznymi
substancjami chemicznymi oraz zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia i
ograniczenie zasięgu oraz siły oddziaływania skutków potencjalnej awarii z udziałem
substancji chemicznych w otoczeniu tych zakładów.
Opis: realizacja przedsięwzięć organizacyjnych, technicznych i inwestycyjnych przez zakłady
stosujące znaczące ilości niebezpiecznych substancji chemicznych i zagrażające jakości wód
powierzchniowych w wyniku uwolnień awaryjnych, dostosowanych do specyfiki tych
zakładów.
Ze względu na brak wielu potrzebnych informacji i danych, nie jest możliwe sformułowanie
szczegółowych propozycji takich działań dla konkretnych zakładów w województwie
lubuskim. Wszystkie podejmowane działania powinny jednak przyczyniać się do spełnienia
przedstawionych poniżej wymagań:
Ø substancje zanieczyszczające wody nie powinny mieć możliwości wycieku (zakłady muszą
być tak projektowane, budowane i eksploatowane, aby takie substancje nie mogły zostać
uwolnione do środowiska. Instalacja nie tylko powinna być szczelna, ale musi być także
konstrukcyjnie solidna, aby być w stanie oprzeć się potencjalnej, mechanicznej,
termicznej i chemicznej presji);
Ø każdy wyciek powinien zostać szybko i niezawodnie wykryty (instalowanie efektywnych
systemów wykrywania wycieków, zapewnianie ich obsługi i wdrażanie procedur
awaryjnych);
Ø uwalniane substancje powinny zostać zatrzymane i zagospodarowane (wyposażanie
instalacji z niebezpiecznymi substancjami w szczelne, stałe (np. betonowe) tace zbierające
(jeżeli instalacje te nie są zbudowane z podwójnych ścian i wyposażone w detektory
wycieku), a także zapewnianie odpowiedniego zagospodarowania uwolnionych
substancji, w tym ich ew. unieszkodliwienia w sposób bezpieczny dla środowiska);
Ø w zakładzie musi być dostępna wymagana dokumentacja związana z przeciwdziałaniem
awariom, m.in. instrukcje obsługi z konkretnymi wskazaniami odnośnie monitoringu oraz
konserwacji instalacji i urządzeń, a także wewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy.
We wszystkich zakładach operujących niebezpiecznymi substancjami chemicznymi powinny
też być realizowane działania rutynowe przyczyniające się do poprawy bezpieczeństwa,
między innymi takie, jak:
17
Ø
aktualizacja instrukcji sposobu postępowania w przypadku dokonania zmian w
procesie technologicznym,
Ø
prowadzenie cyklicznych szkoleń dla pracowników obsługujących i konserwujących
instalacje i urządzenia zawierające substancje niebezpieczne oraz dla zakładowych
służb i formacji ratowniczych, wraz z oceną ich efektywności,
Ø
przeprowadzanie inspekcji stanu bezpieczeństwa całego zakładu, wyposażenia i
narzędzi oraz doskonalenie procedur bezpieczeństwa w celu ich dostosowywania do
aktualnych warunków,
Ø
zgłaszanie istotnych zmian ilości i rodzaju substancji stosowanych w procesie
technologicznym, a także planowanego terminu zakończenia eksploatacji instalacji lub
terminu zamknięcia zakładu, do PSP i WIOŚ,
Ø
prowadzenie monitoringu funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja
niebezpieczna, umożliwiającego podejmowanie działań korekcyjnych w przypadku
wystąpienia zjawisk stanowiących odstępstwo od normalnej eksploatacji instalacji,
Ø
stała weryfikacja źródeł zagrożeń związanych z funkcjonowaniem zakładu i
wystąpieniem sytuacji awaryjnych, będących wynikiem błędu człowieka, wadliwych
części lub materiałów, zdarzeń zewnętrznych (w tym zagrożeń naturalnych - np.
nieprzeciętnie wysokie temperatury, pożary, powodzie, huragany), itp.,
Ø
dokonywanie systematycznej oceny programu zapobiegania awariom i sytemu
bezpieczeństwa pod kątem ich skuteczności i aktualności, w szczególności w zakresie
zapobiegania i ograniczania skutków awarii przemysłowej dla ludzi i środowiska,
Ø
testowanie co najmniej raz na 3 lata funkcjonowania wewnętrznego planu operacyjnoratowniczego (w tym procedur prowadzenia na terenie zakładu działań ratowniczych,
możliwych do zastosowania metod i środków będących w dyspozycji) w celu jego
aktualizacji zgodnie z istniejącymi warunkami w zakładzie, stanem wiedzy i
dokonującym się postępem naukowo-technicznym w zakresie zapobiegania,
zwalczania i usuwania skutków awarii,
Ø
prowadzenie okresowych wspólnych ćwiczeń dla pracowników zakładu i jednostek
ratowniczych.
Na terenie województwa lubuskiego szczególne znaczenie ma przeciwdziałanie wyciekom
substancji ropopochodnych z przebiegającego przez województwo odcinka rurociągu
„Przyjaźń” [3]. Konieczne jest stałe prowadzenie kontroli szczelności rurociągu w PERN
„Przyjaźń” poprzez:
Ø
badanie grubości ścianek na całej trasie przebiegu rurociągu wykonywane tzw.
tłokiem inteligentnym,
Ø
badanie szczelności rurociągu tłokami czyszczącymi z zainstalowanymi mikrofonami,
Ø
ciągłe pomiary ciśnienia na całej trasie rurociągu, prowadzone przy pomocy
zainstalowanego czujnika na każdej stacji zasuw, umożliwiające głównemu
dyspozytorowi w Płocku bieżące śledzenie przebiegu krzywej ciśnień i podejmowanie
stosownych decyzji w przypadku awarii,
Ø
prowadzenie oględzin rurociągu z powietrza,
Ø
okresowe badanie przejść rurociągu pod rzekami.
Termin realizacji: zadanie ciągłe.
18
Finansowanie: środki własne zakładów i środki unijne w ramach RPO na lata 2007-2013;
łącznych nakładów na realizację działania nie szacowano ze względu na brak danych
odnośnie planowanych działań w zakładach.
Priorytet II.
Gotowość na zdarzenia awaryjne
Skuteczna ochrona ludzi i środowiska przed skutkami zdarzeń awaryjnych zależy od wielu
czynników, w tym od:
Ø
efektywności systemu wczesnego wykrywania i alarmowania oraz systemu łączności,
Ø
poziomu wyszkolenia i wyposażenia służb włączonych w reagowanie na awarie
przemysłowe,
Ø
rozpoznania źródeł zagrożeń oraz potencjalnych skutków awarii dla ludzi i
środowiska,
Aktualnie na terenie województwa lubuskiego została zakończona wstępna faza projektu
dotyczącego uruchomienia w województwie numeru ratunkowego 112. Zgłoszenia kierowane
na nr 112 z telefonów komórkowych są odbierane przez jednostki powiatowe PSP a z
telefonów stacjonarnych - przez komendy powiatowe Policji. Dotychczasowe numery
alarmowe (np. 997, 998, 999) również działają.
Ustanowiono7 system wczesnego ostrzegania (SWO) - funkcjonujący w czasie pokoju oraz
system wykrywania i alarmowania (SWA) - działający w stanie kryzysu i stanie wojny.
Zadaniem tych systemów jest:
Ø
wykrywanie,
rozpoznawanie
i monitorowanie
zagrożeń,
umożliwiające
natychmiastowe stwierdzenie wzrostu poziomu zagrożenia w oparciu o przyjęte
normy i standardy;
Ø
powiadamianie właściwych organów administracji o zagrożeniach;
Ø
ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach oraz informowanie o zasadach
zachowania się przed i w trakcie ich wystąpienia;
Ø
zabezpieczenie obiegu informacji za pośrednictwem dostępnych środków łączności;
Ø
opracowywanie ocen eksperckich stanu zagrożenia i przygotowywanie zaleceń
odnośnie rekomendowanego postępowania.
Organy, jednostki organizacyjne i instytucje wchodzące w skład SWO są zobowiązane do
wzajemnej wymiany informacji uzyskanych w toku swojej działalności statutowej, mających
bezpośredni lub pośredni związek z wystąpieniem zagrożeń ludności lub środowiska.
W województwie działają także odpowiednie struktury włączone w Krajowy System
Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG), zorganizowany w całym kraju przez Państwową Straż
7
Zarządzeniem nr 25 Wojewody Lubuskiego z dnia 7 lutego 2008 r. w sprawie zasad przygotowania i
zapewnienia działania Wojewódzkiego Systemu Wczesnego Ostrzegania o zagrożeniach oraz Wojewódzkiego
Systemu Wykrywania i Alarmowania w województwie lubuskim.
19
Pożarną i realizujący zadania w zakresie walki z pożarami i klęskami żywiołowymi,
ratownictwa technicznego, ratownictwa chemicznego, a od 1997 roku także ratownictwa
ekologicznego i medycznego. Poziom wojewódzki KSRG spełnia rolę wspomagającą i
koordynacyjną w sytuacjach wymagających użycia sił i środków spoza powiatu, w którym ma
miejsce dane zdarzenie. Jego podstawowe siły i środki to wojewódzki odwód operacyjny z
grupami specjalistycznymi (wydzielone siły i środki z poziomów powiatowych) oraz krajowa
baza sprzętu specjalistycznego. Dysponowanie jednostek systemu do działań ratowniczych
oraz alarmowanie podmiotów współdziałających odbywa się przez wojewódzkie stanowisko
koordynacji ratownictwa PSP, współdziałające z Centrum Zarządzania Kryzysowego
Wojewody oraz administracją zespoloną (np. Komendantem Wojewódzkim Policji,
Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska, Wojewódzkim Inspektorem Nadzoru
Budowlanego, Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym) i niezespoloną (np. Zarządem
Gospodarki Wodnej, Urzędem Żeglugi Śródlądowej, Oddziałem Straży Granicznej).
W wojewódzkim planie ratowniczym, opracowanym przez Komendanta Wojewódzkiego PSP
i zatwierdzonym przez Wojewodę, zostały określone m.in. procedury działania i
uruchamiania systemu ratowniczo-gaśniczego na poziomie województwa lubuskiego w
odniesieniu do poszczególnych typów zagrożeń oraz organizacyjno-techniczne sposoby
likwidacji zagrożeń wymagających zaangażowania w działaniach ratowniczych znacznych sił
i środków (np. klęski żywiołowe) oraz zagrożeń, które mogą powstać na granicy powiatów
lub województwa. Zapewnienie koordynacji międzypowiatowej oraz współpracy z sąsiednimi
województwami, a także szczeblem centralnym jest w gestii jest Centrum Zarządzania
Kryzysowego Wojewody, które stanowi kluczowy element systemu zarządzania
kryzysowego.
Na terenie województwa lubuskiego od lat funkcjonuje Specjalistyczna Grupy Ratownictwa
Chemicznego „Gorzów – Chemik” w Jednostce Ratowniczo-Gaśniczej Nr 2 podległej KM
PSP w Gorzowie Wlkp., wyposażona w specjalistyczny sprzęt ratownictwa chemicznego (np.
skimery, dyspergenty, sorbenty, separatory, środki ochrony osobistej, kabinę
dekontaminacyjną), obsługiwany przez wysokokwalifikowanych strażaków.
W ramach priorytetu „nadzwyczajne zagrożenia” Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze systematycznie dofinansowuje zakup specjalistycznego
sprzętu (np. pojazdy ratownictwa wodno-ekologicznego, samochody ratowniczo-gaśnicze) na
potrzeby jednostek i komend PSP oraz OSP.
Bieżące działania Państwowej Straży Pożarnej w zakresie utrzymywania jej stałej gotowości
do realizacji ustawowych obowiązków dotyczących zwalczania skutków poważnych awarii,
w tym w szczególności awarii zagrażających jakości wód [3], obejmują:
a) utrzymanie gotowości grup specjalistycznych, w tym sprawności sprzętu ratowniczego,
b) prowadzenie ćwiczeń i manewrów (przede wszystkim na wodach płynących),
c) monitorowanie stanu stałych punktów stawiania zapór,
d) nadzór nad przestrzeganiem przepisów w zakładach objętych dyrektywą Seveso II oraz
innych wykorzystujących w procesie technologicznym substancje niebezpieczne,
zlokalizowanych przy rzekach,
e) pozyskiwanie informacji o stanie obiektów hydrotechnicznych,
f) wymianę informacji ze stroną niemiecką,
20
g) udział w szkoleniach i konferencjach.
Ważnym elementem rozpoznawania zagrożeń dla środowiska w województwie związanych z
poważnymi awariami jest wiedza gromadzona w ramach działalności kontrolnej prowadzonej
przez WIOŚ8 i organy PSP, a także wiedza pozyskiwana w wyniku wymiany informacji
pomiędzy WIOŚ i PSP oraz innymi organami i służbami - Policją, Państwową Inspekcją
Sanitarną, Strażą Graniczną, Wojewodą, Marszałkiem, urzędami gmin i starostwami.
Instrumentem porządkującym i podsumowującym stan identyfikacji wszystkich źródeł
zagrożeń poważnymi awariami na terenie województwa, w tym zagrożeń dla jakości wód, jest
katalog zagrożeń województwa lubuskiego. Obejmuje on nie tylko instalacje procesowe, ale
także:
Ø
miejsca wydobycia kopalin,
Ø
szlaki żeglugi śródlądowej,
Ø
rurociągi zlokalizowane w obrębie cieków,
Ø
przeprawy przez rzeki,
Ø
trasy komunikacyjne zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie rzek,
Ø
tereny zurbanizowane.
Dla przeciwdziałania poważnym awariom na terenie województwa lubuskiego istotne
znaczenie ma jego położenie przy granicy z Niemcami. Sprawia ono, że niezbędnym
elementem takiego przeciwdziałania jest współpraca bilateralna pomiędzy Polską a Niemcami
w dziedzinie awarii transgranicznych, która jest rozwijana od wielu lat i którą należy
kontynuować. Układa się ona bardzo dobrze na poziomie gminnym i powiatowym, a na
szczeblu wojewódzkim wymaga wzmocnienia. W ramach tej współpracy organizowane są
między innymi wspólne spotkania robocze, seminaria, warsztaty, szkolenia, ćwiczenia, itp.,
które ułatwiają wymianę informacji i doświadczeń oraz nawiązywanie kontaktów
personalnych i zawodowych. Niektóre jednostki organizacyjne z terenu województwa
lubuskiego uzyskały też od strony niemieckiej wsparcie techniczne (sprzętowe). Trwają prace
nad uzgodnieniem założeń do wspólnego, polsko-niemieckiego „Planu ratowniczego terenów
przygranicznych”.
Działanie II.1.
Ustanowienie Centrum Powiadamiania Ratunkowego
w Gorzowie Wielkopolskim
Cel: pełne wdrożenie w województwie lubuskim przed 2011 r. systemu powiadamiania
ratunkowego i Europejskiego Numeru Alarmowego 112.
Opis: działanie ma zapewnić efektywne funkcjonowanie regionalnego centrum
powiadamiania w ramach zintegrowanego, ogólnokrajowego systemu opartego na jednolitych
rozwiązaniach technicznych i organizacyjnych z centralnym systemem gromadzenia danych
teleadresowych i lokalizacyjnych osób dokonujących zgłoszeń na numer 112 oraz z
centralnym systemem szkolenia operatorów systemu. Będzie ono obejmować między innymi
8
Na podstawie uprawnień wynikających z ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 1991 r. nr 77, poz.
335).
21
połączenie jednostek organizacyjnych wszystkich zaangażowanych służb wojewódzkich
jedną siecią LAN z transmisją danych i głosu, a także połączenie tej sieci z urządzeniami
zewnętrznymi (np. wyświetlaczami alarmowymi, radiowym selektywnym wywoływaniem
OSP, radiowymi terminalami statusowymi, odbiornikami GPS, sterownikami bram
garażowych, programami EWID oraz Katalogiem Sił i Środków stosowanymi w PSP, itp.).
Dzięki tym połączeniom dyspozytorzy będą mogli szybciej i efektywniej koordynować
działania wszystkich służb ratowniczych w zależności od rodzaju zgłoszenia.
Wdrażane rozwiązania teleinformatyczne muszą zapewniać wysoki stopień bezpieczeństwa
gromadzonych i przesyłanych informacji, niezawodność i ciągłość pracy systemu, integrację
łączności i wymiany danych na poziomie regionalnym i krajowym, pełną archiwizację danych
oraz możliwość rekonfiguracji i rozbudowy aplikacji w miarę pojawiających się
nowocześniejszych rozwiązań i standardów. Planowane jest zatrudnienie w Centrum ok. 45
osób, przejmie ono numer 112 obsługiwany obecnie przez komendy powiatowe policji i PSP.
Termin realizacji: zadanie ciągłe od roku 2010 (ustanowienia centrum).
Finansowanie: ok. 15 000 tys. zł budżet państwa i województwa (w tym na ustanowienie
centrum ok. 2 mln tys. zł. refundowane w 85% ze środków UE i na zapewnienie jego
funkcjonowania do 2015 r. - 13mln zł.).
Działanie II.2.
Dalsza rozbudowa systemu łączności, alarmowania i
ostrzegania ludności (działanie kluczowe)
Cel: zapewnienie harmonijnego współdziałania systemów łączności różnych służb i instytucji
włączonych w system reagowania na awarie oraz ochrony życia i zdrowia ludzi.
Opis: 1) wydzielenie w 2008 r. kanału łączności bezprzewodowej dla służb ratowniczych, co
wymaga zgody Urzędu Regulacji Telekomunikacji w Warszawie, oraz zakup sprzętu do jego
obsługi i przeprowadzenie szkoleń w zakresie jego użytkowania;
2) wdrożenie stałego systemu monitorowania wód i ostrzegania ludności o zagrożeniach
spowodowanych ich zanieczyszczeniem z docelowym wyposażeniem wszystkich
miejscowości położonych nad wodami w sprzęt alarmowy oraz wybudowaniem systemu
obserwacji miejsc newralgicznych takich, jak: przeprawy rzeczne i zakłady stosujące w
procesie technologicznym niebezpieczne substancje chemiczne;
3) uruchomienie cyklicznych ćwiczeń z zakresu alarmowania i ostrzegania ludności,
podnoszących umiejętności zaangażowanych służb oraz świadomość i zdolność do działania
zainteresowanych mieszkańców.
Termin realizacji: sukcesywnie w latach 2008-2015.
Finansowanie: ok. 10 000 tys. zł budżet województwa i samorządów i środki UE.
22
Działanie II.3.
Szkolenia i ćwiczenia w zakresie reagowania na awarie
(działanie kluczowe)
Cel: zapewnienie wysokiego poziomu gotowości zaangażowanych służb i zainteresowanych
mieszkańców poprzez praktyczną weryfikację i podnoszenie na wyższy poziom posiadanych
umiejętności i zdolności do działania.
Opis: 1) organizowanie i prowadzenie ćwiczeń w zakresie reagowania na awarie z udziałem
substancji niebezpiecznych, pod kątem testowania efektywności działania włączonych służb i
koordynacji działań na różnych poziomach zarządzania, a także pod kątem bliższego
zapoznania się z zakładami i instalacjami stwarzającymi ryzyko awarii oraz wypracowania
najbardziej optymalnych sposobów działania, z uwzględnieniem właściwego zabezpieczenia
samych ratowników;
2) przeprowadzanie okresowych ćwiczeń usuwania zanieczyszczeń z wód i gleby, przede
wszystkim w celu:
Ø
sprawdzenia gotowości bojowej oraz stanu wyszkolenia wyspecjalizowanych w takich
działaniach jednostek PSP, w tym Specjalistycznej Grupy Ratownictwa Chemicznego
„Gorzów – Chemik”, w zakresie identyfikacji substancji niebezpiecznej, usunięcia
zagrożenia, zabezpieczenia miejsca wycieku oraz podjęcia działań ratowniczych w
odniesieniu do osób poszkodowanych lub zagrożonych,
Ø
sprawdzenia efektywności łączności radiowej pomiędzy terenem akcji i stanowiskiem
kierowania PSP,
Ø
ulepszania metod wspierających podejmowanie szybkich i trafnych decyzji przez
Kierującego Działaniami Ratowniczymi (KDR) na szczeblach dowodzenia
interwencyjnego oraz taktycznego,
Ø
usprawniania współdziałania sił PSP z Kierownictwem i pracownikami zakładów
operujących substancjami niebezpiecznymi oraz z innymi służbami i instytucjami;
3) organizowanie szkoleń dla strażaków z zakresu obsługi nowo zakupionego sprzętu
ratowniczego;
4) organizowanie przez samorządy szkoleń z zakresu rozpoznawania awaryjnych
zanieczyszczeń wód dla osób, których charakter pracy, zainteresowania lub miejsce
zamieszkania powodują, że często przebywają w pobliżu rzek i zbiorników wodnych;
5) przygotowanie, w wersji uproszczonej i dostosowanej do warunków województwa
lubuskiego, przewodników opracowanych w ramach projektu RIVER SHIELD oraz ich
upowszechnienie wśród pracowników samorządowych i załóg zakładów, w których awarie
mogą skutkować zanieczyszczeniem wód.
Termin realizacji: systematycznie w latach 208-2015.
Finansowanie: ok. 800 tys. zł budżet województwa i samorządów, WIOŚ, środki UE i (nie
uwzględniono środków własnych zakładów).
23
Działanie II.4.
Wzmocnienie zaplecza badawczego wspierającego
system reagowania na awarie (działanie kluczowe)
Cel: lepsze rozpoznanie wszystkich potencjalnych źródeł zagrożeń awaryjnych dla wód oraz
zwiększenie skuteczności przeciwdziałania tym zagrożeniom poprzez poszerzenie dostępu
zaangażowanych służb do specjalistycznej wiedzy oraz rozwój współpracy między tymi
służbami a sferą badawczo-rozwojową.
Opis: 1) nawiązanie przez KWPSP „instytucjonalnej” współpracy ze specjalistami z zakresu
ratownictwa chemiczno-ekologicznego, hydrologii, hydrochemii, itp. poprzez powołanie
specjalistów z tych dziedzin na specjalistów wojewódzkich i zawarcie z nimi odpowiednich
umów/ porozumień; osoby te będą stanowić wsparcie merytoryczne jednostek PSP podczas
likwidacji skutków zaistniałych zdarzeń, a ich dane zostaną zapisane w Systemie
Wspomagania Dowodzenia w Wojewódzkim Stanowisku Koordynacji Ratownictwa w
Gorzowie Wlkp. - właściwy do danych zagrożeń specjalista powiadamiany będzie o
zdarzeniu w przypadku potrzeby zasięgnięcia jego opinii;
2) weryfikacja i uzupełnienie, z wykorzystaniem wiedzy współpracujących ekspertów oraz
informacji będących w posiadaniu jednostek organizacyjnych nieuczestniczących
bezpośrednio w systemie reagowania na awarie, danych dotyczących zidentyfikowanych
źródeł zagrożeń dla wód – obecna baza danych o miejscach, w których używane są w
procesie technologicznym substancje mogące powodować takie zagrożenia jest niepełna,
między innymi z powodu braku odpowiednich narzędzi prawnych9 do rozbudowy
istniejących wykazów takich miejsc. Posiadanie pełnego wykazu potencjalnych źródeł emisji
substancji niebezpiecznych wraz z możliwością ich wizualizacji na mapie może w znaczący
sposób ułatwić identyfikację i lokalizację danego zdarzenia oraz skrócić czas potrzebny na
odpowiednią reakcję na to zdarzenie, a tym samym zmniejszyć czas i skutki jego
negatywnego oddziaływania na środowisko;
3) na podstawie zweryfikowanych i uzupełnionych danych wymienionych wyżej w p. 2 aktualizacja katalogu zagrożeń województwa lubuskiego prowadzonego przez PSP, na
potrzeby własne oraz potrzeby współpracy ze stroną niemiecką;
4) zakup cyfrowych map ogólnogeograficznych i tematycznych województwa lubuskiego i
województw sąsiednich, w tym map kilometrażowych głównych rzek dorzecza Odry, wraz ze
stosownym oprogramowaniem, a także przeprowadzanie certyfikowanych szkoleń w zakresie
ich wykorzystania;
5) zakup oprogramowania do modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń
chemicznych w środowisku dla potrzeb prognozowania skutków poważnych awarii przez
WIOŚ.
Finansowanie: ok. 100 tys. zł budżet województwa i środki na działalność statutową PSP i
WIOŚ.
9
Obowiązujące przepisy ustawy - Prawo ochrony środowiska ograniczają prowadzenie takiej bazy do zakładów
zwiększonego i dużego ryzyka dużej awarii przemysłowej posiadającej niebezpieczne substancje w znaczących
ilościach.
24
Działanie II.5.
Kontynuowanie współpracy bilateralnej z Niemcami w
dziedzinie awarii transgranicznych (działanie
kluczowe)
Cel: zwiększenie skuteczności przeciwdziałania poważnym awariom na terenie województwa
lubuskiego oraz w sąsiednich rejonach przygranicznych po stronie niemieckiej poprzez
objęcie działaniami z tego zakresu awarii powstających po drugiej stronie granicy oraz
łączenie potencjałów współpracujących partnerów w ramach działań wspólnych lub
wspierających.
Opis: 1) kontynuowanie i usprawnianie wzajemnej wymiany informacji o potencjalnych
zagrożeniach po obu stronach granicy;
2) cykliczne organizowanie wspólnych ćwiczeń polskich i niemieckich służb ratowniczych w
celu usprawnienia przeprowadzania wspólnych akcji na rzekach transgranicznych w
przypadku wystąpienia awarii z udziałem substancji niebezpiecznych po którejkolwiek ze
stron,
3) opracowanie wspólnego, polsko-niemieckiego Planu ratowniczego terenów
przygranicznych i wypracowanie wspólnego mechanizmu reagowania na zagrożenia
transgraniczne,
4)
uzgodnienie
polsko-niemieckiego
przeciwpowodziowej,
programu
działań
na
rzecz
ochrony
6) rozwijanie kontaktów między regionami, miastami, instytucjami i służbami w zakresie
zapobiegania i reagowania na awarie z udziałem substancji niebezpiecznych oraz ochrony
transgranicznych wód Odry i Nysy Łużyckiej.
Finansowanie: 900 tys. zł środki budżetowe strony polskiej i niemieckiej.
Priorytet III.
Reagowanie na awarie z udziałem substancji
niebezpiecznych
Zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom jest priorytetowym zadaniem dla wszystkich
szczebli administracji samorządowej i rządowej. Wojewoda10 zapewnia współdziałanie
wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na
obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia,
zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska.
Wojewoda Lubuski powołał11 i określił zasady funkcjonowania Wojewódzkiego Zespołu
Zarządzania Kryzysowego (WZZK), który stanowi jego organ pomocniczy w zapewnieniu
10
Działając na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (Dz.U.
1998 r. nr 91, poz. 577).
11
Na mocy ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, zarządzeniem z dnia 6 września
2007 r. (Dz.U. z 2007 r. nr 89, poz. 590).
25
wykonywania zadań z wymienionego zakresu (struktura WZZK została przedstawiona w zał.
3).
Na podstawie Wojewódzkiego Planu Reagowania Kryzysowego 12 w działania ratownicze
włączane są kompetentne służby i instytucje w zależności od rodzaju zagrożenia – w
przypadku awaryjnych zagrożeń wód w skład Zespołu Zarządzania Kryzysowego wchodzi
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska oraz zaproszeni specjaliści, jeżeli zajdzie taka
potrzeba.
W przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej przewodniczący Zespołu – Wojewoda Lubuski
zwołuje posiedzenie Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego przy wykorzystaniu
komputerowego systemu przekazywania wiadomości tekstowych (SSAPIK). Po posiedzeniu
Zespołu, w zależności od zaistniałej sytuacji oraz wypracowanych ustaleń, następuje:
Ø
podjęcie czynnej koordynacji działań ratowniczych i porządkowo-ochronnych
prowadzonych przez jednostki organizacyjne zaangażowane w reagowanie kryzysowe
na obszarze województwa,
Ø
zabezpieczenie procesu stałej, całodobowej wymiany informacji dotyczących
zagrożeń i podejmowanych działań (między innymi z marszałkiem województwa)
oraz podjęcie współdziałania ze służbami (zespołami) innych organów administracji
publicznej i organizacjami pozarządowymi,
Ø
uruchomienie systematycznego monitorowania zagrożenia i jego skutków oraz
prognozowania dalszego rozwoju zdarzeń,
Ø
wypracowanie
propozycji
decyzji
i
rozwiązań
operacyjno-taktycznych
zapewniających właściwe i skuteczne wykorzystanie dostępnych na szczeblu
wojewódzkim sił i środków ratowniczych (np. zasobów Wojewódzkiego Magazynu
OC takich jak odzież ochronna lub sprzęt pływający, czy też w przypadkach
szczególnych Lotnicza Formacja Obrony Cywilnej sformowana z członków
Aeroklubu Ziemi Lubuskiej, stacjonująca na lotnisku w Przylepie),
Ø
koordynacja procedur związanych z dysponowaniem na potrzeby akcji ratowniczych
sił i środków ze szczebla centralnego, w tym sił i środków znajdujących się w
dyspozycji Ministra Obrony Narodowej (np. Jednostki Ratownictwa Chemicznego Sił
Zbrojnych) oraz pochodzących z pomocy zagranicznej.
W sytuacjach kryzysowych związanych z wystąpieniem awarii z udziałem niebezpiecznych
substancji, Wojewoda, poprzez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, podejmuje działania i stosuje środki
niezbędne do usunięcia awarii i jej skutków określając w szczególności związane z tym
obowiązki organów administracji i podmiotów korzystających ze środowiska.
W przypadku zagrożenia awarią przemysłową lub w przypadku jej wystąpienia w zakładzie
nieposiadającym zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego PSP realizuje zadania
12
Wdrożonego na mocy zarządzenia Nr 53 Wojewody Lubuskiego z dnia 5 marca 2005 r.; trwają prace nad
sporządzeniem nowego planu.
26
statutowe13. W przeciwnym wypadku Komendant Wojewódzki niezwłocznie przystępuje do
realizacji zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego.
Po zakończeniu działań operacyjno-ratowniczych właściwe jednostki Państwowej Straży
Pożarnej, we współpracy z prowadzącym zakład, są zobowiązane do:
Ø
zebrania i przeanalizowania informacji dotyczących zaistniałej awarii,
Ø
sprawdzenia, czy prowadzący zakład podjął wszystkie konieczne środki zaradcze,
Ø
opracowania zaleceń dla prowadzącego zakład, dotyczących zastosowania w
przyszłości określonych środków zapobiegawczych,
Ø
sprawdzenia, czy prowadzący zakład wdrożył ww. zalecenia.
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska sprawuje nadzór nad usuwaniem skutków
poważnej awarii, powstających w środowisku. Może między innymi zarządzić, w drodze
decyzji, przeprowadzenie badań dotyczących przyczyn, przebiegu i skutków awarii, a także
wydać zakazy lub ograniczenia w korzystaniu ze środowiska. W przypadku awaryjnych
zanieczyszczeń wód, zwłaszcza zanieczyszczeń rozlewami substancji ropopochodnych,
istotnym zadaniem WIOŚ jest określenie charakteru oraz rozmiarów zanieczyszczenia,
zarówno w sensie określenia zanieczyszczonej powierzchni zwierciadła wody lub długości
rzeki, jak też stężenia zanieczyszczenia w wodzie. Wymaga to odpowiedniego wyposażenia w
środki transportu i aparaturę badawczą. Obecnie na wyposażeniu WIOŚ znajdują się 2
samochody terenowe, stacjonujące w Gorzowie Wlkp. i Zielonej Górze, które są
wykorzystywane do realizacji różnych zadań Inspekcji. WIOŚ posiada także 2 łodzie
motorowe, nieprzystosowane jednak do działań na wodach płynących o wartkim nurcie (są to
łodzie używane w monitoringu jezior). Z 2 laboratoriów WIOŚ (w Zielonej Górze i Gorzowie
Wlkp.) jedynie w Laboratorium w Zielonej Górze znajduje się kompletna aparatura do
oznaczania zawartości ropopochodnych zgodnie z metodą referencyjną, jaką jest
chromatografia gazowa. Sprzęt ten jest jednak w dużym stopniu wyeksploatowany.
Jeżeli charakter awarii uzasadnia konieczność podjęcia szybkich działań, a w szczególności,
gdy ich zaniechanie mogłoby spowodować zwiększenie zagrożenia życia i zdrowia ludzi lub
bezpośrednie zagrożenie pogorszeniem stanu środowiska w znacznych rozmiarach, decyzje
WIOŚ dotyczące usuwania skutków awarii mogą być ogłoszone ustnie, a informacja o tym
zaprotokołowana.
Jeśli po przeprowadzonej akcji ratowniczej stan środowiska odbiega od stanu wyjściowego,
WIOŚ:
Ø
występuje do sprawcy zanieczyszczenia o przeprowadzenie badań dotyczących
przyczyn, przebiegu i skutków awarii,
Ø
zgłasza14 Wojewodzie Lubuskiemu wystąpienie bezpośredniego zagrożenia szkodą w
środowisku,
Ø
kontroluje działania sprawcy zanieczyszczenia mające na celu doprowadzenie
środowiska do stanu właściwego,
13
Wynikające z przepisów odrębnych, tj. ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (t.j.
Dz.U. z 2006 r. nr 96, poz. 667 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej
(Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 późn. zm.)
14
Na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz.U. z 2007 r. nr 75, poz.495).
27
Ø
informuje Wojewodę o przebiegu i zakończeniu działań naprawczych.
Stosownie do potrzeb WIOŚ także:
Ø
nadzoruje działania mające na celu ograniczenie wtórnego skażenia środowiska,
Ø
prowadzi badania stopnia zanieczyszczenia środowiska lub zarządza ich
przeprowadzenie przez sprawcę zanieczyszczenia (albo przez wyznaczone jednostki
działające w imieniu tego sprawcy),
Ø
dokonuje analizy przyczyn powstania i sposobów likwidacji skutków awarii, a także
oceny szkód zaistniałych w środowisku,
Ø
współpracuje z organami ścigania w zakresie wnioskowania o ukaranie sprawców
awarii,
Ø
w uzasadnionych przypadkach prowadzi nadzór nad doprowadzeniem środowiska do
stanu właściwego we współpracy z innymi organami administracji publicznej.
Awaryjne zanieczyszczenie wód województwa lubuskiego stanowiących granicę państwową
wymaga też powiadomienia strony niemieckiej o zaistniałym zdarzeniu. Tryb współpracy
międzynarodowej i powiadamiania w tej kwestii określa ustawa - Prawo ochrony
środowiska1.
Ponadto obszar województwa jest objęty „Międzynarodowym planem ostrzegawczoalarmowym dla Odry”, przyjętym w 2006 r. przez Międzynarodową Komisję Ochrony Odry
przed Zanieczyszczeniem. Umożliwia on bezzwłocznie przekazywane zgłoszenia alarmowego
do właściwych urzędów i instytucji przy jednoczesnym informowaniu o zagrożeniu
użytkowników wód. W ramach planu:
Ø
określono plan łączności,
Ø
ustalono zadania dla międzynarodowych głównych centrali ostrzegawczych (MGOC) i
określono wymagania odnośnie ich wyposażenia,
Ø
przyjęto wykaz MGOC ustanowionych w RP (w tym w województwie lubuskim),
RFN i RCz,
Ø
wypracowano procedurę i format zgłaszania ostrzeżenia i informacji o awarii,
Ø
zatwierdzono kanały zgłaszania awarii w zainteresowanych krajach.
Działanie III.1.
Wzmocnienie możliwości technicznych służb
włączonych w akcję ratowniczą (działanie kluczowe)
Cel: zapewnienie efektywnego reagowania na awaryjne zanieczyszczenie środowiska
wodnego w województwie poprzez stworzenie technicznych warunków sprzyjających
minimalizowaniu czasu potrzebnego na reakcję oraz osiąganiu wysokiego poziomu
skuteczności działań ratowniczych i wysokiego poziomu bezpieczeństwa ratowników.
Opis: dokonanie zakupów najbardziej niezbędnego sprzętu na potrzeby PSP, WIOŚ oraz OC i
OSP, a także zapewnienie jego prawidłowej obsługi.
28
PSP:
1) zakup specjalistycznego ciężkiego samochodu dowodzenia i łączności (SCDł),
umożliwiającego pracę na miejscu zdarzenia do 13 osób: 10 osób obsady nieetatowej (sztabu)
kompletowanej według potrzeb i 3 osób obsady etatowej stałej (kierowca-operator i dwóch
radiooperatorów). W zależności od wyposażenia mobilne stanowisko kierowania i
dowodzenia będzie mogło służyć do utrzymania łączności bezprzewodowej i przewodowej w
działaniach stacjonarnych i mobilnych, a także do obróbki danych teleinformatycznych oraz
do przekazywania i odbioru informacji z różnych urządzeń zewnętrznych.
Z uwagi na różnorodność wykonywanych działań pojazd SCDł powinien się składać z
modułów umożliwiających rozbudowę ich zestawu bądź zmianę konfiguracji. Podstawowe
moduły to:
Ø
telekomunikacyjny (zapewnienie łączności telefonicznej dla potrzeb poszczególnych
zespołów biorących udział w akcji ratowniczej),
Ø
radiokomunikacyjny (zapewnienie łączności radiowej, zarówno na terenie działań –
łączność dowodzenia, jak i w relacjach dalekosiężnych z wykorzystaniem
radioprzemiennika),
Ø
lokalizacji pojazdów (określanie położenia ratowników bądź samochodów biorących
udział w działaniach),
Ø
urządzeń i aplikacji informatycznych (zapewnienie działania sieci Internet, zarówno
LAN (Local Area Network – sieć wewnętrzna), jak i WAN (Wide Area Network – sieć
zewnętrzna) oraz aplikacji ułatwiających podejmowanie decyzji bądź wizualizację
dostarczonych danych),
Ø
zasilania i klimatyzacji (zapewnienie nieprzerwanego działania pracujących urządzeń
zarówno na zasilaniu podstawowym jak i awaryjnym),
Ø
integrujący urządzenia radiowe i telekomunikacyjne (umożliwienie obsługi przez
jednego operatora).
Istotną sprawą jest także zapewnienie całodobowej obsługi pojazdu SCDł pod względem
technicznym (rozwijanie samochodu i jego urządzeń na stanowisku dowodzenia) oraz obsługi
dyspozytorskiej (istnieje konieczność zwiększenia stanu etatowego KW PSP w Gorzowie
Wlkp. o załogę tego pojazdu);
2) zakup nowego sprzętu dla grup ratownictwa wodnego i chemiczno-ekologicznego, w
szczególności siedmiu 9-osobowych łodzi motorowych dla komend powiatowych PSP
zlokalizowanych nad rzekami, dostosowanych do pływania po rzekach o szybkim i zmiennym
nurcie (łodzie ze stopów metali lekkich z silnikami zaburtowymi). Obsługę łodzi powinni
stanowić ratownicy posiadający odpowiednie uprawnienia. Dla potrzeb ratownictwa
chemiczno-ekologicznego konieczny jest także zakup:
Ø
sprzętu do oznaczania stężeń zanieczyszczeń w wodzie,
Ø
środków ochrony osobistej (aparaty oddechowe, ubrania chemicznoodporne i
gazoszczelne),
Ø
zapór wraz z osprzętem,
Ø
urządzeń do zbierania zanieczyszczeń z powierzchni wody,
Ø
atestowanych środków wiążących oraz rozpraszających zanieczyszczenia,
29
Ø
kontenerów, będących przewoźnymi magazynami na sprzęt,
Ø
pakietu szkoleń z zakresu obsługi powyższego sprzętu;
3) przeprowadzenie przez jednostki PSP przeglądu i dokonanie wyboru miejsc dostępu do
wód dla służb prowadzących akcję ratowniczą oraz zapewnienie ich właściwego, bieżącego
utrzymania przez zarządców wód i terenów przyległych (systematyczne oczyszczanie
brzegów, przejezdność dróg dojazdu dla pojazdów ze specjalistycznym wyposażeniem).
WIOŚ:
1) zakup przynamniej 1 łodzi z silnikiem doczepnym umożliwiającym pływanie po dużych
rzekach: Warcie i Odrze, wraz z przyczepą podłodziową i wyposażeniem;
2) zakup 2 samochodów terenowych ułatwiających dojazd w trudno dostępnym terenie w celu
poboru próbek (z możliwością utrzymania wymaganych przez system jakości warunków
transportu próbek do laboratorium);
3) zakup sprzętu informatycznego i wyposażenia dla inspektorów zajmujących się
przeciwdziałaniem poważnym awariom - m.in. 2 laptopów z drukarkami z opcją zasilania z
akumulatorów, 2 aparatów cyfrowych przeznaczonych do dokumentowania awarii na
potrzeby dalszego postępowania administracyjnego oraz 2 odbiorników GPS;
4) zakup nowych komputerów stacjonarnych z drukarkami, zastępujących zamortyzowane
komputery będące na aktualnym wyposażeniu WIOŚ (nowe komputery powinny posiadać
zainstalowane, aktualne mapy cyfrowe z naniesionymi obszarami chronionymi, ujęciami
wody, oczyszczalniami ścieków, składowiskami odpadów, obszarami zamieszkałymi,
drogami, rzekami itp.).
OC i OSP:
Planowe zakupy specjalistycznego sprzętu i materiałów ratownictwa chemicznego do
magazynów Obrony Cywilnej (OC) i Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP) (zwłaszcza
magazynów zlokalizowanych w rejonach, w których występują szczególnie duże możliwości
pojawienia się awaryjnego zanieczyszczenia wód), dokonywane przez samorządy gminne i
powiatowe (np. sprzęt pływający, odzież ochronna).
Finansowanie: ok. 20 000 tys. zł budżet województwa i samorządów, WIOŚ/ NFOŚiGW,
środki UE.
Działanie III.2.
Sporządzenie wojewódzkiego planu zarządzania
ryzykiem
Cel: podniesienie poziomu bezpieczeństwa w wyniku rozpoznania poziomu ryzyka na
obszarze województwa i opracowania strategii zarządzania ryzykiem, w tym generowanym
przez awarie przemysłowe.
Opis: wojewódzki plan zarządzania ryzykiem, powinien zawierać m.in.:
Ø
bazy danych dotyczących analizowanego obszaru, w tym źródła zagrożeń związanych
z ciągłymi emisjami do powietrza i wód, składowaniem odpadów, potencjalnymi
30
awariami obiektów przemysłowych, wypadkami w transporcie materiałów
niebezpiecznych oraz informacje o kluczowych problemach ochrony środowiska i
bezpieczeństwa prowadzonych działalności,
Ø
wyniki analiz ryzyka (w postaci stref zagrożeń) generowanego przez ww. źródła,
Ø
wyniki analiz infrastruktury i rozwiązań organizacyjnych w zakresie bezpieczeństwa,
w tym wyniki analizy i oceny rozwiązań zastosowanych w planowaniu awaryjnym,
włączając w to środki w zakresie zapobiegania rozwojowi sytuacji awaryjnych i w
zakresie ograniczania skutków awarii; systemy monitoringu środowiska oraz
obowiązujące rozwiązania instytucjonalne i prawne,
Ø
strategię zintegrowanego zarządzania ryzykiem w województwie i związane z tym
plany działań, wraz z oszacowaniem kosztów i korzyści związanych z redukcją
różnych składowych ryzyka oraz ustaleniem priorytetów we wdrażaniu niezbędnych
środków dla osiągnięcia postawionych celów.
Termin realizacji: 2009 – 2011.
Finansowanie: ok. 100 tys. zł. budżet województwa, środki UE.
Działanie III.3.
Wdrażanie Wojewódzkiego Planu Reagowania
Kryzysowego (działanie kluczowe)
Cel: podniesienie poziomu bezpieczeństwa na obszarze województwa w sytuacjach
zagrożenia poprzez stworzenie jednolitych ram organizacyjnych i wdrożenie rutynowych
procedur dla działań w takich sytuacjach, wspólnych dla wszystkich uczestniczących organów
i instytucji.
Opis: uruchamianie w przypadku wystąpienia zagrożenia, np. awarii przemysłowej,
stosownych procedur przewidzianych w Wojewódzkim Planie Reagowania Kryzysowego15,
w tym dysponowanie niezbędnych sił i środków w celu podjęcia akcji ratowniczej i
ewakuacyjnej z obszarów zagrożonych oraz ograniczania rozmiarów strat i usuwania skutków
zagrożenia, a także informowanie ludności o zagrożeniach i rekomendowanych sposobach
postępowania oraz dokonywanie oceny zaistniałych szkód.
Termin realizacji: doraźnie w przypadku wystąpienia awarii.
Finansowanie: z budżetu województwa i/lub samorządów oraz ze środków sprawcy (nie
szacowano).
15
Opracowanym w 2008 r. na podstawie postanowień ustawy o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2007 r. nr 89,
poz. 590).
31
Priorytet IV.
Ochrona wód i uporządkowanie gospodarki
ściekowej
Jednym z głównych wyzwań ochrony środowiska w województwie lubuskim jest poprawa
jakości wód powierzchniowych.
Monitoring jakości wód w dorzeczu Odry jest prowadzony od 2004 r. z uwzględnieniem
wymagań RDW. Badaniom o charakterze diagnostycznym poddano największe i zarazem
najważniejsze z gospodarczego punktu widzenia rzeki województwa oraz ich główne
dopływy. Monitoringiem krajowym objęte są wody Odry, Warty, Nysy Łużyckiej, Bobru,
Noteci, Baryczy, Kwisy i Rowu Polskiego. W 3 punktach pomiarowych jakość wód uległa
poprawie w roku 2006 w stosunku do roku 2004 (tab. A w zał. 4). Dodatkowo kilkanaście
mniejszych rzek objętych jest monitoringiem regionalnym i lokalnym. Jakość tych wód nie
spełnia wymagań określonych dla wód przeznaczonych do bytowania ryb – najczęściej ze
względu na zawartość substancji biogennych i okresowe niedobory tlenu rozpuszczonego.
Wyniki prowadzonych na obszarze województwa badań monitoringowych potwierdzają
wysoką zawartość w ich wodach związków biogennych, odpowiedzialnych za eutrofizację.
Generalnie według przyjętych kryteriów oceny o jakości wód i ich klasyfikacji decyduje
przede wszystkim wskaźnik zanieczyszczenia bakteriologicznego rzek, czyli liczba bakterii
coli typu feralnego.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód w województwie lubuskim są ścieki odprowadzane
ze źródeł punktowych, przestrzenne zanieczyszczenia pochodzące z terenów rolniczych,
a także depozycja z opadów atmosferycznych. Na stan jakości głównych rzek (tab. B w zał. 4)
wywierają również wpływ źródła zanieczyszczeń położone poza granicami województwa, w
górnym biegu Odry i jej dopływów.
Od 2004 r. WIOŚ wdraża też monitoring substancji priorytetowych16 w powierzchniowych
wodach płynących, który będzie kontynuowany w ramach monitoringu diagnostycznego w
kolejnych latach z częstotliwością 4 razy w. Do realizacji tego zadania dostosowywane są
laboratoria WIOŚ w Zielonej Górze i w Delegaturze w Gorzowie Wlkp. Trwa wdrażanie
nowych metodyk, zakup wzorców i innych niezbędnych materiałów oraz sukcesywne
certyfikowanie wdrażanych metod. Obecnie oznaczanych jest już ponad 20 substancji
priorytetowych, a kilka kolejnych jest w trakcie wdrażania. Objęcie badaniami wszystkich
substancji z listy i kontynuacja monitoringu substancji niebezpiecznych w kolejnych latach
wymaga także doposażenia laboratoriów oraz dość pilnych zakupów restytucyjnych aparatury
i sprzętu pomiarowego.
16
Wyszególnionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. wdrążającym decyzję
2455/2001/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 listopada 2001, zmieniającą dyrektywę 2000/60/WE
(RDW). Substancje uznane za priorytetowe zostały wybrane spośród tych, które przedstawiają znaczne ryzyko
dla środowiska wodnego, z uwagi na ich toksyczność, podatność na bioakumulację oraz odporność na
biodegradację. Substancje spełniające dwa spośród powyższych kryteriów zostały zakwalifikowane jako
priorytetowe, zaś spełniające wszystkie trzy kryteria – jako priorytetowe niebezpieczne.
32
Gospodarka ściekowa. W województwie lubuskim odprowadzono do wód
powierzchniowych w 2005 roku ogółem 36,7 mln m³ ścieków (w 2004 roku - 38,2 mln m³): w
tym bezpośrednio z zakładów przemysłowych 6,2 mln m³ ścieków (w tym 0,5 mln m³ wód
chłodniczych) i siecią kanalizacyjną 30,4 mln m³ ścieków. Ścieki wymagające oczyszczenia
stanowiły 36,2 mln m³, z czego oczyszczono 90,1% [8].
Jedynie 6% zakładów na terenie województwa lubuskiego odprowadza ścieki bezpośrednio
do ziemi lub do wód, w tym ROCKWOOL Polska Sp. z o. o. w Cigacicach (produkująca
wełnę mineralną) oraz Zakłady Drobiarskie BOLEMIN Eksport- Import- Hurt w Boleminie.
Ładunki zanieczyszczeń w przemysłowych ściekach odprowadzanych bezpośrednio do wód
lub do ziemi od 2002 roku systematycznie maleją.
Pozostałe większe zakłady, istotne z punktu widzenia potencjalnego zagrożenia
powodowanego w sytuacjach awaryjnych zrzutami w ściekach substancji niebezpiecznych,
odprowadzają swoje ścieki do kanalizacji miejskiej – 37% po ich uprzednim oczyszczeniu w
oczyszczalniach
przemysłowych
(głównie
mechaniczno-biologicznych)
lub
podczyszczalniach, a 57% - jako ścieki surowe. Dwie z 47 oczyszczalni przemysłowych
wymagają modernizacji.
Zapobieganie i ograniczenie zanieczyszczenia wód ze źródeł komunalnych, w tym ze źródeł
przemysłowych odprowadzających ścieki do komunalnych systemów kanalizacyjnych17, ma
być osiągnięte w wyniku realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (KPOŚK)18. Zgodnie z KPOŚK w województwie lubuskim założono:
•
rozbudowę i modernizację sieci kanalizacyjnej o prawie 2,7 tys. km,
•
budowę, modernizację lub rozbudowę oczyszczalni ścieków (30 projektów).
Zaplanowano inwestycje w stosunku do 58 aglomeracji powyżej 2000 RLM (zał. 5), w tym
19 aglomeracji ≥ 15000 RLM, w których wymagane jest podwyższone – jak dla obszarów
wrażliwych – usuwanie substancji biogennych19. W 8 aglomeracjach ≥ 15000 RLM udział
ścieków przemysłowych stanowi więcej niż 15% wszystkich oczyszczanych ścieków [4].
Konieczne jest kontynuowanie działań inwestycyjnych ukierunkowanych na obniżenie ilości
ładunków odprowadzanych do rzek w kontekście spełniania przez region wymagań RDW i
dyrektywy 91/271/EWG20, tj. w kontekście stopniowego ograniczania zrzutów, emisji i strat
substancji priorytetowych w celu utrzymania lub poprawy stanu środowiska wodnego dla
osiągnięcia dobrego stanu wód najpóźniej do 2010 r.
17
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków
dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych
(Dz.U. z 2002 r. nr 129, poz.1108).
18
Opracowanego zgodnie z wymaganiami art. 43 ustawy Prawo wodne (Dz.U. z 2001 r. nr 115, poz. 1229, tekst
jednolity Dz.U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019) i zaakceptowanego w 2005 r. przez Radę Ministrów.
19
Obszar całej Polski został uznany jako wrażliwy w kontekście wymagań dyrektywy 91/271/EWG, art. 45 ust.4
ustawy Prawo wodne.
20
Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych
(Council Directive 91/271/EEC of 21 May 1991 concerning urban waste-water treatment; O.J. L 135
03/05/1991).
33
Działanie IV.1.
Wzmocnienie możliwości laboratoryjnych WIOŚ
Cel: efektywne prowadzenie rutynowego monitoringu wód powierzchniowych w sposób
spełniający wymagania RDW oraz zwiększenie możliwości wykonywania dodatkowych
analiz jakości wód w przypadku wystąpienia zanieczyszczeń awaryjnych, zwłaszcza
zanieczyszczeń rozlewami substancji ropopochodnych.
Opis: zakup sprzętu i wyposażenia laboratoryjnego na potrzeby monitoringu jakości wód i
zwalczania skutków poważnych awarii z udziałem substancji ropopochodnych,
umożliwiający wymianę tej części podstawowej aparatury stosowanej w analizie
instrumentalnej (spektrometry absorpcji atomowej i chromatografy gazowe), która pochodzi z
początku lat 90. Zakupy powinny dotyczyć:
Ø
2 chromatografów gazowych ze spektrometrami masowymi GC-MS dla Laboratorium
WIOŚ w Zielonej Górze,
Ø
chromatografu cieczowego dla Laboratorium Delegatury WIOŚ w Gorzowie Wlkp.
(niezbędnego do analizy niektórych związków organicznych, w tym WWA, ponieważ
posiadany spektrometr atomowo-emisyjny z plazmą wzbudzoną indukcyjnie – ICP
pozwala na jednoczesne oznaczenie wielu metali w krótkim czasie, ale możliwe do
uzyskania na omawianym spektrometrze granice oznaczalności nie są zadowalające),
Ø
nebulizatora ultradźwiękowego do spektrometru ICP dla Laboratorium WIOŚ w
Zielonej Górze, co pozwoli osiągnąć granice oznaczalności zgodne z wymogami
zawartymi w obowiązujących przepisach.,
Ø
2 stacjonarnych, automatycznych agregatów prądotwórczych umożliwiających
prowadzenie oznaczeń w laboratoriach WIOŚ niezależnie od dostaw energii.
Termin realizacji 2013-2015.
Finansowanie: środki budżetowe ok. 800 tys. zł.
Działanie IV.2.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej w
aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM (działanie
kluczowe)
Cel: wyposażenie do końca 2015r. wszystkich aglomeracji należących do tej kategorii w
systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków, zdolne do przyjęcia ze ściekami także
zrzutów zanieczyszczeń będących skutkiem wystąpienia poważnych awarii
Opis: realizacja projektów dotyczących:
Ø
budowy, rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych, w tym
projektów związanych z zagospodarowaniem osadów,
Ø
budowy i modernizacji systemów kanalizacji zbiorczej i deszczowej w 19
aglomeracjach województwa lubuskiego.
Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz podmioty świadczące
usługi wodno-ściekowe w ramach obowiązków własnych gmin.
34
Finansowanie: budżet państwa i jednostek samorządu terytorialnego, środki krajowych
funduszy celowych (NFOŚiGW, WFOŚiGW), kredyty, dotacje, środki zagraniczne, w tym
środki UE (np. Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),
program INTERREG III A, ZPORR), środki Funduszu Szwajcarskiego oraz środki MŚ RFN.
Działanie IV.3.
aglomeracjach od 2 tys. do 15 tys. RLM
Cel: jak w przypadku aglomeracji powyżej 15 tys. RLM.
Opis: realizacja grupy projektów indywidualnych dotyczących budowy, rozbudowy i
modernizacji oczyszczalni i/lub systemu kanalizacyjnego.
Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego, dla których podmiotem odpowiedzialnym
za koordynację w województwie lubuskim WFOŚiGW.
Finansowanie: budżet państwa i jednostek samorządu terytorialnego, fundusze celowe, środki
UE (EFRR, SPO, ZPORR) i środki Funduszu Norweskiego.
Łączne koszty związane z realizacją szczegółowych zadań objętych działaniem IV.2 i IV.3 w
latach 2007-20015 oszacowano na ok. 1994 mln zł. Szczegółowe dane zestawiono w zał. 5.
Działanie IV.4.
Uporządkowanie gospodarki ściekowej w zakładach
przemysłowych
Cel: ograniczenie ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami w sytuacjach
awaryjnych z zakładów, w których wystąpiła awaria, poprzez ich skuteczniejsze zatrzymanie i
zneutralizowanie na terenie tych zakładów.
Opis: 1) budowa lub modernizacja oczyszczalni lub podczyszczalni ścieków przemysłowych
(budowa w zakładach, które nie posiadają oczyszczalni oraz modernizacja w zakładach, w
których istniejące obiekty są przestarzałe lub w wysokim stopniu zdekapitalizowane);
2) realizacja inwestycji mających na celu zmniejszenie zużycia wody oraz ilości substancji
niebezpiecznych odprowadzanych ze ściekami do wód lub do urządzeń kanalizacyjnych.
Termin realizacji: do 2015 r.
Finansowanie: środki własne zakładu i środki UE (nie szacowano).
Priorytet V.
Informowanie społeczeństwa i podnoszenie poziomu
świadomości społecznej
Z punktu widzenia zapobiegania poważnym awariom i ograniczania ich negatywnych
skutków, w tym skutków dla środowiska wodnego, istotną kwestią jest zapewnienie dostępu
mieszkańców województwa do informacji o stanie środowiska i źródłach zagrożeń w pobliżu
35
miejsc ich zamieszkania. Ważne jest także zwiększanie poziomu świadomości społeczeństwa
w zakresie ochrony wód, w celu:
Ø
wyeliminowania lub ograniczenia negatywnych zachowań, których efektem jest
lokalne pogarszanie się jakości wód (np. spuszczania zaolejonych wód zęzowych do
rzeki z barek transportowych),
Ø
wsparcia zachowań sprzyjających poprawie jakości wód (budowa przydomowych
oczyszczalni ścieków, zgłaszanie zdarzeń awaryjnych zagrażających jakości wód itp.).
Szczególne znaczenie dla zmniejszenia poziomu zagrożenia ze strony potencjalnych awarii
zarówno w odniesieniu do własnej osoby, jaki i bliższego oraz dalszego otoczenia (rodziny,
domu, społeczności lokalnej, miejsca pracy) ma znajomość:
Ø
potencjalnych źródeł zagrożenia,
Ø
negatywnych skutków, jakie mogą one wywołać,
Ø
sposobów unikania ich wywołania,
Ø
sposobów ograniczenia ich niepożądanych skutków w sytuacji, gdy awaria wystąpi.
Za najbardziej istotne należy uznać:
Ø
zwiększanie świadomości decydentów mających wpływ na kształtowanie życia
społecznego i gospodarczego w województwie lubuskim (politycy, kadra kierownicza
urzędów państwowych i samorządowych, właściciele i kadra kierownicza
przedsiębiorstw);
Ø
przekazywanie wszelkich informacji na temat potencjalnych zagrożeń do publicznej
wiadomości (poprzez Internet, środki masowego przekazu i z wykorzystaniem innych
sposobów zwyczajowo przyjętych na danym terenie);
Ø
opracowanie i realizację zróżnicowanych programów informacyjnych i szkoleniowych
dotyczących zapobiegania, gotowości i reagowania na poważne awarie, adresowanych
i dostosowanych do potrzeb i możliwości różnych grup odbiorców (oprócz już
wymienionych grup decydenckich także do społeczności lokalnych, potencjalnie
zagrożonych skutkami awarii, personelu technicznego przedsiębiorstw, pracowników
organów administracji rządowej i samorządowej, a także pracowników innych
zainteresowanych służb i instytucji);
Ø
uwzględnianie treści związanych z przeciwdziałaniem poważnym awariom w
różnorodnych działaniach edukacyjnych, zarówno w ramach edukacji nieformalnej jak
i formalnej (w szkołach)
Stosownie do pozytywnych, praktycznych doświadczeń oraz zaleceń wynikających z
obowiązującego prawa, polskiego i międzynarodowego, za uzasadnione należy uznać
szerokie włączenie organizacji pozarządowych aktywnych w województwie lubuskim do
działań na rzecz zmniejszania zagrożenia ze strony poważnych awarii oraz podnoszenia
świadomości społecznej w tej dziedzinie, m.in. poprzez:
Ø
kontraktowanie przez administrację publiczną usług takich organizacji, zgodnie z
postanowieniami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
Ø
włączanie organizacji pozarządowych w proces przygotowywania i uzgadniania
programów ochrony środowiska przed skutkami awarii przemysłowych na poziomie
wojewódzkim, powiatowym i gminnym;
36
Ø
inicjowanie i wspieranie opracowania i realizacji przez te organizacje programów i
kampanii ekologicznych, w tym pomoc w poszukiwaniu na ich realizację środków z
bezzwrotnej pomocy krajowej i zagranicznej.
Działanie V.1.
Wdrożenie programów szkoleniowych i
informacyjnych dla zainteresowanych grup
docelowych (działanie kluczowe)
Cel: podniesienie poziomu świadomości dotyczącej poważnych awarii w grupach szczególnej
troski (osoby najbardziej narażone i/ lub mające największy wpływ na możliwość wystąpienia
awarii oraz na skuteczność ograniczania jej negatywnych skutków).
Opis: przygotowanie i systematyczne organizowanie zróżnicowanych tematycznie szkoleń, a
także przygotowanie i upowszechnianie stosownych informacji w zakresie zapobiegania
powstawaniu awarii oraz, postępowania w przypadku ich wystąpienia, dla:
Ø
kadry kierowniczej i pracowników zakładów przemysłowych,
Ø
służb ratowniczych (szkolenia podnoszące kwalifikacje, uaktualniające wiedzę z zakresu
ratownictwa w nawiązaniu do dokonującego się podstępu techniczno, a także szkolenia
dotyczące zasad bezpieczeństwa),
Ø
przedstawicieli instytucji zaangażowanych w zapewnienie bezpieczeństwa, w tym
pracowników administracji rządowej i samorządowej,
Ø
lokalnej społeczności na terenach najbardziej narażonych,
Ø
decydentów i przedstawicieli instytucji finansujących i ubezpieczających.
Finansowanie: ok. 240 tys. zł środki własne zakładów, środki budżetowe przyznawane
służbom ratowniczym, środki na działalność OC, budżety samorządów, środki unijne,
fundusze celowe (np. w zakresie wsparcia popularyzatorskiej i edukacyjnej działalności
organizacji pozarządowych).
Działanie V.2.
Prowadzenie powszechnej edukacji społeczeństwa w
zakresie zagrożeń i ochrony wód w ramach edukacji
nieformalnej i formalnej (działanie kluczowe)
Cel: podniesienie poziomu świadomości dotyczącej poważnych awarii u jak największej
liczby mieszkańców województwa, co powinno sprzyjać zarówno zmniejszaniu ich
osobistego narażenia na negatywne skutki ewentualnej awarii jak i poprawie skuteczności
zapobiegania awariom oraz likwidowania bądź ograniczania ich skutków przez właściwe
służby.
Opis: 1) upowszechnianie informacji o ryzyku generowanym przez zakłady typu Seveso i
przez inne zakłady użytkujące substancje niebezpieczne, a także o pożądanych zachowaniach
w przypadku wystąpienia faktycznego zagrożenia z udziałem substancji niebezpiecznych oraz
o sygnałach powszechnego alarmowania w takich sytuacjach, w ramach działań i imprez
adresowanych do odbiorcy masowego (pokazy sprzętu i konkursy sprawnościowe na
dożynkach, festynach i innych imprezach plenerowych, coroczne spotkania we wszystkich
37
sołectwach, regionalne i lokalne konkursy wiedzy oraz konkursy plastyczne i fotograficzne,
itp.), ze szczególnym uwzględnieniem odbiorców mieszkających w pobliżu wymienionych
wcześniej zakładów będących źródłem zagrożenia oraz w pobliżu wód;
2) rozszerzenie zakresu zainteresowania pozarządowych organizacji ekologicznych
działających na obszarze województwa lubuskiego o problematykę poważnych awarii i
promowanie pożądanych zachowań ludności na wypadek zagrożenia;
3) włączenie zagadnień dotyczących poważnych awarii do treści zajęć związanych ze
środowiskiem i jego praktycznym poznawaniem (przyroda, biologia, geografia, wycieczki
terenowe), realizowanych w przedszkolach i szkołach.
Finansowanie: ok. 300 tys. zł budżet województwa i samorządów, środki unijne, fundusze
celowe (np. w zakresie wsparcia popularyzatorskiej i edukacyjnej działalności organizacji
pozarządowych).
Działanie V.3.
Upowszechnianie wyników projektu RIVER SHIELD
Cel: wsparcie podnoszenia poziomu świadomości społecznej w województwie dotyczącej
problematyki poważnych awarii poprzez zapewnienie szerokiego dostępu mieszkańców do
zgromadzonych informacji oraz do sformułowanych praktycznych zaleceń i wskazówek
będących efektem realizacji ww. projektu
Opis: zapewnienie bezpośredniego dostępu do opracowanych dokumentów, raportów i
materiałów szkoleniowych, zamieszczonych na stronie dedykowanej projektowi RIVER
SHIELD umieszczonej na portalu internetowym Instytutu Ochrony Środowiska. Szczególnie
istotne jest rozpropagowanie wśród pracowników samorządowych (gminy i starostwa) oraz
wśród operatorów zidentyfikowanych instalacji niebezpiecznych, przewodników
opracowanych w ramach projektu, dotyczących m.in. zasad postępowania w przypadku
wystąpienia awaryjnego zanieczyszczenia wód.
Finansowanie: ok. 100 tys. zł środki własne Instytutu Ochrony Środowiska (w zakresie
utrzymania strony WWW dedykowanej projektowi RIVER SHIELD); środki budżetowe
zakładów i budżet samorządów (upowszechnianie).
Działanie V.4.
Udostępnianie społeczeństwu aktualnej informacji o
stanie środowiska i jego zagrożeniach (działanie
kluczowe)
Cel: zmniejszenie narażenia ludności województwa na negatywne skutki ewentualnych
zdarzeń awaryjnych poprzez zapewnienie szerokiego dostępu do informacji ułatwiających
mieszkańcom przygotowanie się na ewentualne wystąpienie takich zdarzeń.
38
Opis: 1) utrzymanie i aktualizacja na portalach internetowych m.in. KWPSP, WIOŚ i GIOŚ,
UW i RZGW informacji z zakresu poważnych awarii przemysłowych i ochrony środowiska
wodnego, obejmujących między innymi:
Ø
wyniki badań z monitoringu wód powierzchniowych (rzeki i jeziora) i podziemnych oraz
raporty
o
stanie
środowiska,
dotyczące
także
poważnych
awarii
(http://www.zgora.pios.gov.pl/),
Ø
ostrzeżenia o wysokich stanach wód w rzekach, informacje o sposobach ogłaszania
alarmu o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska, informacje o zasadach
postępowania podczas katastrofy drogowej z uwolnieniem substancji niebezpiecznej,
informacje o występujących na terenie województwa zakładach dużego ryzyka
(http://www.obronacywilna.gorzow.pl/),
Ø
informacje o zakładach typu Seveso i porady z zakresu postępowania w sytuacjach
awaryjnych mieszczących się w obszarze zainteresowania PSP, dostępne na portalu
KWPSP w Gorzowie Wlkp. (http://www.straz.gorzow.pl/),
Ø
zbiorcze raporty o występowaniu poważnych awarii, opracowane przez Departament
Przeciwdziałania Poważnym Awariom GIOŚ w Gdańsku (http://www.gios.gov.pl),
Ø
informacje związane z ochroną przeciwpowodziową (w tym mapy zagrożeń) oraz dane o
stanach wód i aktualnych warunkach żeglugowych na obszarze województwa lubuskiego
(http://www.rzgw.poznan.pl; http://www.rzgw.wroc.pl; http://www.rzgw.szczecin.pl/);
2) zapewnienie dostępu do danych zawartych w katastrze wodnym, prowadzonym przez
RZGW zgodnie ustawą Prawo wodne (w przypadku wód województwa lubuskiego dotyczy to
trzech RZGW – w Poznaniu, Wrocławiu i Szczecinie), dotyczących m.in.:
Ø
sieci hydrograficznej oraz hydrologicznych i meteorologicznych posterunków
obserwacyjno-pomiarowych,
Ø
ilości i jakości zasobów wód powierzchniowych oraz podziemnych,
Ø
źródeł i charakterystyki zanieczyszczeń punktowych oraz obszarowych,
Ø
stanu biologicznego środowiska wodnego oraz terenów zalewowych,
Ø
ilości i rodzaju substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
określonych w pozwoleniach wodnoprawnych i zintegrowanych,
Ø
stref i obszarów ochronnych oraz obszarów narażonych na niebezpieczeństwo
powodzi,
Ø
programu wodno-środowiskowego kraju.
Finansowanie: ok. 300 tys. zł w ramach działalności statutowej zainteresowanych instytucji.
39
Działanie V.5.
Doskonalenie systemu komunikowania się ze
społeczeństwem w sytuacji wystąpienia poważnej
awarii
Cel: zmniejszenie zagrożenia negatywnymi skutkami zaistniałej awarii poprzez
zapewnienie odpowiednio szybkiego i szerokiego rozpowszechnienia informacji o fakcie i
miejscu jej wystąpienia oraz o jej dalszych konsekwencjach, a także poprzez zapewnienie
równie szybkiego i szerokiego dostępu do instrukcji dotyczących zalecanych sposobów
zachowania się/ postępowania, co powinno sprzyjać eliminowaniu lub ograniczaniu zjawisk
paniki i braku porządku.
Opis: 1) zaplanowanie i wdrożenie sposobów upowszechniania informacji wśród ludności w
przypadku wystąpienia awarii chemicznej, zapewniających ostrzeżenie potencjalnie
narażonych osób, że dane zagrożenie może wkrótce wystąpić lub że już wystąpiło oraz
zapewniających dostarczenie tym osobom informacji dotyczących możliwych i zalecanych
sposobów ograniczenia niekorzystnych skutków powstałego zdarzenia (w tym wyznaczenie
osób odpowiedzialnych za przekazanie ww. informacji bezpośrednio lub za pośrednictwem
mediów);
2) włączenie do ogólnych planów awaryjnych - planów współpracy z mediami, które powinny
zapewnić, że społeczne oddziaływanie mediów zostanie wykorzystane w sytuacji awaryjnej
do stymulowania i wspierania współpracy osób narażonych z instytucjami i służbami
prowadzącymi akcję ratowniczą oraz do eliminowania zjawisk paniki i anarchii. Opracowaniu
takiego planu powinno towarzyszyć nawiązanie bezpośrednich kontaktów pomiędzy
przedstawicielami mediów i przedstawicielami służb ratowniczych odpowiedzialnymi za
współpracę z mediami, a także, w miarę potrzeb, zawarcie stosownych porozumień o
współpracy.
Finansowanie: ok. 20 tys. zł. w ramach działalności statutowej PSP oraz Wydziału
Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Wojewódzkiego.
Działanie V.6.
Funkcjonowanie Lubuskiej Sieci Regionalnej,
zorganizowanej w ramach projektu RIVER SHIELD
Cel: zwiększenie zasięgu i skuteczności działań na rzecz podnoszenia w województwie
poziomu świadomości społecznej w dziedzinie poważnych awarii poprzez podtrzymanie i
rozwój aktywności wyspecjalizowanej w tym zakresie inicjatywy obywatelskiej.
Opis: kontynuowanie działalności Lubuskiej Sieci Regionalnej, która została zorganizowana
w ramach projektu RIVER SHIELD (zał. 6) jako inicjatywa obywatelska mająca za zadanie
propagowanie w Lubuskim działań na rzecz wzmocnienia gotowości i reagowania na awarie
przemysłowe, podniesienie poziomu świadomości społecznej na wypadek awarii z udziałem
substancji niebezpiecznych i promocję zachowań proekologicznych w społeczeństwie, jak
również lobbowanie za realizacją przedsięwzięć podejmowanych w regionie
ukierunkowanych na podnoszenie poziomu bezpieczeństwa (ze szczególnym uwzględnieniem
40
projektów przyczyniających się do wdrażania działań zaproponowanych podczas realizacji
projektu RIVER SHIELD).
Finansowanie: brak (działalność społeczna).
4.
Harmonogram realizacji działań
Wszystkie działania objęte niniejszym planem będą realizowane w latach 2008-2015, przy
czym czas trwania większości z nich został przewidziany na cały ten okres (8 lat). W
załączniku 7 zamieszczono bardziej szczegółowy harmonogram realizacji tych działań.
5.
Niezbędne środki
Oszacowania kosztów związanych z realizacją większości działań zaproponowanych w
priorytetach od I do V dokonano na podstawie oceny eksperckiej. Nie oszacowano nakładów,
jakie:
1) poniosą zakłady zlokalizowane w województwie lubuskim w zakresie zwiększania
poziomu bezpieczeństwa w zakładzie, w szczególności w odniesieniu do awarii
przemysłowych z udziałem substancji niebezpiecznych oraz gospodarki ściekowej (np.
działanie I.5 i IV.4),
2) będą wiązać się z wdrażaniem WPRK w przypadku wystąpienia awarii (działanie III.3),
3) wiążą się z zapobieganiem wtórnym zanieczyszczeniom wód w wyniku zagrożeń
powodziowych (działanie I.4).
Ponadto, zgodnie z przyjętymi założeniami odnośnie funkcjonowania Lubuskiej Sieci
Regionalnej zorganizowanej w ramach projektu RIVER SHIELD, wdrożenie działania V.6
nie pociąga za sobą nakładów finansowych.
Łączne nakłady na wdrożenie planu działań i niezbędnych inwestycji w województwie
lubuskim wynoszą ponad 2 mld zł (tab. 3), w tym na realizację działań kluczowych – 36 990
tys. zł (zał. 7)
Problem zabezpieczenia środków finansowych na realizację proponowanych zadań jest
najtrudniejszym wyzwaniem z punktu widzenia efektywności zaproponowanego planu
działań i inwestycji dla województwa lubuskiego. Ograniczone możliwości finansowe
województwa oraz samorządów na poziomie województwa, powiatu i gminy uniemożliwiają
samodzielną realizację działań i inwestycji objętych planem na poziomie regionalnym i
lokalnym, dlatego konieczne jest zaangażowanie środków budżetu państwa oraz uzyskanie
wsparcia instytucji finansowych, które podejmą się finansowania poszczególnych projektów,
41
m.in. przez zobowiązania kapitałowe (kredyty, pożyczki, obligacje, leasing), udziały
kapitałowe (akcje, udziały w spółkach) i dotacje.
Finansowaniem ochrony środowiska interesuje się również coraz więcej banków i funduszy
inwestycyjnych, rozwija się także pomoc zagraniczna, w tym wzrasta wielkość alokowanych
w Polsce środków UE. Można zakładać, że system finansowania przedsięwzięć związanych z
ochroną środowiska w Polsce nada będzie się rozwijał, oferując coraz bardziej atrakcyjne
formy finansowania i coraz większe środki finansowe.
Tabela 3. Podsumowanie o potrzebnych nakładów na realizację planu działania
Numer i nazwa priorytetu
Priorytet I. Zapobieganie awariom
przemysłowym i ograniczanie ich skutków
Priorytet II. Gotowość na zdarzenia awaryjne
Priorytet III. Reagowanie na awarie z udziałem
substancji niebezpiecznych
Priorytet IV. Ochrona wód i uporządkowanie
gospodarki ściekowej
Priorytet V. Informowanie społeczeństwa,
świadomość i edukacja społeczna
Razem
Nakłady na realizację działań
w danym priorytecie (mln zł)
4,7
26,8
20,1
1995,1
1,0
2047,7
Trzeba przy tym pamiętać, że tylko inwestycje i działania uwzględnione w programach
ochrony środowiska oraz spełniające cele założone w Regionalnych Programach
Operacyjnych 2007-2013 będą mogły liczyć na pozyskanie takich środków publicznych, jak
fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz fundusze europejskie (np. EFRR,
FS). Dlatego najbardziej pożądanym kierunkiem działań w sferze zabezpieczenia źródeł
finansowania programu jest efektywne ubieganie się o dofinansowanie zadań ze źródeł
pomocowych i strukturalnych Unii Europejskiej, udostępnianych Polsce za pośrednictwem
programów objętych Narodową Strategią Spójności (programy regionalne i sektorowe oraz
tzw. inicjatywy wspólnotowe).
Z uwagi na specyfikę poszczególnych objętych planem działań należy wyróżnić pięć źródeł
ich finansowania: budżet państwa, ekologiczne fundusze celowe (krajowy, wojewódzkie,
powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej), budżety
samorządów, środki własne przedsiębiorstw oraz pomoc zagraniczną, a zwłaszcza fundusze
strukturalne i Fundusz Spójności UE.
Z budżetu państwa, województwa i samorządów zaplanowano finansowanie działań
podejmowanych przez administrację rządową i samorządową zgodnie z ich kompetencjami, a
z funduszy celowych – dodatkowe wsparcie działań finansowanych ze środków budżetowych
oraz finansowanie pozostałych działań (inwestycje, zwłaszcza inwestycje w dziedzinie
gospodarki ściekowej, działania promocyjne i edukacyjne). Do finansowania działań o
charakterze inwestycyjnym mogą być wykorzystywane także środki ze źródeł zagranicznych,
w tym funduszy UE.
42
Środki własne przedsiębiorstw oraz funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności powinny
być przede wszystkim zaangażowane w przedsięwzięcia, skutkujące podniesieniem poziomu
bezpieczeństwa w zakładzie i ograniczeniem skutków uwolnień substancji niebezpiecznych
dla środowiska i zdrowia ludzi.
Zaproponowany udział poszczególnych źródeł finansowania w realizacji niniejszego planu
jest orientacyjny i zależy od aktywności władz województwa, samorządów i zakładów w
pozyskiwaniu środków unijnych na realizację przedsięwzięć oraz możliwości finansowania
zadań z ich własnych budżetów i programów celowych (np. WIOŚ). Według danych
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego [16] województwo lubuskie znajduje się w ścisłej
czołówce pod względem wykorzystania środków w ramach ZPORR i INTERREG IIIA.
Należy podkreślić, że doświadczenie zdobyte w trakcie zdobywania i realizacji programów
przedakcesyjnych oraz programów finansowanych z funduszy strukturalnych wpłynie na
skuteczność pozyskiwania środków unijnych i efektywność realizowanych przedsięwzięć w
dalszej perspektywie.
Założoną strukturę finansowania wdrażania planu w najbliższych latach przedstawiono w
poniżej tabeli.
Tabela 4. Symulacja udziału poszczególnych źródeł w finansowaniu planu działań
Źródło*/
Fundusze z Unii Europejskiej i inne zagraniczne
Budżet państwa
Fundusze ekologiczne (NFOŚiGW, WFOŚiGW) i inne fundusze wojewódzkie
Budżet samorządów oraz gminne i powiatowe fundusze ekologiczne
RAZEM
*/
6.
%
70
13
12
5
100
nie uwzględniono środków własnych zakładów przemysłowych i kredytów bankowych
Podsumowanie
Od 1999 r. w obecnym układzie administracyjnym w województwie lubuskim działa spójny
system gotowości i reagowania na różnego rodzaju zagrożenia. W sprawach zwalczania
poważnych awarii istnieje wieloletnia, szeroka i owocna współpraca pomiędzy organami
administracji rządowej i samorządowej a specjalistycznymi służbami i instytucjami
(Państwową Strażą Pożarną, Policją, Państwową Inspekcją Sanitarną, Państwową Inspekcją
Transportu Drogowego, Organami Nadzoru Budowlanego, Urzędem Dozoru Technicznego i
Inspekcją Ochrony Środowiska), a także ze stroną niemiecką. W usuwaniu awarii lub innych
miejscowych zagrożeń biorą udział przede wszystkim jednostki PSP przy wsparciu Policji
(zapewnienie porządku i bezpieczeństwa), służb zarządzania kryzysowego (ew. ewakuacja),
WIOŚ (nadzór i kontrola stanu środowiska, w tym kontrola usuwania skutków zdarzenia). Za
koordynację realizacji zadań w województwie lubuskim odpowiada Wojewoda, wspomagany
przez Zespół Zarządzania Kryzysowego (zał. 3).
Dlatego w niniejszym planie działań i niezbędnych inwestycji generalnie wskazano - w
kontekście wyników uzyskanych w ramach projektu RIVER SHIELD - na konieczność
43
kontynuacji podejmowanych w regionie działań na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa ludzi i
środowiska w przypadku wystąpienia poważnych awarii, a także szerzej omówiono te rodzaje
działań, które w świetle wyników wspomnianego projektu należy uznać za szczególnie
istotne.
Efektem wdrożenia planu działań i realizacji niezbędnych inwestycji będzie:
Ø
zmniejszenie ryzyka występowania poważnych awarii oraz nadzwyczajnych zagrożeń
dla środowiska w wyniku zwiększenia poziomu prewencji i częściowej eliminacji
przyczyn powodujących takie zdarzenia,
Ø
wzrost poziomu świadomości społecznej w dziedzinie poważnych awarii i w ślad za
tym ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń awaryjnych spowodowanych błędem
człowieka lub jego nieświadomym działaniem,
Ø
wzrost bezpieczeństwa środowiskowego, zarówno poprzez zmniejszenie ryzyka
awarii, jak i poprzez zwiększenie zdolności do działania w obszarze reagowania na
awarie,
Ø
zmniejszenie strat, wymiernych i niewymiernych (ekonomicznych, materialnych i
społecznych), powstających w wyniku wystąpienia poważnych awarii przemysłowych
i transportowych.
Literatura
1. Borysiewicz M. Wytyczne w zakresie planowania przestrzennego w kontekście
postanowień dyrektywy Seveso II. Projekt RIVER SHIELD, IOŚ, Warszawa 2008
2. Borysiewicz M., Kacprzyk W. Zarządzanie ryzykiem przemysłowego zanieczyszczenia
rzek - projekt RIVER SHIELD , Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych Nr 30. IOŚ,
Warszawa 2007
3. Demidowicz M., Parada T., Śliwiński J., Zajdlic Z. Propozycje dalszych działań i
niezbędnych inwestycji w województwie lubuskim, z uwzględnieniem wyników
uzyskanych w ramach projektu RIVER SHIELD, Projekt RIVER SHIELD Gorzów
Wielkopolski, 2008
4. Identyfikacja źródeł zagrożeń w województwie lubuskim. Projekt RIVER SHIELD, IOŚ,
Warszawa 2006
5. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych opracowany zgodnie z
wymaganiami art. 43 ustawy Prawo i zaakceptowany przez Radę Ministrów w dniu 7
czerwcu 2005 r. w wersji zaktualizowanej
6. Lewicki Z., Tonder J. Uchman A. Analiza ryzyka poważnych awarii w województwie
lubuskim, jako element dokumentacji z zakresu planowania przestrzennego Projekt
RIVER SHIELD Gorzów Wielkopolski, 2007
7. Międzynarodowy plan ostrzegawczo-alarmowy dla Odry, Międzynarodowa Komisja
Ochrony Odry przed zanieczyszczeniem, Wrocław 2006
8. Ochrona środowiska w województwie lubuskim w latach 2002-2005. Publikacja
elektroniczna US w Zielonej Górze (http://www.stat.gov.pl/zg/51_PLK_HTML.htm)
44
9. Ochrona wód przed awaryjnymi zanieczyszczeniami przemysłowymi (ulotka). Projekt
RIVER SHIELD, IOŚ, Warszawa, 2008
10. Plan alarmowo-ostrzegawczy dla wód granicznych RP-RFN, 1998
11. Prace i wyniki PMŚ/GIOŚ (http://www.gios.gov.pl/index7.php?temat=7)
12. Program dla Odry 2006 (http://www.programodra.pl)
13. Przewodnik w zakresie reagowania na awarie zagrażające środowisku. Część I. Gotowość
i reagowanie. Część II. Techniki kontroli zanieczyszczeń. Część III. Wsparcie
operacyjne. Projekt RIVER SHIELD Warszawa 2007
14. Stan środowiska w województwie lubuskim w 2005 roku (http://zgora.pios.gov.pl)
15. Stan środowiska w województwie lubuskim w 2006 roku (http://zgora.pios.gov.pl)
16. Wstępna ocena pierwszych efektów europejskiej polityki spójności w Polsce 2004-2005
MRR, 2006
17. Wyniki badań i pomiarów. Ocena jakości wód podziemnych województwa lubuskiego
(http://zgora.pios.gov.pl/wios/index.php?option=com_content&task=view&id=60&Itemid
=69)
45
Załącznik 1.
Hierarchizacja działań objętych planem
Lp
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Nr
Nazwa działania1/
działania
III.1
Wzmocnienie możliwości technicznych służb
włączonych w akcję ratowniczą
I.5
Zapobieganie awariom u źródła
III.3
Wdrażanie Wojewódzkiego Planu
Reagowania Kryzysowego
II.3
Szkolenia i ćwiczenia w zakresie reagowania
na awarie
I.1
I.2
II.2
Wzmocnienie etatowe PSP i WIOŚ
Kontrola zakładów przemysłowych
Dalsza rozbudowa systemu łączności,
alarmowania i ostrzegania ludności
Wdrożenie programów szkoleniowych i
informacyjnych dla zainteresowanych grup
docelowych
Wzmocnienie możliwości laboratoryjnych
WIOŚ
Prowadzenie powszechnej edukacji
społeczeństwa w zakresie zagrożeń i ochrony
wód w ramach edukacji nieformalnej i
formalnej
Wzmocnienie zaplecza badawczego
wspierającego system reagowania na awarie
8.
V.1
9.
IV.1
10. V.2
11. II.4
12. I.3
13. II.1
14. V.4
15. V.3
Wdrożenie środków z zakresu planowania
przestrzennego w kontekście ograniczania
ryzyka awarii
Ustanowienie Centrum Powiadamiania
Ratunkowego w Gorzowie Wielkopolskim
Udostępnianie społeczeństwu aktualnej
informacji o stanie środowiska i jego
zagrożeniach
Upowszechnianie wyników projektu RIVER
SHIELD
Punkty wg
kryterium
2/
K1
3/
K2
4/
K3
Łączna
punktacja
100
100
60
55
40
40
200
195
100
55
35
190
100
85
85
55
60
55
30
40
40
185
185
180
90
50
40
180
100
30
40
170
80
50
40
170
95
30
40
165
100
40
25
165
100
20
35
155
85
25
40
150
70
40
40
150
100
30
20
150
16. IV.2
aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM
55
50
40
145
17. V.6
Funkcjonowanie Lubuskiej Sieci Regionalnej,
zorganizowanej w ramach projektu RIVER
SHIELD
90
35
20
145
Lp
Punkty wg
kryterium
Nr
Łączna
1/
2/
3/
4/
działania
Nazwa działania
K1
K2
K3 punktacja
18. II.5
Kontynuowanie współpracy bilateralnej z
Niemcami w dziedzinie awarii transgranicznych
75
55
10
140
19. IV.3
aglomeracjach od 2 tys. do 15 tys. RLM
50
30
130
50
20. IV.4
zakładach przemysłowych
50
50
30
130
21. I.4
Zapobieganie wtórnym zanieczyszczeniom wód
w wyniku zagrożeń powodziowych
40
55
30
125
22. III.2
Sporządzenie wojewódzkiego planu zarządzania
ryzykiem
75
30
20
125
23. V.5
Doskonalenie systemu komunikowania się ze
społeczeństwem w sytuacji wystąpienia
poważnej awarii
25
25
115
65
*/
nazwa działań zaliczonych do kategorii działania kluczowe (tj. spełniających kryterium kwalifikacyjne
powyżej 150 punktów) została zapisana w niniejszej tabeli czcionką pogrubioną
47
Załącznik 2.
Informacja o obiektach zagrażających jakości wód w województwie lubuskim
L Nazwa
p Zakładu*/
W
R
I1/
7,8
Program/
Raport
Plan
Przeglądy/
System
operacyjno- modernizacje
bezpieczeń.
ratowniczy
Nie jest objęta wymaganiami dyrektywy Seveso II
2. "KRONOPOL" Sp.
z o.o.
5,8
Złożony do
PSP i
WIOS/
wdrożony
Zatwierdzony
przez
KWPSP
w 2003
3. Baza Magazynowa
nr 93
Polskiego
Koncernu
Naftowego
ORLEN
SA
5,7
Złożony do
PSP i
WIOS/
wdrożony
Nie
dotyczy
4. Elektrociepłownia
Gorzów
S.A.
5,0
b.d.
5. "ROCKWOOL"
Polska Sp.
z o.o
4,9
Złożony
w PSP i
WIOŚ /
Element
systemu
zarządzania
1. Stacja
Pomp Nr 6
PERN
"Przyjaźń"
S.A.
Instrukcje/
szkolenia
System Ratownictwo
alarmo- /wyposażenie
wania
Zabezpieczenia
Przykłady w zakresie inwestycji
Badanie grubości
ścianek i szczelności
rurociągu ciągły pomiar
ciśnienia, oględziny
rurociągu z powietrza i
badanie przejść pod
rzekami
Zbiorniki naziemne
zabezpieczone wanną,
transport rurociągowy,
Oczyszczalnia ścieków
deszczowych od 2001
Zamontowanie systemu monitoringu
stacji zasów i monitoring 3 nitki
przejścia rurociągu pod Wartą,
przebudowa przejść rurociągów pod
rzekami oraz pokrycie powłokami
olejoodpornymi złącz przewodów w
stacji pomp w Łupowie
Rozbudowa instalacji formaldehydu
o kolejny zbiornik magazynowy
Opracowany
i przekazany
do PSP;
zewnętrzny
plan przyjęty
w 2005
Opracowany
i przekazany
do PSP
Zgodnie z
haromonogramem
/ udokumentowane
Postępowania i Telefoalarmowania
niczny
/ogólne i
stanowiskowe
Współpraca z
PSP
b.d.
Instrukcja
alarmowania
b.d.
Współpraca z
PSP/ własne
wyposażenie
Zbiorniki naziemne
zabezpieczone
obwałowaniem i
zbiorniki podziemne,
transport rurociągowy
Nie
dotyczy
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Współpraca z
PSP i grupą
ratowniczą
STILON
Zatwierdzony
przez
KWPSP
w 2003
Wewnętrzny
zaktualizowany i
przekazany
do PSP;
Zgodnie z haromonogramem/
udokumentowane
niczny
/ogólne i
stanowiskowe
Zbiorniki naziemne z
tacami z płytek
ceramicznych i zbiornik
podziemny, transport
rurociągowy
Zbiorniki naziemne
zabezpieczone
posadzkami z
odpływem, transport
rurociągowy
Współpraca z
PSP
Uruchomiono turbinę gazowoparową i nowoczesny neutralizator
ścieków
Stacja magazynowania i dystrybucji
wody amoniakalnej; magazyn
mocznika; dział konfekcji wyrobów
z wełny mineralnej; rozbudowano
komory suszarnicze ACO, wiata na
surowce mineralne; awaryjne ujęcie
L Nazwa
p Zakładu*/
W
R
I1/
Program/
System
bezpieczeń.
Raport
Plan
operacyjnoratowniczy
Przeglądy/
modernizacje
6. ZWCh
"STILON"
S.A.
(wraz z
Zakładem
energoelekt
rycznym
ENERGOSTIL Sp. z
o.o.)
4,8
Złożony do
PSP i WIOS/
opracowany
i wdrożony
Zatwierdzony
przez
KWPSP
w 2003
Opracowany
i przekazany
do PSP/Zatwierdzony/
zewnętrzny
plan przyjęty
w 2005
7. "ELDROB"
Lubuskie
Zakłady
Drobiarskie
S.A.
3,4
b.d.
Nie
dotyczy
Opracowany b.d.
i przekazany
do PSP
8. "NORDIS"
Sp. z o.o.
3,3
b.d.
Nie
dotyczy
Opracowany b.d.
i przekazany
do PSP
Zgodnie z
haromonogra
mem/
Udokumentowane
Instrukcje/
szkolenia
System Ratownictwo
alarmo- /wyposażenie
wania
Zabezpieczenia
niczny
/ogólne i
stanowiskowe;
21.09.2004
ćwiczenia
połączone ze
szkoleniem
pracowników,
2006 ćwiczenia
aplikacyjne z
realizacji planu
na terenie
ZWCh Stilon
Zakładowa
Straż Pożarna
i Brygada
Awaryjnego
Ratownictwa
Chemicznego
(50 osób/
sprzęt
ochrony
osobistej, w
tym
nowoczesne
ubrania
gazoszczelne)
i współpraca z
PSP
Zbiorniki naziemne z
wanną lub tacą z płytek
ceramicznych i
zbiorniki zagłębione,
Czujniki ph w wannach
chłodniczych,
codzienne badania
wody na obecność
amoniaku w celu
wykrycia przecieków w
instalacji (w
skraplaczach amoniaku;
czujnik amoniaku
gazowego pod wiatą
skraplaczy- alarm
widoczny w
dyspozytorni chłodni;
Instrukcja
alarmowa/
kursy obsługi i
konserwacji
urządzeń
chłodniczych
szkolenia
Telefoniczny
Służby
eksploatacyjn
e zakładu
(wyposażenie
ochronne)
Zbiornik naziemny z
posadzką z odpływem,
b.d.
Służby
ratownicze
powołane w
ramach OC
zakładu (17
osób z
wyposażenie
m
ochronnym)
Zbiornik naziemny z
posadzą z odpływem,
49
wód podziemnych w postaci studni
wierconej; wewnątrzzakładowa
stacja paliw oleju napędowego i sieć
gazowa
Zmodernizowano punkty
rozładunkowe, zabezpieczenia pod
zbiornikami magazynowymi i
operacyjnym.
Zamontowanie kurtyny wodnej na
wiacie skraplaczy a docelowo
likwidacja amoniakalnej instalacji
chłodniczej
Zastąpiono sprężarki tłokowe -6szt
na sprężarki śrubowe 2szt. i
wymieniono wszystkie rurociągi
amoniakalne
L Nazwa
p Zakładu*/
W
R
I1/
3,0
Program/
System
bezpieczeń.
b.d.
10. Rozlewnia
Gazu
Płynnego
ORLEN
GAZ Sp. z
o.o.
2/
Złożony do
PSP i WIOS/
opracowany
i wdrożony
11. Rozlewnia
Gazu
Płynnego
w Nowej
Niedrzwic
y Shell Gas
Polska Sp.
z o.o.
12. PW
"JERSAK"
Rozlewnia
Gazu
Płynnego
2/
9. Okręgowa
Spółdzielnia
Mleczarska
2/
Raport
Nie
dotyczy
Plan
Przeglądy/
operacyjno- modernizacje
ratowniczy
Opracowany b.d.
i przekazany
do PSP
Zgodnie z
haromonogra
mem/ udokumentowane
Instrukcje/
szkolenia
System
alarmowania
Telefoniczny
Ratownictwo
/wyposażenie
Zabezpieczenia
Instrukcja
alarmowa/
kursy obsługi i
konserwacji
urządzeń
chłodniczych
niczny
/ogólne i
stanowiskowe
Współpraca z
Zbiornik naziemny
PSP + 5 osób z zabezpieczony wanną,
wyposażeniem skraplacze i parowniki z
zasuwami
odcinającymi, transport
rurociągowy
Współpraca z
Zbiornik naziemny
PSP
zabezpieczony
posadzką z odpływem,
Wymieniono elementy instalacji
amoniakalnej, szczególnie w obrębie
skraplaczy; przeprowadzono remont
magistrali tłocznych amoniaku do
komór chłodniczych
Współpraca z
PSP + 8 osób
zakładowa
grupa
ratownicza;
wspólne
ćwiczenia
Zbiorniki napowietrzne
ze stałą kurtyną wodną,
Stosowane w rozlewni standardy
bezpieczeństwa i zabezpieczenia
przeciwpożarowe wyprzedzają
rozwiązania techniczne stosowane w
Polsce
b.d.
Zbiornik podziemny z
tacą ziemną,
Zmodernizowano rozlewnię i
pompownię p.poż.
Zatwierdzony
przez
KWPSP
w 2003;
w 2006 –
jego
zmiany
Złożony do ZatwierPSP i WIOS/ dzony
opracowany przez
i wdrożony KWPSP
w 2003
Opracowany
i przekazany
do PSP;
zewnętrzny
plan przyjęty
w 2005
Opracowany Zgodnie z
i przekazany haromonogra
do PSP
mem/ udokumentowane
Alarmowania
/ogólne i
stanowiskowe
Złożony do Nie
PSP i WIOS/ dotyczy
opracowany
i wdrożony
Opracowany b.d.
i
przekazany
do PSP
niczny
/ogólne i stanowiskowe
b.d.
Objaśnienia:
*/
1/
2/
b.d.
Nazwy zakładów o dużym ryzyku powstania awarii przemysłowej, wg danych za 2006 r., zostały zapisane w tabeli czcionką pogrubioną
WRI - wskaźnika ryzyka do oceny potencjalnego zagrożenia wód w dorzeczu Odry w granicach województwa lubuskiego [4]
brak zagrożenia dla wód powierzchniowych od substancji zgromadzonych w instalacji
- brak danych
50
Załącznik 3.
Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego
Skład Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego przedstawiono na
poniższym schemacie.
Przewodniczący Zespołu
Wojewoda Lubuski
Z-ca Przewodniczącego
Dyrektor WBiZK LUW
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Członkowie Zespołu
Dyrektor Generalny LUW
Komendant Wojewódzki Policji
Komendant Wojewódzki PSP
Wojewódzki Lekarz Weterynarii
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego
Lekarz Koordynator Ratownictwa Medycznego
Dyrektor Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych
Komendant Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej
Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego
Zastępca Dyrektora RZGW w Szczecinie
Przedstawiciel Dyrektora IMGW w Poznaniu
Przedstawiciel Samorządu Województwa Lubuskiego
Rzecznik Prasowy Wojewody
W skład Zespołu wchodzą specjaliści z różnych dziedzin i oczywistym jest, że
specyfika konkretnego zagrożenia powoduje większe lub mniejsze zaangażowanie
poszczególnych członków. Podział zadań i znaczenia poszczególnych służb w zależności od
charakteru sytuacji kryzysowej przedstawia siatka bezpieczeństwa. Uwzględnia ona
przygotowanie odpowiednich służb do podjęcia działań w konkretnej sytuacji, a także
aktualne uwarunkowania prawne.
51
Zdarzenia
1.
Pożary
2.
Budowlane
3.
Komunikacyjne
4.
Chemiczno ekologiczne
5.
Radiologiczne
6.
Infrastruktury
komunalnej
Lp.
ogólne
ob. leśnych
poligonów
drogowe
kolejowe
lotnicze
wodne
w komunikacji
w obiektach
na wodach
w komunikacji
w obiektach
gazowej
wod. – kan.
energetycznej
ciepłowniczej
dźwigowej
Służby, instytucje
Rzecznik Prasowy Wojewody Lubuskiego
Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków
Dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej Wrocław,
Szczecin
Komendant Lubuskiego Oddziału Straży
Granicznej
Urząd Dozoru Technicznego o/ Gorzów
Dyrektor Urzędu Celnego
Dyr. Oddz. Gen. Dyr. Dróg Publicznych
Dyr. Reg. Dyr. Lasów Państwowych Z. Góra,
Szczecin, Poznań
Dyr. Reg. Zarz. Gosp. Wodnej: Szczecin,
Poznań, Wrocław
Okręgowy Urząd Górniczy Poznań
Wojskowa Ochrona Ppoż.
Woj. Inspektor Nadzoru Budowlanego
Woj. Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa
Państwowy Woj. Inspektor Sanitarny
Woj. Inspektor Ochrony Środowiska
Pełnomocnik Wojewody ds. Rat. Medycznego
Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody
Wojewoda Lubuski
Siatka bezpieczeństwa ustanowiona w województwie lubuskim
Zdarzenia
7.
8.
10.
11.
9.
12.
13.
14.
15.
16.
Obfite opady
atmosferyczne
Powódź
Lp.
Silne wiatry, huragany
deszcz
śnieg
Epidemie
Epizootie
Działania poszukiwawcze za
osobami zaginionymi.
Zagrożenia związane z
podłożeniem materiału lub
urządzenia wybuchowego.
Działania związane z
ujawnieniem niewypałów,
niewybuchów.
Zbiorowe naruszenia porządku
i bezpieczeństwa publicznego.
Terroryzm – z wyłączeniem
terroryzmu kryminalnego.
53
Szczecin
Granicznej
Szczecin, Poznań
Poznań, Wrocław
Wojewoda Lubuski
Zdarzenia
17.
Zdarzenia
nietypowe
Lp.
łapanie zwierząt
szk. upraw drzew
roje owadów
rat. os. z zab.
psych.
LEGENDA:
Kierujący działaniem ratowniczym – instytucja wiodąca.
Koordynator działań ratowniczych.
Służba (instytucja) realizująca działania pomocnicze.
Działanie na specjalne wezwanie.
Instytucja, z którą Wojewoda Lubuski podpisał „Porozumienie ..”.
54
Szczecin
Granicznej
Szczecin, Poznań
Poznań, Wrocław
Wojewoda Lubuski
Załącznik 4.
Dane o jakości wód w rzekach w województwie lubuskim
z Państwowego Monitoringu Środowiska
Tabela A.
Rzeka
Jakość wód płynących w województwie lubuskim w latach 2004-2006
Przekrój
powyżej
Nowej Soli
Odra
Połęcko
Kostrzyn
Warta
Kostrzyn
Noteć
Santok
Barycz
ujście do
Odry
Rów
Polski
Kopanica
ujście do
Baryczy
ujście do
Rowu
Polskiego
Bóbr
ujście do
Odry
ujście do
Bobru
ujście do
Odry
Kwisa
Nysa
Łużycka
Wskaźnik decydujący o klasyfikacji ogólnej wód
Klasa*
2004 2005 2006
chlorofil „a”, stan bakteriologiczny (bakterie Coli
V
IV
V
fekal.), przewodność elektr., chlorki (znaczne zasolenie
Odry do granicy RP/RFN), substancje organiczne
(ogólny węgiel organiczny – OWO), BZT5
IV
IV
IV chlorofil „a”, stan bakteriologiczny, substancje
organiczne (OWO), BZT 5
IV
IV
IV chlorofil „a”, stan bakteriologiczny, substancje
organiczne (OWO), BZT 5
IV
IV
IV og. węgiel organiczny, chlorofil „a”, stan
bakteriologiczny, BZT5
IV
IV
IV og. węgiel organiczny, stan bakteriologiczny, chlorofil
„a”, ChZT
V
IV
IV zanieczyszczenia organiczne (OWO), związki
biogenne (amoniak, azot Kjeldahla, fosforany), stan
bakteriologiczny,
zanieczyszczenia organiczne, substancje rozpuszczone,
V
V
V
związki biogenne (fosforany, azotany)
zbyt niska zawartość tlenu rozpuszczonego wodzie,
V
V
V
zanieczyszczenia organiczne (OWO), substancje
rozpuszczone, związki biogenne (fosforany, azotany),
chlorofil „a”, stan bakteriologiczny
IV
IV
IV stan bakteriologiczny, chlorofil „a”, zanieczyszczenia
organiczne BZT5
III
IV
III stan bakteriologiczny
IV
IV
IV
IV
IV
IV
Obra
ujście do
Nysy
Łużyckiej
Skwierzyna
V
IV
IV
Ilanka
Świecko
IV
III
IV
Pliszka
Urada
IV
III
III
Lubsza
*
stan bakteriologiczny, zanieczyszczenia organiczne
(ponadto w niektórych punktach pomiarowokontrolnych także zawiesina ogólna), chlorofil „a”,
związki biogenne, BZT5
(OWO) i biogenne (amoniak, azot Kjeldahla)
stan bakteriologiczny, fosforany, azotyny, chlorofil
„a”, zanieczyszczenia organiczne, substancje
rozpuszczone
stan bakteriologiczny, związki organiczne, chlorofil
„a”
(OWO), związki biogenne
klasyfikacja wód podziemnych i powierzchniowych :
Klasa I
- wody o bardzo dobrej jakości
Klasa II
- wody o dobrej jakości
Klasa III
Klasa IV
Klasa V
Źródło: [11,15]
- wody o zadowalającej jakości
- wody o niezadowalającej jakości
- wody o złej jakości
Tabela B. Klasyfikacja jakości wód głównych rzek województwa lubuskiego na
podstawie badań wykonanych w latach 2004-2006
Nazwa rzeki
Długość
badanego
odcinka
[km]
Rok
badań
Wody
kasy I
kasy II
kasy III
kasy IV
kasy V
[ % długości kontrolowanego odcinka w poszczególnych
klasach]
Odra
208,6
2004
2005
2006
-
-
-
80,2
90,2
41,7
19,8
9,8
58,3
Warta
137,0
2004
2005
2006
-
-
-
100,0
41,8
41,8
58,2
58,2
Bóbr
112,0
2004
2005
2006
-
-
98,2
78,6
1,8
100,0
21,4
-
Nysa Łużycka
112,0
2004
2005
2006
-
-
8,9
-
100,0
91,1
100,0
-
Noteć
48,9
2004
2005
2006
-
-
-
100,0
100,0
100,0
-
Kwisa
17,0
2004
2005
2006
-
-
100,0
100,0
100,0
-
Barycz
4,8
2004
2005
2006
-
-
-
100,0
100,0
100,0
15,0
2004
2005
2006
-
-
-
-
100,0
100,0
100,0
Rów Polski
*
objaśnienia klas podano pod tab. A
Źródło: [11,15]
56
Załącznik 5.
Nakłady planowane w ramach KPOŚ na zadania inwestycyjne w województwie lubuskim (działanie IV.2 i IV. 3)
Aglomeracja
L.p.
1.
nazwa
RLM23
Planowane nakłady21( tys.zł) na
system
kanalizacyjny oczyszczalnię24
RAZEM
Długość
planowanej22
kanalizacji
(km)
Rok osiągnięcia efektu
Przepustowość
ekologicznego dla
oczyszczalni oczyszczalni
zagosp.
(m3/24h)
osadu
oczyszczalni
Rodzaj
inwestycji
2.
Zielona Góra
Gorzów
Wielkopolski
3.
Żary
51891
61770
6200
67970
95,86
I
PUB2
15000
4.
Gubin
47300
18128
16000
34128
21
I
PUB2
12000
2007
2007
5.
Nowa Sól
46666
99299
15722
115021
149
M
PUB 2
15000
2010
2010
6.
Żagań
42671
51289
9308
60597
54
MR
PUB2
15000
7.
Świebodzin
39607
53316
10000
63316
169,1
M
PUB2
10000
2010
8.
Sława
30662
13800
17169
30969
25,5
I
PUB2
1650
2007
2007
9.
Krosno Odrzańskie
149110
5000
154110
186
I
PUB2
4400
10.
Międzyrzecz
29860
28135
25489
500
25989
49
I
PUB2
3126
11.
Sulechów
26280
37705
0
37705
63,1
I
PUB2
12000
12.
Kostrzyn
22494
15320
14000
29320
14
M
PUB2
6300
2017
2010
13.
Strzelce Krajeńskie
21706
23350
0
23350
96,5
I
PUB2
1843
14.
Kargowa
21143
10072
12000
22072
28
RM
PUB 2
470
2015
2015
15.
Lubsko
19857
15360
4500
19860
49
M
PUB2
5400
2010
2015
21
245667
330387
26110
356497
248,5
RM
PUB1
51250
2009
2009
239800
170000
71000
241000
224
M
PUB1
37800
2010
na bieżąco
2010
2011
Na podstawie KPOŚK do poniesienia w latach 2007-2015
Łącznie do budowy i rozbudowy
23
RLM (równoważna liczba mieszkańców) aglomeracji zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i
granic aglomeracji (Dz.U. z 2004 r. nr 283, poz. 2841)
24
Łącznie na budowę i rozbudowę i modernizację oczyszczalni ścieków wraz z przeróbką osadu i jego zagospodarowaniem
22
Aglomeracja
L.p.
nazwa
RLM23
system
RAZEM
Długość
planowanej22
kanalizacji
(km)
ekologicznego dla
Przepustowość
zagosp.
(m3/24h)
osadu
oczyszczalni
Rodzaj
inwestycji
16.
Szprotawa
19299
41153
16321
57474
57
BN
PUB2
1100
2011
17.
Witnica
17123
37332
7586
44918
61
RM
PUB2
1050
2010
20109
18.
Słubice
16446
10540
270
10810
28
M
PUB2
4541
2008
2008
19.
Iłowa
16200
3600
0
3600
0
I
B
1200
20.
Drezdenko
13657
20972
2250
25472
66,1
M
B
2450
21.
Kożuchów
11958
49220
5455
54675
44,1
I
PUB2
b.d.
22.
Skwierzyna
10457
18800
7900
34600
25
I
B
2500
23.
Zbąszynek
10311
354
0
354
1
I
B
1205
2006
24.
Rzepin
8838
24000
1900
27800
31
RM
B
1460
2010/2013
2009/2013
25.
Stare Kurowo
8733
14750
0
14950
40
R
B
63
26.
Czerwieńsk
7823
15620
0
15620
19
I
B
455
27.
Małomice
6527
7500
2
7503
16
I
B
650
28.
Babimost
6343
11450
3060
17570
19
RM
B
390
2010
2010
29.
Ośno Lubuskie
6323
15766
7000
29766
68,63
RM
B
248
2011
2015
30.
Dobiegniew
6258
2300
5000
12300
25
RM
B
600
2009
2015
31.
Pszczew
6212
13452
3450
20352
42
RM
B
553
2010
do 2010
32.
Łęknica
6200
13525
1000
15525
74,3
I
B
1500
33.
5578
5848
8
5864
16
I
B
53
34.
Siedlisko
Nowogród
Bobrzański
5515
4730
0
4730
9
I
B
650
35.
Szlichtyngowa
5137
9082
30
9142
23
I
B
628
36.
Nowe Miasteczko
5057
18500
3800
26100
35,3
M
B
1000
2009
2009
37.
Trzebiechów
5003
45000
12600
57600
50
M
B
340
2013
2013
38.
Jasień
4948
4800
5000
14800
20
BN
B
400
2010
2010
58
2015
2007
2015
Aglomeracja
L.p.
nazwa
RLM23
system
RAZEM
Długość
planowanej22
kanalizacji
(km)
ekologicznego dla
Przepustowość
zagosp.
(m3/24h)
osadu
oczyszczalni
Rodzaj
inwestycji
39.
Łagów
4863
12537
0
12537
27
I
B
260
40.
Bytom Odrzański
4675
1800
0
1800
3
I
B
660
41.
Lubniewice
4464
3830
0
3830
11
I
B
300
42.
Słońsk
4451
14000
2000
16000
29
M
B
657
43.
Bledzew
3897
3000
0
3000
3
I
B
252
44.
Niegosławice
3757
14330
155
14550
37
M
B
450
45.
Torzym
3681
8300
820
9120
34,6
M
B
450
46.
Kolsko
3489
2800
0
2800
6
I
B
220
47.
Bojadła
3270
18084
5437
23521
33
M
B
48.
Górzyca
3176
11000
5130
16130
19,40
RM
49.
Krzeszyce
3140
12433
0
4700
38
50.
Trzciel
3082
10512
2944
13456
51.
Przytoczna
2976
5183
4400
52.
Boczów
2859
7500
53.
Tuplice
2665
54.
Lubrza
55.
2008
2008
0
2012
2015
B
250
2010
2013
I
B
288
24
RM
B
500
2008
2008
9183
10
RM
B
300
2010
0
7500
20
R
B
300
2382
400
3182
20
BN
B
60
2604
12000
2000
14000
15
I
B
350
Przewóz
2447
19400
5100
24500
47
RM
B
350
56.
Bytnica
2295
5000
10
5010
30
M
B
258
57.
Santok
2275
5340
4540
10900
20,6
RM
B
430
58.
Trzebiel
I
B
215
2046
5198
0
5198
21
RAZEM
1637318
323077
1994346
2691,59
59
2015
2015
2015
2015
Oznaczenia:
Rodzaj oczyszczalni: PUB1
–
oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniające standardy oprowadzanych
ścieków dla aglomeracji ≥ 100 000 RM
PUB2
–
oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniające standardy oprowadzanych
ścieków dla aglomeracji ≥ 15 000RM< 100 000 RM
B
–
oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji < 15 000 RM
Rodzaj inwestycji:
I –
istniejąca oczyszczalnia spełniała wymagane standardy odpływu w 2004 r. i nie wymaga inwestycji
M –
istniejąca oczyszczalnia spełnia wymagania ze względu na przepustowość lecz wymaga modernizacji ze względu na jakość
odprowadzanych ścieków,
R –
istniejąca oczyszczalnia wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość
RM –
jw. oraz wymaga modernizacji części obiektów
BN –
budowa nowej oczyszczalni
Źródło: [dane z projektu Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, opracowanego w 2008 r. na zlecenie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej]
60
Załącznik 6.
Lubuska Sieć Regionalna RIVER SHIELD
działająca pod kierunkiem mgr inż. Wojciecha Konopczyńskego – p.o. Lubuskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska
Lp
Imię i nazwisko
Stanowisko
Wojciech
Lubuski
Konopczyński Wojewódzki
Inspektor
Ochrony
Środowiska
Instytucja
Adres
Wojewódzki
ul. Siemiradzkiego 19
Inspektorat Ochrony 65-231 Zielona Góra
Środowiska
w Zielonej Górze
Tel.
Fax
e-mail
(068) 45 48 550 (068) 45 48 459 [email protected]
[email protected]
2.
Marek
Demidowicz
Kierownik
Delegatury
Wojewódzki
ul. Kostrzyńska 48
Inspektorat Ochrony 66-400 Gorzów
Środowiska
Wlkp.
w Zielonej Górze
Delegatura w
Gorzowie Wlkp.
(095) 735 52 20 (095) 735 52 22 [email protected]
[email protected]
3.
Andrzej
Uchman
starszy inspektor
Wojewódzki
ul. Siemiradzkiego 19
Inspektorat Ochrony 65-231 Zielona Góra
Środowiska
w Zielonej Górze
(068) 45 48 550 (068) 45 48 459 [email protected]
4.
Tomasz Parada
starszy inspektor
ul. Kostrzyńska 48
Wojewódzki
Inspektorat Ochrony 66-400 Gorzów
Wlkp.
Środowiska
w Zielonej Górze
Delegatura w
Gorzowie Wlkp.
(095) 735 52 20 (095) 735 52 22 [email protected]
1.
Zakres kompetencji
kontrola przestrzegania
przepisów ochrony
środowiska,
monitoring środowiska,
przeciwdziałanie i nadzór
nad zwalczaniem skutków
poważnych awarii, w tym
groźnych dla środowiska
wodnego
kontrola przestrzegania
przepisów ochrony
środowiska,
monitoring środowiska,
wodnego
wodnego
wodnego
Lp
5.
Imię i nazwisko
Stanowisko
Jarosław
Dyrektor
Śliwiński
Wydziału
6.
Waldemar
Kaak
Z-ca Dyrektora
Wydziału
7.
Zygmunt
Kowalczuk
Kierownik
8.
Jan Rydzanicz
Dyrektor
Wydziału
9.
Jarosław
Kołodziejczak
Kierownik
Oddziału
10. st. bryg.
Stanisław
Węsierski
Lubuski
Komendant
Wojewódzki PSP
Instytucja
Wydział
Bezpieczeństwa i
Zarządzania
Kryzysowego
Lubuskiego Urzędu
Wojewódzkiego
Wydział
Bezpieczeństwa i
Zarządzania
Kryzysowego
Lubuski Urząd
Wojewódzkiego
Centrum
Zarządzania
Kryzysowego
Adres
ul. Jagiellończyka 8
66-400 Gorzów
Wlkp.
Tel.
Fax
e-mail
(095) 7 223 376 (095) 7 115 550 [email protected]
66-400 Gorzów
Wlkp.
(095) 7 223 376 (095) 7 115 550 [email protected]
66-400 Gorzów
Wlkp.
(095) 7 223 376 (095) 7 115 550 [email protected]
Wydział
Środowiska i
Rolnictwa Lubuski
Urząd Wojewódzki
Oddział Ochrony i
Kształtowania
Środowiska,
Wydział
Środowiska i
Rolnictwa Lubuski
Urząd Wojewódzki
Komenda
Wojewódzka
Państwowej Straży
Pożarnej
(095) 7 115 524 (095) 7 115 524
66-400 Gorzów Wlkp.
[email protected]
(095) 7 115 421 (095) 7 115 524
[email protected]
ul. Wyszyńskiego 64
(095) 7 338 304 (095) 7 338 360 [email protected]
62
Zakres kompetencji
pełni funkcję Z-cy Szefa
Wojewódzkiego Zespołu
Wojewódzkie; Centrum
Zarządzania Kryzysowego
w Gorzowie Wlkp.
kompetencje wojewody w
zakresie bezpieczeństwa i
zarządzania kryzysowego
Wojewódzkie Centrum
w Gorzowie Wlkp.
wchodzi w skład
Wojewódzkiego Zespołu
zakresie ochrony przyrody
i środowiska
zakresie ochrony
środowiska
opracowywanie planów
ratowniczych, organizowanie systemu ratowniczogaśniczego, dysponowanie
oraz kierowanie siłami i
środkami krajowego
systemu ratowniczogaśniczego na obszarze
województwa
Lp Imię i nazwisko
Stanowisko
Instytucja
11. st. bryg.
Z-ca Komendanta Komenda
Zenon Zajdlic
Wojewódzkiego
Wojewódzka
PSP
Państwowej Straży
Pożarnej
Adres
Tel.
Fax
e-mail
(095) 7 338 304 (095) 7 338 360 [email protected]
12. mł. bryg.
Sławomir
Klusek
Naczelnik
Wydziału
Operacyjnego
Komenda
Wojewódzka
Państwowej Straży
Pożarnej
(095) 733 83 50
13. mł. bryg.
Mariusz
Przysiecki
Naczelnik
Wydziału
KontrolnoRozpoznawczego
Komendant
Komenda
Wojewódzka PSP
(095) 733 83 40
Komenda Miejska
PSP w Zielonej
Górze
65-074 Zielona Góra
ul. Kasprowicza 3/5
14. bryg.
Waldemar
Michałowski
(068) 4545600
(069) 5889400
[email protected]
[email protected]
(068) 4545600
[email protected]
15. mł. bryg.
Hubert
Harasimowicz
Komendant
Komenda Miejska
PSP w Gorzowie
Wlkp.
ul. Dąbrowskiego 3
(095) 733 84 00 (095) 733 84 60 [email protected]
16. mł. bryg.
Piotr Radny
Komendant
ul. Sienkiewicza 2a
66-600 Krosno
Odrzańskie
(068) 383 50 76 (068) 383 01 03 [email protected]
17. mł. bryg.
Jacek
Konsewicz
Komendant
Komenda
Powiatowa PSP
w Krośnie
Odrzańskim
Komenda
Powiatowa PSP w
Słubicach
ul. Konstytucji
3 Maja 79
69-100 Słubice
(095) 750 76 00 (095) 750 76 03 [email protected]
63
Zakres kompetencji
opracowywanie planów
ratowniczych,
organizowanie systemu
ratowniczo-gaśniczego,
dysponowanie oraz
kierowanie siłami i
środkami krajowego
systemu ratowniczogaśniczego na obszarze
województwa
przygotowanie i aktualizacja Wojewódzkiego Planu
Ratowniczego,
koordynowanie
działalności operacyjnej
jednostek organizacyjnych
PSP oraz KSRG na terenie
województwa lubuskiego
alarmowanie, kontrola
zakładów, decyzje dot.
raportów bezpieczeństwa,
plany wewnętrzne
kierowanie działaniami
ratowniczymi i
kontrolnymi na terenie
powiatu
ratowniczymi i
powiatu
ratowniczymi i
powiatu
ratowniczymi i
powiatu
Lp Imię i nazwisko
Stanowisko
18. st. bryg.
Komendant
Tadeusz
Rybnicki
Instytucja
Komenda
Powiatowa PSP w
Nowej Soli
Adres
ul. Gen.Grota
Roweckiego 11/13
67-200 Nowa Sól
Tel.
Fax
e-mail
(068) 387 32 22 (068) 387 32 22 [email protected]
19. mł. bryg.
Przemysław
Gliński
Komendant
Komenda
Powiatowa PSP we
Wschowie
ul. Kazimierza
Wielkiego 6
67-400 Wschowa
(065) 540 22 53 (065) 540 27 57 [email protected]
20. Jerzy Tonder
Z-ca Dyrektora
ul. Podgórna 7
65-057 Zielona Góra
(068) 45 65 448 (068) 45 65 414 [email protected]
21. Wiesława
Kowal
Sekretarz
Departament
Rolnictwa,
Środowiska i
Rozwoju Wsi Urząd
Marszałkowski w
Zielonej Górze
Polski Klub
Ekologiczny Okręg
Lubuski
ul . Witosa 12
67-100 Nowa Sól
068 4702772
609629651
64
068 4702772
Zakres kompetencji
ratowniczymi i
powiatu
ratowniczymi i
powiatu
kompetencje marszałka w
zakresie ochrony środowiska
[email protected], [email protected] organizacja pozarządowa
Załącznik 7.
Harmonogram realizacji działań w województwie lubuskim i planowane nakłady na ich realizację w latach 2008-2015
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Realizacja działania w roku
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Priorytet I. Zapobieganie awariom przemysłowym i ograniczanie ich skutków
I.1
Wzmocnienie etatowe PSP i WIOŚ
I.2
Kontrola zakładów przemysłowych
I.3
Wdrożenie środków z zakresu
planowania przestrzennego w
kontekście ograniczania ryzyka
awarii
I.4
Zapobieganie wtórnym
zanieczyszczeniom wód w wyniku
zagrożeń powodziowych
I.5
Zapobieganie awariom u źródła
Priorytet II. Gotowość na zdarzenia awaryjne
II.1
Ustanowienie Centrum
Powiadamiania Ratunkowego w
Gorzowie Wielkopolskim
II.2
Dalsza rozbudowa systemu
łączności, alarmowania i
ostrzegania ludności
II.3
Szkolenia i ćwiczenia w zakresie
reagowania na awarie
II.4
Wzmocnienie zaplecza badawczego
wspierającego system reagowania
na awarie
II.5
Kontynuowanie współpracy
bilateralnej z Niemcami w dziedzinie
awarii transgranicznych
Nr działania
Nazwa działania */
2014
2015
Nakłady**/
(tys. zł)
4750
4300
150
300
***/
***/
26800
15000
10000
800
100
900
L.p.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Nr działania
Nazwa działania */
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Priorytet III. Reagowanie na awarie z udziałem substancji niebezpiecznych
III.1
Wzmocnienie możliwości
technicznych służb włączonych w
akcję ratowniczą
III.2
Sporządzenie wojewódzkiego planu
zarządzania ryzykiem
III.3
doraźnie w przypadku wystąpienia awarii
Wdrażanie Wojewódzkiego Planu
Priorytet IV. Ochrona wód i uporządkowanie gospodarki ściekowej
IV.1
Wzmocnienie możliwości
laboratoryjnych WIOŚ
IV.2
Uporządkowanie gospodarki
ściekowej w aglomeracjach powyżej
15 tys. RLM
IV.3
ściekowej w aglomeracjach od 2 tys.
do 15 tys. RLM
IV.4
ściekowej w zakładach
przemysłowych
Priorytet V. Informowanie społeczeństwa i podnoszenie poziomu świadomości społecznej
V.1
Wdrożenie programów
szkoleniowych i informacyjnych dla
zainteresowanych grup docelowych
V.2
Prowadzenie powszechnej edukacji
społeczeństwa w zakresie zagrożeń i
ochrony wód w ramach edukacji
nieformalnej i formalnej
V.3
Upowszechnianie wyników projektu
RIVER SHIELD
66
2015
Nakłady**/
(tys. zł)
20100
20000
100
***/
1995146
800
1994346
***/
960
240
300
100
L.p.
Nr działania
Nazwa działania */
2008
21.
V.4
22.
V.5
23.
V.6
2009
2010
2011
2012
2013
Udostępnianie społeczeństwu
aktualnej informacji o stanie
środowiska i jego zagrożeniach
Doskonalenie systemu
komunikowania się ze
społeczeństwem w sytuacji
wystąpienia poważnej awarii
Funkcjonowanie Lubuskiej Sieci
Regionalnej, zorganizowanej w
ramach projektu RIVER SHIELD
2015
Nakłady**/
(tys. zł)
300
20
0
RAZEM
*/
**/
***/
2014
2047756
nazwa działań zaliczonych do kategorii działania kluczowe została zapisana w niniejsze tabeli czcionką pogrubioną
na podstawie oceny eksperckiej
nie oszacowano nakładów
67
Załącznik 8.
Wykaz skrótów
b.d.
brak danych
BZT5
biochemiczne zapotrzebowanie tlenu
CADSES
obszar Środkowej, Adriatyckiej, Naddunajskiej i PołudniowoWschodniej Europy (Central, Adriatic, Danubian and South-Eastern
European Space)
EFRR
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
FS
Fundusz Spójności
GIOŚ
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
GPS
system nawigacji satelitarnej (Global Positioning System)
KDR
Kierujący Działaniami Ratowniczymi
KM PSP
Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej
KPOŚK
Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
KSRG
Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy
KW PSP
Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Gorzowie
Wlkp.,
LAN
sieć loklana (Local Area Network)
MGOC
międzynarodowe główne centrum ostrzegawcze
MKOOpZ
Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem
MŚ
Ministerstwo Środowiska
NFOŚiGW
Narodowy Fundusz ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
OC
Obrona Cywilna
OSP
Ochotnicza Straż Pożarna
OWO
ogólny węgiel organiczny; substancje organiczne
PERN
Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych
PMŚ
Państwowy Monitoring Środowiska
PSP
Państwowa Straż Pożarna
RCz
Republika Czeska
RDW
Ramowa Dyrektywa Wodna
RFN
Republika Federalna Niemiec
RLM
równoważna liczba mieszkańców
RP
Rzeczpospolita Polska
RZGW
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SCDł
specjalistyczny ciężki samochód dowodzenia i łączności
SPO
Sektorowy Program Operacyjny
SSAPIK
SMSowy System Automatycznego Powiadamiania i Koordynacji do
wspierania działań służb reagowania i zarządzania sytuacjami
kryzysowymi
SWA
system wykrywania i alarmowania działający w stanie kryzysu
i w stanie wojny
SWO
system wczesnego ostrzegania funkcjonujący w czasie pokoju
UE
Unia Europejska
UW
Urząd Wojewódzki
US
Urząd Statystyczny
WAN
sieć rozległa (Wide Area Network)
WBiZK
Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego
WE
Wspólnota Europejska
WERK
Wojewódzki Plan Reagowania Kryzysowego
WIOŚ
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze
WP
blok tematyczny
WRI
wskaźnik ryzyka dla wód
WZZK
Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego
ZPORR
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
69

Propozycja planu dalszych działań i niezbędnych inwestycji w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Starter Auto to realna pomoc na drodze – w przypadku awarii

sprawozdanie - Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut

Szkolenie wstępne z zakresu bhp

Firma specjalizująca się w: • zarządzaniu nieruchomościami

Badanie Satysfakcji Mieszkańców – ankieta

Szczegółowy program szkolenia: - definicja katastrofy i awarii

Komendant Powiatowy PSP lub upoważniony przez niego Zastępca

karta zgłoszenia serwisowego