docpobierz plik
download 
Reklamacja Transkrypt
pobierz plik
LekG s. 7 Sprawdź, ile zrozumiałeś 1. Pod każdym rysunkiem napisz, która z opisanych w utworze scen jest na nim przedstawiona. Ponumeruj rysunki zgodnie z chronologią wydarzeń. .............................. .............................. .. .... .... .... .... .... .... .... .............................. .............................. .. .... .... .... .... .... .... .... 2. Jaka jest Opowieść wigilijna? Łatwa czy trudna w odbiorze? Ciekawa czy nudna? Uzasadnij swoją opinię przynajmniej jednym zdaniem. 1 Pierwsze wydanie powieści ukazało się w roku 1843. W Polsce są dostępne różne przekłady utworu. Różnią się liczbą rozdziałów i doborem przedstawionych wydarzeń. LekG s. 8 8 Opowieść wigilijna Książka na święta Wprowadzenie do lektury 3. Przeczytaj poniższy tekst i odpowiedz na zamieszczone na następnej stronie pytania. [...] jesienią 1843 r. Dickens wpadł na pomysł napisania niewielkiej książki o bożonarodzeniowej tematyce i wydania jej własnym sumptem tuż przed świętami. [...] Pisał dla pieniędzy, ale stworzył dzieło pochodzące z głębi serca. W postać skąpca Ebenezera Scrooge’a włożył wiele z siebie samego – kiedy duch przeszłych świąt przypomina Scrooge’owi jego własne dzieciństwo, pokazuje mu dzieciństwo Dickensa. „Pewne samotne dziecko, chłopiec zapomniany przez swoich opiekunów” – to autoportret pisarza, który w wieku 12 lat otarł się o półsieroctwo (ojciec poszedł do więzienia za długi) i trafił do fabryki pasty do butów. Młody Dickens tak jak młody Scrooge jedyną pociechę znajdował wtedy w książkach. [...] Opowieść wigilijna miała piorunujące działanie. Wiele jest relacji np. o fabrykantach, którzy poruszeni książką Dickensa dali swoim robotnikom dodatkowy wolny dzień. [...] Powieść Dickensa ukazała się w czasach wielkich niepokojów społecznych. [...] Ówczesnym pracodawcom przyświecały następujące słowa Malthusa2: „Ubogi nie ma powodu do egzystencji. Sama natura mówi mu, żeby odszedł”. Nędza była przestępstwem (nędzarz winny był zwykle np. włóczęgostwa czy żebractwa). Zgodnie z filozofią utylitaryzmu nędzarzy kierowano do domów przymusowej pracy. Ponieważ ich praca nie była nikomu potrzebna (wszak dlatego właśnie zostali nędzarzami!), polegało to najczęściej np. na przymusowym obracaniu kieratu, który nie był do niczego podłączony. Dickens, który dobrze znał smak nędzy, walczył z tymi poglądami – włożył wiele z nich w usta Scrooge’a. [...] Smutnym postscriptum całej historii było to, że Opowieść wigilijna nie przyniosła pisarzowi spodziewanego zysku. Już dwa tygodnie po premierze ukazało się jej pirackie wydanie. Dickens wytoczył piratom proces. Wygrał go, ale ci ogłosili upadłość i pisarz poniósł dodatkowo wszystkie koszty sądowe. Spodziewał się zarobić na swej książce 1000 funtów, w rzeczywistości na czysto zarobił niewiele ponad 100. W. Orliński, Wigilia pana Dickensa, „Gazeta Wyborcza” 2004, nr 301, s. 14. 2 Thomas Malthus – angielski ekonomista żyjący w XVIII wieku. LekG s. 9 Opowieść wigilijna 9 W jakim celu Charles Dickens napisał Opowieść wigilijną? ................................................................................................................................ Jakie fakty ze swojego życia wykorzystał autor Opowieści wigilijnej, tworząc życiorys Scrooge’a? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Jakim opiniom się przeciwstawił Charles Dickens w Opowieści wigilijnej? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Która wypowiedź Scrooge’a dowodzi, że poglądy bohatera były zbieżne z przytoczonymi w tekście poglądami Malthusa? (Podaj odpowiedni cytat z Opowieści wigilijnej). ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Który przytoczony w tekście fakt dowodzi, że literatura może wpływać na życie codzienne? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Z jakiego powodu utwór nie przyniósł autorowi spodziewanych korzyści? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 4. Po czym możemy poznać, w którym wieku toczy się akcja Opowieści wigilijnej? Podkreśl informacje pozwalające wnioskować o czasie akcji utworu. • • • • • • Scrooge polecił chłopcu, aby dorożką zawiózł indyka do domu Cratchita. W domu Cratchitów podano pudding. Scrooge dowiedział się, że Duch Tegorocznych Świąt Bożego Narodzenia ma przeszło 1800 starszych braci. Pomieszczenia były oświetlane światłem świec. Do Scrooge’a przybyli ludzie zbierający datki dla potrzebujących. Towarzystwo przebywające w domu Freda bawiło się w ciuciubabkę. 5. Napisz, gdzie się toczy akcja Opowieści wigilijnej. ................................................................................................................................ LekG s. 10 10 Opowieść wigilijna 6. Wymień kilka postaci realistycznych i fantastycznych występujących w utworze. ............................................................ ............................................................ postaci fantastyczne: ............................................................ ............................................................ 7. Opisz zamieszczoną obok ilustrację. Duch Jacoba Marleya pojawia się u Scrooge’a Zróbmy z tego dramat c 2005 Photo Ann Ronan/HIP/Scala, Florence postaci realistyczne: Przekształcanie tekstu epickiego na tekst dramatyczny 8. Na podstawie początkowych fragmentów utworu uzupełnij podany tekst, tak aby powstał tekst dramatyczny. W tym celu: • uzupełnij dialogi, • zadbaj o to, aby nad każdą kwestią znalazła się informacja, kto ją wygłasza, • ołówkiem zapisz didaskalia. Scena I ............................................................ (didaskalia) .............................. Witaj, wujku. Wesołych świąt! SCROOGE ................................................................................................................................ .............................. Wuju, chyba nie chcesz powiedzieć, że Boże Narodzenie to bzdura! SCROOGE ................................................................................................................................ .............................. Dlaczego masz taki zły humor? Ty akurat powinieneś być zadowolony. Masz przecież dużo pieniędzy! LekG s. 11 Opowieść wigilijna 11 .............................. podniesionym głosem Chyba nie wiesz, o czym mówisz. Co wesołego widzisz w świętach? To czas płacenia rachunków, a przecież jesteś biedny jak mysz kościelna. .............................. Wujku, są na świecie rzeczy dobre, które przynoszą mnóstwo korzyści, chociaż nie dają pieniędzy. Przecież święta to czas miłości, pojednania, dobroci dla innych... Wszyscy ci powiedzą, że to najpiękniejszy dzień w roku! .............................. Mam dosyć twojego kazania! .............................. Wujku, nie gniewaj się na mnie, proszę cię. Zapraszam cię na jutrzejszy obiad. SCROOGE ................................................................................................................................ .............................. ................................................................................................................................ SCROOGE ................................................................................................................................ ............................................................ (didaskalia) Scena II ............................................................ (didaskalia) NIEZNAJOMY ................................................................................................................................ SCROOGE ............................................................ (didaskalia) Mój wspólnik Marley umarł siedem lat temu. Akurat dzisiaj jest rocznica jego śmierci. NIEZNAJOMY ................................................................................................................................ SCROOGE Cóż to, nie ma na świecie więzień? NIEZNAJOMY ................................................................................................................................ SCROOGE A przytułki dla bezdomnych są? LekG s. 12 12 Opowieść wigilijna NIEZNAJOMY ................................................................................................................................ SCROOGE A w fabrykach nie ma kieratów dających zajęcie biednym? NIEZNAJOMY ................................................................................................................................ SCROOGE ironicznie To świetnie, już się bałem, że wszystkie te instytucje zniknęły. NIEZNAJOMY Niestety, wymienione przez pana instytucje nie są w stanie pomóc wszystkim potrzebującym. Z tego powodu nasza fundacja postanowiła zakupić na święta żywność dla najbiedniejszych obywateli naszego miasta. Zbieramy fundusze na ten szczytny cel. Czy mogę pana wpisać na listę naszych dobrodziejów? SCROOGE ................................................................................................................................ NIEZNAJOMY ................................................................................................................................ SCROOGE Życzę sobie spokoju. W końcu płacę podatki na więzienia i przytułki. NIEZNAJOMY Wielu potrzebujących ludzi nie znajdzie miejsca w przytułkach, które są przepełnione. Zresztą niektórzy woleliby śmierć od znalezienia się w przytułku. SCROOGE ................................................................................................................................ ............................................................ (didaskalia) Scena III ............................................................ (didaskalia) SCROOGE ................................................................................................................................ BOB CRATCHIT ............................................................ (didaskalia) ................................................................................................................................ LekG s. 13 Opowieść wigilijna 13 SCROOGE ............................................................ (didaskalia) ................................................................................................................................ BOB CRATCHIT ................................................................................................................................ SCROOGE ................................................................................................................................ ............................................................ (didaskalia) Od węża w kieszeni do serca na dłoni Przemiana Scrooge’a 9. Jak Scrooge traktował innych ludzi, zanim odwiedziły go duchy? Napisz, co na ten temat mogłyby powiedzieć postaci, które miały z nim do czynienia. LekG s. 14 14 Opowieść wigilijna 10. Co duchy pokazały Scrooge’owi podczas podróży w czasie i przestrzeni? W formie równoważników zdań wymień oglądane przez bohatera obrazy. Podróż z Duchem Dawnych Świąt Bożego Narodzenia ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. Podróż z Duchem Tegorocznych Świąt Bożego Narodzenia ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. Podróż z Duchem Przyszłego Bożego Narodzenia ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. ................................................................................................. 11. Napisz, które z obrazów ukazanych Scrooge’owi przez duchy najsilniej wpłynęły na wewnętrzną przemianę bohatera. Uzasadnij swój wybór. LekG s. 15 Opowieść wigilijna 15 12. Jak Scrooge patrzył na świat przed wizytą duchów, a jak – po niej? Zrekonstruuj sposób myślenia bohatera i zapisz jego wypowiedzi na podane tematy. przed wizytą duchów po wizycie duchów Wypowiedzi na temat zimy Zimą trzeba płacić za ogrzewanie. Zima jest piękną porą roku, aż miło wyjrzeć przez okno. Wypowiedzi na temat rodzinnych obiadów Wypowiedzi na temat pomagania potrzebującym Wypowiedzi na temat płacenia pensji pracownikowi Wypowiedzi na temat ogrzewania miejsca pracy Wypowiedzi na temat świąt Bożego Narodzenia LekG s. 16 16 Opowieść wigilijna 13. Zapisz na lustrach cechy Scrooge’a. 14. Wypisz z utworu cytaty informujące o tym, jaka była pogoda przed przemianą Scrooge’a i po niej. pogoda przed przemianą Scrooge’a: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ pogoda po przemianie Scrooge’a: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Napisz oficjalne podziękowanie, które Scrooge mógłby otrzymać od członków fundacji wspierającej potrzebujących. 16. Podaj przykład innej znanej ci postaci literackiej albo filmowej, której charakter znacząco się zmienia pod wpływem zdarzeń. Zapisz jej imię/nazwisko oraz cechy przed i po przemianie. bohater: ................................................................................................................ cechy bohatera przed przemianą: cechy bohatera po przemianie: ...................................................................... .......................................................................... LekG s. 17 Opowieść wigilijna „Jest taki dzień, bardzo ciepły, choć grudniowy”3 17 Święta Bożego Narodzenia 17. Uzupełnij ofertę reklamującej się firmy – wypisz potrawy wymienione w Opowieści wigilijnej. 18. Wypisz niezwykłe właściwości pochodni zgodnie z treścią Opowieści wigilijnej. niezwykłe właściwości: ................................. .......................................................................... .......................................................................... .......................................................................... Pochodnia Ducha Świąt Bożego Narodzenia 19. W podanym fragmencie Opowieści wigilijnej podkreśl wyrazy tworzące nastrój przedstawionej sceny. Kiedy tak szli ulicami i spotykali kolejnych rozweselonych przechodniów, duch całym sercem radował się tym widokiem. Uśmiechał się do każdego. Oni zaś nieświadomie odpowiadali uśmiechami jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, choć nikt z nich nie wiedział, że obok przechodził właśnie Duch Bożego Narodzenia. Ch. Dickens, Opowieść wigilijna, tłum. A. Zuchora, Warszawa 2000, s. 40. 3 Cytat z piosenki wykonywanej przez zespół Czerwone Gitary. LekG s. 18 18 Opowieść wigilijna 20. Zapisz trzy przymiotniki określające świąteczną atmosferę opisaną w utworze Charlesa Dickensa. świąteczna atmosfera – ....................................................................................... 21. Jak w XXI wieku wyglądają sklepy w okresie przedświątecznym? Ułóż opis, wykorzystując wyróżnione wyrazy (możesz zmienić ich formę). Na wystawach panoszyły się kształtne i błyszczące cebule. Z półek zerkały soczyste, dojrzałe gruszki i jabłka o delikatnych czerwonych barwach, błyszczały kiście winogron porozwieszane przez sprzedawców na widoku, by kusić przechodniów. W koszach stały góry orzechów laskowych. Przechodniom ciekła ślinka na widok dorodnych pomarańczy i cytryn, które aż się prosiły, by je jak najszybciej kupić, zabrać do domu i położyć na świątecznym stole. Ch. Dickens, Opowieść wigilijna, tłum. A. Zuchora, Warszawa 2000, s. 34. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 22. Ułóż w punktach świąteczny poradnik. LekG s. 19 Opowieść wigilijna 19 23. Przepisz podane życzenia. Zrób odstępy między wyrazami i właściwie zastosuj wielką literę oraz interpunkcję. W razie wątpliwości skorzystaj z odpowiedniego słownika. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 24. Przeczytaj wiersz Ludwika Jerzego Kerna zapisany na gałązkach choinki, a następnie na pustej choince napisz życzenia świąteczne dla dowolnej osoby. Możesz zastosować zabawę językową, np. powtarzanie tego samego słowa na początku wersów. Uwaga! Twoje życzenia nie muszą być rymowane. LekG s. 20 20 Opowieść wigilijna Trochę teorii charakterystyka postaci w utworze literackim charakterystyka bezpośrednia o cechach postaci narrator mówi wprost charakterystyka pośrednia o cechach postaci czytelnik wnioskuje na podstawie jej działań, wypowiedzi i opinii, jaką mają o niej inne postaci 25. Pod każdym fragmentem utworu napisz, czy zawiera charakterystykę bezpośrednią czy pośrednią. Jedyną jego pasją były interesy, które prowadził twardą ręką. A będąc człowiekiem chciwym, zachłannym i obrotnym, osiągał duże sukcesy finansowe. Nigdy nie pozwolił się oszukać. Był twardy i ostry jak krzemień, choć nic nie zdołałoby wykrzesać z niego ani jednej iskierki – i oschły, jak tylko może być człowiek, który nie potrzebuje niczego od innych. charakterystyka .............................. – To nie moja sprawa – obruszył się Scrooge. – Każdy powinien pilnować swoich spraw. Ja zajmuję się tylko sobą i jestem bardzo zajęty. charakterystyka .............................. Scrooge nie tylko dotrzymał słowa. Zrobił o wiele więcej. Dla maleńkiego Tima stał się drugim ojcem i dzięki troskliwej opiece chłopiec nie umarł. charakterystyka .............................. Oziębłość przez lata wyostrzyła mu rysy, biła z jego zgarbionej postaci, haczykowatego nosa, zsiniałych ust i zaczerwienionych oczu. Nieukrywana niechęć do świata dźwięczała nieprzyjemnie w jego głosie. charakterystyka .............................. Scrooge jak zwykle zostawił drzwi kantoru otwarte, by mieć na oku urzędnika, który w małej zimnej klitce przepisywał listy. W pokoju Scrooge’a płonął niewielki ogień, a ogień w pokoiku kancelisty dogasał. Biedak jednak nie mógł go rozniecić, bo skrzynka z opałem stała koło biurka Scrooge’a i kiedy zmarznięty pracownik odważył się włożyć dwa węgielki do małej szufelki, pryncypał natychmiast kazał mu tę niewielką ilość podzielić na pół. charakterystyka .............................. Ch. Dickens, Opowieść wigilijna, tłum. A. Zuchora, Warszawa 2000. LekG s. 21 Opowieść wigilijna 21 26. Przeczytaj w Opowieści wigilijnej rozmowę w domu siostrzeńca na temat Scrooge’a, którą bohater mógł usłyszeć dzięki Duchowi Tegorocznych Świąt Bożego Narodzenia. Udowodnij, że ta rozmowa charakteryzuje nie tylko Scrooge’a. ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 27. Zredaguj krótkie opisy biurek, które będą pośrednio charakteryzowały ich właścicieli. Biurko bałaganiarza ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Biurko osoby dbającej o porządek ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ UŚMIECHNIJ SIĘ Karol Dickens (1812–1870), wybitny pisarz angielski, układał się do snu tak, aby głową wskazywać północ, a piętami południe. Zawsze. Nawet w hotelu odszukiwał kieszonkowym kompasem interesujące [go] strony świata i kazał przestawiać łóżko. Gdy zauważył, że chłopiec hotelowy stuka się palcem w czoło, powiedział: „Otrząsanie mózgu nic nie pomoże, nie odzyskasz rozumu, póki nie będziesz sypiał z głową na północ”. M. Ziółkowska, Skąd my to mamy? Dzieje przedmiotów codziennego użytku, Warszawa 1997, s. 75.
