Kliniczne konsekwencje odchyleń od normy wskaźnika Boltona
Transkrypt
Kliniczne konsekwencje odchyleń od normy wskaźnika Boltona
Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 Clinical consequences of Bolton Index deviations Kliniczne konsekwencje odchyleń od normy wskaźnika Boltona Karina Jankowska1 B D E Jakub Malinowski2 A D E F Wkład autorów – Plan badań A – Zbieranie danych B – Analiza statystyczna C – Interpretacja danych D – Redagowanie pracy E F– Wyszukiwanie piśmiennictwa 1,2 Authors’ Contribution – Study design A – Data Collection B – Statistical Analysis C – Data Interpretation D – Manuscript Preparation E F– Literature Search NZOZ BIO-ORTO, Wrocław Streszczenie Abstract Odchylenia od normy wskaźnika Boltona mają istotne znaczenie kliniczne w przypadku przekroczenia wartości podwojonego odchylenia standardowego. Przy prawidłowym zaguzkowaniu segmentów bocznych i właściwym ustawieniu zębów przednich obserwuje się występowanie: szpar, stłoczeń, rotacji i nieprawidłowego nagryzu poziomego. Dysproporcja między szerokością zębów żuchwy i szczęki może być leczona poprzez ekstrakcje zębów, szlifowanie powierzchni aproksymalnych lub odbudowę mezjo-dystalną koron zębów. Cel: Ocena warunków zgryzowych po leczeniu u pacjentów ze znacznym zaburzeniem wskaźnika Boltona, połączona z prezentacją możliwych opcji terapeutycznych. Deviation of the proper Bolton Index has an essential clinical meaning in the case of double overdraw of the standard deviation value. In the patient with a proper occlusion and with normal position of front teeth we can observe gaps, crowding, rotations or increased overjet. Dysharmony of the teeth width between lower and upper arch can be treated by extraction, approximal enamel reduction or reconstruction of crowns shape. Aim: The evaluation of treatment results in patients with large deviation of Bolton index, combined with the presentation of possible therapeutic options. Subject and methods: Plaster casts, intra- and extraoral photos of 50 patients treated with fixed appliance 1 2 lek. stom.; dentist dr n. med., specjalista ortodonta; MDS, orthodontist Adres do korespondencji, correspondence address: NZOZ BIO-ORTO ul. Inżynierska 17/2, 53-227 Wrocław Tel. (071) 3392855 [email protected] ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 69 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 Materiał i metody: Materiał stanowiły modele i zdjęcia wewnątrz- i zewnątrzustne przed i po leczeniu 50 pacjentów leczonych aparatami stałymi, u których stwierdzono zaburzenie wskaźnika Boltona powyżej 2,0 mm. Oceniono wyjściowy wskaźnik Boltona, relacje zgryzowe, wartość nagryzu poziomego. Przedstawiono zastosowane procedury terapeutyczne korygujące zaburzony wskaźnik Boltona. Wyniki: U wszystkich leczonych pacjentów zaobserwowano poprawę warunków zgryzowych po zastosowaniu następujących procedur terapeutycznych: stripping w łuku dolnym, stripping w łuku górnym, odbudowa mezjodystalna koron zębów w łuku górnym, ekstrakcja dodatkowego siekacza, zamknięcie luki po brakującym siekaczu w łuku dolnym, odtworzenie miejsca dla brakującego zęba siecznego dolnego. U większości pacjentów osiągnięte zostały prawidłowe wartości nagryzu poziomego i pionowego, I klasa kłowa, prawidłowe zaguzkowanie zębów bocznych oraz dobry efekt estetyczny. Wnioski: Leczenie pacjentów z odchyleniem od normy wskaźnika Boltona jest trudne i wymaga podejmowania nietypowych decyzji terapeutycznych. Stosowane procedury pozwalają zbliżyć się do „złotego standardu“ możliwego do osiągnięcia w przypadku pacjentów z prawidłowym wskaźnikiem Boltona. (Forum Ortod. 2011; 7: 69 - 77). taken before and after orthodontic treatment. In the study the patients with Bolton index deviation more than 2 mm were included. Bolton index, occlusion and overjet were evalueted at the beginning. Applied corrective therapeutic procedures were presented. Results: In all treated patients the improvement of the occlusion was found after the application of the following therapeutic procedures: approximal enamel reduction in the lower arch, approximal enamel reduction in the upper arch, reconstruction of the crown shape in the upper arch, extraction of the additional incisor, space closure after missing incisor in the lower arch, restoring the space for the lower missing incisor. The majority of patients reached the correct value of OJ and OB, Class I canine relationship, the ideal occlusion on the posterior teeth and good esthe-tic result. Conclusion: Orthodontic treatment in patients with Bolton index deviation seems to be difficult and requires unusual decisions. Therapeutic procedures allow us to approach the “golden standard” in patients with normal values of Bolton index. (Orthod. Forum 2011; 7: 69 -77). Słowa kluczowe: aproksymalna redukcja szkliwa, odbudowa kompozytowa, stłoczenie, szparowatość, wskaźnik Boltona Key words: approximal enamel redaction, Bolton index, composite build-up, crowding, spacing Wstęp Introduction Szerokość zębów jest ważnym czynnikiem, który powinien być brany pod uwagę podczas diagnozy, ustalania indywidualnego planu leczenia oraz prowadzenia leczenia ortodontycznego. Nawiązując do Boltona, wiele nieprawidłowości zgryzu może wystąpić jako efekt odchyleń od prawidłowych sum szerokości mezjo-dystalnych zębów szczęki i żuchwy (1). Zaburzenia te mogą powodować trudności w uzyskaniu prawidłowego nagryzu pionowego, poziomego, I klasy kłowej oraz prawidłowego zaguzkowania na zębach trzonowych. Do uzyskania prawidłowego zgryzu musi być zachowana odpowiednia proporcja szerokości górnych i dolnych zębów. Na przykład, jeżeli szerokie dolne zęby współwystępują z wąskimi górnymi zębami, nie ma możliwości uzyskania idealnej okluzji. Wg Proffita u ok. 5 % populacji obserwuje się dysproporcję wielkości zębów istotną klinicznie (2). Różnice powyżej 1,5 mm powodują trudności w leczeniu i muszą być uwzględnione w planie leczenia. Stopień nasilenia zaburzenia szerokości zębów można obliczyć wykorzystując The mesio-distal width of the teeth is an important factor that should be taken into consideration during orthodontic diagnosis, determining an individual treatment plan and during the patient's orthodontic treatment. Referring to Bolton many malocclusions may occur as a result of deviations from the normal mesio-distal width of the teeth in the lower and upper arches (1). These disorders can cause difficulties in obtaining correct overbite, overjet, class I canine relationship and the proper lateral occlusion. In order to obtain the ideal occlusion the appropriate proportion of the width of the upper and lower teeth must occur. For example, if broad lower teeth coexist with narrow upper teeth, there is no possibility for a clinically ideal occlusion. According to Proffit about 5 %, of the population has clinically significant deviation of the tooth size (2). Differences of more than 1.5 mm cause difficulties in treatment and must be included in the treatment plan. Variations of the tooth width and the tooth size can be calculated using for this Nadesłano: 2.03.2011 Przyjęto do druku: 13.06.2011 Received: 2.03.2011 Accepted: 13.06.2011 ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 70 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 do tego celu modele gipsowe uzębienia, suwmiarkę ortodontyczną oraz matematyczną regułę, tzw. wskaźnik Boltona. Rozróżnia się wskaźnik Boltona dla przedniego odcinka łuków zębowych tzw. anterior ratio, który wyraża stosunek sumy szerokości mezjo-dystalnych siekaczy i kłów dolnego do górnego łuku zębowego, oraz całkowity wskaźnik łuków zębowy tzw. overall ratio, który uwzględnia stosunek sumy szerokości wszystkich zębów obu łuków zębowych od pierwszego trzonowca do pierwszego trzonowca (ryc. 1). Wskaźnik przedni: Wskaźnik całkowity: suma z6 suma sz6 suma z12 suma sz12 x 100 = 77,2% purpose patients plaster models, orthodontic Vernier caliper and mathematical rule called Bolton index. Bolton index is divided into anterior ratio - which expresses the ratio of the sum of mesio-distal width of six lower front teeth to the sum of mesio-distal width of six upper front teeth. The overall ratio – which takes into account the relationship of width of all the teeth in both arches from the first molar to the first molar (fig. 1). Anterior ratio: Overall ratio: x 100 = 91,3% ,,anterior ratio" sum z6 sum sz6 sum z12 sum sz12 x 100 = 77,2% x 100 = 91,3% ,,overall ratio" Ryc. 1. Wskaźnik Boltona. Fig. 1. Bolton index. Jeżeli w wyniku pomiaru stosunku sumy szerokości mezjodystalnej 6 zębów dolnych do górnych (anterior ratio) uzyskuje się wartość > 77,2 % lub w przypadku pomiaru stosunku sumy szerokości 12 zębów dolnych do górnych (overall ratio) wartość > 91,3 %, wskazuje to na nadmiar materiału zębowego w dolnym łuku zębowym lub niedobór materiału zębowego w górnym łuku zębowym (np. w przypadku mikrodoncji górnych dwójek). Przy wartości wskaźnika (anterior ratio) < 77,2, czy (overall ratio) < 91,3 nadmiar materiału zębowego znajduje się w górnym łuku zębowym lub niedobór materiału zębowego w dolnym łuku zębowym (bardzo rzadko, np. przy hipodoncji dolnego siekacza) [3]. W codziennej praktyce łatwiej i wygodniej jest posługiwać się tabelami średnich wartości wg Boltona. Tabele te zawierają średnie wartości sumy szerokości 6 zębów stałych górnych i dolnych oraz 12 zębów stałych górnych i dolnych odpowiednio dla anterior i overall ratio. Tabele If the measurement result of the ratio of the sum of mesio-distal width of 6 lower to upper front teeth (anterior ratio) obtains a value of > 77.2 %, or in the case of measurement of the ratio of the sum of mesio-distal width of 12 lower to upper teeth (overall ratio) obtains a value of > 91.3 %, this can indicate an excess of the dental material in the lower dental arch or a diminish of the dental material in the upper dental arch (microdontia of the upper laterals). The index value (anterior ratio) < 77.2, or (overall ratio) < 91.3 can indicate that the excess of dental material is in the upper arch or a diminish of the dental material is in the lower arch (a very rare example of the lower incisor hypodontia) (3). In every day practice, it is easier and more convenient to use the tables of mean values according to Bolton. These tables contain the average values of the total width of 6 permanent upper and lower front teeth, and the total width of 12 permanent teeth of the upper and the lower ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 71 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 dostępne są w podręcznikach ortodontycznych. Wielkości te wyrażone są milimetrach. Aby określić nadmiar lub niedobór materiału zębowego w milimetrach, od sumy szerokości rzeczywistej należy odjąć wartość idealną (1, 5). Odchylenia od prawidłowej wartości indeksu Boltona mają znaczenie kliniczne i mogą one powodować: • Rotacje zębów; • Występowanie szpar; • Stłoczenia; • Obustronne nieprawidłowe zaguzkowanie zębów; • Jednostronne nieprawidłowe zaguzkowanie zębów; • Zaburzenie linii symetrii górnego i dolnego łuku zębowego; • Trudności w uzyskaniu prawidlowego nagryzu poziomego (OJ) i pionowego (OB); • Trudności w uzyskaniu I klasy kłowej. Dysharmonia między szerokością zębów żuchwy i szczęki może być skorygowana poprzez: • Ekstrakcje zębów • Szlifowanie pionowe zębów (stripping) • Poszerzenie mezjodystalnego wymiaru zębów przednich • Odbudowę protetyczną (np. w przypadku hipodoncji górnych dwójek) arch respectively for anterior ratio and overall ratio. Those tables can be found in orthodontic handbooks. These figures are expressed in millimeters. To determine the excess of the dental material in millimeters, the value of the ideal dental width must be deducted from the actual amount of the dental width (1, 5). The deviations of the correct value of the Bolton index have clinical significance and may cause: • teeth rotation • gaps • crowding • improper occlusion on one side • improper occlusion on both sides • midline discrepancy • difficulties in obtaining proper overjet (OJ) and overbite (OB) • difficulties in obtaining the Class I canine relationship The disharmony between the width of teeth in the upper and the lower arch can be treated by: • extraction • approximal enamel reduction (stripping) • increasing the mesio-distal dimension of the front teeth • prosthetic reconstruction (eg. in case of hypodontia of upper lateral incisors) Cel pracy Aim Celem niniejszej pracy była ocena warunków zgryzowych po leczeniu ortodontycznym u pacjentów ze znacznym zaburzeniem wskaźnika Boltona (powyżej 2 mm), połączona z prezentacją możliwych opcji terapeutycznych. The aim of this study was to evaluate the occlusion after orthodontic treatment in patients with significant deviation of the Bolton index (above 2 mm), combined with the presentation of therapeutic options. Materiał i metoda Material and methods Z 231 kart pacjentów z pełną dokumentacją wybrano 50 pacjentów, u których stwierdzono zaburzenie wskaźnika Boltona powyżej 2,0 mm. Wśród badanej grupy były 33 kobiety w wieku od 12 do 40 lat (średnia wieku 23,4) oraz 17 mężczyzn w wieku od 11 do 30 lat (średnia wieku 18,7). Materiał stanowiły modele diagnostyczne, zdjęcia wewnątrz- i zewnątrzustne pacjentów leczonych aparatami stałymi. Oceniono wyjściowy wskaźnik Boltona, relacje zgryzowe oraz wartość nagryzu poziomego i pionowego. Pomiarów dokonywano na podstawie modeli diagnostycznych pobranych przed leczeniem z zastosowaniem suwmiarki elektronicznej „Master“ Sylvac System z dokładnością do 0,01 mm. Nie u wszystkich pacjentów obliczony został wskaźnik całkowity. W przypadku braków zębów przedtrzonowych i trzonowych wyniki oparto na badaniach wskaźnika przedniego (tab. 1). U niektórych pacjentów występowały jednocześnie dwa problemy – nadmiar materiału zębowego From the 231 complete patient records we selected 50 patients with diagnosed Bolton index deviation above 2.0 mm for this study. The studied group included 33 women in the age from 12 to 40 (mean 23.4) and 17 men in the age from 11 to 30 (mean 18.7). The material comprised of plaster casts, intra- and extraoral photos of patients treated with fixed appliance. Bolton index, occlusion, overbite and overjet were evaluated at the beginning of the treatment. Measurements were taken with the use of an orthodontic Vernier caliper „Master“ Sylvac System exact to 0.01 mm. Not in every patient, overall Bolton index could be measured because of the lack of some of premolars or molars. The results were based only on anterior Bolton index (tab. 1). In some patients, there were two parallel problems - excess of dental material in the lower arch (hyperdontia) combined with microdontia or hypodontia of upper lateral incisor. ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 72 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 Tabela 1. Odchylenia w wartościach przedniego i całkowitego wskaźnika Boltona. Table 1. Deviation from normal limits of the anterior and overall ratio of the Bolton Index. Wskaźnik przedni Anterior ratio Wskaźnik całkowity Overall ratio Wskaźnik Boltona zwiększony Bolton Index increased Wskaźnik Boltona zmniejszony Bolton Index decreased n n % % 32 13,9 18 7,8 20 8,7 12 5,2 w żuchwie (hiperdoncja) połączony z mikrodoncją lub hipodoncją górnych siekaczy bocznych. Wśród badanych największą grupę stanowili pacjenci z powiększoną szerokością zębów w łuku dolnym (48%). Kolejna pod względem liczebności grupa wykazywała niedobór szerokości w górnym łuku zębowym spowodowany mikrodoncją bocznych siekaczy szczęki (32%). U ośmiu pacjentów stwierdzono nadmierną szerokość w łuku górnym (16%). U czterech pacjentów występowała hipodoncja dolnego siekacza (8%), w tym u 1 pacjentki (2%) była to hipodoncja obydwu przyśrodkowych siekaczy w żuchwie. U jednego pacjenta (2%) wystąpiła symetryczna hipodocja bocznych siekaczy w szczęce (ryc. 2 i tab. 2). In the study group, the largest number of patients showed the excessive width in the lower arch (48%). The next largest group exhibited a dental width deficiency in the upper dental arch caused by microdontia of the lateral incisor (32%). Eight patients had an excessive width in the upper arch (16%). Four patients had hypodontia of the lower incisor (8%), including 1 patient (2%) who had hypodontia of both central incisors in the mandible. One patient (2%) had symmetrical hypodontia of both upper lateral incisors (fig. 2, tab. 2). 50 40 30 20 Ryc. 2. Występowanie poszczególnych wad zębowych wpływających na wartość wskaźnika Boltona. Fig. 2. Incidence of specific dental anomalies related to the Bolton Index value. 10 0 A B C D E F A B C D E F nadmierna szerokość zębów dolnych mikrodoncja w łuku górnym hipodoncja w łuku górnym nadmierna szerokość zębów górnych nadliczbowy siekacz dolny wrodzony brak siekacza dolnego excessive width of mandibular teeth diminished width of maxillary teeth hypodontia in upper arch excessive width of maxillary teeth supernumerary lower incisor congenital absence of lower incisor ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 73 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 Tabela 2. Przyczyny odchyleń w wartościach wskaźnika Boltona. Table 2. The origin of deviation in Bolton Index value. Mikrodoncja Microdontia Hipodoncja Hypodontia Makrodoncja Macrodontia Hiperdoncja Hyperdontia 16 1 8 - 4 24 1 5 32 1 Łuk zębowy górny Upper arch Łuk zębowy dolny Lower arch Ogółem Total 16 U 34 pacjentów zastosowano redukcję szerokości mezjodystalnej zębów. Część pacjentów, u których występowała mikrodoncja górnych bocznych siekaczy nie wyraziła zgody na ich poszerzenie po leczeniu ortodontycznym. Zastosowano u nich również stripping dolnych siekaczy, jednak w ograniczonym zakresie, aby zmniejszyć dysproporcję wskaźnika Boltona. U 6 pacjentów zastosowano po leczeniu ortodontycznym nadbudowę mezjo-dystalną koron górnych zębów siecznych bocznych. Również u 6 pacjentów zastosowano stripping górnych zębów. W 1 przypadku wykonano ekstrakcję dodatkowego siekacza dolnego. W 1 przypadku hipodoncji górnych dwójek wykonano odbudowę protetyczną na implantach. W przypadku hipodoncji dolnych siekaczy w dwóch przypadkach zamknięto lukę po brakującym zębie uzyskując zadowalający efekt estetyczny i ortodontyczny. W 2 przypadkach odtworzono miejsce dla brakującego zęba, w tym w jednym przypadku hipodoncji dwóch dolnych siekaczy odtworzono miejsce tylko dla jednego zęba. Dwóch pacjentów nie wyraziło zgody na stripping ani na poszerzenie zębów i nie zastosowano u nich żadnej z metod korygujących zaburzony wskaźnik Boltona. W tabeli 3 znajduje się rozkład liczbowy zastosowanych procedur terapeutycznych. In 34 patients the approximal enamel reduction in the lower dental arch was performed. Some patients with microdontia of the upper lateral incisors did not want prosthetic reconstruction after orthodontic treatment. In this group the approximal enamel reduction was also used, but to a limited extent, to reduce the large disproportion of Bolton index. In 6 patients prosthetic reconstruction of upper lateral incisor after orthodontic treatment was performed. Also, in 6 patients, respectively, stripping in the upper arch was used. In one case, the lower incisor extraction has been conducted. In one case of hypodontia of the upper lateral incisor prosthetic reconstruction on the implant was performed. In case of hypodontia of the lower incisor in two patients, the orthodontic space closure was performed to obtain a satisfactory esthetic and orthodontic result. In two cases we reopened space for a missing incisor, including one case of hypodontia of two lower central incisors where we recreated space for only one tooth. Two patients did not want any changes in mesio-distal tooth width (approximal enamel reduction or composite build-up) and we did not use any of the corrective methods improving the ratio of Bolton index. Table 3. contains quantity distribution of the performed therapeutic procedures. Tabela 3. Zastosowane procedury lecznicze. Table 3. Treatment procedures applied. Łuk zębowy górny Upper arch Łuk zębowy dolny Lower arch Ogółem Total Stripping Ekstrakcja Stripping Extraction 8 34 42 1 1 Nadbudowa koron Crown build-up Uzupełnienie protetyczne 6 1 6 3 Prosthetic restoration 2 Ortodontyczne zamykanie luk Orthodontic gap closure 2 2 Brak działań terapeutycznych No treatment 2 2 ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 74 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 Wyniki Results U większości pacjentów zastosowane procedury terapeutyczne pozwoliły osiągnąć prawidłowe wartości nagryzu poziomego i pionowego, I klasę kłową, prawidłowe zaguzkowanie zębów bocznych oraz dobry efekt kosmetyczny. U pacjentów, którzy nie wyrazili zgody na żadną z proponowanych metod leczniczych wystąpiły trudności w uzyskaniu idealnej okluzji. W jednym przypadku podczas fazy retencyjnej pojawiły się szparowatości w odcinku przednim górnego łuku zębowego. U tego pacjenta występowała niewielka mikrodoncja górnych bocznych siekaczy, jednak podczas leczenia nie wyraził on zgody na nadbudowę mezjo-dystalną koron tych zębów. W ocenie zgryzu po leczeniu wzięto pod uwagę: brak stłoczeń, rotacji i szpar międzyzębowych, zrównoważoną interkuspidację, nagryz poziomy 2-3 mm i pionowy do 3 mm. Najlepsze wyniki uzyskano u pacjentów, u których zastosowano jedną z przedstawionych powyżej opcji In the majority of patients with Bolton index deviation the treatment achieved the correct value of OJ and OB, the class I canine relationship, the correct occlusion on the posterior teeth and a good aesthetic result. In patients who did not agree to any of the proposed treatment methods, there were difficulties in obtaining an ideal occlusion. In one case spaces appeared in the anterior segment of the upper arch during the retention. This patient had microdontia of the upper lateral incisors, but he has not given consent for the mesio-distal composite build-ups of the lateral incisor crowns. In the posttreatment occlusion evaluation the lack of crowding, rotations and gaps, balanced occlusion, overjet 2-3 mm and overbite up to 3 mm were examined. The best results were achieved in patients treated with one of the therapeutic options presented above. In patients with microdontia of upper incisors who weren’t treated using Ryc. 3A. Stan przed leczeniem – widoczna diastema oraz mikrodoncja zębów 12 i 22. Fig. 3A. Central diastema with diminished width of maxillary laterals. Ryc. 3B. Stan po leczeniu - odbudowa kompozytowa zębów 12 i 22. Fig. 3B. Postreatment - composite built-up of the teeth 12 and 22. Ryc. 4A. Stan przed leczeniem – warunki zgryzowe ukazują nadmiar materiału zębowego w przednim odcinku żuchwy. Fig. 4A. Occlusal condition related to the excessive width of lower incisors. Ryc. 4B. Stan po leczeniu - wykonano stripping siekaczy dolnych. Fig. 4B. Postreatment - performed stripping of lower incisors. terapeutycznych. U osób z mikrodoncją górnych siekaczy, nie poddanych żadnym procedurom leczniczym nie udało się osiągnąć idealnej okluzji oraz całkowitego zamknięcia szpar. W przypadku pacjentów z hipodoncją dolnych siekaczy zamknięcie luk dało zadowalający wynik estetyczny oraz prawidłową interkuspidację zębów bocznych. any options mentioned above, it was impossible to achieve an ideal occlusion and to close all the gaps. Closing the gaps in patients with hipodontia of lower incisors gave a satisfactory aesthetic results and the proper occlusion. ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 75 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 Dyskusja Discussion Istnieje wiele opublikowanych prac dotyczących wskaźnika Boltona. Badania te dotyczą między innymi częstości występowania zaburzeń wskaźnika Boltona w różnych populacjach i w poszczególnych wadach zgryzu. Zbadano częstotliwość występowania zaburzeń wskaźnika Boltona m.in. w populacji chińskiej (6), tureckiej (7), hiszpańskiej (8). Wykazano, że w populacji chińskiej 43,64 % osób ma odchylenia od prawidłowych wartości całkowitego wskaźnika Boltona, u 54,54% osób występują odchylenia od prawidłowych wartości przedniego wskaźnika Boltona, przy czym klinicznie istotne różnice dotyczyły 13,64% badanych z zaburzonym wskaźnikiem całkowitym i 28,18% z zaburzonym wskaźnikiem przednim. W populacji tureckiej zaburzenia powyżej 2 standardowych odchyleń we wskaźniku całkowitym wyniosły 18%, we wskaźniku przednim i całkowitym 29,71%. W populacji hiszpańskiej klinicznie istotne różnice wystąpiły u 21% badanych. Dostępne są również publikacje, w których badania dotyczą częstości występowania zaburzenia w poszczególnych wadach zgryzu (9, 10, 11). Wykazano, że największe ryzyko wystąpienia zaburzenia wskaźnika Boltona istnieje u osób z wadą klasy III, następnie u osób z I klasą Angle’a, najmniejsze zaburzenia stwierdzono u osób z wadą klasy II. Przedstawione badania pozwalają stwierdzić, że odchylenia od prawidłowej wartości wskaźnika Boltona dotyczą dużej grupy pacjentów leczonych ortodontycznie. Niniejsza praca ujawnia, że w przypadku pacjentów z odchyleniem od wskaźnika Boltona powyżej 2 mm można osiągnąć zadowalające efekty zgryzowe i estetyczne. Należy podkreślić, że u pacjentów z nieprawidłowym wskaźnikiem Boltona, nie rozpoznanym przed leczeniem, uzyskanie prawidłowej okluzji może być utrudnione (12). U osób z nadmiarem materiału zębowego w szczęce może wystąpić powiększenie nagryzu pionowego, powiększenie nagryzu poziomego, stłoczenia w szczęce, pionowe ustawienie siekaczy górnych. U osób z nadmiarem materiału zębowego w łuku dolnym może wystąpić spłycenie nagryzu pionowego, zmniejszenie nagryzu poziomego aż do zgryzu prostego, stłoczenia w dolnym łuku zębowym, szpary międzyzębowe w łuku górnym, pionowe ustawienie zębów w przednim odcinku łuku dolnego. U pacjentów, u których nie zastosowano żadnej z opcji terapeutycznych zauważono podczas fazy retencyjnej tendencje do szparowatości w łuku górnym. W przypadku dużych odchyleń Sander (12) sugeruje podjęcie decyzji leczniczych wspólnie z pacjentem, czy np. korzystniej będzie powiększyć hipoplastyczne siekacze boczne, czy lepiej wykonać stripping w zakresie siekaczy dolnych (ryc. 3 i 4, materiał własny autora pracy). Wskaźnik przedni traci swe znaczenie przy dużego stopnia wychyleniu siekaczy i nienaturalnie dużej szerokości There are many studies published on Bolton index deviation. These studies relate to the prevalence of Bolton index deviations in different populations and in different occlusal defects. The incidence rate of Bolton index discrepancy in the Chinese, Turkish and Spanish population was examined (6, 7, 8). It was shown that 43.64% of Chinese population has deviation from the normal value of the total Bolton index. In 54.54% of the examined population deviations from normal values of anterior Bolton ratio were found, but clinically important differences were related only to 13.64% of respondents with deviated total Bolton index and 28.18% with deviated anterior Bolton index. In the Turkish population aberration over 2 standard deviations of total Bolton index amounted to 18%, both the anterior and total index amounted 29.71%. In the Spanish population, clinically important differences were observed in 21% of respondents. There are also studies on the prevalence of Bolton index deviations in different occlusal defects (9, 10, 11). The results show that the greatest risk of Bolton index deviation exists in patients with class III malocclusion, then in patients with class I malocclusion, the smallest prevalence was found in patients with class II malocclusion. The study states that deviations from the correct value of the Bolton index can be found in large group of the treated patients. Our study shows that in patients with Bolton index deviation, more than 2 mm, satisfactory occlusal and esthetic results can be achieved. Failure to determine the Bolton index before treatment and lack of action towards correction of this disorder can cause in the final phase of treatment the following therapeutic problems in case of teeth width excess in the upper arch, the enlarged overbite, the enlarged overjet, crowding in the upper arch, vertical positioning of the upper incisors (12). When the excess relates to the teeth width in the lower arch - shallow overbite, reduction of overjet, crowding in the lower dental arch, interdental gaps in the upper arch, the vertical position of anterior teeth in lower arch. In patients who did not agree to any of the treatment options, the tendency to gaps building in the upper arch during the retention period was observed. In the case of large Bolton index deviations Sander (12) suggests that treatment decision should be taken together with the patient, whether, for example to enlarge hypoplastic lateral upper incisors, or to perform the approximal enamel reduction in the lower front segment (fig. 3, 4, treated by author). Anterior index loses its significance when there is a high degree proclination of the lower incisors and abnormally large lingual-labial width of incisal edges (4). In the case of congenital hypodontia of the lower incisors in 4 patients Newman reached a very good aesthetic and occlusal ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 76 Prace oryginalne Original papers Tom 7, nr 2, 2011 Volume 7, no 2, 2011 wargowo-jezykowej brzegów siecznych (4). W przypadku wrodzonej hipodoncji dolnych siekaczy Newman (13) osiągnął bardzo dobre wyniki estetyczne i zwarciowe zamykając luki po brakujących zębach siecznych u 4 pacjentów. Uzyskał on prawidłowe zaguzkowanie w odcinkach bocznych, prawidłowe wartości OJ i OB, pozostała niezgodność linii pośrodkowych górnej i dolnej, co według Valinoti‘ego (14) nie zaburza okluzji, estetyki i nie wpływa niekorzystnie na stan przyzębia oraz na stabilność leczenia – główne wymaganie stawiane terapii ortodontycznej. results by closing the gaps (13). He obtained the correct occlusion in lateral segments, the correct value of OJ and OB, discrepancy of upper and lower median line remained, which according to Valinoti does not interfere with the correct occlusion, facial aesthetics and does not adversely affect the periodontal status and the stability of the treatment – the main requirement imposed on orthodontic treatment (14). Podsumowanie Conclusions Leczenie ortodontyczne pacjentów z zaburzeniami prawidłowych wartości wskaźnika Boltona jest trudne i wymaga podejmowania nietypowych decyzji terapeutycznych. Po analizie modeli, zdjęć cefalometrycznych, estetyki twarzy pacjenta, należy wybrać najlepszą do zastosowania opcję terapeutyczną. Może to być stripping powierzchni aproksymalnych, nadbudowa mezjo-dystalna koron zębów, ekstrakcja, odtwarzanie lub pozostawienie luki i późniejsze leczenie protetyczne. Uzyskane wyniki nierzadko odbiegają od „złotego standardu“ możliwego do osiągnięcia w przypadku pacjentów z prawidłowymi wartościami wskaźnika Boltona. Orthodontic treatment in patients with Bolton index deviation is difficult and requires unusual therapeutic decisions. After the analysis of the patients facial profile, plaster casts, cephalometric radiographs, the best therapeutic option should be chosen. This may be: approximal enamel reduction, extension of the mesiodistal dimension of the front teeth, extraction, reopening of the incisor space and subsequent prosthetic treatment. The obtained results often differ from the „golden standard“ which can be achieved in patients with normal values of Bolton Index. Piśmiennictwo / References 1. Bolton WA. Disharmony in tooth size and its relation to the analysis and treatment of malocclusion. Angle Orthod 1958; 28: 113-30. 3. Karłowska I. Zarys współczesnej ortodoncji. Warszawa, PZWL 2008; 154-5. 2. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Proffit WR, Fields H. Ortodoncja Współczesna, Lublin, Czelej 2001; 166. Nötzel F, Schultz Ch. Kompendium diagnostyki ortodontycznej. Lublin, Czelej 2004; 49-51. Bolton WA. The clinical application of a tooth size analysis. Am J Orthod 1962; 48: 504- 29. Tadesse P, Zhang H, Long X, Chen L. A Clinical Analysis of Tooth Size Discrepancy (Bolton Index) among Orthodontic Patients in Wuhan of Central China. J Huazhong Univ Sci Technol 2008; 28: 491-4. Tancan U, Zafer S. Intermaxillary tooth size discrepancy and mesiodistal crown dimensions for a Turkish population. Am J Orthod Dentofac Orthop 2005; 128: 226-30. Paredes V, Gandia JL, Cibrianc R. Do Bolton’s ratios apply to a Spanish population? Am J Orthod Dentofac Orthop 2006; 129: 428-30. Fattahi HR, Pakshir HR, Hedayati Z. Comparison of tooth size discrepancies among different malocclusion groups. Eur J Orthod 2006; 28: 491-5. 10. Strujić M, Anić-Milošević S, Meštrović S, Šlaj M. Tooth size discrepancy in orthodontic patients among different malocclusion groups. Eur J Orthod 2009; 31: 584-9. 11. Nie O, Lin J. Comparison of intermaxillary tooth size discrepancies among different malocclusion groups. Am J Orthod Dentofac Orthop 1999; 116: 539-44. 12. Dietrich P, Sander FG. Ortodoncja I. Rozwój struktur ustno- twarzowych i diagnostyka. Urban & Partner 2004; 211-2. 13. Newman GV, Newman RA. Report of four familial cases with congenitally missing mandibular incisors. Am J Orthod Dentofac Orthop 1998; 114: 195-207. 14. Valinotti JR. Mandibular incisor extraction therapy. Am J Orthod Dentofac Orthop 1994; 105: 106-7. ForumOrthodontic Ortodontyczneforum 77