Wpisz swój kod na pierwszej stronie. Na wykonanie wszystkich

Wpisz swój kod na pierwszej stronie.
Na wykonanie wszystkich zadań masz 2,5 godziny.
Staraj się pisać bardzo czytelnie.
Nie wolno Ci używać korektora, dlatego po prostu skreślaj i poprawiaj
(oczywiście czytelnie).
Jeśli nie rozumiesz jakiegoś słowa, nie wpadaj w panikę, tylko myśl, bo
sens wielu słów da się wydedukować z kontekstu.
Każde polecenie czytaj bardzo uważnie i wykonuj wszystko, czego się w
nim od Ciebie żąda, a na dodatek podany w sposób.
ZACZNIJ OD PRZECZYTANIA ESEJU SEBASTIANA DUDY „NIEMORALNE
NAUKI OBDARTUSA Z ATEN”, A NASTĘPNIE ZREALIZUJ WSZYSTKIE
PODANE POLECENIA.
NIEMORALNE NAUKI OBDARTUSA Z ATEN
W roku 399 p.n.e. w Atenach odbył się jeden z najsłynniejszych procesów w dziejach
Europy. Oskarżonym był siedemdziesięcioletni filozof Sokrates, rodowity Ateńczyk,
syn kamieniarza Sofroniskosa i położnej Fainarete. Oskarżono go o to, że bogów
rodzinnego miasta nie uznawał, tylko „jakichś nowych wymyślał”. Miał też
deprawować ateńską młodzież.
Choć filozof wygłosił przed trybunałem płomienną mowę obrończą […] został
skazany na śmierć. Sokrates miał wypić truciznę – cykutę. Na takie wymuszone
samoukaranie godziło się ateńskie prawo. Filozof nie chciał mu się sprzeciwiać, gdyż
wierzył, że sprawiedliwość zawsze wymaga posłuszeństwa ojczyźnie. Sokratesa
odprowadzono do więzienia i trzymano pod strażą jeszcze 30 dni, czekając, aż wróci
statkiem z wyspy Delos świąteczna procesja ku czci Apollina. W tym czasie nie
można bowiem było w ateńskiej polis wykonywać wyroków śmierci. […] W końcu
jednak przyniesiono mu nieszczęsny puchar z trucizną.
Na kilka wieków przed pojawieniem się chrześcijaństwa Europa zyskała jednego z
największych męczenników. Nie minęło wiele czasu, a w samych Atenach śmierć
Sokratesa uznano za tragiczną pomyłkę. Nieustanny wyrzut sumienia stanowił sam akt
oskarżenia przez stulecia przechowywany w ateńskim archiwum państwowym […].
Za […] wiecznotrwałą rehabilitację odpowiada najsłynniejszy z uczniów Sokratesa –
Platon. To dzięki literackiemu geniuszowi Platona Sokrates został świeckim świętym
zachodniej cywilizacji. […] Gdyby nie Platońskie „Dialogi”, znany byłby pewnie dziś
prawie wyłącznie historykom starożytności jako ateński ekscentryk […] Ma zatem
Sokrates w stosunku do swego ucznia wielki dług, ale przecie to samo można
powiedzieć i o Platonie. Czyż bowiem nie dzięki […] Sokratesowi Platońskie
„Dialogi” wciąż się znajdują na listach bestsellerów? […]
Co wiadomo na pewno? Ten najpierwszy (nie w chronologii, lecz co do rangi) wśród
helleńskich filozofów dysponował urokiem nieodpartym. Urok ten jednak nie brał się
z cielesnej urody. […] Chodził boso, nosił wyświechtane ubrania i wyglądał
niechlujnie. […] Sokratesa przede wszystkim interesowała prawda odkrywana w
nieustannym dialogu z innymi. Mawiał, że chciał być (jak jego matka) akuszerką
prawdy, która, choć gotowa, dopiero w błyskotliwej rozmowie wydostawała się z
ukrycia i odsłaniała zarówno w jego własnej, jak i jego rozmówców świadomości.
Mimo to sam Sokrates przyznawał, że słucha przebywającego w nim dajmoniona
(czyli opiekuńczego ducha). Możemy w nim się domyślać boskiej siły moralnej, która
dla filozofa pozostawała autorytetem najwyższym. […] Sokrates wyznał to dobitnie
[…]: „Ja was, obywatele, kocham całym sercem, ale posłucham boga raczej aniżeli
was i póki mi tchu starczy, póki sił, bezwarunkowo nie przestanę filozofować i was
pobudzać, i pokazywać drogę każdemu, kogo tylko spotkam […] jeśli mnie skażecie,
to niełatwo znajdziecie drugiego takiego…”. […] Mimo nalegań uczniów Sokrates nie
uciekł z ateńskiego więzienia. Cykutę wypił i na wieki stał się wzorem mędrca. […]
Sebastian Duda, „Niemoralne nauki obdartusa z Aten”, „Gazeta Wyborcza”, 11 lutego 2010, s. 16-17
ZADANIE 1
Wykorzystując informacje zawarte w tekście o Sokratesie oraz umiejętność
wyciągania logicznych wniosków, uzupełnij poniższą notatkę.
Był rok ____ p.n.e , kiedy w ________ urodził się Sokrates. Przyszły filozof pochodził
z nizin społecznych. Jego matka była ___________, czyli __________ . Zajęcie ojca
polegało na _________________________________. Minęło_____ lat od przyjścia
na świat wybitnego syna prostych rodziców, gdy rozpoczął się przeciw niemu
__________. Mimo płomiennej mowy _____________ otrzymał wyrok __________.
Na puchar z __________ mędrzec czekał cały __________ . Umarł ________ stuleci
temu w __________, które są dziś __________ Grecji.
ZADANIE 2
Wyjaśnij, co oznacza słowo „politeizm”, i podaj patronkę Aten oraz imię boga, ku
czci którego Ateńczycy organizowali procesje.
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ZADANIE 3
Podaj, na czym polegało zgodne z prawem ateńskim wymuszone samoukaranie,
oraz wyjaśnij, czym różniło się ono od samosądu.
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ZADANIE 4
Sokrates wygłosił przed trybunałem płomienną mowę obrończą. Podaj, z jakim
rzeczownikiem spokrewniony jest pierwszy epitet użyty w wyrażeniu „płomienna
mowa obrończa”, a z jakim rzeczownikiem spokrewniony jest epitet drugi.
_____________________________________________________________________
ZADANIE 5
Podaj, co według Sebastiana Dudy stanowiło główne źródło nieustannych
wyrzutów Ateńczyków, które gnębiły ich przez stulecia.
_____________________________________________________________________
ZADANIE 6
Wyjaśnij, co oznaczają słowa „trybunał”, „ekscentryk” oraz wyrażenie „lista
bestsellerów”.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
ZADANIE 7
Podaj tytuł jednego z tekstów, którymi Sokrates został zrehabilitowany, oraz
synonim i antonim tego tytułu.
____________________________________________________________________
ZADANIE 8
Wykorzystując informacje zawarte w tekście, uzasadnij, że greckie słowo
„dajmonion” bliższe jest znaczeniowo sumieniu niż intuicji.
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ZADANIE 9
Wymień jeden z trzech rodzajów literackich, w którym jako główną formę
wypowiedzi stosuje się dialog.
___________________________________________________________________
ZADANIE 10
Wykorzystując informacje podane przez Sebastiana Dudę, wyjaśnij, co sprawiło,
że Sokrates „na wieki stał się wzorem mędrca”.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ZADANIE 11
Wyjaśnij, kim byli słynni Ateńczycy. Za każdym razem zrób to jednym słowem.
Perykles ___________________ , Fidiasz ___________________ ,
Sofokles ___________________ , Platon ___________________ ,
Temistokles __________________ .
ZADANIE 12
Zaznacz jedną z poniższych informacji, która jest dowodem na to, że Sokrates
miał niewątpliwą charyzmę, czyli szczególne cechy charakteru zyskujące mu u
innych autorytet:
A. wierzył, że sprawiedliwość zawsze wymaga posłuszeństwa ojczyźnie
B. wśród helleńskich filozofów dysponował urokiem nieodpartym, urok ten
jednak nie brał się z cielesnej urody
C. chodził boso, nosił wyświechtane ubrania i wyglądał niechlujnie
ZADANIE 13
Sokrates – mistrz Platona – nauczał, prowadząc dialog. Wyjaśnij w maksymalnie
pięciu zdaniach, jak rozumiesz twierdzenie filozofa z XX wieku, Hansa Georga
Gadamera: „Drogą prawdy jest rozmowa”.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ZADANIE 14
Swojego mistrza miał nie tylko Platon, ale także Ged – bohater powieści Ursuli le
Guin Czarnoksiężnik z Archipelagu. Wyjaśnij, jaką mądrość próbował Gedowi
przekazać mistrz, mówiąc „Zapalić świecę znaczy rzucić cień”.
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
TEKST II
Pewien derwisz uczony rano i w południe
Co dzień pił świętą wodę z Mahometa studnie.
Postrzegł to uczeń, a chcąc większym być doktorem,
Czerpał z tej studni rano, w południe, wieczorem.
Cóż się stało? Gdy mniemał, że już mędrcem został –
I nic się nie nauczył, i puchliny dostał.
Ignacy Krasicki „Derwisz i uczeń”
derwisz – mędrzec mahometański
studnie – źródło w Mekce
być doktorem – być mądrzejszy
mniemał – sądził, myślał
puchliny – puchliny wodnej (choroba)
ZADANIE 15
Nauczycielami byli nie tylko filozofowie, ale i bajkopisarze. Napisz krótko, jakiej
ogólnej prawdy mógłby się z bajki Krasickiego nauczyć Platon.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
TEKST III
[…] Najmniej-bo znaną rzeczą lub znaną najbłędniéj,
Bywa Słowo – – Nałóg je codzienny podrzędni
I rozlewa jak wodę – tak że nie ma chwili
Na globie, w której nic by ludzie nie mówili.
[…] I gdy wciąż wszyscy mówią, mało kto się spyta,
Jaki też jest CEL-SŁOWA… jak? s ł o w o s i ę c z y t a
W s o b i e s a m y m… […]
Cyprian Kamil Norwid „Rzecz o wolności słowa”
ZADANIE 16
Norwid – podobnie jak Sokrates – przywiązywał do słowa ogromną wagę.
Wyjaśnij, jak należy rozumieć końcowe dwa pytania stawiane przez nielicznych.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ZADANIE 17
Wyjaśnij, co oznacza każdy z wymienionych poniżej związków frazeologicznych:
- przywiązywać wagę do słów ____________________________________________
- dać komuś słowo ____________________________________________________
- być z kimś po słowie _________________________________________________
- połykać słowa ______________________________________________________
- ważyć słowa _________________________________________________________
- mieć własne zdanie __________________________________________________
- mleć ozorem _______________________________________________________
- nazwać rzecz po imieniu _______________________________________________
- lać wodę ___________________________________________________________
- nabrać wody w usta __________________________________________________
ZADANIE 18
Wyjaśnij jednym zdaniem, do czego służy pojawiający się w tekstach znak […].
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
ZADANIE 19
Napisz dialog, jaki mógłby się toczyć między Platonem i Sokratesem, który czeka
w więzieniu na przyniesienie trucizny. W rozmowie z uczniem mistrz powinien
między innymi wyjaśnić, jakie przesłanie moralne kryje się w maksymie „Nie
rzucaj słów na wiatr”.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
TEKST IV
Kiedy wymawiam słowo Przyszłość
pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości.
Kiedy wymawiam słowo Cisza
niszczę ją.
Kiedy wymawiam słowo Nic
stwarzam coś, co nie mieści się w żadnym niebycie.
Wisława Szymborska „Trzy słowa najdziwniejsze”
ZADANIE 21
Nie cytując Szymborskiej, udowodnij, że podmiot mówiący w jej wierszu jest
filozofem.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ZADANIE 22
Udowodnij istnienie związku między wierszem Szymborskiej a twierdzeniem, iż
początkiem filozofii było zdziwienie.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ZADANIE 23
Wymień trzy zjawiska, które najbardziej Cię dziwią.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
ZADANIE 24
Podkreśl, czym jest słynne zdanie Sokratesa „Wiem, że nic nie wiem” –
porównaniem, przenośnią, paradoksem czy przysłówkiem.
ZADANIE 25
Napisz prozą tekst, który można by zatytułować „Wiem, że nic nie wiem”.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
BRUDNOPIS