C15H31COONa → C15H31COO - LOGIM.EDU.GORZOW.PL

LCH 1 Zajęcia nr 34
Mydła i detergenty.
1. Mydła – są to sole wyższych kwasów karboksylowych.
2. Podział mydeł:
a. Rozpuszczalne - sole sodowe i potasowe wyższych kwasów karboksylowych, mydła
potasowe (szare, maziste) lepiej rozpuszczają się w wodzie od mydeł sodowych
(białe, twarde).
b. Nierozpuszczalne – sole kationów dwu i trójdodatnich np.: wapniowe, magnezowe, i
glinowe wyższych kwasów karboksylowych.
3. Napięcie powierzchniowe – mydła charakteryzują się aktywnością powierzchniową –
obniżają napięcie powierzchniowe cieczy. Cząsteczki cieczy przyciągają się, a siły przyciągania,
które działają na cząsteczkę wewnątrz cieczy równoważą się wzajemnie. Natomiast
cząsteczka znajdująca się w warstwie powierzchniowej jest przez te siły przyciągana do
wewnątrz cieczy. Właśnie to przyciąganie nazywamy napięciem powierzchniowym. Dzięki tej
sile ciecz dąży zawsze do uzyskania kształtu o minimalnej powierzchni przy danej objętości. Z
tego powodu krople cieczy są kuliste.
4. Budowa mydeł – cząsteczka mydła składa się z dwóch części:
a. hydrofilowej (wykazującej duże powinowactwo do wody – zmniejsza jej napięcie
powierzchniowe) –COONa, która ma charakter polarny,
b. hydrofobowej (węglowodorowej), która ma charakter niepolarny
5. Mechanizm mycia i prania.
a. Po rozpuszczeniu w wodzie cząsteczki mydeł ulegają dysocjacji:
C15H31COONa  C15H31COO- + Na+
C15H31COO- + Na+ + H2O  C15H31COOH + Na+ + OH- odczyn zasadowy
b. Cząsteczki orientują się na granicy faz woda – powietrze prowadząc do obniżenia
napięcia powierzchniowego wody. To z kolei ułatwia zwilżenie powierzchni przez
wodę.
c. Mydła wykazują właściwości myjące ponieważ ich cząsteczki orientują się
odpowiednio na granicy woda-tłuszcz (cząsteczka brudu) i ułatwiają odrywanie
cząsteczek brudu od mytej (pranej) powierzchni. Częśd hydrofobowa wnika w
cząsteczkę brudu, natomiast częśd hydrofilowa orientuje się ku wodzie.
6. Wpływ twardości wody na właściwości czyszczące mydła
a. Kationy dwu i trój dodatnie np.: Ca2+, Mg2+, Fe3+ |(chlorki, siarczany, wodorowęglany)
wpływające na twardośd wody (obecne w wodzie wodociągowej) powodują
wytrącanie kłaczkowatych osadów, co wpływa na obniżenie właściwości myjących i
piorących mydeł.
C15H31COONa + CaCl2  (C15H31COO)2Ca + 2Na+ + 2Clb. Podobnie jest w roztworach kwaśnych:
C15H31COONa + HCl(aq)  C15H31COOH + NaCl
7. Zastosowanie mydeł nierozpuszczalnych
a. Mydła wapniowe dodawane są do olejów otrzymywanych z ropy naftowej w wyniku
czego otrzymuje się różnego rodzaju smary.
b. Stearynian wapnia / magnezu – dodatek spożywczy – przyciwzbrylający
c. Pokrywanie gęstej tkaniny mydłem glinowym służy do otrzymywania brezentu.
d. Mydła kobaltu, ołowiu i magnezu stosowane są jako dodatki przy produkcji pokostów
i farb szybkoschnących.
8. Detergenty – są środkami powierzchniowo czynnymi, które nie są mydłami, zawierają jednak
w swoich cząsteczkach częśd hydrofilową i hydrofobową. Bardzo ważną cechą detergentów w
porównaniu do mydeł jest ich niewrażliwośd na obecnośd kationów wpływających na
twardośd wody.
Detergenty otrzymuje się w reakcji wyższych alkoholi z kwasem siarkowym (VI) – powstaje
wodorosiarczan VI odpowiedniego alkoholu:
R-OH + H2SO4  R-OSO3H + H2O
który następnie poddajemy reakcji z NaOH
R-OSO3H + NaOH  R-OSO3Na + H2O