scenariusz szkoleniowej rady pedagogicznej

Barbara Słowińska
Zespół Szkół nr 4
w Gdyni
SCENARIUSZ SZKOLENIOWEJ RADY PEDAGOGICZNEJ
DLA NAUCZYCIELI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 4 W GDYNI
nt. wykorzystania nowych metod aktywizujących
w nauczaniu i wychowaniu
Szkolenie dla nauczycieli zainspirowane było wcześniejszą (w roku 1995) wizytą
w SP nr 7 w Gdyni (obecnie Zespół Szkół nr 4) prof. Bo Claessona z Uniwersytetu
w Linkoping i warsztatami jakie wówczas przeprowadził.
CELE SZKOLENIA:
1. Zapoznanie nauczycieli z nowymi metodami aktywizującymi przydatnymi w nauczaniu
i wychowaniu.
2. Przypomnienie nauczycielom o wszechstronnych możliwościach wykorzystywania
tzw. „KOLOROWYCH FORM”.
Szkolenie to adresowane było przede wszystkim do młodych nauczycieli – wychowawców
oraz wszystkich tych, którzy w pracy wychowawczej i dydaktycznej poszukują nowych,
twórczych rozwiązań.
METODY:
¾
¾
¾
¾
¾
rozmowa,
wypowiedź indywidualna,
prezentacja,
decyzja skojarzeniowa,
mini – wykład.
FORMY PRACY:
¾ praca indywidualna,
¾ praca w grupach.
MATERIAŁY:
¾ „KOLOROWE FORMY” – ok. 40 kartek formatu A4 z naniesionymi kolorowymi formami
o różnych kształtach i barwach,
¾ kartki z fragmentami krótkich wierszy,
¾ długopisy.
CZAS TRWANIA:
120 MINUT
OPRACOWANIE I PROWADZENIE:
mgr Barbara Słowińska – pedagog szkolny
mgr Irena Matczak – nauczyciel świetlicy szkolnej
mgr Hanna Wiśniewska – nauczyciel biblioteki
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Warsztaty dla nauczycieli miały być inspiracją dla nauczycieli i w związku z tym przedstawiono
na nich jedynie propozycje możliwych do przeprowadzenia lekcji z uczniami (bądź ich
fragmentów).
Składały się z dwóch części:
CZĘŚĆ I – Pobudzanie płynności i giętkości myślenia, rozwijanie zdolności kojarzenia.
CZEŚĆ II – Propozycje wykorzystania „KOLOROWYCH FORM” na różnych lekcjach.
CZĘŚĆ I
POBUDZANIE PŁYNNOŚCI I GIĘTKOŚCI MYŚLENIA, ROZWIJANIE ZDOLNOŚCI KOJARZENIA.
(wykorzystano „Podręcznik Porządek i Przygoda. Lekcja twórczości” – program edukacyjny)
Ćwiczenie „Połówkowy wiersz”
Przebieg:
Podział uczniów na małe grupy. Każdy z zespołów otrzymuje kartkę z fragmentami dwóch
wierszy (po jednej strofie):
Wiersz ks. J. Twardowskiego
Zamyślił się szczygieł w słońcu
wrona na śniegu
Nie pytaj stale
pytaj dlaczego
Wiersz K. I . Gałczyńskiego
Pochylony nad mym stołem
we wschodzącej zorzy łunie
ręce twoje opisuję
serce twoje opisuję
Zadanie uczniów polega na dopisaniu brakujących części tekstu; początkowych lub końcowych.
Podsumowanie: Nauczyciel prezentuje najpierw autorskie wersje wierszy. Następnie uczniowie
czytają „wiersze połówkowe”, które sami stworzyli. Na koniec odpowiadają, czy łatwo było
tworzyć początki uzupełnienia wierszy, wymieniają wrażenia nt. oryginalności „połówkowych
wierszy”. Nowe wiersze mogą stać się materiałem do ekspozycji na gazetce klasowej.
Do powyższych ćwiczeń załącznik nr 1.
Ćwiczenie „Alfabet sukcesu”
Przebieg:
Podział uczniów na małe grupy. Każdy z zespołów otrzymuje kartkę z ćwiczeniem. Zadanie
uczniów polega na wpisaniu obok podanych liter alfabetu, co najmniej jednej cechy, która
sprzyja uzyskaniu sukcesu.
Podsumowanie: Uczniowie czytają cechy i analizują je.
CZĘŚĆ II
PROPOZYCJE WYKORZYSTANIA KOLOROWYCH FORM NA RÓZNYCH LEKCJACH
(zajęcia zainspirowane warsztatami dla nauczycieli z prof. Bo Claessonem z Uniwersytetu
w Linkoping w Szwecji).
Program pracy z dziećmi i młodzieżą zaproponowany przez profesora i jego studentów
opierał się na pracy z tzw. „KOLOROWYMI FORMAMI” (załącznik nr 2 i 3), a te z kolei odwoływały
się do znanych w psychologii metod projekcyjnych.
Metody projekcyjne to wszelkiego typu niejednoznaczne sytuacje zadaniowe pozostawiające
duży margines dowolności, który zmusza badanego do świadomego wykorzystania jego
doświadczenia
indywidualnie.
Konkretyzując
wieloznaczną
sytuację
jednostka
ujawnia
specyfiką swojego doświadczenia, dokonując projekcji (czyli rzutowania) swoich przeżyć,
emocji, skojarzeń. W tym szczególnym przypadku materiał projekcyjny stanowią barwne
wieloznaczne plansze tzw. „KOLOROWE FORMY”. Mogą być one wykonywane samodzielnie
przez starszych uczniów w każdej szkole w ilości od 30 do 50. z tak przygotowanego zestawu
mogą korzystać nauczyciele na większości przedmiotów nauczania, a zwłaszcza godzinie
wychowawczej.
PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA Z UŻYCIEM KOLOROWYCH FORM.
1. SKOJARZENIE FORMY I KOLORU ZE SŁOWEM (LUB UCZUCIEM)
Uczniowie stają w kręgu. Nauczyciel rozkłada na podłodze (w środku kręgu)
„KOLOROWE FORMY” i zapoznają z nimi uczestników zajęć.
Nauczyciel rozkłada cztery kolorowe formy w różnych miejscach sali i prosi uczniów
o podejście do tego kształtu i koloru, który najbardziej kojarzy im się z danym słowem.
Do każdego słowa stara się użyć innych kolorowych form. Przykładowe słowa do
skojarzenia z kolorową formą: dom, wojna, rodzina, miłość, niebo, szkoła, przyjaźń, itd.
Przy każdym słowie nauczyciel pyta niektórych uczniów, dlaczego dokonali takiego
wyboru.
2. OKREŚLENIE SIEBIE POPRZEZ „KOLOROWE FORMY”
Uczniowie siadają na krzesłach w kręgu; na podłodze w środku nauczyciel rozkłada
wszystkie kolorowe formy. Nauczyciel prosi uczniów o wybranie w myślach dwóch
kolorowych form, które odzwierciedlałyby ich samych (cechy charakteru, wyglądu,
osobowości lub samopoczucie). Nauczyciel pierwszy wybiera „swoje” kolorowe formy
i prezentując je uczniom opowiada jaki mają one z nim związek. Po wypowiedzi odkłada
„kolorowe formy” z powrotem do kręgu i prosi, aby po kolei każdy z uczniów głośno
i wyraźnie opowiedział o swoim wyborze. (Po każdej wypowiedzi kolorowe formy muszą
wrócić do kręgu, aby inni mogli je również wybrać i zinterpretować w inny sposób).
„KOLOROWE FORMY” – mogą być punktem wyjścia od każdej dyskusji np.
¾ o tolerancji
„przedstaw za pomocą wybranej formy czym dla Ciebie jest
tolerancja”
¾ o konflikcie – „przedstaw za pomocą wybranych form konflikt między zwaśnionymi
grupami”
„jak konflikt ten na podstawie wybranych i odpowiednio ułożonych
form mogą odczytywać postronni obserwatorzy”
„wyraźcie za pomocą wybranych
przeżywaliście w trakcie sporu”
form
swoje
uczucia
jakie
¾ o przyszłości „przedstaw za pomocą wybranych przez siebie form swoją
wymarzoną przyszłość”
¾ o rodzinie
„przedstaw za pomocą wybranych form swoją rodzinę /klasę/ szkole
przyjaciół”
przyjaciołach
Oczywiście każdy wybór uczeń powinien możliwie obszernie uzasadnić. Wypowiedź można
dziecku ułatwić zadając mu dodatkowe pytania np.
-
dlaczego wybrałeś tę formę?
-
jakie uczucia twoim zdaniem wyraża ta forma?
-
czy wybór był dla Ciebie łatwy czy trudny?
Uczniowie mogą posługiwać się pojedynczymi tablicami bądź układać ich sekwencje. Możemy
pozwolić na dowolną liczbę wybieranych tablic lub narzucić wybór do jednej, dwóch itd.
Dobrze przygotowany, przemyślany zestaw KOLOROWYCH FORM, pewien stopień wprawy
prowadzącego w prowadzeniu tego typu zajęć oraz „oswojenie” uczniów z tą metodą daje
praktycznie nieograniczone możliwości do wykorzystania.
KOLOROWE FORMY można wykorzystać na lekcji:
¾ języka polskiego podczas omawianych utworów literackich (zwłaszcza poezji),
¾ historii – uczniowie przedstawiają za pomocą sekwencji tablic np. przebieg i zakończenie
ważnej bitwy,
¾ sztuki – młodzież ma możliwość plastycznego wyrażenia swoich uczuć jakie przezywa
słuchając utworu muzycznego, opisując w ten sposób swoje wrażenia z obejrzanej
wystawy itp.
Praca z KOLOROWYMI FORMAMI na lekcjach bibliotecznych, warsztatach integracyjnych
przekonała nas, że metoda ta ma wiele zalet:
¾ Jest to metoda „bezpieczna” z punktu widzenia uczestnika, który może za pomocą formy
(może ale nie musi werbalizować swoje uczucia), wyrazić swoje emocje, zdanie.
¾ Metoda ta pokonuje naturalną nieśmiałość niektórych dzieci.
¾ Jest ciekawa dla wszystkich uczestników.
¾ Ułatwia wyrażanie uczuć, pozwala na ich uświadamianie.
¾ Aktywizuje wyobraźnię i twórcze myślenie uczniów i prowadzącego.
¾ Utrwala wiadomości, ułatwia ich zapamiętywanie przez skojarzenie z ich barwą, wyrazem
plastycznym formy a własnymi przeżyciami.
¾ Zwiększa koncentrację na przeżyciach innych ludzi.
¾ Można ją stosować w pracy z uczniami w każdym wieku.
¾ Jest prosta w przygotowaniu i możliwa do zastosowania w każdych warunkach.
Opracowała: Barbara Słowińska
Załącznik nr 1
Ćwiczenie: Połówkowy wiersz
Dopisz brakujące części; początkowe lub końcowe do poniższych fragmentów wierszy.
1b
.................................... szczygieł w słońcu
.................................... śniegu
.................................... jak cierpieć
.................................... dlaczego
2a
Pochylony .........................................
we wschodzącej ...............................
ręce twoje .........................................
serce twoje ........................................
Ćwiczenie: Alfabet sukcesu
Wpisz poniżej, obok podanych liter alfabetu, co najmniej jedną cechę, która w Twoim
przekonaniu sprzyja uzyskaniu sukcesu.
A.
..............................................
Ł.
..............................................
B.
..............................................
M.
..............................................
C.
..............................................
N.
..............................................
D.
..............................................
O.
..............................................
E.
..............................................
P.
..............................................
F.
..............................................
R.
..............................................
G.
..............................................
S.
..............................................
H.
..............................................
T.
..............................................
I.
..............................................
U.
..............................................
J.
..............................................
W.
..............................................
K.
..............................................
Z.
..............................................
L.
..............................................