Zaburzenia snu u pacjentów hospitalizowanych na

PRACA ORYGINALNA
Zaburzenia snu u pacjentów
hospitalizowanych na oddziale
psychiatrycznym. Raport wstępny
Sleep disorders in patients with mental disorders. Preliminary report
Katarzyna Recław1, Katarzyna Nowicka-Sauer2, Janusz Jakitowicz3
1Wojewódzki
Szpital Psychiatryczny w Gdańsku
Medycyny Rodzinnej, Zakład Medycyny Rodzinnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
3Katedra Chorób Psychicznych, Zakład Psychiatrii Biologicznej, Gdański Uniwersytet Medyczny
2Katedra
t Abstract
Sleep in mental disorders inpatients
Introduction. The aim of the study was to assess the prevalence of sleep disorders among
mental disorders inpatients. The goal was also to find the sleep disturbances prevalence
and specific pattern in patients with different psychiatric diagnosis.
Material and methods. 60 patients were examined (31 women and 29 men), aged 23–64
(mean age: 42.5 years). Sleep disorders were evaluate using self-evaluation questionnaires
created by H. Badzio-Jagiełło for inpatients with mental illnesses. Medical data and tailormade for the study questionnaire were also used. The subjects were divided into 8 diagnostic groups. Comparative analysis was performed in 4 of these groups.
Adres do korespondencji:
Katarzyna Recław
Wojewódzki Szpital Psychiatryczny
im. prof. Tadeusza Bilikiewicza
ul. Srebrniki 1, 80–282 Gdańsk
tel. kom.: 504 395 141
e-mail: [email protected]
ISSN 1641–6007
Sen 2008, Tom 8, Nr 2, 67–72
Copyright © 2008 Via Medica
Results. Sleep disorders were observed in 80% of all subjects. These disorders are chronic
and present in all diagnostic groups. Sleep disturbances were observed in 100% of depressive patients. The most severe sleep disorders were present in patients with alcohol dependence. The mildest sleep problems were endorsed by schizophrenic patients. Disorders of all
the 3 parts of sleep were observed in alcohol abusers, 1st and 3rd part of sleep were disturbed
in depression, first sleep part — in patients with schizophrenic disorders and the second
part of sleep in patients with personality disorders. Most patients do not follow the sleep
hygiene principles.
Conclusions. Chronic sleep disorders are present in most inpatients with mental disorders.
Sleep disturbances were observed in 100% of depressive patients, mainly in 1st and 3rd part
of sleep. The most severe disorders in all 3 sleep parts are present in patients with alcohol
dependence.
Sleep 2008, 8 (2), 67–72
Key words: sleep disorders, mental disorders, inpatients
t Wstęp
Zaburzenia snu stanowią istotny element objawów
psychopatologicznych, dlatego są przedmiotem zainteresowania psychiatrów, szczególnie w ostatnim okresie.
Według różnych źródeł, czynniki psychiczne odpowiadają za występowanie zaburzeń snu w 65–95% [1–5].
W miarę wzrostu zainteresowania tą problematyką i dynamicznego rozwoju medycyny snu, zwiększa się wiedza
dotycząca udziału innych schorzeń wśród pierwotnych
czynników odpowiedzialnych za zaburzenia snu, „kosztem” czynników psychicznych, czym można tłumaczyć
te zróżnicowane wartości. Wśród zaburzeń snu najistot-
67
SEN
2008, Tom 8, Nr 2
niejsze miejsce zajmuje bezsenność, która stanowi 90%
wszystkich zaburzeń [1–5]. Zaburzeniom tym towarzyszy złe samopoczucie w ciągu dnia, nadmierna senność,
uczucie zmęczenia, chwiejność i obniżenie nastroju, zaburzenia koncentracji uwagi oraz brak motywacji i gorsze wykonywanie zadań [1], a więc elementy istotnie pogarszające jakość życia pacjentów. Powodują one również
określone skutki społeczne i ekonomiczne.
W obowiązującej w Polsce 10. rewizji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) zaburzenia snu nie są traktowane jako
wydzielona grupa chorób, ale jako odrębne podrozdziały
w grupie zaburzeń psychicznych (F51) i neurologicznych
(G47) [6, 7], co spotyka się z krytyczną oceną ze strony
środowiska somnologów. Tym samym w niewielkim stopniu wykorzystuje się je jako kryteria diagnostyczne i rokownicze, pomimo pojawiających się sugestii o istnieniu
specyficznych dla danego zespołu psychopatologicznego,
zaburzeń snu [2, 5, 8, 9].
Stosunkowo dobrze poznano zaburzenia snu w zespołach przebiegających z zaburzeniami nastroju. Zespoły depresyjne powodują zmiany wzorca snu, dotyczące wszystkich okresów snu. Są to trudności w zasypianiu, częste
budzenie się, spłycenie snu oraz wczesne ranne budzenie się. Zaburzeniom tym niekiedy towarzyszą niepokojące sny. W przebiegu depresji sporadycznie można zaobserwować nadmierną senność, dość charakterystyczną
dla zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i sezonowych zaburzeń afektywnych, a także w przypadkach „nietypowych”. W epizodach manii występuje symptomatyczne zmniejszenie potrzeby snu [3, 10], interpretowane niekiedy mylnie jako bezsenność.
Zdecydowanie mniejszą wagę przywiązuje się do zaburzeń snu w przebiegu innych kategorii diagnostycznych,
chociaż dane z piśmiennictwa wskazują, że zaburzenia te
stanowią niemal stały element obrazu psychopatologicznego, między innymi zaburzeń lękowych [1, 3, 10, 11],
schizofrenii [1, 10], zespołów otępiennych [1, 3, 12]. Towarzyszą też zespołom abstynencyjnym w przebiegu różnych uzależnień [1, 3, 10–13]. Jak już wskazano, z jednej
strony nie wykorzystuje się informacji o przebiegu snu
w procesie diagnostyczno-rokowniczym, z drugiej
wzmiankuje się jedynie o ich istnieniu, dokonując opisu
objawów chorobowych. W piśmiennictwie brakuje niemal zupełnie pozycji, które byłyby próbą odpowiedzi na
pytanie: jakie zmiany wzorca snu z uwzględnieniem
trzech jego okresów charakteryzują, bądź też nie, określone kategorie diagnostyczne?
Celem niniejszych badań była ocena częstości występowania zaburzeń snu wśród pacjentów przebywających
na oddziale psychiatrycznym dla dorosłych. Podjęto także próbę określenia częstości i wzorca tych zaburzeń, charakterystycznego dla pacjentów z poszczególnymi zespołami psychopatologicznymi. Badania mają również dostar-
68
czyć odpowiedzi co do celowości ich kontynuowania
w większej grupie chorych.
t Materiał i metody
Badania przeprowadzono od lipca do września 2008
roku na oddziale psychiatrycznym Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego w Gdańsku. Grupę badawczą stanowiło 60 pacjentów, którzy w wymienionym okresie byli hospitalizowani na oddziale psychiatrycznym dla osób dorosłych. Pacjenci zostali poinformowani o celu badania
i wyrazili zgodę na wypełnienie kwestionariuszy. Grupa
składała się z 31 kobiet i 29 mężczyzn. Wiek badanych zawierał się w przedziale 23–64 lat (średni wiek wyniósł 42,5
roku). Analizując odpowiedzi dotyczące statusu zawodowego badanej populacji stwierdzono, że prawie połowę
badanej grupy (48%) stanowili renciści, 27% badanych było
aktywnych zawodowo, 14% to osoby bezrobotne. Nieliczną
grupę stanowili emeryci (7%). Ponad 60% badanych mieszkało z rodziną, 20% z innymi osobami w indywidualnym
gospodarstwie domowym, 15% to osoby mieszkające samotnie, natomiast 5% pacjentów to osoby bezdomne.
Dla większości badanych (62%) obecna hospitalizacja stanowiła kolejny pobyt w szpitalu psychiatrycznym.
Analizując odpowiedzi pacjentów dotyczące stosowania używek, stwierdzono że aż 70% pali tytoń, w tym tylko 4 pacjentów pali sporadycznie, pozostali zaś wypalają
do 40 papierosów dziennie. Spożycie kawy jest jeszcze
częstsze, dotyczy bowiem 82% spośród badanych.
W kwestionariuszu własnym znalazło się także pytanie dotyczące myśli i/lub zamiarów samobójczych. W czasie hospitalizacji występowały one aż u 60% pacjentów.
Z analizy odpowiedzi badanych wynika, że również przed
obecną hospitalizacją myśli samobójcze występowały
u licznej grupy badanych — 58%.
Na podstawie postawionej diagnozy lekarskiej, według
kryteriów ICD-10, podzielono pacjentów na osiem grup
diagnostycznych. Wzorowano się również na podziale
grup, którego w swoich pracach dokonali Badzio-Jagiełło
i wsp. [5, 8, 9, 13]. Poszczególne grupy diagnostyczne
i liczebność pacjentów przedstawiono w tabeli 1.
Dla realizacji celów niniejszej pracy zastosowano następujące metody:
— kwestionariusz własnego autorstwa, składający się
z pytań dotyczących: płci, wieku, stanu cywilnego,
statusu zawodowego, sytuacji mieszkaniowej. Kolejne pytania dotyczyły subiektywnej oceny snu, występowania ewentualnych zaburzeń snu oraz czasu trwania tych zaburzeń. W następnym pytaniu pacjenci
określali stopień zmęczenia w ciągu dnia. Kolejne dwa
pytania dotyczyły występowania myśli samobójczych
w chwili badania i w przeszłości. Zawarto również
pytania dotyczące stosowania używek (kawa i tytoń);
— historię choroby pacjenta, z której uzyskano informacje dotyczące zaburzeń snu zgłaszanych przy przyję-
www.sen.viamedica.pl
Katarzyna Recław i wsp., Zaburzenia snu u pacjentów hospitalizowanych na oddziale psychiatrycznym. Raport wstępny
SEN
Tabela 1. Podział i liczebność badanych grup diagnostycznych
Grupa diagnostyczna
Numer grupy
N
Procent
Grupa zaburzeń schizofrenicznych
1
20
34
Grupa zaburzeń na podłożu alkoholowym
2
14
23
Grupa zaburzeń depresyjnych
3
9
15
Grupa zaburzeń osobowości
4
8
13
Grupa zaburzeń mieszanych na podłożu schizoafektywnym
5
3
5
Grupa zaburzeń maniakalnych na podłożu schizoafektywnym
6
3
5
Grupa zaburzeń urojeniowych
7
2
3
Grupa zaburzeń depresyjnych na podłożu schizoafektywnym
8
1
2
ciu na oddział, liczby wcześniejszych hospitalizacji
w szpitalu psychiatrycznym, diagnozy lekarskiej, prób
samobójczych, współistniejących chorób somatycznych, chorób psychicznych w rodzinie, czasu trwania leczenia przed obecną hospitalizacją oraz obecnie przyjmowanych leków;
— Skalę Samooceny Snu autorstwa Badzio-Jagiełło [8, 9].
Ocena snu w tej skali dotyczy ostatnich trzech nocy.
Dla potrzeb niniejszej pracy dokonano modyfikacji
Skali Samooceny Snu, która polegała na podziale osi
od 1 — „bardzo łatwo” do 10 — „bardzo trudno”. Pacjent graficznie dokonywał oceny trzech okresów snu:
zasypiania, snu nocnego, przebudzenia oraz wpisywał godzinę przebudzenia się;
— Kwestionariusz Zaburzeń Snu dla Pacjenta autorstwa
Badzio-Jagiełło [9], zawierający 38 haseł, dotyczących
higieny snu, zachowań i rytuałów związanych ze
snem, również czynników zewnętrznych zaburzających sen, a także — występowania lub nie — dyssomnii, parasomnii i dolegliwości somatycznych.
Występowanie tych objawów pacjent oceniał w odniesieniu do okresu przed zachorowaniem i w chwili
badania [9].
t Wyniki i dyskusja
Samoocena jakości snu
Dane dotyczące samooceny jakości snu zaczerpnięto
z historii choroby, kwestionariusza własnego oraz Skali
Samooceny Snu i Kwestionariusza Zaburzeń Snu dla Pacjenta.
W grupie badanych osób, jak wynika z historii choroby, w dniu przyjęcia do szpitala zdecydowana większość,
bo aż 68%, zgłaszała zaburzenia snu, w tym tylko jedna
osoba (2%) nadmierną senność, natomiast 98% (40 osób)
— zaburzenia o charakterze bezsenności.
Na pytanie dotyczące jakości snu — zamieszczone
w kwestionariuszu własnym —1/4 badanych odpowiedziała, że sypia źle, ponad połowa zakreśliła odpowiedź
„raz lepiej, raz gorzej”, 22% badanych nie deklarowało
kłopotów ze spaniem.
Spośród pacjentów, którzy deklarowali zaburzenia
snu, 19% podało, że cierpi na nie od dziecka, niemal połowa (49%) od kilku lat, 30% od kilku miesięcy, a jedynie
2% od kilku dni. Wyniki te wskazują na fakt, iż zaburzenia te mogą mieć przewlekły charakter u 98% chorych.
Większość (88%) pacjentów podało, że odczuwała
zmęczenie w ciągu dnia, przy czym połowa przyznała, że
jest to silne zmęczenie.
Skala Samooceny Snu
Z analizy odpowiedzi udzielonych przez pacjentów
w Skali Samooceny Snu wynika, jak przebiegały kolejne
fazy snu: zasypianie (faza I), sen nocny (faza II) i przebudzenie (faza III). Przyjęto, że w skali 1–10, średnia powyżej 5 oznacza trudności poszczególnych faz, przy założeniu, że im wyższa średnia, tym większe trudności. Przy
ocenie III fazy snu niezbędna jest informacja dotycząca
godziny przebudzenia się. Pacjenci bowiem oceniają budzenie się jako „łatwe”, przy czym znamienne jest to, że
budzą się przedwcześnie, co pozostaje objawem zaburzonego obrazu snu. Zatem w wypadku III fazy snu, „łatwość”
budzenia się należy oceniać, biorąc pod uwagę godzinę
przebudzenia się i jeśli jest to godzina zbyt wczesna, traktować zjawisko to jako niekorzystne i będące przejawem
nieprawidłowości. Analiza odpowiedzi ankietowanych
pozwoliła stwierdzić, że pacjenci najgorzej oceniają fazę
I, czyli zasypianie, oraz że największe nasilenie zaburzeń
poszczególnych okresów snu występowało podczas pierwszej nocy hospitalizacji. Średnia godzina przebudzenia
w ciągu kolejnych nocy przesuwała się w czasie i tym
samym zwiększała się długość snu (tab. 2).
Kwestionariusz Zaburzeń Snu dla Pacjenta
Jak wynika z analizy Kwestionariusza Zaburzeń
Snu, jedynie część respondentów zna i stosuje tylko
niektóre zasady higieny snu. Część zachowań dotyczących higieny snu uległa poprawie w okresie hospitalizacji. Duża grupa pacjentów (> 60%) deklarowała na
przykład, że stara się kłaść i wstawać o tej samej porze,
że kładą się, gdy poczują senność, a kiedy nie mogą zasnąć — wstają i ponownie kładą się dopiero, kiedy czują
www.sen.viamedica.pl
69
SEN
2008, Tom 8, Nr 2
Tabela 2. Średnie wyniki Skali Samooceny Snu oraz średnia godzina przebudzenia dla całej grupy
Zasypianie
I faza
Noc 1
Noc 2
Noc 3
5,9
5,4
5
Sen nocny
II faza
5,4
5,3
5
Przebudzenie
III faza
3,4
3,3
2,8
4.57
5.04
5.16
Godzina przebudzenia
Tabela 3. Częstość zaburzeń snu i zaburzenia poszczególnych okresów snu w grupach diagnostycznych
Grupa
Zaburzeń schizofrenicznych
Zaburzenia snu:
Zasypianie
Sen nocny
Przebudzenie
częstość
I faza
II faza
III faza
55%
1
0
0
85,7%
1*
1*
1*
Zaburzeń depresyjnych
100%
1*
1
1
Zaburzeń osobowości
87,5%
1
1*
1
Zaburzeń alkoholowych
Legenda: 0 — brak zaburzeń; 1 — zaburzenia snu obecne; 1* — zaburzenia wyraźnie nasilone
się zmęczeni (48,3%). Jednak — niezgodnie z zasadami
higieny snu — w trakcie hospitalizacji 27 respondentów
(45%) źle sypiających w nocy odsypiało te noce w dzień,
19 postępowało tak w trakcie choroby (ale przed leczeniem), a 16 przed zachorowaniem. A zatem zachowania
te są częstsze w czasie pobytu w szpitalu. Spośród badanej grupy 1/3 pacjentów pije kawę lub mocną herbatę
przed snem, prawie połowa chorych pali tytoń, niestety
odsetek pacjentów palących podczas pobytu w szpitalu
był wyższy niż przed hospitalizacją. Dla grupy zaburzeń
alkoholowych charakterystyczne jest picie alkoholu przed
snem, zarówno przed chorobą, jak i przed obecną hospitalizacją i leczeniem. Spośród badanych 3/4 respondentów sypia w domu w odpowiednich warunkach i na wygodnym posłaniu.
Analizując pozostałe stwierdzenia z Kwestionariusza
Zaburzeń Snu dla Pacjenta można zauważyć, że najczęściej obserwowane wśród hospitalizowanych chorych
objawy to częste budzenie się w nocy, czyli zaburzenia
II fazy snu, które występują u 43,4% pacjentów. Około
30% badanych miewa koszmary senne. Niezależne od
woli, zasypianie w ciągu dnia występowało u 20% chorych przed leczeniem i w czasie hospitalizacji. Spośród
badanych osób 1/4 podawała, że ich sen bywa zakłócany
przez dolegliwości fizyczne. Duża grupa badanych
(51,7%) odczuwała silne uczucie zmęczenia w ciągu dnia
w czasie choroby, ale przed hospitalizacją. Przed chorobą
natomiast zmęczenie występowało u 35% badanych,
a obecnie, w trakcie pobytu w szpitalu, u 43,4%. Tylko
część pacjentów (36,7%) w trakcie hospitalizacji, w pierwszym okresie po obudzeniu, czuła się wypoczęta.
W Kwestionariuszu Zaburzeń Snu w ostatnich dwóch
pytaniach wypełniający proszony był o wpisanie innych
70
objawów zaburzających sen oraz czynników zewnętrznych najbardziej przeszkadzających mu podczas snu.
Najczęściej wymienianymi objawami, występującymi
u około 30% chorych, były: uczucie niepokoju, myśli dotyczące obecnej sytuacji i przyszłości, lęk, zdenerwowanie, stres, bóle głowy, częste oddawanie moczu, alkoholizm, płacz, podwyższone ciśnienie tętnicze i przyspieszone tętno, poruszanie nogami podczas snu, złe samopoczucie. Około 35% chorym sen zaburzały przyczyny
pochodzenia zewnętrznego.
W poniższej tabeli 3, przy której konstrukcji wzorowano się na pracy Badzio-Jagiełło [8, 9], przedstawiono
charakterystykę porównawczą, która ukazuje okresy snu
najbardziej zaburzone w poszczególnych grupach diagnostycznych.
W grupie zaburzeń schizofrenicznych częstość zgłaszanych zaburzeń snu była najniższa. W subiektywnej
ocenie zaburzona jest pierwsza faza snu — zasypianie.
Podobne wyniki podczas analizy poszczególnych faz snu
u pacjentów z zaburzeniami schizofrenicznymi uzyskała
w swojej pracy Badzio-Jagiełło [9].
Wśród pacjentów z grupy zaburzeń alkoholowych
poszczególne fazy snu charakteryzowały się wyraźnie
nasilonymi zaburzeniami. Prawdopodobnie było to spowodowane występowaniem alkoholowego zespołu abstynencyjnego u większości pacjentów. Z przeglądu piśmiennictwa wynika, że zaburzenia snu stanowią istotny objaw tego zespołu [10, 12].
Zaburzenia snu występowały u wszystkich osób
z zaburzeniami depresyjnymi i dotyczyły trzech jego faz.
Najbardziej nasilone zaburzenia związane były z zasypianiem (tab. 3). Jak wynika z tabeli 4, również faza III (budzenie się) wydaje się silnie zaburzona, o czym świadczy
www.sen.viamedica.pl
Katarzyna Recław i wsp., Zaburzenia snu u pacjentów hospitalizowanych na oddziale psychiatrycznym. Raport wstępny
SEN
Tabela 4. Średnia godzina przebudzenia dla poszczególnych grup diagnostycznych
Grupa
Godzina przebudzenia
Noc 1
Noc 2
Noc 3
Zaburzeń schizofrenicznych
6.04
6.06
6.40
Zaburzeń alkoholowych
3.48
4.14
4.39
Zaburzeń depresyjnych
4.30
4.53
4.31
Zaburzeń osobowości
5.00
4.56
5.26
wczesna godzina budzenia się. Wynik ten jest zgodny
z danymi z piśmiennictwa [10–12].
W grupie zaburzeń osobowości zaobserwowano również zaburzone poszczególne okresy snu, z najbardziej
zaburzoną fazą snu nocnego. Prawdopodobnie jest to
wynik włączenia do tej grupy również pacjentów z organicznymi zaburzeniami osobowości. Badzio-Jagiełło
w swojej pracy rozpatrywała oddzielnie pacjentów z zaburzeniami organicznymi i zaburzeniami osobowości.
W wynikach swoich badań wykazała występowanie zaburzeń snu u pacjentów z zaburzeniami organicznymi
w drugim i trzecim okresie snu, natomiast w grupie zaburzeń osobowości — w pierwszym okresie snu [8, 9].
Analizując Kwestionariusz Zaburzeń Snu dla Pacjenta u nielicznych osób spośród badanych zaobserwowano
występowanie parasomnii. Wielu pacjentów odczuwało
natomiast zmęczenia w ciągu dnia i często budziło się
w nocy. Sen zaburzały też dolegliwości fizyczne, nadmierne ślinienie się i obfite pocenie. Kolejnym objawem, który potwierdziła 1/3 respondentów, były koszmarne sny,
występujące częściej przed leczeniem.
Podsumowując przedstawione wyniki badań, należy
podkreślić, że zaburzenia snu są częstym objawem wśród
pacjentów hospitalizowanych na oddziale psychiatrycznym, ponieważ deklaruje je około 80% badanych. Zaburzenia te, co wydaje się istotne, u niemal wszystkich pacjentów mają charakter przewlekły. Zaobserwowane zaburzenia snu dotyczą wszystkich trzech jego faz: zasypiania, snu śródnocnego oraz przebudzenia. Najbardziej
nasilone w grupie chorych hospitalizowanych na oddzia-
le psychiatrycznym są problemy z zasypianiem. Trudności ze snem występują we wszystkich badanych grupach,
niezależnie od rozpoznania, przy czym najczęstsze są
wśród pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi. Największe nasilenie zaburzeń snu obserwuje się w grupie zaburzeń alkoholowych, natomiast najmniej nasilone — wśród
pacjentów z zaburzeniami schizofrenicznymi. U pacjentów z zaburzeniami alkoholowymi zaobserwowano nasilone zaburzenia snu we wszystkich trzech jego okresach,
w fazie I i III — u pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi, natomiast u pacjentów z zaburzeniami osobowości
— w fazie II. Z badań wynika także, iż większość pacjentów przebywających na oddziale psychiatrycznym nie
przestrzega podstawowych zasad higieny snu.
t Wnioski
1.
2.
3.
4.
Zaburzenia snu dotyczą większości pacjentów hospitalizowanych na oddziale psychiatrycznym. Mają one
charakter przewlekły.
Najbardziej nasilone zaburzenia, dotyczące wszystkich 3 faz snu, obserwuje się u pacjentów z zaburzeniami alkoholowymi.
W zespołach depresyjnych zaburzenia snu występowały u wszystkich pacjentów i dotyczyły najczęściej
I i III fazy snu, u pacjentów z zaburzeniami osobowości — fazy II.
Uzyskane wyniki wskazują na celowość prowadzenia dalszych badań na dużej grupie chorych, co stanowiłoby podstawę dla pełniejszej realizacji celów
stawianych w niniejszych badaniach.
t Streszczenie
Sen w zaburzeniach psychicznych
Wstęp. Celem pracy była ocena częstości występowania zaburzeń snu wśród pacjentów hospitalizowanych na oddziale
psychiatrycznym oraz próba określenia częstości i wzorca problemów ze snem wśród pacjentów z poszczególnych grup zaburzeń psychopatologicznych.
Materiał i metody. Przebadano 60 pacjentów (31 kobiet i 29 mężczyzn) w wieku 23–64 lat (średnia wieku: 42,5 roku).
Zaburzenia snu oceniano za pomocą kwestionariuszy autorstwa Badzio-Jagiełło, przeznaczonych do samooceny snu przez
pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Wykorzystano także kwestionariusz autorstwa własnego oraz dane z historii choroby. Osoby badane podzielono na 8 grup diagnostycznych. Analizie porównawczej poddano wyniki chorych z 4 grup.
www.sen.viamedica.pl
71
SEN
2008, Tom 8, Nr 2
Wyniki. Zaburzenia snu dotyczyły około 80% badanych. Miały one charakter przewlekły i występowały we wszystkich badanych grupach, niezależnie od rozpoznania. Zaburzenia snu obserwowano u wszystkich pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi. Najbardziej nasilone zaburzenia snu występowały w grupie zaburzeń alkoholowych. Najłagodniejsze problemy ze
snem deklarowali pacjenci z grupy zaburzeń schizofrenicznych. Zaburzenia wszystkich 3 okresów snu obserwowano u pacjentów z zaburzeniami alkoholowymi, w I i III fazie snu u pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi, u pacjentów z zaburzeniami osobowości — w fazie II oraz w fazie III u pacjentów z zaburzeniami schizofrenicznymi. Większość pacjentów przebywających na oddziale psychiatrycznym nie przestrzegała podstawowych zasad higieny snu.
Wnioski. Zaburzenia snu występowały u większości pacjentów hospitalizowanych na oddziale psychiatrycznym. Miały one
charakter przewlekły. Najczęściej zaburzenia te obserwowano wśród pacjentów z depresją. Najbardziej nasilone zaburzenia
snu, dotyczące wszystkich 3 jego faz, występowały w grupie pacjentów z zaburzeniami alkoholowymi.
Sleep 2008, 8 (2), 67–72
Słowa kluczowe: zaburzenia snu, zaburzenia psychiczne, pacjenci hospitalizowani
t Piśmiennictwo
1. Szelenberger W. Bezsenność. Wyd. 2. Via Medica, Gdańsk 2007.
2. Nowicki Z., Szelenberger W. Zaburzenia snu. Diagnostyka i leczenie. Kraków 1999.
3. Nowicki Z. Psychiatryczne aspekty bezsenności. Medycyna 2000;
7, 55/56: 16–18.
4. Święcicki Ł. Zaburzenia snu — rzut oka na metody leczenia.
Medycyna po dyplomie 2005; 14/10: 176–182.
5. Badzio-Jagiełło H., Nowicki Z., Jakitowicz J. i wsp. Charakterystyka przebiegu snu nocnego w niektórych zespołach psychopatologicznych na podstawie wskaźników zasypiania, utrzymywania snu i przebudzenia. Psychiatria Polska 2006; 40 (3):
551–562.
6. Pużyńki S., Wciórka J. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja dziesiąta.
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania
w ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii. Kraków–Warszawa
2000.
72
7. Skalski M. Sen i jego zaburzenia. Przewodnik Lekarza 2003; 6,
3: 128–133.
8. Badzio-Jagiełło H. Analiza przebiegu snu jako czynnik różnicujący najczęstsze zespoły psychopatologiczne u pacjentów hospitalizowanych. Sen 2002; 2: 1–14.
9. Badzio-Jagiełło H., Nowicki Z., Jakitowicz J., Majkowicz M., Wichowicz H., Trzebiatowska I. Zaburzenia snu w różnicowaniu
zespołów psychopatologicznych. Psychiatria Polska 2000; 4,
Supl.: 205–214.
10. Semple D., Smyth R., Burns J., Darjee R., McIntosh A. Oksfordzki podręcznik psychiatrii. Wydawnictwo CZELEJ Sp.z o.o.,
Lublin 2007.
11. Kaplan H.I., Sadoch B.J., Sadoch V.A. Psychiatria kliniczna. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2004.
12. Bilikiewicz A., Pużyński S., Robakowski J., Wciórki J. Psychiatria. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002.
13. Badzio-Jagiełło H., Nowicki Z. Przydatność autorskiego kwestionariusza do oceny przebiegu snu w niektórych zespołach psychopatologicznych. Psychiatria Polska 2001; 35 (4): 605–615.
www.sen.viamedica.pl