pełny tekst

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica 253 (1), 65–70
Ireneusz OCHMIAN, Józef GRAJKOWSKI, Izabela SKWARSKA
WPŁYW NACINANIA I OBRĄCZKOWANIA PNI NA WZROST I PLONOWANIE
ŚLIWY ODMIANY ‘WĘGIERKA ŁOWICKA’
INFLUENCE OF SLITTING AND TRUNK GIRDLING ON ‘WĘGIERKA ŁOWICKA’
PLUM CULTIVAR GROWTH AND YIELDING
Katedra Sadownictwa, Akademia Rolnicza w Szczecinie
ul. Janosika 8, 71-424 Szczecin
e-mail: [email protected], [email protected]
Abstract. In the experiment on cherry-plum bark belts were taken off from ‘Węgierka Łowicka’
plum cultivar and shallow cuts were made opposite to each other on ½ and ¾ of trunk circumference. As a result of used treatments, executed every year, it was observed that yields rose.
Every kind of cutting trunks under the place of a treatment reduced a trunk diameter growth.
The unfavourable effect of the measure was appearing of many offshoots on trunks and very
troublesome root suckers.
Słowa kluczowe: nacinanie pni, obrączkowanie, odrosty, plonowanie, śliwa, wzrost.
Key words: slitting, trunk, offshoots, girdling, yielding, plum, growth.
WSTĘP
Sposobem ograniczenia wzrostu rosnących zbyt silnie drzew owocowych są – oprócz
szczepienia ich na podkładkach karłowych i stosowania preparatów chemicznych, użycie
których nie zawsze jest jednak możliwe – zabiegi agrotechniczne polegające na nacinaniu
pni i cięciu korzeni drzewa. Zabieg nacinania pni przeprowadza się w okresie od tygodnia
przed rozpoczęciem kwitnienia do tygodnia po zakończeniu kwitnienia. Jeżeli zabieg nacinania pni zostanie przeprowadzony zbyt wcześnie, istnieje ryzyko zahamowania transportu
rezerw pokarmowych z korzeni do wyższych partii rośliny, jeżeli zaś za późno – nastąpić
może zmniejszenie wielkości owoców (Baab i Lafer 2005). Zabieg ten, poza zmniejszeniem
siły wzrostu drzewa, powinien także wpłynąć na uzyskanie większej ilości zawiązków owoców i – co się z tym wiąże – na zwiększenie plonowania.
Według Wernera (2002) nacinanie pni daje lepsze efekty niż cięcie korzeni. Im głębiej
nacina się pień, tym słabszy jest wzrost drzewa i silniejsze kwitnienie (Maciak 2002). Jedną
z zalet tej metody jest jej niski koszt, wadą natomiast – ryzyko uszkodzenia pnia w miejscu
nacięcia przez wiatr i choroby, a w czasie zimy przez mróz. Zabieg ten zwiększa ilość powstałych zawiązków i wpływa na lepsze zawiązywanie owoców w roku następnym – w odniesieniu do drzew niepodcinanych oraz tych, które poddane zostały cięciu korzeni (Lafer 1998).
Celem niniejszej pracy było określenie wpływu różnych metod nacinania pni na siłę
wzrostu oraz plonowanie śliwy odmiany ‘Węgierka Łowicka’.
MATERIAŁ I METODY
Doświadczenie przeprowadzone zostało w latach 2002–2005 w Akademii Rolniczej
w Szczecinie na śliwie odmiany ‘Węgierka Łowicka’, uszlachetnionej na ałyczy. Drzewa
66
I. Ochman i in.
posadzono w 1994 roku, w rozstawie 4,5×3,5 m, na glebie brunatnej właściwej zasobnej
w składniki pokarmowe, należącej do III klasy bonitacyjnej.
W okresie kwitnienia śliw wykonano nacięcia oraz zdjęto pasek kory, o szerokości
10 mm, na wysokości 50 cm od poziomu gruntu – w postaci dwóch równoległych okółków
oddalonych od siebie o około 5 cm. Zabieg wykonywano co roku na 6 tych samych drzewach w przypadku każdej kombinacji.
W doświadczeniu badano następujące kombinacje:
– kontrolna – bez nacięcia;
– nacięcie ½ obwodu pnia, na głębokości 2–3 cm, w dwóch naprzemianległych okółkach;
– zdjęcie kory z ½ obwodu pnia w dwóch naprzemianległych okółkach;
– zdjęcie kory z ¾ obwodu pnia w dwóch naprzemianległych okółkach.
W ramach doświadczenia przeprowadzono następujące pomiary i obserwacje:
– wiosną i jesienią mierzono obwód pni 5 cm poniżej i 5 cm powyżej miejsca wykonanego
zabiegu; na podstawie zmierzonego obwodu obliczono pole powierzchni pnia;
– określono liczbę odrośli korzeniowych oraz odrostów na pniu;
– ustalono masę plonu z każdej kombinacji.
W celu stwierdzenia istotności wpływu zastosowanych zabiegów na wzrost drzew i plonowanie wykonano jednoczynnikową analizę wariancji, przeprowadzaną osobno dla każdego roku, a następnie wykonano syntezę z lat badań. Uzyskane średnie zweryfikowano
testem Duncana, wyliczając NIR dla α=0,05.
WYNIKI I DYSKUSJA
Siłę wzrostu drzewa wyraża jego masa, natomiast intensywność wzrostu – jej okresowy przyrost liczony względem masy wyjściowej. Pomiar masy drzewa jest praktycznie niemożliwy, a o sile
wzrostu wnioskuje się pośrednio – na podstawie grubości pnia, sumy długości pędów rocznych
i liczby tych pędów na drzewie (Szczepański i Rejman 1987). Grubość pnia, liczba i suma długości
pędów rocznych uważane są w sadownictwie za podstawową charakterystykę wegetatywnego
wzrostu drzew owocowych, które dobrze opisują wzrost wegetatywny drzewa (Ostrowska i Chełpiński 1997). Cechy te są równorzędne i wzajemnie się uzupełniają. Lepszym wskaźnikiem
określającym wzrost drzewa jest nie grubość pnia, lecz powierzchnia przekroju poprzecznego
pnia, która jest silniej skorelowana z masą drzewa i została przyjęta jako dobry wskaźnik wzrostu
drzew owocowych (Stangret i Jadczuk 1998).
Analizując wyniki przedstawione w tab. 1, można stwierdzić, że u odmiany ‘Węgierka
Łowicka’ w pierwszym roku doświadczenia (2002) wzrost drzewa osłabiło jedynie zdjęcie
paska kory z ¾ obwodu pnia. W kolejnym roku nie stwierdzono wpływu wykonywanych zabiegów na ograniczenie przyrostu powierzchni pnia. W latach 2004–2005 nacinanie
oraz zdejmowanie kory osłabiło przyrost powierzchni pnia na wysokości 45 cm. Natomiast
na wysokości 55 cm pnie drzew poddane zabiegom przyrastały podobnie jak w kombinacji
kontrolnej, a w roku 2005 – nawet istotnie silniej.
Niektóre gatunków roślin sadowniczych poddane zabiegowi obrączkowania, polegającego najczęściej na wycięciu pierścienia kory, reagowały ograniczeniem wzrostu (Cutting
Wpływ nacinania i obrączkowania pni na wzrost i plonowanie...
67
i Lyne 1993). W konsekwencji nacinania pni Poniedziałek i in. (2003) także uzyskali zmniejszenie przyrostów pola poprzecznego pnia.
Tabela 1. Przyrost powierzchni przekroju poprzecznego pnia śliwy odm. ‘Węgierka Łowicka’,
mierzony na wysokości 45 i 55 cm
Table 1. Plum trunk cross-section area increase of ‘Węgierka Łowicka’ cultivar measured
at 45 cm and 55 cm level [cm2]
Rok
Year
Cięcie ½ obwodu pnia
Cutting of ½ trunk
circumference
Kombinacja
kontrola
Control
45 cm
55 cm
Zdejmowanie paska kory na
Taking off a bark belt from
½ obwodu pnia
½ trunk circumference
45 cm
55 cm
¾ obwodu pnia
¾ trunk circumference
45 cm
55 cm
2002
22,9b*
20,7b
20,1b
22,0b
22,4b
11,9a
12,0a
2003
20,4a
15,5a
16,4a
17,1a
18,4a
15,4a
16,2a
2004
17,7a
13,2a
29,8b
14,2a
33,1b
12,1a
38,4b
2005
24,1b
11,9a
37,2c
13,1a
24,8b
10,7a
42,5c
Średnia
Mean
21,3abc
15,3ab
25,9bc
16,6ab
24,7bc
12,5a
27,3c
*Średnie oznaczone tą samą literą w obrębie roku nie różnią się istotnie wg testu Duncana na poziomie
istotności α=0,05 – Means values marked with the same letter do not differ significant at p = 0.05 according to Duncan’s multiple range test.
W trzecim roku doświadczenia (2004) zaobserwowano liczne odrośla korzeniowe oraz
pędy na pniu w okolicy miejsca wykonania zabiegu (tab. 2).
Tabela 2. Liczba odrośli korzeniowych oraz odrośli na pniu u śliwy odmiany ‘Węgierka Łowicka’
[szt./drzewo]
Table 2. Węgierka Łowicka cultivar amount of root suckers and stump-sprouts [piece for tree]
Zdejmowanie paska kory na
Nacinanie
Kombinacja
Taking off a bark belt from
½ obwodu pnia
kontrola
½
obwodu
pnia
¾ obwodu pnia
Cutting of ½ trunk
Control
½
trunk
¾ trunk
circumference
circumference
circumference
Średnia
Rok
Mean
Year
odrośla – suckers
korzeniowe
root
na pniu korzeniowe
root
on trunk
na pniu korzeniowe na pniu korzeniowe na pniu
on trunk
root
on trunk
root
on trunk
2004
0,3
0,0
9,0
5,3
8,2
5,1
6,8
7,2
5,2a
2005
0,7
0,0
11,8
4,7
12,3
5,5
9,2
9,5
6,7b
Średnia
Mean
0,5a
0,0a
10,4d
5,0b
10,3d
5,3b
8,0c
8,4cd
Objaśnienia jak w tab. 1. – Explanation as in Table 1.
Zjawisko to w roku 2005 znacznie przybrało na sile. Pod wpływem wykonanych zabiegów stwierdzono większą liczbę odrośli korzeniowych niż pędów wyrastających na pniu;
68
I. Ochman i in.
jedynie zdejmowanie paska kory z ¾ obwodu pnia wpływało na wytworzenie podobnej ilości pędów. Liczba odrośli była podobna przy różnych sposobach wykonania zabiegu. Według Baaba i Lafera (2005) odrośla korzeniowe pojawiają się głównie po zabiegu podcinania
korzeni.
Stwierdzono zróżnicowany wpływ sposobów nacinania pnia na wielkość plonów drzew
w poszczególnych latach badań (rys. 1). Nacinanie pni oraz zdejmowanie paska kory
z ½ obwodu pnia znacznie zwiększyło plon – średnio o ok. 30%. Poniedziałek i in. (2003)
również uzyskali zwiększenie plonu o ok. 30% u jabłoni. Natomiast drzewa poddane zabiegowi zdejmowania paska kory z ¾ obwodu pnia plonowały podobnie jak drzewa kontrolne,
a w roku 2003 nawet nieznacznie słabiej. W roku 2005 drzewa nie plonowały z powodu
silnych przymrozków (–9,6°C) występujących w czasie kwitnienia.
[%]
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
2002
2003
2004
Rok – Year
kombinacja kontrola – control
cięcie ½ obwodu pnia – cutting of ½ trunk circumference
zdejmowanie paska kory na ½ obwodu pnia – taking off a bark belt from ½ trunk circumference
zdejmowanie paska kory na ¾ obwodu pnia – taking off a bark belt from ¾ trunk circumference
Rys. 1 Plonowanie odmiany ‘Węgierka Łowicka’ (za 100% plonu przyjęto kombinację kontrolę)
Fig. 1. ‘Węgierka Łowicka’ cultivar yielding (100% of yield is a control value)
WNIOSKI
1. Zarówno usuwanie pasków kory, jak i wykonywanie płytkich nacięć na pniu (w kształcie
dwóch przeciwległych niezamykających się okółków), powodowało ograniczenie przyrostu pni pod miejscem wykonania zabiegu.
2. Nacinanie oraz usuwanie pasków kory z ½ obwodu pnia zwiększało o około 30% plonowanie, w odniesieniu do kombinacji kontrolnej.
3. Niekorzystnym skutkiem wszystkich rodzajów obrączkowania pni były liczne odrosty na
pniach oraz odrosty korzeniowe.
PIŚMIENNICTWO
Baab G., Lafer G. 2005. Kernobst. Harmonisches Wachstum – optimaler Ertrag. avBUCH.
Leopoldsdorf, 85–87.
Wpływ nacinania i obrączkowania pni na wzrost i plonowanie...
69
Cutting J.G., Lyne M.C. 1993. Girdling and the reduction in shoot xylem sap concentrations
of cytokinins and gibberellins in peach. J. Hort. Sci. 68, 619–626.
Lafer G. 1998. Einfliisse verschiedener Schnittintensitaten auf Triebwachstum. Ertrag
Fruchtqualitat. Obstbau 1, 10–15.
Maciak J. 2002. Ograniczanie wzrostu drzew przez cięcie pni, korzeni. Niwa Rol. 4, 9–10.
Ostrowska K., Chełpiński P. 1997. The relationship between growth indices of young pear tress.
Folia Hortic. 9 (2), 71–82.
Poniedziałek W., Porębski S., Rzeźnicka B. 2003. Wpływ nacinania pni, cięcia korzeni oraz podwójnego pnia na wzrost i plonowanie jabłoni. Folia Hortic. 2 Suplement 162–164.
Stangret C.R., Jadczuk E. 1998. Wpływ podkładki na wzrost i plonowanie jabłoni [w: XXXVII
Ogólnopolska Naukowa Konferencja Sadownicza], Skierniewice 25–27 sierpnia 1998. ISK,
Skierniewice, 526–529.
Szczepański A., Rejman S. 1987. Metodyka badań sadowniczych. PWRiL, Warszawa.
Werner T. 2002. Tańsze drzewka – droższe jabłka. Hasło Ogrod. 3, 8–9.