Mój Pamiętnik

ĆWICZENIE 2 : DEZYNFEKCJA, DEZYNSEKCJA, DERATYZACJA
DEZYNFEKCJA
1. Dezynfekcja – niszczenie w środowisku chorobotwórczych drobnoustrojów (bakterie, wirusy, grzyby).
2. RODZAJE ODKAŻANIA:
 Odkażanie zapobiegawcze wykonuje się co pewien czas, niezależnie, czy w fermie, wystąpiła choroba
zakaźna czy nie i dotyczy budynków inwentarskich, wybiegów, ramp załadowczych, środków
transportu, urządzeń oraz sprzętu do obsługi zwierząt, a także samych zwierząt (np. mycie i
dezynfekcja wymienia przed porodem, czy u prosiąt pępowiny po porodzie).W budynkach dezynfekcję
zapobiegawczą stosuje się zawsze przed, wpuszczeniem zwierząt do budynków inwentarskich jak
również po ich opuszczeniu.
 Odkażanie bieżące wykonuje się w czasie trwania choroby zakaźnej w stadzie. Celem tego odkażania
jest niszczenie zarazków wydalonych przez chore zwierzęta do środowiska i w ten sposób ograniczenie
szerzenia się choroby w stadzie, a często również na dalsze odległości. Odkażaniu bieżącemu podlega
także sprzęt, budynki, urządzenia jak również wybiegi, z którymi stykały się chore zwierzęta.
Dezynfekcję bieżącą prp wadzi' się aż do wygaśnięcia choroby zakaźnej w stadzie.
 Odkażanie końcowe wykonuje się po wygaśnięciu choroby zakaźnej w stadzie, w środowisku bowiem
po wyzdrowieniu zwierząt lub usunięciu zwierząt padłych pozostać mogą drobnoustroje
chorobotwórcze, które z kolei mogą zakażać nowo wprowadzone zwierzęta.
3. W praktyce wyróżnia się DWIE METODY DEZYNFEKCYJNE: fizyczną i chemiczną stosowane
oddzielnie jako wyłączne lub często razem, osiągając przez to lepszą skuteczność.
a) METODY FIZYCZNE
 Promieniowanie ultrafioletowe – w widmie promieniowania UV działanie bakteriobójcze
wykazuje frakcja charakteryzująca się długością fali poniżej 280 \μm. Udział tej frakcji w
widmie promieniowania słonecznego jest nieznaczny. Jednak w lampach kwarcowortęciowych używanych do naświetlania zwierząt wzrasta kilka tysięcy. Skuteczność
dezynfekcyjna UV emitowanego ze sztucznych źródeł promieniowania zależy od temperatury
powietrza w budynku, wilgotności, zapylenia powietrza, a przede wszystkim od dawki promieniowania. Skuteczność dezynfekcyjna tego promieniowania w stosunku do niektórych
drobnoustrojów może dochodzić do 99,9%. Stosawanie tego promieniowania w dużych
dawkach przy obecności zwierząt i ludzi może być dla nich niebezpieczne. Wykorzystanie
promieniowania U V d l a skutecznej dezynfekcji pomieszczeń może być jedynie
wykorzystywane w pomieszczeniach pustych.
 Wysoka temperatura – odkażanie termiczne może być prowadzone różnymi sposobami:
- Przez opalanie przedmiotów odpornych na działanie ognia (kojców metalowych,
wideł, łopat)
- Odkażanie gorącym powietrzem w temperaturze 160 °C przez 1,5 godziny (szkło i
metal.)
- Odkażanie przez gotowanie (narzędzia lekarskie, naczynia i odzież ochronna.)
- Odkażanie gorącą parą pod ciśnieniem prowadzone jest w autoklawach (narzędzia
chirurgiczne i bieliznę operacyjną)
 Promieniowanie jonizujące – odkażanie za pomocą promieni jonizujących, a szczególnie
promieni gamma, mających zdolności przenikania może dotyczyć wody, leków, narzędzi
lekarskich oraz przedmiotów z tworzyw sztucznych.
b) METODY CHEMICZNE
 Ogólne zasady dezynfekcjii chemicznej – spośród dużej palety chemicznych środków
odkażających dostępnych na rynku, przy wyborze odpowiedniego preparatu powinno się wziąć
pod uwagę następujące przesłanki:
- rodzaj choroby i odporność zarazka
- rodzaj obiektu dezynfekowanego (pasza, budynek, środki transportu, ścieki itp.)
- działanie środka na zwierzęta (aspekt toksykologiczny)
- agresywność środka na środowisko (kojce, przedmioty, budynek).


Efektywność dezynfekcji zależy od:
- właściwości bakteriobójczych środka odkażanego
- czasu działania
- stężenia i ilości zużytego roztworu na jednostkę powierzchni
- temperatury i wilgotności środowiska
- stężenia pH w środowisku
- temperatury roztworu
- obecności materii organicznej
- sposobu stosowania środka (polewanie, rozpylanie, fumigowanie)
Charakterystyka środków dezynfekcyjnych – obecnie znajduje się na runku wiele różnych
środków odkażających lub myjąco-dezynfekujących, krajowego lub zagranicznego
pochodzenia. Pogrupować je można następująco:
- Związki alkaliczna (zasady) : Wodorotlenek sodu, Ług potasowy, Wapno
- Kwasy : Kwas nadoctowy
- Aldechydy : Aldechyd glutarowy, Aldechyd mrówkowy
- Związki chloru : Chloramina, Halamid, Podchloryn sodu, Podchloryn wapnia,
Chlorogen, Fenol i związki fenolopochodne, Kreolina
- Preparaty jodoforowe : Jodofory
- Czwartorzędowe zasady aminowe : Sterinol, Laurosept
- Zwiazki wieloskładnikowe : Virkon, Lysoformin 3000, Lysoformin Special, Desoform,
CID 20, Atlantol AV5, Bioval, Medisan 2000, Impuls 70 AN, Steridial P.
DEZYNSEKCJA
1. Dezynsekcja - jest to zespół środków i sposobów zniszczenia szkodliwych owadów, pajęczaków i roztoczy w
środowisku zwierząt i ludzi.
2. PODZIAŁ INSEKTYCYDÓW w zależności od sposobu przenikania do ciała owada:
 insektycydy kontaktowe – przenikają przez powłoki zewnętrzne ciała
 insektycydy pokarmowe – działają przez przewód pokarmowy
 insektycydy oddechowe (fumiganty) – działają przez układ oddechowy
 insektycydy odstraszające – repelenty
3. METODY ZWALCZANIA OWADÓW:
a) Chemiczne insektycydy
 Związki nieorganiczne
 Węglowodory polichlorkowe
 Związki fodfoorganiczne
 Związki karbamidowe
 Pyretryny i pyretroidy
 Regulatory wzrostu i rozwoju owadów
 Inhibitory syntezy chityny
b) Metody mechaniczne
 Pułapki klejowe z atraktantem pokarmowym tzw. trapity,
 Pułapki z feromonami zawierające feromony płciowe wytwarzane przez samice,
 Lampy owadobójcze wabiące owady promieniami UV, często zaopatrzone w lepy, preparaty żelowe
wprowadzane do szpar i szczelin.
Terminy przeprowadzania zabiegów, wybór metod oraz dobór insektycydów zależą od wielu czynników,
z których najważniejsze to wilgotność i temperatura, typ obiektu hodowlanego, budowa ścian i podłóg,
system utrzymania zwierząt itd.
4. MUCHA DOMOWA i BOLIMUSZKA KLEPARKA – przenoszą bakterie, wirusy i grzyby, oocysty i jaja
robaków pasożytniczych. Niepokoją zwierzęta, są przyczyną zmniejszonej produkcyjności. Trudne jest ich
skuteczne zwalczanie w obiektach inwentarskich, mimo że jest mnóstwo preparatów do ich zwalczania,
zwłaszcza larw much w kale zwierząt, oborniku i gnojowicy. Stosuje się „skojarzone zwalczanie” polegające
na jednoczesnym zastosowaniu preparatu chemicznego zwalczającego muchy uskrzydlone i niszczącego
larwy (larwicydu).
2
DERATYZACJA
1. Deratyzacja – tępienie szczurów i innych gryzoni w zorganizowany sposób za pomocą rożnych zabiegów.
NAJCZĘSTSZE CHOROBY ZWIERZĄT HODOWLANYCH, PRZENOSZONYCH PRZEZ GRYZONIE:




bakteryjne: kolibakterioza, salmonelloza, pastereloza, leptospiroza, listerioza, tularemia, bruceloza,
gruźlica
pasożytnicze: toksoplazmoza, włośnica
choroby wirusowe, jak np. choroba Aujeszky, wścieklizna, wąglik, influenza
choroby grzybicze
2. STRATY GOSPODARCZE WYNIKAJĄCE Z:
 bezpośredniego zjadania i niszczenia paszy
 niszczenia konstrukcji budynków inwentarskich
 niszczenia instalacji elektrycznej i telefonicznej, wodnej i sanitarnej, komputerowej, urządzeń
sterowniczych itp.
 wywoływanie pożarów (skutek uszkodzenia instalacji elektrycznych)
Do najczęściej występujących gryzoni w Polsce należą szczury (szczur wędrowny i śniady) oraz myszy (mysz
domowa, mysz zaroślowa i mysz polna). Szczury zasiedlają sektory budynku stale zacienione (kanały
kanalizacyjne, przestrzenie podpodłogowe, głęboka ściółka) a myszy strefy oświetlone, np. poddasza użytkowe.
3. METODY ZAPOBIEGANIA I ZWALCZANIA GRYZONI
a) DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
 pozbawienie podstaw egzystencji – zabezpieczenie konstrukcyjne budynku i otoczenia: przed
wniknięciem (szczelność murów, drzwi, okien, dróg wentylacyjnych, podajników paszy), przed
zakładaniem gniazd (otwory, nisze), przed dostępem do źródeł pokarmu oraz wody
(najtrudniejsze do zrobienia, dotyczy głównie szczelnego magazynowania pasz i odpadów).
 Monitoring obecności gryzoni – związany z regularnymi inspekcjami zadzorowanego terenu.
Ocenie podlegają ślady pozytywne, które wskazują na obecność gryzoni (zapach, odchody,
nory, odgłosy), ślady negatywne, wskazujące na brak obecności gryzoni (pajęczyny, pył, kurz
itp.)
b) DZIAŁANIA EKSTERMINACYJNE - tępienie gryzoni, polega na uwolnieniu w sposób trwały
budynków i terenu fermy od gryzoni. Metody tępienia gryzoni:
 mechaniczne - rozmieszczenie pułapek, potrzasków, gilotynek. Efektywność w przypadku
obiektów inwentarskich jest znikoma
 biologiczne - wykorzystanie naturalnych wrogów jak psy czy koty, jednakże niedopuszczalne
jest utrzymywanie takich zwierząt na terenie fermy hodowlanej ze względu na możliwość
dalszego przenoszenia chorób
 bakteriologiczne - stosowanie przynęt skażonych zjadliwymi szczepami bakterii. Jest to
metoda aktualnie niedopuszczalna ze względu na możliwość zainfekowania zwierząt
hodowlanych i ludzi
 elektroniczne - rozmieszczenie odstraszaczy dźwiękowych, błyskowych, ultradźwiękowych lub
innych. Metoda ta jest skuteczna w krótkim czasie, po którym efekt jest znikomy, ponieważ
gryzonie przyzwyczajają się do zakłóceń
 chemiczne - stosowanie trucizn dla gryzoni - rodentycydów.
Z e względu na wysoką nieufność szczurów względem nowego pożywienia stosowany w deratyzacji chemicznej
rodentycyd powinien uniemożliwić gryzoniom połączenie objawów zatrucia z pobieraniem paszy. Jest to
możliwe jedynie w przypadku używania trucizn kumulujących (wolno działających), których efekt toksyczny
pojawia się po kilku dniach. Zbyt szybki czas działania powoduje powstanie informacji o zagrożeniu wśród
gryzoni i brak dalszego zainteresowania wykładaną trucizną, a w konsekwencji jedynie zmniejszenie liczebności
populacji. Ważne jest, aby używany preparat zawierał atraktant, gwarantujący wyższą smakowitość trucizny w
stosunku do dostępnej w obiekcie karmy, a z epizootycznego punktu widzenia niezbędna jest obecność środka
mumifikującego, ograniczającego rozkład (autolizę) padłych gryzoni.
3