Liczba dni Okoliczność Osoba, której ta okoliczność dotyczy

12-09-RZ-1-F-008-KO
8 zatrudnianie
Piątek | 12 września 2008
Możesz zwolnić pracownika,
który nie uzyska emerytury
Na pogrzeb rodzica konkubiny
trzeba wziąć urlop wypoczynkowy
ARKADIUSZ MIKA
OCHRONA PRZED ZWOLNIENIEM | Nie każdego
zatrudnionego w wieku przedemerytalnym musisz trzymać
w firmie. Wolno ci wtedy rozstać się z tą osobą,
która nigdy nie nabędzie uprawnień do świadczenia
JADWIGA SZTABIŃSKA
# – Mamy pracownicę, która
# mimo że ma prawie 60 lat,
bo urodziła się pod koniec
września 1948 r., ma
za sobą tylko cztery lata
pracy. Czy możemy
wypowiedzieć jej umowę
o pracę? – pyta czytelnik
DOBREJ FIRMY.
Zasadniczo pracownicy wwieku przedemerytalnym korzystają
z ochrony przed utratą pracy.
Pracodawcy nie wolno bowiem
wypowiedzieć umowy o pracę
zatrudnionemu, który ma:
∑ mniej niż cztery lata do osią# gnięcia wieku emerytalnego,
∑ okres zatrudnienia umożliwia# jący mu uzyskanie prawa
do emerytury z osiągnięciem
wieku emerytalnego.
Oba te warunki, wymienione
wart.39 k.p., muszą być spełnione łącznie. Ale czy na pewno
u wszystkich pracowników? To
już zależy od definicji „wieku
emerytalnego” i „uzyskania prawa doemerytury”.
# W jakim wieku
# Powszechny wiek emerytalny
to 60 lat dla kobiet i 65 lat dla
mężczyzn.Ito bez względu nato,
czy pracownik urodził się przed,
czy po 31 grudnia 1948 r., co ma
natomiast znaczenie dla warunków nabycia prawa do emerytury (por. art. 24 ust. 1 i art. 27 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, DzU
z2004 r. nr39, poz.353 ze zm., dalej ustawa oemeryturach zFUS).
Ale zakaz wypowiadania zart.39
k.p. nie dotyczy wyłącznie tego
wieku emerytalnego. Obejmuje
również ten obniżony, np. 55 lat
dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., jeśli spełnią inne warunki ustawowe. Jest on bowiem
zwykłym wiekiem emerytalnym
dla pracowników, którzy spełnią
warunki do przejścia na emeryturę wraz z jego osiągnięciem. Tak uznał Sąd Najwyższy
we wciąż aktualnym wyroku
z 29 lipca 1997 r. (I PKN 227/97).
# Dla ochrony przedemerytalnej ważne jest także, kiedy pracownik przekroczy granicę czte-
rech lat do osiągnięcia wieku
emerytalnego. Jeśli nastąpi to już
powręczeniu wypowiedzenia, to
ochrona nie działa w czasie wypowiadania, a zatem pracodawca jej nie złamał (por. wyrok SN
z 7 kwietnia 1999 r., I PKN
643/98). Wypowiedział umowę,
zanim się zaktywowała. Ale wypowiedzenie złożone już po aktywacji ochrony jest wadliwe, nawet jeśli wdniu, wktórym nastąpi zakończenie stosunku pracy,
pracownik osiągnie staż uprawniający go do świadczeń emerytalnych (por. wyrok SN z 19 maja1992 r., PRN19/92).
# Gdyby rozważać sytuację pracownicy z pytania wyłącznie
podkątem wieku emerytalnego,
to do tego dnia września br.,
w którym skończy 60 lat, jest
chroniona przed wypowiedzeniem. Pracodawca nie mógłby się
więc z nią rozstać w tym trybie.
# Po nabyciu uprawnień
# Warunki uzyskania prawa
do emerytury są uzależnione
od daty urodzenia. Osobom
urodzonym po31 grudnia1948 r.
przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego
(por. art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach z FUS). U nich nie ma
żadnego znaczenia okres zatrudnienia, jaki do tego czasu
zgromadziły. Zatem dla pracodawców zatrudniających takie
osoby ważny jest jedynie dzień,
w którym wejdą one w czteroletni okres ochronny przed
osiągnięciem wieku emerytalnego.
# Choć też nie zawsze. Bo gdy są
to pracownicy urodzeni po
31 grudnia1948 r. aprzed1 stycznia 1969 r., którzy chcą przejść
naemeryturę wobniżonym wieku emerytalnym, muszą mieć
odpowiednią ilość okresów składkowych i nieskładkowych. I to
do 31 grudnia 2008 r., bo to jest
data, do której powinni spełnić
warunki do uzyskania emerytury, pod warunkiem że nie przystąpili do otwartego funduszu
emerytalnego albo złożyli wniosek oprzekazanie środków zgromadzonych na rachunku w
otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS,
na dochody budżetu państwa
(por. art. 46 ust. 1 ustawy o emeryturach zFUS).
◊ rp .pl
stającej nautrzymaniu pracownika lub podjego bezpośrednią
opieką.
W tabeli przedstawiamy
wszystkie przysługujące pracownikom urlopy okolicznościowe.
# Matka konkubiny nie była teściową pracownika, gdyż za teściową uważa się wyłącznie matkę żony (męża). Wzwiązku ztym
pracownikowi nie przysługuje
urlop okolicznościowy.
# Jeden dzień urlopu okolicznościowego pracownik otrzymałby
wzwiązku ze śmiercią matki konkubiny wyłącznie wtedy, gdyby ją
utrzymywał lub opiekował się nią
(np. była to osoba starsza, schorowana, wymagająca codziennej
pielęgnacji, która mieszkała
z konkubentami). Jeżeli tak nie
było, to chcąc uczestniczyć w jej
pogrzebie, będzie musiał przeznaczyć na to urlop wypoczynkowy lub bezpłatny, oczywiście
jeśli szef mu go udzieli.
# Pracodawca wprzepisach wewnątrzzakładowych może ustalić, że pracownikowi przysługuje
urlop okolicznościowy w związku ze śmiercią konkubiny lub jej
rodziców, np. odpowiednio dwa
dni i jeden dzień. Byłoby to rozwiązanie zgodne z prawem, jako
korzystniejsze od ogólnie obowiązujących regulacji. Taki dodatkowy urlop okolicznościowy
byłby szczególnie uzasadniony
w firmach, w których wielu pracowników pozostaje w nieformalnych związkach.
I wreszcie ostatnia grupa, # – Pracownik poprosił mnie
doktórej należy pracownica czy# o udzielenie mu jednego
telnika – osoby urodzone przed
dnia urlopu okolicznościo1 stycznia 1949 r. Dla nich, obok
wego w związku
wieku emerytalnego, ważne jest
z pogrzebem matki jego toposiadanie odpowiedniej liczby
warzyszki życia. Pracownik
okresów składkowych i niejest kawalerem i żyje w nieskładkowych. U kobiet musi to
formalnym związku. Czy
być:
w tej sytuacji przysługuje
∑ 20 lat, jeśli przechodzi na ememu urlop okolicznościowy?
# ryturę w wieku powszechnym
– pyta czytelnik DOBREJ
(60 lat),
FIRMY.
∑ 15 lat, jeśli nie ma wymaga# nych 20 lat i ma skończone
60 lat życia,
Nie. Pracownikowi nie przy∑ 30 lat, jeśli chce przejść naeme- sługuje urlop okolicznościowy
# ryturę wwieku55 lat,
w związku ze śmiercią matki
∑ 20 lat, jeśli chce przejść konkubiny, chyba że pozostawa# na emeryturę w wieku 55 lat ła ona pod jego bezpośrednią
i jest całkowicie niezdolna opieką lub na jego utrzymaniu.
dopracy.
Zwolnienia odpracy związane ze
Dla mężczyzn okresy te wyno- zgonem i pogrzebem bliskich
szą:
osób zostały uregulowane wroz∑ 25 lat, jeśli przechodzi na eme- porządzeniu z 15 maja 1996 r.
# ryturę w wieku powszechnym wsprawie sposobu usprawiedli(65 lat),
wiania nieobecności w pracy
∑ 20 lat, jeśli nie ma wymaga- oraz udzielania pracownikom
# nych 20 lat i ma skończone zwolnień od pracy (DzU nr 60,
65 lat życia,
poz. 281 ze zm.). Zgodnie z jego
∑ 35 lat, jeśli chce przejść naeme- § 15 pracodawca musi zwolnić
# ryturę wwieku55 lat,
odpracy pracownika na:
∑ 25 lat, jeśli chce przejść na eme- ∑ dwa dni – w razie zgonu i po# ryturę wwieku55 lat ijest całko- # grzebu małżonka pracownika
wicie niezdolny dopracy.
lub jego dziecka, ojca, matki, ojTo są dane zart.27 –29 ustawy
czyma lub macochy,
o emeryturach z FUS. A trzeba ∑ jeden dzień – w razie zgonu
jeszcze pamiętać o nauczycie- # i pogrzebu jego siostry, brata,
lach czy pracownikach zatrudteściowej, teścia, babki, dziadnionych w szczególnych warunka, a także innej osoby pozokach i w szczególnym charakterze, gdzie też liczy się okres zatrudnienia (patrz rozporządze- >KOMU I ILE DNI URLOPU OKOLICZNOŚCIOWEGO PRZYSŁUGUJE
nie Rady Ministrów z 7 luteLiczba dni
Okoliczność
Osoba, której ta okoliczność dotyczy
go 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrud2
pracownik
ślub
nionych w szczególnych warun1
dziecko pracownika
kach lub wszczególnym charak2
narodziny dziecka
pracownik
terze, DzU nr 8, poz. 43 ze zm.).
2
małżonek pracownika
# Co z tego wynika? Tyle że to
2
dziecko pracownika
jest jedyna grupa pracowników,
2
ojciec lub matka pracownika
dla których muszą być spełnione
2
ojczym
lub macocha pracownika
zgon i pogrzeb
oba warunki zart.39 k.p., aby za1
siostra lub brat pracownika
kaz wypowiadania działał. Ajeśli
1
teść lub teściowa pracownika
tak ijeśli dotej grupy należy pra1
babcia lub dziadek pracownika
cownica, która ma tylko cztery la1
inna osoba pozostająca na utrzymaniu pracownika
ta pracy, to mimo że jest wczterolub pod jego bezpośrednią opieką
letnim okresie przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, ochrona przedemerytalna jej nie dotyczy. Szef może
jej więc wypowiedzieć umowę >CZYTELNICY PYTAJĄ
dF ODPOWIADA
o pracę, bo taka pracownica nie
spełni warunku nabycia uprawnień emerytalnych z osiągnięciem wieku emerytalnego (por. # ∑ Pracodawca wymaga od pracowników, aby zakładali konta we wskazanym
wyrok SN z 28 marca 2002 r.,
przez niego banku. Muszą więc ponieść koszty założenia i utrzymywania
I PKN 141/01, mimo że dotyczy
rachunku, nawet gdyby woleli otrzymywać pensję do rąk własnych.
o obniżonego wieku emerytalCzy szef może zmuszać pracownika, aby założył konto?
nego). Chyba że jest w stanie zebrać odpowiednią liczbę okrePracodawca nie może wymagać od pracownika uruchomienia rachunku
sów składkowych i nieskładko- bankowego, na który trafiać będzie jego wynagrodzenie za pracę. Art. 86 k.p.
wych, co jest jednak mało praw- stanowi, że przełożony musi wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie
dopodobne.
określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy. Co do
zasady wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej, a częściowe
spełnienie go w innej niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy przewidują
to ustawy lub układ zbiorowy pracy. Zasadą jest także, że wypłaty dokonuje się do
rąk pracownika. Inny sposób jest dopuszczalny wyłącznie, gdy przewiduje to układ
zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie. Jeżeli
u pracodawcy nie obowiązuje układ zbiorowy wskazujący, że wynagrodzenie
wypłaca się bezgotówkowo, bezpośrednio na rachunki bankowe pracowników,
taka forma bezwzględnie wymaga pisemnej zgody podwładnego. Zgody tej nie
mogą zastąpić przepisy regulaminu wynagradzania, a ich postanowienia są
niezgodne z prawem w zakresie, w jakim przewidują wypłatę pensji inaczej niż
do rąk pracownika. Sąd Najwyższy w wyroku z 24 września 2003 r. (I PK 324/02)
stwierdził, że wymaganie pisemnej zgody pracownika na bezgotówkową formę
wypłaty wynagrodzenia za pracę ma ściśle bezwzględnie obowiązujący charakter,
a postanowienie regulaminu pracy dopuszczające ustną zgodę jest nieważne.
—Maciej Telec, legislator w biurze Senatu
Pensja na konto tylko za zgodą podwładnego