Projekt ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia

Projekt
ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia……………………….2012 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie autostrad płatnych
Na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz
o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2571, z późn. zm.1))
zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie autostrad płatnych
(Dz. U. Nr 121, poz. 1034 oraz z 2011 r. Nr 246 poz. 1465) po § 1 dodaje się § 1a
w brzmieniu:
„§ 1a. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad nie pobiera opłat od pojazdów,
o których mowa w art. 37a ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 października 1994 r.
o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, korzystających z autostrady
wyłącznie na odcinku autostrady A4: węzeł Kleszczów – węzeł Sośnica.”.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia.
PREZES RADY MINISTRÓW
1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 155,
poz. 1297, Nr 172, poz. 1440, z 2006 r. Nr 12, poz. 61, z 2007 r. Nr 23, poz. 136 i Nr 99, poz. 666, z 2008 r. Nr 218 poz.
1391, z 2009 r. Nr 3, poz. 11, Nr 19, poz. 101, Nr 86, poz. 720, Nr 115, poz. 966, Nr 143, poz. 1164, Nr 157, poz. 1241 i Nr
223 poz. 1776 oraz z 2011 r. Nr 234 poz. 1387.
Uzasadnienie
Zgodnie z generalną zasadą określoną w art. 37a ust. 1 ustawy z dnia 27 października
1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2571, z późn. zm.), za przejazd autostradą pobierane są opłaty.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie autostrad płatnych
(Dz. U. Nr 121, poz. 1034 oraz z 2011 r. Nr 246, poz. 1465) stanowi realizację delegacji
zawartej w art. 1 ust. 2 ww. ustawy, zgodnie z którą Rada Ministrów określi autostrady lub
ich odcinki, które będą budowane i eksploatowane albo wyłącznie eksploatowane jako płatne.
Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia, autostradami budowanymi i eksploatowanymi jako
płatne są:
1) A1
Gdańsk – Toruń – Łódź - Piotrków Trybunalski – Częstochowa – Gliwice –
Gorzyczki - granica państwa,
2) A2
granica państwa – Świecko – Poznań – Łódź – Warszawa - Biała Podlaska –
Kukuryki - granica państwa,
3) A4
granica państwa – Jędrzychowie – Krzyżowa – Legnica – Wrocław – Opole –
Gliwice – Katowice – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Korczowa - granica państwa,
4) A18 granica państwa – Olszyna - Krzyżowa.
Wyjątkiem od powyższej zasady pobierania opłat za przejazd autostradą są sytuacje,
w których autostrada nie została przystosowana do poboru opłat.
Przedmiotowy projekt dokonuje zmiany ww. rozporządzenia poprzez dodanie nowego
przepisu (§ 1a), w którym zaproponowano aby kierowcy motocykli oraz pojazdów
samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony a więc
głównie samochodów osobowych poruszający się w ruchu lokalnym po wskazanym odcinku
autostrady leżącym w pobliżu miasta Gliwice nie uiszczali opłat za przejazd tym odcinkiem.
Za przejazd wskazanym odcinkiem autostrady płaciłyby natomiast pojazdy poruszające się w
ruchu tranzytowym oraz pojazdy rozpoczynające lub kończące podróż na tym odcinku.
Projektowana zmiana rozporządzenia dotyczy odcinka autostrady budowanego
i
eksploatowanego
przez
Generalnego
Dyrektora
Dróg
Krajowych
i
Autostrad
przebiegającego w pobliżu aglomeracji śląskiej na odcinku autostrady A4 Gliwice –
Katowice.
Projekt budowy autostrady A4 Wrocław (Bielany Wrocławskie) – Gliwice
(Kleszczów)
realizowany
był
przez
GDDKiA
w
latach
2000-2003.
Budowa
współfinansowana była z przedakcesyjnych środków Unii Europejskiej. Następnie
2
dobudowano odcinki autostrady do węzła Sośnica. Odcinek w okolicy Gliwic (Kleszczów –
Sośnica) oddano ostatecznie do eksploatacji w październiku 2005 r. Jego budowa była
współfinansowana ze środków Funduszu Spójności. Od momentu rozpoczęcia prac zakładano
na tym odcinku funkcjonowanie systemu poboru opłat, którego uruchomienie planowano na
połowę roku 2012 r. Obecnie prace przy budowie systemu, dobiegają końca. System ten jest
tzw. systemem zamkniętym, który umożliwia zróżnicowanie stawki za przejazd dowolnym
odcinkiem międzywęzłowym. Zmiana rozporządzenia umożliwi niepobieranie opłaty od
pojazdów lekkich poruszających się na wskazanym odcinku autostrady w ruchu lokalnym
mimo, iż został on przez ustawodawcę wskazany w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16
lipca 2002 r. w sprawie autostrad płatnych określającym autostrady lub ich odcinki, które
będą budowane i eksploatowane albo wyłącznie eksploatowane jako płatne.
Zatem niezwłoczne wprowadzenie zmiany w przepisach, które wejdą w życie przed
dniem uruchomienia systemu, umożliwi kierowcom korzystanie z proponowanego
rozwiązania w sposób zsynchronizowany z systemem, który zacznie funkcjonować w połowie
roku 2012 r.
Dzięki proponowanemu rozwiązaniu obwodnica Gliwic przyczyni się do odciążenia
ruchu miejskiego i będzie służyć głównie obsłudze ruchu lokalnego.
Z punktu widzenia użytkownika poruszającego się w obrębie tego odcinka, będzie to
oznaczało konieczność pobrania biletu poświadczającego wjazd w określonym miejscu (tj. na
tzw. placu poboru opłat w Żernicy), na tzw. stacjach poboru opłat w obrębie węzłów
„Kleszczów”, „Ostropa” i „Bojków” oraz jego oddanie inkasentowi, który nie naliczy opłaty
za przejazd, przy zjeździe z autostrady w jednym z tychże miejsc. Jednocześnie bilet taki
umożliwi prawidłowe naliczenie opłaty za przejazd, gdy użytkownik skorzysta z odcinka w
całości płatnego, na zachód od węzła „Kleszczów”. System, który opiera się na pobraniu
biletu przy wjeździe na autostradę jest z powodzeniem stosowany na dwóch innych
autostradach płatnych w Polsce tj. A1 Gdańsk – Toruń i A2 Konin – Stryków.
Wprowadzenie takiego rozwiązania uzasadnione jest jednym z najwyższych w Polsce
szacunkowych poziomów ruchu aglomeracyjnego pojazdów osobowych na przedmiotowym
odcinku,
który przekracza
50%.
Prognozy
międzywęzłowych przedstawiają się następująco:
ruchu
dla
poszczególnych
odcinków
Odcinek A4
Prognozowany ruch pojazdów
w 2015 r. (w tym udział
pojazdów ciężkich w %)
Prognozowany ruch pojazdów
w 2030 r. (w tym udział
pojazdów ciężkich w %)
Kleszczów - Ostropa
Ostropa - Bojków
Bojków - Sośnica
34100 (29,9%)
34100 (29,9%)
39300 (29%)
54100 (31,7%)
54100 (31,7%)
62500 (30,1%)
Projektowane rozporządzenie objęłoby swoim zakresem ok. 20 km autostrady A4.
Projektowane rozporządzenie nie obejmuje odcinków budowanych i eksploatowanych
bądź wyłącznie eksploatowanych przez partnerów prywatnych. Przychody z opłaty pobieranej
na odcinkach zarządzanych przez GDDKiA stanowią przychód Krajowego Funduszu
Drogowego. Natomiast Fundusz stanowi podstawowe źródło finansowania inwestycji
drogowych w Polsce. Ewentualne zwolnienie z opłat za przejazd odcinkiem autostrady
spowodowałoby uszczuplenie wpływów z opłat do Krajowego Funduszu Drogowego.
Projektowane rozporządzenie nie obejmuje pojazdów ciężarowych o dopuszczalnej
masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Ograniczeniem w tym zakresie są zapisy dyrektywy
2006/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. zmieniającej dyrektywę
1999/62/WE w sprawie pobierania opłat za użytkowanie niektórych typów infrastruktury
przez pojazdy ciężarowe (Dz. U. UE L 157 z 09.06.2006, str. 8), które przewidują odrębny
system opłat dla samochodów ciężarowych. System ten został wprowadzony odrębnym aktem
prawnym, a mianowicie ustawą z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o drogach
publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 218, poz. 1391), która weszła w życie
24 grudnia 2008 r. Zgodnie z zapisami przedmiotowej ustawy począwszy od dnia 1 lipca
2011 r. samochody ciężarowe są objęte opłatą elektroniczną za przejazd po wybranych
odcinkach autostrad, drogach ekspresowych oraz pozostałych drogach krajowych. Sieć dróg
objętych elektronicznym systemem poboru opłat
określona została w odrębnym
rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie dróg krajowych lub ich
odcinków, na których pobiera się opłatę elektroniczną, oraz wysokości stawek opłaty
elektronicznej (Dz. U. Nr 80, poz. 433).
W dniu 25 września 2009 r. została zawarta umowa z konsorcjum spółek Strabag i
Egis Project na dostosowanie autostrady A4 na odcinku Wrocław – Katowice (Sośnica) do
standardów autostrady płatnej i do poboru opłat. Systemem w imieniu Generalnego Dyrektora
Dróg Krajowych i Autostrad będzie natomiast zarządzać spółka Kapsch. Prace zostały
zasadniczo ukończone, a uruchomienie systemu poboru opłat planowane jest na 1 czerwca
4
2012 r. Większość kosztów związanych z kontraktem tj. 249 mln PLN została już poniesiona
przez zamawiającego – Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Wybudowany
system obejmuje tzw. stacje poboru na węzłach oraz dwa tzw. place poboru opłat na krańcach
odcinka płatnego. Taka struktura umożliwia zróżnicowanie w dowolnym czasie stawek opłat
(lub zaniechanie poboru opłat), na dowolnym odcinku międzywęzłowym, w tym na odcinku
Kleszczów – Sośnica stanowiącym południową obwodnicę Gliwic.
Ponadto, zmiana stawki opłaty za przejazd, z punktu widzenia nakładów finansowych,
może wymagać poniesienia kosztów związanych z poinformowaniem użytkowników o takiej
taryfie (np. cenniki na autostradzie) i jednorazowej konfiguracji, dostosowanego już obecnie
do takich zmian, systemu informatycznego.
Z uwagi na ważny interes społeczny oraz ze względu na planowane z dniem 1 czerwca
br. rozpoczęcie poboru opłat za przejazd autostradą A4 odcinek Wrocław - Gliwice,
proponuje się, aby rozporządzenie dotyczące odcinka węzeł Kleszczów - węzeł Sośnica
weszło w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia. Nie narusza to zasad
demokratycznego państwa prawnego zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o
ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10
poz. 1795, z późn. zm.), który dopuszcza taką możliwość w uzasadnionych przypadkach.
Projektowane rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania
krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn.
zm.), w związku z tym nie podlega notyfikacji.
Przedmiotowy projekt rozporządzenia, stosownie do § 11a uchwały nr 49 Rady
Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. Nr 13, poz. 221,
z późn. zm.) zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum
Legislacji.
Projekt jest ujęty w Wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów.
Przedmiotowy projekt rozporządzenia jest zgodny z obowiązującymi regulacjami Unii
Europejskiej w tym zakresie.
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Podmioty, na które oddziałuje regulacja
Projektowana regulacja będzie oddziaływać na Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych
i Autostrad. Ponadto projekt kierowany jest do podmiotów korzystających z wymienionych
odcinków autostrad, wykorzystujących w tym celu pojazdy samochodowe o dopuszczalnej
masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony oraz motocykle poruszające się w ruchu
lokalnym.
2. Konsultacje społeczne
Przedmiotowy projekt w ramach konsultacji społecznych został przesłany do
następujących podmiotów:
1) Polskiego Kongresu Drogowego;
2) Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP;
3) Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa;
4) Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa;
5) Unii Metropolii Polskich;
6) Związku Miast Polskich;
7) Związku Gmin Wiejskich RP;
8) Związku Powiatów Polskich;
9) Związku Województw RP;
10) Gdańsk Transport Company S.A;
11) Autostrada Wielkopolska S.A.;
12) Autostrada Wielkopolska II S.A.;
13) Stalexport Autostrada Małopolska S.A.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Przyjęcie projektu spowoduje zmniejszenie
wpływów Krajowego
Funduszu
Drogowego z tytułu opłat, które mogłyby być pobierane za przejazd wymienionymi
odcinkami autostrady A4 od samochodów osobowych oraz motocykli poruszających się w
ruchu lokalnym.
6
Wyniki przeprowadzonych analiz ruchu pozwoliły na wyodrębnienie dla wskazanego
odcinka autostrady liczby pojazdów lekkich korzystających z niego w ruchu lokalnym.
Wyniki przeprowadzonych obliczeń w zakresie utraty dochodów administracji drogowej
(Krajowego Funduszu Drogowego) z tytułu nie wprowadzenia opłat za korzystanie z
wskazanego odcinka autostrady przez pojazdy lekkie poruszające się tylko w ruchu lokalnym
przedstawiają się następująco: w oparciu o prognozy Biura Studiów GDDKiA wykonane w
styczniu 2012 r. zwolnienie z opłat pojazdów osobowych na odcinku Kleszczów – Sośnica
spowoduje zmniejszenie przychodów Krajowego Funduszu Drogowego od 10 mln PLN
(przy poziomie ruchu szacowanym na 2015 r.) do 16 mln PLN (przy poziomie ruchu
szacowanym na 2030 r. rocznie (przy stawce 10 gr/km).
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Brak bezpośredniego wpływu projektowanego rozporządzenia na rynek pracy. Pośrednio
projekt przyczyni się do ograniczenia kosztów dojazdu do miejsc pracy zlokalizowanych w
okolicy wskazanego odcinka autostrady dla użytkowników z niego korzystających.
5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Brak bezpośredniego wpływu projektowanego rozporządzenia na konkurencyjność
gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Pośrednio projekt rozporządzenia przyczyni się do ograniczenia kosztów dojazdu do
miejsc prac zlokalizowanych w okolicy wskazanego odcinka autostrady dla użytkowników z
niego korzystających.
Projektowane rozwiązanie przyniesie korzyści społeczne w postaci: odciążenia z
ruchu często przeciążonych dróg lokalnych (mniejsza uciążliwość dla otoczenia bezpośrednio
przylegającego do tych dróg i mniejsze koszty eksploatacji i remontów tego typu
infrastruktury) i ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko (zmniejszenie emisji
zanieczyszczeń i emisji hałasu i wibracji w zabudowanych korytarzach dróg).
6. Wpływ na sytuację i rozwój regionalny
Projekt będzie korzystnie wpływał na sytuację i rozwój regionu, na którego terenie
zlokalizowany jest wskazany odcinek autostrady.