rozdział ii - Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA

Transkrypt

D  I  A  G  R  A  M S. C.
S.T.W. i O. R. B. Budowa kotłowni wodnych zasilanych gazem ziemnym GZ-50 i instalacji centralnego ogrzewania w budynkach zlokalizowanych przy
Zbiorniku Wodnym Goczałkowice
WSTĘP.
1.1.
Przedmiot Szczegółowej Specyfikacji Technicznej
Przedmiotem niniejszej SST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z budową kotłowni wodnych zasilanych gazem
ziemnym GZ-50 i instalacji centralnego ogrzewania w budynkach zlokalizowanych przy Zbiorniku Wodnym Goczałkowice, Goczałkowice ul. Jeziorna 86.
1.2.
1.2.1




















1.2.2





1.2.2
















Zakres robót objętych SST (ilości wg przedmiaru robót)
Budynek administracyjny:
demontaż urządzeń kotłowni, w tym dwóch kotłów centralnego ogrzewania typ EPCO;
skucie tynków na ścianach i suficie w części pomieszczenia przeznaczonej na kotłownię gazową;
wydzielenie pomieszczenia nowej kotłowni przez wymurowanie ściany z boczków gazobetonowych gr. 24 cm obustronnie otynkowanej;
wykonanie nowego wejścia 90 x 200 cm do pomieszczenia magazynowego od strony korytarza;
tynkowanie pomieszczenia projektowanej kotłowni (tynk cementowo wapienny);
wykonanie studzienki schładzającej o wym. 60 x 60 x 60 cm;
wykonanie otworu wentylacyjnego nawiewnego 210 x 200 mm. Otwór powinien być zabezpieczony od zewnątrz siatką;
wymiana okna rozwieralno – uchylnego o wym. 60 x 50 cm;
wymiana okna stałego E 60 o wym. 60 x 50 cm;
wykonanie nowej posadzki z płytek ceramicznych, antypoślizgowych R11;
ułożenie płytek ceramicznych na ścianach do wysokości 160 cm;
malowanie ścian i sufitu w kotłowni dwukrotnie farbą emulsyjną;
wstawienie do kotłowni drzwi wejściowych dwuskrzydłowych o wym. 180 x 200 cm. Drzwi powinny otwierać się na zewnątrz, powinny mieć od
wewnątrz pomieszczenia zamknięcie bezklamkowe otwierające się pod naciskiem oraz powinny posiadać klasę odporności ogniowej EI 60;
budowa dwufunkcyjnej kotłowni wodnej opalanej gazem ziemnym, pracującej na cele centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, na
bazie kotła gazowego kondensacyjnego INNOWENS PRO MCA 90 o mocy znamionowej 84,2 kW, prod. DE DIETRICH oraz podgrzewacza
pojemnościowego typ BP 500 o pojemności 500 l prod. DE DIETRICH.
budowa instalacji wodociągowej na potrzeby kotłowni;
budowa instalacji kanalizacyjnej na potrzeby kotłowni;
budowa instalacji gazowej na potrzeby kotłowni;
budowa instalacji elektrycznych dla potrzeb kotłowni;
demontaż instalacji centralnego ogrzewania z rur stalowych z grzejnikami ożebrowanymi;
budowa instalacji z rur z miedzianych, w tym: montaż grzejników stalowych płytowych z blachy stalowej walcowanej na zimno, montaż zaworów
termostatycznych z głowicami gazowymi i podpionowych zaworów regulacyjnych.
Budynek warsztatowy:
montaż dwufunkcyjnego kotła gazowego kondensacyjnego, opalanego gazem ziemnym typ MCR3 24/28MI o mocy 23,4 kW prod. DE
DIETRICH, pracującego na cele centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej;
podłączenie istniejącej instalacji wody zimnej i cieplej wody użytkowej do kotła;
budowa instalacji elektrycznych dla potrzeb kotła;
demontaż elektrycznych grzejników akumulacyjnych;
budowa instalacji z rur z miedzianych, w tym: montaż grzejników stalowych płytowych z blachy stalowej walcowanej na zimno, montaż zaworów
termostatycznych z głowicami gazowymi.
Budynek biurowy:
demontaż urządzeń kotłowni, w tym kotła centralnego ogrzewania typ PND o mocy 35,0 kW;
skucie tynków na ścianach i suficie w części pomieszczenia przeznaczonej na kotłownię gazową;
wydzielenie pomieszczenia nowej kotłowni przez wymurowanie ściany z boczków gazobetonowych gr. 24 cm obustronnie otynkowanej;
obudowa ściany gr. 12 cm płytami gipsowymi ogniochronnymi np. GKF prod. KNAUF (15 mm EI 30);
tynkowanie pomieszczenia projektowanej kotłowni (tynk cementowo wapienny);
wykonanie otworu wentylacyjnego nawiewnego 200 x 150 mm. Otwór powinien być zabezpieczony od zewnątrz siatką;
wykonanie nowej posadzki z płytek ceramicznych, antypoślizgowych R11;
wymiana okna stałego 195 x 60 cm w pomieszczeniu kotła na okno o klasie odporności ogniowej E 60.
ułożenie płytek ceramicznych na ścianach do wysokości 160 cm;
malowanie ścian i sufitu w kotłowni dwukrotnie farbą emulsyjną;
wstawienie do kotłowni drzwi wejściowych o wym. 90 x 200 cm. Drzwi powinny otwierać się na zewnątrz, powinny mieć od wewnątrz
pomieszczenia zamknięcie bezklamkowe otwierające się pod naciskiem oraz powinny posiadać klasę odporności ogniowej EI 30;
budowa dwufunkcyjnej kotłowni wodnej opalanej gazem ziemnym, pracującej na cele centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, na
bazie kotła gazowego kondensacyjnego INNOWENS PRO MCA 45 o mocy znamionowej 40,0 kW, prod. DE DIETRICH;
budowa instalacji wodociągowej na potrzeby kotłowni;
budowa instalacji kanalizacyjnej na potrzeby kotłowni;
budowa instalacji gazowej na potrzeby kotłowni;
budowa instalacji elektrycznych dla potrzeb kotłowni;
ROZDZIAŁ I. WYMAGANIA OGÓLNE.
1. WSTĘP
1.1.Przedmiot Szczegółowej Specyfikacji Technicznej
Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót budowlanych
związanych z budową kotłowni wodnych zasilanych gazem ziemnym GZ-50 i instalacji centralnego ogrzewania w budynkach zlokalizowanych przy
Zbiorniku Wodnym Goczałkowice, Goczałkowice ul. Jeziorna 86.
1.2. Zakres robót objętych specyfikacją
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji obejmują wymagania ogólne, wspólne dla robót budowlanych objętych szczegółowymi
specyfikacjami technicznymi.
1
D  I  A  G  R  A  M S. C.
1.3. Określenia podstawowe
Użyte w SST wymienione poniżej określenia należy rozumieć w każdym przypadku następująco:
1.3.1. Dziennik budowy - dziennik, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz
zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót.
1.3.2. Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upoważniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach
realizacji kontraktu.
1.3.3. Rejestr obmiarów - akceptowany przez Inżyniera zeszyt z ponumerowanymi stronami, służący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru
dokonywanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ew. dodatkowych załączników. Wpisy w rejestrze obmiarów podlegają potwierdzeniu przez Inżyniera.
1.3.4. Laboratorium - laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z
oceną jakości materiałów oraz robót.
1.3.5. Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodne z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, zaakceptowane
przez Inżyniera.
1.3.6. Odpowiednia (bliska) zgodność - zgodność wykonywanych robót z dopuszczonymi tolerancjami, a jeśli przedział tolerancji nie został określony - z
przeciętnymi tolerancjami, przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych.
1.3.7. Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem dokumentacji projektowej.
1.3.8. Przetargowa dokumentacja projektowa - część dokumentacji projektowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i wymiary obiektu będącego
przedmiotem robót.
1.3.9. Ślepy kosztorys - wykaz robót z podaniem ich ilości (przedmiarem) w kolejności technologicznej ich wykonania.
1.3.10. Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego, stanowiąca odrębną całość konstrukcyjną lub technologiczną, zdolną do samodzielnego
spełnienia przewidywanych funkcji techniczno-użytkowych. Zadanie może polegać na wykonywaniu robót związanych z budową, modernizacją,
utrzymaniem oraz ochroną budowli lub jej elementu.
1.3.11. Inżynier / Inspektor nadzoru/ – osoba reprezentująca Zamawiającego , posiadająca odpowiednie pełnomocnictwa Zamawiającego do kontaktów z
Wykonawcą .
1.4. Ogólne wymagania dotyczące robót
Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inżyniera.
1.4.1. Przekazanie terenu budowy
Zamawiający w terminie określonym w dokumentach umowy przekaże Wykonawcy teren budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi
uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, lokalizację i współrzędne punktów głównych trasy oraz reperów, dziennik budowy oraz egzemplarz
dokumentacji projektowej i `komplet SST.
Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru końcowego robót.
Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt.
1.4.2. Dokumentacja projektowa
Dokumentacja projektowa będzie zawierać rysunki, obliczenia i dokumenty, zgodne z wykazem podanym w szczegółowych warunkach umowy .
1.4.3. Zgodność robót z dokumentacją projektową i SST
Dokumentacja projektowa, SST oraz dodatkowe dokumenty przekazane przez Inżyniera Wykonawcy stanowią część umowy, a wymagania
wyszczególnione w choćby jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak jakby zawarte były w całej dokumentacji.
W przypadku rozbieżności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje kolejność ich ważności wymieniona w „Szczegółowych
warunkach umowy”.
Wykonawca nie może wykorzystywać błędów lub opuszczeń w dokumentach kontraktowych, a o ich wykryciu winien natychmiast powiadomić
Inżyniera, który dokona odpowiednich zmian i poprawek.
W przypadku rozbieżności opis wymiarów ważniejszy jest od odczytu ze skali rysunków.
Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały będą zgodne z dokumentacją projektową i SST.
Dane określone w dokumentacji projektowej i w SST będą uważane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach
określonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli muszą być jednorodne i wykazywać zgodność z określonymi wymaganiami, a
rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji.
W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z dokumentacją projektową lub SST i wpłynie to na niezadowalającą jakość
elementu budowli, to takie materiały zostaną zastąpione innymi, a roboty rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy.
1.4.4. Zabezpieczenie terenu budowy
Zabezpieczenie terenu budowy w robotach o charakterze inwestycyjnym
Wykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia terenu budowy w okresie trwania realizacji kontraktu aż do zakończenia i odbioru
ostatecznego robót.
Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie utrzymywać tymczasowe urządzenia zabezpieczające, w tym: ogrodzenia, poręcze, oświetlenie,
sygnały i znaki ostrzegawcze, dozorców, wszelkie inne środki niezbędne do ochrony robót, wygody społeczności i innych.
Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inżynierem oraz przez
umieszczenie, w miejscach i ilościach określonych przez Inżyniera, tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inżyniera. Tablice
informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót.
Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę umowną.
1.4.5. Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót
Wykonawca ma obowiązek znać i stosować w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego.
W okresie trwania budowy i wykańczania robót Wykonawca będzie:
a) utrzymywać teren budowy i wykopy w stanie bez wody stojącej,
b) podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół
terenu budowy oraz będzie unikać uszkodzeń lub uciążliwości dla osób lub własności społecznej i innych, a wynikających ze skażenia, hałasu lub
innych przyczyn powstałych w następstwie jego sposobu działania.
Stosując się do tych wymagań będzie miał szczególny wzgląd na:
1) lokalizację baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych,
2) środki ostrożności i zabezpieczenia przed:
a) zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi,
b) zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami,
c) możliwością powstania pożaru.
1.4.6. Ochrona przeciwpożarowa
Wykonawca będzie przestrzegać przepisy ochrony przeciwpożarowej.
Wykonawca będzie utrzymywać sprawny sprzęt przeciwpożarowy, wymagany przez odpowiednie przepisy, na terenie baz produkcyjnych, w
pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych i magazynach oraz w maszynach i pojazdach.
2
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich.
Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo przez personel
Wykonawcy.
1.4.7. Materiały szkodliwe dla otoczenia
Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie będą dopuszczone do użycia.
Nie dopuszcza się użycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stężeniu większym od dopuszczalnego, określonego
odpowiednimi przepisami.
Wszelkie materiały odpadowe użyte do robót będą miały aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie określającą
brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko.
Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakończeniu robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste) mogą
być użyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowania. Jeżeli wymagają tego odpowiednie przepisy Zamawiający powinien
otrzymać zgodę na użycie tych materiałów od właściwych organów administracji państwowej.
Jeżeli Wykonawca użył materiałów szkodliwych dla otoczenia zgodnie ze specyfikacjami, a ich użycie spowodowało jakiekolwiek zagrożenie
środowiska, to konsekwencje tego poniesie Zamawiający.
1.4.8. Ochrona własności publicznej i prywatnej
Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne, takie jak rurociągi, kable itp. oraz uzyska od
odpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego w ramach planu ich
lokalizacji. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy.
Wykonawca zobowiązany jest umieścić w swoim harmonogramie rezerwę czasową dla wszelkiego rodzaju robót, które mają być wykonane w
zakresie przełożenia instalacji i urządzeń podziemnych na terenie budowy i powiadomić Inżyniera i władze lokalne o zamiarze rozpoczęcia robót. O fakcie
przypadkowego uszkodzenia tych instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inżyniera i zainteresowane władze oraz będzie z nimi współpracował
dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie spowodowane przez jego działania
uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych wykazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego.
1.4.9. Ograniczenie obciążeń osi pojazdów
Wykonawca stosować się będzie do ustawowych ograniczeń obciążenia na oś przy transporcie materiałów i wyposażenia na i z terenu robót.
Uzyska on wszelkie niezbędne zezwolenia od władz co do przewozu nietypowych wagowo ładunków i w sposób ciągły będzie o każdym takim przewozie
powiadamiał Inżyniera. Pojazdy i ładunki powodujące nadmierne obciążenie osiowe nie będą dopuszczone na świeżo ukończony fragment budowy w
obrębie terenu budowy i Wykonawca będzie odpowiadał za naprawę wszelkich robót w ten sposób uszkodzonych, zgodnie z poleceniami Inżyniera.
1.4.10. Bezpieczeństwo i higiena pracy
Podczas realizacji robót Wykonawca będzie przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności
Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniających
odpowiednich wymagań sanitarnych.
Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne oraz sprzęt i odpowiednią odzież dla ochrony życia i
zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.
Uznaje się, że wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają odrębnej zapłacie i są uwzględnione w
cenie umownej.
1.4.11. Stosowanie się do prawa i innych przepisów
Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie przepisy wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy i wytyczne, które są w
jakikolwiek sposób związane z robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych praw, przepisów i wytycznych podczas prowadzenia robót.
Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie
wykorzystania opatentowanych urządzeń lub metod i w sposób ciągły będzie informować Inżyniera o swoich działaniach, przedstawiając kopie zezwoleń i
inne odnośne dokumenty.
2. MATERIAŁY
2.1. Źródła uzyskania materiałów
Co najmniej na trzy tygodnie przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót Wykonawca przedstawi
szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów i odpowiednie świadectwa badań
laboratoryjnych oraz próbki do zatwierdzenia przez Inżyniera.
Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie, że wszelkie materiały z danego źródła uzyskają zatwierdzenie.
Wykonawca zobowiązany jest do prowadzenia badań w celu udokumentowania, że materiały uzyskane z dopuszczonego źródła w sposób
ciągły spełniają wymagania SST w czasie postępu robót.
2.2. Pozyskiwanie materiałów miejscowych
Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów z jakichkolwiek źródeł miejscowych
włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć Inżynierowi wymagane dokumenty przed rozpoczęciem eksploatacji
źródła.
Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów z jakiegokolwiek źródła.
Wykonawca poniesie wszystkie koszty, a w tym: opłaty, wynagrodzenia i jakiekolwiek inne koszty związane z dostarczeniem materiałów do
robót.
Humus i nadkład czasowo zdjęte z terenu wykopów, ukopów i miejsc pozyskania piasku i żwiru będą formowane w hałdy i wykorzystane przy
zasypce i rekultywacji terenu po ukończeniu robót.
Wszystkie odpowiednie materiały pozyskane z wykopów na terenie budowy lub z innych miejsc wskazanych w dokumentach umowy będą
wykorzystane do robót lub odwiezione na odkład odpowiednio do wymagań umowy lub wskazań Inwestora.
Z wyjątkiem uzyskania na to pisemnej zgody Inżynier, Wykonawca nie będzie prowadzić żadnych wykopów w obrębie terenu budowy poza
tymi, które zostały wyszczególnione w dokumentach umowy.
Eksploatacja źródeł materiałów będzie zgodna z wszelkimi regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze.
2.3. Inspekcja wytwórni materiałów
Wytwórnie materiałów mogą być okresowo kontrolowane przez Inwestora w celu sprawdzenia zgodności stosowanych metod produkcyjnych z
wymaganiami. Próbki materiałów mogą być pobierane w celu sprawdzenia ich właściwości. Wynik tych kontroli będzie podstawą akceptacji określonej partii
materiałów pod względem jakości.
W przypadku, gdy Inżynier będzie przeprowadzał inspekcję wytwórni, będą zachowane następujące warunki:
a) Inwestor będzie miał zapewnioną współpracę i pomoc Wykonawcy oraz producenta materiałów w czasie przeprowadzania inspekcji,
b) Inwestor będzie miał wolny dostęp, w dowolnym czasie, do tych części wytwórni, gdzie odbywa się produkcja materiałów przeznaczonych do realizacji
umowy.
3
D  I  A  G  R  A  M S. C.
2.4. Materiały nie odpowiadające wymaganiom
Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z terenu budowy, bądź złożone w miejscu wskazanym przez
Inżyniera. Jeśli Inżynier zezwoli Wykonawcy na użycie tych materiałów do innych robót, niż te dla których zostały zakupione, to koszt tych materiałów
zostanie przewartościowany przez Inżyniera.
Każdy rodzaj robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z
jego nie przyjęciem i nie zapłaceniem.
2.5. Przechowywanie i składowanie materiałów
Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały, do czasu gdy będą one potrzebne do robót, były zabezpieczone przed
zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i właściwość do robót i były dostępne do kontroli przez Inżyniera.
Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z Inżynierem lub poza
terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę.
2.6. Wariantowe stosowanie materiałów
Jeśli dokumentacja projektowa lub SST przewidują możliwość wariantowego zastosowania rodzaju materiału w wykonywanych robotach,
Wykonawca powiadomi Inżyniera o swoim zamiarze co najmniej 3 tygodnie przed użyciem materiału, albo w okresie dłuższym, jeśli będzie to wymagane
dla badań prowadzonych przez Inżyniera. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie może być później zmieniany bez zgody Inwestora.
3. SPRZĘT
Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych
robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w
SST, lub projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Inżyniera; w przypadku braku ustaleń w takich dokumentach sprzęt powinien być uzgodniony i
zaakceptowany przez Inżyniera.
Liczba i wydajność sprzętu będzie gwarantować przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, SST i
wskazaniach Inżyniera w terminie przewidzianym umową.
Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być utrzymywany w dobrym stanie i gotowości do pracy. Będzie on
zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego użytkowania.
Wykonawca dostarczy Inżynierowi kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania, tam gdzie jest to wymagane
przepisami.
Jeżeli dokumentacja projektowa lub SST przewidują możliwość wariantowego użycia sprzętu przy wykonywanych robotach, Wykonawca
powiadomi Inżyniera o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptację przed użyciem sprzętu. Wybrany sprzęt, po akceptacji Inwestora, nie może być
później zmieniany bez jego zgody.
Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy, zostaną przez Inżyniera
zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót.
4. TRANSPORT
Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i
właściwości przewożonych materiałów.
Liczba środków transportu będzie zapewniać prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, SST i
wskazaniach Inżyniera, w terminie przewidzianym umową.
Przy ruchu na drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do
dopuszczalnych obciążeń na osie i innych parametrów technicznych. Środki transportu nie odpowiadające warunkom dopuszczalnych obciążeń na osie
mogą być dopuszczone przez Inżyniera, pod warunkiem przywrócenia stanu pierwotnego użytkowanych odcinków dróg na koszt Wykonawcy.
Wykonawca będzie usuwać na bieżąco, na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych
oraz dojazdach do terenu budowy.
5. WYKONANIE ROBÓT
Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z umową oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za
ich zgodność z dokumentacją projektową, wymaganiami SST, projektu organizacji robót oraz poleceniami Inżyniera.
Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót zgodnie z
wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi na piśmie przez Inżyniera.
Następstwa jakiegokolwiek błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wykonaniu robót zostaną, jeśli wymagać tego będzie Inżynier ,
poprawione przez Wykonawcę na własny koszt.
Sprawdzenie jakości wykonania robót przez Inwestora nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność.
Decyzje Inżyniera dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach sformułowanych w
dokumentach umowy, dokumentacji projektowej i w SST, a także w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Inżynier uwzględni wyniki badań
materiałów i robót, rozrzuty normalnie występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych oraz
inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię.
Polecenia Inżyniera będą wykonywane nie później niż w czasie przez niego wyznaczonym, po ich otrzymaniu przez Wykonawcę, pod groźbą
zatrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu ponosi Wykonawca.
6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT
6.1. Program zapewnienia jakości
Do obowiązków Wykonawcy należy opracowanie i przedstawienie do aprobaty Inżyniera programu zapewnienia jakości, w którym przedstawi
on zamierzony sposób wykonywania robót, możliwości techniczne, kadrowe i organizacyjne gwarantujące wykonanie robót zgodnie z dokumentacją
projektową, SST oraz poleceniami i ustaleniami przekazanymi przez Inżyniera.
Program zapewnienia jakości będzie zawierać:
a) część ogólną opisującą:
 organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót,
 organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót,
 bhp.,
4
D  I  A  G  R  A  M S. C.




wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne,
wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót,
system (sposób i procedurę) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych robót,
wyposażenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza
zlecić prowadzenie badań),
 sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących, a także wyciąganych
wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji Inżynierowi;
b) część szczegółową opisującą dla każdego asortymentu robót:
 wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposażeniem w mechanizmy do sterowania i
urządzenia pomiarowo-kontrolne,
 rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów,
 sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie transportu,
 sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń, itp.) prowadzonych
podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót,
 sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom.

6.2. Zasady kontroli jakości robót
Celem kontroli robót będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość robót.
Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów. Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włączając
personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz robót.
Przed zatwierdzeniem systemu kontroli Inżynier może zażądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu zademonstrowania, że poziom
ich wykonywania jest zadowalający.
Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że roboty wykonano
zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i SST
Minimalne wymagania co do zakresu badań i ich częstotliwość są określone w SST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one
tam określone, Inżynier ustali jaki zakres kontroli jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z umową.
Wykonawca dostarczy Inżynierowi świadectwa, że wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają ważną legalizację, zostały
prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań.
Inżynier będzie mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji.
Inżynier będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych,
sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych. Jeżeli niedociągnięcia te będą tak poważne, że mogą wpłynąć ujemnie na
wyniki badań, Inwestora natychmiast wstrzyma użycie do robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy
laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów.
Wszystkie koszty związane z organizowaniem i prowadzeniem badań materiałów ponosi Wykonawca.
6.3. Pobieranie próbek
Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, że wszystkie
jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań.
Inwestor będzie mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek.
Na zlecenie Inżyniera Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości co do jakości, o ile
kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywa Wykonawca tylko
w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty te pokrywa Zamawiający.
Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Inżyniera. Próbki dostarczone przez Wykonawcę do
badań wykonywanych przez Inżyniera będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Inżyniera.
6.4. Badania i pomiary
Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzone zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek
badania wymaganego w SST, stosować można wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez Inżyniera.
Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań, Wykonawca powiadomi Inżyniera o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania. Po
wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na piśmie ich wyniki do akceptacji Inżyniera
6.5. Raporty z badań
Wykonawca będzie przekazywać Inżynierowi kopie raportów z wynikami badań jak najszybciej, nie później jednak niż w terminie określonym w
programie zapewnienia jakości.
Wyniki badań (kopie) będą przekazywane Inżynierowi na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lub innych, przez niego
zaaprobowanych.
6.6. Badania prowadzone przez Inwestora
Dla celów kontroli jakości i zatwierdzenia, Inżynier uprawniony jest do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów u źródła
ich wytwarzania i zapewniona mu będzie wszelka potrzebna do tego pomoc ze strony Wykonawcy i producenta materiałów.
Inżynier, po uprzedniej weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę, będzie oceniać zgodność materiałów i robót z
wymaganiami SST na podstawie wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę.
Inżynier może pobierać próbki materiałów i prowadzić badania niezależnie od Wykonawcy, na swój koszt. Jeżeli wyniki tych badań wykażą, że raporty
Wykonawcy są niewiarygodne, to Inżynier poleci Wykonawcy lub zleci niezależnemu laboratorium przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych badań,
albo oprze się wyłącznie na własnych badaniach przy ocenie zgodności materiałów i robót z dokumentacją projektową i SST. W takim przypadku całkowite
koszty powtórnych lub dodatkowych badań i pobierania próbek poniesione zostaną przez Wykonawcę.
6.7. Certyfikaty i deklaracje
Inżynier może dopuścić do użycia tylko te materiały, które posiadają:
1. certyfikat na znak bezpieczeństwa wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat
technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych,
2. deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z:
 Polską Normą lub
 aprobatą techniczną, w przypadku wyrobów, dla których nie ustanowiono Polskiej Normy, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt 1
i które spełniają wymogi SST.
5
D  I  A  G  R  A  M S. C.
W przypadku materiałów, dla których ww. dokumenty są wymagane przez SST, każda partia dostarczona do robót będzie posiadać te
dokumenty, określające w sposób jednoznaczny jej cechy.
Produkty przemysłowe muszą posiadać ww. dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań wykonanych
przez niego. Kopie wyników tych badań będą dostarczone przez Wykonawcę Inżynierowi.
Jakiekolwiek materiały, które nie spełniają tych wymagań będą odrzucone.
6.8. Dokumenty budowy
(1) Dziennik budowy
Dziennik budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy
terenu budowy do końca okresu gwarancyjnego. Odpowiedzialność za prowadzenie dziennika budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami [2] spoczywa
na Wykonawcy.
Zapisy w dzienniku budowy będą dokonywane na bieżąco i będą dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz
technicznej i gospodarczej strony budowy.
Każdy zapis w dzienniku budowy będzie opatrzony datą jego dokonania, podpisem osoby, która dokonała zapisu, z podaniem jej imienia i
nazwiska oraz stanowiska służbowego. Zapisy będą czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden pod drugim,
bez przerw.
Załączone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone datą i podpisem
Wykonawcy i Inżyniera.
Do dziennika budowy należy wpisywać w szczególności:
 datę przekazania Wykonawcy terenu budowy,
 datę przekazania przez Zamawiającego dokumentacji projektowej,
 uzgodnienie przez Inżyniera programu zapewnienia jakości i harmonogramów robót,
 terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót,
 przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach,
 uwagi i polecenia Inżyniera,
 daty zarządzenia wstrzymania robót, z podaniem powodu,
 zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających i ulegających zakryciu, częściowych i ostatecznych odbiorów robót,
 wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy,
 stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku z
warunkami klimatycznymi,
 zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej,
 dane dotyczące czynności geodezyjnych (pomiarowych) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót,
 dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót,
 dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem, kto je przeprowadzał,
 wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał,
 inne istotne informacje o przebiegu robót.
Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy, wpisane do dziennika budowy będą przedłożone Inżynierowi do ustosunkowania się.
Decyzje Inżyniera wpisane do dziennika budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska.
Wpis projektanta do dziennika budowy obliguje Inżyniera do ustosunkowania się. Projektant nie jest jednak stroną umowy i nie ma uprawnień
do wydawania poleceń Wykonawcy robót.
(2) Rejestr obmiarów
Rejestr obmiarów stanowi dokument pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu każdego z elementów robót. Obmiary wykonanych robót
przeprowadza się w sposób ciągły w jednostkach przyjętych w kosztorysie i wpisuje do rejestru obmiarów.
(3) Dokumenty laboratoryjne
Dzienniki laboratoryjne, deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolne
wyniki badań Wykonawcy będą gromadzone w formie uzgodnionej w programie zapewnienia jakości. Dokumenty te stanowią załączniki do odbioru robót.
Winny być udostępnione na każde życzenie Inżyniera.
(4) Pozostałe dokumenty budowy
Do dokumentów budowy zalicza się, oprócz wymienionych w punktach (1) - (3) następujące dokumenty:
a) pozwolenie na realizację zadania budowlanego,
b) protokoły przekazania terenu budowy,
c) umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno-prawne,
d) protokoły odbioru robót,
e) protokoły z narad i ustaleń,
f) korespondencję na budowie.
(5) Przechowywanie dokumentów budowy
Dokumenty budowy będą przechowywane na terenie budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginięcie któregokolwiek z
dokumentów budowy spowoduje jego natychmiastowe odtworzenie w formie przewidzianej prawem.
Wszelkie dokumenty budowy będą zawsze dostępne dla Inżyniera i przedstawiane do wglądu na życzenie Zamawiającego.
7. OBMIAR ROBÓT
7.1. Ogólne zasady obmiaru robót
kosztorysie.
Obmiar robót będzie określać faktyczny zakres wykonywanych robót zgodnie z dokumentacją projektową i SST, w jednostkach ustalonych w
Obmiaru robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inżyniera o zakresie obmierzanych robót i terminie obmiaru, co najmniej na
3 dni przed tym terminem.
Wyniki obmiaru będą wpisane do rejestru obmiarów.
Jakikolwiek błąd lub przeoczenie (opuszczenie) w ilościach podanych w ślepym kosztorysie lub gdzie indziej w SST nie zwalnia Wykonawcy od
obowiązku ukończenia wszystkich robót. Błędne dane zostaną poprawione wg instrukcji Inżyniera na piśmie.
7.2. Zasady określania ilości robót i materiałów
Długości i odległości pomiędzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi będą obmierzone poziomo wzdłuż linii osiowej.
6
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Jeśli SST właściwe dla danych robót nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3
Ilości, które mają być obmierzone wagowo, będą ważone w tonach lub kilogramach zgodnie z wymaganiami SST.
7.3. Urządzenia i sprzęt pomiarowy
Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy, stosowany w czasie obmiaru robót będą zaakceptowane przez Inżyniera.
Urządzenia i sprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. Jeżeli urządzenia te lub sprzęt wymagają badań atestujących to
Wykonawca będzie posiadać ważne świadectwa legalizacji.
Wszystkie urządzenia pomiarowe będą przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, w całym okresie trwania robót.
7.4. Wagi i zasady ważenia
Nie dotyczy.
7.5. Czas przeprowadzenia obmiaru
Obmiary będą przeprowadzone przed częściowym lub ostatecznym odbiorem odcinków robót, a także w przypadku występowania dłuższej
przerwy w robotach.
Obmiar robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania.
Obmiar robót podlegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem.
Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia będą wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny.
Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objętości będą uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na karcie rejestru obmiarów. W
razie braku miejsca szkice mogą być dołączone w formie oddzielnego załącznika do rejestru obmiarów, którego wzór zostanie uzgodniony z Inżynierem.
8. ODBIÓR ROBÓT
8.1. Rodzaje odbiorów robót
W zależności od ustaleń odpowiednich SST, roboty podlegają następującym etapom odbioru:
a) odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu,
b) odbiorowi częściowemu,
c) odbiorowi ostatecznemu,
d) odbiorowi pogwarancyjnemu.
8.2. Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu
Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesie
realizacji ulegną zakryciu.
Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez
hamowania ogólnego postępu robót.
Odbioru robót dokonuje Inżynier.
Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika budowy i jednoczesnym powiadomieniem Inżyniera. Odbiór
będzie przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do dziennika budowy i powiadomienia o tym fakcie
Inżyniera.
Jakość i ilość robót ulegających zakryciu ocenia Inżynier na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w
oparciu o przeprowadzone pomiary, w konfrontacji z dokumentacją projektową, SST i uprzednimi ustaleniami.
8.3. Odbiór częściowy
Odbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót. Odbioru częściowego robót dokonuje się wg zasad jak przy
odbiorze ostatecznym robót. Odbioru robót dokonuje Inżynier.
8.4. Odbiór ostateczny robót
8.4.1. Zasady odbioru ostatecznego robót
Odbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości.
Całkowite zakończenie robót oraz gotowość do odbioru ostatecznego będzie stwierdzona przez Wykonawcę wpisem do dziennika budowy z
bezzwłocznym powiadomieniem na piśmie o tym fakcie Inżyniera.
Odbiór ostateczny robót nastąpi w terminie ustalonym w dokumentach umowy, licząc od dnia potwierdzenia przez Inżyniera zakończenia robót i
przyjęcia dokumentów, o których mowa w punkcie 8.4.2.
Odbioru ostatecznego robót dokona komisja wyznaczona przez Zamawiającego w obecności Inżyniera i Wykonawcy. Komisja odbierająca
roboty dokona ich oceny jakościowej na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodności wykonania
robót z dokumentacją projektową i SST.
W toku odbioru ostatecznego robót komisja zapozna się z realizacją ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów robót zanikających i ulegających
zakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania robót uzupełniających i robót poprawkowych.
W przypadkach niewykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub robót uzupełniających w warstwie ścieralnej lub robotach
wykończeniowych, komisja przerwie swoje czynności i ustali nowy termin odbioru ostatecznego.
W przypadku stwierdzenia przez komisję, że jakość wykonywanych robót w poszczególnych asortymentach nieznacznie odbiega od wymaganej
dokumentacją projektową i SST z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisja
dokona potrąceń, oceniając pomniejszoną wartość wykonywanych robót w stosunku do wymagań przyjętych w dokumentach umowy.
8.4.2. Dokumenty do odbioru ostatecznego
Podstawowym dokumentem do dokonania odbioru ostatecznego robót jest protokół odbioru ostatecznego robót sporządzony wg wzoru
ustalonego przez Zamawiającego.
Do odbioru ostatecznego Wykonawca jest zobowiązany przygotować następujące dokumenty:
1.dokumentację projektową podstawową z naniesionymi zmianami oraz dodatkową, jeśli została sporządzona w trakcie realizacji umowy,
2.szczegółowe specyfikacje techniczne (podstawowe z dokumentów umowy i ew. uzupełniające lub zamienne),
3.recepty i ustalenia technologiczne,
4.dzienniki budowy i rejestry obmiarów (oryginały),
5.wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych, zgodne z SST, i ew. PZJ,
6.deklaracje zgodności lub certyfikaty zgodności wbudowanych materiałów zgodnie z SST i ew. PZJ,
7.opinię technologiczną sporządzoną na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów załączonych do dokumentów odbioru, wykonanych zgodnie z
SST i PZJ,
7
D  I  A  G  R  A  M S. C.
8.rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszących (np. na przełożenie linii telefonicznej, energetycznej, gazowej, oświetlenia itp.) oraz
protokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń,
9.geodezyjną inwentaryzację powykonawczą robót i sieci uzbrojenia terenu,
10.kopię mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.
W przypadku, gdy wg komisji, roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru ostatecznego, komisja w
porozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru ostatecznego robót.
Wszystkie zarządzone przez komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego.
Termin wykonania robót poprawkowych i robót uzupełniających wyznaczy komisja.
8.5. Odbiór pogwarancyjny
Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonanych robót związanych z usunięciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym i
zaistniałych w okresie gwarancyjnym.
Odbiór pogwarancyjny będzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad opisanych w punkcie 8.4 „Odbiór
ostateczny robót”.
9. PODSTAWA PŁATNOŚCI
9.1. Ustalenia ogólne
Cena jednostkowa lub kwota ryczałtowa pozycji kosztorysowej będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się
na jej wykonanie, określone dla tej roboty w SST i w dokumentacji projektowej.
Ceny jednostkowe lub kwoty ryczałtowe robót będą obejmować:
 robociznę bezpośrednią wraz z towarzyszącymi kosztami,
 wartość zużytych materiałów wraz z kosztami zakupu, magazynowania, ewentualnych ubytków i transportu na teren budowy,
 wartość pracy sprzętu wraz z towarzyszącymi kosztami,
 koszty pośrednie, zysk kalkulacyjny i ryzyko,
 podatki obliczone zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Do cen jednostkowych nie należy wliczać podatku VAT.
9.2. Objazdy, przejazdy i organizacja ruchu
Nie dotyczy
10. PRZEPISY ZWIĄZANE
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U.Nr 89, poz. 414).
Zarządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie Dziennika Budowy oraz tablicy informacyjnej (M.P.Nr 2
z 1995 r., poz. 29).
8
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ II. (B/01) ROBOTY REMONTOWE I RENOWACYJNE (ROZBIÓRKOWE I DEMONTAŻOWE)
1. WSTĘP
1.1 Przedmiot SST
Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej SST są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z rozbiórką i demontażem.
1.2. Zakres robót objętych SST
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą odbioru częściowego i końcowego robót rozbiórkowych i demontażowych wymienionych we Wstępie pkt.
1.2.1 – 1.2.3.
W specyfikacji technicznej przyjęto określenia i terminy zgodne z Polskimi Normami, polskimi aktami prawnymi oraz innymi obowiązującymi przepisami
1.4. Zgodność z dokumentacją
Roboty rozbiórkowe i demontażowe powinny być wykonane zgodnie z projektem budowlanym uwzględniającym wymagania przepisów bhp.
Dopuszcza się tylko takie odstępstwa od projektu, które nie naruszają postanowień norm, a są uzasadnione technicznie i uzgodnione z autorem projektu i
są udokumentowane zapisem dokonanym w dzienniku budowy lub innym równorzędnym dowodem.
2. SPRZĘT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w Warunkach Ogólnych pkt.3.
3.TRANSPORT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące transportu określono w Warunkach Ogólnych pkt.4.
4. WYKONANIE ROBÓT
4.1. Zasady prowadzenia robót
Ogólne zasady prowadzenia robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 5.
4.2 Prawidłowość i dokładność wykonania robót
4.2.1 Zasady ogólne, które należy przestrzegać przy wykonywaniu robót demontażowych i rozbiórkowych:
a/ przed rozpoczęciem robót zabezpieczyć „plac budowy” przed dostępem osób niepowołanych
b/ do wykonania prac rozbiórkowych używać narzędzi ręcznych
c/ zdemontowane elementy stalowe, stolarkę oraz gruz składować w wyznaczonym miejscu – kontenerze, a następnie posortować i wywieźć (wysypisko
śmieci, składnica złomu),
d/ po zakończeniu prac uporządkować „teren” – uzupełnić ewentualne ubytki w posadzkach i ścianach
5.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót
Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w Warunkach ogólnych pkt.6.
5.2. Kontrola wykonania
Sprawdzenie wykonania rozbiórek oraz demontażu drzwi polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej
specyfikacji oraz w dokumentacji projektowej i SST. W czasie kontroli szczególną uwagę należy zwrócić na:
a/ sprawdzenie zgodności z dokumentacją techniczna
b/ sprawdzenie wyglądu powierzchni ścian i podłóg w miejscach dokonanych rozbiórek i zdemontowanych drzwi
c/ sprawdzenie prawidłowości wyrównania powierzchni ścian i sufitów w miejscu rozebranych ścianek
6. OBMIAR ROBÓT
Ogólne zasady obmiaru robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt 7.
6.2. Jednostka obmiarowa
Jednostkami obmiarowymi prac rozbiórkowych i demontażowych są; m, m2, m3, sztuka
7. ODBIÓR ROBÓT
Ogólne zasady odbioru robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt 8.
Jeżeli wszystkie badania kontroli jakości robót dadzą wynik dodatni wykonane roboty należy uznać za zgodne z wymaganiami normy i specyfikacji. W
przypadku, gdy choć jedno z badań da wynik ujemny, należy je uznać za niezgodne z normą i w takim wypadku należy je poprawić i przedstawić do
ponownego odbioru.
9
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ III. (B/02) ROBOTY BETONIARSKIE, ZBROJARSKIE, MURARSKIE.
1.
WSTĘP
1.1. Przedmiot SST
Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru murów z materiałów ceramicznych i
bloczków gazobetonowych.
1.2. Zakres stosowania SST
Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót murarskich.
- budowa ścian działowych w pomieszczeniach kotłów;
- budowa betonowej studzienki schładzającej;
Roboty, których dotyczy specyfikacja, obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie murów, wewnętrznych - ściany z
bloczków gazobetonowych oraz betonowej studzienki schładzającej.
Określenia podane w niniejszej SST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami.
1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót
Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inżyniera.
2.
MATERIAŁY.
2.1. Woda zarobowa do betonu PN-EN 1008:2004
Do przygotowania zapraw stosować można każdą wodę zdatną do picia, z rzeki lub jeziora.
Niedozwolone jest użycie wód ściekowych, kanalizacyjnych bagiennych oraz wód zawierających tłuszcze organiczne, oleje i muł.
2.2. Bloczki gazobetonowe.
Materiałami stosowanymi przy wykonaniu robót będących przedmiotem niniejszej specyfikacji są:
- bloczki gazobetonowe gr. 24 cm odm. 500;
- zaprawa klejowa do bloczków gazobetonowych;
W oznaczonym czasie przed wbudowaniem Wykonawca przedstawi szczegółowe informacje dotyczące źródła wytwarzania i wydobywania materiałów
oraz odpowiednie świadectwa badań, dokumenty dopuszczenia do obrotu i stosowania w budownictwie i próbki do zatwierdzenia inspektorowi.
Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów dostarczanych na plac budowy oraz za ich
właściwe składowanie i wbudowanie.
2.3. Zaprawy budowlane cementowo-wapienne (ułożenie pierwszej warstwy bloczków gazobetonowych).
Orientacyjny stosunek objętościowy składników zaprawy dla marki 30:
cement:
ciasto wapienne:
piasek
1
:
1
:
6
1
:
1
:
7
1
:
1,7
:
5
cement:
wapienne hydratyzowane:
piasek
1
:
1
:
6
1
:
1
:
7
Orientacyjny stosunek objętościowy składników zaprawy dla marki 50:
cement:
ciasto wapienne:
piasek
1
:
0,3
:
4
1
:
0,5
:
4,5
cement:
wapienne hydratyzowane:
piasek
1
:
0,3
:
4
1
:
0,5
:
4,5
1.
Przygotowanie zapraw do robót murowych powinno być wykonywane mechanicznie.
2.
Zaprawę należy przygotować w takiej ilości, aby mogła być wbudowana możliwie wcześnie po jej przygotowaniu tj. ok. 3 godzin.
Do zapraw murarskich należy stosować piasek rzeczny lub kopalniany.
Do zapraw cementowo-wapiennych należy stosować cement portlandzki z dodatkiem żużla lub popiołów lotnych 25 i 35 oraz cement hutniczy 25 pod
warunkiem, że temperatura otoczenia w ciągu 7 dni od chwili zużycia zaprawy nie będzie niższa niż+5°C.
Do zapraw cementowo-wapiennych należy stosować wapno suchogaszone lub gaszone w postaci ciasta wapiennego otrzymanego z wapna
niegaszonego, które powinno tworzyć jednolitą i jednobarwną masę, bez grudek niegaszonego wapna i zanieczyszczeń obcych.
Skład objętościowy zapraw należy dobierać doświadczalnie, w zależności od wymaganej marki zaprawy oraz rodzaju cementu i wapna.
3.
WYKONANIE STUDZIENKI SCHŁADZAJĄCEJ
Wykonanie nowej studzienki schładzającej o wymiarach 60 x 60 cm i głębokości 60 cm. Ścianki studzienki grubości 15 cm, płyta denna
grubości 15 cm. Przykrycie studzienki stalową kratą pomostową PRO/ 33 x 33 / 30 x 3 / L = 650 / B = 650. Beton konstrukcyjny klasy B 20, Posadowienie
studzienki na gruncie rodzimym nośnym na warstwie betonu grubości 10 cm, klasy B - 10.
4.
SPRZĘT
Roboty można wykonać ręcznie lub mechanicznie przy użyciu dowolnego typu sprzętu.
5.
TRANSPORT
Materiały i elementy mogą być przewożone odpowiednimi środkami transportu zgodnie przepisami BHP.
6.
WYKONANIE ROBÓT
Przygotowanie zaprawy do murowania wykonać zgodnie z instrukcją producenta zaprawy w ilościach zalecanych przez producenta.
Niewykorzystanej zaprawy nie wolno użyć do wznoszenie murów.
W trakcie wznoszenia murów bezwzględnie stosować zasadę przewiązania spoin. Wiązanie bloczków w murze powinno zapewniać przekrywanie spoin
pionowych dolnej warstwy bloczków przez bloczek warstwy górnej z przesunięciem bloczków obu warstw względem siebie o ½ bloczka.
Mury należy wznosić możliwie równomiernie na całej ich długości. W miejscu połączenia murów wykonanych niejednocześnie należy
10
D  I  A  G  R  A  M S. C.
stosować strzępia zazębione końcowe.
Wnęki i bruzdy instalacyjne należy wykonywać jednocześnie ze wznoszeniem murów.
Konstrukcje murowe grubości mniejszej niż 1 cegła muszą być wykonywane przy temperaturze powyżej 0ºC.
Wykonywanie konstrukcji murowych grubości 1 cegła i grubszych dopuszcza się w temperaturze poniżej 0ºC pod warunkiem stosowania środków
umożliwiających wiązanie i twardnienie zaprawy.
Do otworów okiennych i drzwiowych w murach należy stosować nadproża z belek stalowych
Najwyższe dopuszczalne odchyłki wymiarów murów z cegły, pustaków ceramicznych i bloczków z betonu komórkowego nie mogą przekraczać
wielkości określonych w poniższej tabeli:
L.p.
Rodzaj odchyłek
Dopuszczalne odchyłki dla murów [mm]
Z cegły i pustaków ceramicznych
Mury spoinowane
1. Zwichrowania i skrzywienia
powierzchni murów:
Na długości 1 m
Na całej powierzchni ściany
pomieszczenia
2. Odchylenia od pionu powierzchni i krawędzi:
na wysokości 1 m
na wysokości 1 kondygnacji
na wysokości ściany
Z bloczków z
betonu komórkowego
Mury
niespoinowane
3
6
1
0
3
6
20
20
6
10
30
3
6
15
1
1
5
2
30
2
30
4. Odchylenia od kierunku poziomego górnej powierzchni
ostatniej warstwy muru pod stropem
na długości 1 m
na długości budynku
1
10
2
20
--
5. Odchylenia przecinających się powierzchni muru pod
kątem przewidzianego w projekcie na długości 1 m
na długości ściany
3
6
10
3. Odchylenia od kierunku poziomego górnej powierzchni
każdej warstwy muru:
na długości 1 m
na całej długości budynku
4
6. Odchylenie wymiarów otworów w świetle ościeży dla
otworów o wymiarach:
Do 100 cm
Powyżej 100 cm
szerokość
+6; -3
+6; -3
wysokość
+ 15; -10
+ 15; -10
szerokość
+10; -5
+10; -5
wysokość
+ 15; -10
+ 15; -10
± 10
7.
KONTROLA JAKOŚCI
7.1. Materiały ceramiczne
Przy odbiorze cegły należy przeprowadzić na budowie:
-sprawdzenie zgodności klasy oznaczonej na cegłach z zamówieniem i wymaganiami stawianymi w dokumentacji technicznej,
-próby doraźnej przez oględziny, opukiwanie i mierzenie:

wymiarów i kształtu cegły,

liczby szczerb i pęknięć,

odporności na uderzenia,

przełomu ze zwróceniem szczególnej uwagi na zawartość margla.
W przypadku niemożności określenia jakości cegły przez próbę doraźną należy ją poddać badaniom laboratoryjnym (szczególnie, co do klasy i
odporności na działanie mrozu).
7.2. Zaprawy
W przypadku, gdy zaprawa wytwarzana jest na placu budowy, należy kontrolować jej markę i konsystencję w sposób podany w obowiązującej
normie. Wyniki odbiorów materiałów i wyrobów powinny być każdorazowo wpisywane do dziennika budowy.
8.
OBMIAR ROBÓT
8.1. Jednostką obmiarową robót jest – m2 muru o odpowiedniej grubości.
Ilość robót określa się na podstawie projektu z uwzględnieniem zmian zaaprobowanych przez Inżyniera i sprawdzonych w naturze.
8.2.Jednostką obmiarową jest 1 tona.
Do obliczania należności przyjmuje się teoretyczną ilość (t) zmontowanego zbrojenia, tj. łączną długość prętów poszczególnych średnic pomnożoną
przez ich ciężar jednostkowy t/mb.
Nie dolicza się stali użytej na zakłady przy łączeniu prętów, przekładek montażowych ani drutu wiązałkowego.
11
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Nie uwzględnia się też zwiększonej ilości materiału w wyniku stosowania przez Wykonawcę prętów o średnicach większych od wymaganych w
projekcie.
9.
ODBIÓR ROBÓT
9.1. Odbiór robót murowych powinien się odbyć przed wykonaniem tynków i innych robót wykończeniowych.
Podstawę do odbioru robót murowych powinny stanowić następujące dokumenty:

dokumentacja techniczna,

dziennik budowy,

zaświadczenia o jakości materiałów i wyrobów dostarczonych na budowę,

protokóły odbioru poszczególnych etapów robót zanikających,

protokóły odbioru materiałów i wyrobów,

wyniki badań laboratoryjnych, jeśli takie były zlecane przez budowę,

ekspertyzy techniczne w przypadku, gdy były wykonywane przed odbiorem budynku.
10.
PODSTAWA PŁATNOŚCI
Płaci się za roboty wykonane w jednostkach podanych w punkcie 7.
Cena obejmuje:

dostarczenie materiałów i sprzętu na stanowisko pracy

wykonanie ścian,

ustawienie i rozebranie potrzebnych rusztowań

uporządkowanie i oczyszczenie stanowiska pracy z resztek materiałów

PN-68/B-10020 Roboty murowe z cegły. Wymagania i badania przy odbiorze.

PN-B-12050:1996 Wyroby budowlane ceramiczne.

PN-B-12011:1997 Wyroby budowlane ceramiczne. Cegły kratówki.

PN-EN 197-1:2002 Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementu powszechnego użytku.

PN-B-30000:1990 Cement portlandzki.

PN-88/B-30001 Cement portlandzki z dodatkami.

PN-EN 197-1:2002 Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące
cementów powszechnego użytku.

PN-97/B-30003 Cement murarski 15.

PN-88/B-30005 Cement hutniczy 25.

PN-86/B-30020 Wapno.

PN-EN 13139:2003 Kruszywa do zaprawy.

PN-80/B-06259 Beton komórkowy.
12
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ IV. (B/03) ROBOTY TYNKARSKIE
1. WSTĘP.
1.1. Przedmiot SST
Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru tynków wewnętrznych.
1.2. Zakres stosowania SST
Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót tynkarskich
wewnętrznych.
Roboty, których dotyczy specyfikacja, obejmują wszystkie czynności umożliwiające i mające na celu wykonanie tynków zewnętrznych i wewnętrznych
obiektu wg poniższego.
–
Tynki wewnętrzne
–
Tynki cementowo-wapienne
Określenia podane w niniejszej SST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami.
1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót.
Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z dokumentacją projektową, SST i poleceniami Inżyniera.
2. MATERIAŁY.
2.1. Woda (PN-EN 1008:2004)
Do przygotowania zapraw stosować można każdą wodę zdatną do picia, oraz wodę z rzeki lub jeziora.
Niedozwolone jest użycie wód ściekowych, kanalizacyjnych bagiennych oraz wód zawierających tłuszcze organiczne, oleje i muł.
2.2. Piasek (PN-EN 13139:2003)
2.2.1. Piasek powinien spełniać wymagania obowiązującej normy przedmiotowe, a w szczególności:
–
nie zawierać domieszek organicznych,
–
mieć frakcje różnych wymiarów, a mianowicie: piasek drobnoziarnisty 0,25-0,5 mm, piasek średnioziarnisty 0,5-1,0 mm, piasek gruboziarnisty
1,0-2,0 mm.
2.2.2.
Do spodnich warstw tynku należy stosować piasek gruboziarnisty, do warstw wierzchnich – średnioziarnisty.
2.2.3.
Do gładzi piasek powinien być drobnoziarnisty i przechodzić całkowicie przez sito o prześwicie 0,5 mm.
2.3. Zaprawy budowlane cementowo-wapienne
g)
Marka i skład zaprawy powinny być zgodne z wymaganiami normy państwowej.
h)
Przygotowanie zapraw do robót murowych powinno być wykonywane mechanicznie.
i)
Zaprawę należy przygotować w takiej ilości, aby mogła być wbudowana możliwie wcześnie po jej przygotowaniu tj. ok. 3 godzin.
j)
Do zapraw tynkarskich należy stosować piasek rzeczny lub kopalniany.
k)
Do zapraw cementowo-wapiennych należy stosować cement portlandzki z dodatkiem żużla lub popiołów lotnych 25 i 35 oraz cement hutniczy
25 pod warunkiem, że temperatura otoczenia w ciągu 7 dni od chwili zużycia zaprawy nie będzie niższa niż +5°C.
l)
Do zapraw cementowo-wapiennych należy stosować wapno sucho gaszone lub gaszone w postaci ciasta wapiennego otrzymanego z wapna
niegaszonego, które powinno tworzyć jednolitą i jednobarwną masę, bez grudek niegaszonego wapna i zanieczyszczeń obcych. Skład objętościowy zapraw należy dobierać doświadczalnie, w zależności od wymaganej marki zaprawy oraz rodzaju cementu i wapna.
3. SPRZĘT
Roboty można wykonać przy użyciu dowolnego typu sprzętu.
4. TRANSPORT
Materiały i elementy mogą być przewożone dowolnymi środkami transportu.
Podczas transportu materiały i elementy konstrukcji powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami lub utratą stateczności.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1. Ogólne zasady wykonywania tynków
a)
Przed przystąpieniem do wykonywania robót tynkowych powinny być zakończone wszystkie roboty stanu surowego, roboty instalacyjne
podtynkowe, zamurowane przebicia i bruzdy, osadzone ościeżnice drzwiowe i okienne.
b)
Zaleca się przystąpienie do wykonywania tynków po okresie osiadania i skurczów murów tj. po upływie 4-6 miesięcy po zakończeniu stanu
surowego.
c)
Tynki należy wykonywać w temperaturze nie niższej niż +5°C pod warunkiem, że w ciągu doby nie nastąpi spadek poniżej 0°C.
W niższych temperaturach można wykonywać tynki jedynie przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających, zgodnie z
„Wytycznymi wykonywania robót budowlano-montażowych w okresie obniżonych temperatur”.
d)
Zaleca się chronić świeżo wykonane tynki zewnętrzne w ciągu pierwszych dwóch dni przed nasłonecznieniem dłuższym niż dwie godziny
dziennie.
W okresie wysokich temperatur świeżo wykonane tynki powinny być w czasie wiązania i twardnienia, tj. w ciągu 1 tygodnia, zwilżane wodą.
5.2. Przygotowanie podłoży
5.2.1. Spoiny w murach ceglanych.
W ścianach przewidzianych do tynkowania nie należy wypełniać zaprawą spoin przy zewnętrznych licach na głębokości 5-10 mm.
Bezpośrednio przed tynkowaniem podłoże należy oczyścić z kurzu szczotkami oraz usunąć plamy z rdzy i substancji tłustych. Plamy z
substancji tłustych można usunąć przez zmycie 10% roztworem szarego mydła lub przez wypalenie lampą benzynową.
Nadmiernie suchą powierzchnię podłoża należy zwilżyć wodą.
5.3. Wykonywania tynków trójwarstwowych
5.3.1. Tynk trójwarstwowy powinien być wykonany z obrzutki, narzutu i gładzi. Narzut tynków wewnętrznych należy wykonać według pasów i listew
kierunkowych.
Należy stosować zaprawy cementowo-wapienne – w tynkach nie narażonych na zawilgocenie o stosunku 1:1:4, – w tynkach narażonych na
zawilgocenie oraz w tynkach zewnętrznych o stosunku 1:1:2.
13
D  I  A  G  R  A  M S. C.
6. KRYTERIA OCENY JAKOŚCI I ODBIORU
sprawdzenie zgodności z dokumentacją techniczną ułożenia wykładzin
m)
sprawdzenie odbiorów międzyoperacyjnych podłoża i materiałów,
n)
sprawdzenie dokładności spoin wg normy PN-72/B-06190.
7.
Kontrola jakości
W przypadku gdy zaprawa wytwarzana jest na placu budowy, należy kontrolować jej markę i konsystencję w sposób podany w obowiązującej
normie.
Wyniki odbiorów materiałów i wyrobów powinny być każdorazowo wpisywane do dziennika budowy.
8.
Obmiar robót
Jednostką obmiarową robót jest m2. Ilość robót określa się na podstawie projektu z uwzględnieniem zmian zaaprobowanych przez Inżyniera i
sprawdzonych w naturze.
9.
Odbiór robót
9.1. Odbiór podłoża
Odbiór podłoża należy przeprowadzić bezpośrednio przed przystąpieniem do robót tynkowych. Podłoże powinno być przygotowane zgodnie z
wymaganiami w pkt. 5.2.1. Jeżeli odbiór podłoża odbywa się po dłuższym czasie od jego wykonania, należy podłoże oczyścić i zmyć wodą.
9.2. Odbiór tynków
9.2.1. Ukształtowanie powierzchni, krawędzie przecięcia powierzchni oraz kąty dwuścienne powinny być zgodne z dokumentacją techniczną.
9.2.2. Dopuszczalne odchylenia powierzchni tynku kat. III od płaszczyzny i odchylenie krawędzi od linii prostej – nie większe niż 3 mm i w liczbie nie
większej niż 3 na całej długości łaty kontrolnej 2 m.
Odchylenie powierzchni i krawędzi od kierunku:
– pionowego – nie większe niż 2 mm na 1 m i ogółem nie więcej niż 4mm w pomieszczeniu,
– poziomego – nie większe niż 3 mm na 1 m i ogółem nie więcej niż 6 mm na całej powierzchni między przegrodami pionowymi (ściany,
belki itp.).
9.2.3. Niedopuszczalne są następujące wady:
– wykwity w postaci nalotu wykrystalizowanych na powierzchni tynków roztworów soli przenikających z podłoża, pilśni itp.,
– trwałe ślady zacieków na powierzchni, odstawanie, odparzenia i pęcherze wskutek niedostatecznej przyczepności tynku do podłoża.
10.
Podstawa płatności
Tynki wewnętrzne i zewnętrzne.
Płaci się za ustaloną ilość m2 powierzchni ściany wg ceny jednostkowej, która obejmuje:
–
przygotowanie zaprawy,
–
dostarczenie materiałów i sprzętu,
–
ustawienie i rozbiórkę rusztowań,
–
umocowanie i zdjęcie listew tynkarskich,
–
osiatkowanie bruzd,
–
obsadzenie kratek wentylacyjnych i innych drobnych elementów,
–
reperacje tynków po dziurach i hakach,
–
oczyszczenie miejsca pracy z resztek materiałów.
11. Przepisy związane
PN-85/B-04500
PN-70/B-10100
PN-EN 1008:2004
PN-EN 459-1:2003
PN-EN 13139:2003
Zaprawy budowlane. Badania cech fizycznych
i wytrzymałościowych.
Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badania przy odbiorze.
Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja. Pobieranie próbek.
Wapno budowlane.
Kruszywa do zaprawy.
14
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ V. (B/04) STOLARKA BUDOWLANA - STOLARKA OKIENNA.
1. WSTĘP
1.1 Przedmiot SST
Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej SST są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych ze stolarką okienną – okna
PCV i EI30 w pomieszczeniach kotłowni.
1.2. Zakres robót objętych STT
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą odbioru częściowego i końcowego robót związanych z osadzeniem okien i parapetów.
Okna PCV;
Okucia obwiedniowe
Parapety wewnętrzne
Parapety wewnętrzne
Osadzenie okien powinny być wykonane zgodnie z projektem budowlanym uwzględniającym wymagania norm.
2. MATERIAŁY
2.1.Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące materiałów określono w Wymaganiach ogólnych pkt. 2
2.2. Wymagania dotyczące materiałów okna-PCV

Konstrukcja - jednoramowa, ze skrzydłami rozwieralno – uchylnymi lub rozwieralnymi o regulowanym stopniu otwarcia

Materiał ościeżnic i skrzydeł – PCV, profil trzykomorowy o współczynniku 1,7 – 1,9 W/m²K

szyba 1,1 W/m²K/ wyposażone w nawiewniki np. firmy AERECO

Okucia obwiedniowe.

Kolor okien biały.

Uszczelnienie ościeżnicy ze ścianą - pianką uszczelniającą na całym obwodzie ościeżnicy.

Do uszczelnienia okien można stosować następujące materiały: do uszczelnień wewnętrznych –masy silikonowe, akrylowe, taśmy i folie

do uszczelnień środkowych –wełna mineralna, pianka poliuretanowa, pakuły.

do uszczelnień zewnętrznych kity, taśmy z pianki poliuretanowej, masy silikonowe i akrylowe

Odporność na przedostawanie się do wnętrza wody opadowej - okna powinny być całkowicie szczelne przy zraszaniu ich wodą w ilości 120 l/ 1
h na 1 m2 powierzchni ciśnień przy różnicy ciśnień 16 daPa.
2.3. Wymagania dotyczące materiałów okien stałych

Kolor okien biały.

Okna o odporności EI 30 – ościeżnica oraz poprzeczki wykonane z kształtowników aluminiowych trzykomorowych z przegrodą termiczną o
głębokości 78 mm, wypełnione szybą zespoloną przeciwpożarową. Rama skrzydła i ościeżnica malowane proszkowo. Wypełnienie
zamontowane za pomocą wewnętrznej i zewnętrznej uszczelki przyszybowej - okna nieotwieralne. Okna należy osadzić na zaprawie
ogniochronnej np. PROMASTOP MG III prod. PROMAT;
2.4. Wymagania dotyczące parapetów
Wykonuje się je z materiału odpornego na stały kontakt z wilgocią, wodą deszczową
i rozpuszczonymi w niej zanieczyszczeniami środowiska, promieniami słonecznymi, a także na zmieniające się warunki atmosferyczne. Muszą być
też odpowiednio zamontowane. Przeciekające parapety mogą bowiem doprowadzić do trwałego zawilgocenia i zasolenia ściany, a w rezultacie
zniszczenia tynku lub innego materiału elewacyjnego.
Parapety kupuje się w potrzebnym rozmiarze. Trzeba dokładnie zmierzyć potrzebną długość i szerokość. Przy szerokości trzeba uwzględnić rozmiar
nie tylko samego parapetu, ale także grubość warstwy termoizolacyjnej i elewacyjnej. Końcówka parapetu powinna wystawać 3-5 cm poza lico ściany.
Dla prawidłowego odprowadzania wody płaszczyznę parapetu należy nachylić pod kątem przynajmniej 5 st., a końcówka, zwana kapinosem
odpowiednio wyprofilowana, tak, aby krople wody, spływając, nie zaciekały na spód parapetu i na ścianę.
Należy zwrócić uwagę na szczelność styku krawędzi parapetu ze ścianą. Nawet z niewielkiej szczeliny woda może przeciekać pod warstwę materiału
elewacyjnego i po pewnym czasie uszkodzić ścianę.
Stalowa blacha tytanowo-cynkowa w arkuszach o grubości 0,6 - 0,7 mm; cieńszą stosuje się do krótszych okien, grubszą do długich.
Najprostsze parapety robi się bezpośrednio na placu budowy. Z arkusza blachy wycina się potrzebny kawałek, profiluje i montuje pod oknem.
Parapety mogą być wykonane albo z takiego pojedynczego kawałka, albo z dwu zlutowanych ze sobą odcinków, wtedy spoina powinna znaleźć się
na wysokości pionowego słupka rozdzielającego skrzydła okienne lub w 2/3 długości okna. Należy zwrócić uwagę na jej szczelność.
Można również zamówić podokienniki stalowe produkowane seryjnie. Wytwarzane są w różnych szerokościach - przeważnie od 10-30 cm.
Dodatkowo można zamówić elementy uzupełniające, takie jak wyprofilowane zakończenia krawędzi bocznych.
Do montażu należy użyć aluminiowych końcówki zaciskane na krawędzi parapetu: ułatwiają one montaż i nadają parapetowi estetyczny wygląd.
Parapety zewnętrzne tytanowo – cynkowe.
Parapety wewnętrzne z płyt Postforming
rdzeń wykonany z obu stron trwałym laminatem (termoutwardzonym tworzywem warstwowym), odpornym na ścieranie i wgniecienia, spód parapetu
pokryty jest papierem przeciwprężnym, zapobiegającym jego odkształcaniu się i stanowiącym dodatkowe zabezpieczenie przed wilgocią,
charakteryzują się dużą odpornością na wysoką temperaturę, działanie pary wodnej, promienie UV, zarysowania, wgniecenia, ścieranie: na ich
powierzchni nie zostają ślady po doniczkach, łatwe w pielęgnacji, trudne do uszkodzenia podczas transportu i montażu.
3. SPRZĘT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w Warunkach ogólnych pkt. 3.
15
D  I  A  G  R  A  M S. C.
4. TRANSPORT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące transportu określono w Warunkach ogólnych pkt. 4.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1.1 Zasady ogólne :
Przed przystąpieniem do osadzania okien powinny być zakończone
a/ mokre roboty murarskie, takie jak wykonywanie tynków , wylewanie posadzek
5.2.. ZASADY PROWADZENIA ROBÓT
Ogólne zasady prowadzenia robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 5.
5.2.1 Przy wbudowywaniu okna należy:
zachować prawidłowe luzy montażowe pomiędzy ościeżnicą i otworem w ścianie , szerokość otworu w ścianie musi być większa o minimum 20 mm
od szerokości , a wysokość o 45 mm od wysokości okna/ szczegółowe wymiary szczelin według producenta/
dokładnie ustawić ościeżnicę w otworze okiennym z zachowaniem pionu i poziomu oraz przekątnych. Dopuszczalne różnice przekątnych po
wbudowaniu nie mogą przekroczyć na długości 1 m - 2 mm, powyżej 1 m - 3 mm.
zastosować elementy mocujące ościeżnice w ścianach ( kotwy, kołki rozporowe lub dyble zabezpieczone antykorozyjnie). Niedopuszczalne jest
mocowanie okien przy pomocy gwoździ lub innych łączników niszczących elementy ościeżnic.
maksymalny rozstaw punktów mocowania – 80 cm dla okien drewnianych
pianka poliuretanowa służąca do wypełnienia powinna być osłonięta listwami zakrywającymi.
położenie okna w przekroju ściany – w ścianie jednolitej zewnętrzna powierzchnia ościeżnicy powinna znajdować się w połowie grubości ściany
dokładnie uszczelnić okna w otworze drzwiowym materiałami termoizolacyjnymi i uszczelniającymi.
prawidłowo przeprowadzić roboty blacharskie , zapewniające właściwe odprowadzenie wody z powierzchni okna
szczegółowe zasady wbudowania okien powinny być dostarczone w instrukcji obsługi , użytkowania i konserwacji stolarki okiennej wydanej przez
producenta okien i drzwi oraz parapetów.
Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 6.
6.2. Kontrola jakości wykonania osadzenia okien
Sprawdzenie wykonania osadzenia okien polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej specyfikacji oraz w dokumentacji
projektowej i SST. W czasie kontroli szczególną uwagę należy zwrócić na:
a/ sprawdzenie zachowanych luzów
b/ sprawdzenie ustawienia ościeżnicy
c/ sprawdzenie prawidłowości zamocowania okna
d/ sprawdzenie prawidłowości uszczelnienia okna
e/ sprawdzenie prawidłowości robót blacharskich.
7. OBMIAR ROBÓT
Ogólne zasady obmiaru robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 7.
Jednostką obmiarową jest m2 (metr kwadratowy) powierzchni okna.
8. ODBIÓR ROBÓT
Ogólne zasady odbioru robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 8.
16
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ VI (B/05) STOLARKA BUDOWLANA - INSTALOWANIE DRZWI METALOWYCH.
1. WSTĘP
1.1 Przedmiot SST
Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej SST są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z osadzeniem drzwi
wewnętrznych.
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą odbioru częściowego i końcowego robót związanych z osadzeniem drzwi przeciwpożarowych do
kotłowni.
Drzwi – jest to ruchoma część ściany izolującej, umożliwiającej komunikację
Drzwi stalowe, drzwi techniczne przeciwpożarowe.
- ościeżnica – element nieruchomy , przymocowany do elementu konstrukcyjnego, zbudowany z dwóch tzw. stojaków, połączonych w górze poziomym
nadprożem i w dole poziomym tzw. progiem ukrytym w podłodze.
Zastosowano drzwi:
1.3.1. Drzwi wewnętrzne do kotłowni stalowe EI 30;
1.3.2. Drzwi zewnętrzne do kotłowni stalowe EI 60;
1.4. Szczegółowy opis drzwi

Drzwi stalowe EI 30 stanowią ochronę przed rozprzestrzenianiem się ognia, jest to solidna konstrukcja oparta na najlepszych materiałach, poprzez
zastosowanie mechanizmu „samozamykania” pozwala na sprawną komunikację, jak również wzmacnia poziom bezpieczeństwa, oddzielając strefę
zagrożenia od reszty pomieszczeń. Zastosowane rozwiązania techniczne pozwalają na mocowanie skrzydła w dowolnym kierunku ich otwarcia. Drzwi
stanowią komplet z ościeżnicą metalową. Drzwi należy osadzić na zaprawie ogniochronnej np. PROMASTOP MG III prod. PROMAT;
- Płytę skrzydła o grubości całkowitej 53mm tworzy zamknięta konstrukcja płaszczowa wykonana z blachy stalowej ocynkowanej o grubości 0,8mm.
Konstrukcję skrzydła wzmocniono stalowymi płaskownikami. Wypełnienie skrzydła stanowi wełna mineralna.
- Skrzydło wykonane jest w wersji z podwójną cienką przylgą o szerokości 20mm
- pokrycie skrzydła wykonanie z blachy ocynkowanej pomalowane jest farbami proszkowymi poliestrowymi. Możliwość wykonania z blachy nierdzewnej
(kwasoodpornej).
- zastosować należy drzwi pełne płaskie zarówno jako wewnętrzne wejściowe do kotłowni oraz jako zewnętrzne wejściowe.
Drzwi wyposażone są;
- Dwa zawiasy trójelementowe, jeden z nich jest zawiasem nośnym, a drugi dzięki umieszczonej w nim sprężynie umożliwia samozamykanie drzwi • Zamek
wpuszczany zapadkowy pod wkładkę patentową • Kołek antywyważeniowy • Komplet klamek z szyldami
- samozamykacz i próg ze stali nierdzewnej
- Ościeżnica metalowa kątowa o szerokości profilu 100 mm. Wykonana z blachy stalowej, dwustronnie ocynkowanej dyfuzyjnie, o grubości 1,5 mm.
Lakierowana proszkowo farbą podkładową na kolor popielaty (RAL 7035), brązowy (RAL 8028). Wyposażona we wzmocnienie pod samozamykacz,
uszczelkę przymykową, oraz uszczelkę pęczniejącą.
Osadzenie drzwi powinny być wykonane zgodnie z projektem budowlanym uwzględniającym wymagania norm.
2. MATERIAŁY
2.1. Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące materiałów określono w wymaganiach ogólnych pkt. 2.
3. SPRZĘT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w Warunkach ogólnych pkt. 3.
4. TRANSPORT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące transportu określono w Warunkach ogólnych pkt. 4.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1.1 Zasady ogólne :
Przed przystąpieniem do osadzania drzwi powinny być zakończone;
a/ mokre roboty murarskie
5.2.1. Ogólne zasady prowadzenia robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 5.
5.2.2. Kotwienie ościeżnicy – na każdym stojaku ościeżnicy należy umieścić co najmniej 3 kotwy ,
przy ościeżnicach szerszych niż 100 cm kotwi się również nadproże
5.2.3. Przy wbudowywaniu drzwi należy
17
D  I  A  G  R  A  M S. C.
-
zachować prawidłowe luzy montażowe pomiędzy ościeżnicą i otworem w ścianie , szerokość otworu w ścianie musi być większa o minimum 20 mm
od szerokości , a wysokość o 45 mm od wysokości drzwi/ szczegółowe wymiary szczelin według producenta/
dokładnie ustawić ościeżnicę w otworze drzwiowym z zachowaniem pionu i poziomu oraz przekątnych. Dopuszczalne różnice przekątnych po
wbudowaniu nie mogą przekroczyć na długości 1 m - 2 mm, powyżej 1 m - 3 mm.
zastosować elementy mocujące ościeżnice w ścianach ( kotwy). Niedopuszczalne jest mocowanie drzwi przy pomocy gwoździ lub innych łączników
niszczących elementy ościeżnic.
dokładnie uszczelnić drzwi w otworze drzwiowym materiałami termoizolacyjnymi i uszczelniającymi.
szczegółowe zasady wbudowania drzwi powinny być dostarczone w instrukcji obsługi , użytkowania i konserwacji stolarki drzwiowej wydanej przez
producenta.
Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 6.
6.2. Kontrola jakości wykonania
Sprawdzenie wykonania osadzenia drzwi polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej specyfikacji oraz w dokumentacji
a/ sprawdzenie odporności na obciążenia statyczne i dynamiczne sprawdzenie wg normy
b/ sprawdzenie ustawienia ościeżnicy
c/ sprawdzenie prawidłowości zamocowania drzwi
d/ sprawdzenie prawidłowości uszczelnienia drzwi
7. OBMIAR ROBÓT
Ogólne zasady obmiaru robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 7.
Jednostką obmiarową jest sztuka
8.ODBIÓR ROBÓT
Ogólne zasady odbioru robót podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 8.
Spis przepisów związanych podano w Wymaganiach ogólnych pkt. 10.
PN- 90/B-92210 PN- 86/B-06073 PN-97/B-02151/03- Akustyka budowlana. Izolacyjność akustyczna w budynkach
18
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ VII (B/06) UKŁADANIE PŁYTEK CERAMICZNYCH NAPODŁOGACH I NA ŚCIANACH.
1. WSTĘP
1.1. Przedmiot ST
Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania oraz odbioru robót wykładzinowych i okładzinowych z płytek
ceramicznych w budownictwie, użyteczności publicznej.
1.1.1. .Zakres robót objętych ST
Roboty, których dotyczy specyfikacja, obejmują wszystkie czynności mające na celu wykonanie:
podkładów wyrównawczych,
pokrycie podłogi pomieszczenia kotła płytkami antypoślizgowymi R11;
pokrycie ścian pomieszczenia kotła płytkami (okładziny), które stanowią warstwę ochronną i kształtującą formę architektoniczną okładanych
elementów.
Specyfikacja obejmuje wykonanie okładzin przy użyciu kompozycji klejowych z mieszanek przygotowanych fabrycznie.
Zakres opracowania obejmuje określenie wymagań odnośnie własności materiałów, wymagań i sposobów oceny podłoży, wykonanie okładzin
wewnętrznych i zewnętrznych, oraz ich odbiory.
1.1.2. Dokumentacja robót okładzinowych
Dokumentację robót wykładzinowych i okładzinowych stanowią:
projekt budowlany, opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 3.07.2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu
budowlanego (Dz. U. z 2003 r. nr 120, poz. 1133),
projekt wykonawczy
specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót (obligatoryjna w przypadku zamówień publicznych), zgodna z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z
dnia 2.09.2004 r. (Dz. U. z 2004 r. nr 202, poz. 2072),
dziennik budowy, prowadzony zgodnie z zarządzeniem MGPiB z 15.12.1994 r. w sprawie dziennika budowy oraz tablicy informacyjnej (MP z 1995 r. nr 2,
poz. 29),
aprobaty techniczne, certyfikaty lub deklaracje zgodności świadczące o dopuszczeniu do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania użytych
wyrobów budowlanych, zgodnie z ustawą Prawo Budowlane z 7.07.1994 r. (Dz. U. z 2000 r. nr 106, poz. 1126 z późniejszymi zmianami),
protokóły odbiorów częściowych, końcowych i robót zanikających, z załączonymi protokółami z badań kontrolnych,
dokumentacja powykonawcza.
2. MATERIAŁY
2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania
Materiały stosowane do wykonywania robót wykładzinowych i okładzinowych z płytek ceramicznych powinny mieć:
–
Aprobaty Techniczne lub być produkowane zgodnie z obowiązującymi normami,
–
Certyfikat lub Deklarację Zgodności z Aprobatą Techniczną lub z PN,
–
Certyfikat na znak bezpieczeństwa,
–
Certyfikat zgodności ze zharmonizowaną normą europejską wprowadzoną do zbioru norm polskich,
–
na opakowaniach powinien znajdować się termin przydatności do stosowania.
Sposób transportu i składowania powinien być zgodny z warunkami i wymaganiami podanymi przez producenta.
Wykonawca obowiązany jest posiadać na budowie pełną dokumentację dotyczącą składowanych na budowie materiałów przeznaczonych do wykonania
robót okładzinowych.
2.2. Rodzaje materiałów
2.2.1. Wszelkie materiały do wykonania okładzin powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w normach polskich lub aprobatach technicznych ITB
dopuszczających dany materiał do powszechnego stosowania w budownictwie.
2.2.2. Płyty i płytki ceramiczne
Płytki powinny odpowiadać następującym normom:
-nasiąkliwość
-<0,1%,
-wytrzymałość na zginanie
-średnia 45N/mm2,
-mrozoodporność
-mrozoodporna,
-odporność na ścieranie wgłębne -max. 130 mm2,
-odporność na plamienie
-odporne,
-antypoślizgowość
-R11.
2.2.3.Kompozycje klejące i zaprawy do spoinowania
Kompozycje klejące do mocowania płytek ceramicznych muszą spełniać wymagania PN-EN 12004:2002 lub odpowiednich aprobat technicznych.
Zaprawy do spoinowania muszą spełniać wymagania odpowiednich aprobat technicznych lub norm.
2.3. Materiały pomocnicze
Materiały pomocnicze do wykonywania wykładzin i okładzin to:
listwy dylatacyjne i wykończeniowe,
środki ochrony płytek i spoin,
środki do usuwania zanieczyszczeń,
środki do konserwacji wykładzin i okładzin.
Wszystkie ww. materiały muszą mieć własności techniczne określone przez producenta lub odpowiednie aprobaty techniczne.
2.4. Woda
Do przygotowania kompozycji klejących zapraw klejowych i mas do spoinowania stosować należy wodę odpowiadającą wymaganiom normy PN-88/B32250 „Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw.” Bez badań laboratoryjnych może być stosowana wodociągowa woda pitna.
3. SPRZĘT I NARZĘDZIA
3.1. Sprzęt i narzędzia do wykonywania wykładzin i okładzin
Do wykonywania robót wykładzinowych i okładzinowych należy stosować:
szczotki włosiane lub druciane do czyszczenia podłoża,
szpachle i pace metalowe lub z tworzyw sztucznych,
narzędzia lub urządzenia mechaniczne do cięcia płytek,
pace ząbkowane stalowe lub z tworzyw sztucznych o wysokości ząbków 6-12 mmm do rozprowadzania kompozycji klejących,
łaty do sprawdzania równości powierzchni,
poziomnice,
mieszadła koszyczkowe napędzane wiertarką elektryczną oraz pojemniki do przygotowania kompozycji klejących,
pace gumowe lub z tworzyw sztucznych do spoinowania,
19
D  I  A  G  R  A  M S. C.
gąbki do mycia i czyszczenia,
wkładki (krzyżyki) dystansowe.
4. TRANSPORT
4.1. Transport i składowanie materiałów
Transport materiałów do wykonania wykładzin i okładzin nie wymaga specjalnych środków i urządzeń. Zaleca się używać do transportu samochodów
pokrytych plandekami lub zamkniętych. W czasie transportu należy zabezpieczyć przewożone materiały w sposób wykluczający ich uszkodzenie. W
przypadku dużych ilości materiałów zalecane jest przewożenie ich na paletach i użycie do załadunku i rozładunku ładunku urządzeń mechanicznych.
Składowanie materiałów podłogowych na budowie musi być w pomieszczeniach zamkniętych, zabezpieczonych przed opadami i minusowymi
temperaturami.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1. Warunki przystąpienia do robót
Przed przystąpieniem do wykonywania wykładzin powinny być zakończone:
wszystkie roboty stanu surowego łącznie z wykonaniem podłoży, warstw konstrukcyjnych i izolacji podłóg,
roboty instalacji sanitarnych, centralnego ogrzewania, elektrycznych i innych np. technologicznych (szczególnie dotyczy to instalacji podpodłogowych),
wszystkie bruzdy, kanały i przebicia naprawiane i wykończone tynkiem lub masami naprawczymi.
Przystąpienie do robót wykładzinowych powinno nastąpić po okresie osiadania i skurczu elementów konstrukcji budynku tj. po upływie 4 miesięcy po
zakończeniu budowy stanu surowego.
Roboty wykładzinowe i okładzinowe należy wykonywać w temperaturach nie niższych niż +5ºC i temperatura ta powinna utrzymywać się w ciągu całej doby.
Wykonane wykładziny i okładziny należy w ciągu pierwszych dwóch dni chronić przed nasłonecznieniem i przewiewem.
5.2. Wykonanie wykładziny
5.2.1. Podłoża pod wykładziny
Podłoża pod wykładziny może stanowić beton lub zaprawa cementowa.
Podkłady betonowe powinny być wykonane z betonu o grubości minimum 50 mm.
Podkłady z zaprawy cementowej powinny mieć wytrzymałość na ściskanie minimum 12 MPa, a na zginanie minimum 3 MPa.
Minimalna grubości podkładów z zaprawy cementowej powinny wynosić:
podkłady związane z podłożem – 25 mm
Powierzchnia podkładu powinna być zatarta na ostro, bez raków, pęknięć i ubytków, czysta, pozbawiona resztek starych wykładzin i odpylona.
Niedopuszczalne są zabrudzenia bitumami, farbami i środkami antyadhezyjnymi.
Dozwolone odchylenie powierzchni podkładu od płaszczyzny poziomej nie może przekraczać 5 mm na całej długości łaty kontrolnej o długości 2 m.
W podkładzie należy wykonać, zgodnie z projektem, spadki i szczeliny dylatacji konstrukcyjnej i przeciwskurczowej. Na zewnątrz budynku powierzchni
dylatowanych pól nie powinna przekraczać 10 m2, a maksymalna długość boku nie większa niż 3,5 m.
Wewnątrz budynku pola dylatacyjne powinny mieć wymiary nie większe niż 5x6 m. Dylatacje powinny być wykonane w miejscach dylatacji budynku, wokół
fundamentów pod maszyny, słupów konstrukcyjnych oraz w styku różnych rodzajów wykładzin. Szczegółowe informacje o układzie warstw podłogowych,
wielkości i kierunkach spadków, miejsc wykonania dylatacji, osadzenia wpustów i innych elementów powinny być podane w dokumentacji projektowej.
Szczeliny dylatacyjne powinny być wypełnione materiałem wskazanym w projekcie.
Dla poprawienia jakości i zmniejszenia ryzyka powstania pęknięć skurczowych zaleca się zbrojenie podkładów betonowych stalowym zbrojeniem
rozproszonym lub wzmocnienie podkładów cementowych włóknem polipropylenowym.
Dużym ułatwieniem przy wykonywaniu wykładzin z płytek ma zastosowanie bezpośrednio pod wykładzinę warstwy z masy samopoziomującej. Warstwy
(„wylewki”) samopoziomujące wykonuje się z gotowych fabrycznie sporządzonych mieszanek ściśle według instrukcji producenta. Wykonanie tej warstwy
podnosi koszt podłogi, powoduje jednak oszczędność kleju.
5.2.2. Wykonanie wykładzin
Przed przystąpieniem do zasadniczych robót wykładzinowych należy przygotować wszystkie niezbędne materiały, narzędzia i sprzęt, posegregować płytki
według wymiarów, gatunku i odcieni oraz rozplanować sposób układania płytek.
Położenie płytek należy rozplanować uwzględniając ich wielkość i szerokość spoin. Na jednej płaszczyźnie płytki powinny być rozmieszczone symetrycznie
a skrajne powinny mieć jednakową szerokość większą niż połowa płytki. Szczególnie starannego rozplanowania wymaga wykładzina zawierająca określone
w dokumentacji wzory lub składająca się z różnego rodzaju i wielkości płytek.
Wybór kompozycji klejących zależy od rodzaju płytek i podłoża oraz wymagań stawianych wykładzinie. Kompozycja (zaprawa) klejąca musi być
przygotowana zgodnie z instrukcją producenta.
Układanie płytek rozpoczyna się od najbardziej eksponowanego narożnika w pomieszczeniu lub od wyznaczonej linii.
Kompozycję klejącą nakłada się na podłoże gładką krawędzią pacy a następnie „przeczesuje” się zębatą krawędzią ustawioną pod kątem około 50°.
Kompozycja klejąca powinna być nałożona równomiernie i pokrywać całą powierzchnię podłoża. Wielkość zębów pacy zależy od wielkości płytek.
Prawidłowo dobrane wielkość zębów i konsystencja kompozycji klejącej sprawiają, że kompozycja nie wypływa z pod płytek i pokrywa minimum 65%
powierzchni płytki.
Zaleca się stosować następujące wielkości zębów pacy w zależności od wielkości płytek:
50 x 50 mm
–
3 mm
100 x 100 mm
–
4 mm
150 x 150 mm
–
6 mm
200 x 200 mm
–
6 mm
250 x 250 mm
–
8 mm
300 x 300 mm
–
10 mm
400 x 400 mm
–
12 mm.
Powierzchnia z nałożoną warstwą kompozycji klejącej powinna wynosić około 1 m2 lub pozwolić na wykonanie wykładziny w ciągu około 10-15 minut.
Grubość warstwy kompozycji klejącej zależy od rodzaju i równości podłoża oraz rodzaju i wielkości płytek i wynosi średnio około 6-8 mm.
Po nałożeniu kompozycji klejącej układa się płytki od wyznaczonej linii lub wybranego narożnika. Nakładając pierwszą płytkę należy ją lekko przesunąć po
podłożu (około 1 cm), ustawić w żądanej pozycji i docisnąć dla uzyskania przyczepności kleju do płytki. Następne płytki należy dołożyć do sąsiednich,
docisnąć i mikro-ruchami odsunąć na szerokość spoiny. Dzięki dużej przyczepności świeżej kompozycji klejowej po dociśnięciu płytki uzyskuje się efekt
„przyssania”. Większe płytki zaleca się dobijać młotkiem gumowym.
5.3. Wykonanie okładzin
5.3.1. Podłoża pod okładzinę
Podłożem pod okładziny ceramiczne mocowane na kompozycjach klejowych mogą być:
otynkowane mury z elementów drobno wymiarowych
Przed przystąpieniem do robót okładzinowych należy sprawdzić prawidłowość przygotowania podłoża.
Podłoża powinny być czyste, odpylone, pozbawione resztek środków antyadhezyjnych i starych powłok, bez raków, pęknięć i ubytków.
20
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Połączenia i spoiny między elementami prefabrykowanymi powinny być płaskie i równe. W przypadku wystąpienia nierówności należy je zeszlifować, a
ubytki i uskoki wyrównać zaprawą cementową lub specjalnymi masami naprawczymi.
W przypadku ścian z elementów drobno wymiarowych tynk powinien być dwuwarstwowy (obrzutka i narzut) zatarty na ostro, wykonany z zaprawy
cementowej lub cementowo-wapiennej marki M4-M7. W przypadku okładzin wewnętrznych ściana z elementów drobnowymiarowych może być otynkowana
tynkiem gipsowym zatartym na ostro marki M4-M7.
W przypadku podłóż nasiąkliwych zaleca się zagruntowanie preparatem gruntującym (zgodnie z instrukcją producenta).
W zakresie wykonania powierzchni i krawędzi podłoże powinno spełniać następujące wymagania:
powierzchnia czysta, niepyląca, bez ubytków i tłustych plam, oczyszczona ze starych powłok malarskich,
odchylenie powierzchni tynku od płaszczyzny oraz odchylenie krawędzi od linii prostej, mierzone łatą kontrolną o długości 2 m, nie może przekraczać 3 mm
przy liczbie odchyłek nie większej niż 3 na długości łaty,
odchylenie powierzchni od kierunku pionowego nie może być większe niż 4 mm na wysokości kondygnacji,
odchylenie powierzchni od kierunku poziomego nie może być większe niż 2 mm na 1 m.
Nie dopuszcza się wykonywania okładzin ceramicznych mocowanych na kompozycjach klejących na podłożach pokrytych starymi powłokami malarskimi,
tynkiem z zaprawy cementowej, cementowo-wapiennej, wapiennej i gipsowej marki niższej niż M4.
5.3.2. Wykonanie okładzin
Przed przystąpieniem do zasadniczych robót okładzinowych należy przygotować wszystkie niezbędne materiały, narzędzia i sprzęt, posegregować płytki
według, wymiarów, gatunku i odcieni oraz rozplanować sposób układania płytek. Położenie płytek należy rozplanować uwzględniając ich wielkość i przyjętą
szerokość spoin. Na jednej ścianie płytki powinny być rozmieszczone symetrycznie a skrajne powinny mieć jednakowa szerokość, większą niż połowa
płytki. Szczególnie starannego rozplanowania wymaga okładzina zawierająca określone w dokumentacji wzory lub składa się z różnego rodzaju i wielkości
płytek.
Przed układaniem płytek na ścianie należy zamocować prostą, gładką łatę drewnianą lub aluminiową. Do usytuowania łaty należy użyć poziomnicy. Łatę
mocuje się na wysokości cokołu lub drugiego rzędu płytek.
Następnie przygotowuje się (zgodnie z instrukcją producenta) kompozycję klejącą. Wybór kompozycji zależy od rodzaju płytek i podłoża oraz wymagań
stawianych okładzinie.
Kompozycję klejącą nakłada się na podłoże gładką krawędzią pacy a następnie „przeczesuje” się powierzchnię zębatą krawędzią ustawioną pod kątem
około 50°. Kompozycja klejąca powinna być rozłożona równomiernie i pokrywać całą powierzchnię podłoża. Wielość zębów pacy zależy od wielkości płytek.
Prawidłowo dobrane wielkość zębów i konsystencja kompozycji sprawiają, że kompozycja nie wypływa z pod płytek i pokrywa minimum 65% powierzchni
płytki.
Zalecane wielkości zębów pacy w zależności od wymiarów płytek podano w pkt. 5.3.2.
Powierzchnia z nałożoną warstwą kompozycji klejącej powinna wynosić około 1 m2 lub pozwolić na wykonanie okładziny w ciągu około 10-15 minut.
Grubość warstwy kompozycji klejącej w zależności od rodzaju i równości podłoża oraz rodzaju i wielkości płytek wynosi około 4-6 mm.
Układanie płytek rozpoczyna się od dołu w dowolnym narożniku, jeżeli wynika z rozplanowania, że powinna znaleźć się tam cała płytka. Jeśli pierwsza
płytka ma być docinana, układanie należy zacząć od przyklejenia drugiej całej płytki w odpowiednim dla niej miejscu.
Układanie płytek polega na ułożeniu płytki na ścianie, dociśnięciu i „mikroruchami” ustawieniu na właściwym miejscu przy zachowaniu wymaganej wielkości
spoiny. Dzięki dużej przyczepności świeżej zaprawy klejowej po dociśnięciu płytki uzyskuje się efekt „przyssania”. Płytki o dużych wymiarach zaleca się
dobijać młotkiem gumowym.
Pierwszy rząd płytek, tzw. cokołowy, układa się zazwyczaj po ułożeniu wykładziny podłogowej. Płytki tego pasa zazwyczaj trzeba przycinać na odpowiednią
wysokość.
Dla uzyskania jednakowej wielkości spoin stosuje się wkładki (krzyżyki) dystansowe.
Zalecane szerokości spoin w zależności od wymiarów płytek podano w pkt. 5.3.2.
Przed całkowitym stwardnieniem kleju ze spoin należy usunąć jego nadmiar, można też usunąć wkładki dystansowe.
W trakcie układania płytek należy także mocować listwy wykończeniowe oraz inne elementy jak np. drzwiczki rewizyjne szachtów instalacyjnych.
Drobne płytki są powierzchnią licową naklejane na papier przez co możliwe jest klejenie nie pojedynczej płytki lecz większej ilości. W trakcie klejenia płytki
te dociska się do ściany deszczułką do uzyskania wymaganej powierzchni lica. W przypadku okładania powierzchni krzywych (np. słupów) należy używać
odpowiednich szablonów dociskowych. Po związaniu kompozycji klejącej papier usuwa się po uprzednim namoczeniu wodą.
Do spoinowania można przystąpić nie wcześniej niż po 24 godzinach od ułożenia płytek. Dokładny czas powinien być określony przez producenta w
instrukcji stosowania zaprawy klejowej.
W przypadku gdy krawędzie płytek są nasiąkliwe przed spoinowaniem należy zwilżyć je wodą mokrym pędzlem.
Spoinowanie wykonuje się rozprowadzając zaprawę do spoinowania (zaprawę fugową) po powierzchni okładziny pocą gumową. Zaprawę należy dokładnie
wcisnąć w przestrzenie między płytkami ruchami prostopadle i ukośnie do krawędzi płytek. Nadmiar zaprawy zbiera się z powierzchni płytek wilgotną gąbką.
Świeżą zaprawę można dodatkowo wygładzić zaokrąglonym narzędziem i uzyskać wklęsły kształt spoiny. Płaskie spoiny otrzymuje się poprzez przetarcie
zaprawy pacą z naklejoną gładką gąbką.
Jeżeli w pomieszczeniach występuje wysoka temperatura i niska wilgotność powietrza należy zapobiec zbyt szybkiemu wysychaniu spoin poprzez lekkie
zwilżenie ich wilgotną gąbką.
Przed przystąpieniem do spoinowania zaleca się sprawdzić czy pigment spoiny nie brudzi trwale powierzchni płytek. Szczególnie dotyczy to płytek
nieszkliwionych i innych o powierzchni porowatej.
Dla podniesienia jakości okładziny i zwiększenia odporności na czynniki zewnętrzne po stwardnieniu spoiny mogą być powleczone specjalnymi preparatami
impregnującymi. Dobór preparatów powinien być uzależniony od rodzaju pomieszczeń w których znajdują się okładziny i stawianym im wymaganiom.
Impregnowane mogą być także płytki.
6.2. Badania przed przystąpieniem do robót
Przed przystąpieniem do robót związanych z wykonanie wykładzin i okładzin badaniom powinny podlegać materiały, które będą wykorzystane do
wykonania robót oraz podłoża.
Wszystkie materiały – płytki, kompozycje klejące, jak również materiały pomocnicze muszą spełniać wymagania odpowiednich norm lub aprobat
technicznych oraz odpowiadać parametrom określonym w dokumentacji projektowej.
Każda partia materiałów dostarczona na budowę musi posiadać certyfikat lub deklarację zgodności stwierdzająca zgodność własności technicznych z
określonymi w normach i aprobatach.
Badanie podkładu powinno być wykonane bezpośrednio przed przystąpieniem do wykonywania robót wykładzinowych i okładzinowych. Zakres czynności
kontrolnych powinien obejmować:
sprawdzenie wizualne wyglądu powierzchni podkładu pod względem wymaganej szorstkości, występowania ubytków i porowatości, czystości i
zawilgocenia,
sprawdzenie równości podkładu, które przeprowadza się przykładając w dowolnych miejscach i kierunkach 2-metrową łatę,
sprawdzenie spadków podkładu pod wykładziny (posadzki) za pomocą 2-metrowej łaty i poziomnicy; pomiary równości i spadków należy wykonać z
dokładnością do 1mm
21
D  I  A  G  R  A  M S. C.
sprawdzenie prawidłowości wykonania w podkładzie szczelin dylatacyjnych i przeciwskurczowych dokonując pomiarów szerokości i prostoliniowości
sprawdzenie wytrzymałości podkładu metodami nieniszczącymi.
6.3.Badania w czasie robót
Badania w czasie robót polegają na sprawdzeniu zgodności wykonywania wykładzin w zakresie pewnego fragmentu prac. Prawidłowość ich wykonania
wywiera wpływ na prawidłowość dalszych prac. Badania te szczególnie powinny dotyczyć sprawdzenie technologii wykonywanych robót, rodzaju i grubości
kompozycji klejącej oraz innych robót „zanikających”.
6.4.Badania w czasie odbioru robót
Badania w czasie odbioru robót przeprowadza się celem oceny spełnienia wszystkich wymagań dotyczących wykonanych wykładzin i okładzin a w
szczególności:
jakości zastosowanych materiałów i wyrobów,
prawidłowości przygotowania podłoży,
jakości (wyglądu) powierzchni wykładzin i okładzin,
prawidłowości wykonania krawędzi, naroży, styków z innymi materiałami i dylatacji.
Przy badaniach w czasie odbioru robót pomocne mogą być wyniki badań dokonanych przed przystąpieniem robót i w trakcie ich wykonywania.
Zakres czynności kontrolnych dotyczący wykładzin podłóg i okładzin ścian powinien obejmować:
sprawdzenie prawidłowości ułożenia płytek; ułożenie płytek oraz ich barwę i odcień należy sprawdzać wizualnie i porównać z wymaganiami projektu
technicznego oraz wzorcem płytek,
sprawdzenie odchylenia powierzchni od płaszczyzny za pomocą łaty kontrolnej długości 2 m przykładanej w różnych kierunkach, w dowolnym miejscu;
prześwit pomiędzy łatą a badaną powierzchnia należy mierzyć z dokładności do 1 mm,
sprawdzenie prostoliniowości spoin za pomocą cienkiego drutu naciągniętego wzdłuż spoin na całej ich długości (dla spoin wykładzin podłogowych i
poziomych okładzin ścian) oraz pionu (dla spoin pionowych okładzin ścian) i dokonanie pomiaru odchyleń z dokładnością do 1 mm,
sprawdzenie związania płytek z podkładem przez lekkie ich opukiwanie drewnianym młotkiem (lub innym podobnym narzędziem); charakterystyczny głuchy
dźwięk jest dowodem nie związania płytek z podkładem,
sprawdzenie szerokości spoin i ich wypełnienia za pomocą oględzin zewnętrznych i pomiaru; na dowolnie wybranej powierzchni wielkości 1 m2 należy
zmierzyć szerokość spoin suwmiarką z dokładnością do 0,5 mm
grubość warstwy kompozycji klejącej pod płytkami (pomiar dokonany w trakcie realizacji robót lub grubość określona na podstawie zużycia kompozycji
klejącej).
Wyniki kontroli powinny być porównane z wymaganiami podanymi w pkt. 6.5.2. niniejszego opracowania i opisane w dzienniku budowy lub protokóle
podpisanym przez przedstawicieli inwestora (zamawiającego) i wykonawcy.
6.5.Wymagania i tolerancje wymiarowe dotyczące wykładzin i okładzin
6.5.1.
Prawidłowo wykonana wykładzina powinna spełniać następujące wymagania:
cała powierzchnia wykładziny powinna mieć jednakową barwę zgodną z wzorcem (nie dotyczy wykładzin dla których różnorodność barw jest zamierzona),
cała powierzchnia pod płytkami powinna być wypełniona klejem (warunek właściwej przyczepność) tj. przy lekkim opukiwaniu płytki nie powinny wydawać
głuchego odgłosu,
grubość warstwy klejącej powinna być zgodna z dokumentacją lub instrukcją producenta,
dopuszczalne odchylenie powierzchni wykładziny od płaszczyzny poziomej (mierzone łatą długości 2 m) nie powinno być większe niż 3 mm na długości łaty
i nie większe niż 5 mm na całej długości lub szerokości posadzki,
spoiny na całej długości i szerokości muszą być wypełnione zaprawą do spoinowania,
dopuszczalne odchylenie spoin od linii prostej nie powinno wynosić więcej niż 2 mm na długości 1 m i 3 mm na całej długości lub szerokości posadzki dla
płytek gatunku pierwszego i odpowiednio 3 mm i 5 mm dla płytek gatunku drugiego i trzeciego,
szczeliny dylatacyjne powinny być wypełnione całkowicie materiałem wskazanym w projekcie,
listwy dylatacyjne powinny być osadzone zgodnie z dokumentacją i instrukcją producenta.
6.5.2.
Prawidłowo wykonana okładzina powinna spełniać następujące wymagania:
cała powierzchnia okładziny powinna mieć jednakową barwę zgodną z wzorcem (nie dotyczy okładzin dla których różnorodność barw jest zamierzona),
cała powierzchnia pod płytkami powinna być wypełniona klejem (warunek właściwej przyczepności) tj. przy lekkim opukiwaniu płytki nie powinny wydawać
głuchego odgłosu,
grubość warstwy klejącej powinna być zgodna z dokumentacją lub instrukcją producenta,
dopuszczalne odchylenie krawędzi od kierunku poziomego i pionowego nie powinno przekraczać 2 mm na długości 2 m,
odchylenie powierzchni od płaszczyzny pionowej nie powinno przekraczać 2 mm na długości 2 m,
spoiny na całej długości i szerokości powinny być wypełnione masą do spoinowania
dopuszczalne odchylenie spoin od linii prostej nie powinno wynosić więcej niż 2 mm na długości 1 m i 3 mm na długości całej okładziny,
elementy wykończeniowe okładzin powinny być osadzone zgodnie z dokumentacją i instrukcją producenta.
7. OBMIAR ROBÓT
Zasady obmiarowania
Powierzchnie wykładzin i okładzin oblicza się w m2 przyjmując wymiary w świetle ścian w stanie surowym. Z obliczonej powierzchni odlicza się
powierzchnię słupów, pilastrów, fundamentów i innych elementów większe od 0,25 m2.
W przypadku rozbieżność pomiędzy dokumentacją a stanem faktycznym powierzchnie oblicza się według stanu faktycznego.
Powierzchnie okładzin określa się na podstawie dokumentacji projektowej lub wg stanu faktycznego.
8. ODBIÓR ROBÓT
Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu
Przy robotach związanych z wykonywaniem wykładzin i okładzin elementem ulegającym zakryciu są podłoża. Odbiór podłóż musi być dokonany przed
rozpoczęciem robót wykładzinowych i okładzinowych.
W trakcie odbioru należy przeprowadzić badania wymienione w niniejszego opracowania. Wyniki badań należy porównać z wymaganiami dotyczącymi
podłóż i określonymi odpowiednio dla wykładzin i dla okładzin.
Jeżeli wszystkie pomiary i badania dały wynik pozytywny można uznać podłoża za wykonane prawidłowo tj. zgodnie z dokumentacją i ST i zezwolić do
przystąpienia do robót wykładzinowych i okładzinowych.
Jeżeli chociaż jeden wynik badania daje wynik negatywny podłoże nie powinno być odebrane.
Wykonawca zobowiązany jest do dokonania naprawy podłoża poprzez np. szlifowanie lub szpachlowanie i ponowne zgłoszenie do odbioru. W sytuacji gdy
naprawa jest niemożliwa (szczególnie w przypadku zaniżonej wytrzymałości) podłoże musi być skute i wykonane ponownie.
Wszystkie ustalenia związane z dokonanym odbiorem robót ulegających zakryciu (podłóż) oraz materiałów należy zapisać w dzienniku budowy lub
protokóle podpisanym przez przedstawicieli inwestora (inspektor nadzoru) i wykonawcy (kierownik budowy).
8.3. Odbiór częściowy
22
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Odbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanej części robót. Odbioru częściowego robót dokonuje się dla zakresu określonego w
dokumentach umownych według zasad jak przy odbiorze ostatecznym robót.
Celem odbioru częściowego jest wczesne wykrycie ewentualnych usterek w realizowanych robotach i ich usunięcie przed odbiorem końcowym.
Odbiór częściowy robót jest dokonywany przez inspektora nadzoru w obecności kierownika budowy.
Protokół odbioru częściowego jest podstawą do dokonania częściowego rozliczenia robót jeżeli umowa taką formę przewiduje.
Normy
PN-ISO 13006:2001 Płytki i płyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, właściwości i znakowanie.
PN-EN 87:1994
Płytki i płyty ceramiczne ścienne i podłogowe. Definicje, klasyfikacja, właściwości i znakowanie.
PN-EN 159:1996
Płytki i płyty ceramiczne prasowane na sucho o nasiąkliwości wodnej E>10%. Grupa B III.
PN-EN 176:1996
Płytki i płyty ceramiczne prasowane na sucho o małej nasiąkliwości wodnej E<3%. Grupa B I.
PN-EN 177:1997
Płytki i płyty ceramiczne prasowane na sucho o nasiąkliwości wodnej 3%<E<6%. Grupa B II a.
PN-EN 178:1998
Płytki i płyty ceramiczne prasowane na sucho o nasiąkliwości wodnej 6%<E<10%. Grupa B II b.
PN-EN 121:1997
Płytki i płyty ceramiczne ciągnione o niskiej nasiąkliwości wodnej E<3%. Grupa A I.
PN-EN 186-1:1998
Płytki i płyty ceramiczne ciągnione o nasiąkliwości wodnej 3%<E<6%. Grupa A II a. Cz. 1.
PN-EN 186-2:1998
Płytki i płyty ceramiczne ciągnione o nasiąkliwości wodnej 3%<E<6%. Grupa A II a. Cz. 2.
PN-EN 187-1:1998
Płytki i płyty ceramiczne ciągnione o nasiąkliwości wodnej 6%<E<10%. Grupa A II b. Cz. 1.
PN-EN 187-2:1998
Płytki i płyty ceramiczne ciągnione o nasiąkliwości wodnej 6%<E<10%. Grupa A II b. Cz. 2.
PN-EN 188:1998
Płytki i płyty ceramiczne o nasiąkliwości wodnej E>10%. Grupa A III.
PN-70/B-10100
Roboty tynkowe. Tynki zwykłe. Wymagania i badania przy odbiorze.
PN-EN ISO 10545-1:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Pobieranie próbek i warunki odbioru.
PN-EN ISO 10545-2:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczanie wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni.
PN-EN ISO 10545-3:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie nasiąkliwości wodnej, porowatości otwartej, gęstości względnej pozornej oraz
gęstości całkowitej.
PN-EN ISO 10545-4:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie wytrzymałości na zginanie i siły łamiącej.
PN-EN ISO 10545-5:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności na uderzenia metodą pomiaru współczynnika odbicia.
PN-EN ISO 10545-6:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności na wgłębne ścieranie płytek nieszkliwionych.
PN-EN ISO 10545-7:2000
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności na ścieranie powierzchni płytek szkliwionych..
PN-EN ISO 10545-8:1998
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie cieplnej rozszerzalności liniowej.
PN-EN ISO 10545-9:1998
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności na szok termiczny.
PN-EN ISO 10545-10:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie rozszerzalności wodnej.
PN-EN ISO 10545-11:1998
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności na pęknięcia włoskowate płytek szkliwionych.
PN-EN ISO 10545-12:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie mrozoodporności.
PN-EN ISO 10545-13:1990
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności chemicznej.
PN-EN ISO 10545-14:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie odporności na plamienie.
PN-EN ISO 10545-15:1999
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie uwalniania ołowiu i kadmu.
PN-EN ISO 10545-16:2001
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie małych różnic barw.
PN-EN 101:1994
Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczenie twardości powierzchni wg skali Mohsa.
PN-EN 12004:2002
Kleje do płytek. Definicje i wymagania techniczne.
PN-EN 12002:2002
Kleje do płytek. Oznaczenie odkształcenia poprzecznego dla klejów cementowych i zapraw do spoinowania.
PN-EN 13888:2003
Zaprawy do spoinowania płytek. Definicje i wymagania techniczne.
PN-EN 12808-1:2000 Kleje i zaprawy do spoinowania płytek. Oznaczenie odporności chemicznej zapraw na bazie żywic reaktywnych.
PN-EN 12808-2:2002(U)
Zaprawy do spoinowania płytek. Cz. 2: oznaczenie odporności na ścieranie.
PN-EN 12808-3:2002(U)
Zaprawy do spoinowania płytek. Cz. 3: oznaczenie wytrzymałości na zginanie i ściskanie.
PN-EN 12808-4:2002(U)
Zaprawy do spoinowania płytek. Cz. 4: oznaczenie skurczu.
PN-EN 12808-5:2002(U)
Zaprawy do spoinowania płytek. Cz. 5: oznaczenie nasiąkliwości wodnej.
PN-63/B-10145
Posadzki z płytek kamionkowych (terakotowych), klinkierowych i lastrykowych. Wymagania i badania przy odbiorze.
PN-EN 13813:2003
Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonywania. Terminologia.
PN-88/B-32250
Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw.
23
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ VIII. (B/07) ROBOTY MALARSKIE.
1. WSTĘP
1.1 Przedmiot SST
Przedmiotem niniejszej ogólnej specyfikacji technicznej SST są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z robotami malarskimi
wewnętrznymi.
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą odbioru częściowego i końcowego robót malarskich w pomieszczeniu kotłowni gazowej.
Podłoże - powierzchnia, na której ma być wykonany podkład lub powłoka malarska
Malowanie wewnętrzne – wykonywane wewnątrz pomieszczeń
2. MATERIAŁY
2.1. Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące materiałów określono w Wymaganiach ogólnych pkt 3.
2.2. Źródła pozyskania materiałów Gotowe , produkowane fabrycznie farby

emulsyjne do malowania ścian wewnętrznych
3. SPRZĘT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w Wymaganiach ogólnych pkt 3.
4. TRANSPORT
Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące transportu określono w Wymaganiach ogólnych pkt. 4.
5. WYKONANIE ROBÓT
5.1.1 Zasady ogólne, które należy przestrzegać przy wykonywaniu tynków :
a/ właściwe malowanie powinno być poprzedzone przygotowaniem powierzchni , na której ma być położona powłoka malarska – zgodnie z PN-69/B –
10280
b/ roboty malarskie powinny być wykonywane w temperaturze nie niższej niż 5 C i nie wyższej niż 22
c/ podczas malowania wewnątrz pomieszczeń okna powinny być zamknięte a nawietrzenie malowanych powierzchni ciepłym powietrzem od urządzeń
grzewczych jest niedopuszczalne
d/ przy robotach malarskich z zastosowaniem gruntowników o właściwościach toksycznych należy ściśle przestrzegać przepisów BHP.
5.1.2 Przygotowanie podłoży
5.1.2.1.Wymagania dotyczące podłoża
tynki zwykłe nowe, niemalowane
- powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-70/B-10100. ewentualne uszkodzenia tynków powinny być usunięte przed przystąpieniem do malowania ,
przez wypełnienie zaprawą i zatarcie do równej powierzchni .Nie dopuszcza się do malowania tynków przed upływem 28 dni od chwili ich wykonania.
Badanie podłoża następuje na podstawie normy / PN-70/B-10100 oraz na podstawie bezpośrednich oględzin.
5.1.3..Podklady – stosować wg instrukcji producenta farb.
5.1.4. Powłoki
a/ powłoki powinny równomiernie bez prześwitów pokrywać podłoże lub podkład , nie wykazując odprysków ,spękań, nie przylegania i łuszczenia się oraz
smug, plam i śladów pędzla, dopuszcza się chropowatość powłoki odpowiadającą rodzajowi struktury pokrywanej powierzchni.
b/ barwa powierzchni powinna być zgodna z projektem kolorystyki, oraz powinna być jednolita, bez uwydatniających się poprawek lub połączeń o różnym
odcieniu i natężeniu.
c/ nie dopuszcza się widocznych wgłębień lub plam w miejscach wbicia gwoździ ,
d/ linie styku odmiennych barw powłok mogą wykazywać odchylenia liczone od przyjętej teoretycznej linii zmiany barw do 2 mm na 1 m i do 3 mm na całej
długości linii zmiany barw.
e/ powłoki powinny wytrzymywać próbę na przyczepność wg 4.333. oraz być odporne na wycieranie i wsiąkliwość
f/ powłoki z farb emulsyjnych powinny być odporne na zmywanie z woda z mydłem i na reamulgację
g/ przykra woń z powłok i zawartość substancji szkodliwych dla zdrowia są niedopuszczalne
h/ kolorystyka farb wg projektu kolorystyki elewacji
Ogólne zasady prowadzenia robót podano w Warunkach ogólnych pkt 5.
Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w Warunkach ogólnych pkt 6.
6.2. Kontrola jakości robot malarskich
Sprawdzenie wykonania robót malarskich polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej specyfikacji oraz w dokumentacji
a/ sprawdzenie podłoży – zgodności z dokumentacją i jakości powierzchni
b/ sprawdzenie podkładów – wyglądu powierzchni , wsiąkliwości , wyschnięcia
c/ sprawdzenie powłok – wyglądu zewnętrznego, przyczepności, odporności na wycieranie, na zmywanie wodą, nasiąkliwości wg normy PN-69/B-10280
7. OBMIAR ROBÓT
Ogólne zasady obmiaru robót podano w Warunkach ogólnych pkt 7.
Jednostką obmiarową jest m2 (metr kwadratowy) pomalowanej powierzchni
8. ODBIÓR ROBÓT
Ogólne zasady odbioru robót podano w Warunkach ogólnych pkt 8.
24
D  I  A  G  R  A  M S. C.
9. PODSTAWA PŁATNOŚCI
9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności
Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w Warunkach ogólnych pkt 9.
9.2. Cena jednostki obmiarowej
Cena wykonania 1 m2 malowanej powierzchni liczona jest wraz z przygotowaniem podłoża do malowania, przygotowaniem farb, ustawieniem i
rozebraniem rusztowań lub drabin malarskich oraz uporządkowaniem stanowiska pracy. Ilość robót określa się na podstawie projektu z uwzględnieniem
zmian zaaprobowanych przez Inżyniera i sprawdzonych w naturze.
10. PRZEPISY ZWIAZANE
Spis przepisów związanych podano w Warunków ogólnych pkt 10.
25
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ IX. (IS/01) WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA KOTŁOWNI.
1 Zakres stosowania.
Warunki techniczne wykonania i odbioru kotłowni (WTWiO) powinny być stosowane do kotłowni gazowych w budynkach mieszkalnych, użyteczności
publicznej i zamieszkania zbiorowego. Mogą być również stosowane w odniesieniu do kotłowni gazowych w innych budynkach, jeżeli sposób ich
eksploatacji jest podobny jak w wyżej wymienionych budynkach.
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą budowy kotłowni wodnej opalanej gazem ziemnym pracującej na cele centralnego ogrzewania oraz
odbioru częściowego i końcowego robót.
2 Powołane oraz związane przepisy, normy i warunki techniczne.
[1] Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r (Dz.U. Nr 106/00 poz. 1126, Nr 109/00 poz. 1157, Nr 120/00 poz. 1268, Nr 5/01 poz. 42, Nr 100/01 poz.
1085, Nr 110/01 poz.1190, Nr 115/01 poz. 1229, Nr 129/01 poz. 1439, Nr 154/01 poz. 1800, Nr 74/02 poz. 676, Nr 80/03 poz. 718);
[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz.U. Nr 75/02 poz. 690, Nr 33/03 poz. 270);
[3] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków
mieszkalnych (Dz. U. Nr 74/99 poz. 836);
[4] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 1998 r.
w sprawie aprobat i kryteriów technicznych oraz jednostkowego stosowania wyrobów budowlanych (Dz.U. Nr 107/98 poz. 679, Nr 8/02 poz. 71);
[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 1998 r.
w sprawie systemów oceny zgodności, wzoru deklaracji zgodności oraz sposobu znakowania wyrobów budowlanych dopuszczanych do obrotu i
powszechnego stosowania w budownictwie (Dz.U. Nr 113/98 poz. 728);
[6] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 1998 r.
w sprawie określenia wykazu wyrobów budowlanych nie mających istotnego wpływu na spełnianie wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i
stosowanych według uznanych zasad sztuki budowlanej (Dz.U. Nr 99/98 poz. 673);
[7] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do
Polski po raz pierwszy, mogących stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi
certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji
zgodności (Dz.U. Nr 5/00 poz. 53);
[8] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 stycznia 2000 r. w sprawie trybu wydawania dokumentów dopuszczających do obrotu wyroby mogące
stwarzać zagrożenie albo które służą ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia i środowiska, wyprodukowane w Polsce lub pochodzące z kraju, z którym
Polska zawarła porozumienie w sprawie uznawania certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności wystawianej przez producenta, oraz rodzajów tych
dokumentów (Dz.U. Nr 5/00 poz. 58);
[9] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 maja 2001 r. w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz.U. Nr 59/01 poz. 608) (traci
moc z dniem 9.11.2003 r);
[9a] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2003 r w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej
(Dz.U. Nr 79/03 poz. 714) (1vchodzi w życie od dnia 10.11.2003 r);
[10] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 26 września 2000 r. w sprawie kosztorysowych norm nakładów rzeczowych, cen
jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzenia kosztorysu inwestorskiego (Dz.U. Nr 114/00 poz. 1195);
[11] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 listopada 1998 r w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu
budowlanego (Dz.U. Nr 140/98 poz. 906);
PN-EN 1057: 1999 Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane okrągłe bez szwu do wody i gazu w zastosowaniach sanitarnych i grzewczych;
PN-EN 1333: 1998 Elementy rurociągów. Definicja i dobór;
PN PN-EN 10242: 1999+A 1 :2002 Gwintowane łączniki rurowe z żeliwa ciągliwego;
PN-EN ISO 1127: 1999 Rury ze stali nierdzewnych. Wymiary, tolerancje i teoretyczne masy na jednostkę długości;
PN-EN ISO 6708: 1998 Elementy rurociągów. Definicje i dobór DN (wymiaru nominalnego);
PN-ISO 7-1: 1995 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie. Wymiary, tolerancje i oznaczenia;
PN-ISO 228-1:1995 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością nie uzyskiwaną na gwincie. Wymiary, tolerancje i oznaczenia;
PN-ISO 6761:1996 Rury stalowe. Przegotowanie końców rur spawania;
PN-ISO 7005-1: 2002 Kołnierze metalowe. Kołnierze stalowe;
PN-90/B-01421 Ciepłownictwo. Terminologia;
PN-90/B-01430 Ogrzewnictwo. Instalacje Terminologia;
PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w
pomieszczeniach;
PN-87/B-02151/03 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz
izolacyjność akustyczna elementów budowlanych Wymagania;
PN-91/B-02413 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych systemu otwartego. Wymagania;
PN-B-02414: 1999 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie ogrzewań wodnych systemu zamkniętego z naczyniami wzbiorczymi przeponowymi.
Wymagania;
PN-91/B-02416 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych systemu zamkniętego przyłączanych do sieci cieplnych.
Wymagania;
PN-91/B-02419 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych i wodnych zamkniętych systemów ciepłowniczych. Badania;
PN-91/B-02420 Ogrzewnictwo. Odpowietrzanie instalacji ogrzewań wodnych. Wymagania;
PN-B-02421 :2000 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Izolacja cieplna przewodów, armatury i urządzeń. Wymagania i badania przy odbiorze;
PN-B-02431:1999 Ogrzewnictwo. Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1;
PN-C-04750:2002 Paliwa gazowe. Klasyfikacja, oznaczenia i wymagania;
PN-76/B-02440 Zabezpieczenie urządzeń ciepłej wody użytkowej. Wymagania;
PN-B-10720: 1999 Wodociągi. Zabudowa zestawów wodomierzowych w instalacjach wodociągowych. Wymagania i badania przy odbiorze;
PN-C-04601: 1985 Woda do celów energetycznych. Wymagania i badania jakości wody dla kotłów wodnych i zamkniętych obiegów ciepłowniczych;
PN-C-04607: 1993 Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania jakości wody;
PN -901E-05030/00 Ochrona przed korozją. Elektrochemiczna ochrona katodowa. Wymagania i badania;
PN-89/H-02650 Armatura i rurociągi. Ciśnienia i temperatury;
PN-H-74200 Rury stalowe ze szwem gwintowane;
PN-80/H-74219 Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania;
26
D  I  A  G  R  A  M S. C.
PN-85/H-74242 Rury stalowe bez szwu wysokostopowe ze stali odpornej na korozję i żaroodpornej;
PN-79/H-74244 Rury stalowe ze szwem przewodowe;
PN-70/H-97051 Ochrona przed korozją. Przygotowanie powierzchni stali, staliwa i żeliwa do malowania. Ogólne wytyczne.
PN-70/H-97050 Ochrona przed korozją. Wzorce jakości przygotowania powierzchni stali do malowania;
PN-70/H-97052 Ochrona przed korozją. Ocena przygotowania powierzchni stali, staliwa i żeliwa do malowania;
PN-71/H-97053 Ochrona przed korozją. Malowanie konstrukcji stalowych. Ogólne wytyczne;
PN-79/H-97070 Ochrona przed korozją. Pokrycia lakierowe. Wytyczne ogólne;
PN-77/M-34030 Izolacja cieplna urządzeń energetycznych. Wymagania i badania;
PN-92/M-34031 Rurociągi pary i wody gorącej. Ogólne wymagania i badania;
PN-88/M-42303 Armatura manometrycznych urządzeń pomiarowych. Kurki;
PN-88/M-42304 Ciśnieniomierze wskaźnikowe zwykłe z elementami sprężystymi;
PN-85/M-53820 Termometry przemysłowe. Wymagania i badania;
PN-83/M-53850 Termometry elektryczne. Czujniki termometrów termoelektrycznych. Ogólne wymagania i badania;
PN-83/M-53852 Termometry elektryczne. Charakterystyki termometryczne oporników (rezystorów) termometrycznych;
PN-M-69012:1997 Spawane połączenia króćców i odgałęzień. Kształty złączy spawanych;
PN -65/M -69013 Spawanie gazowe stali niskowęglowych i niskostopowych Rowki do spawania;
PN-75/M-69014 Spawanie łukowe elektrodami otulonymi stali węglowych i niskostopowych;
PN-88/M-69420 Spawalnictwo. Druty lite do spawania i napawania stali;
PN-75/M-69703 Spawalnictwo. Wady złączy spawanych. Nazwy i określenia;
PN-85/M-69775 Spawalnictwo. Wadliwość złączy spawanych. Oznaczenia klasy wadliwości na podstawie oględzin zewnętrznych;
PN-92/M-74001 Armatura przemysłowa. Ogólne wymagania i badania;
PN-70/N-01270.01 Wytyczne znakowania rurociągów. Postanowienia ogólne;
PN-70/N-01270.03 Wytyczne znakowania rurociągów. Kod barw rozpoznawczych dla przesyłanych czynników;
PN-70/N-01270.14 Wytyczne znakowania rurociągów. Podstawowe wymagania;
BN-66/2215-0 l Oprawy termometrów przemysłowych szklanych prostych kątowych 90°;
3 Definicje.
3.1 Kocioł grzewczy - urządzenie z komorą spalania przeznaczone do wytworzenia pary lub podgrzania wody ciepłem, wywiązującym się w procesie
spalania paliwa.
3.2 Kocioł kondensacyjny - kocioł, którego temperatura spalin na wylocie z kotła w całym zakresie mocy cieplnej, jest niższa od temperatury punktu rosy
gazów spalinowych.
3.3 Kocioł parowy - kocioł, w którym następuje wytworzenie pary jako czynnika grzejnego.
3.4 Kocioł parowy niskociśnieniowy - kocioł o dopuszczonym ciśnieniu pary nie większym niż 70 kPa.
3.5 Kocioł parowy wysokociśnieniowy - kocioł o dopuszczonym ciśnieniu pary większym niż 70 kPa.
3.6 Kocioł wodny - kocioł, w którym następuje podgrzanie wody jako czynnika grzejnego.
3.7 Kocioł wodny - niskotemperaturowy - kocioł, w którym dopuszczona temperatura czynnika grzejnego nie przekracza 373 K (100° C).
3.8 Kocioł wodny średniotemperaturowy - kocioł, w którym dopuszczona temperatura czynnika grzejnego może być wyższa od 373 K (100° C), ale nie
przekracza 388 K (115° C).
3.9 Kocioł wodny wysokotemperaturowy - kocioł, w którym dopuszczona temperatura czynnika grzejnego może być wyższa od 388 K (115° C).
3.10 Komin - konstrukcja murowana, betonowa lub metalowa zawierająca przewód pionowy, służąca do odprowadzania spalin.
3.11 Komin jednowarstwowy - ściana przewodu jednorodna.
3.12 Komin pracujący na mokro - temperatura spalin jest wyższa od 80° C oraz niższa od 160° C.
3.13 Komin pracujący w nadciśnieniu - ciśnienie na całej długości przewodu jest wyższe od ciśnienia atmosferycznego.
3.14 Komin pracujący w podciśnieniu - ciśnienie na całej długości przewodu jest niższe od ciśnienia atmosferycznego.
3.15 Komin suchy - temperatura spalin jest wyższa od 160° C.
3.16 Komin wewnętrzny - przewód kominowy prowadzony w ścianach budynku.
3.17 Komin wielowarstwowy - płaszcz komina złożony z kilku warstw, najczęściej wewnętrznych odpornych na działanie spalin oraz zewnętrznych
stanowiących izolację cieplną.
3.18 Komin zewnętrzny - przewód kominowy prowadzony na zewnątrz budynku.
3.19 Kondensacja pary wodnej ze spalin - zjawisko skraplania się pary wodnej zawartej w spalinach; występuje ono wówczas, gdy temperatura spalin
obniży się poniżej temperatury punktu rosy gazów spalinowych.
3.20 Kondensat - roztwór wodny powstający w odpowiednich warunkach termodynamicznych przy skraplaniu się pary wodnej jako czynnika grzejnego.
Kondensat ze spalin - roztwór wodny powstający z wykroplenia się pary wodnej oraz zawartych w spalinach niektórych produktów spalania, tworzy się gdy
przy stałym ciśnieniu temperatura obniży się poniżej punktu rosy.
3.21 Paliwo gazowe - wieloskładnikowa mieszanina gazów palnych i niepalnych używana do procesów wytwarzania ciepła w przemyśle, gospodarce
komunalnej i w gospodarstwach domowych.
3.22 Palnik - urządzenie do wytwarzania mieszaniny paliwa i utleniacza (powietrze lub tlen) w celu wytworzenia ciepła. Przez palnik doprowadza się
substancję palną do miejsca spalania w sposób zapewniający dobre jej wymieszanie z powietrzem lub tlenem i regulowane spalanie odpowiadające
wymaganym warunkom.
3.23 Palnik automatyczny - palnik wyposażony w samoczynnie działające urządzenia służące do rozruchu, zdalnego zapalania, kontroli płomienia, kontroli
ciśnienia paliwa i powietrza, sterowania i sygnalizacji oraz zawór odcinający.
3.24 Palnik gazowy - urządzenie służące do spalania paliwa gazowego.
3.25 Palnik gazowy inżektorowy (atmosferyczny) - palnik, w którym paliwo gazowe wypływające z dyszy inżektora do mieszalnika zasysa powietrze
pierwotne niezbędne do spalania.
3.26 Woda instalacyjna - Woda lub wodny roztwór substancji zapobiegających korozji lub obniżających temperaturę .
zamarzania wody, napełniający instalację ogrzewczą wodną.
3.27 Część wewnętrzna instalacji - Instalacja ogrzewcza znajdująca się w ogrzewanym budynku.
3.28 Część zewnętrzna instalacji - Część instalacji ogrzewczej znajdująca się poza ogrzewanym budynkiem, występująca w przypadku gdy źródło ciepła
(węzeł ciepłowniczy, kotłownia) znajduje się poza tym budynkiem i nie ma przetwarzania parametrów czynnika grzejnego pomiędzy tym źródłem i częścią
wewnętrzną instalacji. .
3.29 Ciśnienie robocze instalacji, prob (lub Poper) - Obliczeniowe (projektowe) ciśnienie pracy instalacji (podczas krążenia czynnika grzejnego)
przewidziane w dokumentacji projektowej, które dla zachowania zakładanej trwałości instalacji nie może być przekroczone w żadnym jej punkcie.
3.30 Ciśnienie dopuszczalne instalacji - Najwyższa wartość ciśnienia statycznego czynnika grzejnego (przy braku jego krążenia) r w najniższym punkcie
instalacji. .
3.31 Ciśnienie próbne, ppróbne - Ciśnienie w najniższym punkcie instalacji, przy którym dokonywane jest badanie Jej szczelności.
27
D  I  A  G  R  A  M S. C.
3.32 PN (zamiast określenia" ciśnienie nominalne" używane jest oznaczenie "PN'') - Literowo-cyfrowe oznaczenie używane do celów informacyjnych,
dotyczące połączenia charakterystycznych cech mechanicznych i wymiarowych części składowych systemu rurociągowego. Składa się ono z liter PN, po
których następuje bezwymiarowa liczba.
3.33 Ciśnienie robocze urządzenia - Obliczeniowe (projektowe) ciśnienie w miejscu zainstalowania urządzenia w instalacji (to znaczy z uwzględnieniem
wpływu wysokości ciśnienia słupa wody instalacyjnej na poziomie spodu zainstalowanego w instalacji urządzenia), przy ciśnieniu roboczym instalacji.
3.34 Temperatura robocza, trob (lub toper) - Obliczeniowa (projektowa) temperatura pracy instalacji przewidziana w dokumentacji r projektowej, która dla
zachowania zakładanej trwałości instalacji nie może być przekroczona w żadnym jej punkcie.
3.35 DN (wymiar nominalny) - Literowo-cyfrowe oznaczenie wymiaru części składowych instalacji rurociągowych, które stosowane jest w celach
informacyjnych. Składa się ono z liter DN, po których następuje bezwymiarowa liczba całkowita, która jest pośrednio związana z wymiarem fizycznym
otworu lub średnicy zewnętrznej końcówek przyłączeniowych, wyrażonym w milimetrach.
3.36 Specyfikacja techniczna - Dokument określający cechy, które powinien posiadać wyrób lub proces jego wytwarzania w zakresie jakości, parametrów
technicznych, bezpieczeństwa i wymiarów, w tym w odniesieniu do nazewnictwa, symboli, badań i metodologii badań, opakowania, znakowania i
oznaczania wyrobu.
4.2 Wyrobami dopuszczonymi do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie są właściwie oznaczone:
1) wyroby budowlane dla których wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi
na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych - w odniesieniu do wyrobów podlegających tej
certyfikacji,
2) wyroby budowlane dla których dokonano oceny zgodności i wydano certyfikat zgodności lub deklarację zgodności z Polską Normą lub z aprobatą
techniczną, mające istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją na
znak bezpieczeństwa,
3) wyroby budowlane umieszczone w wykazie wyrobów nie mających istotnego wpływu na spełnianie wymagań podstawowych oraz wyrobów
wytwarzanych i stosowanych według tradycyjnie uznanych zasad sztuki budowlanej, będącym załącznikiem do rozporządzenia [6],
4) wyroby budowlane oznaczone znakiem CE, dla których zgodnie z odrębnymi przepisami dokonano oceny zgodności ze zharmonizowaną normą
europejską wprowadzoną do zbioru Polskich Norm, z europejską aprobatą techniczną lub krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii
Europejskiej uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi,
5) wyroby budowlane znajdujące się w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i
bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej.
4.3 Dopuszczone do jednostkowego stosowania w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej
sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których dostawca, zgodnie z rozporządzeniem [4], wydał oświadczenie wskazujące, że
zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz z obowiązującymi przepisami i normami.
4.4 Zgodnie z art. 46 ustawy Prawo budowlane [l], kierownik budowy, a jeżeli jego ustanowienie nie jest wymagane - inwestor, obowiązany jest przez okres
wykonywania robót budowlanych przechowywać oświadczenia wymienione w 4.3, oraz udostępniać je przedstawicielom uprawnionych organów.
5 Wykonanie kotłowni gazowej.
5.1 Wymagania ogólne.
5.1.1 Kotłownia powinna, zgodnie z art. 5 ust. l ustawy [l], zapewnić obiektowi budowlanemu, w którym go wykonano, możliwość spełnienia wymagań
podstawowych dotyczących w szczególności:
a) bezpieczeństwa konstrukcji,
b) bezpieczeństwa pożarowego,
c) bezpieczeństwa użytkowania,
d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,
e) ochrony przed hałasem i drganiami,
f) oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród.
5.1.2 Kotłownia powinna być wykonana zgodnie z projektem oraz przy spełnieniu we właściwym zakresie wymagań przepisu techniczno - budowlanego
wydanego w drodze rozporządzenia [2], zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy Prawo budowlane [1], z uwzględnieniem ewentualnych odstępstw udzielonych od
tych przepisów w trybie przewidzianym w art. 8 tej ustawy, a także zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
5.1.3 W budynkach istniejących lub ich części, w przypadku nadbudowy, przebudowy i zmianie użytkowania, zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia [2],
spełnienie wymagań tego rozporządzenia jest możliwe także w inny sposób, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim
Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.
5.1.4 Ponadto zgodnie z art. 5 ust. l ustawy [l], kotłownia powinna być wykonana, przy wzięciu pod uwagę przewidywanego okresu użytkowania, w sposób
umożliwiający zapewnienie jego prawidłowego użytkowania, zgodnie z przeznaczeniem obiektu i założeniami projektu budowlanego tego węzła oraz we
właściwym zakresie zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno - budowlanych dotyczących warunków technicznych użytkowania obiektów
budowlanych, wydanych w drodze rozporządzeń, zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy Prawo budowlane [1] (dla budynków mieszkalnych zgodnie z wymaganiami
rozporządzenia [3]).
5.1.5 Materiały i urządzenia stosowane w kotłowniach ciepłej wody użytkowej i mające z nią kontakt powinny posiadać Atest Higieniczny Państwowego
Zakładu Higieny dopuszczający je do kontaktu z wodą pitną.
5.1.6 Pomieszczenie kotłowni oraz jej podstawowe wyposażenie powinno odpowiadać wymaganiom normy przedmiotowej PN-B-02423-1.
5.1.7 Jeżeli występuje możliwość przekroczenia dopuszczalnych obciążeń na ciągu komunikacyjnym do pomieszczenia węzła w czasie transportu kotła,
dokumentacja techniczna powinna podawać sposób jego wprowadzenia do pomieszczenia kotłowni.
5.1.8 Gdy transport kotła, zasobnika wody ciepłej lub innych elementów wyposażenia ze względu ma masę lub gabaryty jest niemożliwy istniejącymi
ciągami komunikacyjnymi, należy przewidzieć w przegrodzie zewnętrznej pomieszczenia węzła specjalny luk montażowy.
5.1.9 Przewody doprowadzające czynnik ogrzewany z kotła do instalacji ogrzewczych (centralnego ogrzewania, wody ciepłej i ciepła technologicznego) i z
instalacji do kotła powinny być wyposażone w armaturę odcinającą.
5.1.10 Zaleca się, żeby armatura odcinająca kocioł od instalacji odbiorczych znajdowała się w pomieszczeniu kotła.
5.1.11 Zabezpieczenie, przy użyciu zaworów bezpieczeństwa, przed przekroczeniem dopuszczalnego ciśnienia powinno być realizowane w kotłowniach
zgodnie z wymaganiami odpowiednich norm przedmiotowych PN-B-02414;
5.1.13 Nastawa zaworów bezpieczeństwa na kotle powinna być o 10% wyższa od ciśnienia roboczego przewidzianego dokumentacją techniczną w danym
punkcie usytuowania.
5.1.14 Rurociągi spustowe od zaworów bezpieczeństwa oraz od zaworów spustowych należy wyprowadzić nad podłogową kratkę ściekową, specjalną
studzienkę lub zlew jeśli jest on umiejscowiony poniżej poziomu tych rurociągów.
5.1.15 W kotłownia oprócz wyposażenia w odmulniki, na każdym odgałęzieniu instalacji na którym znajduje się armatura regulacyjna sterowana
automatycznie, należy stosować filtry siatkowe o gęstości siatki co najmniej 96 oczek/cm2 o ile DTR zastosowanej armatury regulacyjnej nie wymaga
inaczej.
28
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5.1.16 Powierzchnie zewnętrzne rurociągów i urządzeń kotłowni wykonane ze stali nieodpornych na korozję wymagają zabezpieczenia antykorozyjnego.
Przygotowanie powierzchni pod zabezpieczenie antykorozyjne wykonywane przez czyszczenie ręczne lub mechaniczne zgodnie z normą PN-H-97051
powinno odpowiadać 3 stopniowi czystości wg normy PN-H-97050. Tak przygotowane powierzchnie powinny być zabezpieczone przed korozją przy użyciu
materiałów malarskich ogólnego zastosowania odpornych na maksymalną temperaturę zabezpieczanych powierzchni, zgodną z projektem technicznym.
Pokrycie antykorozyjne powinno być dwuwarstwowe (warstwa gruntowa i nawierzchniowa) o grubości całkowitej 80 - 120 μm. Staranność wykonania
powłoki antykorozyjnej powinna odpowiadać 2 klasie staranności wykonania wg przedmiotowej normy PN-H-97070.
5.1.17 Rurociągi i urządzenia kotłowni o podwyższonej temperaturze powierzchni oraz rurociągi wody zimnej w obrębie kotłowni powinny być izolowane
cieplnie.
Izolacja cieplna powinna być zgodna z projektem technicznym kotłowni i odpowiadać wymaganiom normy przedmiotowej PN-B-02421. Izolacją cieplną nie
należy pokrywać tych fragmentów poszczególnych urządzeń węzła na których znajduje się firmowe znakowanie (tabliczka znamionowa), które powinno być
czytelne bez naruszania izolacji.
5.1.18 Kotłownia zasilająca instalację odbiorczą o odporności termicznej mniejszej od maksymalnej temperatury jaka może wystąpić w przypadkach
awaryjnych powinien być wyposażony w automatyczny ogranicznik temperatury. Jego zadziałanie powinno w sposób trwały powodować odcięcie przepływu
czynnika grzejnego do czasu interwencji i usunięcia przyczyny takiego stanu przez obsługę kotłowni.
5.1.19 Kotłownia powinna być wyposażona w układ automatycznej regulacji temperatury wody zasilającej instalację ogrzewczą w funkcji temperatury
zewnętrznej. Konstrukcja układu regulacyjnego (zaworu regulacyjnego z siłownikiem) powinna umożliwiać ręczne ustawienie zaworu w dowolnym położeniu
w przypadku zaniku zasilania lub awarii.
5.1.20 Kotłownia wody ciepłej powinna być wyposażona w układ automatycznej regulacji temperatury ciepłej wody użytkowej (stałowartościowy).
5.2 Materiały.
5.2.1 W kotłowniach należy stosować rurociągi metalowe z tym, że:
1) w kotłowniach wysokoparametrowych należy stosować rury stalowe bez szwu wg przedmiotowej normy PN-H-74219 lub rury stalowe ze szwem
przewodowe wg PN-H-74244,
2) w kotłowniach niskoparametrowych stosować rury stalowe bez szwu lub stalowe przewodowe ze szwem wg w/w norm, rury miedziane wg normy PN-EN
1057,
3) w obiegach ciepłej wody użytkowej można stosować rury stalowe ocynkowane wg PN-H-74200, rury ze stali odpornych na korozję wg PN-H-74242, rury
miedziane wg normy PN-EN 1057, PE- XI Al/PE - HD - warstwy: polietylenu usieciowanego, aluminium, polietylenu wysokiej gęstości (własności techniczne
i właściwości użytkowe jak dla materiału wielowarstwowego - nierozdzielnego ) warstwy: polietylenu usieciowanego, aluminium, polietylenu usieciowanego
(własności techniczne i właściwości użytkowe jak dla materiału wielowarstwowego – nierozdzielnego) lub PE- XI/Al/PE- X - warstwy: kopolimeru
statystycznego polipropylenu, aluminium, kopolimeru statystycznego polipropylenu (własności techniczne i właściwości użytkowe jak dla jednorodnego
materiału z ograniczeniem wydłużeń cieplnych warstwą aluminium);
5.2.2 Dopuszcza się w kotłowniach wody ciepłej stosowanie zasobników ciepłej wody oraz wymienników ciepła pojemnościowych (podgrzewaczy)
wykonanych ze stali węglowych zabezpieczonych przed korozją powłokami malarskimi lub emalierskimi, które są dopuszczone do kontaktu z wodą pitną.
5.2.3 Dobór materiałów dla kotłowni oraz dopuszczalność łączenia i kontaktu ze sobą różnorodnych materiałów w poszczególnych obiegach funkcjonalnych
powinien uwzględniać kryteria w tym zakresie zawarte w wymaganiach ogólnych niniejszych WTWiO. Dla obiegu ciepłej wody należy uwzględniać kryteria w
tym zakresie, zawarte w WTWiO instalacji wodociągowych [12].
5.2.4 W kotłowniach gazowych na przewody spalinowe należy stosować następujące materiały:
1. Wewnętrzna powierzchnia przewodów spalinowych powinna być gładka, szczelna, odporna na wilgoć i korozję oraz określoną przez producenta kotła
temperaturę.
2. Do wykonania przewodów należy używać niżej wymienionych materiałów, mających atest uprawnionego organu
a) szamot szkliwiony,
b) stal kwasoodporna,
3. Płaszcz zewnętrzny kominów należy wykonać z następujących materiałów:
a) mur ceglany,
b) kształtki z betonu lekkiego,
c) inne materiały mające stosowne atesty.
4. Materiały izolacyjne muszą wykazać trwałość w warunkach eksploatacji, potwierdzoną odpowiednimi atestami.
5. Izolacja termiczna czopuchów stalowych powinna mieć grubość mini. 25 mm i być osłonięta płaszczem metalowym.
6. Obudowa przewodów spalinowych powinna mieć odporność ogniową co najmniej 60 min.
5.3 Zasady montażu rurociągów i podstawowych urządzeń.
5.3.1 Podstawowe urządzenia kotłowni powinny być rozmieszczone w pomieszczeniu kotłowni zgodnie z dokumentacją techniczną. Przy zachowaniu
rozwiązania funkcjonalnego kotłowni dopuszcza się korektę rozmieszczenia zaprojektowanych urządzeń jeśli wiąże się to z optymalizacją, zwartością,
likwidacją kolizji rurociągów itp. Zmiany w tym zakresie powinny uzyskać akceptację projektanta kotłowni.
5.3.2 Urządzenia kotłowni powinny być ustawione w położeniu wymaganym przez DTR producentów poszczególnych urządzeń.
5.3.3 Urządzenia wymagające okresowej regulacji lub konserwacji jak kotły, zawory regulacyjne, filtry, odmulniki, zasobniki itp. powinny być montowane w
kotłowni z uwzględnieniem łatwego dostępu i obsługi w tym zakresie.
5.3.4 Rurociągi w kotłowni należy prowadzić przy ścianach lub przy stropie, na wspornikach umieszczonych w ścianie lub stropie. W przypadku gdy
konstrukcja ściany lub stropu nie pozwala na takie obciążenie, rurociągi należy mocować na konstrukcjach wsporczych wykonanych ze stali profilowej
osadzonych w betonowej podłodze pomieszczenia kotłowni. Konstrukcje wsporcze powinny zapewniać stałość położenia rurociągów.
5.3.5 Na wspornikach umieszczonych w ścianach, jeśli konstrukcja ich na to pozwala, lub na konstrukcjach wsporczych ze stali profilowej osadzonych w
betonowej podłodze należy mocować także urządzenia kotłowni, jak: odmulniki, duże pompy bezdławnicowe i inne, których masa i wymiary gabarytowe
mogą stwarzać trudności z ich montażem i demontażem jak również mogą powodować nadmierne obciążenie rurociągów na których są zamontowane. Dla
zapewnienia prawidłowego działania i zabezpieczenia przed deformacją, odpowiednie konstrukcje wsporcze należy także stosować w pobliżu połączeń
elastycznych elementów czy rurociągów w węźle (kompensatory wydłużeń termicznych, elastyczne amortyzatory drgań itp.).
5.3.6 Rurociąg powrotny powinien znajdować się nie niżej niż 30 cm nad podłogą. Odległość między przewodem zasilającym i powrotnym nie powinna być
mniejsza niż 60 cm. Odległość tych przewodów od ścian nie powinna być mniejsza niż 50 cm.
5.3.7 Wszystkie podstawowe urządzenia kotłowni powinny być łączone z rurociągami w sposób rozłączny umożliwiający łatwy demontaż i wymianę
poszczególnych elementów węzła bez konieczności demontażu innych urządzeń. Dopuszcza się stosowanie armatury odcinającej łączonej z rurociągami
przez spawanie.
5.3.8 Połączenia spawane rurociągów i kształtek powinny być wykonywane po przygotowaniu końcówek do spawania zgodnie z wymaganiami
przedmiotowej normy PN-ISO 6761. Natomiast kształty złączy spawanych połączeń króćców i odgałęzień powinny być zgodne z przedmiotową normąPN-B69012.
5.3.12 Pompy wirowe fundamentowe powinny być mocowane do fundamentów przy użyciu amortyzatorów drgań przystosowanych do typu i wielkości
pompy.
29
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5.3.13 Pompy powinny być montowane między armaturą odcinającą, a w przypadku równoległego łączenia pomp, na przewodzie tłocznym między pompą i
armaturą odcinającą należy montować zawór zwrotny.
5.3.14 Pompy hermetyczne (bezdławnicowe) należy instalować na prostych odcinkach przewodów w osi rurociągu tak, aby oś silnika była w położeniu
poziomym natomiast elektryczna skrzynka przyłączeniowa pompy nie powinna znajdować się pod silnikiem. W przypadku gdy konstrukcja pompy
dopuszcza pracę przy pionowym położeniu osi, silnik pompy powinien znajdować się nad pompą.
5.3.15 Rurociągi przyłączeniowe pompy lub kolektory zestawu pompowego powinny być mocowane do wsporników lub konstrukcji wsporczych uchwytami
elastycznymi.
5.3.16 Podłączenia króćców tłocznych pomp wirowych do rurociągów powinny być wykonywane przy użyciu elastycznych łączników amortyzujących.
Warunek ten nie dotyczy pomp hermetycznych o mocy silnika < 100 W. W przypadku zestawu pomp (w tym bliźniaczych) pracujących cyklicznie
(przełączanych automatycznie) zaleca się stosowanie łączników amortyzacyjnych także na króćcach ssawnych.
5.3.17 Zawory regulacyjne sterowane automatycznie powinny być montowane w położeniu zgodnym z instrukcją montażu producenta. Zawory regulacyjne
z siłownikami elektrycznymi nie powinny być montowane w pozycji z siłownikiem skierowanym do dołu (siłownik pod zaworem).
5.3.19 Nie należy montować aparatury i armatury regulacyjnej i pomiarowej pod rurociągami wody zimnej, pod odpowietrznikami automatycznymi, a także w
pobliżu wylotów króćców spustowych wody z rurociągów węzła, zaworów bezpieczeństwa itp.
5.4 Zasady montażu przewodów spalinowych.
5.4.1 Usytuowanie wylotów spalin (kominów) względem innych elementów budynku:
1. Wyloty spalin powinny być wyprowadzane ponad dach na wysokość zabezpieczającą je przed zadmuchiwaniem przez wiatr.
2. Wyloty spalin powinny znajdować się ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem 12° w dół od poziomu najwyższej przeszkody (zasłony), znajdującej
się w odległości do 10 m, przy czym dach o nachyleniu połaci dachowych ponad 12° należy uważać za przeszkodę.
3. Poza wymienionymi w p.l i 2 wymaganiami powinny być zachowane następujące warunki:
a) przy dachach płaskich (o kącie nachylenia połaci dachowych do 12°) wyloty spalin powinny znajdować się co najmniej o 0,6 m wyżej od kalenicy,
niezależnie od konstrukcji i pokrycia dachu,
b) przy dachach stromych (o kącie nachylenia połaci dachowych ponad 12°) wyloty spalin powinny znajdować się: - w wypadku dachu o pokryciu słabo
rozprzestrzeniającym ogień - co najmniej o 0,6 m wyżej od kalenicy dachu (rys. 6-lc), - w wypadku dachu o pokryciu nie rozprzestrzeniającym ognia - co
najmniej o 0,3 m wyżej od powierzchni dachu oraz w odległości mierzonej w kierunku poziomym od tej powierzchni co najmniej 1,0 m a także odległość
wylotu spalin od powierzchni dachu mierzona od osi tego wylotu, nie może być mniejsza od 1,0 m
4. W dachach wgłębionych, niezależnie od wymagań innych przepisów, wyloty spalin powinny być wyższe od obrzeży budynku o co najmniej 0,6 m.
5. W uzasadnionych wypadkach, gdy studium ochrony powietrza wykaże taką konieczność, służby ochrony powietrza mogą zażądać podwyższenia
kominów w stosunku do wymagań podanych w punktach 1 + 4.
5.4.2 Na czopuchu należy zastosować tłumik hałasu, jeżeli wystąpi taka konieczność.
5.4.3 Czopuch musi być wyposażony w otwór pomiarowy spalin średnicy 10 mm, oddalony od wylotu z kotła o dwie średnice równoważne czopucha.
5.4.4. Lokalizacja kominów;
1. Wyloty spalin musza być usytuowane zgodnie z zaleceniami zawartymi w p.5.4.1.
2. Przewód kominowy powinien być prowadzony pionowo.
3. Dopuszcza się odchylenie komina od kierunku pionowego nie więcej niż 30°. Maksymalna długość przewodu biegnącego w kierunku odchylonym od
pionu powinna być ograniczona w zależności od średnicy przewodu i zastosowanych materiałów oraz jednoznacznie ustalona w projekcie. W części
skośnej komina należy zastosować otwór rewizyjny.
4. Różnica wysokości od okapu przerywacza ciągu do wylotu spalin ponad dach w gazowym kotle grzewczym o mocy nie przekraczającej 35 kW nie może
być mniejsza niż 2 m. W innych wypadkach kominy muszą mieć efektywną wysokość co najmniej 4,0 m dla gazu.
5. Efektywna wysokość komina przy kotłach opalanych olejem powinna wynosić co najmniej 5 m.
6. Kominy w zewnętrznych ścianach budynku oraz kominy na zewnątrz budynku muszą być izolowane termicznie.
7. Nieocieplone części kominów mogą występować jedynie w wewnętrznych ścianach budynków przylegających do pomieszczeń ogrzewanych.
8. Kominy z przewodami o przekroju większym od 0,075 m2 powinny być wydzielone z konstrukcji budynku (dylatowane).
5.4.5 Uzbrojenie kominów
1. Komin powinien być wyposażony w następujące elementy:
a) otwór rewizyjny (wyczystka) umieszczony poniżej podłączenia czopucha,
b) zbiornik kondensatu wraz z odprowadzaniem skroplin umieszczony u dołu komina.
2. Dolna krawędź wyczystki usytuowanej w pomieszczeniu, w którym znajduje się wlot spalin do komina powinna znajdować się na wysokości 0,3 m od
podłogi. Otwór rewizyjny powinien być łatwo dostępny oraz wyposażony w szczelne zamknięcie wykonane z materiału niepalnego.
5.5 Zasady montażu urządzeń kontrolno – pomiarowych.
5.5.1 Montaż urządzeń do pomiaru ilości ciepła (ciepłomierzy), oraz innych urządzeń pomiarowych służących do rozliczeń za ciepło i wodę wodociągową
zużyte do przygotowania ciepłej wody, powinien być zgodny z warunkami montażu określonymi przez producenta. Dla określonej dokładności pomiarów
szczególnej uwagi wymaga miejsce i sposób montażu czujników termometrycznych oraz zachowanie odpowiednich prostych odcinków rurociągów
przyłącznych przed i za urządzeniem pomiarowym przepływu jeśli takie są wymagane przez producenta urządzeń.
5.5.2 Pomiar temperatury w kotłowni powinien być prowadzony w następujących punktach:
1) na wejściu i wyjściu czynnika grzejnego do i z kotła,
2) na wejściu i wyjściu czynnika ogrzewanego do i z instalacji ogrzewczych,
3) na zasobnikach wody ciepłej w 1/4 i 3/4 wysokości zbiornika,
4) wszędzie tam gdzie wskutek działania poszczególnych urządzeń węzła następuje zmiana parametrów temperaturowych.
5.5.3 Pomiar ciśnienia (oraz różnicy ciśnienia) w kotłowni powinien być prowadzony w następujących punktach:
1) na wejściu i wyjściu czynnika grzejnego do kotła,
2) na wejściu i wyjściu czynnika ogrzewanego z kotłowni do instalacji odbiorczych,
3) na króćcach (kolektorach) ssawnych i tłocznych pomp cyrkulacyjnych,
4) na zasobnikach ciepła,
5) wszędzie tam gdzie następuje funkcjonalna zmiana parametrów ciśnieniowych w kotłowni.
5.5.4 Do pomiaru temperatury w odpowiednich punktach pomiarowych kotłowni należy stosować:
1) szklane termometry przemysłowe odpowiadające wymaganiom przedmiotowej normy PN-M-53820 w oprawie metalowej wg normy (BN-6612215-01),
2) termometry bimetaliczne ze skalą kołową i działką elementarną o wartości jednego stopnia Celsjusza, 3) termometry elektryczne z czujnikami
rezystancyjnymi lub termoelektrycznymi odpowiadające normom przedmiotowym PN-M-53852 i PN-M-53820.
5.5.5 Do pomiaru ciśnienia w odpowiednich punktach pomiarowych kotłowni ciepłowniczego należy stosować: .
1) ciśnieniomierze wskazówkowe (manometry) o klasie dokładności pomiarów  1,5 odpowiadające normie przedmiotowej PN-M-42304. Ciśnieniomierze
powinny być wyposażone w armaturę odpowietrzająco-spustową (kurki) zgodną z normą przedmiotową PN-M-42303. Króćce przyłączne ciśnieniomierzy w
punktach pomiarowych o podwyższonej temperaturze powinny być zasyfonowane.
30
D  I  A  G  R  A  M S. C.
2) elektryczne ( elektroniczne) przetworniki ciśnienia.
5.5.6 Zaleca się stosowanie mierników różnicy ciśnienia mechanicznych lub elektrycznych w punktach pomiarowych, w których parametr ten jest niezbędny,
a określany w oparciu o wskazania ciśnieniomierzy jak: króćce (kolektory) pomp cyrkulacyjnych, kolektory zasilania instalacji odbiorczych itp.
5.5.7 W przypadku stosowania centralnych pomiarów temperatury i ciśnienia (także różnicy ciśnienia) - przy użyciu np. centralnego, stacjonarnego lub
przenośnego miernika elektrycznego tych parametrów z przełącznikiem odczytu poszczególnych wartości mierzonych - należy oprócz pomiarów
centralnych stosować stacjonarne termometry i manometry na przewodach wejściowych i wyjściowych (do instalacji odbiorczych) węzła ciepłowniczego
oraz w punktach redukcji ciśnienia.
5.5.8 Ciśnieniomierze (manometry) umiejscowione na przewodach zasilających instalacje ogrzewcze oraz za urządzeniami redukcji ciśnienia (za każdym
reduktorem) powinny mieć na skali oznaczoną czerwoną kreską wartość dopuszczalnego ciśnienia w tym punkcie pomiarowym.
5.6 Tuleje ochronne.
5.6.1 Przy przejściach rurą przez przegrodę budowlaną (np. przewodem poziomym przez ścianę, a przewodem pionowym przez strop), należy stosować
tuleje ochronne.
5.6.2 W tulei ochronnej nie może znajdować się żadne połączenie rury.
5.6.3 Tuleja ochronna powinna być rurą o średnicy wewnętrznej większej od średnicy zewnętrznej rury przewodu:
a) co najmniej o 2 cm, przy przejściu przez przegrodę pionową,
b) co najmniej o 1 cm, przy przejściu przez strop.
5.6.4 Tuleja ochronna powinna być dłuższa niż grubość przegrody pionowej o około 2 cm z każdej strony, a przy przejściu przez strop powinna wystawać
około 2 cm powyżej posadzki i około l cm poniżej tynku na stropie.
5.6.5 Przestrzeń między rurą przewodu a tuleją ochronną powinna być wypełniona materiałem trwale plastycznym nie działającym korozyjnie na rurę,
umożliwiającym jej wzdłużne przemieszczanie się i utrudniającym powstanie w niej naprężeń ścinających.
5.6.6 Przepust instalacyjny w tulei ochronnej w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinien być wykonany w sposób zapewniający przepustowi
odpowiednią klasę odporności ogniowej (szczelności ogniowej E; izolacyjności ogniowej I) wymaganą dla tych elementów 10, zgodnie z rozwiązaniem
szczegółowym znajdującym się w projekcie technicznym.
5.6.7 Przepust instalacyjny w tulei ochronnej, wykonany w zewnętrznej ścianie budynku poniżej poziomu terenu, powinien być wykonany w sposób
zapewniający przepustowi uzyskanie gazoszczelności II i wodoszczelności, zgodnie z rozwiązaniem szczegółowym znajdującym się w projekcie
technicznym.
5.6.8 Wodoszczelny przepust instalacyjny w tulei ochronnej, powinien być wykonany zgodnie z rozwiązaniem szczegółowym znajdującym się w projekcie
technicznym.
5.6.9 Przejście rurą w tulei ochronnej przez przegrodę nie powinno być podporą przesuwną tego przewodu.
5.7 Montaż armatury.
5.7.1 Armatura powinna odpowiadać warunkom pracy (ciśnienie, temperatura) instalacji, w której jest zainstalowana.
5.7.2 Przed instalowaniem armatury należy usunąć z niej zaślepienia i ewentualne zanieczyszczenia.
5.7.3 Armatura, po sprawdzeniu prawidłowości działania, powinna być instalowana tak, żeby była dostępna do obsługi i konserwacji.
5.7.4 Armaturę na przewodach należy tak instalować, żeby kierunek przepływu wody był zgodny z oznaczeniem kierunku przepływu na armaturze.
5.7.5 Armatura na przewodach powinna być zamocowana do przegród lub konstrukcji wsporczych przy użyciu odpowiednich wsporników, uchwytów lub
innych trwałych podparć, zgodnie z projektem technicznym.
5.8 Zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrznych powierzchni przewodów i innych elementów kotłowni.
Zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrznych powierzchni przewodów i innych elementów kotłowni ciepłowniczego wykonanych ze stali węglowej, powinno
być wykonane w zakresie i w sposób określony w projekcie technicznym kotłowni.
5.9 Izolacja cieplna.
5.9.1 Przewody kotłowni powinny być izolowane cieplnie.
5.9.2 Armatura kotłowni powinna być izolowana cieplnie, jeżeli wymaganie to wynika z projektu techniczneg.
5.9.3 Wykonywanie izolacji cieplnej należy rozpocząć po uprzednim przeprowadzeniu wymaganych prób szczelności, wykonaniu wymaganego
zabezpieczenia antykorozyjnego powierzchni przeznaczonych do zaizolowania oraz po potwierdzeniu prawidłowości wykonania powyższych robót
protokółem odbioru.
5.9.4 Materiał z którego będzie wykonana izolacja cieplna, jego grubość oraz rodzaj płaszcza osłaniającego, powinny być zgodne z projektem technicznym
kotłowni.
5.9.5 Materiały przeznaczone do wykonywania izolacji cieplnej powinny być suche, czyste i nie uszkodzone, a sposób składowania materiałów na
stanowisku pracy powinien wykluczać możliwość ich zawilgocenia lub uszkodzenia.
5.9.6 Powierzchnia na której jest wykonywana izolacja cieplna powinna być czysta i sucha.
Nie dopuszcza się wykonywania izolacji cieplnych na powierzchniach zanieczyszczonych ziemią, cementem, smarami itp. oraz na powierzchniach z
niecałkowicie wyschniętą lub uszkodzoną powłoką antykorozyjną.
5.9.7 Zakończenia izolacji cieplnej powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniem i zawilgoceniem.
5.9.8 Izolacja cieplna powinna być wykonana w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie się ognia.
5.10 Oznaczanie.
5.10.1 Przewody, armatura i urządzenia, po ewentualnym wykonaniu zewnętrznej ochrony antykorozyjnej i wykonaniu izolacji cieplnej, należy oznaczyć
zgodnie z przyjętymi zasadami oznaczania podanymi w projekcie technicznym i uwzględnionymi w instrukcji obsługi kotłowni.
5.10.2 Oznaczenia należy wykonać na przewodach, armaturze i urządzeniach.
5.10.3 Oznaczenia powinny być wykonane w miejscach dostępu, związanych z użytkowaniem i obsługą tych elementów instalacji.
6 Wykonanie regulacji kotłowni.
6.1 Nastawy armatury regulacyjnej powinny być przeprowadzone po zakończeniu montażu, płukaniu i badaniu szczelności węzła ciepłowniczego w stanie
zimnym.
6.2 Nastawy regulacji montażowej armatury regulacyjnej należy wykonać zgodnie z wynikami obliczeń hydraulicznych w projekcie technicznym węzła
ciepłowniczego.
7 Instalacja do dozowania inhibitora korozji.
Instalacja do dozowania inhibitora korozji, w przypadkach gdy wprowadzenie inhibitora jest wymagane, powinna być wykonana w zakresie i w sposób
określony w projekcie technicznym instalacji.
31
D  I  A  G  R  A  M S. C.
8 Obmiar robót powykonawczy.
Po zakończeniu robót instalacyjnych należy dokonać obmiaru powykonawczego kotłowni. Obmiar ten powinien być wykonany w jednostkach i zgodnie z
zasadami przyjętymi w kosztorysowaniu, zgodnie z załącznikiem Nr 1 do rozporządzenia [8], w tym np.:
a) długość przewodu należy mierzyć wzdłuż jego osi,
b) do ogólnej długości przewodu należy wliczyć długość armatury łączonej na gwint i łączników,
c) długość zwężki (redukcji) należy wliczyć do długości przewodu o większej średnicy.
9 Dokumentacja techniczna powykonawcza.
Zakres i zawartość dokumentacji technicznej powykonawczej kotłowni określają niniejsze WTWiO. W szczególności dokumentacja ta powinna zawierać:
1) plan sytuacyjny w skali wystarczającej dla zobrazowania położenia obiektu z wykonaną instalacją oraz dojazdu do niego,
2) opis techniczny wykonanej kotłowni z charakterystyką ogólną źródła ciepła i nominalnymi parametrami pracy kotłowni,
3) projekt techniczny powykonawczy, to znaczy projekt, którego realizację potwierdzili kierownik robót instalacyjnych i inspektor nadzoru, odpowiedzialni za
prawidłowość wykonania, na którym naniesiono dokonane w trakcie montażu zmiany i uzupełnienia (rysunki powykonawcze jak: rzuty, rozwinięcia,
konieczne schematy itp.),
4) obliczenia powykonawcze cieplno - hydrauliczne, w tym regulacyjne (np. dane określające nastawy armatury i innych urządzeń regulacyjnych).
5) dokumentację koncesyjną na urządzenia podlegające UDT,
6) oświadczenia wskazujące, że ewentualnie zastosowane wyroby dopuszczone do jednostkowego stosowania w instalacji ogrzewczej, są zgodne z
projektem technicznym oraz obowiązującymi przepisami i normami,
7) instrukcja obsługi instalacji wraz z dokumentacją techniczno - ruchową tych wyrobów zastosowanych w instalacji, dla których jest to niezbędne,
8) na wyroby objęte gwarancją, dokumenty potwierdzające gwarancję producenta lub dystrybutora.
9) obmiar robót powykonawczy.
10 Odbiory kotłowni.
10.1 Odbiór techniczny - częściowy kotłowni.
10.1.1 Odbiór techniczny - częściowy kotłowni obejmuje pomieszczenie oraz elementy i urządzenia, których badania nie mogą być wykonane przy odbiorze
technicznym końcowym (tzw. prace zanikające).
10.1.2 Odbiór techniczny - częściowy kotłowni należy dokonywać szczególnie, jeżeli dalsze roboty będą wykonywane przez innych pracowników.
10.1.3 Odbiory międzyoperacyjne należy przeprowadzać, przykładowo w stosunku do następujących rodzajów robót:
a) wykonanie przejść dla przewodów przez ściany i stropy - umiejscowienie i wymiary otworu,
b) wykonanie kanałów w budynku dla podpodłogowego prowadzenia przewodów - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, spadek, odwodnienie,
c) wykonanie studzienek rewizyjnych i komór - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, osadzenie stopni włazowych i drabinek, odwodnienie.
10.1.4 Po dokonaniu odbioru technicznego - częściowego kotłowni należy sporządzić protokół stwierdzający jakość wykonania robót oraz potwierdzający
ich przydatność do prawidłowego wykonania węzła ciepłowniczego. W protokóle należy jednoznacznie identyfikować miejsca i zakres robót objętych
odbiorem.
10.1.5 W przypadku negatywnej oceny jakości wykonania robót albo ich przydatności do prawidłowego wykonania kotłowni, w protokóle należy określić
zakres i termin wykonania prac naprawczych lub uzupełniających. Po wykonaniu tych prac należy ponownie dokonać odbioru technicznego - częściowego
kotłowni.
10.2 Odbiór techniczny – końcowy kotłowni.
10.2.1 Instalacja powinna być przedstawiona do odbioru technicznego - końcowego po spełnieniu następujących warunków:
a) zakończono wszystkie roboty montażowe w kotłowni, łącznie z wykonaniem izolacji cieplnej,
b) instalację wypłukano, napełniono wodą i odpowietrzono,
c) dokonano badań odbiorczych, z których wszystkie zakończyły się wynikiem pozytywnym,
d) zakończono uruchamianie kotłowni,
e) dokonano ruchu próbnego węzła kotłowni.
10.2.2 Przy odbiorze technicznym - końcowym kotłowni należy przedstawić następujące dokumenty:
a) projekt techniczny powykonawczy kotłowni (z naniesionymi ewentualnymi zmianami i uzupełnieniami dokonanymi w czasie budowy),
b) dziennik budowy,
c) potwierdzenie zgodności wykonania kotłowni z projektem technicznym, warunkami pozwolenia na budowę i przepisami,
d) obmiary powykonawcze,
e) protokóły odbiorów technicznych częściowych,
f) protokóły wykonanych badań odbiorczych,
g) dokumenty dopuszczające do stosowania w budownictwie wyroby budowlane, z których wykonano kotłownię,
h) dokumenty wymagane dla urządzeń podlegających odbiorom dozoru technicznego,
i) instrukcje obsługi i gwarancje wbudowanych wyrobów,
j) instrukcję obsługi kotłowni.
10.2.3 W ramach odbioru końcowego należy.:
a) sprawdzić czy kotłownia jest wykonana zgodnie z projektem technicznym powykonawczym,
b) sprawdzić zgodność wykonania odbieranej kotłowni z wymaganiami określonymi w odpowiednich punktach WTWiO, a w przypadku odstępstw, sprawdzić
w dzienniku budowy uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa,
c) sprawdzić protokóły odbiorów międzyoperacyjnych,
d) sprawdzić protokóły zawierające wyniki badań odbiorczych,
e) uruchomić instalację kotłowni, sprawdzić osiąganie zakładanych parametrów.
10.2.4 Odbiór techniczny - końcowy kończy się protokolarnym przejęciem kotłowni do użytkowania lub protokolarnym stwierdzeniem braku przygotowania
kotłowni do użytkowania, wraz z podaniem przyczyn takiego stwierdzenia.
10.2.5 Protokół odbioru technicznego - końcowego nie powinien zawierać postanowień warunkowych. W przypadku zakończenia odbioru protokolarnym
stwierdzeniem braku przygotowania kotłowni do użytkowania, po usunięciu przyczyn takiego stwierdzenia należy przeprowadzić ponowny odbiór kotłowni.
W ramach odbioru ponownego należy ponadto sprawdzić czy w czasie pomiędzy odbiorami elementy kotłowni nie uległy destrukcji spowodowanej korozją,
zamarznięciem wody instalacyjnej lub innymi przyczynami.
11 Badania odbiorcze.
11.2 Metodyka badań odbiorczych:
1) Badania szczelności kotłowni w stanie zimnym należy przeprowadzić przy zamkniętych zaworach odcinających od instalacji odbiorczych.
32
D  I  A  G  R  A  M S. C.
2) Badania szczelności kotłowni w stanie zimnym należy przeprowadzać oddzielnie dla każdego wydzielonego obiegu funkcjonalnego. W przypadku gdy
dwa obiegi funkcjonalne oddzielone są od siebie urządzeniami o dopuszczalnej różnicy ciśnienia mniejszej niż ciśnienie próbne, badanie szczelności należy
przeprowadzić dla tych obiegów jednocześnie tak, aby dopuszczalna różnica ciśnienia dla tych urządzeń nie została przekroczona.
3) Po stronie czynnika ogrzewanego zasilającego instalacje odbiorcze, próba szczelności na zimno powinna być przeprowadzona przy ciśnieniu próbnym
wymaganym dla tych instalacji.
4) Jeżeli w układach kotłowni zamontowane są urządzenia, których ciśnienie robocze odpowiada ciśnieniu roboczemu w określonym układzie kotłowni,
natomiast obliczeniowe ciśnienie próbne dla tych urządzeń jest niższe, na czas badania szczelności kotłowni urządzenia te powinny być odcięte od
badanego obiegu węzła. Jeżeli nie ma możliwości odcięcia tych urządzeń na czas badania szczelności, należy badanie to przeprowadzić dla wartości
ciśnienia próbnego odpowiadającego najsłabszemu urządzeniu w układzie, lecz nie niższego niż 1,25 ciśnienia roboczego tego obiegu.
5) Badanie wyregulowania zaworu bezpieczeństwa należy przeprowadzić poprzez powolny wzrost ciśnienia wody powyżej wartości dopuszczalnej w
miejscu jego zamontowania i obserwację manometru związanego z badanym zaworem. Zadziałanie zaworu bezpieczeństwa powinno nastąpić z chwilą
przekroczenia dopuszczalnego ciśnienia o 10%.
11.3 Badania w stanie gorącym oraz w czasie ruchu próbnego.
l) Badania zgodności przepływu czynnika grzejnego przez poszczególne obiegi funkcjonalne kotłowni powinny być przeprowadzone przy wykorzystaniu
przepływomierza licznika ciepła a polegają na odczycie oraz rejestracji przepływów czynnika grzejnego kolejno przez obiegi grzejne poszczególnych funkcji
kotłowni i porównaniu ich z wartościami obliczeniowymi. Pomiary takie należy powtórzyć dla całego węzła po uruchomieniu wszystkich obiegów
funkcjonalnych.
2) Badania kotłów w czasie trwania ruchu próbnego powinny obejmować kontrolę i rejestrację temperatury czynnika grzejnego i ogrzewanego wpływającego
i opuszczającego kotły w poszczególnych układach funkcjonalnych przy ustalonym nominalnym przepływie czynnika grzejnego.
11.4 Badania sprawności działania urządzeń zabezpieczających powinny obejmować:
l) badanie zachowania nastaw zaworów bezpieczeństwa poprzez spowodowanie wzrostu ciśnienia w poszczególnych obiegach zabezpieczanych przez
zawory i odczyt na manometrze ciśnienia przy którym nastąpiło zadziałanie zaworu. Zawory bezpieczeństwa powinny zachować nastawę dokonaną na
zimno,
2) kontrolę działania zabezpieczeń termicznych instalacji o ograniczonej odporności termicznej poprzez spowodowanie kontrolowanego wzrostu
temperatury czynnika grzejnego wychodzącego do instalacji odbiorczej powyżej temperatury nastawy i obserwację zadziałania oraz utrzymywania stanu
zabezpieczenia termicznego.
11.5 Badania szczelności w stanie gorącym należy prowadzić przez obserwację wszystkich połączeń kotłowni w trakcie ogrzewania i ochładzania układu
kotłowni.
11.6 Badanie działania urządzeń regulacji automatycznej i ręcznej powinny obejmować:
1) badanie działania urządzeń automatycznej regulacji kotłowni powinno być wykonane przez cykliczny odczyt i rejestrację parametrów temperaturowych
czynnika zasilającego instalacje odbiorcze. Ocena wyników badania powinna uwzględniać zgodność wyników badań z nastawą regulatora i utrzymywanie
temperatury czynnika grzejnego dostarczanego do instalacji odbiorczych w funkcji temperatury powietrza zewnętrznego.
2) zaleca się wykonywanie badania i oceny działania automatycznej regulacji kotłowni w oparciu o rejestrację ciągłą parametrów temperaturowych
będących miernikiem skuteczności działania regulacji kotłowni przez okres 12 + 24 h w czasie ruchu próbnego. Zapisy tych parametrów powinny być
załącznikiem do protokółu badań odbiorczych kotłowni.
7) badanie działania regulacji ręcznej węzła polega na kontroli ręcznego zamknięcia, otwarcia lub stałej nastawy w dowolnym położeniu zaworów
regulacyjnych z siłownikami elektrycznymi wyposażonymi w taką funkcję wykorzystywaną w przypadkach awaryjnych.
11.7 Do końcowego protokółu odbioru kotłowni powinny być załączone:
1) wyniki wszystkich badań odbiorczych częściowych i końcowych na zimno wraz z ich oceną,
2) wyniki wszystkich badań odbiorczych na gorąco oraz w czasie ruchu próbnego wraz z ich oceną,
3) potwierdzenie zgodności dokumentacji powykonawczej ze stanem faktycznym.
33
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ X (IS/02) WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA INSTALACJI WODOCIĄGOWYCH.
1
Zakres stosowania.
Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji wodociągowych (WTWiO) powinny być stosowane do instalacji wodociągowych w budynkach
mieszkalnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Mogą być również stosowane w odniesieniu do instalacji wodociągowych w innych
budynkach, jeżeli sposób ich eksploatacji jest podobny jak w wyżej wymienionych budynkach.
1.1 Zakres robót objętych SST
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą budowy instalacji centralnego ogrzewania oraz odbioru częściowego i końcowego robót.
budowa instalacji wodociągowej dla potrzeb kotłowni oraz instalacji ciepłej wody użytkowej z cyrkulacją.
2 Powołane oraz związane przepisy i normy.
1085, Nr 110/01 poz.1190, Nr 115/01 poz. 1229, Nr 129/01 poz. 1439, Nr 154/01 poz. 1800, Nr 74/02 poz. 676, Nr 80/03 poz. 718)
usytuowanie (Dz. U. Nr 75/02 poz. 690, Nr 33/03 poz. 270)
mieszkalnych (Dz.U. Nr 74/99 poz. 836)
[4] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 1998 r. w sprawie aprobat i kryteriów technicznych oraz jednostkowego
stosowania wyrobów budowlanych (Dz.U. Nr 107/98 poz. 679, Nr 8/02 poz. 71)
[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 1998 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wzoru deklaracji zgodności
oraz sposobu znakowania wyrobów budowlanych dopuszczanych do obrotu i powszechnego stosowania w budownictwie (Dz.U. Nr 113/98 poz. 728)
[6] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 lipca 1998 r. w sprawie określenia wykazu wyrobów budowlanych nie mających
istotnego wpływu na spełnianie wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i stosowanych według uznanych zasad sztuki budowlanej (Dz.u. Nr
99/98 poz. 673)
zgodności (Dz.U. Nr 5/00 poz. 53)
dokumentów (Dz.U. Nr 5/00 poz. 58)
[9] Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 maja 2001 r. w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz.U Nr 59/01 poz. 608) (traci
moc z dniem 9.11.2003 r)
(Dz. U Nr 79/03 poz. 714) (wchodzi w życie od dnia 10.11.2003 r)
jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzenia kosztorysu inwestorskiego (Dz.U. Nr 114/00 poz. 1195)
[11] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. Nr 120/03 poz.
1133)
[12] Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72/01 poz. 747)
[13] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
(Dz. U Nr 203/02 poz. 1718)
[14] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych
obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 121/03 poz. 1138)
[15] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U Nr
129/97 poz. 844, Nr 91/02 poz. 811)
[16] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.
U Nr 47/03 poz. 401)
PN-EN 1057: 1.999 Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane okrągłe bez szwu do wody i gazu stosowane w instalacjach sanitarnych i ogrzewania
PN - EN 1254-1: 2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część l: Łączniki do rur miedzianych z końcówkami do kapilarnego lutowania
miękkiego i twardego
PN-EN 1254-2:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 2: Łączniki do rur miedzianych z końcówkami do zaciskania
PN -EN 1254-3: 2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 3: Łączniki do rur z tworzyw sztucznych z końcówkami do zaciskania
PN-EN 1254-4:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 4: Łączniki z końcówkami innymi niż do połączeń kapilarnych i zaciskowych
PN-EN 1254-5:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 5: Łączniki do rur miedzianych z krótkimi końcówkami do kapilarnego lutowania
twardego
PN-EN 1333: 1998 Elementy rurociągów. Definicja i dobór PN
PN-ISO 7-1:1995 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie. Wymiary, tolerancje i oznaczenia
PN- ISO 228-1: 1995 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością nie uzyskiwaną na gwincie. Wymiary, tolerancje i oznaczenia
PN-ISO 4064-2+Ad1:1997 Pomiar objętości wody w przewodach. Wodomierze do wody pitnej zimnej. Wymagania instalacyjne
PN-88/B-01058 Budownictwo mieszkaniowe. Pomieszczenia sanitarne w mieszkaniach. Wymagania koordynacyjne elementów wyposażenia i powierzchni
funkcjonalnych
PN-84/B-01701 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Oznaczenia na rysunkach
PN-92/B-01 01706 Instalacje wodociągowe. Wymagania w projektowaniu
PN-B-01706: 1992/Azl: 1999 Instalacje wodociągowe. Wymagania w projektowaniu. Zmiana Az1
PN-87 /B-02151.0l Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Wymagania ogólne i środki techniczne ochrony przed
hałasem
PN-87/B-02151.02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach
PN-87/B-02151.03 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz
izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania
PN-76/B-02440 Zabezpieczenie urządzeń ciepłej wody użytkowej. Wymagania
PN-71/B-10420 Urządzenia ciepłej wody w budynkach. Wymagania i badania przy odbiorze
PN-81/B-10700.00 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze. Wspólne wymagania i badania
PN-8l/B-l0700.02 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze. Przewody wody zimnej i ciepłej z rur stalowych
ocynkowanych
34
D  I  A  G  R  A  M S. C.
PN-81/B-I0700.04 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze. Przewody wody zimnej z poli(chlorku winylu) i
polietylenu
PN-B-l0702: 1999 Wodociągi i kanalizacja. Zbiorniki. Wymagania i badania
PN-B-l0720: 1998 Wodociągi. Zabudowa zestawów wodomierzowych w instalacjach wodociągowych. Wymagania i badania przy odbiorze
PN-B-7300 l: 1996 Instalacje wodociągowe. Zbiorniki bezciśnieniowe. Wymagania i badania
PN-B-73002: 1996 Instalacje wodociągowe. Zbiorniki ciśnieniowe. Wymagania i badania
PN-71/H-04651 Ochrona przed korozją. Klasyfikacja i określenie agresywności korozyjnej środowisk
PN-H-74200: 1998 Rury stalowe ze szwem gwintowane
PN-70/N-01270.01 Wytyczne znakowania rurociągów. Postanowienia ogólne
PN-70/N-0 1270.03 Wytyczne znakowania rurociągów. Kod barw rozpoznawczych dla przesyłanych czynników
PN-70/N-01270.14 Wytyczne znakowania rurociągów. Podstawowe wymagania
ISO 10508: 1995 Thermoplastics pipes and fittings for hot and cold water systems
prPN-EN 806-1 Wymagania dotyczące instalacji wodociągowych (wewnętrznych). Część l: Wymagania ogólne
prPN-EN 1717 Zabezpieczenie przeciw zanieczyszczeniu wody użytkowej w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń
zabezpieczających przed przepływem zwrotnym
prEN 12502-3 Ochrona materiałów metalowych przed korozją. Ryzyko korozji w systemach przewodzących wodę. Część 3: Przegląd czynników
wpływających na ogniowo cynkowane materiały żelazne
prEN 12731 Plastics piping systems for hot and cold water - Chlorinated poly(vinyl chloride) (PVC-C) part: 1,2, 3, 5, 7
ZA T /97 -O 1-005 Zalecenia do udzielania aprobat technicznych. Rury i kształtki z niezmiękczonego poli(chlorku winylu) (PVC-U) i elementy łączące w
rurociągach ciśnieniowych do wody. Centralny Ośrodek Badawczo Rozwojowy Techniki Instalacyjnej INSTAL. Warszawa, 1997 r.
ZAT/97-01-010 Zalecenia do udzielania aprobat technicznych. Kształtki i elementy łączące w rurociągach z polipropylenu (PP) i jego kopolimerów.
Centralny Ośrodek. Badawczo - Rozwojowy Techniki Instalacyjnej INSTAL. Warszawa, 1997 r.
ZAT/99-02-013 Zalecenia do udzielania aprobat technicznych. Rury i kształtki z tworzyw termoplastycznych w instalacjach ciepłej wody użytkowej i
centralnego ogrzewania. Zalecenia dotyczące zakresu stosowania, wymagań i badań. Centralny Ośrodek Badawczo - Rozwojowy Techniki Instalacyjnej
INST AL. Warszawa, czerwiec 1999 r.
3 Definicje.
3.1. Instalacja wodociągowa - instalację wodociągową stanowią układy połączonych przewodów, armatury i urządzeń, służące do zaopatrywania budynku
w zimną i ciepłą wodę, spełniającą wymagania jakościowe określone w przepisach odrębnych dotyczących warunków, jakim powinna odpowiadać woda do
spożycia przez ludzi.
3.2. Woda do spożycia przez ludzi - woda spełniająca wymagania jakościowe określone w rozporządzeniu [13]
3.3. Instalacja wodociągowa wody zimnej - instalacja zimnej wody doprowadzanej z sieci wodociągowej rozpoczyna się bezpośrednio za zestawem
wodomierza głównego, a instalacja zimnej wody pochodzącej z własnego ujęcia (studni) - od urządzenia, za pomocą którego jest pobierana woda z tego
ujęcia.
3.4. Instalacja wodociągowa wody ciepłej - instalacja ciepłej wody rozpoczyna się bezpośrednio za zaworem na zasileniu zimną wodą urządzenia do
przygotowania ciepłej wody.
3.5. Ciśnienie robocze instalacji, prob (lub Poper) - obliczeniowe (projektowe) ciśnienie pracy instalacji przewidziane w dokumentacji projektowej, które dla
zachowania zakładanej trwałości instalacji nie może być przekroczone w żadnym jej punkcie.
3.6. Ciśnienie dopuszczalne instalacji - najwyższa wartość ciśnienia statycznego wody w najniższym punkcie instalacji.
3.7. Ciśnienie próbne, ppróbne - ciśnienie w najniższym punkcie instalacji, przy którym dokonywane jest badanie Jej szczelności.
3.8. Ciśnienie nominalne PN - ciśnienie charakteryzujące wymiary i wytrzymałość elementu instalacji w temperaturze odniesienia równej 20 oC.
3.9. Temperatura robocza, trob (lub toper) - obliczeniowa (projektowa) temperatura pracy instalacji przewidziana w dokumentacji projektowej, która dla
Temperatura robocza instalacji wody zimnej wynosi 20oC, a instalacji wody ciepłej 60o.
3.10. Średnica nominalna (DN lub dn) - średnica, która jest dogodnie zaokrągloną liczbą, w przybliżeniu równą średnicy rzeczywistej (dla rur - średnicy
zewnętrznej, dla kielichów kształtek - średnicy wewnętrznej) wyrażonej w milimetrach.
3.11. Nominalna grubość ścianki rury (en) - grubość ścianki, która jest dogodnie zaokrągloną, liczbą, w przybliżeniu równą rzeczywistej grubości ścianki
rury wyrażonej w milimetrach.
3.12. Specyfikacja techniczna - dokument określający cechy, które powinien posiadać wyrób lub proces jego wytwarzania w zakresie jakości, parametrów
technicznych, bezpieczeństwa lub wymiarów, w tym w odniesieniu do nazewnictwa, symboli, badań i metodologii badań, opakowania, znakowania i
oznaczania wyrobu.
4 Wymagania dotyczące wyrobów stosowanych w instalacjach wodociągowych.
4.1 Przy wykonywaniu robót budowlanych należy, zgodnie z ustawą [1], stosować wyroby budowlane, które zostały dopuszczone do obrotu i powszechnego
lub jednostkowego stosowania w budownictwie.
l) wyroby budowlane dla których wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi
certyfikacji [7 i 8],
techniczną6, mające istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją na
4) wyroby budowlane oznaczone znakowaniem CE, dla których zgodnie z odrębnymi przepisami dokonano oceny zgodności ze zharmonizowaną normą
zapewniono zgodność wyrobu z tą dokumentacją oraz z przepisami i obowiązującymi normami.
35
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5 Wykonanie instalacji wodociągowej.
5.1.1 Instalacja wodociągowa powinna, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy [1], zapewnić obiektowi budowlanemu, w którym ją wykonano, możliwość spełnienia
wymagań podstawowych dotyczących w szczególności:
5.1.2 Instalacja wodociągowa powinna być wykonana zgodnie z projektem oraz przy spełnieniu we właściwym zakresie wymagań przepisu techniczno budowlanego wydanego w drodze rozporządzenia [2], zgodnie z art.7 ust. 2 ustawy Prawo budowlane [l], z uwzględnieniem ewentualnych odstępstw
udzielonych od tych przepisów w trybie przewidzianym wart. 8 tej ustawy, a także zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
spełnienie wymagań wymienionych w 5.1.1 i 5.1.2 jest możliwe także w inny sposób, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki
badawczo - rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem
wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.
5.1.4 Instalacja wodociągowa powinna być wykonana zgodnie z zasadami wiedzy technicznej w sposób umożliwiający zapewnienie jej prawidłowego
użytkowania w zakresie zaopatrzenia w wodę, zgodnego z przeznaczeniem obiektu i założeniami projektu budowlanego tej instalacji (przy wzięciu pod
uwagę przewidywanego okresu użytkowania), oraz we właściwym zakresie zgodnego z wymaganiami przepisów techniczno - budowlanych dotyczących
warunków technicznych użytkowania obiektów budowlanych , (dla budynków mieszkalnych zgodnie z wymaganiami rozporządzenia [3]).
5.2 Materiały, z których mogą być wykonane przewody instalacji wodociągowych.
stal węglowa zwykła ocynkowana;
stal odporna na korozję;
miedź;
PE- XI Al/PE - HD - warstwy: polietylenu usieciowanego, aluminium, polietylenu wysokiej gęstości (własności techniczne i właściwości użytkowe
jak dla materiału wielowarstwowego - nierozdzielnego ) warstwy: polietylenu usieciowanego, aluminium, polietylenu usieciowanego (własności
techniczne i właściwości użytkowe jak dla materiału wielowarstwowego – nierozdzielnego);
PE- XI/Al/PE- X - warstwy: kopolimeru statystycznego polipropylenu, aluminium, kopolimeru statystycznego polipropylenu (własności techniczne
i właściwości użytkowe jak dla jednorodnego materiału z ograniczeniem wydłużeń cieplnych warstwą aluminium);
5.3 Prowadzenie przewodów instalacji wodociągowych.
5.3.1 Przewody poziome powinny być prowadzone ze spadkiem tak, żeby w najniższych miejscach załamań przewodów zapewnić możliwość odwadniania
instalacji, oraz możliwość odpowietrzania przez punkty czerpalne. Dopuszcza się możliwość układania odcinków przewodów bez spadku jeżeli opróżnianie
z wody jest możliwe przez przedmuchanie sprężonym powietrzem.
5.3.2 Przewody instalacji wodociągowej należy prowadzić po ścianach wewnętrznych.
5.3.3 W przypadkach technicznie uzasadnionych dopuszcza się prowadzenie przewodów po ścianach zewnętrznych pod warunkiem zabezpieczenia ich
przed ewentualnym zamarzaniem i wykraplaniem pary wodnej (izolowanie cieplne przewodów lub stosowanie elektrycznego kabla grzejnego).
5.3.4 Nie wolno układać przewodów wodociągowych w ziemi, jeżeli podłoga tworzy szczelną płytę nad przewodem.
5.3.5 Rozdzielcze przewody wodociągowe mogą być układane poniżej poziomu podłogi budynku niepodpiwniczonego lub poniżej poziomu podłogi piwnicy,
przy spełnieniu następujących warunków:
a) temperatura wewnętrzna pomieszczeń jest zawsze powyżej 0 oC,
b) przewody układane są na głębokości co najmniej 0,3 m poniżej poziomu podłogi w kanałach odkrywanych na całej długości lub przełazowych albo
podłoga nie tworzy szczelnej płyty nad przewodem.
5.3.6 Przewody poziome prowadzone przy ścianach, na lub pod stropami itp. powinny spoczywać na podporach stałych (w uchwytach) i ruchomych (w
uchwytach, na wspornikach, zawieszeniach itp.) usytuowanych w odstępach nie mniejszych niż wynika to z wymagań dla materiału z którego wykonane są
rury.
5.3.7 Przewody podejść wody zimnej i ciepłej powinny być dodatkowo mocowane przy punktach poboru wody.
5.3.8 Przewody wodociągowe mogą być prowadzone w obudowanych węzłach sanitarnych, przy czym należy zapewnić dostęp do wszystkich zaworów
odcinających odgałęzienia.
5.3.9 Przewody układane w zakrywanych bruzdach ściennych i w szlichcie podłogowej powinny być układane zgodnie z projektem technicznym. Trasy
przewodów powinny być zinwentaryzowane i naniesione w dokumentacji technicznej powykonawczej.
5.3.10 Przewody w bruzdach powinny być prowadzone w otulinie (izolacji cieplnej), rurze płaszczowej lub co najmniej z izolacją powietrzną (dopuszcza się
układanie w bruździe przewodu owiniętego np. tekturą falistą) w taki sposób, aby przy wydłużeniach cieplnych:
a) powierzchnia przewodu była zabezpieczona przed tarciem o ścianki bruzdy i materiał ją zakrywający,
b) w połączeniach i na odgałęzieniach przewodu nie powstawały dodatkowe naprężenia lub siły rozrywające połączenia.
5.3.11 Zakrycie bruzdy powinno nastąpić po dokonaniu odbioru częściowego instalacji wodociągowej.
5.3.13 Przewody instalacji wodociągowej należy izolować, gdy działanie dowolnego źródła ciepła mogłoby spowodować podwyższenie temperatury ścianki
rurociągu powyżej + 30 oC .
5.3.14 Przewody wodociągowe prowadzone przez pomieszczenia nie ogrzewane lub o znacznej zawartości pary wodnej, należy izolować przed
zamarznięciem i wykraplaniem pary na zewnętrznej powierzchni przewodów.
5.3.15 Przewody należy prowadzić w sposób umożliwiający wykonanie izolacji cieplnej.
5.3.16 Odległość zewnętrznej powierzchni przewodu wodociągowego lub jego izolacji cieplnej od ściany, stropu albo podłogi powinna wynosić co najmniej:
a) dla przewodów średnicy 25 mm - 3 cm,
b) dla przewodów średnicy 32 ÷ 50 mm - 5 cm,
c) dla przewodów średnicy 65 ÷ 80 mm - 7 cm,
d) dla przewodów średnicy 100 mm - 10 cm.
5.3.17 Przewody prowadzone obok siebie, powinny być ułożone równolegle.
5.3.18 Przewody pionowe należy prowadzić tak, aby maksymalne odchylenie od pionu nie przekroczyło l cm na kondygnację.
5.3.19 Przewody należy prowadzić w sposób umożliwiający zabezpieczenie ich przed dewastacją (w szczególności dotyczy to przewodów z tworzywa
sztucznego i miedzi)
5.3.20 Przewody poziome instalacji wody zimnej należy prowadzić poniżej przewodów instalacji wody ciepłej, instalacji ogrzewczej i przewodów gazowych.
5.3.21 Nie wolno prowadzić przewodów wodociągowych powyżej przewodów elektrycznych.
36
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5.3.22 Minimalna odległość przewodów wodociągowych od przewodów elektrycznych powinna wynosić 0,l m.
5.4 Podpory.
5.4.1 Podpory stałe i przesuwne
5.4.1.1 Konstrukcja i rozmieszczenie podpór powinny umożliwić łatwy i trwały montaż przewodu, a konstrukcja i rozmieszczenie podpór przesuwnych
powinny zapewnić swobodne, poosiowe przesuwanie przewodu.
5.4.1.2 Przewody należy mocować do elementów konstrukcji budynku za pomocą uchwytów lub wsporników. Konstrukcja uchwytów lub wsporników
powinna zapewnić łatwy i trwały montaż instalacji, odizolowanie od przegród budowlanych i ograniczenie rozprzestrzeniania się drgań i hałasów w
przewodach i przegrodach budowlanych. Pomiędzy przewodem a obejmą uchwytu lub wspornika należy stosować podkładki elastyczne. Konstrukcja
uchwytów stosowanych do mocowania przewodów poziomych powinna zapewniać swobodne przesuwanie się rur.
5.4.1.3 Rozwiązanie i rozmieszczenie podpór stałych i podpór przesuwnych (wsporników i wieszaków) powinno być zgodne z projektem technicznym. Nie
należy zmieniać rozmieszczenia
i rodzaju podpór bez akceptacji projektanta instalacji, nawet jeżeli nie zmienia to zaprojektowanego układu kompensacji wydłużeń cieplnych przewodów i
nie wywołuje powstawania dodatkowych naprężeń i odkształceń przewodów.
5.4.2 Prowadzenie przewodów bez podpór.
5.4.2.1 Przewód poziomy na stropie, wykonany z jednego odcinka rury, może być prowadzony w warstwach podłoża podłogi bez podpór pod warunkiem
umieszczenia go w rurze osłonowej z tworzywa sztucznego (w "peszlu"). Rura osłonowa powinna być montażowo zamocowana do podłoża do czasu
ostatecznego jej osadzenia np. poprzez zalanie warstwą szlichty podłogowej.
5.4.2.2 W instalacji wodociągowej wody ciepłej celowe jest takie prowadzenie rury osłonowej, żeby jej oś była linią falistą w płaszczyźnie równoległej do
powierzchni przegrody na której przewód jest układany.
5.4.2.3 Przewód w rurze osłonowej powinien być ułożony swobodnie.
5.5.1 Przy przejściu rury przewodu przez przegrodę budowlaną (np. przewodu poziomego przez ścianę, a przewodu pionowego przez strop), należy
stosować przepust w tulei ochronnej.
5.5.2 Tuleja ochronna powinna być w sposób trwały osadzona w przegrodzie budowlanej.
a)
co najmniej o 2 cm, przy przejściu przez przegrodę pionową,
b)
co najmniej o l cm, przy przejściu przez strop.
około 2 cm powyżej posadzki i około 1 cm poniżej tynku na stropie.
5.5.5 Dla rur przewodów z tworzywa sztucznego zaleca się stosować tuleje ochronne też z tworzywa sztucznego.
5.5.6 Przestrzeń między rurą przewodu a tuleją ochronną powinna być wypełniona materiałem trwale plastycznym nie działającym korozyjni e na rurę,
5.5.7 W tulei ochronnej nie powinno znajdować się żadne połączenie rury przewodu.
5.5.8 Przejście rury przewodu przez przegrodę w tulei ochronnej nie powinno być podporą przesuwną tego przewodu.
5.6.2 Przed instalowaniem armatury należy usunąć z niej zaślepienia i ewentualne zanieczyszczona.
5.6.4 Na każdym odgałęzieniu przewodu doprowadzającego wodę zimną lub ciepłą do mieszkania lub lokalu użytkowego, w miejscu łatwo dostępnym,
powinna być zainstalowana armatura odcinająca.
5.6.5 Armatura odcinająca powinna być zainstalowana na przewodach doprowadzających wodę wodociągową do takich punktów czerpania jak urządzenia
spłukujące miski ustępowe, pisuary, a także pralki automatyczne, zmywarki itp. Jeżeli rozwiązanie doprowadzenia wody wodociągowej w tych przyborach
lub urządzeniach umożliwia jej przepływ zwrotny, na przewodzie doprowadzającym wodę wodociągową do nich (doprowadzenie indywidualne lub do grupy
tego samego typu punktów czerpania), należy zainstalować odpowiednie wyposażenie uniemożliwiające przepływ zwrotny).
5.6.6 Armaturę na przewodach należy tak instalować, żeby kierunek przepływu wody instalacyjnej był zgodny z oznaczeniem kierunku przepływu na
armaturze.
5.6.7 Armatura odcinająca grzybkowa powinna być zainstalowana w takim położeniu aby w czasie rozbioru wody napływała ona "pod grzybek".
5.6.9 Armatura spust owa powinna być instalowana w najniższych punktach instalacji oraz na podejściach pionów przed elementem zamykającym armatury
odcinającej (od strony pionu), dla umożliwienia opróżniania poszczególnych pionów z wody, po ich odcięciu.
Armatura spustowa powinna być lokalizowana w miejscach łatwo dostępnych i zaopatrzona w złączkę do węża w sposób umożliwiający kierowanie
usuwanej wody do kanalizacji.
5.6.10 W armaturze mieszającej i czerpalnej przewód ciepłej wody powinien być podłączony z lewej strony.
5.7 Urządzenie do pomiaru przepływu wody (wodomierz).
5.7.1 Miejsce przeznaczone na ustawienie urządzenia do pomiaru zużycia wody (wodomierza) powinno być suche, o temperaturze wewnętrznej
przynajmniej + 4 oC, oświetlone, łatwo dostępne, o minimalnej wysokości 1,80 m i wyposażone we wpust podłogowy. Jeżeli wodomierz służy do rozliczeń z
dostawcą wody, miejsce to powinno być wydzielone i zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych.
5.7.2 Wodomierz należy zamontować współosiowo z przewodem pomiarowym wg instrukcji producenta.
5.7.3 Kierunek strzałki umieszczonej na korpusie wodomierza powinien być zgodny z kierunkiem przepływu wody w przewodzie.
5.7.4 Długość prostego odcinka pomiarowego o stałej średnicy, jeżeli instrukcja producenta wodomierza nie stanowi inaczej, powinna być równa co
najmniej 5 średnicom przewodu przed - i 3 średnicom przewodu za wodomierzem.
5.7.5 Jeżeli wodomierz na przewodzie poziomym jest klasy obciążeń (metrologicznej) B-H i A-V, to zaleca się jego zamontowanie w pozycji H
(horyzontalnej) tzn. z tarczą odczytową w położeniu poziomym (odczyt wskazań wodomierza z góry).
5.7.6 Wodomierz powinien być zamontowany w zestawie zawierającym, armaturę odcinającą przed i za wodomierzem oraz wymaganej długości proste
odcinki pomiarowe pomiędzy wodomierzem i tą armaturą.
5.7.7 Jeżeli w projekcie technicznym nie podano innych wymagań, w zestawach wodomierzy mieszkaniowych armatury odcinającej za wodomierzem
można nie stosować.
5.7.8 Obudowa wodomierza mieszkaniowego nie powinna utrudniać bezpośredniego odczytu wskazań wodomierza ani możliwości jego wymiany.
5.8 Oznaczanie.
37
D  I  A  G  R  A  M S. C.
zgodnie z przyjętymi zasadami oznaczania podanymi w projekcie technicznym i uwzględnionymi w instrukcji obsługi instalacji wodociągowej.
5.8.2 Oznaczenia należy wykonać na przewodach, armaturze i urządzeniach zlokalizowanych:
a) na ścianach w pomieszczeniach technicznych i gospodarczych w budynku, w tym w piwnicach nie będących lokalami użytkowymi,
b) w zakrytych bruzdach, kanałach lub zamkniętych przestrzeniach - w mieszkaniach i lokalach użytkowych a także w pomieszczeniach technicznych i
gospodarczych w budynku; oznaczenia powinny być wykonane w miejscach dostępu do armatury i urządzeń, związanych z użytkowaniem i obsługą tych
elementów instalacji.
Po zakończeniu robót instalacyjnych należy dokonać obmiaru powykonawczego instalacji wodociągowej. Obmiar ten powinien być wykonany w jednostkach
i zgodnie z zasadami przyjętymi w kosztorysowaniu, zgodnie z załącznikiem Nr l do rozporządzenia [8], w tym np.:
7 Sprawdzenie przygotowania do badań odbiorczych instalacji wodociągowej.
Sprawdzenie przygotowania do odbioru instalacji wodociągowej polega na sprawdzeniu w dzienniku budowy potwierdzenia przez wykonawców
zakończenia wszystkich robót przy wykonywaniu instalacji wodociągowej.
Zakres i zawartość dokumentacji technicznej powykonawczej instalacji wodociągowej określają niniejsze WTWiOR. W szczególności dokumentacja ta
powinna zawierać:
2) opis techniczny wykonanej instalacji z charakterystyką ogólną źródła ciepła i nominalnymi parametrami pracy instalacji,
3) projekt techniczny powykonawczy instalacji wodociągowej to znaczy projekt, którego realizację potwierdzili kierownik robót instalacyjnych i inspektor
nadzoru, odpowiedzialni za prawidłowość wykonania instalacji, na którym naniesiono dokonane w trakcie montażu zmiany i uzupełnienia instalacji (rysunki
powykonawcze instalacji jak rzuty powtarzalnych i nietypowych kondygnacji, rozwinięcia, konieczne schematy, rysunki umożliwiające lokalizację
obudowanych i zasłoniętych przewodów i urządzeń, itp.),
4) obliczenia powykonawcze średnic przewodów instalacji wodociągowej wody zimnej i ciepłej, strat ciśnienia oraz minimalnego ciśnienia zapewniającego
utrzymanie ciągłości dostawy wody do instalacji przy wymaganym ciśnieniu wody przed punktem czerpalnym (dla instalacji wody ciepłej także obliczenia
średnic przewodów cyrkulacyjnych i regulacji obiegów cyrkulacji); obliczenia powinny być dostarczone w formie elektronicznej (pliki komputerowe wraz z
programem umożliwiającym korzystanie z nich); dopuszcza się obliczenia w formie pisemnej, jeżeli tak wynika z umowy na wykonanie projektu,
5) rozwiązanie instalacji wodociągowej spełniające wymagania przeciwpożarowe zawarte w rozporządzeniu [14],
7) oświadczenia wskazujące, że ewentualnie zastosowane wyroby dopuszczone do jednostkowego stosowania w instalacji wodociągowej, są zgodne z
projektem technicznym oraz przepisami i obowiązującymi normami,
8) instrukcję obsługi instalacji wraz z dokumentacjami techniczno - ruchowymi tych wyrobów zastosowanych w instalacji, dla których jest to niezbędne,
9) na wyroby objęte gwarancjami, dokumenty potwierdzające gwarancję producenta lub dystrybutora,
9 Odbiory robót.
9.1 Odbiór międzyoperacyjny robót poprzedzających wykonanie instalacji wodociągowej
9.1.1 Odbiory międzyoperacyjne są elementem kontroli jakości wykonania robót poprzedzających.
9.1.2 Odbiory międzyoperacyjne należy dokonywać szczególnie, jeżeli dalsze roboty będą wykonywane przez innych pracowników tego samego lub innego
wykonawcy.
b) wykonanie bruzd w ścianach - wymiary bruzdy; czystość bruzdy; w przypadku odcinka pionowego instalacji - zgodność kierunku bruzdy z pionem; w
przypadku odcinka poziomego instalacji - zgodność kierunku bruzdy z projektowanym spadkiem,
c) wykonanie kanałów w budynku dla podpodłogowego prowadzenia przewodów części wewnętrznej instalacji wodociągowej lub kanałów dla prowadzenia
przewodów części zewnętrznej tej instalacji - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, spadek, odwodnienie,
d) wykonanie studzienek rewizyjnych i komór - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, osadzenie stopni włazowych i drabinek, odwodnienie.
9.1.4 Po dokonaniu odbioru międzyoperacyjnego należy sporządzić protokół stwierdzający jakość wykonania robót oraz potwierdzający ich przydatność do
prawidłowego wykonania instalacji. W protokóle należy jednoznacznie identyfikować miejsca i zakres robót objętych odbiorem.
9.1.5 W przypadku negatywnej oceny jakości wykonania robót albo ich przydatności do prawidłowego wykonania instalacji, w protokóle należy określić
zakres i termin wykonania prac naprawczych lub uzupełniających. Po wykonaniu tych prac należy ponownie dokonać odbioru międzyoperacyjnego.
9.2 Odbiór techniczny - częściowy instalacji wodociągowej.
9.2.1 Odbiór techniczny - częściowy powinien być przeprowadzany dla tych elementów lub części instalacji wodociągowej, do których zanika dostęp w
wyniku postępu robót. Dotyczy on na przykład: przewodów ułożonych i zaizolowanych w zamurowywanych bruzdach lub zamykanych kanałach
nieprzełazowych, przewodów układanych w rurach płaszczowych w warstwach budowlanych podłogi, uszczelnień przejść w przepustach przez przegrody
budowlane, których sprawdzenie będzie niemożliwe lub utrudnione w fazie odbioru końcowego (technicznego).
9.2.2 Odbiór częściowy przeprowadza się w' trybie przewidzianym dla odbioru końcowego (technicznego) jednak bez oceny prawidłowości pracy instalacji.
9.2.3 W ramach odbioru częściowego należy:
a) sprawdzić czy odbierany element instalacji lub jej część jest wykonana zgodnie z projektem technicznym oraz z ewentualnymi zapisami w dzienniku
budowy dotyczącymi zmian w tym projekcie,
b) sprawdzić zgodność wykonania odbieranej części instalacji z wymaganiami określonymi w odpowiednich punktach WTWiO, a w przypadku odstępstw,
sprawdzić uzasadnienie konieczności odstępstwa wprowadzone do dziennika budowy,
c) przeprowadzić niezbędne badania odbiorcze.
9.2.4 Po dokonaniu odbioru częściowego należy sporządzić protokół potwierdzający prawidłowe wykonanie robót, zgodność wykonania instalacji z
projektem technicznym i pozytywny wynik niezbędnych badań odbiorczych. W protokóle należy jednoznacznie zidentyfikować miejsce zainstalowania
elementów lub lokalizację odcinków instalacji, które były objęte odbiorem częściowym. Do protokółu należy załączyć protokóły niezbędnych badań
odbiorczych.
9.2.5 W przypadku negatywnego wyniku odbioru częściowego, w protokóle należy określić zakres i termin wykonania prac naprawczych lub
uzupełniających. Po wykonaniu tych prac należy ponownie dokonać odbioru częściowego.
38
D  I  A  G  R  A  M S. C.
9.3 Odbiór techniczny - końcowy instalacji wodociągowej.
a) zakończono wszystkie roboty montażowe przy instalacji, łącznie z wykonaniem izolacji cieplnej,
b) instalację wypłukano, napełniono wodą,
c) dokonano badań odbiorczych, z których wszystkie zakończyły się wynikiem pozytywnym.
9.3.2 Przy odbiorze końcowym instalacji należy przedstawić następujące dokumenty:
a) projekt techniczny powykonawczy instalacji (z naniesionymi ewentualnymi zmianami i uzupełnieniami dokonanymi w czasie budowy),
b) dziennik budowy,
c) obmiary powykonawcze,
d) protokóły odbiorów międzyoperacyjnych,
e) protokóły odbiorów technicznych - częściowych,
g) dokumenty wymagane dla urządzeń podlegających dozorowi technicznemu, np. paszporty urządzeń ciśnieniowych, h) instrukcje obsługi i gwarancje
wbudowanych wyrobów,
i) instrukcję obsługi instalacji.
9.3.3 W ramach odbioru końcowego należy:
a) sprawdzić czy instalacja jest wykonana zgodnie z projektem technicznym powykonawczym,
b) sprawdzić zgodność wykonania odbieranej instalacji z wymaganiami określonymi w odpowiednich punktach WTWiO, a w przypadku odstępstw,
sprawdzić w dzienniku budowy uzasadnienie konieczności wprowadzenia odstępstwa,
d) sprawdzić protokóły odbiorów technicznych - częściowych,
e) sprawdzić protokóły zawierające wyniki badań odbiorczych,
f) uruchomić instalację, sprawdzić osiąganie zakładanych parametrów.
9.3.4 Odbiór techniczny - końcowy kończy się protokolarnym przejęciem instalacji wodociągowej do użytkowania lub protokolarnym stwierdzeniem braku
przygotowania instalacji do użytkowania, wraz z podaniem przyczyn takiego stwierdzenia.
stwierdzeniem braku przygotowania instalacji do użytkowania, po usunięciu przyczyn takiego stwierdzenia należy przeprowadzić ponowny odbiór instalacji.
10.1 Zakres badań odbiorczych.
Zakres badań odbiorczych należy dostosować do rodzaju i wielkości instalacji wodociągowej. Szczegółowy zakres badań odbiorczych powinien zostać
ustalony w umowie pomiędzy inwestorem i wykonawcą z tym, że powinny one objąć co najmniej badania odbiorcze szczelności (10.3), zabezpieczenia
instalacji wodociągowej wody ciepłej przed przekroczeniem granicznych wartości ciśnienia i temperatury (10.8), zabezpieczenia przed możliwością
pogorszenia jakości wody wodociągowej w instalacji oraz zmianami skracającymi trwałość instalacji (10.10), zabezpieczenia instalacji wodociągowej przed
możliwością przepływów zwrotnych (10.12).
10.2 Pomiary.
Podczas dokonywania badań odbiorczych należy wykonywać pomiary:
a) temperatury wody za pomocą termometrów zapewniających dokładność odczytu ± 0,5 K. Dopuszcza się dokonywanie tego pomiaru za pomocą
termometrów dotykowych na metalowym elemencie instalacji (np. na złączce lub śrubunku itp.) po uprzednim oczyszczeniu powierzchni w miejscu
przyłożenia czujnika z ewentualnie nałożonej farby lub innych zanieczyszczeń.
b) spadków ciśnienia wody w instalacji za pomocą manometrów różnicowych zapewniających dokładność odczytu nie mniejszą niż 10 Pa.
10.3 Badanie odbiorcze szczelności instalacji wodociągowej.
10.3.1 Warunki wykonania badania szczelności
10.3.1.1 Badanie szczelności należy przeprowadzać przed zakryciem bruzd i kanałów, przed pomalowaniem elementów instalacji oraz przed wykonaniem
izolacji cieplnej.
10.3.1.2 Jeżeli postęp robót budowlanych wymaga zakrycia bruzd i kanałów, w których zmontowano część przewodów instalacji, przed całkowitym
zakończeniem montażu całej instalacji, wówczas badanie szczelności należy przeprowadzić na zakrywanej jej części, w ramach odbiorów częściowych.
10.3.1.3 Badanie szczelności powinno być przeprowadzone wodą. Podczas odbiorów częściowych instalacji, w przypadkach uzasadnionych, dopuszcza się
wykonanie badania szczelności sprężonym powietrzem.
10.3.1.4 Podczas badania szczelności zabrania się, nawet krótkotrwałego podnoszenia ciśnienia ponad wartość ciśnienia próbnego.
10.3.2 Przygotowanie do badanie szczelności wodą zimną
10.3.2.1 Przed przystąpieniem do badania szczelności wodą, instalacja (lub jej część) podlegająca badaniu, powinna być skutecznie wypłukana wodą.
Czynność tę należy wykonywać przy dodatniej temperaturze zewnętrznej, a budynek w którym znajduje się instalacja nie może być przemarznięty.
10.3.2.2 Od instalacji wody ciepłej należy odłączyć urządzenia zabezpieczające przed przekroczeniem ciśnienia roboczego.
10.3.2.3 Po napełnieniu instalacji wodą zimną i odpowietrzeniu należy dokonać starannego przeglądu instalacji (szczególnie połączeń i dławnic), w celu
sprawdzenia, czy nie występują przecieki wody lub roszenie i czy instalacja jest przygotowana do rozpoczęcia badania szczelności.
10.3.3 Przebieg badania szczelności wodą zimną
10.3.3.1 Do instalacji należy podłączyć ręczną pompę do badania szczelności. Pompa powinna być wyposażona w zbiornik wody, zawory odcinające,
zawór zwrotny i spustowy.
10.3.3.2 Podczas badania powinien być używany cechowany manometr tarczowy (średnica tarczy minimum 150 mm) o zakresie o 50 % większym od
ciśnienia próbnego i działce elementarnej:
a) 0,1 bar przy zakresie do 10 bar,
b) 0,2 bar przy zakresie wyższym.
10.3.3.3 Badanie szczelności instalacji wodą możemy rozpocząć po okresie co najmniej jednej doby od stwierdzenia jej gotowości do takiego badania i nie
wystąpienia w tym czasie przecieków wody lub roszenia.
10.3.3.4 Po potwierdzeniu gotowości zładu do podjęcia badania szczelności należy podnieść ciśnienie w instalacji za pomocą pompy do badania
szczelności, kontrolując jego wartość w naj niższym punkcie instalacji.
10.3.3.5 Wartość ciśnienia próbnego należy przyjmować w wysokości półtora krotnego ciśnienia roboczego, lecz nie mniej niż 10 bar..
10.3.3.6 Co najmniej trzy godziny przed i podczas badania, temperatura otoczenia powinna być taka sama (różnica temperatury nie powinna przekraczać ±
3 K) i pogoda nie powinna być słoneczna.
39
D  I  A  G  R  A  M S. C.
10.3.3.7 Po przeprowadzeniu badania szczelności wodą zimną, powinien być sporządzony protokół badania określający ciśnienie próbne, przy którym było
wykonywane badanie, oraz stwierdzenie, czy badanie przeprowadzono i zakończono z wynikiem pozytywnym, czy z wynikiem negatywnym. W protokóle
należy jednoznacznie zidentyfikować tę część instalacji, która była objęta badaniem szczelności.
10.3.4 Badanie szczelności instalacji sprężonym powietrzem.
10.3.4.1 Badanie szczelności instalacji można przeprowadzić sprężonym powietrzem nie zawierającym oleju.
10.3.4.2 Wartość ciśnienia badania szczelności instalacji sprężonym powietrzem nie powinna przekraczać 3 bar.
ciśnienia próbnego i działce elementarnej 0,1 bar.
10.3.4.4 Sprężarka, używana podczas badania szczelności instalacji powietrzem, powinna być wyposażona w zawór bezpieczeństwa, którego otwarcie
nastąpi przy przekroczeniu wartości ciśnienia badania szczelności o nie więcej niż 10 %.
10.3.4.5 Podczas badania szczelności instalacji sprężonym powietrzem należy zwrócić szczególną uwagę na niebezpieczeństwo wynikające z zagrożenia
wypadkiem, spowodowanym możliwością wypchnięcia przez sprężone powietrze elementu instalacji (np. nie należy stosować jako zaślepek wciskanych
korków z tworzywa sztucznego).
10.3.4.6 W przypadku ujawnienia się nieszczelności podczas badania instalacji można je lokalizować akustycznie lub z użyciem roztworu pieniącego.
10.3.4.7 Podczas dokonywania odczytów wskazań manometru na początku i na końcu badania oraz w okresie co najmniej pół godziny przed odczytem,
temperatura otoczenia powinna być taka sama (różnica temperatury nie powinna przekraczać ± 3 K) i pogoda nie powinna być słoneczna.
10.3.4.8 Warunkiem uznania wyników badania za pozytywne jest nie stwierdzenie nieszczelności instalacji i nie wykazanie przez manometr spadku
ciśnienia.
10.3.4.9 Po przeprowadzeniu badania szczelności sprężonym powietrzem, powinien być sporządzony protokół badania określający ciśnienie próbne przy
którym było wykonywane badanie, czas trwania badania, oraz stwierdzenie, czy badania przeprowadzono i zakończono z wynikiem pozytywnym, czy z
wynikiem negatywnym. W protokóle należy jednoznacznie zidentyfikować tę część instalacji, która była objęta badaniem szczelności. Jeżeli wynik badania
był negatywny, w protokóle należy określić termin w którym instalacja wodociągowa powinna być przedstawiona do ponownych badań.
10.4 Badanie odbiorcze szczelności instalacji wody ciepłej wodą ciepłą.
Instalację wody ciepłej, po zakończonym z wynikiem pozytywnym badaniu szczelności wodą zimną należy poddać, przy ciśnieniu roboczym, badaniu
szczelności wodą ciepłą o temperaturze 60oC.
10.5 Czynności po badaniach związanych z napełnieniem instalacji wodą.
Instalację wodociągową napełnioną wodą, jeżeli budynek lub pomieszczenie w którym się ona znajduje nie będą ogrzewane, należy opróżnić z wody przed
obniżeniem się temperatury zewnętrznej poniżej zera stopni Celsjusza.
10.6 Badania odbiorcze zabezpieczeń antykorozyjnych powierzchni zewnętrznych instalacji wodociągowej.
Badania odbiorcze zabezpieczeń antykorozyjnych powierzchni zewnętrznych instalacji powinny być przeprowadzone po całkowitym zakończeniu
wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych, a przed wykonaniem izolacji cieplnej i zakryciem przewodów. Polegają one na porównaniu jakości
wykonanego zabezpieczenia z wymaganiami określonymi w dokumentacji technicznej instalacji. Podczas odbioru należy okiem nieuzbrojonym ocenić,
wygląd zewnętrzny izolacji.
Po przeprowadzeniu badań powinien być sporządzony protokół zawierający wyniki badań. Jeżeli wynik badania był negatywny, w protokóle należy określić
termin w którym instalacja powinna być przedstawiona do ponownych badań.
10.7 Badania odbiorcze oznakowania instalacji wodociągowej.
Badanie odbiorcze oznakowania instalacji wodociągowej polega na sprawdzeniu czy poszczególne odgałęzienia przewodów, przewody zasilające i
odpowiadające im przewody powrotne, rozdzielacze, pompy, armatura przewodowa itp. są czytelnie oznakowane w sposób widoczny, trwały i
odpowiadający oznakowaniu na schematach instrukcji obsługi.
Po przeprowadzeniu badań powinien zostać sporządzony protokół zawierający wyniki badań. Jeżeli wynik badania był negatywny, w protokóle należy
określić termin w którym instalacja powinna być przedstawiona do ponownych badań.
10.8 Badania odbiorcze zabezpieczenia instalacji wodociągowej wody ciepłej przed przekroczeniem granicznych wartości ciśnienia i
temperatury.
10.8.1 Badania odbiorcze zabezpieczenia instalacji wodociągowej wody ciepłej, przed przekroczeniem granicznych wartości ciśnienia i temperatury należy
przeprowadzić godnie z wymaganiami normy PN-B-10700.
10.8.2 Po przeprowadzeniu badań powinien zostać sporządzony protokół zawierający wyniki badań. Jeżeli wynik badania był negatywny, w protokóle
należy określić termin w którym instalacja powinna być przedstawiona do ponownych badań.
10.10 Badania odbiorcze zabezpieczenia przed możliwością pogorszenia jakości wody wodociągowej w instalacji oraz zmianami skracającymi
trwałość instalacji.
10.10.1 Badania odbiorcze zabezpieczenia przed pogorszeniem jakości wody wodociągowej w instalacji oraz zmianami skracającymi trwałość instalacji
należy przeprowadzić sprawdzając zgodność doboru materiałów użytych w instalacji wodociągowej, w zależności od jakości wody wodociągowej, z
kryteriami podanymi w tablicy 1215.
10.10.2 Z przeprowadzonych badań odbiorczych należy sporządzić protokół. Jeżeli wynik badania był negatywny, w protokóle należy określić termin w
którym instalacja powinna być przedstawiona do ponownych badań.
10.11 Badania odbiorcze natężenia hałasu wywołanego przez pracę instalacji wodociągowej.
10.11.1 Badania odbiorcze natężenia hałasu wywołanego przez pracę instalacji wodociągowej polegają na sprawdzeniu, według PN-B-02151, czy poziom
dźwięku hałasu w poszczególnych pomieszczeniach, wywołanego przez działającą instalację wodociągową, nie przekracza wartości dopuszczalnych dla
badanego pomieszczenia.
10.12 Badania odbiorcze zabezpieczenia instalacji wodociągowej przed możliwością przepływów zwrotnych.
10.12.1 Jeżeli uzupełnianie wody w innych instalacjach w budynku (np. w instalacji ogrzewczej) dokonywane jest z instalacji wodociągowej, niezbędne jest
sprawdzenie czy połączenie instalacji wodociągowej z tymi instalacjami dokonane jest w sposób zapewniający zabezpieczenie wody wodociągowej przed
przepływami zwrotnymi z nich.
10.12.2 Badania odbiorcze takiego zabezpieczenia obejmują sprawdzenia czy na połączeniu instalacji wodociągowej z inną instalacją zastosowano
urządzenie zabezpieczające, spełniające wymagania normy PN-B-01706.
40
D  I  A  G  R  A  M S. C.
10.13 Badania armatury przy odbiorze instalacji wodociągowej.
10.13.1 Badania armatury odcinającej Badania armatury odcinającej, przy odbiorze instalacji, obejmują sprawdzenie:
a) doboru armatury, co wykonuje się przez jej identyfikację i porównanie z projektem ( dokumentacją),
b) szczelności zamknięcia i połączeń armatury, c) poprawności i szczelność montażu głowicy armatury.
Z przeprowadzonych badań odbiorczych należy sporządzić protokół. Jeżeli wynik badania był negatywny, w protokóle należy określić termin w którym
armatura powinna być przedstawiona do ponownych badań.
10.13.2 Badania armatury odcinającej z regulacją montażową Badania armatury odcinającej z regulacją montażową, przy odbiorze instalacji, obejmują
sprawdzenie:
a) doboru armatury odcinającej, co wykonuje się przez jej identyfikację i porównanie z projektem (dokumentacją),
b) szczelności zamknięcia i połączeń armatury,
c) poprawności i szczelności montażu głowicy armatury,
d) regulacji (ustawienia nastaw montażowych armatury), po rozruchu instalacji.
10.13.3 Badania armatury automatycznej regulacji (regulatorów) Badania armatury automatycznej regulacji (regulatorów), przy odbiorze instalacji, obejmują
sprawdzenie:
a) doboru armatury automatycznej regulacji (regulatorów), co wykonuje się przez jej identyfikację (sprawdzenie cechowania) i porównanie z projektem
(dokumentacją),
b) poprawności i szczelności montażu połączeń armatury (regulatorów),
c) poprawności i szczelności montażu głowicy armatury (regulatorów),
d) poprawności montażu elementów i połączeń automatycznej regulacji,
e) nastaw wartości zadanych na regulatorach i funkcjonowania regulatorów podczas ruchu próbnego,
f) plomb na regulatorach (jeżeli są wymagane),
g) poprawności montażu regulatorów w zakresie BHP (zabezpieczenie przed porażeniem prądem, hałasem).
41
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ XI. (IS/03) WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA INSTALACJI KANALIZACJI SANITARNEJ.
Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji wodociągowych (WTWiO) powinny być stosowane do instalacji kanalizacji sanitarnej i deszczowej w
budynkach mieszkalnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Mogą być również stosowane w odniesieniu do instalacji wodociągowych w
innych budynkach, jeżeli sposób ich eksploatacji jest podobny jak w wyżej wymienionych budynkach.
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą budowy kanalizacji w kotłowni wykonanej z rur PVC oraz odbioru częściowego i końcowego robót.
99/98 poz. 673)
1133)
[12] Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72/01 poz. 747)
129/97 poz. 844, Nr 91/02 poz. 811)
U Nr 47/03 poz. 401)
PN-EN ISO 6708:1998 Elementy rurociągów. Definicje i dobór DN (wymiaru nominalnego)
PN-88/B-01058 Budownictwo mieszkaniowe. Pomieszczenia sanitarne w mieszkaniach. Wymagania koordynacyjne elementów wyposażenia i powierzchni
funkcjonalnych
PN-84/B-01701 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Oznaczenia na rysunkach
PN-87 /B-02151.0l Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Wymagania ogólne i środki techniczne ochrony przed
hałasem
PN-87/B-02151.02 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach
PN-87/B-02151.03 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz
izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania
PN-81/B-10700.00 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze. Wspólne wymagania i badania
PN-8l/B-l0700.01 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze. Instalacje kanalizacyjne
3 Definicje.
3.1. instalacja kanalizacyjna - zespół powiązanych ze sobą elementów służących do odprowadzania ścieków z obiektu budowlanego i jego otoczenia do
sieci kanalizacyjnej zewnętrznej lub innego odbiornika.
3.2. użytkownik instalacji - osoba fizyczna lub prawna powołana do eksploatacji instalacji kanalizacyjnych w obrębie obiektu budowlanego i jego
otoczenia.
3.3. przepływ obliczeniowy - umowna wartość strumienia objętości ścieków, stanowiąca podstawę wymiarowania przewodów instalacji kanalizacyjnych.
3.4. przybór sanitarny - urządzenie służące do odbierania i odprowadzania zanieczyszczeń płynnych powstałych w wyniku działalności higienicznosanitarnych i gospodarczych.
3.5. podejście - przewód łączący przybór sanitarny lub urządzenie z przewodem spustowym lub przewodem odpływowym.
3.6. przewód spustowy (pion) - przewód służący do odprowadzania ścieków z podejść kanalizacyjnych, rynien lub wpustów deszczowych do przewodu
odpływowego.
3.7. przewód odpływowy (poziom) - przewód służący do odprowadzenia ścieków z pionów do podłączenia kanalizacyjnego lub innego odbiornika.
3.8. podłączenie kanalizacyjne (przykanalik) - przewód odprowadzający ścieki z nieruchomości do sieci kanalizacyjnej zewnętrznej lub innego odbiornika.
3.9. powierzchnia odwadniana - powierzchnia, z której ścieki odprowadzane są do instalacji kanalizacyjnej.
3.10. wpust - urządzenie służące do zbierania ścieków z powierzchni odwadnianych i odprowadzania ich do instalacji -kanalizacyjnej.
3.11. rynna - przewód otwarty zbierający wody opadowe z połaci dachowej i odprowadzający je do przewodu spustowego. .
3.12. przewód wentylacyjny kanalizacji - przewód łączący instalację kanalizacyjną ścieków bytowo-gospodarczych z atmosferą, służący do wentylowania
tej instalacji (i sieci kanalizacji zewnętrznej) oraz wyrównywania ciśnienia.
42
D  I  A  G  R  A  M S. C.
3.13. zamknięcie wodne - urządzenie zabezpieczające przed wydostaniem się gazów z instalacji kanalizacyjnej.
3.14. czyszczak - element instalacji umożliwiający dostęp do wnętrza przewodu kanalizacyjnego w celu jego. czyszczenia.
3.15. zabezpieczenie przeciwzalewowe - urządzenie służące do zabezpieczenia przed zalewaniem ściekami z zewnętrznej sieci kanalizacyjnej,
montowane na przewodzie odpływowym lub podłączeniu kanalizacyjnym.
3.16. Specyfikacja techniczna - dokument określający cechy, które powinien posiadać wyrób lub proces jego wytwarzania w zakresie jakości, parametrów
oznaczania wyrobu.
4 Wymagania dotyczące wyrobów stosowanych w instalacjach kanalizacyjnych.
4.1 Przy wykonywaniu robót budowlanych należy, zgodnie z ustawą [1], stosować wyroby budowlane, które zostały dopuszczone do obrotu i powszechnego
l) wyroby budowlane dla których wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi
techniczną, mające istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją na
5 Wykonanie instalacji kanalizacyjnej.
5.1.1 Instalacja kanalizacyjna powinna, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy [1], zapewnić obiektowi budowlanemu, w którym ją wykonano, możliwość spełnienia
5.1.2 Instalacja kanalizacyjna powinna być wykonana zgodnie z projektem oraz przy spełnieniu we właściwym zakresie wymagań przepisu techniczno budowlanego wydanego w drodze rozporządzenia [2], zgodnie z art.7 ust. 2 ustawy Prawo budowlane [l], z uwzględnieniem ewentualnych odstępstw
udzielonych od tych przepisów w trybie przewidzianym w art. 8 tej ustawy, a także zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
5.1.4 Instalacja kanalizacyjna powinna być wykonana zgodnie z zasadami wiedzy technicznej w sposób umożliwiający zapewnienie jej prawidłowego
użytkowania w zakresie zaopatrzenia w wodę, zgodnego z przeznaczeniem obiektu i założeniami projektu budowlanego tej instalacji (przy wzięciu pod
uwagę przewidywanego okresu użytkowania), oraz we właściwym zakresie zgodnego z wymaganiami przepisów techniczno - budowlanych dotyczących
warunków technicznych użytkowania obiektów budowlanych , (dla budynków mieszkalnych zgodnie z wymaganiami rozporządzenia [3]).
5.2 Materiały, z których mogą być wykonane przewody instalacji kanalizacyjnej.
-
PVC odporny na wysoka temperaturę
5.3 Prowadzenie przewodów instalacji kanalizacyjnych.
5.3.1 Przewody kanalizacji wewnętrznej powinny być prowadzone w podłożu lub kanale podpodłogowym po ścianach piwnicy lub pod stropem najniższej
kondygnacji.
5.3.2 W każdym przypadku instalacja powinna być ułożona tak, aby spełnione były warunki wynikające z właściwości termicznych i wytrzymałościowych
przewodów z tworzyw sztucznych.
Najniższa temperatura otoczenia w czasie eksploatacji nie powinna być niższa niż to min. =+5°C (278 K), najwyższa zaś, nie powinna przekraczać to max.
= +40oC (313 K).
5.3.3 Przewody kanalizacyjne mogą być lokalizowane równolegle do przewodów wody zimnej, ciepłej wody użytkowej i c.o., przy zachowaniu odległości od
tych przewodów co najmniej 0,10 m.
5.3.4 Sposób montażu przewodów kanalizacyjnych powinien umożliwiać swobodne wydłużanie się tych przewodów pod wpływem temperatury. Przyjmuje
się, że połączenie kielichowe z uszczelką pierścieniową umożliwia kompensację wydłużeń o długości do 1 cm na każdy kielich. Wartość wydłużeń jakie
mają być skompensowane, powinna być przewidziane w dokumentacji projektowej.
5.3.4 Prowadzenie przewodów odpływowych (poziomów) kanalizacyjnych .
Przewody odpływowe (poziomy) powinny być układane z zachowaniem minimalnego spadku, zależnego od średnicy projektowanego przewodu.
DN 0.10 m
imin=2,0%
DN 0.15 m
imin=1,5%
DN 0.20 m
imin=1,0%
43
D  I  A  G  R  A  M S. C.
DN 0.25 m
imin=0,8%
Maksymalne spadki odcinków poziomych wynoszą:
imax=15,0%
 DN 0.15 m
DN 0.20 m
imax=10,0%
imax=8,0%
 DN 0.25 m
Zaleca się stosowanie studzienek przepadowych na przewodach odpływowych, jeżeli byłby przekroczony maksymalny spadek.
5.3.5 Przewody kanalizacyjne - poziome prowadzone w ziemi, pod podłogą należy układać na podsypce z piasku wysokości 15-20 cm. Dno w. winno
znajdować się w gruncie rodzimym, lub powinno być wysłane warstwą materiału zabezpieczającego przed osiadaniem trasy kanalizacyjnej. W gruntach
kategorii I-IV przewody można układać bez podsypki piaskowej.
5.3.6 W przypadku niemożności prowadzenia przewodów kanalizacji posadzką najniższej kondygnacji, dopuszcza się prowadzenie kanalizacyjnych
poziomych po ścianach budynku. Przewody takie należy mocować za pomocą obejm lub uchwytów do konstrukcji budowlanej w sposób uniemożliwiający
powstawanie załamań w miejscach połączeń.
5.5.7 Pomiędzy przewodem kanalizacyjnym a obejmą, należy stosować podkładki elastyczne.
5.5.8 Poziome przewody kanalizacyjne należy wyposażyć w rewizje czyszczaki, które należy instalować w odległościach :
dla DN 0.10 – 0.15
Lmax=15,0 m;
dla DN 0.10 – 0.15
Lmax=25,0 m;
5.5.9 Przejścia przewodów przez przegrody budowlane – ściany, ławy fundamentowe lub pod ławami, należy stosować tuleje ochronne. Tuleją ochronną
może być rura o średnicy większej co najmniej o dwie grubości ścianki przewodu. przestrzeń pomiędzy rurami powinna być wypełniona masą plastyczną nie
działającą korozyjnie na rurę.
5.5.10 Prowadzenie przewodów spustowych (pionów) i podejść odpływowych
Lokalizacja przewodu spustowego kanalizacyjnego jest ściśle związana z rozmieszczeniem aparatów i urządzeń sanitarnych.
5.5.11 W przypadku prowadzenia przy ścianie, przewód spustowy musi być obudowany w sposób zapewniający tłumienie hałasu.
5.5.12 Średnica części odpływowej pionu spustowego powinna być jednakowa na całej wysokości i nie powinna być mniejsza od największej średnicy
podejścia do tego pionu.
5.5.13 Rozmieszczenie elementów mocujących, dla przewodów spustowych kanalizacyjnych, wynika z przyjętego sposobu kompensacji wydłużeń
liniowych.
Dla przewodów spustowych z tworzyw sztucznych przyjmuje się zasadę podziału przewodu kanalizacyjnego na odcinki równe wysokości kondygnacji.
a) przewód spustowy (pion) z rur PVC i PE ze złączem pierścieniowym - przyjmuje się dwa punkty mocujące. Jeden punkt stały pod stropem (kielichem),
drugi punkt przesuwny w połowie pionopiętra (kompensacja w kielichu),
b) przewód spustowy (pion) klejony lub zgrzewany posiadać powinien punkt stały pod stropem , punkt przesuwny na środku pionopiętra oraz kształtkę
kompensacyjną,
c) przewód spustowy (pion) składający się z różnych materiałów np. PVC i PP, powinien posiadać dwa punkty stałe, jeden przesuwny i kształtkę
kompensacyjną.
Kształtka kompensacyjna jest to kielich z pierścieniem gumowym, umożliwiający kompensację rozszerzalności liniowej przewodu spustowego.
5.5.14 Podejścia odpływowe, łączące wyloty aparatów sanitarnych z pionem, są prowadzone nad stropem z minimalnym spadkiem imin.=2,0-2,5%.
Przybory i urządzenia łączone z przewodami kanalizacyjnymi, należy wyposażyć w indywidualne zamknięcia wodne (syfony).
5.6 Przybory sanitarne.
5.6.1 Syfony. Przybory sanitarne powinny być zaopatrzone w zamknięcia wodne (syfony) wbudowane w przybór lub zakładane bezpośrednio. pod
przyborem.
Odstępstwo. od tego. wymagania dopuszcza się jedynie dla przypadków określonych w projekcie technicznym pod warunkiem, że ścieki odprowadzone są
nad inny przybór, zaopatrzony w zamknięcie wodne.
5.6.2 Usytuowanie przyborów. Przybory sanitarne powinny być zamontowane w sposób zapewniający łatwy dostęp w celu utrzymania ich w czystości oraz
konserwacji lub wymiany .przyborów, syfonów i podejść kanalizacyjnych.
5.6.3 Wysokość ustawienia przyborów. Jeżeli w projekcie technicznym nie podana specjalnych wymagań, wysokość ustawienia mierzona od posadzki do
górnej krawędzi przyboru powinna być następująca:
a) umywalki dla dorosłych - od 0,75 do. 0,80 m, dla dzieci - od 0,50 do 0,60 m,
b) zlewy - od 0,50 do 0,60 m,
c) pisuary - od 0,65 m,
d) zlewozmywaki i zmywaki - od 0,80 do 0,90 m,
Po zakończeniu robót instalacyjnych należy dokonać obmiaru powykonawczego instalacji kanalizacyjnej. Obmiar ten powinien być wykonany w jednostkach
i zgodnie z zasadami przyjętymi w kosztorysowaniu, zgodnie z załącznikiem Nr l do rozporządzenia [8], w tym np.:
7 Sprawdzenie przygotowania do badań odbiorczych instalacji kanalizacyjnej.
Sprawdzenie przygotowania do odbioru instalacji kanalizacyjnej polega na sprawdzeniu w dzienniku budowy potwierdzenia przez wykonawców zakończenia
wszystkich robót przy wykonywaniu instalacji wodociągowej.
Zakres i zawartość dokumentacji technicznej powykonawczej instalacji kanalizacyjnej określają niniejsze WTWiO. W szczególności dokumentacja ta
powinna zawierać:
2) projekt techniczny powykonawczy instalacji kanalizacyjnej to znaczy projekt, którego realizację potwierdzili kierownik robót instalacyjnych i inspektor
nadzoru, odpowiedzialni za prawidłowość wykonania instalacji, na którym naniesiono dokonane w trakcie montażu zmiany i uzupełnienia instalacji (rysunki
powykonawcze instalacji jak rzuty powtarzalnych i nietypowych kondygnacji, rozwinięcia, konieczne schematy, rysunki umożliwiające lokalizację
obudowanych i zasłoniętych przewodów i urządzeń, itp.),
3) oświadczenia wskazujące, że ewentualnie zastosowane wyroby dopuszczone do jednostkowego stosowania w instalacji wodociągowej, są zgodne z
4) instrukcję obsługi instalacji wraz z dokumentacjami techniczno - ruchowymi tych wyrobów zastosowanych w instalacji, dla których jest to niezbędne,
5) na wyroby objęte gwarancjami, dokumenty potwierdzające gwarancję producenta lub dystrybutora,
44
D  I  A  G  R  A  M S. C.
9 Odbiory robót.
9.1 Odbiór międzyoperacyjny robót poprzedzających wykonanie instalacji kanalizacyjnej.
9.1.1 Odbiory międzyoperacyjne są elementem kontroli jakości wykonania robót poprzedzających.
9.1.2 Odbiory międzyoperacyjne należy dokonywać szczególnie, jeżeli dalsze roboty będą wykonywane przez innych pracowników tego samego lub innego
wykonawcy.
przypadku odcinka poziomego instalacji - zgodność kierunku bruzdy z projektowanym spadkiem,
c) wykonanie studzienek rewizyjnych i komór - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, osadzenie stopni włazowych i drabinek, odwodnienie.
9.2 Odbiór techniczny - częściowy instalacji kanalizacyjnej.
9.2.1 Odbiór techniczny - częściowy powinien być przeprowadzany dla tych elementów lub części instalacji kanalizacyjnej, do których zanika dostęp w
wyniku postępu robót. Dotyczy on na przykład: przewodów ułożonych i zaizolowanych w zamurowywanych bruzdach lub zamykanych kanałach
nieprzełazowych, przewodów układanych w rurach płaszczowych w warstwach budowlanych podłogi, uszczelnień przejść w przepustach przez przegrody
budowlane, których sprawdzenie będzie niemożliwe lub utrudnione w fazie odbioru końcowego (technicznego).
9.2.2 Odbiór częściowy przeprowadza się w trybie przewidzianym dla odbioru końcowego (technicznego) jednak bez oceny prawidłowości pracy instalacji.
elementów lub lokalizację odcinków instalacji, które były objęte odbiorem częściowym. Do protokółu należy załączyć protokóły niezbędnych badań
odbiorczych.
9.3 Odbiór techniczny - końcowy instalacji kanalizacyjnej.
a) zakończono wszystkie roboty montażowe przy instalacji,
b) dokonano badań odbiorczych, z których wszystkie zakończyły się wynikiem pozytywnym.
b) dziennik budowy,
c) obmiary powykonawcze,
d) protokóły odbiorów międzyoperacyjnych
e) protokóły odbiorów technicznych – częściowych,
g) instrukcje obsługi i gwarancje wbudowanych wyrobów,
d) sprawdzić protokóły odbiorów technicznych - częściowych,
9.3.4 Odbiór techniczny - końcowy kończy się protokolarnym przejęciem instalacji kanalizacyjnej do użytkowania lub protokolarnym stwierdzeniem braku
przygotowania instalacji do użytkowania, wraz z podaniem przyczyn takiego stwierdzenia.
stwierdzeniem braku przygotowania instalacji do użytkowania, po usunięciu przyczyn takiego stwierdzenia należy przeprowadzić ponowny odbiór instalacji.
10.2. Sprawdzenie dokumentów przy odbiorze polega na stwierdzeniu, czy przedstawiono wszystkie dokumenty wg 9.3.2. Przedstawione świadectwa
kontroli technicznej producenta na elementy instalacji należy porównać z tabliczkami znamionowymi pod względem zgodności numerów fabrycznych.
10.3. Szczegółowy przegląd instalacji polega na sprawdzeniu przez oględziny zewnętrzne lub za pomocą prostych narzędzi i przyrządów, czy są spełnione
wymagania w zakresie;
a) zgodności wykonania instalacji z projektem technicznym; należy przy tym szczególnie uwzględnić:
rodzaje, wymiary, trasy i spadki przewodów instalacji kanalizacyjnych, - typy, wielkości i rozmieszczenie zasadniczych elementów funkcjonalnych, - inne
specjalne wymagania określone w projekcie technicznym,
b) zgodności zastosowania materiałów i wyrobów gotowych z odpowiednimi normami,
c) jakości wykonania robót montażowych, ze szczególnym uwzględnieniem:
- usytuowania, spadków, połączeń, kompensacji i mocowania przewodów, - przejść przewodów przez przegrody budowlane, - wysokości ustawienia i
dostępu do armatury i przyborów sanitarnych, - szczelności i prawidłowości działania armatury i przyborów sanitarnych.
10.4. Badanie szczelności instalacji kanalizacyjnych. Podejścia i przewody spustowe (piony) kanalizacji ścieków bytowo-gospodarczych należy obserwować
podczas przepływu wody odprowadzanej z dowolnie wybranych przyborów sanitarnych.
45
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Kanalizacyjne przewody odpływowe (poziomy) odprowadzające ścieki bytowo-gospodarcze należy powyżej kolana łączącego pion z poziomem napełnić
całkowicie wodą i poddać obserwacji.
Przewody kanalizacyjne deszczowe prowadzone wewnątrz budynku należy napełnić wodą do poziomu dachu i poddać obserwacji. Przewody kanalizacyjne
i ich połączenia nie powinny wykazywać przecieków.
46
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ XII. (IS/04) WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA INSTALACJI GAZOWEJ.
Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji gazowych (WTWiO) powinny być stosowane do instalacji w budynkach mieszkalnych, użyteczności
publicznej i zamieszkania zbiorowego. Mogą być również stosowane w odniesieniu do instalacji gazowych w innych budynkach, jeżeli sposób ich
eksploatacji jest podobny jak w wyżej wymienionych budynkach.
1.1 W niniejszych WTWiO określono zalecenia ogólne dotyczące wykonania, prób, odbioru i uruchomienia, instalacji gazowej, to jest tych części przewodów
gazowych, które znajdują się pomiędzy punktem dostawy gazu, a złączem wlotowym odbiornika gazowego.
Niniejsze WTWiO stosuje się do instalacji gazowej o maksymalnym ciśnieniu roboczym (MOP) mniejszym lub równym 5 bar, do instalacji gazowej
nowobudowanej i wymienianej, a także do instalacji rozbudowywanej, stanowiącej przedłużenie istniejącej instalacji gazowej.
1.2 Niniejsze WTWiO dotyczy instalacji gazowej, zasilanej z sieci dystrybucyjnej. Norma nie dotyczy instalacji LPG zasilanej bezpośrednio ze zbiorników
składowych.
1.3 W niniejszych WTWiO termin 'gaz' oznacza gazy palne, które mają postać gazową w temperaturze 15 oC i pod ciśnieniem 1013 mbar. Takimi gazami,
zwykle nawanianymi ze względu na bezpieczeństwo, są: gaz sztuczny, gaz ziemny lub skroplone gazy węglowodorowe (LPG). W niniejszych WTWiO
wszystkie podane wartości ciśnień są traktowane jako nadciśnienie.
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą budowy instalacji gazowej pracującej na cele kotłowni gazowej wykonanej z rur z rur stalowych bez
szwów, walcowanych na gorąco ogólnego zastosowania wg PN-80/H-74219 oraz odbioru częściowego i końcowego robót.
99/98 poz. 673)
[9] Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 maja 2001 r. w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz.U Nr 59/01 poz. 608) (traci
moc z dniem 9.11.2003 r)
(Dz. U Nr 79/03 poz. 714) (wchodzi w życie od dnia 10.11.2003 r)
1133)
Nr 72/01 poz. 747)
[13] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
(Dz. U Nr 203/02 poz. 1718)
129/97 poz. 844, Nr 91/02 poz. 811)
U Nr 47/03 poz. 401)
PN-EN 1775 Dostawa gazu. Przewody gazowe dla budynków. Maksymalne ciśnienie robocze  5 bar. Zalecenia funkcjonalne.
PrPN-EN 751-1 Materiały uszczelniające do metalowych połączeń gwintowych stykających się z gazami 1., 2. i 3. rodziny oraz gorącą wodą Część 1:
Beztlenowe mieszanki uszczelniające.
Nietwardniejące mieszanki uszczelniające.
Niespieczone taśmy PTFE.
PrPN-EN 1776 Systemy dostawy gazu - Stacje pomiarowe gazu ziemnego. Wymagania funkcjonalne.
PN-71/H-04651 Ochrona przed korozją. Klasyfikacja i określenie agresywności korozyjnej środowisk
PN-70/N-0 1270.03 Wytyczne znakowania rurociągów. Kod barw rozpoznawczych dla przesyłanych czynników
PN-80/H-74219 Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania
47
D  I  A  G  R  A  M S. C.
3 Definicje.
3.1 Definicje dotyczące ciśnień.
3.1.1 ciśnienie projektowe przewodów gazowych - Ciśnienie. które projektant bierze pod uwagę przy doborze materiałów i technologii wykonania. tak aby
przewody gazowe wytrzymały maksymalne ciśnienie przypadkowe, ciśnienie próby szczelności lub próbę wytrzymałości. jeżeli ma ona zastosowanie.
3.1.2 maksymalne ciśnienie przypadkowe (MIP) - Maksymalne ciśnienie, na jakie przewody gazowe mogą być narażone w ciągu krótkiego czasu,
ograniczone przez urządzenia zabezpieczające.
3.1.3 ciśnienie robocze (OP) - Ciśnienie. które występuje wewnątrz przewodów gazowych w normalnych warunkach pracy.
3.1.4 maksymalne ciśnienie robocze (MOP) - Maksymalne ciśnienie, przy którym przewody gazowe mogą być użytkowane w normalnych warunkach pracy.
3.1.5 ciśnienie próby szczelności - Ciśnienie wytworzone w przewodach gazowych podczas próby szczelności.
3.1.6 ciśnienie próby wytrzymałości (STP) - Ciśnienie wytworzone w przewodach gazowych podczas próby wytrzymałości.
3.2 Definicje dotyczące instalacji gazowej.
3.2.1 przewody gazowe - Układ rur gazowych wraz z wyposażeniem.
UWAGA: Wyposażenie obejmuje. na przykład. armaturę odcinającą. reduktory. gazomierze.
3.2.2 punkt dostawy gazu - Punkt. w którym gaz przestaje być własnością dostawcy gazu i staje się własnością odbiorcy.
UWAGA: Przeniesienie własności może mieć miejsce na armaturze odcinającej lub na połączeniu wylotowym gazomierza.
3.2.3 instalacja gazowa - Przewody gazowe zaczynające się za punktem dostawy gazu. a kończące się na połączeniach wlotowych odbiorników gazowych.
UWAGA: Instalacja gazowa jest z reguły własnością odbiorcy.
3.2.4 przyłącze - Przewód gazowy łączący gazociąg rozdzielczy z instalacją gazową w punkcie dostawy gazu.
3.2.5 pion instalacyjny - Pionowy odcinek przewodu gazowego zasilający budynek o co najmniej dwóch kondygnacjach.
3.2.6 poziom instalacyjny - Odcinek przewodu gazowego. na ogół poziomy. zasilający jeden lub więcej pionów instalacyjnych.
3.2.7 gazociąg rozdzielczy - Przewód gazowy w sieci dystrybucyjnej gazu, do którego dołączone są przyłącza.
3.2.8 przestrzeń wentylowana - Przestrzeń, w której ciągłość wymiany powietrza jest zapewniona w sposób naturalny lub za pomocą urządzeń
mechanicznych.
3.2.9 połączenie ekwipotencjalne - Środki zapewniające ten sam potencjał elektryczny metalowych przewodów gazowych i innych metalowych części
budynku.
UWAGA: Z powodów bezpieczeństwa, to ekwipotencjalne połączenie jest uziemione.
3.3 Definicje dotyczące armatury odcinającej.
3.3.1 armatura odcinająca - Urządzenie, które jest przeznaczone do zamykania przepływu gazu w przewodzie gazowym.
UWAGA: Takim urządzeniem może być, na przykład, obsługiwany ręcznie kurek.
3.3.2 indywidualna armatura odcinająca - Armatura odcinająca przeznaczona do odcinania dopływu gazu do instalacji gazowej.
3.3.3 armatura odcinająca odbiornik gazowy - Armatura odcinająca przeznaczona do odcinania dopływu gazu do odbiornika gazowego.
3.4 Definicje dotyczące metod łączenia.
3.4.1 połączenie - Środki łączenia elementów instalacji gazowej.
3.4.2 połączenie kołnierzowe - Połączenie, w którym szczelność jest osiągana przez ściśnięcie uszczelki między powierzchniami czołowymi dwóch
kołnierzy.
3.4.3 połączenie gwintowe - Połączenie, w którym szczelność jest osiągana przez kontakt metalu z metalem w obrębie gwintów, przy zastosowaniu
szczeliwa wprowadzanego pomiędzy stykające się powierzchnie gwintu.
3.4.4 połączenie mechaniczne - Połączenie, w którym szczelność jest osiągana przez ściśnięcie. z użyciem albo bez użycia uszczelki.
UWAGA: Takie złącze może być w łatwy sposób rozmontowane i ponownie zmontowane.
3.5 Definicje dotyczące wyposażenia.
3.5.1 reduktor - Urządzenie. które redukuje ciśnienie gazu do nastawionej wartości i utrzymuje wartość tego ciśnienia w ustalonych granicach.
3.5.2 gazomierz - Przyrząd służący do pomiaru objętości gazu lub ilości energii.
3.5.3 połączenie odbiornika gazowego - Przewód elastyczny lub sztywny odcinek przewodu gazowego, łączący armaturę odcinającą odbiornik gazowy z
króćcem wlotowym odbiornika.
3.5.4 przewód elastyczny odbiornika - Elastyczny element instalacji gazowej przeznaczony do wmontowania między sztywnym końcem przewodu
gazowego a króćcem wlotowym odbiornika.
3.5.5 złącze izolujące - Element przeznaczony do przerwania ciągłości elektrycznej przewodu gazowego.
3.5.6 rura ochronna - Rura ochraniająca przechodzący przez nią przewód gazowy.
3.5.7 odwadniacz - Zbiornik zamontowany w najniżej położonej części przewodu gazowego, w którym zbierana jest ciecz w celu usunięcia jej z instalacji.
3.5.8 urządzenie zabezpieczające przed cofnięciem się strumienia gazu - Urządzenie zabezpieczające, działające wówczas, gdy pojawi się wsteczny
przepływ gazu.
3.5.9 rura upustowa - Rura wyprowadzona z urządzenia zabezpieczającego lub urządzenia sterującego, w celu upuszczenia gazu w bezpieczny sposób.
3.6 Definicje dotyczące prób.
3.6.1 próba wytrzymałości - Określona procedura w celu stwierdzenia, czy przewody gazowe spełniają wymagania dotyczące wytrzymałości mechanicznej.
3.6.2 próba szczelności - Określona procedura w celu stwierdzenia, czy przewody gazowe spełniają wymagania dotyczące szczelności.
3.6.3 próba przydatności do użytkowania - Uproszczona, krótkotrwała próba, wykonywana w celu potwierdzenia. że gaz może być wprowadzony do
przewodów gazowych, po raz pierwszy lub ponownie.
UWAGA 1: Zwykle próba ta jest przeprowadzana przy ciśnieniu roboczym gazu, z zastosowaniem odpowiednich metod (pomiar gazomierzem. użycie płynu
do wykrywania nieszczelności lub aparatury pomiarowej itp.).
UWAGA 2: Próba przydatności do użytkowania nie jest próbą wytrzymałości ani próbą szczelności.
3.6.4 płyn do wykrywania nieszczelności - Specjalnie przygotowany środek pianotwórczy, nanoszony na element przewodu gazowego, dający wyraźne
wskazanie w przypadku wystąpienia nieszczelności.
3.7 Definicje dotyczące odbioru i uruchomienia oraz użytkowania, przeglądów i konserwacji.
3.7.1 napełnianie gazem - Operacja zastąpienia powietrza albo gazu obojętnego, dotychczas wypełniającego przewody, gazem rozprowadzanym.
3.7.2 opróżnianie z gazu - Operacja zastąpienia gazu rozprowadzanego w przewodach gazowych powietrzem lub gazem obojętnym.
3.7.3 wymiana gazów - Operacja bezpiecznego usunięcia gazu (zazwyczaj powietrza lub gazu obojętnego) z przewodów gazowych i zastąpienie go gazem
rozprowadzanym. lub proces odwrotny.
3.7.4 odbiór i uruchomienie - Działania przeprowadzane w celu uruchomienia przewodów gazowych zgodnie z projektem i przekazania ich do użytkowania.
48
D  I  A  G  R  A  M S. C.
3.7.5 osoba kompetentna - Osoba. która została przeszkolona. posiada doświadczenie i odpowiednie uprawnienia do przeprowadzania czynności
związanych z przewodami gazowymi.
UWAGA: Sposób uzyskania uprawnień jest określony w przepisach każdego państwa.
3.7.6 osoba upoważniona - Jest to osoba kompetentna, której zlecono określone zadanie dotyczące przewodów gazowych.
4 Wykonanie instalacji gazowej.
4.1 Montaż.
4.1.1 Każda osoba, która montuje przewody gazowe, powinna być osobą kompetentną.
4.1.2 W trakcie montażu przewodów gazowych powinny być zachowane środki ostrożności zabezpieczające przewody gazowe przed przedostawaniem się
do nich obcych przedmiotów (np. brudu, wody, opiłków lub oleju używanego przy nacinaniu gwintu). Obce przedmioty, które dostały się do wnętrza
przewodów gazowych, ~ powinny być usunięte.
4.1.3 Otwarte końce przewodów gazowych i armatury powinny być zaślepione za pomocą odpowiednich elementów.
4.1.4 Przewody gazowe zainstalowane nad ziemią powinny być odpowiednio podparte. Przewody gazowe powinny być tak zamontowane i, w miarę
potrzeby, zabezpieczone, aby nie uległy, możliwemu do przewidzenia, przypadkowemu uszkodzeniu.
4.1.5 Rura polietylenowa prowadzona nad ziemią powinna być chroniona przed uszkodzeniem mechanicznym, działaniem promieniowania ultrafioletowego
i wysokiej temperatury.
4.1.6 Metalowe przewody gazowe prowadzone nad ziemią powinny być wszędzie tam, gdzie jest to wskazane, zabezpieczone przed skutkami wyładowań
atmosferycznych.
4.1.7 Przewody gazowe, które nie są używane, powinny być odłączone, opróżnione i zaślepione na końcach.
Jeżeli jest to możliwe, to takie przewody należy zdemontować.
4.1.8 Jeżeli złącze izolujące jest stosowane w celu elektrycznego oddzielenia przewodów gazowych znajdujących się wewnątrz budynku od przewodów
gazowych umieszczonych pod powierzchnią ziemi, to nie powinno być ono montowane w części podziemnej przewodów gazowych.
4.1.9 Metalowe przewody gazowe powinny mieć zapewnioną ciągłość elektryczną. Każdy przewód gazowy. nie chroniony katodowo ani nie zabezpieczony
złączem izolującym. powinien być połączony z uziemioną ekwipotencjalną instalacją budynku.
4.1.10 Jeżeli przewody gazowe mogą być pomylone z innymi przewodami rurowymi. znajdującymi się w pobliżu, to przewody gazowe powinny być
znakowane, zgodnie z obowiązującymi przepisami lub normą.
4.1.11 Przewody gazowe powinny być tak zamontowane. aby nie wywoływały nadmiernych naprężeń w gazomierzach i pozostałym wyposażeniu.
4.2 Elementy przewodów gazowych oraz metody połączeń.
4.2.1 Postanowienia ogólne
4.2.1.1 Elementy przewodów gazowych powinny odpowiadać odpowiednim normom europejskim lub normom krajowym. jeżeli takie istnieją.
4.2.1.2 Przewody gazowe, jeżeli jest to konieczne, powinny być odporne na korozję lub powinny być zabezpieczone przed korozją (patrz także 4.4).
4.2.1.3 Elementy przewodów gazowych zawierające azbest nie powinny być stosowane.
4.2.2 Połączenia gwintowe
4.2.2.1 Połączenia gwintowe stosowane do przewodów gazowych powinny być zgodne z EN 10226-1.
UWAGA: Nie dla wszystkich maksymalnych ciśnień roboczych (MOP) odpowiednie są połączenia gwintowe o dużej średnicy.
4.2.2.2 Nie dopuszcza się wykonywania połączeń gwintowych za pomocą gwintów odpowiadających różnym normom.
4.2.2.3 Do połączeń gwintowych powinny być stosowane szczeliwa. Szczeliwa powinny być zgodne z EN 751.
Nie powinny być stosowane do przewodów gazowych szczeliwa, które mogą podlegać wpływom temperatury wyższej lub niższej od temperatury określonej
przez producenta szczeliw.
4.2.2.4 Szczeliwa do połączeń gwintowych powinny być stosowane zgodnie z instrukcją producenta.
4.2.3 Złącza lutowane lutem miękkim, lutem twardym lub spawane
Złącza, wymienione w tytule. powinny być wykonywane tylko przez osoby kompetentne.
4.2.4.3 Połączenia mechaniczne powinny być odporne na rozciąganie.
4.3 Przejścia przez ściany i stropy.
4.3.1 Przewody gazowe, łącznie z wszelkimi rurami ochronnymi, nie powinny negatywnie wpływać na konstrukcję budynku, np. na jego stabilność
mechaniczną. odporność pożarową, szczelność cieplną i akustyczną.
4.3.2 Rury ochronne powinny być szczelnie zamocowane do elementów konstrukcyjnych budynku.
4.3.3 Przewody gazowe, przechodzące przez ściany i stropy, powinny być umieszczane wewnątrz rury ochronnej.
Może być konieczne uszczelnienie jednego lub obu końców pierścieniowej przestrzeni, znajdującej się między rurą ochronną a przewodem gazowym.
4.3.4 Przewód gazowy, przechodzący przez ściany lub stropy, powinien być poprowadzony możliwie najkrótszą trasą.
4.3.5 Rury ochronne powinny być wykonane z materiału, który jest odporny na korozję i nieprzepuszczalny dla gazu.
4.4 Korozja.
4.4.1 Metalowe przewody gazowe powinny być zabezpieczone przed korozją wszędzie tam, gdzie jest to konieczne.
UWAGA: Metalowe przewody gazowe mogą być pomalowane, pokryty materiałem ochronnym lub wyposażone w ochronę katodową.
4.4.2 Metalowe przewody gazowe powinny być pokryte lub elektrycznie izolowane w punktach styku z innymi elementami metalowymi, ze względu na
możliwość wystąpienia korozji.
4.4.3 W celu uzyskania dodatkowych informacji, dotyczących zabezpieczenia podziemnych przewodów gazowych, zaleca się skorzystanie z EN 12007.
4.5 Armatura odcinająca.
4.5.1 Armatura odcinająca powinna być lokalizowana w punkcie wejścia rury gazowej do budynku lub w jego pobliżu, w dostępnym miejscu.
4.5.2 Zaleca się zamontowanie armatury odcinającej w taki sposób, aby można było zamknąć przepływ gazu w całym przewodzie gazowym lub w jego
części, jeżeli zajdzie taka potrzeba.
UWAGA: Jeżeli poziom instalacyjny zasila kilka pionów instalacyjnych, zaleca się zamontowanie armatury odcinającej u podstawy każdego pionu.
4.5.3 Armatura odcinająca powinna być zawsze dostępna, stosownie do rodzaju instalacji, dla dostawcy gazu, dla służb pogotowia gazowego i dla odbiorcy.
Jeżeli jest to konieczne, należy podjąć środki zaradcze, aby uniemożliwić nieodpowiednie użycie armatury odcinającej.
4.5.4 Powinna być zainstalowana indywidualna armatura odcinająca, służąca do odcięcia instalacji gazowej od przyłącza.
Jeżeli jest zamontowany gazomierz, to indywidualna armatura odcinająca powinna znajdować się przed tym gazomierzem, w jego pobliżu.
Jeżeli przed gazomierzem jest zamontowany reduktor, to indywidualna armatura odcinająca powinna być umieszczona przed tym reduktorem, w jego
pobliżu.
4.5.5 Powinno być możliwe zamknięcie przepływu gazu w przewodzie gazowym zasilającym każdy odbiornik gazowy.
4.5.6 Przewody gazowe powinny być tak zamocowane, aby normalne uruchamianie armatury odcinającej nie powodowało nadmiernych naprężeń przewodu
gazowego.
49
D  I  A  G  R  A  M S. C.
4.5.7 Jeżeli istnieje możliwość popełnienia pomyłki, indywidualna armatura odcinająca oraz gazomierze powinny być znakowane, w celu umożliwienia
identyfikacji zasilanej instalacji gazowej.
4.6 Reduktory i gazomierze.
4.6.1 Gazomierze i związane z nimi urządzenia korekcyjne powinny być tak zainstalowane, aby zapewnić dokładność pomiaru w całym zakresie przepływu.
4.6.2 Reduktory i gazomierze powinny być instalowane w przestrzeniach wentylowanych i powinny być zabezpieczone przed czynnikami, które mogłyby je
uszkodzić lub spowodować wadliwe ich działanie, tj. korozją, wibracją, udarem oraz zmianami temperatury.
4.6.3 Należy zapewnić łatwy dostęp do reduktora oraz gazomierza.
4.6.4 Powinien być zapewniony dostęp w celu umożliwienia odczytu wskazań gazomierza.
4.6.5 Obejścia gazomierza służącego do rozliczeń powinny być instalowane tylko po uzgodnieniu z dostawcą gazu.
4.6.6 Układ regulacyjny powinien powodować zamknięcie przepływu gazu, jeżeli ciśnienie na jego wypływie osiągnie nastawioną wartość (odpowiednio
maksymalną i/lub minimalną).
Wymaganie to nie dotyczy reduktorów (stabilizatorów ciśnienia) o ciśnieniu dopływowym nie większym niż 100 mbar.
5 Próby.
5.1 Zalecenia ogólne.
5.1.1 Nowe przewody gazowe lub przewody gazowe istniejące, poddane pracom opisanym w 8.5.2, powinny być oddane do użytkowania tylko wówczas,
gdy próby określone w rozdziale 6 zostaną przeprowadzone z wynikiem pozytywnym.
5.1.2 Próbom należy poddać cały przewód gazowy lub jego poszczególne części.
5.1.3 Przed rozpoczęciem próby przewodów gazowych należy zaślepić wszystkie ich otwarte końce. Elementy używane do zaślepiania przewodów
gazowych powinny wytrzymać ciśnienie próby.
Na ogół nie zaleca się traktowania armatury odcinającej, znajdującej się w położeniu zamknięcia, jako w pełni szczelnej.
5.1.4 Próby powinny być przeprowadzane przez osoby upoważnione, odpowiedzialne za ich wykonanie.
5.1.5 Próby przeprowadzane zgodnie z rozdziałem 6 powinny być udokumentowane protokołem sporządzonym przez osoby upoważnione. Protokół
powinien umożliwić jednoznaczne zidentyfikowanie badanego odcinka przewodu gazowego. Zaleca się, aby w protokole była podana data, rodzaj
przeprowadzonej próby, odczyty pomiarów (czasu trwania próby, ciśnienia, temperatury itp.) oraz uzyskane wyniki.
5.1.6 W przypadku gdy próby nie zakończą się wynikiem pozytywnym, należy zlokalizować nieszczelności za pomocą odpowiednich środków, na przykład
stosując płyn do wykrywania nieszczelności. Wadliwe części przewodów gazowych powinny być wymienione lub naprawione. Po usunięciu nieszczelności
próbę należy powtórzyć.
5.2 Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa osób oraz mienia podczas przeprowadzania prób.
5.2.1 Procedura przeprowadzania próby nie powinna zagrażać bezpieczeństwu zarówno osób, jak i ich mienia.
5.2.2 Przed rozpoczęciem prób upoważnione osoby powinny mieć pełną wiedzę o przewodach gazowych oraz powinny sprawdzić aktualność informacji
dotyczących tych przewodów.
5.2.3 W zależności od przyjętego ciśnienia próby, rodzaju zastosowanych połączeń oraz lokalizacji przewodów gazowych osoba upoważniona do
przeprowadzania prób pod ciśnieniem z użyciem czynnika próbnego powinna ocenić, czy jest konieczne uprzednie przeprowadzenie badań nieniszczących.
5.2.4 Zaleca się, aby osoba upoważniona zastosowała środki wskazujące, że próba jest przeprowadzana, jeżeli jest to konieczne. Wszystkie miejsca
uznane za niebezpieczne powinny być znakowane, a dostęp do nich powinien być zabroniony.
5.2.5 Ciśnienie próby nie powinno przekraczać ciśnienia projektowego przewodów gazowych.
Na czas próby, jeżeli jest to konieczne, odbiorniki gazowe powinny zostać odłączone lub odcięte od przewodu gazowego.
5.2.6 Należy unikać wszelkich gwałtownych wzrostów ciśnienia wewnątrz przewodów gazowych poddawanych próbie.
5.3 Czynniki próbne.
5.3.1 Czynniki stosowane
Czynnikiem próbnym powinien być jeden z poniżej podanych
- powietrze;
- gaz obojętny (np. azot);
- woda (patrz 5.3.3);
- gaz, który ma być rozprowadzany (patrz 5.3.4).
Zwykle w przypadku MOP nie przekraczającego 5 bar zaleca się wykonywanie prób z użyciem czynników gazowych.
Tlen nie powinien być stosowany.
5.3.2 Zastosowanie gazu obojętnego.
Jeżeli gaz obojętny, używany do próby przewodów gazowych. jest czerpany ze znajdującego się pod ciśnieniem zbiornika składowego. to należy
przedsięwziąć środki zapobiegawcze. aby ciśnienie wewnątrz przewodów gazowych nie przekroczyło określonego ciśnienia próby.
5.3.3 Zastosowanie wody (próba hydrauliczna)
5.3.3.1 Dopuszcza się stosowanie wody, jako czynnika próbnego. tylko do przeprowadzania prób wytrzymałości.
5.3.3.2 Woda powinna być czysta oraz pozostawać w stanie ciekłym przez cały czas trwania próby.
5.3.3.3 Po poddaniu przewodów gazowych próbie hydraulicznej należy je starannie osuszyć, stosując metody osuszania odpowiednie dla materiałów. z
których przewody te są zbudowane.
5.3.4 Wykorzystanie do próby gazu, który ma być rozprowadzany
Jeżeli zastosowanie do próby przewodów gazowych powietrza lub gazu obojętnego nie jest ze względów praktycznych wskazane, można jako czynnik
próbny do przeprowadzenia próby szczelności zastosować gaz, który będzie tymi przewodami gazowymi rozprowadzany. pod warunkiem że wszystkie
połączenia są łatwo dostępne.
Próbę tę należy przeprowadzić, stosując ciśnienie robocze.
Jeżeli po przeprowadzonej próbie nie przewiduje się szybkiego przekazania przewodów gazowych do użytkowania. to gaz użyty do próby szczelności
powinien zostać usunięty z przewodów gazowych, które należy następnie szczelnie zamknąć.
5.4 Warunki przeprowadzania prób.
Temperatura czynnika próbnego i ciśnienie atmosferyczne mogą oddziaływać na wyniki próby wytrzymałości i próby szczelności, ponieważ wpływają na
wartość mierzonych ciśnień. Wahania tych parametrów powinny więc być brane pod uwagę przy ocenie wyników tych prób.
5.5 Próba wytrzymałości.
5.5.1 Jeżeli ma być przeprowadzona próba wytrzymałości. to jej procedura powinna być zgodna z podrozdziałami od 5.5.2 do 5.5.6.
5.5.2 Ciśnienie próby wytrzymałości STP jest funkcją MOP. jak podano poniżej:
50
D  I  A  G  R  A  M S. C.
2 bar < MOP  5 bar
STP > 1,40 MOP;
0,1 bar < MOP  2 bar
STP > 1,75 MOP;
MOP  0,1 bar
STP  2,50 MOP;
5.5.3 Próba wytrzymałości może być przeprowadzona równocześnie z próbą szczelności. z użyciem tego samego czynnika i przy tym samym ciśnieniu.
5.5.4 Jeżeli próba wytrzymałości nie jest łączona z próbą szczelności. to powinna być przeprowadzona przed próbą szczelności.
5.5.5 Jeżeli próba wytrzymałości nie jest łączona z próbą szczelności. to powinna ona trwać przez okres wymagany do potwierdzenia. za pomocą
odpowiednich środków, że nie nastąpiło pęknięcie przewodów gazowych.
5.5.6 Wszystkie elementy wyposażenia przewodów gazowych, takie jak reduktory, gazomierze, armatura odcinająca, urządzenia zabezpieczające itp., które
nie są wytrzymałe na działanie przyjętego ciśnienia próby, powinny zostać zdemontowane przed jej rozpoczęciem.
W takim przypadku każdy zdemontowany element wyposażenia powinien być zastąpiony przez odcinek przewodu gazowego; alternatywnie, części
przewodu gazowego, znajdujące się przed zdemontowanym elementem i za nim, powinny być szczelnie zaślepione i poddane próbie oddzielnie.
Odbiorniki gazowe powinny zostać odłączone od przewodów gazowych przed przeprowadzeniem próby wytrzymałości.
5.6 Próba szczelności.
5.6.1 Wszystkie przewody gazowe wymienione w 5.1.1 powinny być poddane próbie szczelności.
5.6.2 Próba szczelności powinna być przeprowadzona pod ciśnieniem:
- przynajmniej równym ciśnieniu roboczemu;
- nie wyższym niż 150 % MOP.
W przypadku przewodów gazowych o MOP nie przekraczającym 0,1 bar ciśnienie próby szczelności nie powinno być wyższe niż 150 mbar.
5.6.3 Zaleca się, aby próba szczelności była przeprowadzana w miejscu zainstalowania przewodów gazowych. Wszystkie połączenia powinny być łatwo
dostępne i wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, nie powinny być niczym pokryte.
5.6.4 Próbę szczelności należy rozpocząć po ustabilizowaniu się temperatury czynnika próbnego.
5.6.5 Brak różnicy między ciśnieniami zmierzonymi na początku i na końcu czasu trwania próby świadczy o szczelności przewodów gazowych. Brak tej
różnicy nie może być skutkiem wahań temperatury czynnika próbnego ani zmianami ciśnienia atmosferycznego podczas trwania próby.
5.6.6 Zastosowany manometr powinien mieć czułość odpowiednią do wartości mierzonych ciśnień.
5.6.7 Do stwierdzenia szczelności krótkich przewodów gazowych dopuszcza się inne metody, nie wymagające pomiaru ciśnienia.
5.6.8 Czas trwania próby powinien być ustalony przez osobę upoważnioną, odpowiedzialną za badania. Czas ten powinien być dłuższy niż minimalny czas
progowy, ustalony w zależności od:
- czułości zastosowanego manometru;
- objętości przewodów gazowych poddawanych próbie.
Czas ten powinien być ograniczony, tak żeby zmniejszyć wpływ wahań temperatury czynnika próbnego oraz wpływ zmian ciśnienia atmosferycznego na
różnicę mierzonych ciśnień.
5.6.9 W niektórych przypadkach dopuszcza się odcięcie przewodów gazowych poddawanych próbie szczelności za pomocą armatury odcinającej,
znajdującej się w położeniu zamknięcia.
Armatura ta powinna być gazoszczelna przy ciśnieniu próby.
Jeżeli jest to konieczne, należy zastosować odpowiednie środki zapobiegające cofaniu się powietrza lub gazu obojętnego do przewodów gazowych
znajdujących się przed tą armaturą odcinającą.
5.7 Badania dodatkowe przeprowadzane podczas napełniania gazem.
Podczas napełniania przewodów gazowych gazem osoba upoważniona powinna, stosując odpowiednie środki, takie jak płyn do wykrywania nieszczelności
lub wykrywacz gazu, sprawdzić szczelność połączeń między:
- odcinkami przewodów gazowych, które były oddzielnie poddawane próbom;
- odcinkami, podawanego próbom, nowego przewodu gazowego i przewodu gazowego wcześniej istniejącego, do którego nowe odcinki zostały dołączone.
6 Odbiór i uruchomienie.
6.1 Postanowienia ogólne.
6.1.1 Odbiór i uruchomienie powinny być przeprowadzane przez osobę upoważnioną.
6.1.2 Przewody gazowe, które mają być poddane odbiorowi i uruchomieniu, powinny być jednoznacznie zidentyfikowane przez osobę upoważnioną za
pomocą kontroli wzrokowej lub w inny sposób.
6.1.3 Osoba upoważniona powinna posiadać protokół prób, uprzednio jej dostarczony albo przez nią samą sporządzony, w którym stwierdzono, że
przewody gazowe przeszły pozytywnie próby przeprowadzone zgodnie z rozdziałem 5.
6.1.4 Jeżeli napełnianie gazem nie następuje natychmiast po próbie szczelności, to przed rozpoczęciem napełniania gazem osoba upoważniona powinna:
- upewnić się, że wszystkie końcówki przewodów gazowych zostały szczelnie zamknięte, na przykład za pomocą kołpaków, korków, zaślepek lub zostały
przyłączone do odbiorników gazowych oraz
- przeprowadzić próbę szczelności przewodów gazowych.
6.1.5 Osoba upoważniona powinna upewnić się lub posiadać certyfikaty świadczące, że przewody gazowe zostały wykonane zgodnie z wymaganiami
prawnymi i obowiązującymi przepisami oraz zgodnie z projektem.
6.1.6 Wymiana gazów w przewodach gazowych może wymagać użycia gazu obojętnego. Zaleca się, aby procedury wymiany gazów uwzględniały objętość i
prędkość przepływu wymienianych gazów oraz mieszanie się gazu z powietrzem.
6.2 Napełnianie gazem.
6.2.1 Napełnianie gazem powinno być nadzorowane.
6.2.2 Gazy usuwane z przewodów gazowych powinny być odprowadzane w bezpieczny sposób, najlepiej do otwartej przestrzeni.
W przypadku małych objętości usuwanych gazów mogą być one odprowadzane poprzez palnik, np. palnik nawierzchniowy kuchni gazowej. W takim
przypadku należy zapewnić ciągłe przewietrzanie pomieszczenia.
Zaleca się sprawdzenie zakończenia operacji napełniania, na przykład przez zapalenie palnika.
W przypadku dużych objętości usuwanych gazów gazy te mogą być spalane w otwartej przestrzeni.
Zaleca się kontrolowanie składu gazu odprowadzanego do atmosfery, np. przez pomiar stężenia gazu.
6.2.3 Czas trwania operacji napełniania gazem powinien być dostatecznie długi, żeby w przewodach gazowych znajdował się tylko gaz, który ma być
rozprowadzany.
6.2.4 Należy podjąć odpowiednie środki ostrożności, aby zapobiec przypadkowemu zapaleniu usuwanych gazów.
6.2.5 W trakcie napełniania gazem przewodu gazowego ciśnienie powinno wzrastać stopniowo.
51
D  I  A  G  R  A  M S. C.
6.2.6 Osoba upoważniona, odpowiedzialna za odbiór i uruchomienie, powinna udzielić odpowiedniego instruktażu osobie (np. lokatorowi lub dozorcy), która
będzie obsługiwała armaturę odcinającą dopływ gazu do instalacji gazowej. Jeżeli operacja odcięcia dopływu gazu wymaga użycia pokrętła, to powinno ono
być zamontowane na armaturze odcinającej lub powinno być dostępne dla osoby obsługującej tę armaturę.
6.2.7 Jeżeli warunki użytkowania określają, że armatura odcinająca powinna znajdować się w położeniu otwarcia lub położeniu zamknięcia, to osoba
upoważniona, odpowiedzialna za odbiór i uruchomienie przewodów gazowych, powinna sprawdzić, czy przewidziane w projekcie środki zaradcze,
zapobiegające uruchomieniu tej armatury przez osoby niepowołane, zostały zastosowane.
6.2.8 Jeżeli podczas napełniania gazem przewodów gazowych odbiorniki gazowe nie są jeszcze zamontowane, otwarte końce przewodów gazowych
powinny zostać zamknięte za pomocą odpowiednich elementów.
6.2.9 Jeżeli podczas napełniania przewodów gazowych odbiorniki gazowe są zamontowane, zaleca się, aby przekazanie ich do użytkowania odbyło się w
tym samym czasie.
52
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ XIII. (IS/05) WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA INSTALACJI CENTRALNEGO OGRZEWANIA.
1.Zakres stosowania.
Warunki techniczne wykonania i odbioru instalacji ogrzewczych (WTWiO) powinny być stosowane do instalacji ogrzewczych wodnych w budynkach
mieszkalnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Mogą być również stosowane w odniesieniu do instalacji ogrzewczych wodnych w
innych budynkach, jeżeli sposób ich eksploatacji jest podobny jak w wyżej wymienionych budynkach.
Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą budowy instalacji centralnego ogrzewania oraz odbioru częściowego i końcowego robót.
budowa instalacji centralnego ogrzewania w budynku administracyjnym i warsztatowym;
[1] Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r (Dz.U. Nr 106/00 poz. 1126, Nr 109/00 poz. 1157, Nr 120/00 poz. 1268, Nr 5/01 poz. 42, Nr 100/01
poz.l085, Nr 110/01 poz.1190, Nr 115/01 poz. 1229, Nr 129/01 poz. 1439, Nr 154/01 poz. 1800, Nr 74/02 poz. 676, Nr 80/03 poz. 718)
usytuowanie (Dz.U. Nr 75/02 poz. 690, Nr 33/03 poz. 270)
[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 1998 r.w sprawie systemów oceny zgodności, wzoru deklaracji zgodności
istotnego wpływu na spełnianie wymagań podstawowych oraz wyrobów wytwarzanych i stosowanych według uznanych zasad sztuki budowlanej (Dz.U. Nr
99/98 poz. 673)
[9] Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 maja 2001 r. w sprawie wymagań w zakresie efektywności energetycznej (Dz.U. Nr 59/01 poz. 608) (traci
moc z dniem 9.11.2003 r) [9a] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2003 r w sprawie wymagań w zakresie
efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 79/03 poz. 714) (wchodzi w życie od dnia 10.11.2003 r)
jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzenia kosztorysu inwestorskiego (Dz.U. Nr 114/00 poz. 1195) .
[11] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 listopada 1998 r w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu
budowlanego (Dz.U. Nr 140/98 poz. 906)
PN-EN 215:2002 Termostatyczne zawory grzejnikowe. Wymagania i badania
PN-EN 442-1: 1999 Grzejniki. Wymagania i warunki techniczne
PN-EN 442-2: 1999 Grzejniki. Moc cieplna i metody badań
PN-EN 442-2: 1999/Al :2002 Grzejniki. Moc cieplna i metody badań
PN-EN 442-3:2001 Grzejniki. Ocena zgodności
PN-EN 1057: 1999 Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane okrągłe bez szwu do wody i gazu stosowane w instalacjach sanitarnych i ogrzewania
PN - EN 1254-1: 2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część l: Łączniki do rur miedzianych z końcówkami do kapilarnego lutowania
miękkiego i twardego
PN-EN 1254-2:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 2: Łączniki do rur miedzianych z końcówkami do zaciskania
PN-EN 1254-3:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 3: Łączniki do rur z tworzyw sztucznych z końcówkami do zaciskania
PN-EN 1254-4:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 4: Łączniki z końcówkami innymi niż do połączeń kapilarnych i zaciskowych
PN-EN 1254-5:2002(U) Miedź i stopy miedzi. Łączniki instalacyjne. Część 5: Łączniki do rur miedzianych z krótkimi końcówkami do kapilarnego lutowania
twardego
PN-EN ISO 6946: 1999 Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania
PN-EN ISO 13370:2001 Cieplne właściwości użytkowe budynków. Wymiana ciepła przez grunt. Metoda obliczania
PN-EN ISO 13789:2001 Właściwości cieplne budynków. Współczynnik strat ciepła przez przenikanie. Metoda obliczania
PN-EN ISO 14683:2000 Mostki cieplne w budynkach. Liniowy współczynnik przenikania ciepła. Metody uproszczone i wartości orientacyjne
PN-ISO 7-1 :1995 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością uzyskiwaną na gwincie. Wymiary, tolerancje i oznaczenia
PN-ISO 228-1: 1995 Gwinty rurowe połączeń ze szczelnością nie uzyskiwaną na gwincie. Wymiary, tolerancje i oznaczenia
PN-90/B-01430 Ogrzewnictwo. Instalacje centralnego ogrzewania. Terminologia
PN-B-02025:2001 Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego
PN-82/B-02403 Ogrzewnictwo. Temperatury obliczeniowe zewnętrzne
PN-87/B-02411 Ogrzewnictwo. Kotłownie wbudowane na paliwo stałe. Wymagania
PN-91/B-02413 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych systemu otwartego. Wymagania
PN-B-02414:1999 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych systemu zamkniętego z naczyniami wzbiorczymi
przeponowymi. Wymagania
PN-91/B-02415 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie wodnych zamkniętych systemów ciepłowniczych. Wymagania
PN-91/B-02416 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych systemu zamkniętego przyłączonych do sieci cieplnych.
Wymagania
PN-91/B-02419 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Zabezpieczenie instalacji ogrzewań wodnych i wodnych zamkniętych systemów ciepłowniczych. Badania
PN-91/B-02420 Ogrzewnictwo. Odpowietrzanie instalacji ogrzewań wodnych. Wymagania
PN-B-02421 :2000 Ogrzewnictwo i ciepłownictwo. Izolacja cieplna przewodów, armatury i urządzeń. Wymagania i badania przy odbiorze
PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania - wraz ze zmianą PN-83/B03430/Az3:2000
PN-B-10720: 1999 Wodociągi. Zabudowa zestawów wodomierzowych w instalacjach wodociągowych. Wymagania i badania przy odbiorze
53
D  I  A  G  R  A  M S. C.
PN-C-04601: 1985 Woda do celów energetycznych. Wymagania i badania jakości wody dla kotłów wodnych i zamkniętych obiegów ciepłowniczych
PN -C-04607: 1993 Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania jakości wody
PN-H-74200: 1998 Rury stalowe ze szwem gwintowane
PN-80/H-74219 Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania
PN-79/H-74244 Rury stalowe ze szwem przewodowe
PN -65/M -69013 Spawanie gazowe stali niskowęglowych i niskostopowych. Rowki do spawania
PN-75/M-69014 Spawanie łukowe elektrodami otulonymi stali węglowych i niskostopowych
PN -88/M-69420 Spawalnictwo. Druty lite do spawania i napawania stali
PN-70/N-01270.03 Wytyczne znakowania rurociągów. Kod barw rozpoznawczych dla przesyłanych czynników
3 Definicje.
3.1 Instalacja ogrzewcza wodna - instalację ogrzewczą wodną stanowi układ połączonych przewodów napełnionych wodą instalacyjną, wraz z armaturą,
pompami obiegowymi i innymi urządzeniami (w tym grzejnikami, wymiennikami do przygotowania wody ciepłej, nagrzewnicami wentylacyjnymi itp.),
oddzielony zaworami od źródła ciepła.
W szczególnej sytuacji, instalacja ogrzewcza może składać się z części wewnętrznej i części zewnętrznej
3.2 Część wewnętrzna instalacji ogrzewczej - instalacja ogrzewcza znajdująca się w obsługiwanym budynku. Część wewnętrzna instalacji ogrzewczej
zaczyna się za zaworami odcinającymi tę część od części zewnętrznej instalacji lub źródła ciepła.
3.3 Część zewnętrzna instalacji ogrzewczej - część instalacji ogrzewczej znajdująca się poza obsługiwanym budynkiem, występująca w przypadku, gdy
źródło ciepła znajduje się poza nim, a w budynku tym nie ma przetwarzania parametrów czynnika grzejnego.
3.4 Instalacja ogrzewcza systemu zamkniętego - instalacja ogrzewcza w której przestrzeń wodna (zład) nie ma swobodnego połączenia z atmosferą.
3.5 Instalacja ogrzewcza systemu otwartego - instalacja ogrzewcza w której przestrzeń wodna (zład) ma stałe swobodne połączenie z atmosferą przez
otwarte naczynie wzbiorcze.
3.6 Instalacja centralnego ogrzewania wodna - instalacja stanowiąca część lub całość instalacji ogrzewczej wodnej, służąca do rozprowadzenia wody
instalacyjnej między grzejnikami zainstalowanymi w pomieszczeniach obsługiwanego budynku, w celu ogrzewania tych pomieszczeń.
3.7 Woda instalacyjna (czynnik grzejny) - woda lub wodny roztwór substancji zapobiegających korozji lub obniżających temperaturę zamarzania wody,
napełniający instalację ogrzewczą wodną.
3.8 Źródło ciepła - kotłownia, węzeł ciepłowniczy (indywidualny lub grupowy), układ z pompą ciepła, układ z kolektorami słonecznymi, działające
samodzielnie lub w zaprogramowanej współpracy.
3.9 Ciśnienie robocze instalacji, Prob (lub Poper) - obliczeniowe (projektowe) ciśnienie pracy instalacji (podczas krążenia czynnika grzejnego) przewidziane
w dokumentacji projektowej, które dla zachowania zakładanej trwałości instalacji nie może być przekroczone w żadnym jej punkcie.
3.10 Ciśnienie dopuszczalne instalacji - najwyższa wartość ciśnienia statycznego czynnika grzejnego (przy braku jego krążenia) w najniższym punkcie
instalacji.
3.11 Ciśnienie próbne, ppróbne - ciśnienie w najniższym punkcie instalacji, przy którym dokonywane jest badanie jej szczelności.
3.12 Ciśnienie nominalne PN - ciśnienie charakteryzujące wymiary i wytrzymałość elementu instalacji w temperaturze odniesienia równej 20 oC.
3.13 Ciśnienie robocze urządzenia - obliczeniowe (projektowe) ciśnienie w miejscu zainstalowania urządzenia w instalacji (to znaczy z uwzględnieniem
wpływu wysokości ciśnienia słupa wody instalacyjnej na poziomie spodu zainstalowanego w instalacji urządzenia), przy ciśnieniu roboczym instalacji.
3.14 Temperatura robocza, trob (lub toper) - obliczeniowa (projektowa) temperatura pracy instalacji przewidziana w dokumentacji projektowej, która dla
3.15 Średnica nominalna (DN lub dn) - średnica, która jest dogodnie zaokrągloną liczbą, w przybliżeniu równą średnicy rzeczywistej (dla rur - średnicy
zewnętrznej, dla kielichów kształtek - średnicy wewnętrznej) wyrażonej w milimetrach.
3.16 Specyfikacja techniczna - dokument określający cechy, które powinien posiadać wyrób lub proces jego wytwarzania w zakresie jakości, parametrów
oznaczania wyrobu.
4 Wymagania dotyczące wyrobów stosowanych w instalacjach ogrzewczych.
4.1 Przy wykonywaniu robót budowlanych należy, zgodnie z ustawą [l], stosować wyroby budowlane, które zostały dopuszczone do obrotu i powszechnego
1) wyroby budowlane dla których wydano certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi
techniczną4, mające istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją na
4.4 Zgodnie z art. 46 ustawy Prawo budowlane [1], kierownik budowy, a jeżeli jego ustanowienie nie jest wymagane - inwestor, obowiązany jest przez okres
5. Wykonanie instalacji ogrzewczej.
5.1.1 Instalacja ogrzewcza powinna, zgodnie z art. 5 ust. l ustawy [l], zapewnić obiektowi budowlanemu, w którym ją wykonano, możliwość spełnienia
54
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5.1.2 Instalacja ogrzewcza powinna być wykonana zgodnie z projektem oraz przy spełnieniu we właściwym zakresie wymagań przepisu techniczno budowlanego? wydanego w drodze rozporządzenia [2], zgodnie z art.7 ust. 2 ustawy Prawo budowlane [1], z uwzględnieniem ewentualnych odstępstw
udzielonych od tych przepisów w trybie przewidzianym wart. 8 tej ustawy, a także zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
5.1.3 W budynkach istniejących lub ich części, w przypadku nadbudowy, przebudowy i tjl zmianie użytkowania, zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia [2],
5.1.4 Ponadto zgodnie z art. 5 ust. l ustawy [1], instalacja ogrzewcza powinna być wykonana, przy wzięciu pod uwagę przewidywanego okresu
użytkowania, w sposób umożliwiający zapewnienie jej prawidłowego użytkowania w zakresie ogrzewania i wentylacji, zgodnych z przeznaczeniem obiektu i
założeniami projektu budowlanego tej instalacji oraz we właściwym zakresie zgodnych z wymaganiami przepisów techniczno budowlanych dotyczących
warunków technicznych użytkowania obiektów budowlanych, wydanych w drodze rozporządzeń, zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy Prawo budowlane [1] (dla
budynków mieszkalnych zgodnie z wymaganiami rozporządzenia [3]), a także zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
5.2 Materiały, z których mogą być wykonane przewody instalacji ogrzewczych, wodnych.
rury miedziane okrągłe bez szwu
5.3 Prowadzenie przewodów instalacji ogrzewczych.
5.3.1 Przewody poziome powinny być prowadzone ze spadkiem tak, żeby w najniższych miejscach załamań przewodów zapewnić możliwość odwadniania
instalacji, a w najwyższych miejscach załamań przewodów możliwość odpowietrzania instalacji. Dopuszcza się możliwość układania odcinków przewodów
bez spadku jeżeli prędkość przepływu wody zapewni ich samoodpowietrzenie, a opróżnianie z wody jest możliwe przez przedmuchanie sprężonym
powietrzem.
5.3.2 Przewody poziome prowadzone przy ścianach, na lub pod stropami itp. powinny spoczywać na podporach stałych (w uchwytach) i ruchomych (w
uchwytach, na wspornikach, zawieszeniach itp.) usytuowanych w odstępach nie mniejszych niż wynika to z wymagań dla materiału z którego wykonane są
rury.
5.3.3 Przewody układane w zakrywanych bruzdach ściennych i w szlichcie podłogowej powinny być układane zgodnie z projektem technicznym. Trasy
przewodów powinny być zinwentaryzowane i naniesione w dokumentacji technicznej powykonawczej.
5.3.4 Przewody należy prowadzić w sposób zapewniający właściwą kompensację wydłużeń cieplnych (z maksymalnym wykorzystaniem możliwości
samokompensacji),
5.3.5 Przewody należy prowadzić w sposób umożliwiający wykonanie izolacji antykorozyjnej (przewody ze stali węglowej zwykłej) i cieplnej.
5.3.6 Nie dopuszcza się prowadzenia przewodów bez stosowania kompensacji wydłużeń cieplnych.
5.3.7 Przewody zasilający i powrotny, prowadzone obok siebie, powinny być ułożone równolegle.
5.3.8 Przewody pionowe należy prowadzić tak, aby maksymalne odchylenie od pionu nie przekroczyło 1 cm na kondygnację.
5.3.9 Oba przewody pionu dwururowego należy układać zachowując stałą odległość między osiami wynoszącą 10 cm przy średnicy pionu nie
przekraczającej DN 40;.
Odległość miedzy przewodami pionu o większej średnicy powinna być taka, aby możliwy był dogodny montaż tych przewodów.
5.3.10 Przewód zasilający pionu dwururowego powinien się znajdować z prawej strony, powrotny zaś z lewej (dla patrzącego na ścianę).
5.3.11 W przypadku pionów dwururowych, obejście pionów gałązkami grzejnikowymi należy wykonać od strony pomieszczenia.
5.3.12 Przewody należy prowadzić w sposób umożliwiający zabezpieczenie ich przed dewastacją (szczególnie dotyczy to przewodów z tworzywa
sztucznego i miedzi).
5.3.13 Przewody poziome należy prowadzić powyżej przewodów instalacji wody zimnej.
5.3.14 Rozdzielacz, wykonany na budowie, powinien mieć wewnętrzny przekrój poprzeczny co najmniej równy sumie wewnętrznych przekrojów
poprzecznych przewodów doprowadzonych do rozdzielacza i jednocześnie jego średnica wewnętrzna powinna być większa od średnicy wewnętrznej
największego przewodu przyłączonego co najmniej o 10 %.
5.4 Podpory.
5.4.1 Podpory stale i przesuwne.
5.4.1.1 Rozwiązanie i rozmieszczenie podpór stałych i podpór przesuwnych (wsporników i wieszaków) powinno być zgodne z projektem technicznym. Nie
należy zmieniać rozmieszczenia i rodzaju podpór bez akceptacji projektanta instalacji, nawet jeżeli nie zmienia to zaprojektowanego układu kompensacji
wydłużeń cieplnych przewodów i nie wywołuje powstawania dodatkowych naprężeń i odkształceń przewodów.
5.4.1.2 Konstrukcja i rozmieszczenie podpór powinny umożliwić łatwy i trwały montaż przewodu, a konstrukcją i rozmieszczenie podpór przesuwnych
powinny zapewnić swobodny, poosiowy przesuw przewodu.
5.4.2 Prowadzenie przewodów bez podpór.
5.4.2.1 Przewód poziomy na stropie, wykonany z jednego odcinka rury, może być prowadzony bez podpór pod warunkiem umieszczenia go w rurze
osłonowej z tworzywa sztucznego (w "peszlu") osadzonej w warstwach podłoża podłogi.
5.4.2.2 Celowe jest takie ułożenie rury osłonowej, żeby jej oś była linią falistą w płaszczyźnie równoległej do powierzchni przegrody na której przewód jest
układany.
5.4.2.3 Przewód w rurze osłonowej powinien być prowadzony swobodnie.
5.5.1 Przy przejściach rurą przez przegrodę budowlaną (np. przewodem poziomym przez ścianę, a przewodem pionowym przez strop), należy stosować
tuleje ochronne.
5.5.2 W tulei ochronnej nie może znajdować się żadne połączenie rury.
a) co najmniej o 2 cm, przy przejściu przez przegrodę pionową, b) co najmniej o 1 cm, przy przejściu przez strop.
około 2 cm powyżej posadzki. Nie dotyczy to tulei ochronnych na rurach przyłączy grzejnikowych (gałązek), których wylot ze ściany powinien być osłonięty
tarczką ochronną.
5.5.5 Przestrzeń między rurą przewodu a tuleją ochronną powinna być wypełniona materiałem trwale plastycznym nie działającym korozyjnie na rurę,
55
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5.5.6 Przepust instalacyjny w tulei ochronnej w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinien być wykonany w sposób zapewniający przepustowi
odpowiednią klasę odporności ogniowej (szczelności ogniowej E; izolacyjności ogniowej I) wymaganą dla tych elementów, zgodnie z rozwiązaniem
szczegółowym znajdującym się w projekcie technicznym.
5.5.7 Przepust instalacyjny w tulei ochronnej, wykonany w zewnętrznej ścianie budynku poniżej poziomu terenu, powinien być wykonany w sposób
zapewniający przepustowi uzyskanie gazoszczelności i wodoszczelności, zgodnie z rozwiązaniem szczegółowym znajdującym się w projekcie technicznym.
5.5.8 Wodoszczelny przepust instalacyjny w tulei ochronnej, powinien być wykonany zgodnie z rozwiązaniem szczegółowym znajdującym się w projekcie
technicznym.
5.5.9 Przejście rurą w tulei ochronnej przez przegrodę nie powinno być podporą przesuwną tego przewodu.
5.6 Montaż grzejników.
5.6.1 Grzejnik ustawiany przy ścianie należy montować albo w płaszczyźnie pionowej albo w płaszczyźnie równoległej do powierzchni ściany lub wnęki.
5.6.2 Grzejnik w poziomie należy montować z uwzględnieniem możliwości jego odpowietrzania.
5.6.3 Grzejniki płytowe stalowe należy mocować do ściany zgodnie z instrukcją producenta grzejnika.
5.6.4 Grzejniki można montować na dostosowanych do nich stojakach podłogowych, stosując odpowiednio wymienione powyżej zasady.
5.6.5 Wsporniki, uchwyty i stojaki grzejnikowe powinny być osadzone w przegrodzie budowlanej sposób trwały. Grzejnik powinien opierać się całkowicie na
wszystkich wspornikach lub stojakach.
5.6.6 Grzejniki należy zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem lub uszkodzeniem do czasu zakończenia robót wykończeniowych. W przypadku kiedy takie
zabezpieczenie nie jest możliwe, zamiast grzejnika należy zainstalować grzejnikowy szablon montażowy połączony z gałązkami grzejnikowymi w celu
umożliwienia przeprowadzenia badania szczelności instalacji. Jeżeli badanie to będzie przeprowadzane wodą, grzejnikowe szablony montażowe powinny
być wyposażone w odpowietrzniki miejscowe.
5.6.7 Grzejnik lub szablon montażowy grzejnika należy łączyć z gałązkami grzejnikowymi w sposób umożliwiający montaż i demontaż bez uszkodzenia
gałązek i naruszenia wykończenia przegród budowlanych, w których lub na których gałązki te są prowadzone.
5.6.8 Przyłączenie grzejnika w zasyfonowaniu instalacji (np. w piwnicy poniżej przewodów rozdzielczych) należy wyposażyć w armaturę spustową.
5.7.2 Przed instalowaniem armatury należy usunąć z niej zaślepienia i ewentualne zanieczyszczenia.
5.7.4 Armaturę na przewodach należy tak instalować, żeby kierunek przepływu wody instalacyjnej był zgodny z oznaczeniem kierunku przepływu na
armaturze.
5.7.6 Zawory grzejnikowe połączone bezpośrednio z grzejnikiem nie wymagają dodatkowego zamocowania.
5.7.7 Armatura odcinająca grzybkowa montowana na podejściu pionów, a także na gałęziach powinna być zainstalowana w takim położeniu aby przy
napełnianiu instalacji woda napływała "pod grzybek". Nie dotyczy to zaworów grzybkowych dla których producent dopuścił przepływ wody w obu kierunkach.
5.7.8 Armatura spustowa powinna być instalowana w najniższych punktach instalacji oraz na podejściach pionów przed elementem zamykającym armatury
odcinającej (od strony pionu), dla umożliwienia opróżniania poszczególnych pionów z wody, po ich odcięciu.
Armatura spustowa powinna być lokalizowana w miejscach łatwo dostępnych i być zaopatrzona w złączkę do węża w sposób umożliwiający gromadzenie
wody usuwanej z instalacji w zbiornikach (stałych lub przenośnych) wykonanych z materiału (tworzywa sztucznego) nie powodującego zanieczyszczenia
wody.
5.7.9 Każdy pion o wysokości ponad 3 kondygnacje lub grupa pionów w budynku o wysokości 2 + 3 kondygnacji, lecz obsługujące nie więcej niż 20 + 25
grzejników, powinny być wyposażone w armaturę odcinającą z armaturą spustową, montowaną na podejściu przewodu zasilającego i powrotnego.
5.8 Zasady montażu urządzeń kontrolno – pomiarowych.
5.8.1 Montaż urządzeń do pomiaru ilości ciepła (ciepłomierzy), oraz innych urządzeń pomiarowych służących do rozliczeń za ciepło i wodę wodociągową
zużyte do przygotowania ciepłej wody, powinien być zgodny z warunkami montażu określonymi przez producenta. Dla określonej dokładności pomiarów
szczególnej uwagi wymaga miejsce i sposób montażu czujników termometrycznych oraz zachowanie odpowiednich prostych odcinków rurociągów
przyłącznych przed i za urządzeniem pomiarowym przepływu jeśli takie są wymagane przez producenta urządzeń.
5.8.2 Pomiar temperatury w węźle ciepłowniczym powinien być prowadzony w następujących punktach:
1) na wejściu i wyjściu czynnika grzejnego do i z węzła,
2) na wejściu i wyjściu czynnika ogrzewanego do i z węzła oraz instalacji ogrzewczych,
3) na zasobnikach wody ciepłej w 1/4 i 3/4 wysokości zbiornika,
4) wszędzie tam gdzie wskutek działania poszczególnych urządzeń węzła następuje zmiana parametrów temperaturowych.
5.8.3 Pomiar ciśnienia (oraz różnicy ciśnienia) w węźle ciepłowniczym powinien być prowadzony w następujących punktach:
1) na wejściu i wyjściu czynnika grzejnego do węzła,
2) na wejściu i wyjściu czynnika ogrzewanego z węzła do instalacji odbiorczych,
3) na króćcach (kolektorach) ssawnych i tłocznych pomp cyrkulacyjnych,
4) na zasobnikach ciepła,
5) wszędzie tam gdzie następuje funkcjonalna zmiana parametrów ciśnieniowych w węźle.
5.8.4 Do pomiaru temperatury w odpowiednich punktach pomiarowych węzła należy stosować:
1) szklane termometry przemysłowe odpowiadające wymaganiom przedmiotowej normy PN-M-53820 w oprawie metalowej wg normy (BN-6612215-01),
2) termometry bimetaliczne ze skalą kołową i działką elementarną o wartości jednego stopnia Celsjusza, 3) termometry elektryczne z czujnikami
rezystancyjnymi lub termoelektrycznymi odpowiadające normom przedmiotowym PN-M-53852 i PN-M-53820.
5.8.5 Do pomiaru ciśnienia w odpowiednich punktach pomiarowych węzła ciepłowniczego należy stosować: .
1) ciśnieniomierze wskazówkowe (manometry) o klasie dokładności pomiarów  1,5 odpowiadające normie przedmiotowej PN-M-42304. Ciśnieniomierze
powinny być wyposażone w armaturę odpowietrzająco-spustową (kurki) zgodną z normą przedmiotową PN-M-42303. Króćce przyłączne ciśnieniomierzy w
punktach pomiarowych o podwyższonej temperaturze powinny być zasyfonowane.
2) elektryczne ( elektroniczne) przetworniki ciśnienia.
5.8.6 Zaleca się stosowanie mierników różnicy ciśnienia mechanicznych lub elektrycznych w punktach pomiarowych, w których parametr ten jest niezbędny,
a określany w oparciu o wskazania ciśnieniomierzy jak: króćce (kolektory) pomp cyrkulacyjnych, kolektory zasilania instalacji odbiorczych itp.
5.8.7 W przypadku stosowania centralnych pomiarów temperatury i ciśnienia (także różnicy ciśnienia) - przy użyciu np. centralnego, stacjonarnego lub
przenośnego miernika elektrycznego tych parametrów z przełącznikiem odczytu poszczególnych wartości mierzonych - należy oprócz pomiarów
centralnych stosować stacjonarne termometry i manometry na przewodach wejściowych i wyjściowych (do instalacji odbiorczych) węzła ciepłowniczego
oraz w punktach redukcji ciśnienia.
56
D  I  A  G  R  A  M S. C.
5.8.8 Ciśnieniomierze (manometry) umiejscowione na przewodach zasilających instalacje ogrzewcze oraz za urządzeniami redukcji ciśnienia (za każdym
reduktorem) powinny mieć na skali oznaczoną czerwoną kreską wartość dopuszczalnego ciśnienia w tym punkcie pomiarowym.
5.9 Zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrzne przewodów i innych elementów instalacji.
Zabezpieczenie antykorozyjne zewnętrzne przewodów i innych elementów instalacji wykonanych ze stali węglowej, powinno być wykonane w zakresie i w
sposób określony w projekcie technicznym instalacji.
5.10 Izolacja cieplna.
5.10.1 Przewody instalacji ogrzewczej powinny być izolowanie cieplnie. Dopuszcza się nie stosowanie izolacji cieplnej przewodów instalacji ogrzewczej,
jeżeli:
a) są nimi gałązki grzejnikowe prowadzone po wierzchu przegrody w pomieszczeniu w którym znajduje się grzejnik przyłączony tymi gałązkami,
b) prowadzone są w rurze osłonowej w warstwach podłogi i projektowana temperatura powierzchni podłogi nad przewodem w warunkach obliczeniowych
nie przekracza 26 oC,
c) z projektu technicznego tej instalacji wynika wymaganie nie stosowania izolacji cieplnej określonych przewodów.
5.10.2 Armatura instalacji ogrzewczej powinna być izolowana cieplnie, jeżeli wymaganie to wynika z projektu technicznego tej instalacji.
5.10.3 Wykonywanie izolacji cieplnej należy rozpocząć po uprzednim przeprowadzeniu wymaganych prób szczelności, wykonaniu wymaganego
zabezpieczenia antykorozyjnego powierzchni przeznaczonych do zaizolowania oraz po potwierdzeniu prawidłowości wykonania powyższych robót
protokółem odbioru.
5.10.4 Materiał z którego będzie wykonana izolacja cieplna, jego grubość oraz rodzaj płaszcza osłaniającego, powinny być zgodne z projektem technicznym
instalacji ogrzewczej.
5.10.5 Materiały przeznaczone do wykonywania izolacji cieplnej powinny być suche, czyste i nie uszkodzone, a sposób składowania materiałów na
stanowisku pracy powinien wykluczać możliwość ich zawilgocenia lub uszkodzenia.
5.10.6 Powierzchnia na której jest wykonywana izolacja cieplna powinna być czysta i sucha. Nie dopuszcza się wykonywania izolacji cieplnych na
powierzchniach zanieczyszczonych ziemią, cementem, smarami itp. oraz na powierzchniach z niecałkowicie wyschniętą lub uszkodzoną powłoką
antykorozyjną.
5.10.7 Zakończenia izolacji cieplnej powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniem lub zawilgoceniem.
5.10.8 Izolacja cieplna powinna być wykonana w sposób zapewniający nierozprzestrzenianie się ognia.
5.11. Oznaczanie.
zgodnie z przyjętymi zasadami oznaczania podanymi w projekcie technicznym i uwzględnionymi w instrukcji obsługi instalacji ogrzewczej.
5.11.2 Oznaczenia należy wykonać na przewodach, armaturze i urządzeniach zlokalizowanych:
a) na ścianach w pomieszczeniach technicznych i gospodarczych w budynku, w tym w piwnicach nie będących lokalami użytkowymi,
b) w zakrytych bruzdach, kanałach lub zamkniętych przestrzeniach - w mieszkaniach i lokalach użytkowych a także w pomieszczeniach technicznych i
gospodarczych w budynku. Oznaczenia powinny być wykonane w miejscach dostępu, związanych z użytkowaniem i obsługą tych elementów instalacji.
Po zakończeniu robót instalacyjnych należy dokonać obmiaru powykonawczego instalacji ogrzewczej. Obmiar ten powinien być wykonany w jednostkach i
zgodnie z zasadami przyjętymi w kosztorysowaniu, zgodnie z załącznikiem Nr l do rozporządzenia [8], w tym np.:
c) długość zwężki (redukcji) należy wliczyć do długości przewodu o większej średnicy,
d) całkowitą długość przewodów przy badaniach instalacji ogrzewczej na szczelność lub przy badaniach na gorąco powinna stanowić suma długości
przewodów zasilających i powrotnych.
7 Sprawdzenie przygotowania budynku do badań odbiorczych instalacji ogrzewczej.
Sprawdzenie przygotowania budynku do odbioru instalacji ogrzewczej polega na:
a) sprawdzeniu w dzienniku budowy potwierdzenia przez wykonawców zakończenia wszystkich robót przy wykonywaniu instalacji ogrzewczej,
b) sprawdzeniu w dzienniku budowy potwierdzenia przez wykonawców zakończenia wszystkich robót budowlanych i wykończeniowych, mających wpływ na
spełnienie przez przegrody budowlane wymagań dotyczących izolacyjności cieplnej i innych wymagań określonych w załączniku do rozporządzenia [2], w
tym wymagań dotyczących szczelności przegród zewnętrznych na przenikanie powietrza.
8 Dokumentacja techniczna powykonawcza
Zakres i zawartość dokumentacji technicznej powykonawczej instalacji ogrzewczej określają niniejsze WTWiO. W szczególności dokumentacja ta powinna
zawierać:
2) opis techniczny wykonanej instalacji z charakterystyką ogólną źródła ciepła i nominalnymi parametrami pracy instalacji,
3) projekt techniczny powykonawczy instalacji ogrzewczej, to znaczy projekt, którego realizację potwierdzili kierownik robót instalacyjnych i inspektor
nadzoru, odpowiedzialni za prawidłowość wykonania instalacji, na którym naniesiono dokonane w trakcie montażu
zmiany i uzupełnienia instalacji (rysunki powykonawcze instalacji jak: rzuty powtarzalnych i nietypowych kondygnacji, rozwinięcia, konieczne schematy,
rysunki umożliwiające lokalizację obudowanych i zasłoniętych przewodów i urządzeń, itp.),
4) obliczenia powykonawcze szczytowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku, a także obliczenia cieplno - hydrauliczne, w tym regulacyjne
(np. dane określające nastawy armatury i innych urządzeń regulacyjnych); obliczenia powinny być dostarczone w formie elektronicznej (pliki komputerowe
wraz z programem umożliwiającym korzystanie z nich) z niezbędnymi wydrukami; dopuszcza się obliczenia w formie pisemnej, jeżeli tak wynika z umowy
na wykonanie projektu.
6) oświadczenia wskazujące, że ewentualnie zastosowane wyroby dopuszczone do jednostkowego stosowania w instalacji ogrzewczej, są zgodne z
7) instrukcja obsługi instalacji wraz z dokumentacjami techniczno - ruchowymi tych wyrobów zastosowanych w instalacji, dla których jest to niezbędne,
8) na wyroby objęte gwarancjami, dokumenty potwierdzające gwarancję producenta lub dystrybutora.
9 Odbiory robót.
9.1 Odbiór międzyoperacyjny robót poprzedzających wykonanie instalacji ogrzewczej.
57
D  I  A  G  R  A  M S. C.
9.1.1 Odbiory międzyoperacyjne są elementem kontroli jakości robót poprzedzających wykonywanie instalacji i w szczególności powinny im podlegać prace,
których wykonanie ma istotne znaczenie dla realizowanej instalacji, np. ma nieodwracalny wpływ na zgodne z projektem i prawidłowe wykonanie elementów
tej instalacji.
9.1.2 Odbiory międzyoperacyjne należy dokonywać szczególnie, jeżeli dalsze roboty będą wykonywane przez innych pracowników.
przypadku odcinka poziomego instalacji - zgodność kierunku bruzdy z projektowanym spadkiem; w przypadku odcinka instalacji w przegrodzie zewnętrznej
- projektowana izolacja cieplna bruzdy,
c) wykonanie kanałów w budynku dla podpodłogowego prowadzenia przewodów części wewnętrznej instalacji ogrzewczej lub kanałów dla prowadzenia
przewodów części zewnętrznej tej instalacji - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, spadek, odwodnienie,
d) wykonanie studzienek rewizyjnych i komór - wymiary wewnętrzne, wykonanie dna i ścian, osadzenie stopni włazowych i drabinek, odwodnienie.
9.2 Odbiór techniczny-częściowy instalacji ogrzewczej.
9.2.1 Odbiór techniczny-częściowy powinien być przeprowadzany dla tych elementów lub części instalacji ogrzewczej, do których zanika dostęp w wyniku
postępu robót. Dotyczy on na przykład: przewodów ułożonych i zaizolowanych w zamurowywanych bruzdach lub zamykanych kanałach nieprzełazowych,
przewodów układanych w rurach płaszczowych w warstwach budowlanych podłogi, wężownic grzejników ogrzewania podłogowego ułożonych i zalewanych
jastrychem, uszczelnień przejść w przepustach przez przegrody budowlane, których sprawdzenie będzie niemożliwe lub utrudnione w fazie odbioru
końcowego (technicznego).
9.2.2 Odbiór częściowy przeprowadza się w trybie przewidzianym dla odbioru końcowego (technicznego) jednak bez oceny prawidłowości pracy instalacji.
elementów lub lokalizację części instalacji, które były objęte odbiorem częściowym. Do protokółu należy załączyć protokóły niezbędnych badań
odbiorczych.
9.3 Odbiór techniczny-końcowy instalacji ogrzewczej.
9.3.1 Instalacja powinna być przedstawiona do odbioru technicznego-końcowego po spełnieniu następujących warunków:
a) zakończono wszystkie roboty montażowe przy instalacji, łącznie z wykonaniem izolacji cieplnej,
b) instalację wypłukano, napełniono wodą i odpowietrzono,
c) dokonano badań odbiorczych, z których wszystkie zakończyły się wynikiem pozytywnym,
d) zakończono uruchamianie instalacji obejmujące w szczególności regulację montażową oraz badanie na gorąco w ruchu ciągłym podczas których źródło
ciepła bezpośrednio zasilające instalację zapewniało uzyskanie założonych parametrów czynnika grzejnego (temperatura zasilenia, przepływ, ciśnienie
dyspozycyjne),
e) zakończono roboty budowlano - konstrukcyjne, wykończeniowe i inne, mające wpływ na efekt ogrzewania w pomieszczeniach obsługiwanych przez
instalację i spełnienie wymagań rozporządzenia [2] w zakresie izolacyjności cieplnej i innych wymagań związanych z oszczędnością energii.
b) dziennik budowy,
c) potwierdzenie zgodności wykonania instalacji z projektem technicznym, warunkami pozwolenia na budowę i przepisami,
d) obmiary powykonawcze,
e) protokóły odbiorów międzyoperacyjnych (patrz 10.1),
f) protokóły odbiorów technicznych-częściowych (patrz 10.2),
g) protokóły wykonanych badań odbiorczych (patrz 11),
h) dokumenty dopuszczające do stosowania w budownictwie wyroby budowlane, z których wykonano instalację,
i) dokumenty wymagane dla urządzeń podlegających odbiorom technicznym,
j) instrukcje obsługi i gwarancje wbudowanych wyrobów,
k) instrukcję obsługi instalacji.
d) sprawdzić protokóły odbiorów technicznych częściowych,
9.3.4 Odbiór końcowy kończy się protokolarnym przejęciem instalacji ogrzewczej do użytkowania lub protokolarnym stwierdzeniem braku przygotowania
instalacji do użytkowania, wraz z podaniem przyczyn takiego stwierdzenia.
9.3.5 Protokół odbioru końcowego nie powinien zawierać postanowień warunkowych. W przypadku zakończenia odbioru protokolarnym stwierdzeniem
braku przygotowania instalacji do użytkowania, po usunięciu przyczyn takiego stwierdzenia należy przeprowadzić ponowny odbiór instalacji. W ramach
odbioru ponownego należy ponadto sprawdzić czy w czasie pomiędzy odbiorami elementy instalacji nie uległy destrukcji spowodowanej korozją,
zamarznięciem wody instalacyjnej lub innymi przyczynami.
58
D  I  A  G  R  A  M S. C.
10.1 Zakres badań odbiorczych.
Zakres badań odbiorczych należy dostosować do rodzaju i wielkości instalacji ogrzewczej.
Szczegółowy zakres badań odbiorczych powinien zostać ustalony w umowie pomiędzy inwestorem i wykonawcą z tym, że powinny one objąć co najmniej
badania odbiorcze szczelności (10.2), odpowietrzenia (10.6), zabezpieczenia przed przekroczeniem granicznych wartości ciśnienia i temperatury (10.8),
zabezpieczenia przed korozją wewnętrzną (10.10), zabezpieczenia przed możliwością wtórnego zanieczyszczenia wody wodociągowej (10.12).
10.2 Badanie odbiorcze szczelności instalacji ogrzewczej.
10.2.1 Warunki wykonania badania szczelności
10.2.1.1 Badanie szczelności należy przeprowadzać przed zakryciem bruzd i kanałów, przed pomalowaniem elementów instalacji oraz przed wykonaniem
izolacji cieplnej.
10.2.1.2 Jeżeli postęp robót budowlanych wymaga zakrycia bruzd i kanałów, w których zmontowano część przewodów instalacji, przed całkowitym
zakończeniem montażu całej instalacji, wówczas badanie szczelności należy przeprowadzić na zakrywanej jej części, w ramach odbiorów częściowych.
10.2.1.3 Badanie szczelności powinno być przeprowadzone wodą. Podczas odbiorów częściowych instalacji, w przypadkach uzasadnionych możliwością
zamarznięcia instalacji lub spowodowania nadmiernej jej korozji, dopuszcza się wykonanie badania szczelności sprężonym powietrzem.
10.2.1.4 Podczas badania szczelności zabrania się, nawet krótkotrwałego podnoszenia ciśnienia ponad wartość ciśnienia próbnego.
10.2.1.5 Podczas badania szczelności instalacja powinna być odłączona od źródła ciepła lub źródło ciepła powinno być skutecznie zabezpieczone przed
uruchomieniem.
10.2.2 Przygotowanie do badania szczelności wodą zimną.
10.2.2.1 Przed przystąpieniem do badania szczelności wodą, instalacja (lub jej część) podlegająca badaniu, powinna być skutecznie wypłukana wodą.
Czynność tę należy wykonywać przy dodatniej temperaturze zewnętrznej, a budynek w którym jest instalacja nie może być przemarznięty. Podczas
płukania wszystkie zawory przelotowe, przewodowe i grzejnikowe powinny być całkowicie otwarte, natomiast zawory obejściowe całkowicie zamknięte.
10.2.2.2 Przed napełnieniem wodą instalacji wyposażanej w odpowietrzniki automatyczne i nie wypłukanej, nie należy wkręcać kompletnych
automatycznych odpowietrzników, lecz jedynie ich zawory stopowe. Do chwili skutecznego wypłukania instalacja taka powinna być odpowietrzana poprzez
ręczne otwieranie zaworów stopowych. Zaleca się połączenie, z elementem otwierającym zawór stopowy, węża elastycznego, umożliwiającego
odprowadzenie wody płuczącej do przenośnego zbiornika lub kanalizacji. Dopiero po skutecznym wypłukaniu instalacji, w zawór stopowy należy wkręcić
automatyczny odpowietrznik.
10.2.2.3 Bezpośrednio po płukaniu należy instalację napełnić wodą, uwzględniając jednocześnie potrzebę zastosowania odpowiedniego inhibitora korozji,
jeżeli wyniki badania wody stosowanej do napełniania i uzupełniania instalacji oraz użyte materiały instalacyjne wymagają wprowadzenia go do instalacji,
zgodnie z tablicą 12.
10.2.2.4 Należy od instalacji odłączyć naczynie wzbiorcze, zaślepić rurę wzbiorczą i inne rury zabezpieczające. Jeżeli instalacja jest zasilana z kotła z
wbudowanym naczyniem wzbiorczym przeponowym, należy odłączyć kocioł od instalacji.
10.2.2.5 Po napełnieniu instalacji wodą zimną i po dokładnym jej odpowietrzeniu należy, przy ciśnieniu statycznym słupa wody, dokonać starannego
przeglądu instalacji (szczególnie połączeń i dławnic), w celu sprawdzenia, czy nie występują przecieki wody lub roszenie i czy instalacja jest przygotowana
do rozpoczęcia badania szczelności.
10.2.2.6 Instalację lub jej część, która po napełnieniu wodą nie będzie uruchomiona przed okresem występowania ujemnej temperatury zewnętrznej, zaleca
się alternatywnie:
a) zabezpieczyć przed skutkami zamarznięcia przez zastosowanie wody instalacyjnej ze środkiem obniżającym temperaturę jej zamarzania i nie
oddziaływującym szkodliwie na elementy instalacji,
b) nie wyposażać w grzejniki, zastępując je grzejnikowymi szablonami montażowymi z odpowietrznikami miejscowymi, co po badaniu umożliwi spuszczenie
wody z instalacji przy minimalizacji skutków korozji.
10.2.3 Przebieg badania szczelności wodą zimną
10.2.3.1 Do instalacji należy podłączyć ręczną pompę do badania szczelności. Pompa powinna być wyposażona w zbiornik wody, zawory odcinające,
zawór zwrotny i spustowy.
ciśnienia próbnego i działce elementarnej:
a) 0,l bar przy zakresie do 10 bar,
b) 0,2 bar przy zakresie wyższym.
10.2.3.3 Badanie szczelności instalacji wodą możemy rozpocząć po okresie co najmniej jednej doby od stwierdzenia jej gotowości do takiego badania i nie
wystąpienia w tym czasie przecieków wody lub roszenia.
10.2.3.4 Po potwierdzeniu gotowości zładu do podjęcia badania szczelności należy zwiększyć ciśnienie w instalacji za pomocą pompy do badania
szczelności, kontrolując jego wartość w najniższym punkcie instalacji.
10.2.3.5 Wartość ciśnienia próbnego należy przyjmować na podstawie tablicy 1;
10.2.3.6 Co najmniej trzy godziny przed i podczas badania, temperatura otoczenia powinna być taka sama (różnica temperatury nie powinna przekraczać
±3 K) i nie powinno występować promieniowanie słoneczne.
10.2.3.7 Po przeprowadzeniu badania szczelności wodą zimną, powinien być sporządzony protokół badania określający ciśnienie próbne, przy którym było
wykonywane badanie, oraz stwierdzenie, czy badania przeprowadzono i zakończono z wynikiem pozytywnym, czy z wynikiem negatywnym. W protokóle
należy jednoznacznie zidentyfikować tę część instalacji, która była objęta badaniem szczelności.
59
D  I  A  G  R  A  M S. C.
ROZDZIAŁ XIV. (E/01) WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH
1.
Wstęp
1.1. Przedmiot Szczegółowej Specyfikacji Technicznej
Przedmiotem niniejszej SST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z budową instalacji elektrycznych dla
potrzeb kotłowni wodnych opalanych gazem ziemnym w budynkach: biurowym, warsztatowym i administracyjnym Górnośląskiego
Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. zlokalizowanych przy Zbiorniku Wodnym Goczałkowice, 43–230 Goczałkowice ul. Jeziorna 86.
1.2.
Zakres stosowania SST
Zakres stosowania niniejszej SST jest zgodny z ustaleniami zawartymi w SST „Wymagania ogólne”
1.3.
Zakres robót objętych SST
Ustalenia zawarte w niniejszej SST dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z montażem obejmują jak w pkt. 1.1.
1)
W zakres budowy instalacji elektrycznych wewnętrznych dla potrzeb kotłowni gazowej w Budynku administracyjnym wchodzi:
a)
Roboty demontażowe obejmujące istniejące oprzewodowanie, osprzęt elektryczny i oprawy oświetleniowe – ilość zgodnie z
przedmiarem robót
b)
Zabudowa rozłącznika bezpiecznikowego R301 16/16A – szt. 1,
c)
Zabudowa szafki rozdzielczo – sterowniczej „RK” kotłowni gazowej - kpl. 1,
d)
Zabudowa tablicy wyłącznika bezp. kotłowni gazowej – szt. 2,
e)
Ułożenie linii zasilającej przewodem YDY 3x4 mm2 z tablicy wyłącznika bezp. kotłowni do szafki „RK” kotłowni – ilość zgodnie
z przedmiarem robót,
f)
Ułożenie przewodu sterowniczego przewodem YDY 2x1 mm 2 do sterowania wyłączeniem zasilania kotłowni w przypadku
pojawienia się gazu – ilość zgodnie z przedmiarem robót,
g)
Wykonanie oprzewodowania dla potrzeb instalacji elektrycznych oświetlenia i gniazd wtyczkowych kotłowni gazowej – ilość
zgodnie z przedmiarem robót,
h)
Montaż osprzętu i opraw oświetleniowych dla potrzeb instalacji elektrycznych oświetlenia i gniazd wtyczkowych kotłowni –
ilość zgodnie z przedmiarem robót,
i)
Wykonanie oprzewodowania dla potrzeb instalacji siłowej i sterowniczej urządzeń kotłowni – ilość zgodnie z przedmiarem
robót,
j)
Wykonanie oprzewodowania i montaż urządzeń dla potrzeb systemu kontroli instalacji gazowej,
k)
Wykonanie instalacji połączeń wyrównawczych i odgromowej komina kotłowni gazowej – ilość zgodnie z przedmiarem robót,
2)
W zakres budowy instalacji elektrycznych wewnętrznych dla potrzeb kotłowni gazowej w Budynku biurowym wchodzi:
a.
Roboty demontażowe obejmujące istniejące oprzewodowanie, osprzęt elektryczny i oprawy oświetleniowe – ilość zgodnie z
przedmiarem robót
b.
Zabudowa rozłącznika bezpiecznikowego R301 16/16A – szt. 1,
c.
Zabudowa szafki rozdzielczo – sterowniczej „RK” kotłowni gazowej - kpl. 1,
d.
Zabudowa tablicy wyłącznika bezp. kotłowni gazowej – szt. 2,
e.
Ułożenie linii zasilającej przewodem YDY 3x4 mm2 z tablicy wyłącznika bezp. kotłowni do szafki „RK” kotłowni – ilość
f.
Ułożenie przewodu sterowniczego przewodem YDY 2x1 mm2 do sterowania wyłączeniem zasilania kotłowni w przypadku
pojawienia się gazu – ilość zgodnie z przedmiarem robót,
g.
Wykonanie oprzewodowania dla potrzeb instalacji elektrycznych oświetlenia i gniazd wtyczkowych kotłowni gazowej – ilość
h.
Montaż osprzętu i opraw oświetleniowych dla potrzeb instalacji elektrycznych oświetlenia i gniazd wtyczkowych kotłowni –
ilość zgodnie z przedmiarem robót,
i.
Wykonanie oprzewodowania dla potrzeb instalacji siłowej i sterowniczej urządzeń kotłowni – ilość zgodnie z przedmiarem
robót,
j.
Wykonanie oprzewodowania i montaż urządzeń dla potrzeb systemu kontroli instalacji gazowej,
k.
Wykonanie instalacji połączeń wyrównawczych i odgromowej komina kotłowni gazowej – ilość zgodnie z przedmiarem robót,
3)
W zakres budowy instalacji elektrycznych wewnętrznych dla potrzeb zasilania kotła gazowego w Budynku warsztatowym wchodzi:
a.
Zabudowa obudowy typu S6 wyposażonej w wyłącznik nadmiarowo prądowy typu S311 C 1A, wyłącznik różnicowo- prądowy 1fazowy 25A, I=0,03A oraz w ochronnik przeciwprzepięciowy klasy B+C – kpl 1,
b.
Ułożenie przewodu zasilającego typuYDY 3x1,5 mm2do zasilania kotła gazowego – szt. 1,
c.
Montaż gniazda wtyczkowego 230V hermetycznego – ilość zgodnie z przedmiarem robót,
d.
Wykonanie instalacji połączeń wyrównawczych – ilość zgodnie z przedmiarem robót,
1.4.1.
Przewód elektryczny - przewód wielożyłowy izolowany, przystosowany do przewodzenia prądu elektrycznego, mogący pracować na i pod
tynkiem.
1.4.2.
Puszka rozgałęźna (rozgałęźnik) – element instalacji elektrycznej służący do rozgałęzienia i połączenia przewodów poza tablicą rozdzielczą
oraz łącznikami elektrycznymi, gniazdami wtyczkowymi i oprawami oświetleniowymi,
1.4.3.
Tablica rozdzielcza - urządzenie rozdzielczo - sterownicze bezpośrednio zasilające i zabezpieczające urządzenia odbiorcze.
1.4.4.
Łącznik elektryczny – urządzenie elektryczne służące do załączania i wyłączania odbiorników elektrycznych (np. oświetlenia elektrycznego),.
1.4.5.
Gniazdo wtyczkowe – urządzenie elektryczne służące do podłączania aparatów i urządzeń elektrycznych przenośnych lub przesuwnych,
1.4.6.
Oprawa oświetleniowa - urządzenie służące do rozdziału, filtracji i przekształcania strumienia świetlnego wysyłanego przez źródło światła
zawierające wszystkie niezbędne detale do przymocowania i połączenia z instalacją elektryczną.
1.4.7.
Dodatkowa ochrona przeciwporażeniowa - ochrona części przewodzących, dostępnych w wypadku pojawienia się na nich napięcia w
warunkach zakłóceniowych.
1.4.8.
Pozostałe określenia - są zgodne z obowiązującymi Polskimi normami i definicjami podanymi w SST „Wymagania ogólne”.
2.
Ogólne wymagania związane z wykonywaniem robót elektrycznych.
2.1. Transport, przyjmowanie i składowanie materiałów na placu budowy.
60
D  I  A  G  R  A  M S. C.
2.1.1.
2.1.1.1.
Wymagania ogólne
Dostawa materiałów przeznaczonych do robót elektrycznych powinna nastąpić dopiero po odpowiednim przygotowaniu pomieszczeń
magazynowych i składowisk na placu budowy. Jeśli jest to konieczne ze względu na rodzaj materiałów, pomieszczenia magazynowe powinny być
zamykane, powinny także zabezpieczać materiały od zewnętrznych wpływów atmosferycznych, a w razie potrzeby umożliwiać utrzymanie
wewnątrz odpowiedniej temperatury i wilgotności.
2.1.1.2.
Składowanie materiałów, aparatów i urządzeń elektrycznych powinno odbywać się w warunkach zapobiegających zniszczeniu,
uszkodzeniu lub pogorszeniu się ich właściwości technicznych (jakości) na skutek wpływów atmosferycznych lub czynników fizykochemicznych.
Należy zachować wymagania wynikające ze specjalnych właściwości materiałów oraz wymagania w zakresie bezpieczeństwa
przeciwpożarowego.
2.1.2.
2.1.2.1.
Transport materiałów
Środki i urządzenia transportowe powinny być odpowiednio przystosowane do transportu materiałów, elementów, konstrukcji, urządzeń
itp. niezbędnych do wykonywania danego rodzaju robót elektrycznych. W czasie transportu należy zabezpieczyć przemieszczane przedmioty w
sposób zapobiegający ich uszkodzeniu.
2.1.2.2.
W czasie transportu, załadunku i wyładunku oraz składowania aparatury elektrycznej i urządzeń rozdzielczych należy przestrzegać
zaleceń wytwórców, a w szczególności: transportowane urządzenia zabezpieczyć przed nadmiernymi drganiami i wstrząsami oraz przesuwaniem
się wewnątrz ładowni.
2.1.2.3.
W czasie transportu i składowania końce wszystkich rodzajów kabli powinny być zabezpieczone przed zawilgoceniem i innymi wpływami
środowiska przez: w przypadku kabli o izolacji z tworzyw sztucznych założenie na oczyszczonej powłoce kapturków termokurczliwych pokrytych
od wewnątrz warstwą kleju lub nałożenie kapturków z tworzywa sztucznego i uszczelnienie ich za pomocą kilku obwojów z taśmy przylepnej.
2.1.3.
2.1.3.1.
2.1.3.2.
2.1.3.3.
2.1.3.4.
2.1.3.5.
2.1.3.6.
Odbiór i przyjmowanie materiałów, wyrobów i urządzeń
Przyjęcie materiałów do magazynu na budowie powinno być poprzedzone jakościowym i ilościowym odbiorem tych materiałów.
Przedsiębiorstwo wykonawcze jest zobowiązane dostarczać na budowę wyroby i materiały (tzn. nie używane). Materiały używane mogą
być stosowane wyłącznie za pisemną zgodą inwestora lub jego upoważnionego przedstawiciela.
Parametry techniczne materiałów i wyrobów powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w projekcie technicznym i powinny
odpowiadać wymaganiom obowiązujących norm państwowych (PN lub BN), przepisów dotyczących budowy urządzeń elektrycznych oraz
niniejszych warunków technicznych. Jeśli w projekcie lub kosztorysie przy określonym materiale, wyrobie lub urządzeniu podany jest numer
katalogowy, to dostarczony na budowę wyrób powinien ściśle odpowiadać opisowi katalogowemu. Materiały i wyroby o zbliżonych, lecz nie
identycznych, jak podano w projekcie lub kosztorysie, parametrach można zastosować na budowie wyłącznie za pisemną zgodą projektanta i
inwestora lub jego upełnomocnionego przedstawiciela.
Materiały, wyroby i urządzenia dla których wymaga się świadectw jakości, np.: aparaty, kable, urządzenia prefabrykowane itp., należy
dostarczać wraz ze świadectwem jakości, kartami gwarancyjnymi lub protokołami odbioru technicznego (np. w przypadku urządzeń
prefabrykowanych). Przy odbiorze materiałów należy zwrócić uwagę na zgodność stanu faktycznego z dowodami dostawy. Świadectwa jakości,
karty gwarancyjne, protokoły wewnętrznego odbioru technicznego itp. dokumenty materiałowe należy starannie przechowywać w magazynie wraz
z materiałem, a po wydaniu materiału z magazynu - w kierownictwie robót (budowy).
Dostarczone na miejsce składowania (budowę) materiały i urządzenia należy sprawdzić pod względem kompletności i zgodności z
danymi wytwórcy, przeprowadzić oględziny stanu opakowań materiałów, części składowych urządzeń i kompletnych urządzeń. Należy również
wyrywkowo sprawdzić jakość wykonania, stwierdzić brak uszkodzeń, w tym spowodowanych korozją itp.
W przypadku stwierdzenia wad lub nasuwających się wątpliwości mogących mieć wpływ na jakość wykonania robót materiały i elementy
urządzeń należy przed ich wbudowaniem poddać badaniom określonym przez kierownictwo (dozór techniczny) robót.
2.1.4.
2.1.4.1.
Składowanie materiałów
Sposób składowania materiałów elektrycznych w magazynach, jak i konserwacja tych materiałów powinny być dostosowane do rodzaju
materiałów. Należy stosować ogólne wymagania podane w p. 2.1.1.
2.1.4.2.
Materiały, aparaty, urządzenia i maszyny elektryczne należy przechowywać w pomieszczeniach zamkniętych przystosowanych do tego
celu, suchych, przewietrzanych i dobrze oświetlonych.
2.1.4.3.
Przy składowaniu poszczególnych rodzajów materiałów należy przestrzegać następujących wymagań:
a) przewody izolowane i taśmy izolacyjne należy przechowywać w pomieszczeniach suchych i chłodnych,
b) składowanie kabli i osprzętu powinno być zgodne z następującymi warunkami: kable w czasie składowania powinny znajdować się
na bębnach; dopuszcza się składowanie krótkich odcinków kabli w kręgach, bez załamań lub innych uszkodzeń mechanicznych,
zaleca się składowanie zestawów montażowych z taśm elektroizolacyjnych oraz z rur termokurczliwych w pomieszczeniach o
temperaturze nie przekraczającej +20°C,
c) wyroby metalowe i drobniejsze stalowe wyroby hutnicze, jak druty, liny, cienkie blachy, drobne kształtowniki itp., należy składować w
pomieszczeniach suchych, z odpowiednim zabezpieczeniem przed działaniem korozji,
d) narzędzia należy przechowywać w pomieszczeniach zamkniętych, suchych, odpowiednio ogrzewanych i przewietrzanych; należy je
odpowiednio zakonserwować przed działaniem korozji,
e) sprzęt ochrony osobistej oraz odzież ochronną i roboczą należy przechowywać w pomieszczeniach jak w p. h); składuje się je na
oddzielnych półkach według gatunków, wymiarów i przeznaczenia, z tym że odzież roboczą używaną zatłuszczoną należy
przechowywać oddzielnie, rozwieszoną, a nie układana warstwami; odzież i wyroby futrzane należy zabezpieczyć przed gryzoniami i
molami,
f)
cement i gips w workach papierowych należy składować w pomieszczeniach suchych, zabezpieczonych przed opadami
atmosferycznymi i wilgocią; należy zwracać uwagę na okres zdolności wiązania cementu i gipsu, który jest stosunkowo krótki;
szczegółowe warunki są podane w odnośnych normach państwowych,
2.2. Maszyny i urządzenia stosowane przy wykonywaniu robót budowlano - montażowych
2.2.1.
Maszyny, urządzenia i sprzęt zmechanizowany używane na budowie powinny mieć ustalone parametry techniczne i powinny być ustawione
zgodnie z wymaganiami producenta oraz stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem.
2.2.2.
Urządzenia i sprzęt zmechanizowany podlegające przepisom o dozorze technicznym, eksploatowane na budowie, powinny mieć aktualnie
ważne dokumenty uprawniające do ich eksploatacji.
2.2.3.
Używane na budowie maszyny i urządzenia można uruchamiać dopiero po uprzednim zbadaniu ich stanu technicznego i działania. Należy je
zabezpieczyć przed możliwością uruchomienia przez osoby niepowołane.
2.3. Ogólne zasady wykonywania robót
2.3.1.
Wymagania ogólne
61
D  I  A  G  R  A  M S. C.
2.3.1.1.
Przy wykonywaniu robót ogólnobudowlanych związanych pomocniczo z wykonawstwem robót elektrycznych należy przestrzegać
wymagań podanych w WTWiO, tom l.
2.3.2.
2.3.2.1.
Ustanowienie kierownika budowy (robót)
Inwestor nie będący osobą fizyczną jest obowiązany do ustanowienia kierownika budowy dla wykonania lub przebudowy budynków,
obiektów inżynierskich oraz stałych instalacji związanych z budynkami i obiektami inżynierskimi. Ustanowienie kierownika budowy w przypadku
inwestycji dokonywanych przez osoby fizyczne jest wymagane dla budynków, dla których konieczne jest uzyskanie zezwolenia na ich
prowadzenie.
2.3.2.2.
W przypadku gdy na budowie występują instalacyjne roboty budowlano-montażowe dla ich prowadzenia ustanawia się kierownika robót o
odpowiednich kwalifikacjach w danej specjalności robót, w tym i dla robót elektrycznych instalacyjno-montażowych.
2.3.2.3.
Kierownik budowy (robót) powinien wpisać w dzienniku budowy (robót) oświadczenie o podjęciu swej funkcji.
2.3.3.
2.3.3.1.
2.3.3.2.
2.3.3.3.
2.3.3.4.
2.3.3.5.
2.3.3.6.
2.3.4.
2.3.4.1.
2.3.4.2.
2.3.4.3.
2.3.4.4.
2.3.4.5.
Prowadzenie dziennika budowy (robót)
Przy wykonywaniu robót, dla których wymagane jest ustanowienie kierownika budowy (robót), jak to podano wyżej w p. 3.2, obowiązkowe
jest prowadzenie dziennika budowy (robót). Dziennik robót elektrycznych wykonywanych w ramach podwykonawstwa powinien być prowadzony w
nawiązaniu do dziennika budowy prowadzonego przez kierownictwo generalnego wykonawcy. Dziennik ten po zakończeniu robót należy dołączyć
do dziennika budowy danego obiektu.
Dziennik budowy (robót) jest przeznaczony do zapisu przebiegu robót i wydarzeń na budowie oraz okoliczności zachodzących w toku
wykonywania robót. Dziennik budowy stanowi urzędowy dokument i jest wydawany przez właściwy organ administracji państwowej. W odniesieniu
do obiektów sieciowych lub liniowych podzielonych na odpowiednie odcinki robót jest dopuszczalne prowadzenie dziennika budowy dla
poszczególnych, wyraźnie oznaczonych odcinków robót.
Zapisy w dzienniku budowy (robót) powinny być dokonywane na bieżąco i chronologicznie. Każdy zapis powinien być
opatrzony data i podpisem osoby dokonującej zapisu z podaniem imienia i nazwiska, stanowiska służbowego oraz nazwy reprezentowanej
instytucji. Z każdym zapisem powinna być zaznajomiona kompetentna osoba, której zapis dotyczy, co powinno być potwierdzone podpisem tej
osoby.
Prawo do dokonywania zapisów w dzienniku budowy (robót) przysługuje kierownikom budowy i kierownikom robót oraz następującym
osobom, w granicach ich kompetencji określonej aktualnymi przepisami: pracownikom właściwych organów państwowego nadzoru budowlanego
oraz innych organów, w zakresie ich uprawnień i obowiązków w przestrzeganiu przepisów na budowie, majstrom, upoważnionym
przedstawicielom inwestora i osobom pełniącym nadzór autorski, pracownikom kontroli technicznej wykonawcy, pracownikom służby bhp,
przedstawicielom organów nadrzędnych i inspekcyjnych inwestora i wykonawcy, osobom wchodzącym w skład personelu wykonawcy na budowie
(nie wymienionym wyżej), ale tylko w zakresie bezpieczeństwa wykonywania robót.
Za prawidłowe prowadzenie dziennika budowy (robót) i jego przechowywanie odpowiedzialny jest kierownik budowy (robót), a przy
wykonywaniu robót systemem gospodarczym - osoba kierująca robotami lub prowadząca z ramienia inwestora.
Przez cały czas prowadzenia robót należy przechowywać dokumenty stanowiące podstawę ich wykonania oraz udostępniać te
dokumenty! dziennik budowy uprawnionym organom.
Odbiór frontu robót
Przed rozpoczęciem robót elektrycznych wykonawca powinien zapoznać się z obiektem budowlanym (lub terenem), gdzie będą
prowadzone roboty oraz stwierdzić odpowiednie przygotowanie frontu robót.
Odbiór frontu robót przez wykonawcę od zleceniodawcy (generalnego wykonawcy, inwestora) powinien być dokonany komisyjnie z
udziałem zainteresowanych stron i udokumentowany spisaniem protokołu.
Zakres i termin odbioru frontu robót oraz stan obiektu przekazywanego do robót powinien być zgodny z ustaleniami podanymi w umowie
o realizację inwestycji lub z ewentualnymi późniejszymi zmianami umowy.
Przy przekazywaniu frontu robót zleceniodawca jest obowiązany dostarczyć wykonawcy plan urządzeń podziemnych znajdujących się na
terenie robót lub złożyć pisemne oświadczenie, że w danym terenie nie ma żadnych urządzeń podziemnych.
Szczegółowy zakres odbioru frontu robót zależy od charakteru i rodzaju robót przewidzianych do wykonania i jest podany w
poszczególnych rozdziałach specjalistycznych.
2.3.5.
2.3.5.1.
Koordynacja robót elektrycznych z innymi robotami
Koordynacja robót budowlano-montażowych poszczególnych rodzajów powinna być dokonywana we wszystkich fazach procesu
inwestycyjnego, począwszy od projektowania, a skończywszy na rozruchu i przekazaniu do eksploatacji. Koordynacją należy objąć również
projekty i robót, ogólne harmonogramy budowy oraz fazę realizacji (wykonawstwa) inwestycji. Wykonywanie robót koordynować bieżąco z
kierownikiem budowy - przedstawicielem generalnego wykonawcy i kierownikami robót poszczególnych rodzajów.
2.3.5.2.
Ogólny harmonogram budowy powinien określać zakres oraz terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych rodzajów robót lub ich
etapów i powinien być tak uzgodniony, aby zapewniał prawidłowy przebieg zasadniczych robót ogólnobudowlanych, a w szczególności umożliwiał
technicznie i ekonomicznie prawidłowe wykonawstwo robót specjalistycznych (w tym i elektrycznych). Ogólny harmonogram budowy powinien
stanowić podstawę do opracowania szczegółowych harmonogramów robót elektrycznych.
2.3.5.3.
Koordynacją należy objąć również pomocnicze roboty ogólnobudowlane związane z robotami elektrycznymi, jeśli przedsiębiorstwo robót
elektrycznych nie będzie wykonywało robót pomocniczych siłami własnymi, np. naprawa nawierzchni, wykonywanie rusztowań powyżej wysokości
4 m itp.
3.
Instalacje elektryczne wnętrzowe o napięciu do 1 kV w budownictwie ogólnym
3.1. Wstęp
3.1.1.
Warunki techniczne podane w niniejszym rozdziale dotyczą wykonania i odbioru instalacji elektrycznych wnętrzowych o napięciu do 1 kV w
budownictwie ogólnym, tj. użyteczności publicznej, w pomieszczeniach suchych lub wilgotnych.
3.1.2.
Warunki dotyczą instalacji wnętrzowych wykonywanych:
a)
przewodami wtynkowymi,
b)
przewodami jednożyłowymi lub wielożyłowymi w listwach instalacyjnych z tworzywa, przewodami wielożyłowymi (kabelkowymi) i
kablami układanymi w kanałach elementów budowlanych, przewodami jednożyłowymi, wielożyłowymi (kabelkowymi) i kablami
układanymi w prefabrykowanych kanałach instalacyjnych (sufitowych, naściennych itp.)
3.1.3.
Warunki dotyczą również montażu opraw oświetleniowych i zabezpieczeń.
3.2. Transport, przyjmowanie i składowanie materiałów
Wymagania dotyczące transportu, przyjmowania i składowania materiałów na budowie są podane w p. 2.1.1.1.
3.3. Wymagania ogólne dotyczące wykonawstwa
62
D  I  A  G  R  A  M S. C.
Wymagania ogólne dotyczące wykonywania robót podane są w p. 2.3.
3.4. Wymagania ogólne dotyczące wykonywania instalacji elektrycznych.
3.4.1.
Należy zapewnić równomierne obciążenie faz linii zasilających przez odpowiednie przyłączanie odbiorów 1-fazowych.
3.4.2.
Tablice z aparatami zabezpieczającymi należy sytuować w taki sposób, aby zapewnić: łatwy dostęp, zabezpieczenie przed dostępem
niepowołanych osób.
3.4.3.
Mocowanie puszek w ścianach i gniazd wtyczkowych w puszkach powinno zapewniać niezbędną wytrzymałość na wyciąganie wtyczki z
gniazda.
3.4.4.
Gniazda wtyczkowe i wyłączniki należy instalować w sposób nie kolidujący z wyposażeniem pomieszczenia.
3.4.5.
Położenie wyłączników klawiszowych należy przyjmować takie, aby w całym pomieszczeniu było jednakowe.
3.4.6.
Pojedyncze gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym należy instalować w takim położeniu, aby styk ten występował u góry.
3.4.7.
Instalację ochrony przeciwporażeniowej należy wykonywać zgodnie z wymaganiami rozdz. 4.
3.5. Instalacje wykonywane przewodami jednożyłowymi lub wielożyłowymi w listwach instalacyjnych z tworzywa (przypodłogowych i
ściennych)
3.5.1.
Trasowanie
Instalacja w listwach wymaga trasowania gniazd wtyczkowych, łączników i przebić w ścianach.
3.5.2.
Mocowanie listew
Listwy instalacyjne należy mocować do podłoża za pomocą kołków rozporowych lub klejenia. Na ścianach drewnianych listwy należy mocować
za pomocą wkrętów do drewna.
3.5.3.
3.5.3.1.
3.5.3.2.
3.5.3.3.
3.5.3.4.
3.5.3.5.
3.5.3.6.
3.5.3.7.
Montaż sprzętu i przewodów
Gniazda wtyczkowe i łączniki należy mocować do podłoża za pomocą kołków rozporowych lub klejenia.
Gniazda wtyczkowe przy listwie przypodłogowej należy łączyć przelotowe, bez rozcinania przewodów.
Rozgałęzienia od przewodów ułożonych w listwach instalacyjnych należy wykonywać przy użyciu zacisków odgałęźnych
(przekłuwających, kapturkowych itp.).
W listwach instalacyjnych można układać przewody jednożyłowe lub wielożyłowe.
W jednym kanale listwy należy układać nie więcej niż dwa obwody przewodów jednożyłowych.
Przewody należy łączyć w sposób podany w p. 3.5.4.
Po ułożeniu i połączeniu oraz zabezpieczeniu przewodów przed wypadnięciem należy listwy zamknąć pokrywami.
3.5.4.
Przygotowanie końców żył i łączenie przewodów
Przygotowanie końców żył i łączenie przewodów należy wykonywać zgodnie z podanymi wymaganiami:
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
W instalacjach elektrycznych wnętrzowych łączenia przewodów należy wykonywać w sprzęcie i osprzęcie instalacyjnym i w odbiornikach.
Nie wolno stosować połączeń skręcanych.
W przypadku gdy odbiorniki elektryczne mają wyprowadzone fabrycznie na zewnątrz przewody, a samo ich przyłączenie do instalacji nie
zostało opracowane w projekcie, sposób przyłączenia należy uzgodnić z projektantem lub kompetentnym przedstawicielem inwestora.
Przewody muszą być ułożone swobodnie i nie mogą być narażone na naciągi i dodatkowe naprężenia.
Do danego zacisku należy przyłączać przewody o rodzaju wykonania, przekroju i w liczbie, do jakich zacisk ten jest przystosowany.
W przypadku stosowania zacisków, do których przewody są przyłączane za pomocą oczek, pomiędzy oczkiem a nakrętką oraz pomiędzy
oczkami powinny znajdować się podkładki metalowe, zabezpieczone przed korozją w sposób umożliwiający przepływ prądu.
Długość odizolowanej żyły przewodu powinna zapewniać prawidłowe przyłączenie.
Zdejmowanie izolacji i oczyszczenie przewodu nie może powodować uszkodzeń mechanicznych. W przypadku stosowania żył ocynowanych
proces czyszczenia nie powinien uszkadzać warstwy cyny.
Końce przewodów miedzianych z żyłami wielodrutowymi (linek) powinny być zabezpieczone zaprasowanymi tulejkami lub ocynowane (zaleca
się stosowanie takich tulejek zamiast cynowania).
3.6. Montaż opraw oświetleniowych
3.6.1.
Uchwyty do opraw montowane w stropach na budowie należy mocować przez:
 wkręcenie do zabetonowanej puszki sufitowej przystosowanej do tego celu,
 wkręcenie w metalowy kołek rozporowy,
Metalowe części oprawy powinny być trwale odizolowane od haka, jeżeli hak ma połączenie ze stalowymi uziemionymi elementami budynku.
3.6.2.
Przewody opraw oświetleniowych należy łączyć z przewodami wypustów za pomocą złączy świecznikowych.
3.6.3.
Dopuszcza się podłączanie opraw oświetleniowych przelotowe pod warunkiem zastosowania złączy przelotowych.
3.7. Próby montażowe
3.7.1.
Po zakończeniu robót należy przeprowadzić próby montażowe obejmujące badania i pomiary. Zakres prób montażowych należy uzgodnić z
inwestorem.
3.7.2.
Zakres podstawowych prób montażowych obejmuje:
l.
pomiar rezystancji izolacji instalacji, który należy wykonać dla każdego obwodu oddzielnie od strony zasilania; pomiarów dokonać należy
induktorem 500 V lub 1000 V; rezystancja izolacji mierzona między badaną fazą i pozostałymi fazami połączonymi z przewodem neutralnym
lub uziemiającym nie może być mniejsza od:
0,25 M dla instalacji 230 V,
0,50 M dla instalacji 400 i 500 V;
dla instalacji w budynkach nowych z przewodami ułożonymi bezpośrednio w tynku albo w rurach instalacyjnych pod tynkiem dopuszcza się na jeden rok od
wykonania instalacji wartość rezystancji mniejszą od wyżej podanej, tj.:
0,20 M dla instalacji 230 V,
0,25 M dla instalacji 400 V i 500 V,
m.
pomiar rezystancji izolacji odbiorników; rezystancja izolacji silników, grzejników itp. mierzona induktorem 500V nie może być mniejsza od 1
M,
n.
pomiar kabli zasilających,
o.
pomiary obwodów ochrony przeciwporażeniowej oraz sprawdzenie działania.
3.7.3.
Z prób montażowych należy sporządzić protokół.
63
D  I  A  G  R  A  M S. C.
3.7.4.
a)
b)
c)
Po pozytywnym zakończeniu wszystkich badań i pomiarów objętych próbami montażowymi należy załączyć instalacje pod napięcie i sprawdzić,
czy:
punkty świetlne są załączane zgodnie z założonym programem,
w gniazdach wtyczkowych przewody fazowe są dokładnie dołączone do właściwych zacisków,
silniki obracają się we właściwym kierunku.
3.8. Dokumentacja powykonawcza
Przy przekazywaniu instalacji do eksploatacji wykonawca jest obowiązany dostarczyć zleceniodawcy dokumentację powykonawczą a w
szczególności:
3.8.1.
zaktualizowany projekt techniczny, w tym rysunki wykonawcze tras instalacji, jeżeli naniesienie zmian na rysunkach projektowych jest niecelowe
ze względu na zbyt duży zakres zmian,
3.8.2.
protokóły z prób montażowych wg wymagań podanych w p. 3.7,
3.8.3.
instrukcje eksploatacji zamontowanych instalacji specjalnych (np. przewody szynowe) oraz mechanizmów i urządzeń, jeżeli odbiegają one
parametrami technicznymi i sposobem użytkowania od urządzeń powszechnie stosowanych.
4.
Instalacje i urządzenia ochrony przeciwporażeniowej
4.1. Wstęp
4.1.1.
Ochronę przeciwporażeniową należy realizować za pomocą środków podstawowych i dodatkowych.
4.1.2.
Środki ochrony podstawowej są następujące:
a)
pokrycie izolacją roboczą metalowych części obwodów elektrycznych wyrobów przemysłu elektrotechnicznego,
b)
osłonięcie gołych części będących pod napięciem,
c)
umieszczenie gołych części znajdujących się pod napięciem w trudno dostępnej odległości,
d)
zabezpieczenie przewodów ruchomych przed uszkodzeniem mechanicznym w miejscu ich wprowadzenia do odbiorników,
Do obowiązków producentów należy stosowanie środków ochrony podstawowej wymienionych w p. a) do d).
4.1.3.
Ochrona dodatkowa polega na zastosowaniu jednego z następujących środków:

zerowania,

uziemienia ochronnego,

izolacji ochronnej,

ochronnego obniżenia napięcia dotykowego,

separacji,
4.1.4.
Warunki techniczne podane w niniejszym rozdziale dotyczą wykonania i odbioru:
4.1.4.1.
instalacji i urządzeń dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym nie
przekraczającym 1kV,
4.1.4.2.
uziomów urządzeń elektroenergetycznych oraz uziomów urządzeń piorunochronnych
4.2. Transport, przyjmowanie i składowanie materiałów
4.2.1.
Wymagania ogólne
Wymagania dotyczące transportu oraz przyjmowania i składowania materiałów na budowie podane są w p. 2.1.1.
4.2.2.
4.2.2.1.


4.2.2.2.


4.2.2.3.


4.2.2.4.
Wymagania szczegółowe.
Materiały stosowane do wykonania instalacji powinny odpowiadać następującym wymaganiom:
przewód ochronny będący żyłą przewodu wielożyłowego powinien mieć izolację o barwie żółto - zielonej,
gołe druty, linki lub taśmy miedziane, aluminiowe i stalowe przeznaczone do wykonania przewodów ochronnych powinny być dostarczane w
kręgach, bez załamań lub innych uszkodzeń mechanicznych.
Materiały do wykonywania uziomów powinny odpowiadać następującym wymaganiom:
druty lub taśmy stalowe powinny być dostarczane w kręgach, bez załamań i innych uszkodzeń mechanicznych,
pręty, kształtowniki i rury stalowe powinny być dostarczane w odcinkach prostych o długości nie mniejszej niż 5 m, a przeznaczone na uziomy
pogrążane — 3 m.
Inne materiały niezbędne do wykonania instalacji powinny odpowiadać następującym wymaganiom:
śruby, nakrętki i podkładki zwykłe i sprężyste przeznaczone do wykonania zacisków i połączeń śrubowych powinny być wykonane ze stali
odpornej na korozję lub ze stali zwykłej ocynkowanej albo w inny sposób zabezpieczone przed korozją; powłoki ochronne nie powinny
powiększać rezystancji połączeń,
materiały izolacyjne (np. guma, polwinit) przeznaczone do wykonania stałej izolacji stanowiska powinny być dostarczone w kręgach, bez
załamań i uszkodzeń; parametry elektryczne i mechaniczne materiałów izolacyjnych powinny być podane w zaświadczeniu o jakości,
wystawionym przez producenta.
Urządzenia i aparaty dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej (wyłączniki przeciwporażeniowe, stałe urządzenia separacyjne, stałe
transformatory bezpieczeństwa itp.) powinny być dostarczone wraz z zaświadczeniami potwierdzającymi zgodność parametrów z wymaganiami
aktualnych norm państwowych.
4.3.
Wymagania ogólne dotyczące wykonawstwa
Wymagania ogólne dotyczące wykonawstwa robót są podane w p. 2.3.
4.4.
4.4.1.
4.4.2.
4.4.3.
4.4.4.
4.4.5.
Montaż przewodów ochronnych w urządzeniach elektroenergetycznych o napięciu do 1kV
Przewody ochronne (zerujące, uziemiające, sieci ochronnej i wyrównawcze) przyłączone do stałych urządzeń elektrycznych lub do
nieruchomych przedmiotów metalowych należy układać w sposób stały.
Przewody ochronne ułożone w sposób stały należy wykonać z miedzi, aluminium lub stali. Przewody ochronne do urządzeń ruchomych (lampy
przenośne, urządzenia elektryczne itp.) powinny być wielodrutowe. Mogą one być żyłą przewodu wielożyłowego lub oddzielnym przewodem
jednożyłowym. Przewody ochronne powinny spełniać wymagania podane w przepisach, a ich wymiary poprzeczne nie powinny być mniejsze od
podanych wtabl.1.
Układanie i łączenie izolowanych przewodów wielożyłowych, w których jedna z żył spełnia funkcję przewodu ochronnego, należy wykonać
według wymagań, które zostały podane w p. 3.5.5..
Izolowane jednożyłowe przewody zerujące należy układać wzdłuż trasy przewodów skrajnych (fazowych). Przewód zerujący powinien mieć w
miejscach połączeń długość większą niż przewody skrajne.
Gołe przewody ochronne należy układać jak następuje:
64
D  I  A  G  R  A  M S. C.



4.4.6.
4.4.7.
4.4.8.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
L.P.
Rodzaj przewodu ochronnego oraz wymiar
Przewody w miejscach nie narażonych na
Przewody w miejscach
uszkodzenia mechaniczne
narażonych na uszkodzenia
mechaniczne
miedź
aluminium
stal
Gołe szyny, pręty, druty lub linki: grubość lub średnica, mm
przekrój, mm2
1
2
4
4 16
3° 10
Przewód izolowany, jednożyłowy, w rurkach lub pod osłoną,
ułożony razem z przewodami roboczymi — przekrój mm2
1
2,5
nie wolno
stosowa ć
3
Żyła przewodu wielożyłowego ułożonego na tynku, w tynku, w
rurce lub pod osłoną — przekrój, mm2
1
1,5
nie wolno
stosowa ć
4
Przewód świecznikowy ukryty w oprawie oświetleniowej (jedno- 0,5
lub wielożyłowy) — przekrój, mm2
nie wolno
stosowa ć
nie wolno
stosowa ć
2
należy zastosować osłonę
chroniącą skutecznie przed
uszkodzeniem albo zwiększyć
wymiary poprzeczne
przewodów ochronnych w
stopniu zapewniającym
odporność na spodziewane
narażenia
Przewody i żyły jak w Ip. 2, 3 i 4, lecz ułożone lub zawieszone w najmniejsze dopuszczalne przekroje
inny sposób — przekrój, mm2
przewodów roboczych identycznie ułożonych
lub zawieszonych jak wlp.2, 3,4
5
Żyła wielożyłowego przewodu ruchomego — przekrój, mm2
6
1)
przewody wykonane z drutu, linki lub taśmy należy układać tak, aby były one dostępne do oględzin; wyjątek stanowią przewody układane w
tynku lub pod tynkiem,
w przypadku zmiany kierunku układania, promień zagięcia przewodu nie powinien być mniejszy od pięciokrotnego wymiaru przewodu
(średnicy lub boku w płaszczyźnie gięcia),
w przypadku istnienia w obiekcie oddzielnych uziomów roboczych i ochronnych, przewody należy odizolować od przewodów uziemiających
uziemienia roboczego,
Dopuszcza się, aby zastępczo jako przewód ochronny stały wykorzystywać stalowe części konstrukcyjne budowli i urządzeń technologicznych,
np., rurociągi wody nieogrzewanej oraz chłodnych gazów i cieczy niepalnych lub palnych, osłony metalowe przewodów szynowych i kabli, rury
metalowe instalacji elektrycznych itp.,
Zabrania się wykorzystywania w charakterze zastępczych przewodów ochronnych: rurociągów i zbiorników gorącej wody lub innych gorących
cieczy, par i gazów, rynien i rur ściekowych, przewodów wentylacyjnych, łańcuchów, ogrodzenia, balustrad, poręczy oraz innych podobnych
przedmiotów, jak również urządzeń podlegających rozbieraniu, rozluźnianiu połączeń itp.
Przewody ochronne powinny być łączone w następujący sposób:
połączenia i przyłączenia przewodów ochronnych właściwych i zastępczych należy wykonać jako stałe; przerwanie lub rozluźnienie tych
połączeń nie powinno być możliwe bez użycia narzędzi; połączenia stałe można wykonywać przez spawanie, spajanie na zimno, spajanie
termiczne, nitowanie lub docisk śrubowy; w przypadku łączenia przewodu ochronnego z osłoną metalową przewodów lub kabli-dopuszcza się
również lutowanie; połączenia elektryczne poprzez zbrojenia konstrukcji żelbetowych, lub połączenia przewodów ochronnych ze zbrojeniem
konstrukcji żelbetowych należy wykonywać przez spawanie,
przewody z gołej linki należy łączyć połączeniem śrubowym na zakładkę przy użyciu co najmniej dwóch obejmek dwuśrubowych; długość
zakładki powinna wynosić co najmniej 10 cm; linki aluminiowe należy łączyć przez zaprasowanie na zimno,
przewody z gołego drutu należy łączyć połączeniem śrubowym wg p. b) lub połączeniem spawanym na, zakładką o długości co najmniej 10 cm,
przewody z taśmy gołej należy łączyć połączeniem spawanym lub nitowanym na zakładką o długości co najmniej 10 cm lub śrubami
dociskowymi przez otwory wywiercone w obu końcówkach taśmy, bądź połączeniem śrubowym wg p. b),
połączenia śrubowe należy wykonywać śrubami o średnicy co najmniej 10 mm (gwint M 10) ze stali odpornej na korozję lub odpowiednio
zabezpieczonych przed korozją,
połączenia śrubowe należy wykonywać w taki sposób, aby ponad nakrętkę wystawały co najmniej dwa zwoje gwintu śruby; nakrętkę należy
odpowiednio mocno dokręcić i zabezpieczyć podkładką sprężystą przed samoczynnym rozluźnianiem,
0,5
25
nie wolno
stosować
należy zastosować przewód
oponowy o odpowiednio
mocnej budowie
Przy zabezpieczeniu obwodu nie większym niż 10 A dopuszcza się drut stalowy o średnicy 2 mm.
Tablica 1-Najmniejsze dopuszczalne wymiary poprzeczne przewodów ochronnych
o)
p)
4.4.9.
4.4.10.
a)
b)
c)
4.4.11.
4.4.12.
a)
b)
c)
powierzchnie stykowe połączeń śrubowych należy przed dokręceniem oczyścić i pokryć wazeliną bezkwasową,
połączenia przewodów ochronnych zastępczych z rur stalowych gwintowanych należy odpowiednio mocno dokręcać, obejmując złączką co
najmniej pięć zwojów gwintu rury.
Miejsca lub odcinki zastępczych przewodów ochronnych, w których metaliczna ciągłość połączeń elektrycznych nie jest zapewniona, należy
zbocznikować przewodem omijającym. Przyłączenie przewodu bocznikującego należy wykonać wg wymagań jak dla zacisków uziomowych.
Przyłączenia przewodów ochronnych należy wykonywać następująco:
właściwe przewody ochronne izolowane lub gołe z drutów, linek lub taśm należy przyłączać do zastępczych przewodów ochronnych przez
spawanie lub za pomocą obejmek dwuśrubowych zaopatrzonych w zacisk przyłączeniowy; dopuszcza się przyłączenia do osłony metalowej
przewodów lub kabli wykonywać przez lutowanie,
przyłączenie właściwych przewodów ochronnych do zastępczych przewodów ochronnych należy wykonywać w miejscach łatwo dostępnych do
oględzin; jeśli warunku tego nie można spełnić, należy w miarę możliwości wykonać połączenie spawane bądź połączenie śrubowe szczególnie
starannie zabezpieczone przed korozją,
przyłączenia śrubowe za pomocą obejmki powinny spełniać wymagania podane w p. 4.4.8.
Zaciski ochronne powinny być wykonane w następujący sposób:
zacisk ochronny powinien być przymocowany na stałe do chronionych urządzeń, aparatów i maszyn elektrycznych bądź innych przedmiotów
metalowych objętych dodatkową ochroną przeciwporażeniową,
zacisk ochronny powinien być trwale oznaczony oraz różnić się barwą kontrastującą z barwą urządzenia, do którego jest przymocowany,
zaciski ochronne powinny spełniać wymagania podane w p. 4.4.8.
Przyłączenia przewodów ochronnych do przewodów uziemiających powinny spełniać wymagania jak dla zacisków uziomowych podane w p.
4.4.8.
65
D  I  A  G  R  A  M S. C.
4.4.13.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
4.5.
4.5.1.
4.5.2.
4.5.3.
4.5.4.
4.5.5.
4.5.6.
4.5.7.
Oznakowania barwne należy wykonywać w następujący sposób:
przewód neutralny oraz przewód uziemiający uziemienia roboczego należy oznakować barwą jasnoniebieską,
przewody ochronne właściwe oraz trasy przewodów ochronnych zastępczych powinny być oznakowane kombinacją barw zielonej i żółtej,
oznakowanie kombinacją barw zielonej i żółtej należy realizować przez naniesienie przylegających do siebie zielono-żółtych pasków o
szerokości od 15 do 100 milimetrów każdy; izolacja żył, kabli i przewodów izolowanych powinna być zabarwiona, tak aby na końcu przewodu na
długości 15 mm jedna z barw pokrywała co najmniej 30%, lecz nie w więcej niż 70°/o powierzchni, a druga pokrywała pozostałą część
powierzchni przewodu,
kombinacja barw zielonej i żółtej nie może być stosowana do żadnych innych celów poza wyróżnieniem przewodu pełniącego funkcję jak w p.
b); oznakowanie kombinacją barw zielonej i żółtej należy wykonać na całej długości przewodu, szyny gołej, elementu konstrukcji oraz
urządzenia technologicznego, żyły kabla lub przewodu izolowanego,
gołe przewody wielodrutowe i przewody napowietrzne należy oznakować barwami tylko w sąsiedztwie miejsca przyłączenia lub zawieszenia,
dopuszcza się stosowanie barwnych tulejek izolacyjnych w przypadku niemożności zabarwienia całych przewodów lub szyn.
Montaż urządzeń i aparatów dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach o napięciu do 1 kV.
Wszystkie stałe urządzenia i aparaty dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej należy umocować i przyłączyć na stałe. Stałe aparaty
dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej nie wbudowane w skrzynki, pulpity itp. należy umocować za pomocą śrub lub wkrętów do tablic
rozdzielczych lub płyt montażowych. Tablice i płyty należy mocować w sposób trwały do ścian lub konstrukcji w specjalnych wnękach lub w
miejscach chronionych przed uszkodzeniami oraz nadmierną temperaturą, zawilgoceniem, wstrząsami itp.
Przyłączenia przewodów ochronnych i roboczych do właściwych obwodów aparatów dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej należy wykonać
wyłącznie poprzez zaciski łączeniowe tych aparatów.
Przewody ochronne w sieci, w której zastosowano wyłączniki przeciwporażeniowe różnicowoprądowe, należy izolować tak jak przewody
robocze (skrajne i neutralny). Przewodów roboczych nie wolno uziemiać za wyłącznikiem ani łączyć z przewodem ochronnym za lub przed
wyłącznikiem.
Gniazda wtyczkowe instalacji na napięcie ochronne obniżone powinny się różnić od gniazd wtyczkowych na nie obniżone napięcie robocze tak,
aby wtyczki przyrządów ruchomych na napięcie obniżone nie pasowały do gniazd na napięcie nie obniżone.
W pomieszczeniach wilgotnych izolowanie stanowiska nie stanowi środka dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej.
Szafy, tablice powinny być objęte ochroną przeciwporażeniową w zależności od warunków ich zainstalowania.
Ochronę przeciwporażeniową maszyn cyfrowych i jej koordynację z uziemieniami funkcjonalnymi tych maszyn należy wykonać zgodnie z
wymaganiami ich producenta.
4.6.
4.6.1.
Próby montażowe.
Po wykonaniu instalacji i urządzeń ochrony przeciwporażeniowej powinna być przeprowadzona próba montażowa, tj.:
a) oględziny wykonanej instalacji dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej wraz z urządzeniami i aparatami wchodzącymi w jej skład,
b) pomiary impedancji pętli zwarciowych w instalacji dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej — w przypadku zerowania lub uziemienia,
c) pomiary rezystancji uziemień,
4.6.2.
Na podstawie oględzin instalacji dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej należy sprawdzić, czy została ona wykonana zgodnie z
dokumentacją techniczną i wymaganiami niniejszego rozdziału. W szczególności należy sprawdzić:
a)
prawidłowość połączeń i przebiegu tras przewodów ochronnych, umocowania przewodów ochronnych,
b)
rodzaje i wymiary poprzeczne przewodów ochronnych właściwych i zastępczych oraz jakość wykonanych połączeń i przyłączeń,
c)
prawidłowość wykonanych zabezpieczeń antykorozyjnych gołych przewodów ochronnych oraz ich połączeń i przyłączeń,
d)
oznakowanie barwne przewodów ochronnych,
e)
prawidłowość umocowań urządzeń i aparatów dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej oraz ich połączeń z instalacją.
4.6.3.
Pomiary impedancji pętli zwarciowych należy przeprowadzać z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa dla wszystkich zerowanych urządzeń
lub uziemień. W sieciach z systemem uziemień można dokonać pomiaru rezystancji styków połączenia urządzeń z przewodami uziemiającymi i
rezystancji przewodów uziemiających.
4.6.4.
Protokół pomiaru skuteczności ochrony przed porażeniem powinien zawierać dokładne określenie badanego odbiornika, wielkość
zabezpieczenia tego odbiornika, wymaganą krotność prądu zabezpieczenia, zmierzony prąd zwarciowy, zmierzoną impedancję pętli zwarciowej
oraz wnioski. Równocześnie w protokóle należy uwidocznić stosowaną metodę pomiarową, typ i numer aparatu pomiarowego.
4.6.5.
Pomiary rezystancji uziomów lub układów uziomowych należy przeprowadzić zgodnie z wymaganiami podanymi w przepisach.
4.6.6.
Pomiary napięć dotykowych i krokowych rażenia należy przeprowadzić zgodnie z wymaganiami przepisów.
4.7. Dokumentacja powykonawcza
Przy przekazywaniu instalacji do eksploatacji wykonawca jest zobowiązany dostarczyć zleceniodawcy dokumentację powykonawczą, a w
szczególności:
 dokumentację techniczną z naniesionymi zmianami przebiegu tras, lokalizacji uziomów i użytych materiałów,
 protokóły prób montażowych wykonanych zgodnie z p. 4.6.
5.
Obmiar robót
Obmiaru robót dokonać w oparciu o dokumentację projektową i ewentualne dodatkowe ustalenia, wynikłe w czasie budowy, akceptowane przez
Inżyniera.
Jednostką obmiarową dla przewodów i kabli jest metr, a dla osprzętu i opraw oświetleniowych jest sztuka.
6.
Odbiór robót
Przy przekazywaniu instalacji elektrycznych wewnętrznych do eksploatacji, Wykonawca zobowiązany jest dostarczyć Zamawiającemu następujące
dokumenty:
aktualną projektową dokumentację powykonawczą,
geodezyjną dokumentację powykonawczą,
protokoły z dokonanych pomiarów skuteczności zerowania zastosowanej ochrony przeciwporażeniowej,
protokoły odbioru robót.
7.
Podstawa płatności
Płatność za szt. należy przyjmować zgodnie z obmiarem i oceną jakości wykonanych robót na podstawie atestów producenta urządzeń i oględzin
sprawdzających.
Cena wykonania robót obejmuje:
roboty pomiarowe,
roboty przygotowawcze,
66
D  I  A  G  R  A  M S. C.
8.
8.1.
8.2.
-
oznakowanie robót,
ilość ułożonych przewodów,
zamontowany osprzęt i oprawy,
zamontowane tablica rozdzielcza i wyłącznika głównego.
Przepisy związane
Polskie Normy
PN-84/E-02033 Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym
PN-93/E-5009/uzup. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – komplet
PN-88/E-04300 Badania techniczne przy odbiorach
PN-76/E-05125 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe
Inne dokumenty`
Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych – część D: Roboty instalacyjne – zeszyt 2.,
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn.12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowane (Dz.U. nr 75 z dn.15.06.2002 poz.690 z późniejszymi zmianami).
UWAGA:
Przy wykonywaniu wszystkich robót należy bezwzględnie przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Ze wszystkich prób, pomiarów, odbiorów robót zanikających i częściowych, należy sporządzać protokoły, a po ich wykonywaniu dokonywać zapisów w
dzienniku budowy.
Celem wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości należy konsultować się z projektantem.
Wszelkie zmiany w stosunku do dokumentacji
67

rozdział ii - Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA

Transkrypt

Podobne dokumenty