Szkolny Program Profilaktyki - BIP V Liceum Ogólnokształcące w

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
W V LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM
W BIELSKU-BIAŁEJ
ROK SZKOLNY 2016/2017
SPIS TREŚCI
Preambuła
Podstawy prawne
Diagnoza
Cele ogólne
Zadania szczegółowe
Procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją
Metody współpracy szkoły z policją
Zasady postępowania policji wobec ucznia podczas wykonywania czynności służbowych na terenie
placówek oświatowych
2
Każdego poranka dostajemy szansę na nowe życie i od nas
zależy, czy zaświeci słońce. Pomimo chmur - walcz, bo życie
nie kończy się na kłopotach, a słońce świeci ponad nimi.
I. Preambuła
Program profilaktyki szkolnej to ogół działań chroniących dzieci i młodzież przed
zakłóceniami w rozwoju oraz działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zakłóceń.
Ze względu na różnorodne problemy i potrzeby uwzględnia specyfikę okresu rozwojowego
odbiorców, ich doświadczenia, wpływy, którym podlegają, normy społeczne, które
obowiązują w danej grupie, a także indywidualne różnice wśród odbiorców. To promocja
zdrowia,
zapobieganie
pojawieniu
się
problemów
związanych
z
zachowaniami
dysfunkcjonalnymi i patologicznymi.
Profilaktyka to działania prowadzone dwukierunkowo. Z jednej strony eliminacja (redukcja)
czynników ryzyka, z drugiej strony to wzmacnianie i uczenie prawidłowych zachowań :
1.
właściwej komunikacji i umiejętności rozwiązywania konfliktów
2.
podnoszenie samooceny i kontroli emocji
3.
radzenie sobie z niepowodzeniami szkolnymi
4.
aktywnych form poszukiwania pracy
5.
umiejętności społecznych
6.
korzystania z pomocy instytucji powołanych do wspierania i leczenia
Szkolny program profilaktyki realizowany w V Liceum Ogólnokształcącym w Bielsku-Białej
jest programem spójnym z Programem Wychowawczym Szkoły.
II. Podstawy prawne
1.
Konwencja o prawach dziecka
2.
Konstytucja Rzeczpospolitej. Art. 72.
3.
Kodeks postępowania karnego z dnia 6 kwietnia 1997 r. Art. 304.
4.
Kodeks postępowania cywilnego, Art. 572 (Dział II, rozdział 2).
3
5.
Ustawy i rozporządzenia:
a. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. ( tekst jednolity Dz. U.
2015 nr 0 poz. 2156)
b. Ustawa z 26 października 1982 o postępowaniu w sprawach nieletnich (test
jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 382)
c. Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 23 lipca
2008 r. (Dz. U. z 2016 nr 0, poz. 546).
d. Ustawa z 29 lipca 2005 r o przeciwdziałaniu narkomanii (test jednolity: Dz. U
z 2016 r., poz.224)
e. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 w sprawie zasad udzielania
i organizacji
pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
w
publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r., poz. 532)
f. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r.
w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu
oświaty
działalności
wychowawczej,
edukacyjnej,
informacyjne
i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r.,
poz.1249)
6.
Programy:
Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego art. 2 ust. 6 ustawy
z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2016 r.
poz. 546)
III.
Diagnoza
Diagnoza sytuacji profilaktyczno-wychowawczej w naszej szkole oparta jest na podstawie
obserwacji wychowawców klas, rozmów z uczniami oraz wyników ankiet ewaluacyjnych
przeprowadzonych w ramach badań w klasach I-III. Ankiety dotyczyły bezpieczeństwa
uczniów w szkole, atmosfery panującej w szkole i klasie a także sposobów radzenia sobie
w sytuacjach trudnych (odporność na stres, sytuacja rywalizacji itp.). Wnioski ankiet
ewaluacyjnych będą wskazaniami do pracy profilaktycznej zawartych w aneksach na
każdy rok pracy. Ponadto na podstawie przeprowadzonych rozmów z nauczycielami
i uczniami obszarami wymagającymi podjęcia działań profilaktycznych będą zagadnienia
związane ze zdrowiem psychicznym oraz uzależnieniami.
4
IV.
Cele ogólne
Biorąc pod uwagę specyfikę szkoły, jak również uwzględniając wiek uczniów (późna faza
okresu dojrzewania), kierujemy nasze działania, na drogę przygotowania młodzieży
w wejście w dorosłe życie. Egzamin maturalny, wybór dalszego kierunku kształcenia, a w
przyszłości zawodu, wywołuje u młodych ludzi wystarczająco dużo emocji i stresów.
Pokazanie sposobów radzenia sobie ze stresem, panowania nad emocjami, sprostania
wymaganiom jakie stawia nam dzisiejszy pędzący świat to niejednokrotnie egzamin
z życia dla wielu młodych. Prowadzenie działań profilaktycznych ma na celu:
1.
Uświadomienie młodzieży, że żadne substancje uzależniające, psychoaktywne nie
pomogą im w przezwyciężaniu trudności, pokazanie sposobów radzenia sobie ze
stresem i emocjami bez udziału środków psychoaktywnych, zapoznanie z technikami
uczenia się i zapamiętywania, w celu pokonywania trudności w nauce.
2.
Zapoznanie uczniów z bezpośrednimi i odległymi konsekwencjami używania środków
odurzających (zdrowotne, fizyczne, psychiczne, społeczne, rodzinne, prawne
i ekonomiczne).
3.
Zapoznanie młodzieży ze sposobami radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych czy
jakichkolwiek trudnych życiowo. Przygotowanie do pełnienia ról społecznych zgodnie
z wartościami: tolerancji, akceptacji
4.
Rozwijanie umiejętności społecznych, zainteresowań poprzez udział młodzieży
w zajęciach
z
doradztwa
zawodowego
realizowanego
podczas
godzin
wychowawczych.
5.
Ukazanie młodzieży sposobów na spędzanie czasu wolnego, jako alternatywy na nudę,
poprzez organizacje zajęć dodatkowych : kółka zainteresowań, zajęcia sportowe
i integracyjne,
wyjazdy
turystyczne.
Kształtowanie
prawidłowych
postaw
społecznych.
6.
Zapoznanie młodzieży z instytucjami wspomagającymi, w których mogą uzyskać
pomoc w sytuacjach problemowych dla nich samych oraz ich najbliższych.
5
V. Zadania szczegółowe
Zadania szczegółowe realizowane w ramach zajęć przedmiotowych, imprez szkolnych,
zawodów rekreacyjno-sportowych i innych.
Cele
Propagowanie
zdrowego i
bezpiecznego stylu
życia
Forma realizacji
-organizowanie rozgrywek i zajęć
sportowych dla młodzieży-zgodnie
z harmonogramem Licealiady
-wyjazd integracyjny dla klas I „Biała
szkoła”
Osoby odpowiedzialne
p. K. Kotnis
p. S. Filipiak
-wyjazd rekreacyjno-turystyczny do
Polańczyka z możliwością uzyskania
patentu
p. A. Owerko
p. K. Kotnis
p. S. Filipiak
-warsztaty profilaktyczne dla klas I
„ Uzależnienie przecież nie JA”
-warsztaty profilaktyczne „ Anoreksja i
bulimia”
p. E. Jano
p. D. Pietrek-realizator programu
p. E. Jano
-propagowanie akcji Honorowego
Krwiodawstwa
-Organizacja spotkań z rodzicami
Budowanie
prawidłowych
kontaktów między
rodzicami,
nauczycielami,
uczniami
Wdrażanie do
umiejętnego
korzystania z mediów
i współczesnej
komunikacji
-włączenie rodziców w przygotowania
imprez szkolnych (studniówka, spotkania
jubileuszowe)
-organizacja spotkań profilaktycznych dla
rodziców
-zapoznanie z wydawnictwami
informacyjnymi, literatura popularnonaukową, organizacja lekcji
bibliotecznych
-jawne i niejawne funkcje środków
masowej komunikacji we współczesnym
społeczeństwie-moc mediów
społecznościowych
dyrektor M.Frączek
p. E. Jano
wychowawcy klas
p. A. Czuderna-Gałka
nauczyciele informatyki,
wychowawcy klas
wychowawcy klas, nauczyciele j.
polskiego
pedagog
-omówienie zagadnień komunikacji
werbalnej i niewerbalnej: bezpośredniej i
medialnej
Kształtowanie postaw
prospołecznych,
wrażliwych na potrzeby
innych
Indywidualizacja
podejścia do ucznia
-propagowanie działalności szkolnego
wolontariatu
-organizacja imprez i spotkań o
charakterze charytatywnym
-objęcie uczniów pomocą zgodnie z
zasadami udzielania pomocy
pedagogiczno-psychologicznej
6
p. A. Czuderna-Gałka
p. Edyta Jano
wychowawcy klas
p. E. Jano
nauczyciele i wychowawcy klas
VI.
Procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia
dzieci i młodzieży demoralizacją
Opracowano na podstawie procedury postępowania nauczycieli i metod współpracy szkół
z policją, w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją,
w szczególności: narkomanią, alkoholizmem i prostytucją przygotowanej przez Zespół do
Spraw Opracowania Programu Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości
wśród Dzieci i Młodzieży (Warszawa 2013)
DZIAŁANIA INTERWENCYJNE
I. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń który, nie ukończył 18 lat, używa
alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia
nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji, nauczyciel
powinien podjąć następujące kroki
1.
Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy.
2.
Wychowawca informuje o fakcie pedagoga/psychologa szkolnego i dyrektora szkoły.
3.
Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje
im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich
obecności. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do
zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego
nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować
rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka
w programie terapeutycznym.
4.
Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal
z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka,
szkoła pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę
ds. nieletnich).
5.
Podobnie, szkoła powiadamia sąd lub policję, jeżeli wykorzysta wszystkie dostępne jej
środki oddziaływań wychowawczych, (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia,
spotkania z pedagogiem, psychologiem, itp.), a ich zastosowanie nie przynosi
oczekiwanych rezultatów. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych
instytucji.
6.
Jeżeli zachowania świadczące o demoralizacji przejawia uczeń który ukończył 18 lat,
a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy popełnienie przestępstwa, to
7
postępowanie nauczyciela powinno być określone przez wewnętrzny regulamin
szkoły.
7.
W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat,
przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych,
szkoła jako instytucja jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora
lub policję.
II. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń
będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki
1.
Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy.
2.
Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia
go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.
3.
Wzywa lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie
udzielenia pomocy medycznej.
4.
Zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów, których
zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły. Gdy rodzice/opiekunowie
odmówią odebrania dziecka, o pozostaniu ucznia w szkole, czy przewiezieniu do
placówki służby zdrowia, albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji
- decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu
z dyrektorem szkoły/placówki.
5.
Szkoła zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod
wpływem alkoholu - odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim
zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób.
W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości, policja ma możliwość przewiezienia
ucznia do izby wytrzeźwień, albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych
- na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). O fakcie
umieszczenia zawiadamia się rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny jeśli uczeń nie
ukończył 18 lat.
6.
Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje
się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to szkoła ma obowiązek
powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich) lub sądu rodzinnego.
8
7.
Spożywanie alkoholu na terenie szkoły przez ucznia, który ukończył 17 lat, stanowi
wykroczenie. Należy o tym fakcie powiadomić policję. Dalszy tok postępowania leży
w kompetencji tej instytucji.
III. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą
wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki
1.
Nauczyciel zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do
niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu
policji, próbuje (o ile to jest możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do
kogo znaleziona substancja należy.
2.
Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły i wzywa policję.
3.
Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje
informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.
IV. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję
przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki
1.
Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor, itp.) ma prawo
żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz
kieszeni (we własnej odzieży), ewentualnie innych przedmiotów budzących
podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma prawa
samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia - jest to
czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji.
2.
O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów
ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.
3.
W przypadku, gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi
substancji i pokazania zawartości teczki, szkoła wzywa policję, która przeszukuje
odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję
i zabiera ją do ekspertyzy.
4.
Jeżeli
uczeń
wyda
substancję
dobrowolnie,
nauczyciel,
po
odpowiednim
zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji.
Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo, uczeń nabył substancję. Całe
zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z ustaleń
wraz ze swoimi spostrzeżeniami.
9
Uwaga
Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii - w Polsce karalne jest:
a. posiadanie
każdej
ilości
środków
odurzających
lub
substancji
psychotropowych
b. wprowadzanie do obrotu środków odurzających
c. udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz
nakłanianie do użycia
d. wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających
Każde z wymienionych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy
o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat, a nie
ukończył 17 lat. Z przestępstwem mamy do czynienia jeżeli któryś z wymienionych czynów
popełni uczeń, po ukończeniu 17 lat.
Jeżeli przestępstwo ma miejsce na terenie szkoły, należy wezwać policję.
W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat
należy zawiadomić policję lub sąd rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez
ucznia, który ukończył 17 rok życia prokuratora lub policję.
V. Postępowanie wobec ucznia – sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa
a. niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły
b. ustalenie okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia
c. przekazanie sprawcy (o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły)
dyrektorowi szkoły, lub pedagogowi szkolnemu pod opiekę
d. powiadomienie rodziców ucznia-sprawcy
e. niezwłoczne powiadomienie policji w przypadku gdy sprawa jest poważna
(rozbój, uszkodzenie ciała, itp.), lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego
tożsamość nie jest nikomu znana
f. zabezpieczenie ewentualnych dowodów przestępstwa, lub przedmiotów
pochodzących z przestępstwa i przekazanie ich policji (np. sprawca rozboju na
terenie szkoły używa noża i uciekając porzuca go lub porzuca jakiś przedmiot
pochodzący z kradzieży).
10
VI. Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego
a. udzielenia pierwszej pomocy (przedmedycznej), bądź zapewnienia jej
udzielenia poprzez wezwanie lekarza, w przypadku kiedy ofiara doznała
obrażeń
b. niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły
c. powiadomienie rodziców ucznia
d. niezwłoczne wezwanie policji w przypadku, kiedy istnieje konieczność
profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności
i ewentualnych świadków zdarzenia.
W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych
niebezpiecznych
substancji
lub
przedmiotów,
należy
zapewnić
bezpieczeństwo
przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych
przedmiotów i wezwać policję - tel. 997 lub 112.
VII. Metody współpracy szkoły z policją
W ramach długofalowej pracy profilaktyczno – wychowawczej szkoła i policja utrzymują
stałą, bieżącą współpracę w zakresie profilaktyki zagrożeń.
Koordynatorami współpracy powinni być: pedagog/psycholog szkolny oraz specjalista ds.
nieletnich i patologii właściwej jednostki policji.
Do współpracy ze szkołą zobowiązany jest także dzielnicowy, w rejonie którego znajduje się
szkoła/placówka.
Pracownicy szkoły wyznaczeni do współpracy z policją, specjaliści ds. nieletnich i patologii
oraz dzielnicowi powinni wspólnie ustalić wzajemnie zasady kontaktu, by móc na bieżąco
wymieniać informacje i rozwiązywać problemy związane z bezpieczeństwem i dobrem
uczniów.
W ramach współpracy policji ze szkołą organizuje się:
a. spotkania
pedagogów
szkolnych,
nauczycieli,
dyrektorów
szkół
z zaproszonymi specjalistami ds. nieletnich i patologii, podejmujące tematykę
zagrożeń przestępczością oraz demoralizacją dzieci i młodzieży w środowisku
lokalnym
11
b. spotkania tematyczne młodzieży szkolnej z udziałem policjantów m.in. na
temat odpowiedzialności nieletnich za popełniane czyny karalne, prawnych
aspektów narkomanii, wychowania w trzeźwości itp. oraz z młodszymi
uczniami, na temat zasad bezpieczeństwa, zachowań ryzykownych oraz
sposobów unikania zagrożeń
c. informowanie policji o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających
znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów
oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży
d. udzielanie przez policję pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących
mieć podłoże przestępcze problemów, które zaistniały na terenie szkoły
e. wspólny – szkoły i policji - udział w lokalnych programach profilaktycznych
związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom oraz zapobieganiem
demoralizacji i przestępczości nieletnich.
Uwaga
Policja powinna być wzywana do szkoły w sytuacjach, o których mowa w „Procedurach (...)”
albo, gdy wyczerpane zostaną środki możliwe do zastosowania przez szkołę w określonej
sytuacji, w których obecność policji jest konieczna.
Każda, dotycząca uczniów wizyta policjanta w szkole, powinna być wcześniej
zasygnalizowana dyrektorowi, lub uzgodniona z innym pracownikiem szkoły.
VIII. Zasady postępowania policji wobec ucznia podczas wykonywania
czynności służbowych na terenie placówek oświatowych
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich upoważnia policję do:
a. przesłuchania nieletniego;
b. przesłuchania świadków;
c. zatrzymania nieletniego i umieszczenia go w Policyjnej Izbie Dziecka
Działania te podejmuje policja w sytuacjach nie cierpiących zwłoki, tylko wówczas, gdy
zachodzi podejrzenie popełnienia przez nieletniego czynu karalnego oraz gdy niezbędne jest
12
zabezpieczenie
śladów
i
dowodów
przestępstwa
lub
wykroczenia,
z
uwagi
na
niebezpieczeństwo ich utraty lub zniekształcenia.
Wymienione czynności Policja może wykonywać samodzielnie, tzn. przed wszczęciem
postępowania przez sędziego rodzinnego. Należy podkreślić, że niezbędne czynności
procesowe o charakterze zabezpieczającym, czynności nie cierpiące zwłoki oraz czynności
sprawdzające podjęte przez policję, podlegają nadzorowi sędziego rodzinnego.
Przesłuchanie nieletniego sprawcy wymaga zachowania następujących zasad:
a. zapewnienia nieletniemu pełnej swobody wypowiadania się;
b. wysłuchania nieletniego w warunkach zbliżonych do naturalnych, w miarę
możliwości w miejscu jego zamieszkania;
c. przesłuchanie nieletniego w obecności rodziców lub opiekuna, albo obrońcy,
a niekiedy w obecności nauczyciela lub innych osób.
Obowiązkiem Policji jest zapewnienie przy przesłuchaniu obecności rodziców, lub
opiekunów, lub obrońcy nieletniego. W przypadku niemożliwości zapewnienia obecności
którejś z wymienionych osób, Policja może wezwać nauczyciela lub przedstawiciela
organizacji społecznej zainteresowanej sprawami wychowawczymi.
Przez niemożność wzięcia udziału rodziców lub opiekuna w przesłuchaniu należy rozumieć
przeszkodę natury faktycznej, której w danej sytuacji nie można pokonać, np. choroba,
znaczna odległość, od miejsca zamieszkania.
Przesłuchanie
nieletniego
sprawcy
czynu
karalnego
bez
udziału
którejkolwiek
z wymienionych osób stanowi istotne naruszenie procedury i uzasadnia złożenie zażalenia.
Nie jest natomiast uchybieniem procesowym przesłuchanie nieletniego w obecności tylko
jednego z rodziców.
W przypadku przesłuchania ucznia, który ukończył 17 rok życia, podejrzewanego
o popełnienie czynu zabronionego - przepisy kodeksu postępowania karnego nie
uwzględniają obecności żadnych innych osób, w tym także rodziców, a uczestnictwo osób
trzecich zależy od zgody prowadzącego postępowanie.
Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego może odpowiadać na
zasadach określonych w kodeksie karnym, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju
sprawcy, jego warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio
stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Wówczas zatem,
podobnie jak przy przesłuchaniu ucznia, który ukończył 17 lat, nie jest przewidziana
13
obecność rodziców lub innych osób. Czynności procesowe wykonywane przez policjantów
prowadzone są tak, jak wobec osób pełnoletnich i oparte są na przepisach kodeksu
postępowania karnego.
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich i kodeks postępowania karnego nie normują
kwestii udziału osób trzecich w przesłuchaniu świadka niepełnoletniego.
Kodeks postępowania karnego dopuszcza możliwość przesłuchania osoby, która nie
ukończyła 15 lat w obecności przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna, chyba,
że dobro postępowania stoi temu na przeszkodzie. Żaden przepis nie nakazuje przesłuchania
niepełnoletniego świadka w obecności osoby trzeciej. Do przesłuchania nieletniego świadka
nie ma zastosowania art. 39 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, wymagający
obecności rodziców, opiekunów, albo innych wskazanych osób. Obecność rodziców
w przesłuchaniu wynika z moralnego prawa do opieki oraz uregulowania zawartego w art. 95
§ 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że dziecko pozostaje pod pieczą
rodziców. Oznacza to, że wzywając dziecko, należy wezwać również jego rodziców lub
opiekunów, pod których pieczą dziecko pozostaje. W przypadku braku możliwości
przesłuchania w obecności przedstawicieli ustawowych można przesłuchać małoletniego
świadka w obecności pedagoga szkolnego lub nauczyciela.
W przypadku zatrzymania nieletniego, policjant zobowiązany jest:
a. natychmiast
poinformować
zatrzymanego
nieletniego
o
przyczynach
zatrzymania,
b. pouczyć nieletniego o jego prawach i obowiązkach;
c. sporządzić protokół, którego jeden egzemplarz otrzymuje nieletni za
pokwitowaniem odnotowanym na oryginale protokołu;
d. niezwłocznie zawiadomić o zatrzymaniu nieletniego jego rodziców lub
opiekunów;
e. niezwłocznie, nie później niż w ciągu 24 godzin od chwili zatrzymania,
zawiadomić właściwy sąd rodzinny.
W sytuacji zatrzymania ucznia, który ukończył 17 rok życia, ustawodawca nie nałożył na
organy prowadzące postępowanie karne wyjaśniające, obowiązku powiadamiania osób
trzecich. Obowiązek ten istnieje w przypadku zatrzymania procesowego związanego
z osadzeniem, tylko wtedy, gdy zatrzymany tego żąda.
14
Podczas wykonywania czynności służbowych policjanci mają obowiązek poszanowania
godności obywateli oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka. Czynności służbowe mogą
polegać na:
a. legitymowaniu osób;
b. zatrzymywaniu osób;
c. obserwowaniu i rejestrowaniu przy użyciu środków technicznych obrazu
zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadku czynności operacyjnorozpoznawczych i administracyjno - porządkowych podejmowanych, także
i dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom;
d. przeprowadzaniu kontroli osobistej;
e. przeszukaniu osób, pomieszczeń i rzeczy;
f. utrwalaniu dowodów procesowych.
Każdorazowo, przed rozpoczęciem czynności służbowych w szkole, policjant zobowiązany
jest do skontaktowania się z dyrektorem szkoły lub osobą zastępującą dyrektora, w celu
przekazania niezbędnych danych:
a. stopnia służbowego, imienia i nazwiska;
b. nazwy jednostki policji, telefonu do dyżurnego jednostki
Po okazaniu legitymacji służbowej, policjant winien zapoznać dyrektora szkoły lub osobę,
która go zastępuje, z powodami swojej obecności w szkole oraz powodami podjęcia
czynności służbowych wobec ucznia, w stopniu, na jaki pozwala dobro ucznia i dobro
postępowania wyjaśniającego.
Dyrektor szkoły zobowiązany jest:
a. stworzyć policjantowi odpowiednie warunki do wykonywania czynności
służbowych, podejmowanych wobec ucznia, mając na względzie dobro ucznia
i sprawy;
b. niezależnie od obowiązku policji, do niezwłocznego powiadomienia rodziców
lub opiekunów ucznia o czynnościach podjętych przez policję.
15