m14 - PB Wydział Elektryczny

Białostocka
Politechnika
Wydział Elektryczny
Katedra Elektrotechniki Teoretycznej i Metrologii
Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu
METROLOGIA 2
Kod przedmiotu:
EZ1C 300 016
MULTIMETR CYFROWY
Numer ćwiczenia
M 14
Dr inż. Ryszard Piotrowski
Białystok 2013
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
2
Celem ćwiczenia jest poznanie funkcji pomiarowych multimetru cyfrowego,
utrwalenie wiedzy o zasadzie jego działania oraz nabycie umiejętności
stosowania tego przyrządu w eksperymencie pomiarowym.
1. Wprowadzenie

P
odczas ćwiczenia badane są właściwości multimetru cyfrowego V560.
Multimetrem nazywany jest przyrząd cyfrowy skupiający w sobie kilka
różnych funkcji pomiarowych. Omawiany tu przyrząd może mierzyć:
1.
2.
3.
4.
Napięcie stałe (DC) i zmienne (AC)
Natężenie prądu stałego (DC) i zmiennego (DC)
Rezystancję (metodą dwupunktową)
Rezystancję (metodą czteropunktową)
Multimetr zbudowany jest w oparciu o woltomierz cyfrowy napięcia stałego
o całkowaniu podwójnym, który stanowi centralny obiekt tego przyrządu
pomiarowego. Pozostałe wielkości, które mierzy multimetr są najpierw
przetwarzane na napięcie stałe, które mierzy następnie wspomniany woltomierz.
Woltomierz całkujący jest najczęściej spotykany w multimetrach cyfrowych
z uwagi na szereg istotnych zalet, które posiada. Należy do nich:
 stosunkowo wysoka dokładność,
 niezależność wyniku pomiaru od zmian parametrów układu całkującego,
 zdolność tłumienia zakłóceń przemysłowych o częstotliwości sieciowej 50 Hz.
Nazwa woltomierza jest myląca, sugeruje bowiem dwukrotne całkowanie tego
samego napięcia, gdy w rzeczywistości całkowaniu podlegają dwa różne
napięcia: mierzone UX i wzorcowe (kompensacyjne) UK.
Spotykane w praktyce woltomierze o całkowaniu potrójnym czy
poczwórnym są zdecydowanie mniej rozpowszechnione. Stosowane w nich
sposoby pomiaru mają na celu złagodzenie zasadniczej wady woltomierzy
całkujących, to znaczy małej szybkości pomiaru. Cykl pomiarowy woltomierzy
o całkowaniu podwójnym wynosi bowiem przeciętnie ok. 100 ms. Dla porównania taki sam cykl dla woltomierzy cyfrowych kompensacyjnych jest rzędu
kilkuset nanosekund (np. 300 ns).
Schemat blokowy woltomierza o całkowaniu podwójnym przedstawiono
na rysunku 1. Jest to jeden z możliwych schematów blokowych. Nie zawiera on
3
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
szeregu elementów, które nie są istotne dla zrozumienia zasady działania
przyrządu.
Przedstawiony niżej opis wystarcza do należytego przygotowania się
studentów do niniejszego ćwiczenia.
US
otwórz /
zamknij
B1
We
otwórz /
zamknij
B2
C
zamknij
B2
zamknij
B1
R
UX
GNK
Z
W
B1
R
UK
K
Uwy
B2
otwórz
B3
zamknij
B3
GIW
B3
UW
L
W
UW
Rys. 1. Schemat blokowy woltomierza o całkowaniu podwójnym
Na początku cyklu układ sterujący US otwiera jednocześnie: zworę Z,
przez którą rozładowywał się uprzednio kondensator C oraz bramki elektroniczne B1 i B3.
Dzięki otwarciu bramki B1 do układu całkującego (integratora Millera),
złożonego ze wzmacniacza W, rezystora R i pojemności C w pętli sprzężenia
zwrotnego, zostaje doprowadzone napięcie mierzone UX, które jest w tym
układzie całkowane. Od tej chwili napięcie wyjściowe Uwy integratora zaczyna
narastać liniowo (rys 2). Szybkość narastania jest tym większa, im większą
wartość ma napięcie UX, co zobrazowano na przykładzie napięć U’X oraz U’’X.
W tym samym czasie w innej części układu z generatora impulsów
wzorcowych GIW biegną do licznika L impulsy we wzorcowych odstępach
czasu TW. Ponieważ bramki B1 i B3 zostały otwarte w tej samej chwili, oba
procesy: narastania napięcia Uwy i zliczania impulsów pochodzących z GIW
przebiegają równolegle. Zliczanie impulsów w tej części cyklu ma na celu
odmierzanie czasu całkowania napięcia UX, który jest zawsze taki sam i wynosi
20 ms lub 40 ms, to znaczy jest równy okresowi napięcia o częstotliwości 50 Hz
lub jego wielokrotności. Dzięki temu ewentualne zakłócenia przemysłowe, które
mogły dostać się do woltomierza wraz z napięciem mierzonym, zostaną
scałkowane, a tym samym stłumione w większym lub mniejszym stopniu.
Zauważmy, że gdyby zakłócenie miało charakter idealnie sinusoidalny, to
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
4
w wyniku całkowania zostałoby ono całkowicie wyeliminowane z sygnału
mierzonego. Wykazuje się, że im dłużej trwa całkowanie (większą liczbę
okresów), tym tłumienie jest skuteczniejsze. Przedłużanie tego czasu nie jest
jednak wskazane, gdyż nadmiernie wydłużałoby czas trwania cyklu
pomiarowego przyrządu.
Po upływie czasu 20 ms, któremu odpowiada zliczenie maksymalnej
liczby impulsów Nmax = 10 000 (ponieważ częstotliwość generatora GIW
wynosi 500 kHz – ambitni studenci zechcą to udowodnić), impuls z licznika L
poprzez układ sterujący US zamyka bramkę B1 (co oznacza odłączenie napięcia
UX od wejścia integratora), a sam licznik natychmiast wyzerowuje się. Jest on
gotowy do ponownego zliczania impulsów, gdy układ sterujący otwiera bramkę
B2, przyłączając do wejścia układu całkującego napięcie kompensacyjne UK,
rozpoczynając tym samym drugi etap całkowania.
W drugim etapie całkowane jest napięcie kompensacyjne Uk o polaryzacji przeciwnej do polaryzacji napięcia mierzonego (rys. 2), Dlatego teraz
napięcie wyjściowe integratora Uwy maleje liniowo. Towarzyszy temu ponowne
zliczanie przez licznik impulsów z generatora GIW. Z chwilą, gdy napięcie Uwy
osiąga wartość równą zeru, uaktywnia się komparator K , którego jedno
z wejść przyłączone jest do masy układu. Na jego wyjściu zmienia się wtedy
stan logiczny (np. z zera na jedynkę), co powoduje zamknięcie otwartej od
początku cyklu bramki B3 oraz, za pośrednictwem układu sterującego, także
bramki B2. Kończy to cykl pomiarowy.
Przedstawiony opis pomija wszelkiego rodzaju opóźnienia występujące
w układzie oraz krótkie czasy zerowania poszczególnych bloków funkcjonalnych.
Na rysunku 2. przedstawiono przebiegi najważniejszych napięć woltomierza dla dwóch przypadków: pomiaru napięcia U’X (mniejszego) oraz U’’X
(większego). Jak widać czas całkowania napięcia mierzonego jest
w obu przypadkach taki sam, gdyż jest on jednym z parametrów
konstrukcyjnych woltomierza. Stała jest również liczba impulsów (Nmax)
zliczana w tym etapie przez licznik. Natomiast czas trwania drugiego etapu
całkowania zależy od wartości napięcia mierzonego. Liczba impulsów zliczona
w tym etapie ma wartość zmienną i odwzorowuje wartość napięcia
mierzonego.
5
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
U
U’’X
U’X
t
UK
UWY
całkowanie U’’X
całkowanie UK
całkowanie U’X
t
0
t’2
t1
UW
t’’2
TW
t
Nmax
N’X
UW
t
Nmax
N’’X
Rys. 2. Przebiegi ważniejszych napięć w woltomierzu całkującym dla dwóch różnych napięć
mierzonych
6
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
Niżej przedstawiono zależności opisujące dwie fazy całkowania w omawianym woltomierzu.
Pierwsza faza całkowania
Napięcie wyjściowe integratora po czasie t1 wynosi,
1 t1
uwy  t1  
 ux  t   dt
RC 0
Napięcie całkowane ma wartość stałą: u X  t   U X , stąd,
uwy  t1  
UX
t1
RC
(1)
Druga faza całkowania
Po czasie t2 napięcie wyjściowe integratora wyniesie,
1 t2
uwy  t 2   uwy  t1  
 uk  t   dt
RC t1
(2)
Napięcie kompensacyjne ma także wartość stałą: uk  t   U K , stąd po
uwzględnieniu w (2) zależności (1), otrzymamy,
uwy  t 2  
Zauważmy następnie, że
postać,
UX
U
t1  K  t 2  t1 
RC
RC
(3)
uwy  t 2   0 ,wobec czego zależność (3) przyjmie
UX
U
t1  K  t 2  t1 
RC
RC
Podstawiając do równania (4) oczywiste związki:
0
(4)
t1  N max  TW ,
t 2   N max  N X   TW ,
otrzymamy po przekształceniach,
UX 
NX
UK
N max
(5)
gdzie: UX - napięcie mierzone
UK - napięcie kompensacyjne
Nmax - liczba impulsów zliczonych w pierwszej fazie całkowania
NX - liczba impulsów zliczonych w drugiej fazie całkowania.
7
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
Zależność (5) jest równaniem pomiaru napięcia UX w układzie woltomierza o całkowaniu podwójnym. Wynika z niego, że wynik pomiaru nie zależy
od parametrów R,C integratora, a w związku z tym także od temperaturowych
zmian wartości tych parametrów.
Pomiar skutecznej wartości napięcia sinusoidalnego
Badany multimetr, podobnie jak znakomita większość multimetrów
cyfrowych, mierzy poprawnie wartość skuteczną tylko napięcia sinusoidalnego. Układ woltomierza stanowiącego rdzeń multimetru całkuje
wyprostowane jednopołówkowo napięcie sinusoidalne (rys. 3), co jest podstawą do określenia jego wartości średniej, a następnie skutecznej.
UX(t)
UXm
UXœr  0,32UXm
0,32UXm
t
0

2
Rys. 3. Napięcie sinusoidalne wyprostowane jednopołówkowo
Związek między wartością średnią Uxśr napięcia wyprostowanego jednopołówkowo i skuteczną UXsk napięcia sinusoidalnego ux = UXm sin(t) dany jest
zależnością:
U Xsr 
U
2U X sk
1 
1 
u

t

d

t

U X m sint   d t   X m 
x   


2 0
2 0


Zwróćmy uwagę, że współczynnik 2 wiążący amplitudę z wartością
skuteczną jest prawdziwy tylko dla kształtu sinusoidalnego napięcia.
Współczynnik ten jest uwzględniany przy wzorcowaniu woltomierza. Próba
pomiaru tym przyrządem wartości skutecznej napięcia o innym niż sinusoidalny
kształcie będzie więc obarczona błędem, niekiedy o znacznej wartości.
Prostowanie jednopołówkowe stosuje się w celu ograniczenia liczby
elementów nieliniowych i ułatwienia linearyzacji charakterystyki prądowonapięciowej układu prostownikowego. Wymóg liniowości tej charakterystyki
w przyrządach cyfrowych jest szczególnie ostry. Żąda się, aby była ona liniowa
począwszy od kilku miliwoltów napięcia prostowanego. Stosowane w przy-
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
8
rządach cyfrowych układy prostownikowe oparte są na wzmacniaczach
operacyjnych i nazywane prostownikami idealnymi albo diodami idealnymi.
Dioda idealna omówiona jest na końcu tej instrukcji w DODATKU 1 i powinna
zainteresować bardziej ambitnych studentów.
Pomiar natężenia prądu
Pomiar natężenia prądu wymaga przetworzenia go na napięcie stałe lub
jednokierunkowe. Przetwornik jest w tym przypadku szczególnie prosty, składa
się bowiem tylko z kilku (trzech, czterech) rezystorów o dokładnie określonych
rezystancjach. Te same rezystory używane są na ogół do pomiaru prądu stałego
i zmiennego.
Pomiar natężenia prądu polega na zmierzeniu spadku napięcia
wywołanego przez ten prąd na wbudowanych do multimetru rezystorach
wzorcowych. Pomiaru napięcia dokonuje oczywiście woltomierz cyfrowy
napięcia stałego o całkowaniu podwójnym. W przypadku prądu zmiennego
sygnał napięcia jest prostowany w układzie prostownika jednopołówkowego.
Pomiar rezystancji
Cyfrowy pomiar rezystancji polega na przetworzeniu jej na napięcie stałe.
Potrzebny spadek napięcia wywoływany jest na mierzonej rezystancji przez
prąd pochodzący z wbudowanego do multimetru źródła prądowego.
Przy pomiarze „małych” rezystancji stosowana jest metoda czteropunktowa pomiaru. Polega ona na zasileniu mierzonego rezystora z oddzielnego źródła prądowego (wbudowanego do multimetru) o prądzie znamionowym
10 mA i pomiarze napięcia, wywołanego tym prądem, woltomierzem na
zakresie pomiarowym 100 mV. To dodatkowe źródło prądowe „generuje” prąd
o natężeniu 100 razy większym niż źródło wykorzystywane przy pomiarze
dużych rezystancji. Zaciski wyjściowe tego źródła znajdują się na tylnej
ściance przyrządu.
Metoda, o której tu mowa, wymaga użycia czterech przewodów
łączących. Dwa z nich doprowadzają do rezystora prąd ze źródła prądowego,
dwa pozostałe doprowadzają zaś powstały spadek napięcia do zacisków
woltomierza (rys.5).
2. Przebieg pomiarów
Studenci wykonują wskazane niżej zadania, sporządzając na bieżąco
stosowne notatki. W przypadku użycia multimetru innego niż V560, należy
w sprawozdaniu dostosować odpowiednie opisy i wartości parametrów tego
przyrządu.
9
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
Zadanie 1
Przyłącz do zacisków wejściowych multimetru zasilacz stabilizowany.
Nastaw zerowe napięcie wyjściowe zasilacza. Nastaw zakres pomiarowy multimetru 10 V i włącz tryb pracy DC (przełącznik oznaczony symbolem „AC”
powinien być wyciśnięty)
Włącz napięcie sieciowe zasilacza i multimetru. Następnie zwiększaj
powoli napięcie wyjściowe zasilacza do 12 V. Opisz zachowanie się multimetru
po przekroczeniu wartości 12 V napięcia mierzonego.
W sprawozdaniu należy:
Wyjaśnić, w jaki sposób multimetr sygnalizuje przekroczenie jego zakresu
pomiarowego.
Zadanie 2
Włącz tryb AC (wciśnij przełącznik oznaczony symbolem „AC”) pracy
multimetru i zakres 1000 V. Zmierz trzykrotnie napięcia fazowe każdej fazy
w sieci trójfazowej w układzie, którego schemat przedstawiono na rysunku 4.
Wyniki, wraz z błędami granicznymi, zapisz w Tablicy 1.
L1
L2
L3
V560
N
Rys. 4. Schemat układu do pomiaru napięć fazowych
Nr
Tablica 1
1
UL1
V
UL2
V
UL3
V
2
3
W sprawozdaniu należy:
1. Wyjaśnić ewentualne różnice między wynikami poszczególnych pomiarów
w danej fazie.
2. Wyjaśnij ewentualne różnice między wartościami napięć poszczególnych
faz.
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
10
Zadanie 3
Zmierz miliamperomierzem multimetru cyfrowego natężenie prądu żarówki IŻ o mocy 100 W i napięciu znamionowym 230 V oraz zanotuj ten wynik.
Oblicz błąd graniczny wykorzystując kartę katalogową przyrządu.
Narysuj przedtem samodzielnie schemat układu pomiarowego i przed
jego realizacją przedstaw go do akceptacji prowadzącemu ćwiczenie.
IŻ = .......................................... mA
W sprawozdaniu należy:
Zaproponować metodę pomiaru natężenia prądu o natężeniu większym od
1000 mA, to znaczy od zakresu pomiarowego miliamperomierza cyfrowego.
Zadanie 4
Zmierz omomierzem multimetru cyfrowego rezystancje obwodów
napięciowych watomierza na zakresach: 100 V, 200 V, 400 V. Dobierz do
każdego przypadku odpowiedni zakres pomiarowy omomierza. Wyniki zanotuj
w Tablicy 2 wraz z wartościami błędów granicznych pomiaru.
Tablica 2
Zakres napięciowy UN
watomierza
Rezystancja RN obwodu
napięciowego watomierza
(wraz z błędem granicznym)
V
k
100
200
400
Zadanie 5
Zmierz metodą czteropunktową rezystancje obwodów prądowych watomierzy na dwóch zakresach: 1A i 2A. Schemat układu pomiarowego
przedstawiono na rysunku 5. Jeśli użyty multimetr nie posiada oddzielnego
źródła prądowego, to wykorzystaj zasilacz stabilizowany w trybie pracy
z ograniczeniem prądu (Iogr = 10 mA).
Spadek napięcia UP mierzy się woltomierzem multimetru cyfrowego
pracującym w trybie DC na zakresie 100 mV, następnie oblicza rezystancję RP
według wzoru:
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
RP 
11
UP
IP
gdzie IP = 10 mA jest prądem znamionowym źródła prądowego multimetru.
Wyniki pomiarów zanotuj w Tablicy 3.
Przyjmując, że błąd graniczny wartości IP = 10 mA jest pomijalnie mały, oblicz
niepewność wyznaczenia wartości rezystancji w tej metodzie.
IP =10mA
ZACISKI
WYJŚCIOWE
ŹRÓDŁA
PRĄDOWEGO
RP
UP
V560
ZACISKI
WEJŚCIOWE
WOLTOMIERZA
Un = 100 mV
Rys. 5. Schemat układu do pomiaru rezystancji metodą czteropunktową
Tablica 3
Zakres prądowy
In watomierza
Napięcie UP
A
mV
Rezystancja RP obwodu
prądowego watomierza
(wraz z niepewnością)
m
1
2
Zadanie 6
Zmierz rezystancje rezystora sześciodekadowego, stosując do
poszczególnych (podanych przez prowadzącego) dekad najwłaściwsze zakresy
pomiarowe omomierza multimetru. Dla każdego wyniku pomiaru oblicz błąd
graniczny bezwzględny i względny (do wartości ustawionej na dekadzie). Dla
rezystorów mniejszych od 10  zastosuj metodę czteropunktową. Wyniki
pomiarów i obliczeń zapisz w Tablicy 4.
W sprawozdaniu przedstaw na jednym wykresie wartości bezwzględnego
i względnego błędu granicznego w zależności od mierzonej wartości rezystancji
12
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
dekady (zależnej od liczby używanych rezystorów w dekadzie). Skomentuj te
wykresy i spróbuj sformułować odpowiedni wniosek.
Tablica 4
Liczba
rezystorów
w dekadzie
Dekada
……. 
Błąd
graniczny
Błąd
graniczny
względny
Dekada
……… 
Błąd
graniczny
Błąd
graniczny
względny
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Uwaga: Podczas pomiaru rezystancji w danej dekadzie należy nastawić zerowe
wskaźniki na wszystkich pozostałych dekadach.
3. Pytania i zadania kontrolne
1. Objaśnij w oparciu o schemat blokowy zasadę działania woltomierza o całkowaniu podwójnym.
2. Dlaczego czas pierwszego etapu całkowania jest równy okresowi napięcia
sieciowego o częstotliwości 50 Hz lub wielokrotności tego okresu?
3. Jak odmierzany jest czas trwania pierwszego etapu całkowania?
4. Objaśnij rolę komparatora w omawianym przyrządzie.
5. Przedstaw zasadę pomiaru multimetrem skutecznej wartości napięcia
sinusoidalnego.
6. Przedstaw zasadę pomiaru multimetrem natężenia prądu stałego i skutecznej
wartości prądu sinusoidalnego.
7. Dlaczego multimetr mierzy poprawnie napięcie i natężenie tylko o kształcie
sinusoidalnym?
8. Przedstaw zasadę pomiaru rezystancji w multimetrze cyfrowym.
9. Wyjaśnij zasadę pomiaru rezystancji metodą czteropunktową.
13
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
3. Literatura
Badźmirowski K. i inni Cyfrowe systemy pomiarowe WNT, Warszawa 1979
Bogdan T. Multimetry cyfrowe WKiŁ, Warszawa 1976
Chwaleba A. i inni Metrologia elektryczna WNT, Warszawa 2007
Piotrowski R. Ćwiczenia laboratoryjne z metrologii, Wyd. Politechniki
Białostockiej, Białystok 2008
5. Sowiński A. Cyfrowa technika pomiarowa WKiŁ, Warszawa 1976
6. Tumański S. Technika pomiarowa, WNT, Warszawa 2007
1.
2.
3.
4.
DODATEK 1
Dioda idealna
Stosowane w technice analogowej przetworniki diodowe nie nadają się do
celów miernictwa cyfrowego. Ze względu na silną nieliniowość charakterystyki prądowo – napięciowej dla małych napięć.
Dokładność pomiarów cyfrowych wymaga, aby charakterystyka ta była
ściśle liniowa już od napięć rzędu kilku miliwoltów. Dlatego w multimetrach
cyfrowych stosuje się tzw. prostowniki idealne (diody idealne) zbudowane
w oparciu o wzmacniacze operacyjne, w których wyeliminowana jest nieliniowość zwykłych diod prostownikowych. Schemat ideowy układu prostownika
idealnego przedstawiono na rysunku 1.
R2
i2
UR2
D1
i1
R1
iR = 0
Rf
D2
R1 i1
U1
uR = 0
W
u2
Uwy
Rys. 1. Schemat ideowy prostownika idealnego
Zasadę działania tego prostownika wyjaśnia się, zakładając idealne parametry wzmacniacza operacyjnego:
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
14
1. Nieskończenie duże wzmocnienie napięciowe ku
ku 
uR
 ,
u2
skąd wynika uR = 0, jeżeli założymy, że u2  0
2. Nieskończenie wielka rezystancję wejściową Rwe = , skąd wynika iR = 0.
Podczas półfali dodatniej sinusoidalnego napięcia U1 przewodzi dioda D1
i w pętli sprzężenia zwrotnego występuje tylko rezystancja Rf w kierunku
przewodzenia tej diody, stąd:
u2  
Rf
R1
u1 ,
(1)
zaś Uwy = 0 z powodu zablokowania diody D2 przez ujemne napięcie u2.
Uwaga: Związek (1) nie jest oczywisty dla początkującego słuchacza i wymaga
uprzedniego zapoznania się z podstawową analizą pracy wzmacniacza
operacyjnego.
W półfali ujemnej napięcia U1, dioda D1 jest zablokowana i pętlę
sprzężenia zwrotnego tworzą: rezystor R2 i dioda D2, która jest teraz
spolaryzowana w kierunku przewodzenia przez dodatnie napięcie U2.
Z właściwości wzmacniacza idealnego mamy:
UR = 0,
(stąd VA = VB)
(2)
i1 = i2
(bo iR = 0)
(3)
i1 = U1 /R1 (bo VA = VB)
(3)
Z powyższego wynika, że prąd i1, a także prąd i2 nie zależą od nieliniowej
rezystancji diody D2 (prąd i1 jest określony tylko przez U1 i R1). Jednocześnie,
ponieważ i2 = i1, możemy napisać:
U wy   U R2  R2 i2   R2 i1
U wy   R2
U1
R
  2 U1
R1
R1
(5)
(6)
Zależność (6) wyraża liniowy związek między napięciami Uwy i U1 i nie
zawiera nieliniowych rezystancji diod D1 i D2, a więc także nie zależy od
temperaturowych zmian tych rezystancji.
Ćwicz. M 14 Multimetr cyfrowy
15
Wymagania BHP
Warunkiem przystąpienia do praktycznej realizacji ćwiczenia jest
zapoznanie się z instrukcją BHP i instrukcją przeciw pożarową oraz
przestrzeganie zasad w nich zawartych. Wybrane urządzenia dostępne na
stanowisku laboratoryjnym mogą posiadać instrukcje stanowiskowe. Przed
rozpoczęciem pracy należy zapoznać się z instrukcjami stanowiskowymi
wskazanymi przez prowadzącego.
W trakcie zajęć laboratoryjnych należy przestrzegać następujących zasad.










Sprawdzić, czy urządzenia dostępne na stanowisku laboratoryjnym są
w stanie kompletnym, nie wskazującym na fizyczne uszkodzenie.
Sprawdzić prawidłowość połączeń urządzeń.
Załączenie napięcia do układu pomiarowego może się odbywać po
wyrażeniu zgody przez prowadzącego.
Przyrządy pomiarowe należy ustawić w sposób zapewniający stałą
obserwację, bez konieczności nachylania się nad innymi elementami
układu znajdującymi się pod napięciem.
Zabronione jest dokonywanie jakichkolwiek przełączeń oraz wymiana
elementów składowych stanowiska pod napięciem.
Zmiana konfiguracji stanowiska i połączeń w badanym układzie może się
odbywać wyłącznie w porozumieniu z prowadzącym zajęcia.
W przypadku zaniku napięcia zasilającego należy niezwłocznie wyłączyć
wszystkie urządzenia.
Stwierdzone wszelkie braki w wyposażeniu stanowiska oraz
nieprawidłowości w funkcjonowaniu sprzętu należy przekazywać
prowadzącemu zajęcia.
Zabrania się samodzielnego włączania, manipulowania i korzystania
z urządzeń nie należących do danego ćwiczenia.
W przypadku wystąpienia porażenia prądem elektrycznym należy
niezwłocznie wyłączyć zasilanie stanowisk laboratoryjnych za pomocą
wyłącznika bezpieczeństwa, dostępnego na każdej tablicy rozdzielczej
w laboratorium. Przed odłączeniem napięcia nie dotykać porażonego.