doc4 Wymagania edukacyjne
download 
Reklamacja Transkrypt
4 Wymagania edukacyjne
Wymagania edukacyjne 4 Wymagania edukacyjne Rozdzia∏ zawiera propozycje wymagaƒ edukacyjnych przygotowane przez doÊwiadczonego nauczyciela historii i spo∏eczeƒstwa. Stanowià one dok∏adny wykaz wiadomoÊci i umiej´tnoÊci, jakie uczeƒ musi opanowaç po omówieniu poszczególnych dzia∏ów tematycznych w klasie piàtej. Zamieszczono w nim równie˝ wybrane metody sprawdzania i oceniania osiàgni´ç ucznia, które pozwolà efektywnie kierowaç procesem kszta∏cenia. Sprawdzanie post´pów ucznia polega na rozpoznaniu poziomu opanowanych wiadomoÊci i umiej´tnoÊci oraz na wystawieniu odpowiedniego stopnia szkolnego. Wymagania edukacyjne (kryteria oceniania) mo˝na dostosowaç do poziomu uczniów w danej klasie. Sprawdzanie osiàgni´ç ucznia W zale˝noÊci od potrzeb rozwijania okreÊlonych umiej´tnoÊci post´py w nauce mogà byç sprawdzane w ró˝ny sposób. Obserwacja uczenia si´ Jednym ze sposobów sprawdzania osiàgni´ç jest metoda obserwacji ucze nia si´, s∏u˝àca wdra˝aniu ucznia do pracy na lekcji oraz rozwijaniu zdolnoÊci komunikacji i wspó∏dzia∏ania. Polega ona na nauczaniu z wykorzystaniem podr´cznika, çwiczeƒ lub innych Êrodków dydaktycznych. Stosowanie tej metody umo˝liwia mi´dzy innymi sprawdzenie, na ile uczeƒ opanowa∏ umiej´tnoÊci: czytania ze zrozumieniem, wyszukiwania informacji w tekÊcie, interpretacji ilustracji, odczytywania danych z mapy i wyciàgania wniosków. Na przyk∏ad: uczeƒ analizuje tekst o polis greckiej, znajdujàcy si´ w podr´czniku na s. 49–51. Nast´pnie na jego podstawie wykonuje çwiczenie w Zeszycie ucznia na s. 30. Odpowiedê ustna Podnoszenie dyscypliny uczenia si´ mo˝na osiàgnàç dzi´ki odpowiedzi ustnej . Jej celem jest przede wszystkim kszta∏towanie umiej´tnoÊci: kompleksowego gromadzenia i analizy zdobytej wiedzy oraz formu∏owania spójnych i logicznych wypowiedzi. Praktyczna praca sprawdzajàca Mobilizowanie ucznia do aktywnej i efektywnej pracy, kszta∏towanie i rozwijanie w nim inwencji twórczej oraz pomys∏owoÊci i estetycznej wra˝liwoÊci uzyskuje si´ dzi´ki praktycznym pracom sprawdzajàcym. Polegajà one przede wszystkim na samodzielnym wyszukiwaniu wiadomoÊci, na przyk∏ad na temat igrzysk olimpijskich czy zabytków naszego kraju. W dalszej kolejnoÊci nast´puje realizacja w postaci opracowania plakatu, portfolio, projektu lub innej techniki aktywizujàcej. Praca pisemna Pomiar dydaktyczny Kszta∏towanie zdolnoÊci udzielania d∏u˝szych i przemyÊlanych wypowiedzi umo˝liwia metoda prac pisemnych. Wymaga ona zaj´cia okreÊlonego stanowiska lub wyra˝enia opinii na dany temat, na przyk∏ad: „Jakie osiàgni´cia cywilizacji antycznych sà obecne w naszej kulturze?”. Jej celem jest przede wszystkim rozwijanie zdolnoÊci analizowania zdobytej wiedzy oraz umiej´tnoÊç wyra˝ania w∏asnego zdania. Metoda pomiaru dydaktycznego umo˝liwia jednoczesne sprawdzenie osiàgni´ç wielu uczniów wed∏ug dajàcych si´ potwierdziç regu∏. Jej cel wychowawczy to przede wszystkim mobilizacja uczniów do myÊlenia i efektywnego dzia∏ania. Istotne jest, by zarówno nauczyciel, jak i uczniowie mieli ÊwiadomoÊç, co i dlaczego podlega pomiarowi. Ocenianie Oceniajàc post´py ucznia, nale˝y braç pod uwag´ nie tylko wiedz´ i umiej´tnoÊci, ale równie˝ to, czego jeszcze nie uda∏o mu si´ osiàgnàç. Proces oceniania powinien byç tak zaplanowany, by dawa∏ ka˝demu uczniowi pe∏en obraz jego osiàgni´ç. Umiej´tnoÊci i wiedz´ ucznia ocenia si´ wed∏ug okreÊlonych wymagaƒ oraz wk∏adu pracy. Równie wa˝na jest odpowiednia postawa i aktywnoÊç na lekcji oraz uczestnictwo w szkolnych i pozaszkolnych konkursach i akademiach historycznych. Istotne jest równie˝ branie pod uwag´ zaanga˝owania ucznia w gromadzenie i samodzielne opracowywanie dodatkowych informacji z wykorzystaniem ró˝nych dost´pnych êróde∏. 19 • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie Egipt i Nil • wyjaÊniç, na czym polega politeizm • wymieniç kilka osiàgni´ç Egipcjan • wyjaÊniç zwiàzek pomi´dzy mumifikowaniem zw∏ok a wyobra˝eniami Egipcjan na temat ˝ycia pozagrobowego • wyjaÊniç, na czym polega∏a • wymieniç i opisaç kilku w∏adza despotyczna faraona bogów egipskich • omówiç organizacj´ • na przyk∏adzie piramid paƒstwa faraonów w Gizie opisaç konstrukcj´ • scharakteryzowaç wierzenia i funkcje piramidy staro˝ytnych Egipcjan • poj´cia: w∏adza despotyczna, urz´dnicy, kap∏ani, politeizm • wymieniç kilku bogów, w których wierzyli Egipcjanie • przedstawiç podzia∏ spo∏eczeƒstwa staro˝ytnego Egiptu • poj´cia: Egipt, Nil, faraon, piramida, kap∏ani, mumia • z pomocà nauczyciela wymieniç zaj´cia mieszkaƒców Egiptu 2. Staro˝ytny Egipt Rozdzia∏ I: PIERWSZE CYWILIZACJE • poj´cia: zikkurat, Babilonia, • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç, dlaczego w staro- • oceniç wp∏yw pisma i wynaSumerowie, kodeks poj´ciami ˝ytnoÊci ludzie spisali prawo lazków na rozwój cywilizacji • odpowiedzieç, dlaczego • wyjaÊniç wp∏yw warunków • odszukaç przyk∏ady budowli w postaci kodeksu pierwsze cywilizacje powsta- naturalnych i przyrodniczych • wymieniç cechy pierwszych i sztuki z terenów staro˝ytnej cywilizacji na przyk∏adzie wa∏y nad rzekami Mezopotamii na ˝ycie ludzi Mezopotamii • na podstawie ilustracji • wskazaç na mapie Mezopotacywilizacji sumeryjskiej opisaç zikkurat mi´, Babiloni´, Eufrat i Tygrys • wymieniç osiàgni´cia ludów Mezopotamii • omówiç wp∏yw odkryç i wynalazków na zmian´ trybu ˝ycia • podaç co najmniej jedno plemi´ koczownicze z Azji lub Afryki Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • poj´cia: Mezopotamia, Eufrat, Tygrys, system nawadniajàcy • przy pomocy nauczyciela i ilustracji w podr´czniku opowiedzieç, jak dzia∏a∏ system nawadniajàcy • zaznaczyç na osi czasu wymienione epoki • omówiç zale˝noÊci cz∏owieka od przyrody • wyjaÊniç, czym ró˝ni si´ osiad∏y tryb ˝ycia od koczowniczego Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà 1. ˚ycie w staro˝ytnej Mezopotamii Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà • poj´cia: epoka bràzu, epoka • pos∏ugiwaç si´ poznanymi ˝elaza poj´ciami • wymieniç cechy wyró˝• wymieniç zmiany w sposoniajàce cz∏owieka w Êwiecie bie ˝ycia, które przynios∏y przyrody epoki ˝elaza i bràzu • podaç wynalazki, które wp∏yn´∏y na ˝ycie ludzi w prehistorii Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cia: prehistoria, praludzie, epoka kamienia • opowiedzieç na podstawie ilustracji, jak wyglàdali praludzie Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà Poziom wymagaƒ Zanim zacz´∏a si´ historia Temat lekcji Wymagania edukacyjne Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà 1. Staro˝ytna Grecja • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wyjaÊniç rol´ wielkich rzek w tworzeniu si´ cywilizacji • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • omówiç znaczenie pisma • wymieniç i porównaç ró˝ne rodzaje pisma • wskazaç kilka wspó∏czesnych piktogramów • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie Palestyn´ • scharakteryzowaç religi´ ˚ydów • wymieniç najwa˝niejsze wydarzenia z historii ˚ydów w staro˝ytnoÊci Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie Grecj´ i niektóre jej kolonie • wyjaÊniç, dlaczego Grecy zak∏adali kolonie Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • wskazaç na mapie Chiny, ˚ó∏tà Rzek´, Indus i Mohend˝o Daro • omówiç osiàgni´cia mieszkaƒców Chin • wymieniç cechy wspólne poznanych cywilizacji nadrzecznych • wyjaÊniç wp∏yw Êrodowiska • przedstawiç skutki naturalnego na zaj´cia kolonizacji • wymieniç najwa˝niejsze mieszkaƒców Hellady • omówiç czynniki jednoczàce miasta staro˝ytnej Grecji Hellenów • przygotowaç informacje na temat znalezisk w Mohend˝o Daro • wymieniç paƒstwa le˝àce obecnie nad Indusem • omówiç rol´, jakà odegra∏o • rozró˝niaç rodzaje pisma pismo w rozwoju cywilizacji i narz´dzia pisarskie • wyciàgnàç wnioski dotyczàce • przedstawiç kolejne etapy prze∏omowego znaczenia rozwoju pisma w Europie wynalazku pisma • umieÊciç wydarzenia z dzie- • wyjaÊniç poj´cia Tora i synagoga jów Izraelitów na osi czasu • omówiç ró˝nice mi´dzy wie- • wyt∏umaczyç, dlaczego rzeniami ˚ydów i Egipcjan Biblia jest równie˝ êród∏em historycznym • wymieniç przynajmniej jednà ksi´g´ Starego Testamentu Rozdzia∏ II: ÂWIAT STARO˚YTNYCH GREKÓW • poj´cia: ˚ó∏ta Rzeka, Indus, Mohend˝o Daro • wymieniç kilka osiàgni´ç mieszkaƒców staro˝ytnych Chin • poj´cia: pismo klinowe, pismo obrazkowe, piktogramy, papirus, hieroglify • wskazaç kilka ró˝nic pomi´dzy pismem klinowym, obrazkowym i alfabetycznym • poj´cia: judaizm, Stary Testament, monoteizm, Arka Przymierza, Jerozolima • postacie: Salomona, Abrahama, Moj˝esza • wyt∏umaczyç, na czym polega ró˝nica mi´dzy religià monoteistycznà a politeistycznà Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cia: Hellada, Hellenowie • poj´cia: kolonie, handel, • wymieniç zaj´cia staro˝ytflota nych Greków • na podstawie ilustracji z podr´cznika opisaç prac´ Greków w porcie • wskazaç na mapie Grecj´ • poj´cia: Chiny, Wielki Mur * Nad ˚ó∏tà Rzekà i Indusem • poj´cia: alfabet, pismo • wymieniç ró˝ne rodzaje pisma 4. Pismo – prze∏omowy wynalazek • poj´cia: ˚ydzi, Palestyna, 3. Biblia, dziesi´cioro Staro˝ytni Izraelici przykazaƒ • przy pomocy nauczyciela opowiedzieç o religii ˚ydów Temat lekcji Poziom wymagaƒ • poj´cia: dramat, tragedia, komedia, maski, „Iliada”, „Odyseja”, Dionizje, gimnazjon • postaç Homera • opowiedzieç, dlaczego Grecy tak ch´tnie uprawiali sport • podaç ró˝nice mi´dzy komedià i tragedià • poj´cia: Persja, Macedonia • poj´cia: hellenizm, barbaWojny perskie • postaç Aleksandra Wielkiego rzyƒca, Maraton • wymieniç bitwy Greków i czasy Aleksandra z Persami Wielkiego * 4. • poj´cia: teatr, igrzyska W greckim teatrze sportowe, stadion • na podstawie ilustracji i na stadionie z podr´cznika opowiedzieç o teatrze antycznym • przy pomocy nauczyciela opowiedzieç, jak nale˝y wspó∏czeÊnie zachowywaç si´ na stadionie i w teatrze Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • wyjaÊniç, jak wybitne jed• pos∏ugiwaç si´ poznanymi nostki wp∏ywajà na losy poj´ciami paƒstw • wyjaÊniç, na czym polega∏ • oceniç postaw´ Aleksandra hellenizm Wielkiego wobec podbitych • wskazaç na mapie Persj´, ludów Macedoni´ i Egipt • umieÊciç daty wojen grecko-perskich i wypraw Aleksandra Wielkiego na osi czasu • przedstawiç najwa˝niejsze bitwy, jakie stoczy∏ Aleksander Wielki • wyjaÊniç, jak rozwin´∏a si´ nauka i sztuka po podbojach Aleksandra Wielkiego oraz wymieniç najwa˝niejszych artystów i uczonych z tego okresu • opowiedzieç kilka epizodów z „Iliady” i „Odysei” • wymieniç po jednym tytule greckiej tragedii i komedii • pokazaç na mapie, gdzie odbywa∏y si´ igrzyska w staro˝ytnej Grecji • wskazaç ró˝nice i podobieƒ- • wymieniç inne ni˝ demostwa mi´dzy demokracjà kracja typy ustroju ateƒskà a wspó∏czesnà • spróbowaç scharakteryzowaç • oceniç, jakie cechy powinny ustrój polityczny Polski wyró˝niaç dobrego polityka i obywatela • porównaç wierzenia Greków • wymieniç kilku bohaterów z innymi poznanymi ju˝ mitów greckich religiami i opowiedzieç ich przygody • opowiedzieç, jakà rol´ pe∏ni∏y • scharakteryzowaç Êwiat wyrocznie w ˝yciu Greków pozagrobowy wed∏ug • wyjaÊniç umownoÊç postaci Greków bogów przybierajàcych • podaç najwa˝niejsze oÊrodki cechy ludzkie kultu bóstw greckich Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà • porównaç teatr antyczny • pos∏ugiwaç si´ poznanymi i wspó∏czesny oraz dawne poj´ciami i obecne igrzyska olimpijskie • przedstawiç przebieg • oceniç, jakie znaczenie staro˝ytnych igrzysk w ˝yciu ludzi majà teatr olimpijskich i sport • opowiedzieç o teatrze greckim • umieÊciç dat´ pierwszych igrzysk na osi czasu • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wyjaÊniç, czym by∏y polis • wskazaç na mapie Ateny • wyjaÊniç, na czym polega∏a demokracja ateƒska • poj´cia: polis, obywatel, polityk, agora, zgromadzenie ludowe • postaç Peryklesa • wymieniç niektóre prawa obywatelskie • poj´cia: demokracja, Ateny, Akropol • przy pomocy nauczyciela odpowiedzieç, kto sprawowa∏ w∏adz´ w Atenach 3. W greckiej polis Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wyjaÊniç, czym sà mity • opisaç, jaka by∏a rola wierzeƒ w ˝yciu Greków • podaç ró˝nice pomi´dzy herosami a bogami Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cia: mity, Olimp • poj´cia: mitologia, nektar, • postacie mityczne: Zeusa, ambrozja, herosi, wyrocznie • wymieniç imiona kilku Hery • na podstawie ilustracji z podbogów i dziedziny, którymi r´cznika wymieniç atrybuty si´ opiekowali przedstawionych tam bogów • opowiedzieç na podstawie ilustracji z podr´cznika, jak Grecy wyobra˝ali sobie bogów Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà Poziom wymagaƒ 2. Mity greckie Temat lekcji Wymagania edukacyjne • poj´cia: rzymskie drogi, mosty, termy, forum • na podstawie ilustracji w podr´czniku opisaç Forum Romanum • poj´cia: akwedukty, amfiteatr, Koloseum, bazylika • opowiedzieç, jak wyglàda∏ amfiteatr i co si´ w nim odbywa∏o • wymieniç osiàgni´cia Rzymian • poj´cia: legion, niewolnictwo, • poj´cia: prowincja, imperium, Kartagina gladiator • opowiadaç, skàd pochodzili • opisaç na podstawie niewolnicy i jakie zaj´cia ilustracji w podr´czniku wykonywali uzbrojenie legionisty • poj´cia: republika, konsul, senat • postaç Gajusza Juliusza Cezara • powiedzieç, kto sprawowa∏ w∏adz´ w republice rzymskiej 2. Imperium i jego mieszkaƒcy 3. Osiàgni´cia Rzymian Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • poj´cia: Panteon, kalendarz juliaƒski, prawo rzymskie • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • opisaç osiàgni´cia Rzymian • omówiç rol´ prawa w ˝yciu Rzymian • przedstawiç wp∏yw kultury greckiej na kultur´ rzymskà • samodzielnie wyszukaç informacje na temat zabytków staro˝ytnego Rzymu • wyjaÊniç znaczenie prawa rzymskiego w staro˝ytnoÊci i wspó∏czeÊnie • wyjaÊniç sens powiedzenia „wszystkie drogi prowadzà do Rzymu” • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç dawne poj´ciami i wspó∏czesne znaczenie • wskazaç na mapie prowincje s∏owa prowincja podbite przez Rzym • opowiedzieç, na czym • wyjaÊniç, w jaki sposób polega∏a wymiana kulturalna powsta∏o Imperium w Imperium Rzymskim Rzymskie • przygotowaç plan wycieczki po Forum Romanum • wymieniç najwa˝niejsze budynki publiczne staro˝ytnego Rzymu • przedstawiç osiàgni´cia Rzymian w dziedzinie literatury i sztuki • opisaç walki gladiatorów • scharakteryzowaç wojsko rzymskie • przedstawiç przyczyny powstania Spartakusa • wymieniç wspó∏czesne paƒstwa europejskie, które le˝à na terenie dawnego Imperium Rzymskiego • poj´cia: dyktator, cesarstwo • porównaç republik´ rzymskà • wyjaÊniç poj´cie triumwirat • pos∏ugiwaç si´ poznanymi ze wspó∏czesnà • krótko przedstawiç kampani´ • wymieniç przyczyny upadku Juliusza Cezara w Galii poj´ciami • wskazaç na mapie Pó∏wysep • porównaç republik´ rzymskà republiki rzymskiej Apeniƒski i Rzym i cesarstwo oraz spróbowaç • zaznaczyç na osi czasu wymieniç wady i zalety daty: 753 r. p.n.e., obu systemów 509/508 r. p.n.e., • opowiedzieç, jak funkcjonowa∏a republika rzymska Rozdzia∏ III: W STARO˚YTNYM RZYMIE Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cia: Italia, ∏acina • opowiedzieç legend´ o powstaniu Rzymu Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà 1. Paƒstwo Rzymian Temat lekcji Poziom wymagaƒ Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà Poziom wymagaƒ Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà • poj´cia: w´drówka ludów, wandalizm • na podstawie ilustracji opowiedzieç o zniszczeniu Rzymu przez Wandalów • poj´cie j´zyk grecki • na podstawie ilustracji Dziedzictwo z podr´cznika wymieniç Greków i Rzymian cechy charakterystyczne budowli wzorowanych na antycznych * 5. Podzia∏ imperium i upadek cesarstwa zachodniego • poj´cia: epoka antyczna, j´zyki romaƒskie • wymieniç j´zyki nale˝àce do grupy j´zyków romaƒskich • poj´cia: Hunowie, Wandalowie, Goci, podzia∏ imperium na wschodnie i zachodnie • wskazaç na mapie cesarstwo wschodnie i zachodnie oraz ich stolice • wymieniç nazwy plemion naje˝d˝ajàcych na Rzym w IV i V w. • przedstawiç nowych bogów, którzy pojawili si´ w panteonie rzymskim po podbojach • opowiedzieç o dzia∏alnoÊci Paw∏a z Tarsu i aposto∏a Piotra w Rzymie • opisaç, z jakich ksiàg sk∏ada si´ Nowy Testament i wymieniç czterech ewangelistów Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • oceniç wk∏ad staro˝ytnoÊci poj´ciami w kultur´ wspó∏czesnej • podaç przyk∏ady wp∏ywu Europy • wyszukaç samodzielnie antyku na wspó∏czesnà zabytki, rzeêby, obrazy itp., architektur´ i sztuk´ • wyjaÊniç pochodzenie s∏owa wzorowane na sztuce alfabet antycznej • wymieniç co najmniej jednà sztuk´ greckiego lub rzymskiego dramatopisarza granà obecnie w teatrach • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç, kto i dlaczego • wymieniç co najmniej dwóch poj´ciami podzieli∏ cesarstwo rzymskie cesarzy rzymskich panujà• wskazaç na mapie tereny, • wyjaÊniç i omówiç przyczyny cych w III i IV wieku n.e. upadku Rzymu • przedstawiç wojny z plemioskàd przyby∏y plemiona nami Hunów i Wandalów barbarzyƒców • wyjaÊniç przyj´te znaczenie daty 476 r. • wymieniç przyczyny upadku paƒstwa Rzymian • zaznaczyç na osi czasu daty: podzia∏u cesarstwa na wschodnie i zachodnie oraz dat´ upadku cesarstwa zachodniego • poj´cia: bogowie rzymscy 4. • poj´cia: Nowy Testament, • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç, czym chrzeÊcijaƒ(Jowisz, Junona, Westa), Wierzenia ewangelie, aposto∏owie, poj´ciami stwo ró˝ni si´ od politeischrzeÊcijanie Mesjasz, tolerancja • na podstawie mapki z podRzymian. Poczàtki tycznych wierzeƒ Rzymian • postacie: Jezusa z Nazaretu • opisaç wierzenia Rzymian r´cznika wskazaç: Palestyn´, chrzeÊcijaƒstwa i religii ˚ydów i aposto∏a Piotra • zaznaczyç na osi czasu daty Jerozolim´ oraz miejsca, • scharakteryzowaç wp∏ywy, urodzin i Êmierci Jezusa gdzie dotar∏a religia chrzeÊjakim podlega∏y wierzenia oraz edyktu tolerancyjnego cijaƒska Rzymian • omówiç, kto i dlaczego w Rzymie ch´tnie przyjmowa∏ wiar´ w Chrystusa w poczàtkach istnienia chrzeÊcijaƒstwa • wyjaÊniç przyczyny przeÊladowaƒ chrzeÊcijan Temat lekcji Wymagania edukacyjne Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà • wyjaÊniç rol´ majordomów na dworze Merowingów • scharakteryzowaç sposób organizacji paƒstwa Franków • opowiedzieç o wojnach Karola M∏ota z Arabami • wymieniç kilka miast, w których Karol Wielki za∏o˝y∏ szko∏y, koÊcio∏y i klasztory • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • zaznaczyç na osi czasu daty: 800 r. i 843 r. • wskazaç na mapie paƒstwo Karola Wielkiego oraz terytoria wydzielone na mocy traktatu w Verdun • wyjaÊniç, jakie zmiany w swoim paƒstwie wprowadzi∏ Karol Wielki • poj´cie Frankowie • postaç Karola Wielkiego 3. Paƒstwo Franków • poj´cia: cesarstwo, traktat w Verdun, dynastia Karolingów • postaç Chlodwiga • na podstawie ilustracji z podr´cznika opowiedzieç, dlaczego Karola nazywano „Wielkim” • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • porównaç islam z innymi • wymieniç kilka faktów poj´ciami poznanymi religiami z ˝ycia Mahometa • wskazaç na mapie Pó∏• zaprojektowaç wzór arabeski • wyjaÊniç, czym jest Koran • wymieniç kilka wspó∏czeswysep Arabski i Mekk´ i z ilu cz´Êci si´ sk∏ada • zaznaczyç na osi czasu 622 r. • przygotowaç krótkà notatk´ nych paƒstw, w których • wyjaÊniç, czym dla wyznawo Grenadzie religià dominujàcà jest islam ców islamu jest data 622 r. • wyjaÊniç, w jaki sposób Arabowie odnosili si´ do podbitej ludnoÊci • przedstawiç, jakie paƒstwa le˝à obecnie na terenie dawnego cesarstwa bizantyƒskiego • wymieniç cechy Êwiàtyni bizantyƒskiej • wyjaÊniç nazw´ Konstantynopol Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • poj´cia: Arabowie, islam, • poj´cia: Koran, meczet, muzu∏manie Mekka, Allach • postaç Mahometa • wymieniç g∏ówne za∏o˝enia • opowiedzieç na podstawie islamu • podaç kilka osiàgni´ç ilustracji z podr´cznika, jak Arabów wyglàda∏a karawana kupiecka • podaç na podstawie podr´cznika najbardziej charakterystyczne cechy sztuki arabskiej Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà 2. Arabowie Rozdzia∏ IV: POCZÑTEK ÂREDNIOWIECZA Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cia: Bizancjum, • poj´cia: patriarcha, ikona, • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wskazaç ró˝nice pomi´dzy Konstantynopol, prawomozaika, Hagia Sophia, cerkiew poj´ciami katolicyzmem i prawos∏a• podaç kilka przyk∏adów • wyjaÊniç, jaki wp∏yw na s∏awie wiem • postaç Justyniana I Wielkiego osiàgni´ç Bizantyƒczyków wzrost znaczenia Konstanty- • wymieniç skutki podzia∏u • przy pomocy nauczyciela • wymieniç zmiany, jakie chrzeÊcijaƒstwa nopola mia∏o jego po∏o˝enie wprowadzi∏ Justynian I Wielki • zaznaczyç na osi czasu daty wyjaÊniç, co to jest prawow cesarstwie podzia∏u chrzeÊcijaƒstwa s∏awie • wskazaç na mapie oraz okreÊ(1054 r.) oraz upadku Bizanliç po∏o˝enie cesarstwa bizancjum (1453 r.) tyƒskiego i Konstantynopola Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà 1. Cesarstwo bizantyƒskie Temat lekcji Poziom wymagaƒ • poj´cia: wyprawy krzy˝owe, zakony rycerskie, Palestyna • przy pomocy nauczyciela wyjaÊniç, jakà rol´ pe∏ni∏y zakony rycerskie w Ziemi Âwi´tej * • wyjaÊniç, co u∏atwi∏o wikingom ˝eglug´ • opisaç ˝ycie i wierzenia Skandynawów • wyjaÊniç, dlaczego w∏adcy wikingów zdecydowali si´ przyjàç chrzeÊcijaƒstwo • poj´cia: Prusowie, zjazd gnieênieƒski, koronacja • postacie: Boles∏awa Chrobrego, Ottona III, biskupa Wojciecha 2. Panowanie Boles∏awa Chrobrego • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie siedziby plemion polskich • opowiedzieç, jak powsta∏o paƒstwo polskie • wyjaÊniç, jakà rol´ spe∏niali duchowni w paƒstwie Mieszka I • poj´cie arcybiskupstwo • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • przedstawiç rol´ misji biskupa poj´ciami Wojciecha w Prusach • wskazaç na mapie Gdaƒsk, • opowiedzieç o zjeêdzie Prusy, Gniezno w Gnieênie • poj´cia: plemiona polskie, • poj´cia: gród, dynastia chrzest Polski, Gniezno Piastów • postacie: Mieszka I i Dobrawy • wymieniç plemiona, które • na podstawie podr´cznika da∏y poczàtek paƒstwu opisaç wyglàd grodu z przepolskiemu • zapami´taç i zaznaczyç ∏omu X i XI wieku na osi czasu dat´ 966 r. • opowiedzieç, jak dawniej odbywa∏ si´ chrzest Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç rol´ chrzeÊcijaƒpoj´ciami stwa i papie˝a w Êrednio• wskazaç na mapie Palestyn´ wiecznej Europie i inne miejsca wypraw krzy˝owych • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie kraje skandynawskie oraz miejsca, do których dop∏yn´li wikingowie • wymieniç wspó∏czesne paƒstwa skandynawskie Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà Poziom wymagaƒ • scharakteryzowaç zakony: Krzy˝aków, joannitów i templariuszy • wymieniç co najmniej dwa miasta w Ziemi Âwi´tej nale˝àce do Królestwa Jerozolimskiego • scharakteryzowaç najwa˝niejszych bogów skandynawskich • wymieniç miejsca kultu w Skandynawii • wymieniç jedno miasto za∏o˝one podczas wypraw wikingów Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • wyjaÊniç znaczenie m´czeƒ- • przedstawiç ˝ycie Êwi´tego skiej Êmierci biskupa Wojciecha Wojciecha dla ustanowienia arcybiskupstwa w Gnieênie • uzasadniç, ˝e chrzest Polski • przedstawiç cechy religii mia∏ zasadnicze znaczenie s∏owiaƒskich dla losów narodu i paƒstwa • wymieniç dwa miasta, które istnia∏y w Polsce polskiego • okreÊliç, czy region, w X i XI wieku w którym mieszka uczeƒ, le˝y w granicach dawnego paƒstwa Mieszka I Rozdzia∏ V: POLSKA ZA PIERWSZYCH PIASTÓW • poj´cia: krucjata, Ziemia Âwi´ta • wymieniç przyczyny krucjat • poj´cia: sagi, Odyn, runy • odpowiedzieç, dlaczego wikingowie podejmowali si´ niebezpiecznych wypraw • opowiedzieç o warunkach naturalnych Skandynawii Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà 1. Jak powsta∏o paƒstwo polskie? Pielgrzymki i wyprawy krzy˝owe • poj´cia: wikingowie, Skandynawia, drakkar • przy pomocy ilustracji z podr´cznika opisaç ∏ódê wikingów Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà 4. Wikingowie Temat lekcji Wymagania edukacyjne • uzasadniç, ˝e zjazd gnieênieƒski i koronacja Boles∏awa Chrobrego mia∏y du˝e znaczenie dla losów Polski • oceniç znaczenie zjazdu w Gnieênie dla usamodzielnienia si´ KoÊcio∏a w Polsce Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà • wymieniç co najmniej dwóch synów Boles∏awa Krzywoustego • opowiedzieç o wojnach prowadzonych przez Boles∏awa Krzywoustego Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • poj´cia: wielki mistrz, zakon • poj´cie Pomorza • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • oceniç dzia∏alnoÊç Krzy˝aków • opowiedzieç o budowie i roli i ich polityk´ na podbitych krzy˝acki, zakony rycerskie, Gdaƒskiego poj´ciami Malborka w paƒstwie Prusowie • odpowiedzieç, dlaczego • wskazaç na mapie ziemi´ terenach krzy˝ackim • postaç Konrada • oceniç, jak decyzja Konrada • wymieniç kolejne etapy eksKonrad Mazowiecki sprowache∏miƒskà, paƒstwo krzyMazowieckiego Mazowieckiego wp∏yn´∏a pansji zakonu krzy˝ackiego dzi∏ Krzy˝aków do Polski ˝ackie, Pomorze Gdaƒskie • na podstawie ilustracji na dalsze losy Polski na ziemiach polskich i Malbork • zaznaczyç na osi czasu daty: • wyjaÊniç, jakie znaczenie opisaç zamek krzy˝acki 1226 r. i 1308 r. dla Polski mia∏a utrata • wskazaç pozytywne i negaPomorza Gdaƒskiego tywne skutki sprowadzenia Krzy˝aków do Polski • opowiedzieç, jak zorganizowane by∏o paƒstwo krzy˝ackie • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • dokonaç oceny rozbicia poj´ciami dzielnicowego • wskazaç na mapie granice Polski w XII wieku • zaznaczyç na osi czasu dat´ 1138 r. • wyjaÊniç, na jakich zasadach Boles∏aw Krzywousty podzieli∏ Polsk´ • wymieniç skutki rozbicia dzielnicowego • zaznaczyç na osi czasu daty: 1000 r. i 1025 r. • wymieniç postanowienia zjazdu w Gnieênie • omówiç, jak wyobra˝a∏ sobie Europ´ Otton III Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà 4. W paƒstwie krzy˝ackim • poj´cia: dzielnica senioralna, senior • wymieniç osiàgni´cia Boles∏awa Krzywoustego • opowiedzieç, dlaczego Boles∏aw podzieli∏ Polsk´ Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cia: testament Boles∏awa Krzywoustego, rozbicie dzielnicowe • postaç Boles∏awa Krzywoustego Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà 3. Boles∏aw Krzywousty i jego testament Temat lekcji Poziom wymagaƒ • poj´cia: Mongo∏owie, Tatarzy, • na podstawie ilustracji opo• pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç, dlaczego Mongowiedzieç o bitwie pod Legnicà bitwa pod Legnicà poj´ciami ∏owie odnosili zwyci´stwa • postaç Henryka Pobo˝nego • zaznaczyç na osi czasu dat´ nad wojskami europejskimi 1241 r. • wyjaÊniç pochodzenie legendy o Lajkoniku * • opowiedzieç o najazdach Mongo∏ów na Polsk´ • poj´cia: Litwa, Jagiellonowie • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç, dlaczego dosz∏o • przedstawiç na podstawie poj´ciami do zawarcia unii polskopodr´cznika pokrewieƒstwo • wskazaç na mapie Polsk´, -litewskiej i jakie by∏o jej Piastów i Andegawenów Litw´ i ich sàsiadów znaczenie • wymieniç warunki unii • zaznaczyç na osi czasu dat´ w Krewie 1385 r. • poj´cie unia • postacie: Jadwigi, W∏adys∏awa Jagie∏∏y • wymieniç typy unii, jakie mogà zawieraç paƒstwa mi´dzy sobà oraz podaç typ unii, jaka zosta∏a zawarta w Krewie • opowiedzieç o bitwie pod • wymieniç czynniki, które pomog∏y zjednoczyç paƒP∏owcami • wymieniç kilka zamków, które stwo polskie • wyjaÊniç, jakà rol´ w zjednopowsta∏y w Polsce za czasów czeniu ziem polskich odeKazimierza Wielkiego gra∏ W∏adys∏aw ¸okietek • oceniç polityk´ wewn´trznà i zagranicznà Kazimierza Wielkiego 2. Polska w unii z Litwà • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie teren paƒstwa polskiego w XIV w. • zaznaczyç na osi czasu daty: 1320 r. i 1364 r. • wyjaÊniç sens powiedzenia, ˝e król Kazimierz „zasta∏ Polsk´ drewnianà, a zostawi∏ murowanà” • poj´cia: spisanie prawa, Kujawy, Wielkopolska, Ma∏opolska • odpowiedzieç, dlaczego króla Kazimierza nazwano Wielkim • wymieniç reformy Kazimierza Wielkiego • opowiedzieç, jak handlowano w Krakowie w czasach Kazimierza Wielkiego • poj´cie Akademia Krakowska • postacie: W∏adys∏awa ¸okietka i Kazimierza Wielkiego • opisaç prac´ górników w kopalni soli na podstawie ilustracji Rozdzia∏ VI: ZJEDNOCZONA POLSKA 1. Pod rzàdami ostatnich Piastów Najazdy Mongo∏ów • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç ró˝nice pomi´dzy poszczególnymi stanami • wyjaÊniç, jakà rol´ pe∏ni∏ KoÊció∏ katolicki w Êredniowiecznej Europie Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • omówiç znaczenie KoÊcio∏a • przedstawiç cechy spo∏ew Êredniowieczu czeƒstwa Êredniowiecza • wyjaÊniç, jakie czynniki polina przyk∏adzie Niemiec • opowiedzieç o wybranym tyczne i kulturalne ∏àczy∏y Êredniowiecznym mieÊcie – Êredniowiecznà Europ´ polskim lub europejskim • wymieniç trzy europejskie uniwersytety, które powsta∏y w Êredniowieczu • poj´cia: feudalizm, stan, rycerstwo, mieszczaƒstwo, ch∏opstwo, duchowieƒstwo, cech, uniwersytet • wymieniç istniejàce w Êredniowieczu stany • opowiedzieç o Êredniowiecznym mieÊcie i jego mieszkaƒcach Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà • poj´cia: papie˝, cesarz • wymieniç poszczególne elementy drabiny feudalnej na podstawie ilustracji w podr´czniku Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà 5. W Êredniowiecznej Europie Temat lekcji Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà Poziom wymagaƒ Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà Wymagania edukacyjne • poj´cia: papier, druk, pergamin • opowiedzieç na podstawie ilustracji, jak powstawa∏a Êredniowieczna ksi´ga Âredniowieczne ksi´gi * • pos∏ugiwaç si´ poznanymi poj´ciami • wskazaç na mapie Grunwald, ˚mudê, Prusy Królewskie i Prusy Zakonne • zaznaczyç na osi czasu daty 1410 r., 1454 r. i 1466 r. • wymieniç postanowienia I i II pokoju toruƒskiego Uczeƒ zna, rozumie, potrafi: Rozszerzajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dobrà Wykraczajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ celujàcà • wskazaç na mapie zmiany • wymieniç jednà choràgiew po II pokoju toruƒskim grunwaldzkà ze strony • omówiç skutki wojen polskiej i jednà ze strony z Krzy˝akami krzy˝ackiej • oceniç, czy wielkie zwyci´• podaç postanowienia stwa wojenne zawsze przytraktatów pokojowych noszà du˝e korzyÊci zawartych z Krzy˝akami • uzasadniç znaczenie po bitwie grunwaldzkiej ponownego przy∏àczenia do i wojnie trzynastoletniej Polski Pomorza Gdaƒskiego Dope∏niajàcy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ bardzo dobrà • poj´cia: skryptorium, inkaust, kopista, kronika, rocznik, psa∏terz • opowiedzieç, jak dzisiaj korzysta si´ z biblioteki Wymagania edukacyjne opracowa∏a mgr Teresa Kowalewska – doradca metodyczny historii i WOS-u. • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • porównaç sposób powsta• opisaç na przyk∏adzie miniapoj´ciami wania ksià˝ek dawniej i dziÊ tur z „Codex Manesse” • wyjaÊniç, czym dla historyka • wyjaÊniç rol´ klasztorów charakterystyczne cechy sà kroniki i roczniki w tworzeniu bibliotek ksiàg Êredniowiecznych • opisaç, jak funkcjonowa∏a i przepisywaniu ksiàg biblioteka klasztorna • postaç Galla Anonima • poj´cia: styl romaƒski, styl • pos∏ugiwaç si´ poznanymi • wyjaÊniç, jakà rol´ w Êre• podaç dwa miasta w Polsce dniowieczu odgrywa∏y obrazy gotycki, sklepienie, poj´ciami i dwa w Europie, w których przypory, tryptyk • podaç cechy stylów: romaƒi rzeêby o treÊci religijnej znajdujà si´ gotyckie katedry • wskazaç na podstawie ilu• przygotowaç i przedstawiç • wymieniç co najmniej jedno skiego i gotyckiego oraz stracji podobieƒstwa i ró˝nice informacje na temat zabytpolskie miasto, w którym porównaç je ze sobà pomi´dzy poznanymi Êre• wyjaÊniç, dlaczego Êrednioków romaƒskich i gotyckich znajduje si´ zamek dniowiecznymi budowlami wieczni rycerze budowali w swojej miejscowoÊci krzy˝acki (oprócz Malborka) obronnymi zamki i regionie • poj´cia: zamek, witra˝e, katedra • opisaç na podstawie ilustracji w podr´czniku budowle w stylu romaƒskim i gotyckim 4. Zamki i koÊcio∏y Podstawowy spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dostatecznà • poj´cie bitwa pod Grunwal- • poj´cia: ˚mudê, wojna trzydem nastoletnia, Prusy Zakonne, • postacie: Ulricha von Prusy Królewskie • wymieniç przyczyny wojen Jungingena, Witolda, z Krzy˝akami Kazimierza Jagielloƒczyka • opisaç rycerza polskiego • opowiedzieç o bitwie i krzy˝ackiego na podstawie pod Grunwaldem ilustracji w podr´czniku Konieczny spe∏nienie wymagaƒ pozwala wystawiç ocen´ dopuszczajàcà 3. Wojny polsko-krzy˝ackie w XV wieku Temat lekcji Poziom wymagaƒ
