Spis treści - CONTENTS i streszczenie

SPIS TREŚCI - CONTENS
Wacław Adamczyk: Narodowy Program Foresight ,,Polska 2020” – The National Foresight
Programme ,,Poland 2020”. 113
Artur Michałowski: Metodologiczne i teoriopoznawcze podstawy ekonomicznej analizy
procesów gospodarowania środowiskiem – Methodological and theory-cognitive principles of
the economic analysis of environmental management processes. 118
Kazimierz Bandarzewski: Oddziaływanie zasady rozwoju zrównoważonego na instrumenty
rozwoju lokalnego i regionalnego – The impact of the sustainable development principle on
the instruments of regional and local development. 127
Joanna Wyciślik: Katalog Polskich Norm 2008 – Catalogue of Polish Norms 2008. 135
Grzegorz Dobrowolski: Oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć polegających na
wydobywaniu kopalin ze złóż – Environmental impact assessments of investments consisting
in extracting fossils from beds. 136
Zdzisława Piątek: Zrównoważony rozwój jako "czarowanie świata" – Sustainable
development as „bewitching the world” – polemic comments. 140
Stefan Konstańczak: “Zielona” Teoria – The „Green” Theory. 144
Magdalena Wojnarowska: Świadomość ekologiczna - moda czy wynik edukacji społecznej
– Environmental awareness - a fashion or an effect of environmental education. 148
Joanna Wyciślik: Pokaz mobilnego laboratorium – Demonstration of a mobile laboratory.
153
Jolanta Pająk, Bożena Nowak, Sylwia Łabużek: Biodegradacja wybranych polimerów
syntetycznych – Biodegradation of selected synthetic polymers. 154
Konferencje, targi, wystawy – Conferences, Trade Fairs and Exhibitions
Andrzej Kiepas: III polsko-niemiecka konferencja - Zrównoważony rozwój. Od naukowego
badania do politycznej strategii – III Polish-German Conference: Sustainable Development.
From scientific research to policy strategy. 160
Piotr Czaja: Zgazowanie węgla - fakty i szanse – Gasification of coal – facts and prospects.
161
Paweł Szudra: Problemy edukacji w warunkach globalizacji – Problems of education in the
era of globalization. 164
Studencki ambasador rozwoju zrównoważonego – Student ambassador of sustainable
development. 111
STRESZCZENIA – SUMMARIES
Wacław Adamczyk: Narodowy Program Foresight ,,Polska 2020”. W artykule
scharakteryzowano podejście foresight a także przedstawiono strukturę Narodowego
Programu Foresight Polska 2020. Zwrócono uwagę na priorytety technologii środowiskowych
w problematyce zrównoważonego rozwoju, realizowanej jako pole badawcze NPF Polska
2020.
Artur Michałowski: Metodologiczne i teoriopoznawcze podstawy ekonomicznej analizy
procesów gospodarowania środowiskiem. Celem niniejszego opracowania jest próba
przedstawienia metodologicznych i teoriopoznawczych podstaw ekonomicznej analizy
procesów gospodarowania środowiskiem. Problematyka środowiska przyrodniczego pojawia
się w twórczości ekonomicznej prekursorów obiektywnej teorii wartości Petty'ego i
Cantillona oraz w poglądach fizjokratycznych. Ponadto w dziewiętnastowiecznej teorii
ekonomii powstały poglądy odbiegające od jej głównego nurtu. Reprezentowali je tacy
przedstawiciele ekonomii, jak Mill i Say. Mill był pierwszym ekonomistą, który wyszedł poza
tradycyjne pojmowanie środowiska przyrodniczego jako źródła zasobów naturalnych.
Podkreślał ogólne znaczenie środowiska dla jakości życia człowieka. Jego zainteresowania
dotyczyły w szczególności walorów rekreacyjnych, psychologicznych i estetycznych
środowiska przyrodniczego. Z kolei Say wprowadza pojęcie usług produkcyjnych czynników
naturalnych i jako pierwszy z przedstawicieli ekonomii klasycznej dostrzega problem
zanieczyszczenia środowiska. Z czasem nastąpiły dalsze zmiany w obrębie ekonomii, które
miały umożliwić jej lepsze rozpoznanie i analizę zjawisk oraz procesów powstających w
systemie gospodarka-środowisko. Zmiany te miały umożliwić formułowanie metod i
instrumentów za których pomocą można by ograniczać ekologiczne skutki działalności
gospodarczej czy innych czynników społeczno-ekonomicznych. Szczególną rolę odegrały:
• systemowe analizy zależności związków pomiędzy gospodarką i środowiskiem oparte
na prawie zachowania masy i tablicach przepływów międzygałęziowych, a także
analizie entropijno-energetycznej działalności gospodarczej,
• zastosowanie teorii efektów zewnętrznych i teorii dóbr publicznych w analizie
problemów ekologicznych.
Wszechstronne harmonizowanie działań gospodarczych z możliwościami środowiska
przyrodniczego warunkuje rozwijana obecnie teoria rozwoju zrównoważonego i trwałego.
Strategia rozwoju zrównoważonego realizuje wymiar ekonomiczny, społeczny (kulturowy,
demograficzny, etyczno-aksjologiczny, świadomościowy) i ekologiczny (środowiskowy). Na
obecnym etapie badań przez pojęcie rozwoju zrównoważonego należy rozumieć taki sposób
prowadzenia działalności gospodarczej, kształtowania i wykorzystania potencjału środowiska
i taką organizację życia społecznego, które zapewnią trwałość użytkowania zasobów
przyrodniczych, dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów produkcyjnych, systemów
zarządzania oraz poprawę (w pierwszym okresie), a następnie zachowanie wysokiej jakości
życia.
Kazimierz Bandarzewski: Oddziaływanie zasady rozwoju zrównoważonego na
instrumenty rozwoju lokalnego i regionalnego. Autor rozważa czy obowiązujące
rozwiązania normatywne ustanawiają zasadę rozwoju zrównoważonego jako priorytet w
odniesieniu do działań administracji publicznej, a w szczególności samorządowej,
podejmowanych w zakresie rozwoju lokalnego i regionalnego. Artykuł obejmuje analizę
najważniejszych instrumentów prawnych o charakterze abstrakcyjnym i generalnym,
służących realizacji i określających znaczenie oraz sposób implementacji tej zasady.
Grzegorz Dobrowolski: Oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć polegających
na wydobywaniu kopalin ze złóż. Dostosowanie polskiego prawa do wymagań
prawodawstwa Wspólnot Europejskich stwarza wiele problemów interpretacyjnych. W
znacznym stopniu dotyczy to instytucji ocen oddziaływania na środowisko
Zdzisława Piątek: Zrównoważony rozwój jako "czarowanie świata" - uwagi polemiczne.
Autorka podejmuje polemikę z Marią Mendel, Małgorzatą Puchowską i Sylwestrem Zielką
autorami artykułu "Zrównoważony rozwój :"Czarowanie świata" ciągle i dla wszystkich
dobrego?", zamieszczonym na łamach Problemów Ekologii w nrze 3/2008. Autorka uważa,
ze artykuł był zamierzoną prowokacją, a twierdzenie, że zrównoważony rozwój jest społeczną
praktyką dążenia do wszechogarniającej trwałości świata dobrego dla wszystkich form życia,
które się nań składają jest obezwładniającym nieporozumieniem.
Stefan Konstańczak: “Zielona” Teoria. Autorem powstałej kilkanaście lat temu “zielonej”
teorii jest Alain Lipietz – poseł do Parlamentu Europejskiego z Francji. Jego zdaniem
radykalizm ekologiczny stanowi największe zagrożenie dla cywilizacji, ponieważ może
wywołać kryzys podobny do wielkich rewolucji. Aby złagodzić ten radykalizm konieczna jest
nowa wizja ekologicznej gospodarki i polityki. Nowy porządek wartości na nową erę
zaproponował znany filozof Robert Goodin.
Punktem wyjścia jest przekonanie, że wartości ekologiczne stanowią podstawę każdej wizji
porządku świata. Pozwala to na przyciągnięcie szerokich rzesz ludzi. Ludzkość ma do wyboru
trzy systemy: neo-liberalny - którego wartości zależą od stopnia zaspokojenia potrzeb
konsumenta, socjalistyczny, w którym wartości powiązane są z procesem produkcji i ludzkiej
pracy, oraz „zieloną” teorię, która łączy wartości z atrybutami zgodności z naturą.
“Zielona” teoria zakłada możliwość połączenia wydajności z moralnością. Innymi słowy
politycy i kapitaliści mogą postępować w sposób pro-ekologiczny. W obecnych czasach
ludzkość nie ma innej możliwości wyboru drogi rozwoju. Dlatego ochrona nie-ekologicznego
funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki (np. elektrownie opalane węglem) może nie dać
szansy rozwoju przyszłym społeczeństwom.
Magdalena Wojnarowska: Świadomość ekologiczna - moda czy wynik edukacji
społecznej. Celem artykułu jest próba zbadania świadomości ekologicznej studentów
Krakowa. Badanie zostało przeprowadzone na próbie N liczącej 100 studentów. W pierwszej
części artykułu poddano analizie zagadnienie wpływu edukacji społecznej na poziom
świadomości ekologicznej. W drugiej jego części omówiono wyniki i przedstawiono wnioski
z badanego zakresu. Dotyczyły one rozpoznawalności ekoznaków, poparcia oraz
zaangażowania w kampanie ekologiczne, a także wpływu nazwy towaru na jego wybór.
Cechą charakterystyczną postaw była rozbieżność między zachowaniami deklarowanymi a
realnymi w sferze ekologicznej.
Jolanta Pająk, Bożena Nowak, Sylwia Łabużek: Biodegradacja wybranych polimerów
syntetycznych. W artykule przedstawiono syntetyczne, trudno degradowalne polimery, takie
jak polietylen i poli(tereftalan etylenu) najczęściej stosowane do produkcji różnego typu
opakowań. Zwrócono uwagę na sposoby modyfikacji polimerów, które przyspieszają ich
biodegradację. Omówiono udział makro– i mikroorganizmów w rozkładzie biologicznym tak
przygotowanych tworzyw. Opisano również poliester Bionolle®, jako przykład łatwo
degradowalnego polimeru syntetycznego.
SUMMARIES
Wacław Adamczyk: The National Foresight Programme ,,Poland 2020”. The article
characterises the foresight approach and presents the structure of the National Foresight
Programme Poland 2020 (NPF Poland 2020). Attention has been paid to the priorities of the
environmental technologies in sustainable development – one of the research areas of the NPF
Poland 2020.
Artur Michałowski: Methodological and theory-cognitive principles of the economic
analysis of environmental management processes. The study attempts to present the
methodological and theory-cognitive principles of the economic analysis of environmental
management processes. The issue of natural environment occurs in the economic works of the
precursors of Petty’s and Cantillon’s objective theory of values as well as in physiocratic
views. Moreover, in the 19th century theory of economy some views were created which
divagated
from the main trend. They were expressed by such representatives as Mill and Say. Mill was
the first economist who went beyond the traditionally understood term environment as a
source of natural resources. He underlined the general importance of the environment as the
quality of life for humans. He was especially interested in the recreational, psychological and
esthetic qualities of the environment. Say in turn introduced the term of productive services of
the natural factors and as the first among the representatives of the classical economy
recognised the issue of environmental contamination. In the span of time some further
changes took place in the economy science which enabled a better recognition and analysis of
the phenomena and processes taking place within the economy-environment system. These
changes allowed developing methods and instruments which can be used to reduce the
environmental effects of economic activities or other social-economic factors. Among them a
special role has been played by:
• systemic relationship analyses of the relations between economy and environment
based on the law of mass conservation and input-output tables as well as the entropyenergy analysis of economic activities,
• application of the theory of external effects and theory of public goods in the analysis
of environ mental issues.
The currently developed theory of sustainable development determines a comprehensive
harmonisation of the economic activities with the capacities of the natural environment. The
strategy of sustainable development realises the economic, social (cultural, demographic,
ethic-axiological, awareness) and ecological (environmental) dimensions. At the current state
of research, the term sustainable development should be understood as a way of performing
economic activity, developing and using the capacities of the environment and such an
organisation of the social life which ensure a sustainable use of the natural resources, dynamic
development of new-quality production processes, management systems together with
improving at the initial stage and maintaining high quality of life.
Kazimierz Bandarzewski: The impact of the sustainable development principle on the
instruments of regional and local development. The author ponders if the effective legal
regulations enact the principle of sustainable development as a priority in the activities of the
public administration, especially local governments, addressing local and regional
development. The article comprises also an analysis of the most important legal tools of
abstract and general character which help implement, realize, and define the meaning as well
as interpret the sustainable development principle.
Grzegorz Dobrowolski: Environmental impact assessments of investments consisting in
extracting fossils from beds. Adoption of Polish law to the requirements of the EU
regulations poses a number of interpretation problems. To a large extend the institution of
environmental impact assessment has been affected by this issue.
Zdzisława Piątek: Sustainable development as „bewitching the world” – polemic
comments. The author initiates polemics with Maria Mendel, Małgorzata Puchowska and
Sylwester Zielka – authors of the article entitled ”Sustainable development: ”Bewitching the
world” still beneficial for everybody?” published in the issue no. 3/2008 of „Problemy
Ekologii”. The author claims that the article was an intended provocation and a statement that
sustainable development is a social practice aimed at an all-embracing sustainability of the
world beneficial for all forms of life which are part of it is an overpowering
misunderstanding.
Stefan Konstańczak: The „Green” Theory. The “Green” Theory was formulated a dozen
years ago by the French member of the European Parliament Alain Lipietz. According to the
author the greatest threat to civilization is the ecological radicalismwhich is able to trigger a
crisis similar to great revolutions. In order to blunt this radicalism, a new vision of
environmental economics and policy is required. A well known philosopher Robert Goodin
proposed the new values order for the new era.
The starting point is the conviction that any vision of world order must be based on
environmental values. This allows attracting the broad masses of people. Humanity has a
choice of three systems: neo–liberal, the value of which depends on the level of consumer
satisfaction, socialist, in which values are connected with the process of production of a
human and work related to it, and finally the "Green" Theory which the value associates with
attributes of naturalness.
The Green Theory assumes that it is possible to combine efficiency with morality. In other
words, assumes that the politicians and capitalists may act in a pro–ecological way. Today,
humanity is faced with no other way of progress. Therefore, a protection of non–ecological
way of functioning of society and the economy (for example: coal power station) can result in
damaging prospects of each society.
Magdalena Wojnarowska: Environmental awareness – a fashion or an effect of
environmental education. The article presents an attempt to investigate the environmental
awareness of students in Cracow. A group of 100 students were subject of the study. An
analysis of the public education impact on the level of environmental awareness is presented
in the first part of the article. Results of the conducted study and their discussion are presented
in the second part. The study was mainly focused on the recognition of the eco-labels, support
and involvement in environmental campaigns and the influence of the product’s name on its
selection. The discrepancy between the declared attitude and the actual one has been dentified
as the main feature of the environmental behaviour.
Jolanta Pająk, Bożena Nowak, Sylwia Łabużek: Biodegradation of selected synthetic
polymers. The article presents synthetic, slow–biodegradable polymers such as polyethylene,
and polyethylene terephthalate, which are mos frequently used for producing packages.
Alternatives of modifying the polymers to enhance their biodegradation are addressed. The
participation of macro– and micro–organisms in the biodegradation processes of the modified
polymers is described. The Bionolle® polyester is presented as an example of an easily
biodegradable synthetic polymer.