Wiadomości gospodarcze z Litwy Nr 36/2014 (01 – 07.09.2014)

Wiadomości gospodarcze z Litwy Nr
36/2014 (01 – 07.09.2014)
2014-09-23 12:22:48
2
MAKROEKONOMIA Minimalny wzrost bezrobocia Oficjalna stopa bezrobocia na początku września br. wynosiła 8,9
% i była o 0,1 pkt. procentowego wyższa niż na początku sierpnia. Wg danych Litewskiej Giełdy Pracy, w dniu 1
września br. w kraju było 162,3...
MAKROEKONOMIA
Minimalny wzrost bezrobocia
Oficjalna stopa bezrobocia na początku września br. wynosiła 8,9 % i była o 0,1 pkt. procentowego wyższa niż na
początku sierpnia. Wg danych Litewskiej Giełdy Pracy, w dniu 1 września br. w kraju było 162,3 tys. oficjalnie
zarejestrowanych bezrobotnych. Wśród młodzieży w wieku do 25 lat liczba bezrobotnych wynosiła 16,3 tys. osób.
Największą stopę bezrobocia zarejestrowano w rejonach olickim (lit. Alytaus) – 16,4 %, łoździejskim (lit. Lazdijų) –
16,2 % oraz ignalińskim (lit. Ignalinos) – 16,1 %. Najniższe bezrobocie odnotowano w rejonach: Neringi – 3,4 %,
Kretingi – 4,3 %, elektreńskim (lit. Elektrėnų) – 4,8 % oraz trockim (lit. Trakų) – 5,3 %. Wśród dużych miast
najwyższe bezrobocie pozostawało w Poniewieżu – 9,6 %, a najniższe zanotowano w Szawlach – 5,9 %. (Lietuvos
žinios, 06.09.2014)
Litwa zabiega o rekompensatę od UE
Litwa prosi Komisję Europejską o rekompensatę w wysokości 46 mln EUR na pokrycie strat wynikających z
rosyjskiego embarga. Minister rolnictwa Virginija Baltraitienė stwierdziła, że wsparcie zostanie przeznaczone dla
producentów mleka, hodowców zwierząt i warzyw. Minister wyraziła nadzieję, że uda się uzyskać przynajmniej
część z tej kwoty, gdyż Bruksela postrzega Litwę jako kraj, który najbardziej ucierpiał od rosyjskich sankcji.
Finansowanie zostanie przeznaczone dla rolników, a nie dla przetwórców. (Lietuvos rytas, 06.09.2014)
Niemałe różnice w wynagrodzeniach
Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto w II kwartale br., w porównaniu z I kwartałem, zwiększyło się we
wszystkich okręgach Litwy. Największy wzrost odnotowano w regionie poniewieskim (lit. Panevėžio, o 3,6 %),
szawelskim (lit. Šiaulių) i tauroskim (lit. Tauragės) – po 2,9 %. Największe średnie wynagrodzenie w II kwartale
odnotowano w regionie wileńskim (2624,4 LTL), kłajpedzkim (2321,8 LTL) oraz kowieńskim (2266,5 LTL),
natomiast najniższe – w regionie tauroskim (1912,6 LTL). (Lietuvos rytas, 05.09.2014)
Awans w rankingu konkurencyjności
W najnowszym rankingu konkurencyjności gospodarek (Global Competetiveness Repost 2014 - 2015),
opracowanym przez Światowe Forum Ekonomiczne (World Economic Forum), Litwa zajęła 41 miejsce wśród 144
państw świata. W ciągu roku Litwa awansowała o 7 pozycji. Najbardziej konkurencyjną gospodarką pozostała
Szwajcaria, na drugiej i trzeciej pozycji uplasowały się Singapur i USA. Łotwa w ciągu roku awansowała z 52
miejsca na 42 pozycję, a Estonia – z 32 miejsca na 29. (Lietuvos rytas, 04.09.2014)
Minimalne wynagrodzenie zwiększy się o 10 EUR
Liderzy partii tworzących koalicję rządową uzgodnili, że z początkiem października minimalne miesięczne
wynagrodzenie zwiększy się o 35 LTL albo o 10 EUR i będzie wynosiło 1035 LTL (300 EUR). Wg premiera
Algirdasa Butkevičiusa, zwiększenie minimalnego wynagrodzenia z początkiem roku, gdy zostanie wprowadzone
euro, może spowodować dodatkowe problemy, dlatego postanowiono je zwiększyć już teraz. Wg szacunków
premiera, w celu zwiększenia minimalnego wynagrodzenia potrzebnych będzie w bieżącym roku 5 mln LTL. Tę
3
kwotę samorządy i inne instytucje będą musiały wygospodarować z własnych funduszy, gdyż budżet nie będzie
nowelizowany. (Lietuvos rytas, 04.09.2014)
ENERGETYKA
Łącze gazowe z Polską już w 2020 – 2024 roku
Litewsko-polski projekt łącza gazowego ma być zrealizowany w latach 2020-2024, przewiduje premier Algirdas
Butkevičius. „Jest to europejski projekt połączenia sieci gazowych z Europą. (...) Jest ono potrzebne po to, by
gazociągi krajów bałtyckich były zintegrowane z systemem gazociągowym Europy" – powiedział premier dla
rozgłośni "Žinių radijas". Zdaniem A. Butkevičiusa, po tym jak w latach 2020 – 2024 powstanie połączenie
gazowe, do niego będzie mógł się dołączyć i prowadzić handel terminal gazu skroplonego w Kłajpedzie. (portal
internetowy www.l24.lt, 04.09.2014)
Rozpoczyna się konkurencja w sprawie magazynów gazu Inčukalns
Łotewski rząd postanowił złożyć niemieckiemu koncernowi „E.On Ruhrgas” niezobowiązującą propozycję
odkupienia 47,2 % akcji spółki „Latvijas Gaze” (LG). Po ogłoszeniu decyzji wycofania się z rynków Europy
Środkowo – Wschodniej, niemiecki koncern, podobnie jak wcześniej na Litwie, sprzedaje posiadane na Łotwie
aktywa. W opinii Vjačeslava Dombrovskisa, łotewskiego ministra gospodarki, niezobowiązująca propozycja
pozwoli bardziej dokładnie określić wartość sprzedawanych aktywów oraz możliwą korzyść transakcji. W czerwcu
źródła w łotewskim ministerstwie informowały, że żądana przez E.On cena 220 mln EUR jest „nierealna”. E.On
jest największym udziałowcem spółki LG. Poza nim, 34 % akcji tej spółki należy do „Gazpromu”, a 16 % - do
należącej do grupy „Rosneft” spółki „Itera Latvija”. Zgodnie z porozumieniem z łotewskim rządem, LG ma
wyłączność na handel gazem do 2017 r., poza tym zarządza systemem przesyłowym gazu (łącznie z
magazynami gazu w Inčukalns) oraz siecią gazociągów rozdzielczych. Łotwa porozumiała się z UE w sprawie
wyjątku, zgodnie z którym realizacja III pakietu energetycznego została odroczona do 2017 r. Na pytanie, czy
łotewski rząd zamierza odkupić akcje od E.On, premier Łotwy Laimduota Straujuma powiedziała: „Opierając się
na posiadanej obecnie informacji, powiedziałabym, że nie”. Łotewski rząd posiada prawo pierwokupu akcji. W
czerwcu łotewska premier stwierdziła, że rzekomo Łotwa nie ma interesu w uczestnictwie w rynku gazowym,
dlatego rząd pierwszeństwo pierwokupu przekazałby inwestorowi z UE lub USA. Taki wariant, wg L. Straujuma,
„byłby najlepszym”. Sprzedaż należących do E.On akcji LG wywoła poruszenie. Niektórzy przedsiębiorcy,
działający na łotewskim rynku gazu, tacy jak członek zarządu LG Juris Savickis (przed kilkoma laty zachęcał
łotewski rząd, by aktywniej zabiegał o prawo budowy regionalnego terminalu LNG w Rydze) publicznie radzą
łotewskiemu rządowi „nie mocować się z „Gazpromem”. Stwierdził, że „dla Łotwy będzie lepiej”, jeżeli łotewski
rząd zrezygnuje z prawa pierwokupu akcji E.On na korzyść „Gazpromu”. Przez całe lato w sprawie akcji
należących do E.On aktywnie konsultowały się kraje, które są zainteresowane, by wspólny bałtycki rynek gazu
powstał jak najszybciej: Litwa, Estonia i Polska. Magazyny w Inčukalns, które mogą pomieścić 2,32 mld m3 gazu,
są obiektem, który może stworzyć uczestnikom rynku przesłanki do dostarczania gazu w odpowiednim czasie i
minimalizowania strat na skutek sezonowości popytu. Obojętna reakcja łotewskiego rządu na sprzedaż akcji E.On
może wywołać zagrożenie wobec bałtyckiego rynku, gdyż „Gazprom” ze spółką „Itera Latvija” mogą przejąć
ponad 90 % akcji LG. Zanim rozpocznie się realizacja III pakietu energetycznego w 2017 r., nowi właściciele
spółki mogą zmienić jej strukturę, a największym zagrożeniem jest to, że kompleks Inčukalns może zostać
wydzielony w odrębną spółkę, a następnie sprzedany lub wydzierżawiony dla trzeciej strony. Jak stwierdził jeden
ekspert, „w sektorze gazowym tego regionu trzecich stron nie ma – albo jest „Gazprom”, albo go nie ma”.
(Verslo žinios, 04.09.2014)
4
Powołano stanowisko attaché Litwy ds. energetycznych w Warszawie
Pracę w Warszawie jako attaché ds. energetycznych Litwy rozpoczął Stanisław Widtman. Jest to pierwszy litewski
attaché ds. energetycznych w Polsce, z którą Litwa już realizuje bądź zamierza realizować strategiczne projekty
energetyczne. W opinii S. Widtmana, takie stanowisko w Polsce jest dla Litwy korzystną inwestycją. „Polska jest
ważnym partnerem przy realizacji projektów energetycznych i moim celem jest rozmawiać z polskimi spółkami
oraz instytucjami o tych sprawach, które w sektorze energetycznym są ważne dla obu krajów. Przy takiej
intensywnej współpracy celowe jest, by w Warszawie był bezpośredni przedstawiciel, który utrzymywałby
kontakty, reprezentował Litwę oraz wysłuchał pozycję Polski.” – powiedział S. Widtman. W jego opinii,
uwzględniając sytuację na wschodzie Polski i Litwy, ważnym aspektem staje się realizacja wspólnych projektów
unijnych oraz bezpieczeństwo energetyczne. (LIetuvos žinios, 03.09.2014)
Rządowi Litwy nie brakuje zdecydowania w projekcie nowej EA
Były już minister energetyki Jarosław Niewierowicz udzielił wywiadu dla dziennika biznesowego Verlso žinios, w
którym poruszył aktualia sektora energetycznego. Mówiąc o projekcie Elektrowni Atomowej Visaginas (EAV), stan
tego projektu ocenił jako problematyczny spadek po poprzednim rządzie – udział partnerów w projekcie nie był w
żaden sposób zatwierdzony, także jako potężny cios określił wyniki referendum w sprawie projektu, którego w
zasadzie nie było. Obecnie już została wykonana analiza projektu, spółki, które powinny podjąć decyzję w
sprawie inwestycji, przedstawiły rządom swe pytania, została utworzona specjalna komisja pod kierownictwem
premiera, która odpowiedziała na te pytania, raz na miesiąc odbywają się spotkania wysokich przedstawicieli
Rady Bałtyckiej, na których dyskutuje się w sprawie praktycznych kwestii. Poza tym zostało podpisane
memorandum z koncernem „Hitachi”. Na pytanie, czy jest wola polityczna w celu kontynuowania tego projektu,
J. Niewierowicz stwierdził, że należy obalić mit o braku chęci czy zdecydowania rządu w kwestii ciągłości
projektu. „Oceńcie spuściznę: w formalnej rzeczywistości – ani jednego uczestnika, cały ciężar finansowy,
organizacyjny złożono na barki grupy „Lietuvos energija” i do tego wyniki referendum, w mojej opinii, najgorszy
prezent, jaki poprzedni rząd mógł zostawić dla ciągłości tego projektu. Uwzględnijmy to, że i w obecnej koalicji są
ludzie, którzy sądzą, że z tym tematem trzeba ostatecznie skończyć. Chociaż większość polityków znających
sytuację, włączając premiera, doskonale rozumie, że po złożeniu projektu EAV w archiwum, pytanie o to jak
będziemy produkować energię pozostanie bez odpowiedzi.” – powiedział J. Niewierowicz. Dodał też, że wierzy, iż
rząd nie posiada innego wyjścia, jak realizować swój program, w którym zapisano, iż zostaną zrealizowane
wszystkie projekty związane ze strategicznym celem synchronizacji systemu przesyłowego z systemem
europejskim: łącza energetyczne, elektrownia jądrowa. J. Niewierowicz także poruszył sytuację na rynku
gazowym. Podobnie jak na Litwie, niemiecki koncern „E.On” złożył ofertę sprzedaży posiadanych akcji łotewskich
spółek gazowych. Eksperci szacują, że najpóźniej w październiku br. pojawi się oferta nabycia należących do
„E.On” i „Fortum” akcji estońskich spółek gazowych. Na pytanie, czy Litwę powinno interesować nabycie
przynajmniej części z nich, J. Niewierowicz stwierdził, że bez wątpliwości jest to w interesach Litwy, gdyż mowa
idzie o regionalnym rynku gazowym i szczególnie ważnym elemencie łotewskiej infrastruktury – magazynach
gazu w Inčukalns. „Możemy mówić o inwestycjach we własne magazyny, ale obecnie w naszym regionie tylko
Łotwa posiada możliwości magazynowania gazu. Tym powinny być zainteresowane nie tylko Litwa i Łotwa, ale
też Estonia z Polską, gdyż po zbudowaniu polsko – litewskiego połączenia gazowego magazyny te staną się
bardzo ważne dla systemu przesyłowego północno – wschodniej Polski.” - oświadczył J. Niewierowicz. Dodał
także, że w tym kontekście „Łotwa ma i, sądzę, dalej będzie miała całkowite wsparcie litewskiego rządu przy
realizacji rozdzielenia działalności w sektorze gazowym”. (Verslo žinios, 03.09.2014)
PRZEMYSŁ, HANDEL
Litewski drób powędruje do Hongkongu
5
Hongkong po trwających dwa lata negocjacjach zgodził się wpuścić na swój rynek litewski drób i wyroby
drobiowe. W obliczu rosyjskiego embarga taka decyzja może otworzyć drzwi na o wiele większy rynek Chin.
„Musieliśmy udowodnić, że zarówno standardy kontroli państwowej, jak i standardy produkcji firm są zgodne z
ich wymogami, z najwyższymi standardami bezpieczeństwa żywności” – stwierdził Jonas Milius, dyrektor
Państwowej Inspekcji Żywności i Weterynarii. Wg niego, większość eksporterów drobiu czekało na tę decyzję,
gdyż poprzez Hongkong łatwiej będzie wejść na rynek chiński. Certyfikaty weterynaryjne w sprawie eksportu do
Hongkongu mięsa, jaj i produktów mlecznych są jeszcze uzgadniane. Wg danych statystycznych, wartość
litewskiego eksportu do Hongkongu w I półroczu br. wyniosła 82,4 mln LTL, o 31 % więcej niż przed rokiem. Do
najważniejszych pozycji w eksporcie należały: urządzenia elektryczne i części do nich (36,1 mln LTL), produkty
pochodzenia zwierzęcego (4,7 mln LTL), produkty pochodzenia roślinnego (620 tys. LTL), gotowe artykuły
żywnościowe, w tym napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe (1,6 mln LTL). (Lietuvos rytas, 04.09.2014)
USŁUGI
Umowa o wspólnym przedsiębiorstwie „Rail Baltica” zostanie podpisana w październiku
Umowa o powołaniu wspólnego przedsiębiorstwa państw bałtyckich do budowy kolei „Rail Baltica” zostanie
podpisana w pierwszej połowie października. „Jak umawialiśmy się z partnerami, podpisanie umowy jest realne w
pierwszej połowie października” – dla agencji BNS stwierdził rzecznik estońskiego Ministerstwa Gospodarki
Rasmus Ruud. Poinformował także, że we wrześniu powstanie estońska spółka, która obejmie 1/3 udziałów we
wspólnym przedsiębiorstwie. Litewski minister łączności Rimantas Sinkevičius stwierdził, że nie jest zachwycony
taką decyzją Estonii i przypomniał, że nie tak dawno Estonia sama ponaglała Litwę, by przyspieszyła te procesy,
gdyż trzeba jak najszybciej złożyć wniosek do KE o dofinansowanie projektu. „Trudno powiedzieć, co o tym
zadecydowało – czy zmiany w KE i zmiana komisarzy, czy jakieś inne zmiany wewnętrzne, ale nie jestem zbyt
zachwycony z tego powodu. Pamiętam tę sytuację, gdy estońska strona wypominała Litwie, że się spóźniamy, że
hamujemy, że trzeba przyśpieszyć, złożyć wniosek dla KE. Jeżeli tak spojrzeć, to te wszystkie argumenty
wypadałoby cofnąć z powrotem.” – powiedział dla BNS R. Sinkevičius. Litewski minister wcześniej miał nadzieję,
że umowa zostanie podpisana w sierpniu, jednak nie uczyniono tego, gdyż Estonia nie powołała swojej spółki,
która ma zostać udziałowcem wspólnego przedsiębiorstwa. Premier Algirdas Butkevičius niedawno wyrażał
nadzieję, że umowa zostanie podpisana we wrześniu. (portal internetowy ru.delfi.lt, 03.09.2014)
Powstał ranking agencji reklamowych państw bałtyckich
Estońska spółka „Best Marketing” po raz pierwszy stworzyła ranking najlepszych agencji reklamowych w
państwach bałtyckich. Ranking został oparty na podstawie nagród, otrzymanych przez agencję w ciągu
ostatniego roku na festiwalach twórczych zarówno w kraju, jak i za granicą. Pierwsze dwa miejsca zajęły agencje
z Litwy: „Not Perfect|Y&R Vilnius” oraz „Milk Agency”. Kolejne trzy miejsca zajęły agencje z Estonii: „Age
McCann”, „Taevas Ogilvy” oraz „Utopia”. Za najlepszą agencję na Łotwie została uznana „DDB Latvija”. (Verslo
žinios, 03.09.2014)
REGULACJE PRAWNE
Bardziej prosta rejestracja płatnika VAT
Jak poinformowała Państwowa Inspekcja Podatkowa, obecnie przy rejestracji nowej spółki w Rejestrze Osób
6
Prawnych można jednocześnie zarejestrować się jako płatnik VAT. Inspekcja podatkowa automatycznie otrzyma
informację o zarejestrowaniu nowego przedsiębiorcy oraz wniosku rejestracji go jako płatnika VAT, a podjęta
decyzja zostanie przekazana w ciągu 3 dni roboczych poprzez system elektroniczny inspekcji. Dotychczas
mieszkaniec, chcąc zarejestrować nowe przedsiębiorstwo oraz zarejestrować je w rejestrze płatników VAT
powinien był złożyć dwa odrębne wnioski do dwóch instytucji – Rejestru Osób Prawnych oraz Państwowej
Inspekcji Podatkowej. Teraz tego robić nie trzeba – we wniosku o zarejestrowanie nowego przedsiębiorstwa w
Rejestrze Osób Prawnych wystarczy zaznaczyć, że przedsiębiorstwo ma być zarejestrowane także jako płatnik
VAT. (Verslo žinios, 03.09.2014)
Opracowanie
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Wilnie
na podstawie Litewskiej prasy ekonomicznej
7