docFizyka Kurs podstawowy z elementami kursu rozszerzonego
download 
Reklamacja Transkrypt
Fizyka Kurs podstawowy z elementami kursu rozszerzonego
Fizyka Kurs podstawowy z elementami kursu rozszerzonego koniecznymi do podjęcia studiów technicznych i przyrodniczych Rozkład materiału i wymagania edukacyjne dla klasy 3c – biologiczno chemicznej do programu DKOS-5002-38/04 i podręcznika "Fizyka dla szkół ponadgimnazjalnych kurs podstawowy z elementami kursu rozszerzonego koniecznymi do podjęcia studiów technicznych i przyrodniczych" pod redakcją J. Salach, wydawnictwa ZamKor, nr dopuszczenia 90/04 Magnetyzm, 41 42-43 44-45 46 47 48 49 50-51 52 53 54 55 56-57 58 59 60 Oddziaływania magnetyczne. Pole magnetyczne. Ruch cząstki naładowanej w polu magnetycznym. Siła Lorentza. (2godz) Przewodnik z prądem w polu magnetycznym. Siła elektrodynamiczna.(2godz) Pole magnetyczne wokół przewodnika z prądem. Oddziaływanie przewodników z prądem. Własności magnetyczne substancji. Rozwiązywanie zadao. Zjawisko indukcji elektromagnetycznej. (2godz) Prawo Faradaya. Zjawisko samoindukcji. Rozwiązywanie zadao. Zastosowanie zjawiska indukcji elektromagnetycznej. Powtórzenie. Sprawdzian. Prąd przemienny. Napięcie i natężenia skuteczne. Zwojnica i kondensator w obwodzie prądu przemiennego. Rozwiązywanie zadao. potrafi przedstawid graficznie pole magnetyczne magnesu trwałego, wie, że wielkością opisującą pole magnetyczne jest indukcja magnetyczna B i zna jej jednostkę, potrafi opisad i wyjaśnid doświadczenie Oersteda, wie, że w polu magnetycznym na poruszającą się cząstkę naładowaną działa siła Lorentza, wie, że na przewodnik, przez który płynie prąd w polu magnetycznym działa siła elektrodynamiczna. zna wzór na wartośd siły Lorentza dla przypadku B , zna wzór na wartośd siły elektrodynamicznej dla przypadku gdy B l , wie, co to jest strumieo magnetyczny i zna jego jednostkę. potrafi określid wartośd, kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej i siły Lorentza w konkretnych przypadkach, potrafi opisad pole magnetyczne przewodnika prostoliniowego i zwojnicy, potrafi objaśnid, na czym polega zjawisko indukcji elektromagnetycznej i podad warunki jego występowania, wie, od czego zależy siła elektromotoryczna indukcji, poprawnie interpretuje prawo Faraday'a indukcji elektromagnetycznej, potrafi objaśnid, na czym polega zjawisko samoindukcji i podad warunki jego występowania, wie, od czego zależy i w jakich jednostkach się wyraża współczynnik samoindukcji zwojnicy. potrafi zapisad wyrażenie na siłę Lorentza i definicję wektora indukcji magnetycznej, potrafi zdefiniowad jednostkę indukcji magnetycznej, potrafi objaśnid zasadę działania silnika elektrycznego, potrafi opisad oddziaływania wzajemne przewodników z prądem i podad definicję ampera, potrafi jakościowo opisad właściwości magnetyczne substancji. Potrafi sporządzad wykresy (t ) i (t ) , poprawnie interpretuje wyrażenie na siłę elektromotoryczną indukcji i samoindukcji, potrafi objaśnid zasadę działania prądnicy prądu przemiennego, potrafi się posługiwad wielkościami opisującymi prąd przemienny tj. natężeniem i napięciem skutecznym oraz pracą i mocą prądu przemiennego, potrafi objaśnid rolę zwojnicy i kondensatora w obwodzie prądu zmiennego, potrafi objaśnid zasadę działania transformatora i zna jego praktyczne potrafi przedyskutowad zależnośd wartości siły Lorentza od kąta między wektorami B i , potrafi przedstawid zasadę działania i zastosowanie cyklotronu, potrafi rozwiązywad problemy związane z oddziaływaniem pola magnetycznego na poruszającą się cząstkę naładowaną i przewodnik z prądem. potrafi wyprowadzid wzór na dla prądnicy prądu przemiennego, przy rozwiązywaniu zadao potrafi posługiwad się pojęciami zawady, oporu omowego, indukcyjnego i pojemnościowego, potrafi objaśnid, na czym polega rezonans napięd w obwodzie prądu zmiennego. zastosowania. Ruch drgający. 61 62 63 64 65-66 67 68 69 70 71-72 Siła sprężystości. Opis ruchu drgającego. Przykłady ruchu harmonicznego. Energia potencjalna w ruchu harmonicznym. Matematyczny model oscylatora harmonicznego.(2godz) Drgania wymuszone, tłumione. Rezonans mechaniczny. Rozwiązywanie zadao. Własności sprężyste ciał stałych. Prawo Hooke’a. Powtórzenie. Sprawdzian. potrafi wymienid przykłady ruchu drgającego w przyrodzie, potrafi wymienid i zdefiniowad pojęcia służące do opisu ruchu drgającego, Rozchodzenie się fali mechanicznej. Charakterystyka fal mechanicznych. Równanie falowe. Dyfrakcja i interferencja fal. (2godz) Fale stojące. Fale dźwiękowe. Charakterystyka dźwięków. Zjawisko Dopplera. (2godz) Fale elektromagnetyczne. Wytwarzanie fal elektromagnetycznych. Widmo fal elektromagnetycznych. potrafi wyjaśnid, na czym polega rozchodzenie się fali mechanicznej, potrafi objaśnid wielkości charakteryzujące fale, potrafi podad przykład fali poprzecznej i podłużnej, wie, że ruch harmoniczny odbywa się pod wpływem siły proporcjonalnej do wychylenia i zwróconej w stronę położenia równowagi. potrafi wyjaśnid, na czym polega zjawisko rezonansu, potrafi podad przykłady praktycznego wykorzystania właściwości sprężystych ciał. potrafi obliczyd współrzędne położenia, prędkości, przyspieszenia i siły w ruchu harmonicznym, rozkładając ruch punktu materialnego po okręgu na dwa ruchy składowe, potrafi sporządzid i objaśnid wykresy zależności współrzędnych położenia, prędkości i przyspieszenia od czasu, potrafi obliczad pracę i energię w ruchu harmonicznym, potrafi wyprowadzid wzór na okres drgao w ruchu harmonicznym, potrafi rozwiązywad problemy dotyczące ruchu harmonicznego. potrafi zinterpretowad funkcję falową dla fali płaskiej, potrafi matematycznie opisad interferencję dwóch fal o jednakowych amplitudach i częstotliwościach, potrafi opisad fale stojące, rozumie pojęcie spójności fal, potrafi objaśnid zasadę Huygensa, potrafi objaśnid zjawiska zachodzące w obwodzie drgającym, potrafi podad i objaśnid wzór na okres drgao obwodu LC. potrafi wyprowadzid warunki wzmocnienia i wygaszania w przypadku interferencji fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła, potrafi opisad zjawisko rezonansu dwóch obwodów drgających i zasadę detekcji fal elektromagnetycznych, potrafi wymienid własności i praktyczne zastosowania fal elektromagnetycznych o różnych zakresach długości, potrafi rozwiązywad problemy dotyczące ruchu falowego. Fale. 73 74 75 76-77 78 79 80-81 82 83 potrafi opisad fale akustyczne, zna prawa Maxwella, potrafi objaśnid, co nazywamy falą elektromagnetyczną, wie, że obwód drgający jest źródłem fal elektromagnetycznych, potrafi opisad widmo fal elektromagnetycznych. potrafi wyjaśnid, na czym polega zjawisko Dopplera, Optyka. 84-85 86-87 88-89 90 91 92 93 94 95-96 97-98 99 100 Prawo załamania i odbicia. (2godz) Zwierciadła. (2godz) Soczewki. (2godz) Przyrządy optyczne. Przejście światła przez pryzmat. Dyfrakcja i interferencja światła. Wyznaczenie długości światła przy pomocy siatki dyfrakcyjnej. Polaryzacja światła. Zjawisko fotoelektryczne. (2godz) Widma atomowe. Model budowy atomu wodoru.(2 godz) Rozwiązywanie zadao. Lasery. Emisja wymuszona. potrafi objaśnid, na czym polega zjawisko odbicia światła, potrafi sformułowad i objaśnid prawo odbicia, potrafi zapisad i objaśnid prawo załamania światła i zdefiniowad bezwzględny współczynnik załamania, potrafi objaśnid, co nazywamy zwierciadłem płaskim, potrafi objaśnid, co nazywamy zwierciadłem kulistym; wklęsłym i wypukłym, potrafi opisad rodzaje soczewek, potrafi wyjaśnid, na czym polegają zjawiska dyfrakcji i interferencji światła, wie, co to jest siatka dyfrakcyjna. potrafi podad przykłady praktycznego wykorzystywania zjawiska polaryzacji. potrafi wyjaśnid, na czym polega zjawisko fotoelektryczne, potrafi wymienid zastosowania lasera. wie, co to jest praca wyjścia elektronu z metalu, wie, co to znaczy, że atom jest w stanie podstawowym lub wzbudzonym, wie, że każdy pierwiastek w stanie gazowym pobudzony do świecenia wysyła potrafi wyjaśnid i poprzed przykładami zjawisko rozpraszania, potrafi objaśnid na czym polega zjawisko załamania światła, potrafi objaśnid na czym polega zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia, potrafi wymienid warunki, w których zachodzi całkowite wewnętrzne odbicie. potrafi wymienid cechy obrazu otrzymanego w zwierciadle płaskim, potrafi objaśnid pojęcia: ognisko, ogniskowa, promieo krzywizny, oś optyczna, potrafi wykonad konstrukcję obrazu w zwierciadle płaskim, potrafi wykonad konstrukcje obrazów w zwierciadłach kulistych i wymienid ich cechy. potrafi sporządzad konstrukcje obrazów w soczewkach i wymienid cechy obrazu w każdym przypadku, wie, co nazywamy zdolnością skupiającą soczewki, potrafi obliczad zdolnośd skupiającą soczewki. wie, że w ośrodku materialnym (czyli poza potrafi zapisad i objaśnid związek względnego współczynnika załamania światła na granicy dwóch ośrodków z bezwzględnymi współczynnikami załamania tych ośrodków, potrafi wymienid przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia, potrafi opisad przejście światła przez płytkę równoległościenną, korzystając z prawa załamania, potrafi opisad przejście światła przez pryzmat, korzystając z prawa załamania. potrafi zapisad równanie zwierciadła i prawidłowo z niego korzystad, potrafi zapisad i objaśnid wzór na powiększenie obrazu, potrafi zapisad wzór informujący od czego zależy ogniskowa soczewki i poprawnie go zinterpretowad, potrafi obliczad zdolnośd skupiającą układów cienkich, stykających się soczewek, potrafi zapisad i zinterpretowad równanie soczewki, potrafi objaśnid działanie oka, jako przyrządu potrafi przedstawid praktyczny przykład przechodzenia światła przez płytkę równoległościenną, potrafi podad możliwości praktycznego wykorzystania odchylenia światła przez pryzmat. potrafi narysowad wykres funkcji y(x ) dla zwierciadła wklęsłego i podad interpretację tego wykresu, potrafi wymienid i omówid praktyczne zastosowania zwierciadeł, potrafi wykorzystywad równanie soczewki do rozwiązywania problemów, potrafi rozwiązywad problemy jakościowe i ilościowe, związane z praktycznym wykorzystywaniem soczewek, potrafi wyjaśnid, na czym polegają wady krótko- i dalekowzroczności oraz zna sposoby ich korygowania, potrafi zinterpretowad wzór na powiększenie obrazu oglądanego przez lupę, potrafi opisad budowę i zasadę działania mikroskopu jako układu obiektywu i okularu, potrafi zinterpretowad przybliżony wzór na charakterystyczne dla siebie widmo liniowe. próżnią) światło o różnych barwach (częstotliwościach) rozchodzi się z różnymi szybkościami, potrafi objaśnid zjawisko polaryzacji światła (jakościowo), potrafi wymienid sposoby polaryzowania światła. wie, że przy przejściu z jednego ośrodka do drugiego częstotliwośd i okres fali świetlnej nie ulega zmianie potrafi zapisad i zinterpretowad wzór na energię kwantu, potrafi sformułowad warunek zajścia efektu fotoelektrycznego dla metalu o pracy wyjścia W, wie, jakie ciała wysyłają promieniowanie o widmie ciągłym, wie, że model Bohra został zastąpiony przez nową teorię – mechanikę kwantową, wie, na czym polega analiza spektralna, wie, że spektroskop służy do badania widm, wie, co to są widma absorpcyjne i emisyjne, wie, jak powstają linie Fraunhofera w widmie słonecznym, potrafi zamienid energię wyrażoną w dżulach na optycznego, potrafi objaśnid zasadę działania lupy, wie, że do uzyskiwania dużych powiększeo służy mikroskop. potrafi uzasadnid, że światło o różnych barwach ma w danym ośrodku inny współczynnik załamania, potrafi objaśnid zjawisko rozszczepienia światła białego jako skutek zależności współczynnika załamania od barwy światła, potrafi uzasadnid zmianę długości fali przy przejściu światła z jednego ośrodka do drugiego, potrafi wyjaśnid powstawanie barw przedmiotów w świetle odbitym i barw ciał przezroczystych. potrafi wyjaśnid obraz otrzymany na ekranie po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną światła monochromatycznego i białego, potrafi zapisad wzór wyrażający zależnośd położenia prążka n-tego rzędu od długości fali i odległości między szczelinami i poprawnie go zinterpretowad. wie, od czego zależy energia kinetyczna fotoelektronów i liczba powiększenie uzyskiwane w mikroskopie. potrafi rozwiązywad problemy dotyczące rozszczepienia światła białego. potrafi rozwiązywad problemy z zastosowaniem zależności d sin n . potrafi korzystad z definicji kąta Brewstera. wie, że pojęcie kwantu energii wprowadził do fizyki Planck, wie, że wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego podał Einstein, potrafi obliczyd całkowitą energię elektronu w atomie wodoru, potrafi wykazad zgodnośd wzoru Balmera z modelem Bohra budowy atomu wodoru, potrafi wyjaśnid, dlaczego nie można było wytłumaczyd powstawania liniowego widma atomu wodoru na gruncie fizyki klasycznej, potrafi wyjaśnid, dlaczego model Bohra atomu wodoru był modelem „rewolucyjnym”, wie, że model Bohra jest do dziś wykorzystywany do intuicyjnego wyjaśniania niektórych wyników doświadczalnych, gdyż stanowi dobre przybliżenie energię wyrażoną w elektronowoltach, wie, czym różni się światło laserowe od światła wysyłanego przez inne źródła, fotoelektronów wybitych w jednostce czasu, wie, że wymienionych faktów doświadczalnych nie można wytłumaczyd, posługując się falową teorią światła, potrafi wyjaśnid zjawisko fotoelektryczne na podstawie kwantowego modelu światła, potrafi napisad i objaśnid wzór na energię kinetyczną fotoelektronów, potrafi narysowad i objaśnid wykres zależności energii kinetycznej fotoelektronów od częstotliwości dla kilku metali, potrafi sformułowad i zapisad postulaty Bohra (wie, że promienie dozwolonych orbit i energia elektronu w atomie wodoru są skwantowane),wie, że całkowita energia elektronu w atomie wodoru jest ujemna, potrafi wyjaśnid, jak powstają serie widmowe, korzystając z modelu Bohra atomu wodoru, wie, dlaczego fala elektromagnetyczna nie może się rozchodzid (jest pochłaniana) w przewodnikach, potrafi wyjaśnid, dlaczego tylko niektóre ciała są przeźroczyste. wyników uzyskiwanych na gruncie mechaniki kwantowej. potrafi wymienid niektóre zastosowania ciekłych kryształów. Nr lekcji 1 temat Wymagania na poszczególne oceny dostateczny dobry dopuszczający b. dobry Wymagania edukacyjne z fizyki. Fale. 2 3 4 5-6 7 8 9-10 11 12 13-14 Rozchodzenie się fali mechanicznej. Charakterystyka fal mechanicznych. Równanie falowe. Dyfrakcja i interferencja fal. (2godz) Fale stojące. Fale dźwiękowe. Charakterystyka dźwięków. Zjawisko Dopplera. (2godz) Fale elektromagnetyczne. Wytwarzanie fal elektromagnetycznych. Widmo fal elektromagnetycznych. potrafi wyjaśnid, na czym polega rozchodzenie się fali mechanicznej, potrafi objaśnid wielkości charakteryzujące fale, potrafi podad przykład fali poprzecznej i podłużnej, potrafi opisad fale akustyczne, zna prawa Maxwella, potrafi objaśnid, co nazywamy falą elektromagnetyczną, wie, że obwód drgający jest źródłem fal elektromagnetycznych, potrafi opisad widmo fal elektromagnetycznych. potrafi wyjaśnid, na czym polega zjawisko Dopplera, Powtórzenie, sprawdzian. potrafi zinterpretowad funkcję falową dla fali płaskiej, potrafi matematycznie opisad interferencję dwóch fal o jednakowych amplitudach i częstotliwościach, potrafi opisad fale stojące, rozumie pojęcie spójności fal, potrafi objaśnid zasadę Huygensa, potrafi objaśnid zjawiska zachodzące w obwodzie drgającym, potrafi podad i objaśnid wzór na okres drgao obwodu LC. potrafi wyprowadzid warunki wzmocnienia i wygaszania w przypadku interferencji fal harmonicznych wysyłanych przez identyczne źródła, potrafi opisad zjawisko rezonansu dwóch obwodów drgających i zasadę detekcji fal elektromagnetycznych, potrafi wymienid własności i praktyczne zastosowania fal elektromagnetycznych o różnych zakresach długości, potrafi rozwiązywad problemy dotyczące ruchu falowego. potrafi zapisad i objaśnid związek względnego współczynnika załamania światła na granicy dwóch ośrodków z bezwzględnymi współczynnikami załamania tych ośrodków, potrafi wymienid przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska całkowitego wewnętrznego potrafi przedstawid praktyczny przykład przechodzenia światła przez płytkę równoległościenną, potrafi podad możliwości praktycznego wykorzystania odchylenia światła przez pryzmat. potrafi narysowad wykres Optyka. 15-16 17-18 19-20 21 22-23 24 25 26 27 Prawo załamania i odbicia. (2godz) Zwierciadła. (2godz) Soczewki. (2godz) Przyrządy optyczne. Powtórzenie, sprawdzian. Przejście światła przez pryzmat. Dyfrakcja i interferencja światła. Wyznaczenie długości światła pomocy siatki dyfrakcyjnej. Polaryzacja światła. przy potrafi objaśnid, na czym polega zjawisko odbicia światła, potrafi sformułowad i objaśnid prawo odbicia, potrafi zapisad i objaśnid prawo załamania światła i zdefiniowad bezwzględny współczynnik załamania, potrafi objaśnid, co potrafi wyjaśnid i poprzed przykładami zjawisko rozpraszania, potrafi objaśnid na czym polega zjawisko załamania światła, potrafi objaśnid na czym polega zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia, 28-29 30-31 nazywamy zwierciadłem Zjawisko fotoelektryczne. (2godz) płaskim, Widma atomowe. Model budowy atomu potrafi objaśnid, co wodoru.(2 godz) nazywamy zwierciadłem Lasery. Emisja wymuszona. kulistym; wklęsłym i wypukłym, potrafi opisad rodzaje soczewek, potrafi wyjaśnid, na czym polegają zjawiska dyfrakcji i interferencji światła, wie, co to jest siatka dyfrakcyjna. potrafi podad przykłady praktycznego wykorzystywania zjawiska polaryzacji. potrafi wyjaśnid, na czym polega zjawisko fotoelektryczne, potrafi wymienid zastosowania lasera. potrafi wymienid warunki, w których zachodzi całkowite wewnętrzne odbicie. potrafi wymienid cechy obrazu otrzymanego w zwierciadle płaskim, potrafi objaśnid pojęcia: ognisko, ogniskowa, promieo krzywizny, oś optyczna, potrafi wykonad konstrukcję obrazu w zwierciadle płaskim, potrafi wykonad konstrukcje obrazów w zwierciadłach kulistych i wymienid ich cechy. potrafi sporządzad konstrukcje obrazów w soczewkach i wymienid cechy obrazu w każdym przypadku, wie, co nazywamy zdolnością skupiającą soczewki, potrafi obliczad zdolnośd skupiającą soczewki. wie, że w ośrodku materialnym (czyli poza próżnią) światło o różnych barwach (częstotliwościach) rozchodzi się z różnymi szybkościami, potrafi objaśnid zjawisko polaryzacji światła (jakościowo), potrafi wymienid sposoby polaryzowania światła. odbicia, potrafi opisad przejście światła przez płytkę równoległościenną, korzystając z prawa załamania, potrafi opisad przejście światła przez pryzmat, korzystając z prawa załamania. potrafi zapisad równanie zwierciadła i prawidłowo z niego korzystad, potrafi zapisad i objaśnid wzór na powiększenie obrazu, potrafi zapisad wzór informujący od czego zależy ogniskowa soczewki i poprawnie go zinterpretowad, potrafi obliczad zdolnośd skupiającą układów cienkich, stykających się soczewek, potrafi zapisad i zinterpretowad równanie soczewki, potrafi objaśnid działanie oka, jako przyrządu optycznego, potrafi objaśnid zasadę działania lupy, wie, że do uzyskiwania dużych powiększeo służy mikroskop. potrafi uzasadnid, że światło o różnych barwach ma w danym ośrodku inny współczynnik załamania, funkcji y(x ) dla zwierciadła wklęsłego i podad interpretację tego wykresu, potrafi wymienid i omówid praktyczne zastosowania zwierciadeł, potrafi wykorzystywad równanie soczewki do rozwiązywania problemów, potrafi rozwiązywad problemy jakościowe i ilościowe, związane z praktycznym wykorzystywaniem soczewek, potrafi wyjaśnid, na czym polegają wady krótko- i dalekowzroczności oraz zna sposoby ich korygowania, potrafi zinterpretowad wzór na powiększenie obrazu oglądanego przez lupę, potrafi opisad budowę i zasadę działania mikroskopu jako układu obiektywu i okularu, potrafi zinterpretowad przybliżony wzór na powiększenie uzyskiwane w mikroskopie. potrafi rozwiązywad problemy dotyczące rozszczepienia światła białego. potrafi rozwiązywad problemy z zastosowaniem zależności d sin n . potrafi korzystad z definicji wie, że przy przejściu z jednego ośrodka do drugiego częstotliwośd i okres fali świetlnej nie ulega zmianie potrafi zapisad i zinterpretowad wzór na energię kwantu, . wie, co to jest praca wyjścia elektronu z metalu, potrafi sformułowad warunek zajścia efektu fotoelektrycznego dla metalu o pracy wyjścia W, wie, jakie ciała wysyłają promieniowanie o widmie ciągłym, wie, co to znaczy, że atom jest w stanie podstawowym lub wzbudzonym, wie, że model Bohra został zastąpiony przez nową teorię – mechanikę kwantową, wie, że każdy pierwiastek w stanie gazowym pobudzony do świecenia wysyła charakterystyczne dla siebie widmo liniowe. wie, na czym polega analiza spektralna, wie, że spektroskop służy do badania widm, wie, co to są widma absorpcyjne i emisyjne, wie, jak powstają linie Fraunhofera w widmie słonecznym, potrafi zamienid energię potrafi objaśnid zjawisko rozszczepienia światła białego jako skutek zależności współczynnika załamania od barwy światła, potrafi uzasadnid zmianę długości fali przy przejściu światła z jednego ośrodka do drugiego, potrafi wyjaśnid powstawanie barw przedmiotów w świetle odbitym i barw ciał przezroczystych. potrafi wyjaśnid obraz otrzymany na ekranie po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną światła monochromatycznego i białego, potrafi zapisad wzór wyrażający zależnośd położenia prążka n-tego rzędu od długości fali i odległości między szczelinami i poprawnie go zinterpretowad. wie, od czego zależy energia kinetyczna fotoelektronów i liczba fotoelektronów wybitych w jednostce czasu, wie, że wymienionych faktów doświadczalnych nie można wytłumaczyd, posługując się falową teorią światła, potrafi wyjaśnid zjawisko fotoelektryczne na podstawie kwantowego kąta Brewstera. wie, że pojęcie kwantu energii wprowadził do fizyki Planck, wie, że wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego podał Einstein, potrafi obliczyd całkowitą energię elektronu w atomie wodoru, potrafi wykazad zgodnośd wzoru Balmera z modelem Bohra budowy atomu wodoru, potrafi wyjaśnid, dlaczego nie można było wytłumaczyd powstawania liniowego widma atomu wodoru na gruncie fizyki klasycznej, potrafi wyjaśnid, dlaczego model Bohra atomu wodoru był modelem „rewolucyjnym”, wie, że model Bohra jest do dziś wykorzystywany do intuicyjnego wyjaśniania niektórych wyników doświadczalnych, gdyż stanowi dobre przybliżenie wyników uzyskiwanych na gruncie mechaniki kwantowej. potrafi wymienid niektóre zastosowania ciekłych kryształów. wyrażoną w dżulach na energię wyrażoną w elektronowoltach, wie, czym różni się światło laserowe od światła wysyłanego przez inne źródła, modelu światła, potrafi napisad i objaśnid wzór na energię kinetyczną fotoelektronów, potrafi narysowad i objaśnid wykres zależności energii kinetycznej fotoelektronów od częstotliwości dla kilku metali, potrafi sformułowad i zapisad postulaty Bohra (wie, że promienie dozwolonych orbit i energia elektronu w atomie wodoru są skwantowane),wie, że całkowita energia elektronu w atomie wodoru jest ujemna, potrafi wyjaśnid, jak powstają serie widmowe, korzystając z modelu Bohra atomu wodoru, wie, dlaczego fala elektromagnetyczna nie może się rozchodzid (jest pochłaniana) w przewodnikach, potrafi wyjaśnid, dlaczego tylko niektóre ciała są przeźroczyste. Fizyka jądrowa 32 33 34 35 36 37 Jądro atomowe. Promieniotwórczośd. Promieniotwórczośd. Prawo rozpadu promieniotwórczego. Energia wiązania jądra atomowego. Reakcje jądrowe. Bilans energii reakcji jądrowych. Zastosowanie reakcji jądrowych. wie, że niektóre pierwiastki samorzutnie emitują promieniowanie zwane promieniowaniem jądrowym, potrafi wymienid rodzaje tego promieniowania i podad ich główne potrafi opisad jądro pierwiastka za pomocą liczby porządkowej (atomowej) i masowej, potrafi opisad cząstki elementarne, uwzględniając ich masę i ładunek, potrafi opisad historyczne doświadczenie Rutherforda i płynące z niego wnioski, rozpadania się ciężkich jąder, wie, że jądro, podobnie jak atom, może się znajdowad w różnych stanach potrafi objaśnid metodę datowania za pomocą 14 izotopu C . potrafi skorzystad, w razie potrzeby, ze związku między stałą rozpadu i czasem połowicznego rozpadu. właściwości, wie, z jakich składników zbudowane jest jądro atomowe, potrafi wyjaśnid, czym różnią się między sobą izotopy danego pierwiastka, wie, że przemiany jąder, następujące w wyniku zderzeo nazywamy reakcjami jądrowymi. potrafi objaśnid co to znaczy, że reakcja jest łaocuchowa wie, że promieniowanie jądrowe niszczy komórki żywe i powoduje zmiany genetyczne., wie, że między składnikami jądra działają krótkozasięgowe siły jądrowe, potrafi wyjaśnid, na czym polega rozpad. potrafi objaśnid przyczynę. potrafi objaśnid, na czym polega reakcja rozszczepienia jądra, wie, że z badao widma słonecznego wynika, iż wodór jest głównym składnikiem materii słonecznej, potrafi wyjaśnid co to znaczy, że materia słoneczna jest w stanie plazmy potrafi objaśnid, skąd pochodzi energia wyzwalana w reakcjach termojądrowych. potrafi wymienid główne zalety i zagrożenia związane z wykorzystaniem energii jądrowej do celów pokojowych, wie, że bomba atomowa to urządzenie, w którym zachodzi niekontrolowana reakcja łaocuchowa, wie, że bomba wodorowa to urządzenie, w którym zachodzi gwałtowna fuzja jądrowa. wie, jakie cząstki nazywamy pozytonami, potrafi podad przykłady wykorzystania energetycznych a przechodzenie ze stanu wzbudzonego do podstawowego wiąże się z emisją promieniowania . potrafi zapisad ogólne schematy rozpadów i oraz objaśnid je, posługując się regułami przesunięd Soddy'ego i Fajansa, potrafi zapisad i objaśnid prawo rozpadu promieniotwórczego, potrafi objaśnid pojęcia: stała rozpadu i czas połowicznego rozpadu, potrafi zinterpretowad wykres zależności N (t ) , liczby jąder danego izotopu w próbce, od czasu, potrafi objaśnid pojęcia deficytu masy i energii wiązania w fizyce jądrowej, wykorzystując wiedzę na temat energii wiązania układów, wie, że energie wiązania jąder są znacznie większe od energii wiązania innych układów, potrafi zinterpretowad „najważniejszy wykres świata” tzn. wykres zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon w jądrze, od liczby nukleonów w nim zawartych, wie, że rozumienie faktów potrafi objaśnid, dlaczego może nie dojśd do zderzenia cząstki naładowanej (lub jądra) z innym jądrem, potrafi obliczyd najmniejszą odległośd, na którą zbliży się dodatnio naładowana cząstka do jądra atomu. potrafi opisad budowę i zasadę działania reaktora jądrowego. potrafi sporządzid bilans energii w reakcji rozszczepienia, potrafi rozwiązywad problemy z zastosowaniem prawa rozpadu promieniowania jądrowego w diagnostyce i terapii medycznej. ilustrowanych przez ten wykres jest konieczne do wyjaśnienia pochodzenia energii jądrowej. potrafi zapisad reakcję jądrową, uwzględniając zasadę zachowania ładunku i liczby nukleonów. potrafi objaśnid, jaką reakcję nazywamy egzoenergetyczną a jaką endoenergetyczną, potrafi wyjaśnid, na czym polega reakcja fuzji jądrowej, czyli reakcja termojądrowa i rozumie, dlaczego warunkiem jej zachodzenia jest wysoka temperatura, potrafi objaśnid, na czym polega zjawisko anihilacji. wie, że dotąd nie udało się zbudowad urządzenia do pokojowego wykorzystania fuzji jądrowej. Fizyka współczesna. 38 39 Fale materii. Zasada nieoznaczoności. potrafi podad hipotezę de Broglie'a fal materii. wie, że klasyczne prawa fizyki nie stosują się do mikroświata, ale dla świata dostępnego naszym zmysłom stanowią wystarczające przybliżenie praw fizyki kwantowej, wie, że dokonywanie pomiaru w makroświecie nie wpływa na stan obiektu, wie, że pomiar w wie, że prawa fizyki kwantowej w chwili obecnej najlepiej opisują funkcjonowanie całego Wszechświata. . potrafi uzasadnid, dlaczego dla ciał makroskopowych nie obserwujemy zjawisk falowych, potrafi uzasadnid, dlaczego dla cząstek elementarnych powinno się obserwowad zjawiska falowe potrafi opisad ideę doświadczenia, potwierdzającego hipotezę de Broglie'a. potrafi podad przykłady braku wpływu pomiaru w makroświecie na stan obiektu, potrafi podad przykład wpływu pomiaru w mikroświecie na stan obiektu, potrafi uzasadnid wpływ długości fali potrafi opisad, jak wykorzystuje się własności falowe cząstek do badania struktury kryształów, potrafi odszukad informacje i opisad zasadę działania mikroskopu elektronowego. na podstawie przykładów potrafi uzasadnid, że opis kwantowy jest istotny dla pojedynczych obiektów mikroskopowych a pomijalny dla układów mikroświecie wpływa na stan obiektu potrafi sformułowad i zinterpretowad zasadę (relację) nieoznaczoności Heisenberga, odpowiadającej cząstce rozproszonej na obiekcie mikroskopowym na możliwośd określenia położenia i pędu tego obiektu, wie, jak fizycy sprawdzają, czy dla danego zjawiska opis klasyczny jest wystarczający. składających się z wielkiej liczby tych obiektów. potrafi podad definicję parseka, potrafi objaśnid sposób obliczania odległości gwiazdy za pomocą pomiaru paralaksy, wie, że zmiany jasności cefeid wykorzystuje się do obliczania odległości tych gwiazd, potrafi wymienid obserwacje, jakie doprowadziły do odkrycia prawa Hubble'a, potrafi wymienid argumenty na rzecz idei rozszerzającego się i stygnącego Wszechświata, potrafi objaśnid, dlaczego odkrycie promieniowania reliktowego potwierdza teorię rozszerzającego się Wszechświata. Budowa i ewolucja Wszechświata. 40 Teoria Wielkiego Wybuchu. potrafi podad kilka kolejnych obiektów w hierarchii Wszechświata, wie, że odkryto promieniowanie elektromagnetyczne, zwane promieniowaniem reliktowym, które potwierdza teorię rozszerzającego się Wszechświata, wie o istnieniu ciemnej materii, wie, że rozszerzający się Wszechświat jest efektem Wielkiego Wybuchu. potrafi zapisad i zinterpretowad prawo Hubble'a, potrafi objaśnid, jak na podstawie prawa Hubble'a można obliczyd odległości galaktyk od Ziemi, potrafi objaśnid, jak na podstawie prawa Hubble'a wnioskujemy, że galaktyki oddalają się od siebie,
