RychŇy koniec finansowej samowolki wielkich spóŇek?

Artykuł pobrany ze strony
http://www.ekonsument.pl/news-show-66501.php
Rychły koniec finansowej samowolki wielkich spółek?
21.11.2011, Iwona Bojadżijewa
Pod koniec października Komisja Europejska przedstawiła szkic projektu, którego celem będzie zobowiązanie
korporacji działających w sektorach leśnym oraz wydobywczym do publicznego ujawniania kwot
wypłacanym rządom krajów - w szczególności afrykańskich - w których prowadzą swoją działalność.
Propozycja legislacji wpisuje się w sformułowaną niedawno "Agendę na rzecz zmiany", będącą częścią
europejskiej polityki rozwojowej. Stanowisko Komisji Europejskiej wyłożone zostało w poprawkach do
trzech dyrektyw: Dyrektywy w sprawie harmonizacji obowiązków przejrzystości(1), Dyrektywy w sprawie
rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek(2) a także Dyrektywy w sprawie
skonsolidowanych sprawozdań finansowych spółek.
Projekt poprawek dotyczy przedsiębiorstw działających w przemyśle wydobywczym oraz leśnym i ma objąć
zarówno spółki notowane na giełdzie jak i wielkie korporacje nie będące spółkami akcyjnymi. Objęcie
obowiązkiem rozliczania również spółek niegiełdowych stanowi krok naprzód w stosunku do obowiązującego
wcześniej prawa, które nakładało taki obowiązek wyłącznie na spółki będące notowane na giełdzie. Nowa
ustawa dotyczy więc przede wszystkim firm zajmujących się wydobyciem ropy, gazu ziemnego i minerałów,
a także tych eksploatujących zasoby leśne. Wraz z nabyciem przez poprawki mocy prawnej, firmy będą
zmuszone do rozliczania wszystkich uiszczonych opłat (w tym opłat koncesyjnych, premii, zysków etc.) w
ramach wszelkich projektów oraz w stosunku do wszystkich krajów, w których prowadzą działalność(3).
Dotychczas wiele firm starało się obchodzić obowiązujące międzynarodowe oraz lokalne systemy prawne w
celu czerpania większych zysków (na przykład poprzez uchylanie się od płacenia podatków czy wręczanie
łapówek lokalnym urzędnikom/urzędniczkom) .
Oprócz zapewnienia przejrzystości operacji finansowych prowadzonych w krajach bogatych w surowce
naturalne, zaproponowane poprawki mają także ograniczyć możliwość ukrywania udziałów korporacji w
innych spółkach. Obecna sytuacja prowadzi bowiem do nadużyć, o czym świadczy choćby fakt, że
74-procentowy udział Porsche w spółce Audi-Volkswagen pozostał aż do 2008 roku niejawny(5).
Poprawiona dyrektywa ma również na celu promowanie zrównoważonego biznesu. Konieczność rozliczania
się spółek z kwot przekazanym rządom krajów rozwijających się sprawi, że rządy te będą musiały otwarcie
rozliczać się przed obywatelami/obywatelkami swoich krajów z tego, w jaki sposób pieniądze zostały wydane.
W konsekwencji być może uda się ograniczyć sytuacje, w których pieniądze wpłacane przez spółki z
wymienionych wyżej sektorów trafiają do kieszeni wysokich urzędników/urzędniczek państwowych i w żaden
sposób nie przyczyniają się do poprawy warunków bytowych lokalnej ludności. Na marginesie trzeba też
zaznaczyć, że w niektórych krajach (m.in. afrykańskich) lokalne prawo zabrania publicznego ujawniania
informacji na temat kwot przekazanych na ręce rządu danego kraju. Proponowana ustawa nie będzie więc
dotyczyć projektów wykonywanych przez spółki z sektorów wydobywczego i leśnego w tychże krajach.
Propozycja Komisji Europejskiej wzbudza entuzjazm europejskich urzędników/urzędniczek. Michel Barnier,
komisarz ds. wewnętrznego rynku i usług finansowych wypowiada się o niej w ten sposób: "Idąc o krok dalej
od amerykańskiego Aktu Dodd-Frank, Komisja stała się dziś awangardą jeśli chodzi o promowanie
przejrzystości. Interes krajów rozwijających się został umieszczony na czele wewnątrz-europejskiej legislacji.
Ten gest przyczyni się do polepszenia naszych stosunków z Afryką za sprawą zwiększenia wzajemnej
przejrzystości oraz rzetelnej sprawozdawczości"(6). Wspomniany przez Barniera amerykański "Dodd-Frank
Wall Street Reform and Consumer Protection Act" to rozbudowana ustawa, dotycząca między innymi ochrony
finansów konsumentów. Znajduje się w nim wzmianka na temat przemysłu wydobywczego, której celem jest
zagwarantowanie przejrzystości w odniesieniu do opłat przekazanych na ręce "amerykańskiego lub innych
rządów w związku z przemysłowym wydobyciem ropy, gazu ziemnego oraz minerałów"(7). Amerykańskie
spółki mają obowiązek zamieszczać informacje na ten temat w rocznych raportach oraz na oficjalnych
stronach internetowych.
Projekt ustawy spotkał się również z aprobatą ze strony organizacji pozarządowych. Globalna koalicja
ugrupowań obywatelskich "Publish What You Pay" zamieściła na swojej stronie następującą wypowiedź:
"Niejawność kwot wypłacanych przez spółki z branży naftowej, gazowej i minerałowej zbyt często
doprowadzała do korupcji, przemocy oraz wojen domowych w wielu bogatych w surowce naturalne krajach.
Co więcej, istniejąca sytuacja przyczynia się do powiększania ubóstwa z uwagi na fakt, że otrzymywane
kwoty nie są inwestowane w rozwój podstawowych świadczeń, takich jak służba zdrowia czy edukacja"(8).
Zdaniem tej organizacji, nowa regulacja dotyczyć będzie 200 giełdowych oraz 400 niegiełdowych spółek
europejskich.
(1) eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:390:0038:0038:EN:PDF
(2) eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=DD:17:01:31978L0660:PL:PDF
(3)
www.observer.ug/index.php?option=com_content&view=article&id=15731:oil-firms-face-crackdown-over-fi
nancial-secrecy&catid=38:business&Itemid=68
(4) Op. Cit.
(5) www.euractiv.com/sustainability/eus-ethical-business-blueprint-raises-expectations-news-508723
(6) blogs.ec.europa.eu/piebalgs/transparency-for-all/
(7)
Streszczenie
aktu
Dodd-Frank,
dostępne
pod
adresem:
banking.senate.gov/public/_files/070110_Dodd_Frank_Wall_Street_Reform_comprehensive_summary_Final.
pdf
(8) www.publishwhatyoupay.org/resources/oil-firms-face-crackdown-over-financial-secrecy