Scenariusze zajęć dla klasy V

Transkrypt

Projekt „PI: Innowacyjny program rozwijający psychoedukacyjne kompetencje interpersonalne u uczniów klas IV-VI z terenów wiejskich,
miejsko-wiejskich i miast do 25 tys. mieszkańców województwa wielkopolskiego”, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
SCENARIUSZE ZAJĘĆ
dla klasy V szkoły
podstawowej
Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa
ul. gen. Tadeusza Kutrzeby 10, 61-719 Poznań
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................. 3
1. Warsztaty komunikacji interpersonalnej ..................................................................... 7
2. Warsztaty współdziałania i współpracy zespołowej, czyli w jedności siła ............. 13
3. Trening nabywania pewności siebie, czyli jak stać się Herkulesem? ..................... 18
4. Warsztaty kompetencji adaptacyjnych, czyli 8 kroków do zmiany siebie w sytuacji
zmiany............................................................................................................................... 24
5. Trening sprawnego zarządzania sobą, czyli zostań swoim menedżerem ............ 30
6. Trening rozwijania kompetencji poznawczych, czyli nieznane jako znane – słów
kilka o konstruowaniu wiedzy i logicznym myśleniu.................................................... 36
7. Warsztaty budowania motywacji, czyli chcieć to móc ............................................. 45
8. Warsztaty doskonalenia kompetencji kulturowych i aksjologicznych,
czyli o istnieniu w kulturze .............................................................................................. 51
9. Trening innowacyjności i twórczego myślenia, czyli jak zrobić z igły widły? ........ 57
10. Warsztaty rozwijające kompetencje związane z budowaniem kapitału ludzkiego,
czyli klasa szkolna jako organizacja ucząca się ........................................................... 61
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
2
Wstęp
O potrzebie dobrze przemyślanego programu wychowawczego w szkole nie trzeba
nikogo przekonywać. Jako nauczyciele doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że
środowisko szkolne odgrywa kluczową rolę w rozwoju psychospołecznym młodego
człowieka, a odpowiednio przez nas realizowana praca wychowawcza może mieć istotny
wpływ na wzmocnienie podstawowych kompetencji społecznych uczniów. Kim będą
w przyszłości, jak sobie poradzą z wyzwaniami, które postawi przed nimi coraz szybciej
modernizujące się otoczenie, czy będą potrafili skutecznie się komunikować z innymi,
rozwiązywać konflikty, tworzyć dobrze prosperujące zespoły, kreatywnie rozwiązywać
problemy i wreszcie – doceniać różnorodność oraz akceptować wielorakość punktów
widzenia? Czy będą potrafili rozpoznać swoje mocne i słabe strony, zidentyfikować
podstawowy katalog wartości, według których trzeba tworzyć własny kodeks
postępowania? I wreszcie, czy będą umieli rozpoznawać i kontrolować swoje emocje,
a dzięki temu lepiej funkcjonować w relacjach interpersonalnych? Rozwój osobisty to
proces, któremu – jako wychowawcy – możemy nadać odpowiedni kształt, prowadząc
naszych uczniów przez trudny labirynt emocji, relacji i autorefleksji.
Zaproponowane w tym rozdziale scenariusze zajęć wychowawczych zostały
zaprojektowane specjalnie z myślą o uczniach klas IV-VI szkoły podstawowej, a więc
dzieciach w wieku 9-12 lat. Ich podstawowym walorem jest zastosowanie najbardziej
skutecznej metody w pracy z młodym człowiekiem, jaką jest nauka przez działanie
i interakcje w grupie. Zawarte tu ćwiczenia nie tylko dają nauczycielom ważne narzędzie
metodologiczne, ale także stanowią źródło dobrej zabawy dla dzieci. Warto też podkreślić,
że ich selekcja na potrzeby niniejszej publikacji nie była przypadkowa. Jest to owoc
wieloletniej pracy wychowawczej i psychologicznej autorów tego skryptu, którzy mogli
wykorzystać swoje doświadczenie zdobyte podczas pracy w charakterze trenerów
i instruktorów w wielu projektach i programach dla młodzieży. Dzięki temu niniejsze
scenariusze mają wymiar bardzo praktyczny, dając nauczycielom proste narzędzie do
wykorzystania podczas lekcji wychowawczej.
Każdy scenariusz składa się ze wstępu, w którym wskazane są konkretne
kompetencje, będące przedmiotem zajęć, oraz opisu ćwiczeń i szacunkowego czasu
potrzebnego na ich przeprowadzenie. Dodatkowo podana jest także instrukcja do
ćwiczenia wraz z pytaniami podsumowującymi, które są ważnym elementem
ewaluacyjnym każdych zajęć. Ponadto wszystkie ćwiczenia są uzupełnione o konieczne
załączniki, komentarze oraz uwagi, które mają ułatwić nauczycielom przygotowanie do
zajęć. Kolejność zaproponowanych scenariuszy też nie jest przypadkowa. Zajęcia są
bowiem tak opracowane, aby w ich toku uczniowie mogli stopniowo rozwijać swoje
kompetencje, zaczynając od radzenia sobie z emocjami, poprzez umiejętności komunikacji
interpersonalnej, współpracy w grupie, organizacji i planowania oraz wspólnego
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
3
realizowania projektów grupowych, na wykorzystaniu wszystkich kompetencji kluczowych
kończąc. Tematyka zajęć oraz poziom trudności ćwiczeń są dostosowane do wieku
uczestników.
Zdając sobie sprawę z różnych możliwości i ograniczeń czasowych, tak
opracowano ćwiczenia, aby każde z nich stanowiło odrębną i kompletną całość.
Scenariusze można więc realizować w całości lub dzielić na części, na kolejnych lekcjach
wychowawczych realizując poszczególne ćwiczenia.
Tworząc scenariusze, założyliśmy elastyczność w doborze i liczbie dzieci
w grupach, znając realia i zróżnicowanie szkół, dla których scenariusze zostały stworzone.
Założyliśmy też, że wychowawca – jako ekspert najlepiej znający dzieci ze swojej klasy –
będzie umiał rozpoznać, które ćwiczenie można przeprowadzić w jego zespole, a które
lepiej na tym etapie rozwoju grupy pominąć i przeprowadzić później.
Oddając ten skrypt w ręce nauczycieli i wychowawców mamy nadzieję, że
udostępniamy nie podręcznik, ale raczej przewodnik, który ułatwi przejście przez
nierzadko trudną tematykę zajęć oraz będzie stanowił źródło dodatkowej inspiracji do
pracy z młodymi ludźmi.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
4
Rozpoczęcie i zakończenie zajęć
Wprowadzenie do zajęć
Ćwiczenie: Co miłego i dobrego?
Cel: Budowanie otwartości, umiejętności pozytywnego myślenia i zdolności koncentracji
na drugim człowieku przełamanie lodów.
Czas trwania:Do 10 minut.
Potrzebne materiały:Brak.
Opis ćwiczenia: Uczniowie siedzą w kręgu razem z nauczycielem. Prowadzący wita
uczestników zajęć i prosi, aby wszyscy przypomnieli sobie jakieś jedno miłe zdarzenie
z poprzedniego tygodnia i opowiedzieli o nim całej klasie. Nauczyciel też bierze udział w
zabawie, a opowiadając o swoich pozytywnych wspomnieniach, modeluje sposób
mówienia o dobrych sprawach. Po zakończeniu rundki nauczyciel przedstawia tematykę
zajęć.
Instrukcja: Witam Was bardzo serdecznie na zajęciach. Proszę, abyście teraz
przypomnieli sobie jedną miłą chwilę z poprzedniego tygodnia i opowiedzieli nam o niej.
Może to być jakieś miłe spotkanie, zabawa, rozmowa, przeczytana książka lub obejrzany
film, ocena w szkole, wycieczka, a może zobaczyliście coś ładnego, idąc ze szkoły do
domu?Ważne, aby dzielić się ze sobą miłymi chwilami. Może zacznę od
siebie(prowadzący przedstawia swoje miłe wspomnienie).
Inne pytania do rundki wstępnej:
1. Jestem mistrzem ………
2. W wolnym czasie lubię ………
3. Bardzo czekam na ………
4. Moja najlepsza cecha ………
5. Lubię w sobie ………
6. W ten weekend chciałbym ………
Załączniki: Niepotrzebne.
Uwagi: Konieczne jest zadbanie o skupienie grupy i o to, aby dzieci nie powtarzały po
sobie kategorii (często się zdarza, że jak jedno z dzieci zacznie mówić np. o ocenach, to
później już każdy o tym mówi, a w ćwiczeniu chodzi o rozszerzanie punktu widzenia
i dostrzeganie dobra w małych wydarzeniach we wszystkich obszarach życia). Nie można
również dopuścić do tego, aby dzieci bagatelizowały wypowiedzi kolegów.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
5
Zakończenie zajęć
Cel:Podsumowanie, informacja zwrotna, utrwalenie zdobytych na zajęciach umiejętności.
Opis ćwiczenia: Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel zadaje im pytania: „Co najbardziej
podobało Ci się na zajęciach?”, „Czego się nauczyłeś?”, „Co mogłoby być inaczej?”.
Instrukcja:To już koniec naszych zajęć. Proszę Was, abyście odpowiedzieli mi na
pytania:„Co najbardziej podobało się Wam na zajęciach?”(nie muszą odpowiadać
wszyscy, wystarczy 7-10 odpowiedzi), „Czego nauczyliście się podczas zajęć?” (również
na to pytanie nie muszą odpowiadać wszyscy), „Co, Waszym zdaniem, mogłoby być
inaczej?” (na to pytanie odpowiedzą prawdopodobnie nieliczni).
Alternatywna forma podsumowania: Jeśli zabraknie czasu, uczniowie mogą napisać
swoje odpowiedzi anonimowo na kartkach. Nauczyciel może również założyć uczniom
„Zeszyty Rozwoju Osobistego”, w których pod koniec zajęć dzieci będą zapisywać
odpowiedzi na te pytania i refleksje dotyczące zajęć.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
6
1. Warsztaty komunikacji interpersonalnej
Świadomość bycia rozumianym i umiejętność rozumienia innych są nie do
przecenienia w relacjach z innymi ludźmi. Są to jednak umiejętności, które wymagają
ciągłego doskonalenia za pomocą wielu ćwiczeń, najlepiej pod okiem specjalisty od
komunikacji, którym powinien być każdy nauczyciel. Pierwszym krokiem do
mistrzostwa jest uświadomienie uczniom, że nadawane przez nich komunikaty mogą
być odbierane niezgodnie z intencją nadawcy.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
7
Scenariusz zajęć
Temat: Nadajemy i odbieramy komunikaty
Ćwiczenie nr 1: Głuchy telefon.
Cel:Uświadomienie uczniom, jak kontekst sytuacyjny i warunki zewnętrzne mogą
zniekształcać przekazywany komunikat.
Potrzebne materiały: Brak.
Opis ćwiczenia: Prowadzący dzieli uczniów na 5- lub 6-osobowe grupy, których
członkowie siadają w rzędach. Osoba siedząca jako pierwsza przekazuje szeptem
osobie siedzącej za nią informację, którą ta z kolei przekazuje następnej itd. Nikt
poza osobą siedzącą bezpośrednio za nadawcą nie może usłyszeć tej informacji
(dlatego uczestnicy gry powinni siedzieć w pewnej odległości od siebie). Każdy
uczestnik zabawy może przekazać informację następnej osobie tylko raz.
Przekazywana informacja pochodzi od prowadzącego, który podaje ją zapisaną na
kartce. Informacja powinna zawierać od 6 do 10 słów. Gdy dotrze ona do ostatniego
uczestnika w rzędzie, musi on zapisać ją na kartce i podać prowadzącemu. Na
koniec zabawy porównujemy wersję pierwotną z ostateczną.
Instrukcja: Dzielimy się na zespoły 5- lub 6-osobowe. Siadamy w rzędach tak, aby
zachować odstęp pomiędzy krzesłami. Za chwilę pierwszym osobom siedzącym
w każdym rzędzie przekażę komunikat. Waszym zadaniem będzie przekazanie go
szeptem – tylko raz! – następnej osobie w rzędzie. Ostatnia osoba w rzędzie zapisuje
na kartce to, co usłyszała. Wygrywa grupa, której komunikat będzie najbliższy wersji
pierwotnej.
Pytania do podsumowania:
1) Co można by zrobić, aby informacja nie uległa zniekształceniu?
2)
Co pomagało, a co utrudniało Wam przekazywanie komunikatu?
3)
Jak różniły się obie wersje komunikatu? Czy były użyte inne słowa? Czy
zmieniło się znaczenie komunikatu, czy może sens pozostał ten sam?
Uwagi:Komunikat może być przekazany przez prowadzącego również ustnie.
Wówczas ostatni gracz mówi na głos to, co usłyszał.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
8
Ćwiczenie nr 2:Łańcuch mimów.
Cel: Uświadomienie sobie znaczenia niewerbalnego porozumiewania się oraz
trudności z tym związanych.
Czas trwania: Do 20 minut (przy powtórzeniu ćwiczenia).
Opis ćwiczenia: 5-6 uczestników wychodzi z sali na korytarz. Reszta grupy wraz
z osobą prowadzącą wymyśla czynności, które nieobecne w klasie dzieci będą
naśladować po powrocie do sali – przewijanie noworodka, budowanie studzienki
z zapałek, robienie ciasta itp. Prosi się pierwszą osobę z korytarza i tłumaczy jej, co
ma pokazać następnej osobie, po czym prosi się drugą osobę z korytarza, która
ogląda czynności wykonywane przez pierwszą osobę, a następnie powtarza je przed
kolejną osobą itd. Zadaniem ostatniej osoby z korytarza jest odgadnięcie, jaką
czynność obserwowała. W razie trudności z odgadnięciem prosimy innych
uczestników o odtworzenie tej czynności jeszcze raz.
Instrukcja: Proszę, aby 5-6 ochotników wyszło z sali. A teraz proszę, aby reszta
grupy zastanowiła się nad czynnością, jaką osoby z korytarza będą musiały sobie
pokazać (prowadzący powinien się upewnić, czy zaproponowane czynności są
adekwatne do wieku graczy). W trakcie ćwiczenia nie wolno nam nic mówić. (Do
pierwszego gracza z korytarza)Twoim zadaniem jest pokazanie następnemu
graczowi określonej czynności. Możesz zrobić to tylko raz. Nie wolno Wam ze sobą
rozmawiać. (Prowadzący powtarza instrukcję następnym graczom z korytarza,
których sukcesywnie zaprasza do sali, a następnie mówi do ostatniej osoby z
korytarza) Twoim zadaniem jest odgadnięcie, jaką czynność teraz zaobserwujesz.
1.
Co podobało się Wam w tym ćwiczeniu?
2.
Co odróżniało je od poprzedniego ćwiczenia (głuchy telefon)?
3.
Jak łatwiej się porozumiewać – za pomocą słów czy za pomocą gestów?
4.
Jakich komunikatów nie można przekazać za pomocą gestów (lub jest to
bardzo trudne)?
5.
Jak, oprócz słów, możemy wyrażać nasze uczucia?
Uwagi: W trakcie ćwiczenia uczestnicy nie mogą porozumiewać się werbalnie!
Nazwę czynności odgaduje tylko ostatni uczestnik z korytarza. Ćwiczenie można
powtórzyć z następną grupą ochotników.
Ćwiczenie uzupełniające: Zgadnij, co teraz czuję,
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
9
Cel: Uświadomienie uczestnikom znaczenia komunikacji niewerbalnej w zrozumieniu
uczuć innych osób.
Czas trwania: Do 10 minut.
Opis ćwiczenia: Ochotnik wychodzi na środek sali i za pomocą mimiki próbuje
odegrać określone uczucia, które prowadzący pokazuje mu na kartce (złość, strach,
wstyd, znudzenie, zaskoczenie, radość, przygnębienie, zdenerwowanie, gniew itp.).
W przypadku, gdy obserwatorzy mają trudność z odgadnięciem uczucia, można
ułatwić im zadanie, pozwalając odgrywającemu na używanie gestów.
1.
W jaki sposób ludzie okazują swoje emocje? Czy łatwo jest pokazywać, co
czujemy? Dlaczego tak/nie?
2.
Skąd wiemy, co ktoś czuje w danym momencie?
3.
Czy zdarza się, że to, co ktoś mówi o swoich uczuciach, nie jest zgodne
z mową jego ciała? Dlaczego tak się dzieje?
Uwagi: Ćwiczenie można też przeprowadzić w grupach lub parach.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
10
Ćwiczenie nr 3:Labirynt.
Cel: Rozwijanie i ćwiczenie umiejętności aktywnego słuchania.
Potrzebne materiały: Duże kartki papieru (format A1), po jednej na parę,
z narysowanym labiryntem (uwaga: na każdej stronie powinien znaleźć się inny
wariant labiryntu!), oraz po jednym pisaku i opasce na oczy na parę.
Opis ćwiczenia: Uczestnicy tworzą pary. W każdej parze osoba A zakłada osobie B
opaskę na oczy. Zadaniem osoby B jest prowadzenie długopisu przez narysowany
na kartce papieru labirynt tak, aby nie wyjść poza linie. Osoba A udziela osobie B
wskazówek, nie dotykając jej. Po upływie trzech minut osoby w danej parze
zamieniają się rolami.
Instrukcja:Dobierzcie się w pary. Za chwilę wskażę, kto jest uczniem A, a kto
uczniem B w każdej parze. Proszę, aby każda para usiadła przy stole, na którym leży
kartka papieru z narysowanym labiryntem. Gracze A zawiązują opaskę na oczach
gracza B. Kiedy powiem „start”, gracze B rozpoczną rysowanie drogi przejścia przez
labirynt zgodnie z podawanymi przez gracza A instrukcjami. Proszę, aby gracze A
naprowadzili rękę gracza B na linię startu. Uwaga: w trakcie zabawy gracze A nie
mogą dotykać graczy B! Na wykonanie zadania macie trzy minuty.(Po upływie trzech
minut) A teraz zmiana: gracze A będą przechodzili przez labirynt, a gracze B będą
udzielali instrukcji.
1)
Co Wam ułatwiało lub utrudniało wykonanie zadanie?
2)
Czy instrukcje partnera były jasne?
3)
Czy łatwo było udzielać instrukcji?
4)
(Pytanie do graczy B) Czy doświadczenie z rysowaniem pomogło Wam przy
udzielaniu instrukcji?
5)
(Pytanie do graczy A) Na ile wstępne udzielanie instrukcji pomogło Wam
w przejściu przez labirynt?
6)
Co czuliście w trakcie ćwiczenia? Czy coś Was denerwowało?
7)
W jakich sytuacjach umiejętność aktywnego słuchania lub precyzyjnego
przekazywania komunikatu jest bardzo ważna?
Ćwiczenie uzupełniające: Nadawanie komunikatów.
Czas trwania: Do10 minut.
Opis ćwiczenia: Uczestnicy w tych samych parach opisują lub wyjaśniają coś
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
11
zgodnie z instrukcją prowadzącego (załącznik). Aby sprawdzić, czy komunikat został
właściwie odebrany, po dwóch minutach słuchający relacjonuje mówiącemu to, co
usłyszał, po czym następuje zmiana ról.
1)
Czy słuchający zadawał pytania doprecyzowujące?
2)
Czy relacja słuchającego była dokładna?
3)
Czy trudno było zapamiętać komunikat osoby nadającej?
Załączniki: Tematy komunikatów:
I.
Jak wygląda mój pokój?
II.
Instrukcja do gry (trzeba się upewnić, że druga osoba nie zna tej gry).
III.
Przepis na ulubione danie.
IV.
Moja droga do szkoły lub jak dojść z mojego domu w inne miejsce w okolicy.
Uwagi: Brak.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
12
2. Warsztaty współdziałania i współpracy zespołowej, czyli w jedności siła
Umiejętność zgodnego współdziałania z innymi często jest kluczem do
osiągania celów, których samodzielnie nie moglibyśmy zrealizować. Znane
wszystkim powiedzenie „co dwie głowy, to nie jedna” jest dobrym tego przykładem.
Co jednak się dzieje, kiedy „dwie głowy” nie mogą dojść do porozumienia?
Najczęściej kończy się to niemożnością znalezienia optymalnego rozwiązania lub
wybuchem konfliktu, który pociąga za sobą jeszcze gorsze konsekwencje. Zdolność
konfrontowania własnych poglądów i pomysłów z innymi oraz poszukiwanie
kompromisu są warunkiem osiągania celów grupowych, ale żeby do tego doszło,
członkowie takiej grupy muszą mieć świadomość, że cel całego zespołu jest w danej
chwili istotniejszy niż moje indywidualne potrzeby i dążenia.
Ćwiczenia zaproponowane poniżej pozwalają uczniom sprawdzić, jakie efekty
mogą osiągnąć dzięki współdziałaniu oraz w jaki sposób można znaleźć kompromis.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
13
Scenariusz zajęć
Temat: Nasza drużyna
Ćwiczenie nr 1:Szybka piłka.
Cel: Ćwiczenie współdziałania w grupie dla osiągnięcia konkretnego celu.
Potrzebne materiały: Piłka.
Opis ćwiczenia: Zadaniem grupy jest jak najszybsze przekazanie piłki między
wszystkimi członkami zespołu. Uwaga! każdy gracz może dotknąć piłki tylko raz.
Prowadzący informuje grupę, że będzie miała pięć minut na opracowanie najlepszej
strategii wykonania tego ćwiczenia. Dodatkowa informacja: rekord 20-osobowej
grupy to około dwie sekundy. Po upływie pięciu minut prowadzący prosi grupę
o zademonstrowanie ćwiczenia. Grupa ma dwie próby na wykonanie ćwiczenia,
podczas których prowadzący mierzy czas. Ważne, aby w trakcie opracowywania
strategii przez grupę, prowadzący nie udzielał żadnych wskazówek. Celem ćwiczenia
jest, aby uczestnicy wypracowali własną metodę działania jako jeden zespół (bez
współdziałania i pełnego zaangażowania wszystkich uczestników grupie nie uda się
osiągnąć celu). Po wykonaniu ćwiczenia prowadzący gratuluje uczestnikom.
Instrukcja:Gra polega na jak najszybszym przekazaniu piłki między wszystkimi
członkami zespołu. Uwaga! Każdy gracz może dotknąć piłki tylko raz. Gra wymaga
od Was pomysłowości i pracy zespołowej, dlatego będziecie mieli pięć minut na
opracowanie najlepszej strategii wykonania tego ćwiczenia. Powodzenia!
1.
Kto uczestniczył w opracowaniu strategii? Ile osób było zaangażowanych
w planowanie strategii?
2.
Czy każdy miał szansę na przedstawienie swojego pomysłu? Czy każdy był
wysłuchany?
3.
Czy wszyscy uzgodnili jeden wspólny sposób realizacji pomysłu?
4.
Czy była wśród Was osoba, która przejęła inicjatywę w trakcie zabawy? Kto to
był?
5.
Czy wszyscy zgodnie współpracowali?
6.
Co pomagało lub utrudniało Wam wykonanie zadania?
7.
Co moglibyście zrobić lepiej następnym razem?
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
14
Uwagi: Najszybszym sposobem wykonania ćwiczenia jest przeturlanie piłki po
wyprostowanych ramionach uczestników, które muszą bardzo blisko stykać się ze
sobą.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
15
Ćwiczenie nr 2:Kamienie na rzece.
Cel: Ćwiczenie współdziałania w grupie dla osiągnięcia konkretnego celu.
Czas trwania: 25 minut.
Potrzebne materiały: Kartki papieru odgrywające rolę kamieni (liczba „kamieni” musi
być mniejsza niż liczba graczy, np. przy 25 uczestnikach powinno być 20 kamieni);
lina lub skakanka do wyznaczenia linii brzegowej na „rzece”.
Opis ćwiczenia: Na wstępie prowadzący podkreśla, że w tej zabawie trzeba będzie
wykorzystać doświadczenia grupy z poprzedniej zabawy – czyli współdziałanie,
dobrą komunikację, kreatywność, równe zaangażowanie wszystkich itp. W tej grze
cała grupa musi przedostać się na drugą stronę rzeki, ale może to zrobić tylko
przechodząc po kamieniach, które znajdują się na rzece (nie ma mostu). Na jednym
kamieniu może postawić swoje stopy tylko jedna osoba. W chwili, gdy gracz zejdzie
z kamienia, zatonie w rzece (prowadzący zabiera kartkę papieru z podłogi). Grupa
ma około 20 minut na opracowanie odpowiedniej strategii (czas można wydłużyć lub
skrócić w zależności od wielkości grupy). Po upływie wyznaczonego czasu
prowadzący prosi grupę o przejście na drugą stronę „rzeki”. Tym razem w trakcie
ćwiczenia prowadzący może zadawać uczestnikom pytania:
1. Jak Wam idzie wykonywanie zadania? Czy coś Wam utrudnia w tej chwili
znalezienie rozwiązania? Co możecie teraz zrobić, aby wykonać zadanie?
2. Czy wszyscy są zaangażowani?
3. Czy każdy miał szansę przedstawić swój pomysł?
4. Kto jest teraz liderem? Czy jest ich kilku?
Instrukcja: W tej zabawie warto wykorzystać Wasze doświadczenia z poprzedniej
zabawy, czyli współdziałanie, dobrą komunikację, kreatywność, równe
zaangażowanie wszystkich itp. W tej grze cała grupa musi przedostać się na drugą
stronę rzeki, ale może to zrobić tylko przechodząc po kamieniach, które znajdują się
na rzece (nie ma mostu). Na jednym kamieniu może postawić swoje stopy tylko
jedna osoba. W chwili, gdy gracz zejdzie z kamienia, zatonie w rzece. Macie około 20
minut na opracowanie odpowiedniej strategii przejścia na drugą stronę rzeki.
Powodzenia!
1.
Co Wam pomogło lub przeszkodziło w wykonaniu zadania?
2.
Kto uczestniczył w opracowaniu strategii? Ile osób było zaangażowanych
w planowanie strategii?
3.
Czy każdy miał szansę na przedstawienie swojego pomysłu? Czy każdy był
wysłuchany?
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
16
4.
5.
był?
6.
7.
Czy wszyscy uzgodnili jeden wspólny sposób realizacji pomysłu?
Czy była wśród Was osoba, która przejęła inicjatywę w trakcie zabawy? Kto to
Czy wszyscy zgodnie współpracowali?
Co moglibyście zrobić lepiej następnym razem?
Uwagi: Rozwiązanie ćwiczenia: uczestnicy muszą stanąć na wszystkich kamieniach
(po jednym graczu na jednym kamieniu). Gracze mogą się przemieszczać,
przechodząc po stopach osób stojących na kamieniach tak długo, aż wszyscy
przekroczą rzekę.
W podsumowaniu prowadzący zadaje uczestnikom dodatkowe pytanie: „Co tworzy
udaną drużynę/grupę?” i zapisuje odpowiedzi uczniów na flipcharcie. W trakcie
grupowej burzy mózgów prowadzący odwołuje się do wcześniejszych zabaw. Ważne
jest, aby w toku rozmowy z uczniami udało się ustalić następujące kryteria:
1) wspólny cel,
1. elastyczność w działaniu,
2. równe zaangażowanie wszystkich członków zespołu, poszanowanie dla opinii
mniejszości,
3. zaangażowanie wszystkich członków zespołu,
4. dobry lider – inspirujący, ale niedominujący,
5. wzajemne wspieranie się, pozytywne nastawienie wszystkich członków
zespołu,
6. dobra komunikacja między członkami grupy, aktywne słuchanie się,
7. organizacja i planowanie działań,
8. identyfikacja umiejętności członków zespołu i odpowiedni podział ról/zadań,
9. przestrzeganie ustalonych zasad,
10. wzajemny szacunek,
11. nastawienie na sukces grupy, a nie własny.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
17
3. Trening nabywania pewności siebie, czyli jak stać się Herkulesem?
Poczucie własnej wartości jest obecnie dobrem bardzo trudnym do
osiągnięcia. Dzieci nie wiedzą, na czym mają oprzeć swoją samoocenę, są
bombardowane wizerunkami sztucznie wykreowanych idoli – niedościgłych,
nierealnych wzorców do naśladowania. Taka gonitwa i porównywanie się do tego, co
nie istnieje, prowadzi do wypaczeń w obrazie samego siebie. Zapracowani lub
nieobecni emocjonalnie rodzice również nie dostarczają właściwej informacji zwrotnej
o tym, jaki jestem. W dzisiejszych czasach tak naturalna zdolność rozumienia i
doceniania samego siebie stała się najważniejszym elementem treningu umiejętności
intrapsychicznych.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
18
Scenariusz zajęć
Temat: Jestem wartościowy
Ćwiczenie nr 1:Cyrkowa żonglerka.
Cel: Rozgrzewka, podniesienie nastroju, integracja całej grupy, ćwiczenie pamięci,
koncentracja uwagi, ćwiczenie refleksu.
Potrzebne materiały: Pięć szmacianych piłeczek lub woreczków z ryżem.
Opis ćwiczenia: Uczestnicy stają w kole wraz z osobą prowadzącą zabawę, która
jako pierwsza rzuca piłkę do wybranej osoby, stojącej gdzieś naprzeciwko w kole,
wymawiając jej imię i krzyżując ręce jako znak, że wykonała już swój rzut. Osoba,
która dostała piłkę, rzuca ją do następnej, wypowiadając jej imię i krzyżując ręce –
i tak do ostatniego uczestnika. W drugiej rundzie prowadzący prosi, by ćwiczenie
powtórzyć w tej samej kolejności, przypominając sobie, od kogo dostaliśmy i komu
podaliśmy piłkę, ale w szybszym tempie, już bez wymawiania imion i krzyżowania
rąk.W trzecim etapie zabawy wykonujemy dokładnie to samo ćwiczenie, jednak
niespodziewanie po pierwszym rzucie piłki prowadzący kontynuuje zabawę,
dorzucając kolejne piłki w niewielkim odstępie czasowym. Uczestnicy muszą
wykazać się szybką reakcją i podawać je dalej w tej samej kolejności co wcześniej.
Zabawa kończy się, gdy wszystkie piłki wrócą do osoby prowadzącej.
Instrukcja: Stańmy wszyscy w kole. Jako pierwszy rzucę piłeczkę do wybranej
osoby stojącej gdzieś naprzeciwko, wypowiadając jej imię, i skrzyżuję ręce jako znak,
że już rzucałem, by nie powtórzyły się te same osoby. Uczestnik, który otrzyma piłkę,
wybiera następnego, wykonując te same czynności. Zabawa trwa, dopóki rzutu nie
wykona ostatni uczestnik .W kolejnej próbie wykonujemy to samo zadanie, ale każdy
z Was musi pamiętać, od kogo wcześniej otrzymał piłkę, i rzucić do tej samej osoby
co poprzednio. Rzucamy piłkę szybciej, bez wymawiania imienia i krzyżowania rąk.
W trzecim etapie zabawy wykonujemy dokładnie to samo zadanie, ale jeszcze
szybciej. Musicie też jeszcze bardziej skupić swoją uwagę i wykazać się refleksem.
1. Który moment zabawy spowodował w Was największe rozluźnienie i odczucia
radości z zabawy?
2. Jakie umiejętności mogliście ćwiczyć przez tę zabawę?
3. Który element zabawy był dla Was najtrudniejszy?
4.
Co mogliście zrobić, żeby wykonać to zadanie z większą swobodą i jeszcze
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
19
lepszym efektem?
Uwagi: Prowadzący zabawę nie informuje uczestników o tym, że będzie
dorzucał kolejne piłeczki w trzeciej rundzie ani ile ich będzie. Wykorzystuje element
zaskoczenia. Również przed pierwszym etapem zabawy nie informuje uczestników,
że mają zapamiętać, od kogo dostali i komu podali piłkę. W drugim etapie zmusza do
wysiłku pamięciowego i szybkiego reagowania. Zabawa w efekcie daje wrażenie
żonglowania wieloma piłeczkami naraz przez całą grupę. Wymusza to duże
skupienie uwagi, ale też na pewnym etapie daje poczucie bezpieczeństwa, gdyż
każdy już wie, od kogo dostanie następną piłkę. Wówczas musi wykazać się tylko
czujnością. Zabawę można modyfikować na potrzeby młodszych grup, gdzie można
poprzestać na drugim etapie. Można ją też utrudniać – poprzez polecenie rzucania w
odwrotnej kolejności, czyli odbierania piłki od osoby, której wcześniej rzucaliśmy, a
rzucania do tej, która wcześniej nam podawała.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
20
Ćwiczenie nr 2:Kto, tak jak ja…
Cel: Wzajemne poznanie, integracja grupy, przełamanie lodów, budowa
pozytywnego nastroju, ćwiczenie wypowiadania się na forum grupy, ćwiczenie
umiejętności mówienia o sobie.
Potrzebne materiały: Krzesła ustawione w kręgu (o jedno mniej niż liczba
uczestników zabawy).
Opis ćwiczenia: Wszyscy siedzą na krzesłach ustawionych w kręgu, oprócz jednej
osoby, która – stojąc na środku – rozpoczyna zabawę słowami: „Kto, tak jak ja…”
i podaje swoje zakończenie zdania (np.: „lubi czytać książki”). Z krzeseł wstają osoby,
które zgadzają się z tą wypowiedzią, i wraz z osobą stojącą pośrodku szybko
zmieniają swoje miejsca, szukając innego wolnego krzesła. Osoba, dla której
zabraknie krzesła (zawsze będzie to jeden uczestnik), staje w środku kręgu
i kontynuuję zabawę, mówiąc: np. „Kto, tak jak ja, nie lubi sprzątać mieszkania”.
I ponownie wszyscy uczestnicy zabawy, którzy tak jak osoba ze środka nie lubią
sprzątać mieszkania, wstają z krzeseł i szybko siadają na nowe miejsca. Znów dla
jednego uczestnika zabraknie miejsca i to on musi dokończyć zdanie: „Kto, tak jak
ja…”, po czym następuje zmiana miejsc itd.
Instrukcja: W ćwiczeniu tym liczą się umiejętność dokończenia zdania według
własnego pomysłu oraz refleks, by zająć wolne miejsce – krzesło. Za chwilę jedno
z Was wejdzie do kręgu i dokończy zdanie: „Kto, tak jak ja…” (np. „lubi się opalać”).
Pozostałe osoby, które zgadzają się z tą wypowiedzią, czują tak samo czy przeżyły to
samo, szybko wstają z krzeseł, szukają nowego, wolnego miejsca i siadają na nie.
Osoba, która nie zdąży zająć krzesła, staje pośrodku kręgu i gra zaczyna się od
początku. Teraz to ona dokończy zdanie „Kto, tak jak ja…”, oczywiście według
swojego pomysłu.
1) Co było dla Was dobrego w tym ćwiczeniu?
1.
Jakie umiejętności ćwiczyliście?
2.
Co było dla Was trudne?
3.
Co moglibyście zrobić, aby poszło Wam jeszcze lepiej?
4.
Czy można wymyślić inne reguły gry do tej zabawy?
Uwagi: Należy zwrócić uwagę, aby uczestnicy nie popychali się w momencie
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
21
szybkiego poszukiwania nowego miejsca – krzesła.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
22
Ćwiczenie nr 3:Herby.
Cel: Samopoznanie.
Potrzebne materiały: Kartki, długopisy, kredki.
Opis ćwiczenia: Prosimy dzieci, aby zaprojektowały swoje własne herby. Tło herbu
ma stanowić rysunek, który ma być symbolem ich osoby (może być to czynność,
którą najbardziej lubią robić, lub postać z ich ulubionej gry albo ulubione zwierzę).
Następnie dzieci dzielą swój herb na części. W pierwszej części wpisują imię
przyjaciela, w drugiej ulubiony przedmiot w szkole, w trzeciej swoje zainteresowania,
w czwartej ulubioną potrawę, w piątej swoje ulubione zwierzę, a w szóstej ulubiony
kolor (wzór herbu, podpisany, powinien być narysowany na tablicy). Na koniec dzieci
wyjaśniają, co symbolizuje tło herbu i dlaczego właśnie takie tło wybrały, a następnie
omawiają swoje herby. Herby powinny być powieszone na gazetce w sali.
Instrukcja: Czy wiecie, co to jest herb? Kto posługiwał się herbami? Co
przedstawiały herby? Czy ktoś z Was mógłby narysować kształt herbu na tablicy?Za
chwilę będziecie rysować własne herby, które będą zawierały informacje o Was. W
tle herbu narysujcie coś, co innym może kojarzyć się z Wami – może być to symbol
czynności, którą lubicie wykonywać, lub symbol Waszego hobby albo tego, w czym
jesteście dobrzy. Następnie podzielcie swój herb na sześć części. W pierwszej
wpiszcie imię swojego przyjaciela, w drugiej ulubiony przedmiot w szkole, w trzeciej
swoje zainteresowania, w czwartej ulubioną potrawę, w piątej swoje ulubione
zwierzę, a w szóstej ulubiony kolor. Na wykonanie herbu macie 10 minut. Kiedy
Wasze herby będą gotowe, każdy zaprezentuje go klasie, a potem powiesimy je na
gazetce.
1. Co podobało się Wam w tym ćwiczeniu?
2. Czego się dowiedzieliście?
3. Czego dowiedzieliście się o sobie samych?
4. Czego nowego dowiedzieliście się o innych?
Uwagi: Ważne, aby wszystkie dzieci zaangażowały się w tworzenie herbów, aby były
z nich dumne. Jeśli ktoś napotyka na trudności, warto mu pomóc.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
23
4. Warsztaty kompetencji adaptacyjnych, czyli 8 kroków do zmiany siebie
w sytuacji zmiany
Umiejętność radzenia sobie z trudnymi emocjami ma kluczowe znaczenie
przystosowawcze w warunkach życia w społeczeństwie. Jednostki, które nie potrafią
zapanować nad swoją złością, są wykluczane, ponieważ stanowią zagrożenie dla
reszty społeczeństwa. Doskonalenie technik radzenia sobie ze złością i agresją jest
więc kluczowe dla zgodnego współistnienia w społeczeństwie, pomimo napotykanych
frustracji i niepowodzeń.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
24
Scenariusz zajęć
Temat: Radzimy sobie ze złością
Ćwiczenie nr 1: W domu kipi mleko.
Cel: Rozgrzewka, integracja grupy, przełamanie lodów, budowanie pozytywnego
nastroju.
Opis ćwiczenia: Zabawa odbywa się w kręgu. Jedna osoba staje w środku
i wskazując na wybrane przez siebie dziecko, szybko mówi: „W domu kipi mleko”.
Zanim skończy, wskazana osoba musi powiedzieć imię dziecka siedzącego po
prawej stronie. Jeśli się pomyli lub nie odpowie, idzie do środka.
Instrukcja: W ćwiczeniu tym liczą się refleks, spostrzegawczość oraz pamięć. Za
chwilę usiądziemy w kręgu, a jedno z Was wejdzie do środka. Jego zadaniem będzie
jednoczesne wskazanie dowolnej osoby i wypowiedzenie zdania: „W domu kipi
mleko”. Wskazana osoba musi wypowiedzieć imię osoby, która siedzi po jej prawej
stronie, zanim osoba na środku skończy wypowiadać zdanie. Jeśli nie zdąży
wypowiedzieć imienia lub się pomyli, wchodzi do kręgu i gra zaczyna się od
początku. Jeśli jednak uda się wskazanej osobie wypowiedzieć imię jeszcze w
trakcie wypowiadanego przez osobę stojącą na środku zdania, wówczas ta osoba
musi wybrać kolejnego uczestnika zabawy.
1.
Co było dla Was dobrego w tym ćwiczeniu?
2.
3.
4.
Uwagi: Pierwszą osobą w kręgu może być prowadzący.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
25
Ćwiczenie nr 2: Reduktory złości.
Cel: Ćwiczenie najczęściej stosowanych reduktorów złości.
Potrzebne materiały: Balony – po jednym dla każdego dziecka, historyjka (załącznik
nr 1).
Opis ćwiczenia i instrukcja: Zadaniem dzieci będzie przećwiczenie najczęściej
stosowanych reduktorów złości: głębokiego oddechu, liczenia wstecz oraz
przyjemnych wyobrażeń. Prowadzący rozpoczyna od ćwiczenia głębokich wdechów.
Pomocne są tu balony – dzieci nabierają jak najwięcej powietrza i wydmuchują je do
balonu. Ćwiczenia oddechowe przeprowadzamy w pozycji stojącej. Po skończonym
ćwiczeniu zadajemy dzieciom pierwszą serię pytań z podsumowania. Ćwiczenie
z liczenia wstecz przeprowadzamy w pozycji siedzącej. Prosimy dzieci, aby zamknęły
oczy i liczyły od 50 do 1. Po skończonym ćwiczeniu zadajemy kolejną serię pytań. Na
koniec prosimy dzieci, aby zamknęły oczy i próbowały wczuć się w historyjkę, którą
im za chwilę opowiemy (historyjka – załącznik nr 1). Prosimy, aby zobaczyły
wszystkie sceny oczami swojej wyobraźni. Po ukończonym ćwiczeniu zadajemy
ostatnią serię pytań.
Seria I
1. Co działo się z Waszym ciałem podczas wykonywania głębokich wdechów
i wydechów?
2. Kiedy można zastosować tę metodę jako reduktora złości?
3. Co jest w tej metodzie trudnego?
Seria II
1. O czym myśleliście, licząc od 50 do 1?
2. Na czym polega trudność w tej metodzie?
3. Kiedy można ją zastosować?
4. Dlaczego metoda ta jest reduktorem złości?
Seria III
1. Jak czuliście się podczas słuchania historii?
2. Komu z Was udało się przenieść w wyobraźni w miejsce historyjki?
3. Jak teraz się czujecie?
4. W jaki sposób można wykorzystać tę metodę jako reduktora złości?
Załączniki: Historyjka (załącznik nr 1).
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
26
Uwagi: Brak.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
27
Ćwiczenie nr 3:Monity.
Cel: Nauka techniki myśli samouspokajających.
Potrzebne materiały: Duży arkusz papieru, przykłady prowokacji (załącznik nr 2).
Opis ćwiczenia i instrukcja: Prowadzący pyta uczniów, o czym mogliby pomyśleć
w sytuacji przeżywania złości, aby nie zareagować agresją, jaka myśl mogłaby ich
uspokoić i odwieść od zareagowania agresją (dzieci powinny podać jak najwięcej
pomysłów takich myśli, np. „Nie warto”, „Nie przejmuj się”, „Jak go pobijesz, to będą
konsekwencje”).Następnie prowadzący wyjaśnia, że myśli, które uspokajają,
nazywają się monitami, czyli komunikatami, które przekonują nas do podjęcia
właściwego działania. Nauczyciel podaje przykłady prowokacji (załącznik nr 2),
a dzieci wymyślają komunikaty, które odwiodłyby je od zareagowania
agresją.Prowadzący zapisuje myśli dzieci na dużym arkuszu papieru i zawiesza go
w widocznym miejscu w klasie po to, aby dzieci utrwalały sobie konstruktywne
myślenie.
1. W jakich sytuacjach stosowaliście myśli samouspokajające?
2. Które monity zaproponowane przez kolegów podobały Wam się najbardziej?
3. Kiedy możecie zastosować monity?
Załączniki: Przykłady prowokacji (załącznik nr 2).
Uwagi: Prowadzący nie może dopuścić, aby monity podawane przez dzieci
zawierały elementy agresji (zemsta, wulgaryzmy, poniżanie).
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
28
Załączniki
Załącznik nr 1.Historyjka
Usiądź wygodnie i zamknij oczy. Uświadom sobie, które części Twojego ciała stykają
się z podłogą lub z krzesłem. Przy każdym wydechu wypowiadaj w myślach
słowo„Rozluźnij”. Wyobraź sobie, że jest piękny, ciepły, słoneczny letni dzień. Jesteś
na wakacjach nad morzem z najbliższymi Ci osobami. Jest poranek. Budzisz się
wypoczęty i pełen energii. spoglądasz przez okno, widzisz bezchmurne niebo i pełne
słońce. Uświadamiasz sobie, że czeka Cię kolejny dzień spędzony na plaży.
Zakładasz ubranie i idziesz nad morze. Jest tuż-tuż. Wchodzisz na cieplutki, miękki
piasek. Kładziesz się na nim. Dłońmi przesypujesz ziarenka piasku, w uszach
słyszysz szum morza, śpiew mew i powiew wiatru. Czujesz zapachy. Jesteś
spokojny, rozluźniony, szczęśliwy. Przyjemne uczucie. Poleż jeszcze chwilę. To Twój
czas odpoczynku. Teraz będę liczyć do 10. Na 10 otworzysz oczy – wypoczęty,
radosny i spokojny. 1, 2, …, 10. Przeciągamy się.
Załącznik nr 2. Przykłady prowokacji
1. Kolega cię przezywa.
2. Mama daje Ci karę.
3. Nauczyciel zwraca Ci uwagę.
4. Koleżanka wpada na Ciebie na korytarzu.
5. Kopnął Cię kolega.
6. Uciekł Ci autobus.
7. Brat/siostra znowu zabrał/zabrała Ci Twój telefon.
8. Kolega zrzucił Ci książki ze stołu.
9. Rodzice każą Ci sprzątać, a ty akurat grasz w gry komputerowe.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
29
5. Trening sprawnego zarządzania sobą, czyli zostań swoim menedżerem
Aby ktokolwiek z nas mógł uznać się za pana samego siebie, powinien przede
wszystkim zajrzeć w głąb swoich uczuć, odczytać je i nazwać. Drugim krokiem jest
kontrola negatywnych sposobów wyrażania emocji, a ogromnym osiągnięciem
umiejętność zastąpienia antyspołecznej ekspresji własnych stanów emocjonalnych
innymi, pożądanymi i społecznie oczekiwanymi sposobami. Nie mniej ważna jest
umiejętność rozpoznawania uczuć innych ludzi, a najbardziej dojrzałe jednostki
nauczą się również współbrzmienia emocjonalnego.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
30
Scenariusz zajęć
Temat: Emocje, emocje, emocje
Ćwiczenie nr 1:Kapitan – sztorm – statek.
Cel:Rozgrzewka, przełamanie lodów, ćwiczenie szybkiej reakcji na sygnały,
doskonalenie koordynacji słuchowo-ruchowej, integracja grupy, ćwiczenie
koncentracji uwagi.
Opis ćwiczenia: Uczestnicy ustawiają się trójkami. Dwie osoby trzymają się za ręce,
a trzecia stoi w środku. Para to statek, osoba w środku to kapitan. Na hasło:
„kapitan!” kapitanowie zamieniają się miejscami, czyli każdy kapitan dowodzi nowym
statkiem. Na hasło: „statek!” kapitanowie stoją bez ruchu, osoby trzymające się za
ręce, nie puszczając rąk, szukają sobie nowego kapitana. Na hasło „sztorm!”
rozpadają się statki, biegają kapitanowie i tworzą się nowe trójki.
Instrukcja: W ćwiczeniu tym liczy się pamięć. Za chwilę ustawicie się trójkami. Dwie
osoby z trójki chwycą się za ręce, trzecia stanie pomiędzy nimi. Osoby trzymające się
za ręce będą tworzyły statek, a osoba w środku będzie kapitanem. Proszę
zapamiętać swoje role. Ja będę wypowiadać w dowolnej kolejności trzy hasła:
„kapitan”, „sztorm” i„statek”. Gdy powiem: „kapitan!”, dzieci, które są kapitanami, czyli
stoją na statku, zamieniają się miejscami. Każdy kapitan szuka nowego statku. Gdy
rzucę hasło: „statek”, kapitanowie stoją bez ruchu, a osoby trzymające się za ręce,
nie zwalniając uścisku, szukają sobie nowego kapitana. Gdy powiem: „sztorm!”,
wszyscy biegacie po sali i ustawiacie się trójkami. Żadna osoba z trójki nie może się
powtórzyć.
1) Co było dla Was dobrego w tym ćwiczeniu?
1.
2.
3.
Załączniki:Niepotrzebne.
Uwagi: Należy zwrócić uwagę, aby za każdym razem kapitan znalazł się na innym
statku, a statek poszukiwał tylko tych kapitanów, którzy jeszcze nim nie dowodzili.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
31
Hasło „sztorm” oznacza, że dzieci tworzą zupełnie nowe zespoły, w których żadna
osoba się nie powtarza.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
32
Ćwiczenie nr 2: Kostka uczuć.
Cel:Budowanie otwartości, nauka mówienia o uczuciach, uświadomienie, że wszyscy
przeżywamy te same emocje.
Potrzebne materiały: Kostka do gry.
Opis ćwiczenia: Prowadzący wypisuje na tablicy objaśnienie oczek na kostce: 1 –
smutek, 2 – radość, 3 – strach, 4 – wstyd, 5 – znudzenie, 6 – gniew. Uczniowie
rzucają kostką i w zależności od liczby oczek, która wypadnie, oraz od objaśnienia na
tablicy opisują chwile, kiedy doznawali takiego uczucia – np. „Było mi wstyd, kiedy
mama złapała mnie na kłamstwie”.
Instrukcja: Za chwilę będziemy rzucać kostką. Liczba oczek na ściankach
odpowiada uczuciom. Objaśnienie jest zapisane na tablicy. Zadaniem osoby, która
rzuca kostką,jest opowiedzenie klasie, w jakiej sytuacji doznawała uczucia
odpowiadającego liczbie oczek widocznych na kostce. Na przykład, jeśli ktoś wyrzuci
pięć oczek, opowie o sytuacji, kiedy się nudził?Proszę Was, abyście słuchali się
wzajemnie z szacunkiem. Kto chce zacząć?
1. Co było dla Was dobrego w tym ćwiczeniu?
1)
O jakich uczuciach mówi się łatwo?
2)
3)
Co Wam przeszkadzało?
Uwagi: Konieczne jest zadbanie o to, aby dzieci uważnie się słuchały. Nie wolno
dopuścić do tego, aby jakakolwiek sytuacja była wyśmiana przez grupę.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
33
Ćwiczenie nr 3: Miłe bilety.
Cel:Ćwiczenie werbalnego i niewerbalnego wyrażania pozytywnych uczuć.
Potrzebne materiały:Wycięte bilety ze znakiem „dymek” i ze znakiem „rączka” –
w takiej liczbie, ile jest dzieci w klasie.
Opis ćwiczenia: Dzieci, siedząc w kręgu, losowo wybierają bilety (po jednym bilecie
dla każdego). Następnie kolejno przekazują swemu sąsiadowi po prawej stronie miły
komunikat – gestem lub słowami, w zależności od tego, jaki wylosowały bilet. Dymek
symbolizuje słowa, łapka – gest.
Instrukcja: Za chwilę będziecie przekazywać sobie miłe komunikaty – słowami lub
gestem. Rozdam Wam bilety, na których będzie narysowana łapka lub dymek. Jeśli
wylosujecie bilet z dymkiem, sąsiadowi po Waszej prawej stronie przekażecie miły
komunikat słowami, a jeśli z łapką, to przekażecie go gestem. Powiedzcie, w jaki
sposób można przekazywać miłe komunikaty gestem? Co miłego można powiedzieć
koledze słowami? W jaki sposób można przyjmować miłe komunikaty?
1. Co podobało Wam się w tej zabawie?
1.
Czego się nauczyliście?
2.
Który sposób komunikacji był dla Was łatwiejszy?
3.
4.
Co było łatwiejsze: mówienie czy przyjmowanie komunikatów?
Uwagi: Należy pamiętać, aby każde dziecko po kolei wyrażało coś miłego – nie
wszyscy naraz lub jak kto chce. Konieczne jest pilnowanie, aby były to rzeczywiście
miłe komunikaty.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
34
Ćwiczenie nr 4: Studnia złości.
Cel: Rozładowanie trudnych emocji w akceptowany sposób, tworzenie kodeksu
wyrażania złości.
Opis ćwiczenia: Uczniowie ustawiają się w kręgu. Nauczyciel prosi dzieci, aby
wyobraziły sobie, że środek kręgu to bardzo głęboka studnia, do której ludzie
wrzucają swoją złość i gniew. Zadaniem dzieci jest przypomnienie sobie sytuacji,
w której ostatnio czuły gniew, i wykrzyczenie złości do studni. Następnie dzieci łapią
się za ręce, pochylają się nad „studnią” i przez minutę wykrzykują swoją złość.
Instrukcja: Za chwilę ustawimy się w kręgu. Wyobraźcie sobie, że środek kręgu to
głęboka studnia, do której można wlać całą swoją złość, krzycząc z całej siły.
Pomyślcie przez minutę o sytuacjach, które budzą w Was gniew. Teraz wstaniemy,
chwycimy się za ręce, pochylimy się nad studnią i z całej siły wykrzyczymy swój
gniew. Będziemy krzyczeć przez całą minutę.
1) Jak się teraz czujecie?
1.
W jaki sposób można wyrzucać z siebie złość?
2.
Co jeszcze pomaga, kiedy czujecie złość?
3.
Czego nie wolno robić pod wpływem złości?
Uwagi: W trakcie podsumowania warto zapisać wszystkie prospołeczne pomysły
dzieci na rozładowanie złości na planszy pt. „Nasz kodeks złości”.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
35
6. Trening rozwijania kompetencji poznawczych, czyli nieznane jako znane –
słów kilka o konstruowaniu wiedzy i logicznym myśleniu
W szkole dzieci bardzo często uzyskują gorsze wyniki w nauce niżby
wskazywał na to ich potencjał intelektualny. Dzieje się tak z prozaicznego powodu –
dzieci nie potrafią się uczyć. Proces uczenia się to nie tylko zapamiętywanie
i rozumowanie, to przede wszystkim motywacja do działania i koncentracja uwagi.
Bez tych dwóch czynników proces uczenia się nie będzie zachodził – nie nauczymy
się tego, czego nie chcemy, nie skupimy też na tym naszej uwagi. Dlatego też
wzbudzenie osobistej motywacji dzieci do nauki, a następnie zaopatrzenie ich
w skuteczne sposoby koncentracji uwagi i zapamiętywania wydaje się kluczem do
sukcesu w nauce i w życiu, a co za tym idzie, poczucia własnego sprawstwa
i wartości.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
36
Scenariusz zajęć
Temat: Mnemotechniki – co to takiego?
Ćwiczenie nr 1:Mój znak.
Cel:Uczenie koncentracji, rozwój pamięci i spostrzegawczości, podniesienie nastroju,
wzajemne poznanie.
Opis ćwiczenia: Spośród przedmiotów przyniesionych w plecakach lub leżących na
ławkach uczniowie wybierają jeden, który w jakiś sposób może być z nimi kojarzony.
Następnie stają w kręgu i prezentują te przedmioty, uzasadniając, dlaczego wybrali
akurat ten. Wszyscy bardzo uważnie słuchają się nawzajem i starają się zapamiętać
symbole kolegów. Następnie uczniowie kładą swoje przedmioty na podłodze
w środku kręgu, a jeden uczestnik zabawy jest proszony o odwrócenie się plecami do
wszystkich. W tym czasie jedna osoba z kręgu zabiera jeden przedmiot z podłogi.
Kiedy uczeń stojący tyłem odwróci się z powrotem do kolegów, będzie musiał
rozpoznać, jakiego przedmiotu brakuje i czyim symbolem on był. Przeprowadzamy
kilka rundek zabawy, aby jak najwięcej osób mogło sprawdzić swoją pamięć
i spostrzegawczość.
Instrukcja:Proszę, abyście spośród przedmiotów przyniesionych w Waszych
plecakach lub leżących na ławkach wybrali jeden, który w jakiś sposób może być
z Wami kojarzony. Usiądźcie w kręgu i pokażcie nam, jakie przedmioty wybraliście,
a potem powiedzcie, dlaczego mają one nam kojarzyć się z Wami. Wszyscy bardzo
uważnie słuchajcie się nawzajem i zapamiętujcie symbole kolegów. Teraz połóżcie
swoje przedmioty na podłodze w środku kręgu. Proszę, aby jeden z Was odwrócił się
plecami do wszystkich. W tym czasie kolejny ochotnik po cichu zabierze jeden
przedmiot z podłogi. Gdy uczeń stojący tyłem odwróci się z powrotem do kolegów,
jego zadaniem będzierozpoznanie, jakiego przedmiotu brakuje i czyim symbolem on
był. Kilkoro z Was będzie mogło zmierzyć się z tym zadaniem.
1. Co Wam się podobało w tym ćwiczeniu?
2. Czego się dowiedzieliście o sobie wzajemnie?
3. W jaki sposób próbowaliście zapamiętać zebrane przedmioty?
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
37
Uwagi:Jako inny wariant tej zabawy można wprowadzić zamianę kolejności leżących
w kręgu przedmiotów..
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
38
Ćwiczenie nr 2: Jak pamiętamy?
Cel: Diagnoza pamięci bezpośredniej.
Czas trwania: Do10 minut.
Potrzebne materiały: Lista słów dla nauczyciela (załącznik nr 1), kartki i długopisy
dla uczniów.
Opis ćwiczenia: Nauczyciel powoli czyta uczniom listę 10 słów. Zadaniem uczniów
jest zapamiętanie jak największej liczby usłyszanych słów – w dowolnej kolejności.
Po zakończeniu czytania listy nauczyciel prosi uczniów, aby zapisali słowa, które
zapamiętali.
Instrukcja: Powoli przeczytam Wam listę słów. Waszym zadaniem będzie
zapamiętanie jak największej ich liczby, a następnie zapisanie wszystkich
zapamiętanych słów na kartkach. Nie musicie zapamiętywać ich w kolejności
czytania. Zaczynam czytać.
1. Ile słów zapamiętaliście?
2. Jakie metody zapamiętywania stosowaliście?
3. Co utrudniało Wam zapamiętywanie?
4. Co moglibyście zrobić, aby poszło Wam jeszcze lepiej?
Załączniki: Lista słów (załącznik nr 1).
Uwagi: Podczas czytania słów należy zadbać o to, aby dzieci były maksymalnie
skupione.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
39
Ćwiczenie nr 3: Miniwykład – „Tajemnice mnemotechnik”.
Cel:Zapoznanie uczniów z zasadami technik efektywnego zapamiętywania –
mnemotechnikami.
Treść wykładu: Mnemotechniki to zasady dobrego i szybkiego zapamiętywania.
Stosując zasady zapamiętywania mnemotechnicznego, zapamiętujemy trwale
i szybko. Wszystko to, co pamiętamy i sobie przypominamy, pochodzi z pamięci
długiego okresu. Aby dana informacja została zapamiętana, musi ona przejść
z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej. Dzieje się tak wtedy, gdy informacji, którą
chcemy zapamiętać, nadamy jakiś sens – tylko takie informacje zapamiętujemy na
dłużej. Dlatego też pierwsza tajemnica mnemotechnik polega na tym, że
informacjom, które chcemy zapamiętać, nadajemy sens. Druga zagadka
mnemotechnik ma swoje źródło w budowie mózgu. Mózg w najprostszej klasyfikacji
zbudowany jest z dwóch półkul. Każda z nich pełni inną funkcję. Półkula lewa
odpowiada za logiczne i analityczne myślenie, rozumienie mowy, liczenie i widzenie
części pewnej całości. Półkula prawa odpowiada natomiast za widzenie obrazów,
syntezę, widzenie całości, emocje, widzenie barw, słyszenie muzyki i wyobraźnię. Ze
względu na pełnione funkcje półkulę lewą nazywa się profesorską, a prawą
artystyczną. Ludzie w większym stopniu wykorzystują półkulę lewą, ignorując zyski,
które mogą płynąć z uaktywnienia półkuli prawej. Jest to błąd. Podstawowe założenie
zapamiętywania mnemotechnicznego tkwi w integracji obu półkul do
zapamiętywania.
Mnemotechniczne sposoby na integrację obu półkul są następujące:
1. Zobacz to, co chcesz zapamiętać (obrazy szybciej trafiają do naszej pamięci niż
słowa).
2. Powiększ ten obraz – to, co duże, wyraźne, szybciej zapamiętujemy.
3. Wpraw ten obraz w ruch.
4. Włącz pozostałe zmysły: usłysz, poczuj, powąchaj.
5. Bądź wierny pierwszemu skojarzeniu – pierwsze skojarzenie zostawia
najwyraźniejszy ślad pamięciowy.
Za chwilę będziecie zapamiętywać mnemotechnicznie. Zobaczycie, że jest to
bardzo zabawne, a jednocześnie skuteczne.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
40
Ćwiczenie nr 4:Mnemotechnika łańcuchowa.
Cel:Nauczenie dzieci zapamiętywania metodą łańcucha skojarzeń.
Potrzebne materiały:Dwie listy słów do zapamiętania (załącznik nr 2).
Opis ćwiczenia: Nauczyciel zapoznaje uczniów z mnemotechniką łańcuchową.
Polega ona tym, że kolejne słowa zapamiętujemy za pomocą skojarzeń. Pierwsze
słowo, które chcemy zapamiętać, kojarzymy z drugim, drugie kojarzymy z trzecim
i tak dalej. Ze wszystkich słów powstaje łańcuch skojarzeń, który bardzo łatwo
odtworzyć z pamięci. Po przedstawieniu uczniom listy słów prosimy ich, aby zapisali
po kolei wszystkie słowa, które zapamiętali. Drugą listę uczniowie zapamiętują
samodzielnie.
Instrukcja:Zapamiętamy teraz listę słów metodą łańcuchową. Polega ona tym, że
kolejne słowa zapamiętujemy za pomocą skojarzeń. Pierwsze słowo, które chcemy
zapamiętać, kojarzymy z drugim, drugie kojarzymy z trzecim i tak dalej. Ze
wszystkich słów powstaje łańcuch skojarzeń, który bardzo łatwo odtworzyć z pamięci.
Zamknijcie oczy. Zaczynamy. Pierwszym słowem, które macie zapamiętać, jest
wyraz „słoń”– widzicie ogromnego, szarego słonia. Drugim słowem jest „wiadro” –
musicie powiązać je ze słowem „słoń”. Widzicie, jak ten ogromny słoń wkłada nogę
do wiadra i ma problem, żeby ją wyjąć. Kolejne słowo to „żyrafa”. Łączycie słowo
„żyrafa” ze słowem „wiadro” i widzicie, jak wysoka żyrafa próbuje napić się z tego
wiadra wody, schyla swoją długą szyję. Pije. (Nauczyciel w podobny sposób
przeprowadza uczniów przez całą listę 10 słów) Proszę, abyście zapisali wszystkie
zapamiętane słowa. Drugą listę słów postarajcie się zapamiętać samodzielnie,
stosując mnemotechnikę łańcuchową.
1. Jak Wam się podobała ta technika?
2. Co stanowiło dla Was trudność?
3. Do czego możecie ją wykorzystać?
Załączniki:Dwie listy słów do zapamiętania (załącznik nr 2).
Uwagi: Należy zwrócić uczniom uwagę, aby – zapamiętując tą metodą – skupiali się
tylko na słowie do zapamiętania i powiązaniu go skojarzeniowo ze słowem
poprzednim, niech nie rozpraszają się myśleniem o innych słowach.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
41
Ćwiczenie nr 5:Mnemotechnika liczbowo-kształtowa.
Cel:Nauczenie uczniów zapamiętywania techniką liczbowo-kształtową.
Potrzebne materiały: Lista zakupów (załącznik nr 3), plansze z rysunkowym
przedstawieniem liczb (nauczyciel sam je przygotowuje lub prosi o ich narysowanie
dzieci).
Opis ćwiczenia: Zapoznajemy uczniów z metodą liczbowo-kształtową. Jest to
metoda do zapamiętywania po kolei. Polega ona na zapamiętywaniu słów poprzez
kojarzenie ich z obrazkami symbolizującymi cyfry (1 – miecz, 2 – łabędź, 3 – mewa, 4
– krzesło, 5 – hak, 6 – ślimak, 7 – kosa, 8 – klepsydra, 9 – zwinięty dywan, 10 –
plecak ze stelażem). Następnie prosimy dzieci, aby zapamiętały tą metodą listę
zakupów, którą im podajemy.
Instrukcja:Metodą, która służy do zapamiętywania po kolei, jest mnemotechnika
liczbowo-kształtowa. Twórca tej metody skojarzył wygląd cyfr z obrazkami służącymi
do budowania skojarzeń z materiałem, który chcemy zapamiętać. (Nauczyciel
zaczyna wieszać po kolei plansze na tablicy). Od dzisiaj więc jedynka dla nas to
miecz, dwójka to łabędź itd.Teraz postaramy się zapamiętać tą metodą listę
zakupów. Zaczynamy. Po pierwsze, mamy kupić bułki – widzicie rząd bułeczek
nadzianych na miecz, po drugie, trzeba kupić sól – widzicie łabędzia pływającego po
słonym morzu, po trzecie – ziemniaki, widzicie mewę frunącą z ogromnym
ziemniakiem w dziobie itd. (w ten sposób przeprowadzamy dzieci przez
zapamiętywanie wszystkich słów).Zapiszcie w ten sposób całą listę zakupów.
1. Dzięki czemu odnieśliście sukces?
2. Co jest trudnością w tej metodzie?
3. Do czego możecie używać tej metody?
Załączniki:Lista zakupów(załącznik nr 3).
Uwagi: Podczas prezentacji słów do zapamiętania i podczas odtwarzania ich
z pamięci plansze cały czas wiszą na tablicy.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
42
Załączniki
Załącznik nr 1. Lista słów1. Książka
2. Rower
3. Długopis
4. Spodnie
5. Biurko
6. Kubek
7. Okno
8. Kapelusz
9. Samochód
10. Zebra
Załącznik nr 2
Pierwsza lista słów do zapamiętania
1. Słoń
2. Wiadro
3. Żyrafa
4. Buty
5. Piłka
6. Butelka
7. Kabel
8. Grób
9. Piasek
10. Komin
Druga lista słów do zapamiętania
1. Zegarek
2. Zeszyt
3. Trawa
4. Firanka
5. Kapelusz
6. Szkoła
7. Ogród
8. Słońce
9. Pies
10. Pierścień
Załącznik nr 3. Lista zakupów
1. Bułki
2. Sól
3. Ziemniaki
4. Mleko
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
43
5. Masło
6. Ser żółty
7. Banany
8. Płatki śniadaniowe
9. Jabłka
10. Płyn do mycia naczyń
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
44
7. Warsztaty budowania motywacji, czyli chcieć to móc
Podstawową rolę w motywacji stanowi właściwa hierarchia wartości. Dziecko
nie będzie chciało się uczyć, jeżeli nie zobaczy w nauce wartości. Nauka może być
wartością samą w sobie. Chęć poznawania, dowiadywania się, zaspokajanie
ciekawości to siły napędowe tej wartości. Jednak dla większości ludzi nauka stanowi
środek do zdobycia innych wartości, takich jak mądrość, praca, pieniądze,
poważanie, szacunek. Jeżeli chcemy, aby dzieci się uczyły, popatrzmy, jakie miejsce
zajmuje nauka w ich hierarchii wartości, a ponieważ w tym wieku ona wciąż się
zmienia, dzięki takim zajęciom możemy pobudzić dzieci do myślenia i oczekiwanych
przewartościowań.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
45
Scenariusz zajęć
Temat: Moje wartości
Ćwiczenie nr 1:Wartościowe kalambury.
Cel:Wprowadzenie w nomenklaturę wartości, wstępne rozpoznanie podstawowych
wartości.
Potrzebne materiały:Karteczki z wartościami ( załącznik nr 1).
Opis ćwiczenia: Klasę dzielimy na dwa zespoły. Każdy zespół dostaje po pięć
karteczek z nazwami wartości. Zadaniem zespołów jest pantomimiczne odegranie
przed sobą wzajemnie scenek ilustrujących wartości. Uczniowie nie mogą używać
słów. Scenki mogą być odgrywane przez kilka osób z grupy lub przez jedną osobę –
jej przedstawiciela. Po otrzymaniu karteczek grupy mają pięć minut na przygotowanie
się, następnie po kolei odgrywają scenki i wzajemnie odgadują przedstawiane
wartości.
Instrukcja:Za chwilę podzielę Was na dwa zespoły. Każdy zespół dostanie po pięć
karteczek z nazwami wartości. Zadaniem zespołów będzie pantomimiczne odegranie
przed sobą wzajemnie scenek ilustrujących wartości. W trakcie scenek nie będziecie
mogli nic mówić. Scenki może odgrywać cała grupa lub jej część albo jedna osoba –
przedstawiciel. Po otrzymaniu karteczek będziecie mieli pięć minut na przygotowanie
się. Następnie po kolei będziecie odgrywać scenki, a przeciwna grupa będzie miała
za zadanie odgadnięcie przedstawianych wartości.
1. Co było trudnego w tym ćwiczeniu?
2. Jakie wartości były łatwe do odgadnięcia?
3. Które z odegranych wartości są dla Was najważniejsze?
Załączniki: Lista wartości do odegrania (załącznik nr 1).
Uwagi: Warto upewnić się, czy dzieci na pewno rozumieją słowa, które mają
odegrać, i czy wiedzą, jakie zachowanie ilustruje poszczególne wartości.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
46
Ćwiczenie nr 2:Moje wartości.
Cel:Uświadomienie uczniom spektrum wartości i wprowadzenie w tematykę
hierarchii wartości.
Potrzebne materiały:Kopie z listą wartości dla każdego ucznia (załącznik nr 2),
karteczki samoprzylepne (po 10 dla każdego ucznia).
Opis ćwiczenia: Prowadzący rozdaje uczniom listy z wartościami. Na listach tych
uczniowie indywidualnie podkreślają wartości, które są dla nich cenne. Następnie na
karteczkach wypisują 10 najważniejszych dla siebie wartości (po jednej wartości na
kartce). Kolejnym krokiem jest numerowanie karteczek z wartościami – nr 1
uczniowie nadają wartości najważniejszej, a 10 najmniej ważnej. Spośród tych 10
wartości uczniowie wybierają pięć najważniejszych, resztę odkładają na bok.
Instrukcja:Za chwilę rozdam Wam listy z wartościami i karteczki samoprzylepne. Na
listach tych każdy z Was podkreśli te wartości, które są dla Was cenne. Następnie 10
najważniejszych dla siebie wartości przepiszecie na karteczki – po jednej wartości na
karteczce. Kolejnym krokiem będzie numerowanie karteczek z wartościami – nr 1
nadacie wartości najważniejszej, a 10 najmniej ważnej. Na koniec spośród 10
wartości wybierzecie pięć najważniejszych, resztę odłóżcie na bok. Zbiorę od Was
karteczki z pięcioma najważniejszymi wartościami, będą nam one potrzebne na
następnych zajęciach.
1. Jakie wartości wybraliście?
2. Czym kierowaliście się, wybierając wartości?
3. Co sprawiło Wam trudność?
Załączniki:Lista wartości (załącznik nr 2).
Uwagi:Ważne, aby uczniowie pracowali samodzielnie.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
47
Ćwiczenie nr 3:Podeptane wartości.
Cel:Uświadomienie sytuacji, w których ludzie niszczą najważniejsze wartości.
Potrzebne materiały:Lista sytuacji, w których niszczy się wartości (załącznik nr 3),
karteczki z dwiema wartościami dla każdego zespołu (załącznik nr 1).
Opis ćwiczenia: Prowadzący czyta sytuacje, w których ludzie zachowywali się
wbrew powszechnym wartościom. Zadaniem uczniów jest zidentyfikowanie wartości,
która została zniszczona. Następnie dzielimy klasę na zespoły 4- lub 5-osobowe.
Każdy zespół otrzymuje karteczkę z dwiema wartościami i opisuje sytuacje, w
których wartości te nie są przestrzegane. Na koniec zespoły dzielą się efektami
swoich prac.
Instrukcja:Za chwilę przeczytam Wam sytuacje, w których ludzie zachowywali się
wbrew powszechnym wartościom. Waszym zadaniem będzie odgadnięcie, jaka
wartość została zniszczona. Następnie podzielę Was na 4- lub 5-osobowe zespoły.
Każdy zespół otrzyma karteczkę z dwiema wartościami i opisze sytuacje, w których
wartości te nie były przestrzegane. Macie na to pięć minut.
1. Jak często ludzie zachowują się wbrew wartościom?
2. Dlaczego tak się dzieje?
3. Jak można do tego nie dopuścić?
4. Kiedy Wy niszczycie wyznawane przez siebie wartości?
Załączniki:Sytuacje, w których niszczy się wartości (załącznik nr 3), wartości
z ćwiczenia nr 1 (załącznik nr 1).
Uwagi: W rozmowie z uczniami warto skupić się na wartościach, które obowiązują
w szkole.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
48
Załączniki
Załącznik nr 1. Lista wartości do odegrania:
1. Bogactwo
2. Uczciwość
3. Nauka
4. Praca
5. Rodzina
6. Prawda
7. Zdrowie
8. Czas
9. Odpowiedzialność
10. Przyjaźń
Załącznik nr 2. Lista wartości
Bóg
Odwaga
Porządek
Bogactwo
Posłuszeństwo
Sukces
Uznanie
Praca
Honor
Odpowiedzialność
Sława
Szacunek
Mistrzostwo
Otwartość
Pomysłowość
Szczerość
Nauka
Szczęście
Przygoda
Pokój
Wsparcie
Uczciwość
Przyjaźń
Rodzina
Samodzielność
Współpraca
Zapał
Kreatywność
Miłość
Wytrwałość
Zaufanie
Zdrowie
Oryginalność
Bezpieczeństwo
Moc
Zdecydowanie
Ojczyzna
Wolność
Poczucie humoru
Prawda
Lojalność
Siła
Zabawa
Mądrość
Skuteczność
Załącznik nr 3. Sytuacje, w których niszczy się wartości:
1. Brak odrobionej pracy domowej
2. Ściąganie
3. Spóźnianie
4. Kłótnia
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
49
5. Kradzież
6. Wojna
7. Przezywanie siostry
8. Obmawianie kolegi
9. Palenie papierosów
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
50
8. Warsztaty doskonalenia kompetencji kulturowych i aksjologicznych,
czyli o istnieniu w kulturze
Sztuka z definicji nie mieści się w schematach, pokazuje świat z różnej
perspektywy, w sposób, który czasami wydaje się być dla nas niezrozumiały. Ale
może to jest właśnie jej podstawowym walorem? Zmusza nas bowiem do
przełamywania własnych schematów myślenia i otwierania się na różnorodność.
Sztuka nie ma też ograniczeń wiekowych, to raczej kwestia wrażliwości
i indywidualnej dojrzałości. Dlatego warto pozwalać dzieciom na jej doświadczanie,
nawet jeśli sami nie czujemy się dość kompetentni, aby o niej opowiadać. Pozwólmy,
aby dzieci tworzyły własną interpretację sztuki.
Zaproponowane w tym rozdziale ćwiczenia mają na celu rozwijanie twórczego
spojrzenia na otaczającą rzeczywistość, rozumienia różnic wynikających z odmiennej
percepcji tego, co widzimy. Uczą też, że sztuka, będąc z jednej strony uniwersalnym
medium przekazu, może mieć również wymiar bardzo indywidualny, a jej
doświadczanie wprowadza odbiorcę w świat widziany oczami drugiego człowieka.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
51
Scenariusz zajęć
Temat: Opowiedz mi, co widzisz
Ćwiczenie nr 1:Tak Cię widzę?
Cel:Rozwijanie twórczej interpretacji otaczającej rzeczywistości; rozumienie różnic
w percepcji tego, co widzimy.
Potrzebne materiały:Kartki papieru, ołówki lub pisaki, muzyka (odpowiednia do
pobudzenia pracy twórczej) i sprzęt do jej odtworzenia.
Opis ćwiczenia: Uczniowie siedzą w kręgu. Prowadzący rozdaje im kartki papieru
oraz ołówki lub pisaki. Pośrodku kręgu siada model (ochotnik z grupy lub
prowadzący) w wybranej przez siebie pozie. Zadaniem osób z kręgu jest
narysowanie modela z ich perspektywy. Uwaga! Rysujący nie mogą wstawać,
przesiadać się ani zmieniać swojej pozycji. Mogą rysować tylko z miejsc, na których
siedzą. Również model musi siedzieć w jednej pozie przez około 20 minut. W trakcie
rysowania prowadzący odtwarza muzykę. Kiedy muzyka się skończy, rysujący
kończą swoją pracę.
Instrukcja:Nasza klasa zamieni się na 20 minut w pracownię artystyczną.
Potrzebujemy jednego ochotnika, który będzie naszym modelem. Pozostali
uczniowie siadają w kręgu. Waszym zadaniem będzie narysowanie modela z
miejsca, w którym siedzicie. W trakcie rysowania nie wolno Wam się przemieszczać
po sali, wstawać ani zmieniać swojej pozycji. Również model musi siedzieć w jednej,
wybranej przez siebie pozie. Możecie rysować tak długo, jak długo będziecie słyszeli
muzykę. Ale to nie jest gra na czas, więc nie martwcie się, jeśli nie zdążycie
dokończyć portretów. Ważne, żebyście starali się narysować to, co widzicie,
w sposób, w jaki chcecie.
1)
Co myślicie o tych pracach? Jakie są Wasze odczucia?
2)
Z czego wynikają różnice między tymi obrazami – przecież model był ten
sam? (prowadzący musi dopytywać tak długo, aż uczniowie wskażą kilka czynników,
w tym różne punkty widzenia, inny sposób interpretacji, wynikający z różnych
osobowości artystów, różne umiejętności rysujących itp.).
3)
Zapomnijcie teraz o modelu. Spójrzcie na te obrazy i powiedzcie, czy widzicie
na nich coś jeszcze?
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
52
Uwagi: Po zakończeniu rysowania prowadzący robi minigalerię prac uczniów i prosi
ich o komentarz.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
53
Ćwiczenie nr 2: Powiedz mi, co widzisz.
Cel:Rozumienie różnic w percepcji tego, co widzimy; rozwijanie wrażliwości na
sztukę oraz umiejętności jej interpretowania.
Potrzebne materiały: Cztery wydruki prac kubistycznych (propozycje w załączniku;
można wybrać inne obrazy, ale ważne, żeby były to obrazy przedstawiające ludzi).
Opis ćwiczenia: Prowadzący dzieli uczniów na cztery grupy. Każda grupa otrzymuje
jeden obraz, który musi zinterpretować, starając się odpowiedzieć na następujące
pytania: Co przedstawia ten obraz? Czy na tym obrazie są jakieś postaci? Gdzie się
znajdują? Co robią? Czy widzicie coś jeszcze? Czy jest w tym obrazie coś
zaskakującego? Czy coś nie pasuje? Dlaczego artysta przedstawił tę postać w ten
sposób? Co myślicie o tym obrazie? Grupy mają pięć minut na przeprowadzenie
dyskusji na temat obrazu. Następnie prowadzący prosi, żeby wszystkie grupy
przedstawiły swoją interpretację obrazu, który dostały.
Instrukcja:Podzielcie się na cztery grupy. Teraz proszę, żeby reprezentant każdej
grupy wylosował jeden obraz. Proszę, abyście spróbowali teraz w ciągu pięciu minut
podyskutować w grupach na temat swoich obrazów. W trakcie rozmowy proszę,
abyście odpowiedzieli na następujące pytania: Co przedstawia ten obraz? Czy na
tym obrazie są jakieś postaci? Gdzie się znajdują? Co robią? Czy widzicie coś
jeszcze? Czy jest w tym obrazie coś zaskakującego? Czy coś nie pasuje? Dlaczego
artysta przedstawił tę postać w ten sposób? Co myślicie o tym obrazie? Po upływie
wyznaczonego czasu przedstawiciel każdej grupy przedstawi wypracowaną przez
zespół interpretację obrazu pozostałym uczniom w klasie.
1) Co myślicie o tych obrazach? Czy jest w nich coś charakterystycznego?
2) Dlaczego artysta przedstawił portretowane postaci w taki sposób?
3) Czy sztuka musi wiernie odtwarzać rzeczywistość? Czy powinna być jak
zdjęcie? Dlaczego tak/nie?
4) Czy tylko w sztuce zdarza się, że odbieramy rzeczywistość w inny sposób?
Kiedy jeszcze? Dlaczego tak się dzieje?
5) Czego nauczyło Was to ćwiczenie?
Załączniki:Propozycja obrazów, które prowadzący może wykorzystać w trakcie
ćwiczenia.
Uwagi:W trakcie prezentacji przez poszczególne grupy prowadzący może pytać
pozostałych uczniów o ich komentarze i spostrzeżenia. Bardzo ważne jest, aby każdy
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
54
mógł przedstawić swój punkt widzenia. Dowolność w interpretacji przez uczniów jest
tutaj kluczowa, dlatego prowadzący powinien zadbać o to, aby uczniowie nie oceniali
i nie krytykowali się nawzajem.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
55
Załączniki
Propozycja obrazów kubistycznych:
1. Pablo Picasso: „Siedząca kobieta” (1927).
2. Marc Chagall: „Żołnierz” (1912), „Autoportret z siedmioma palcami” (1913).
3. Diego Riviera: „Młody mężczyzna z wiecznym piórem” (1914).
4. Juan Gris: „Mężczyzna w kawiarni” (1914).
5. Francis Picabia: „Idylla” (1927).
6. Fernand Leger: „Parada cyrku” (1952), „Sklep mięsny” (1921).
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
56
9. Trening innowacyjności i twórczego myślenia, czyli jak zrobić z igły widły?
Najlepszym bodźcem do wzbudzenia w człowieku kreatywnego myślenia jest
postawienie go w sytuacji nietypowej, która wymaga od niego zastosowania
niestandardowych rozwiązań. Jakkolwiek można by zadać teraz pytanie, jak często
takie sytuacje mogą nam się w ogóle przydarzyć? Z pewnością dość rzadko, ale nie
to jest istotne. Lepszym pytaniem jest, co można zrobić, aby przełamać w sobie
działanie nawykowe, będące mechanicznym odtwarzaniem tych samych czynności,
aktywizując nasz mózg do bardziej twórczego myślenia, która to umiejętność
niewątpliwie nam się przyda. W przypadku dzieci wyuczone schematy myślenia nie
są jeszcze głębokozakorzenione, dlatego łatwiej jest im wzbudzać w sobie
„ciekawość” oraz chęć sprawdzania alternatywnych rozwiązań.
W zaproponowanym poniżej scenariuszu uczniowie muszą wykorzystać
m.in. umiejętność komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz współpracy w grupie w
celu zrealizowania dość nietypowego zadania, wymagającego od nich poszukiwania
kreatywnych rozwiązań.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
57
Scenariusz zajęć
Temat zajęć: Siła tkwi w pomyśle
Ćwiczenie nr 1: Sekwencje ruchów.
Cel: Doskonalenie pamięci, ćwiczenie koncentracji i uwagi oraz kreatywności.
Opis ćwiczenia: Dzieci ustawiają się w kręgu. Jedno z nich wykonuje ruch dowolną
częścią ciała. Gracz obok porusza inną częścią ciała – i tak po kolei, aż do czterech
różnych ruchów ciała. Piąta osoba musi powtórzyć ruch pierwszego dziecka, dodając
swój ruch, który musi być inny niż poprzednie. Pozostali muszą uzupełnić sekwencję
stworzoną przez czterech pierwszych graczy, również dodając swoje ruchy. Gra jest
kontynuowana, aż wszyscy w kręgu będą mieli możliwość wykonania określonej
sekwencji ruchów.
Instrukcja: W ćwiczeniu tym liczą się dobra pamięć i kreatywność. Niech wszyscy
ustawią się w kręgu. Wyznaczona przeze mnie osoba pokazuje dowolny ruch.
Kolejna osoba musi wykonać inny ruch, wykorzystując dowolną część ciała.
Zadaniem piątej osoby jest zapamiętanie całej sekwencji i odtworzenie ruchu
pierwszego gracza, dodając swój ruch. Kolejne osoby muszą zaprezentować ruchy,
które stworzyły pierwsze cztery osoby, również dodając nowy ruch.
1.
2.
Jakie umiejętności były ważne w tej zabawie?
3.
Co podobało Wam się najbardziej?
Uwagi: Brak.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
58
Ćwiczenie nr 2:Rozbitkowie.
Cel: Rozwijanie kreatywnego myślenia;
niewerbalnej oraz współpracy w grupie.
ćwiczenie
umiejętności
komunikacji
Potrzebne materiały: Materiały plastyczne.
Opis ćwiczenia:Zabawa polega na umiejętnym kreowaniu własnego wizerunku oraz
umiejętności tworzenia uniwersalnego języka komunikacji. Uczniowie odgrywają rolę
rozbitków, którzy trafiają na nieznaną wyspę, zamieszkaną przez odseparowane
plemię tubylców. Rozbitkowie chcą dołączyć do wioski tubylców, bo dzięki temu
przetrwają na wyspie. Jednak najpierw muszą znaleźć sposób, aby porozumieć się
z nimi, szukając jak najlepszej, uniwersalnej formy komunikacji. Aby tubylcy
zaakceptowali przybyszów, ci ostatni muszą pokazać, że mogą być dla nich
użyteczni. Uczniowie pracują w grupach 5-osobowych, przygotowując się do wizyty w
wiosce. Ich zadaniem jest stworzenie uniwersalnego języka komunikacji,
potrzebnego dla przekazania kilku ważnych informacji. Na przygotowanie się grupy
mają 20 minut.
Instrukcja:Jesteście rozbitkami. Wasz statek zatonął u wybrzeży nieznanej wyspy.
Po kilku dniach zorientowaliście się, że na wyspie mieszkają jacyś tubylcy.
Oczywiście, nie wiecie, kim oni są, nie znacie ich języka, ale zdajecie sobie sprawę
z tego, że musicie ich poznać, ponieważ pomogą Wam w przetrwaniu na tej wyspie.
Będziecie pracowali w grupach 5-osobowych. Zadaniem każdej grupy jest
przygotowanie się do wizyty w wiosce tubylców, w trakcie której będziecie mogli bliżej
się poznać i przekonać tubylców, żeby pozwolili Wam z nimi zamieszkać. Pamiętajcie
jednak, że choć tubylcy nie znają Waszego języka, to Wasz komunikat musi być dla
nich zrozumiały. W swoim komunikacie chcecie im przekazać następujące
informacje:
1. Pozdrowić ich i pokazać, że jesteście przyjaźnie nastawieni.
2. Poinformować, jak się nazywacie.
3. Opowiedzieć, co się stało.
4. Przekazać kilka informacji o kraju, z którego pochodzicie.
5. Pokazać, że możecie być dla nich użyteczni, ponieważ potraficie zrobić kilka
rzeczy (od Was zależy wybór czynności, które uznacie za istotne).
6. Poprosić ich o to, żeby pozwolili Wam pozostać w swojej wiosce.
Zgodnie z obyczajem panującym w naszym kraju, goście przygotowują dla
gospodarzy upominki. Dlatego Wy również chcecie przygotować prezent dla
tubylców z wioski. W grze najważniejsze są kreatywne podejście i pomysłowość. Od
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
59
Was zależy, w jaki sposób spróbujecie przekazać te ważne informacje oraz jaki
prezent przygotujecie. Pamiętajcie, że od tego, czy tubylcy Was zaakceptują, zależy
Wasze przetrwanie. Macie do dyspozycji kolorowy papier, pisaki oraz wszystko, co
znajduje się w klasie. Na przygotowanie się macie dokładnie 20 minut. Pomyślcie też
o tym, jak zorganizować pracę w swoich grupach. Po upływie wyznaczonego czasu
każda grupa zaprezentuje się przed resztą klasy, która wystąpi w roli tubylców
z wioski i spróbuje odczytać Wasze komunikaty.
1.
Co było najtrudniejsze w tym ćwiczeniu?
2.
W jaki sposób przekazywaliście te same komunikaty? Czy wymyślone przez
Was formy komunikacji były podobne, czy różne? Dlaczego?
3.
Co Was zaskoczyło w tym ćwiczeniu?
4.
Co dało Wam największą satysfakcję?
5.
Czego nauczyło Was to ćwiczenie?
Uwagi. Brak.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
60
10. Warsztaty rozwijające kompetencje związane z budowaniem kapitału
ludzkiego, czyli klasa szkolna jako organizacja ucząca się
Nauka podstawowych umiejętności społecznych – takich jak komunikacja,
podział ról, ustalanie reguł grupowych oraz ich przestrzeganie – często jest
procesem samorzutnym, a więc takim, który nie wymaga sterowania z zewnątrz.
Obserwujemy to częto u dzieci, które wykorzystują te umiejętności podczas gier
i zabaw grupowych. Co więcej, im większą odpowiedzialność za zachodzące procesy
grupowe przekażemy dzieciom, tym większe jest prawdopodobieństwo, że wzrośnie
stopień ich zaangażowania oraz będą bardziej skłonne do wspólnego szukania
rozwiązań.
Bycie w jednej klasie oznacza coś więcej niż wynika to ze szkolnej ewidencji,
jeśli jej członkowie poczują, że tworzą jeden organizm, w którym każdy pełni inną
funkcję, związaną z jego talentami i możliwościami. Wspólne realizowanie różnych
projektów, niosących za sobą określone wyzwania, integruje grupę, a wspólne
osiągnięcie sukcesu jest najlepszym spoiwem. Warto podkreślić, że uczniowie muszą
mieć przekonanie, iż efekty zależą wyłącznie od ich działania i nastawienia.
Nauczyciel nie może występować w roli dyrektywnej czy sprawczej, ale powinien
wspierać uczniów, ufając w ich możliwości, udzielając pozytywnej informacji zwrotnej
oraz wzmacniając poszczególnych członków zespołu oraz grupę jako całość.
W zaproponowanych poniżej ćwiczeniach zadaniem uczniów jest znalezienie
kreatywnych rozwiązań poprzez współdziałanie, sprawną organizację oraz umiejętne
wykorzystanie możliwości wszystkich członków zespołu.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
61
Scenariusz zajęć
Temat: Wymyślmy to razem
Ćwiczenie nr 1:Zmienią miejsca wszyscy, którzy…
Cel:Ćwiczenie rozgrzewające, którego celem jest lepsze poznanie uczestników.
Potrzebne materiały: Krzesła.
Opis ćwiczenia: Uczestnicy siedzą w kręgu, twarzami do siebie. Jedna osoba stoi
w środku kręgu – nie ma dla niej krzesła. Podaje ona hasło, na które muszą
zareagować osoby, których ono dotyczy, np. „Niech zmienią miejsca wszyscy, którzy
spędzili wakacje nad wodą” (mają brata/siostrę, psa/kota, noszą okulary, lubią
muzykę pop/rock/jazz, lubią biegać/grać w piłkę nożną itp.). W trakcie zmiany miejsc
wszyscy, których dotyczy dana kategoria, szukają dla siebie nowego krzesła (również
osoba, która podała hasło). Zabawa powtarza się z następnym uczestnikiem, który
nie zdążył usiąść na krześle. Grę można powtarzać wielokrotnie. Na koniec zabawy
prowadzący może zapytać uczestników, czy zapamiętali jakieś informacje o swoich
koleżankach i kolegach (być może jakieś informacje ich zaskoczyły).
Instrukcja:Proszę, żebyście usiedli w kręgu. Jak widzicie, nie ma dla mnie krzesła.
Za chwilę wydam instrukcję, zgodnie z którą muszą zareagować osoby, których ona
dotyczy, np. powiem: „Niech zmienią miejsca wszyscy, którzy spędzili wakacje nad
wodą”. W trakcie zmiany miejsc wszyscy, których dotyczy dana kategoria, szukają
dla siebie nowego krzesła. Uwaga: nie wolno usiąść na to samo krzesło! Osoba,
która nie zdąży znaleźć dla siebie krzesła, staje na środku i podaje nową kategorię.
Uwagi: Brak.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
62
Ćwiczenia nr 2:Mission impossible.
Cel: Współdziałanie w ramach grupy w celu znalezienia kreatywnych rozwiązań.
Potrzebne materiały: Kolorowe pisaki, papier, lista zadań do wykonania.
Opis ćwiczenia:Uczniowie otrzymują listę zadań do wykonania, na które mają 30
minut. Od ich kreatywności i organizacji zależy, jak wykonają te zadania, ale będą
musieli pokazać efekt swoich działań przed upływem wyznaczonego czasu. Zadania
te muszą nieść za sobą pewne wyzwanie, dostosowane do wieku i możliwości grupy.
Oto niektóre przykłady:
1) zamieńcie 5 chłopców w piękne dziewczyny,
2) ktoś z grupy musi nieustannie wykonywać przysiady (uczestnicy mogą się
zmieniać),
3) zanućcie 10 utworów tak, aby prowadzący potrafił je rozpoznać,
4) narysujcie komiks składający się co najmniej z ośmiu rysunków obrazujących
życie Waszej klasy,
5) zróbcie listę wszystkich osób znajdujących się w klasie, która będzie zawierała
następujące informacje: imię i nazwisko, rozmiar stopy, adres, kolor oczu, tytuł
ulubionej książki/filmu itp.,
6) odtańczcie wspólnie „Macarenę” (minimum 10-15 osób) przez około dwie
minuty,
7) odegrajcie scenę ze znanego filmu,
8) napiszcie list miłosny do XYZ, składający się ze 120 słów,
9) zaprojektujcie logo lub flagę, reprezentującą Waszą klasę,
10) niech 15 osób ustawi się w taki sposób, aby podłogi dotykało tylko pięć stóp
i rąk (przez 15 sekund).
Instrukcja:Gra „Mission impossible” polega na wspólnym zrealizowaniu 10 zadań,
które początkowo mogą wydawać się niemożliwe do wykonania. Jednak,
odpowiednio współpracując jako grupa, jesteście w stanie je zrealizować.Macie
dokładnie 30 minut na wykonanie listy zadań, którą za chwilę ode mnie otrzymacie.
Wolno Wam korzystać ze wszystkich materiałów i rzeczy, które znajdują się w klasie.
Najważniejsze jest jednak, abyście wykonali wszystkie zadania przed upływem
wyznaczonego czasu. Będę Was informować, ile czasu pozostało. Zadania te
wymagają Waszego współdziałania, dobrej organizacji i kreatywności, dlatego warto
wspólnie się zastanowić, jak je zrealizować. W trakcie gry będziecie mogli mi
zadawać tylko takie pytania, które wynikają z zadań, które otrzymaliście.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
63
1)
Doskonale poradziliście sobie z tymi zadaniami. Jak udało Wam się to zrobić?
2)
Jak zorganizowaliście sobie pracę? Od czego zaczęliście? Kto wykonywał
określone zadania i dlaczego?
3)
Co pomogło Wam w zrealizowaniu tego wyzwania?
4)
Czy był lider lub osoba, która kierowała pracą całego zespołu?
5)
Które zadania były najtrudniejsze do wykonania?
6)
Jak pokonywaliście trudności?
7)
Czy wszyscy byli w równym stopniu zaangażowani? Czy były osoby, które
w ogóle się nie zaangażowały?
8)
Czego nauczyła Was ta gra? Czy coś było szczególnie ważne?
9)
W jakich sytuacjach praca zespołowa w szkole daje lepsze efekty? Co jeszcze
możecie jako klasa wspólnie organizować? Jakie wyzwania możecie podejmować?
Uwagi:Bardzo ważne jest, aby w trakcie podsumowania rozpocząć od wzmocnienia,
udzielając pozytywnej informacji zwrotnej.
tel. 061 66 05 224, fax 061 85 84 362
www.wsnhid.pl
64

Scenariusze zajęć dla klasy V

Transkrypt

Podobne dokumenty

PROGRAM SZKOLENIA DLA NAUCZYCIELI

PODRĘCZNIK METODYCZNY

SCENARIUSZE ZAJĘĆ dla klasy V szkoły podstawowej