Wręczenie nagrody domów przysłupowych

IX Dzień Otwarty Domów Przysłupowych
Górne Łużyce, 26.05.2013 r.
W ostatnią niedzielę maja odbędzie się już dziewiąty Dzień Otwarty Domów Przysłupowych. Na
pograniczu Niemiec , Czech i Polski 26 maja br. między godz. 10 a 17 zostanie udostępnionych
łącznie 118 domów w typowym dla Górnych Łużyc stylu przysłupowym. Wśród nich 25 domów
będzie czekało na gości w polskiej części regionu. W pierwszym Dniu Otwartym nasz kraj był
reprezentowany zaledwie przez 4 domy, w roku ubiegłym – 22. Widoczne jest więc rosnące
zainteresowanie właścicieli „domów łużyckich” ich renowacją i pokazaniem efektów swojej pracy.
W kilkunastu miejscowościach będą miały miejsce prowadzone spacery; nie zabraknie również
wycieczek rowerowych, pokazów tradycyjnego rzemiosła, regionalnych poczęstunków czy
możliwości zabaw dla dzieci. Nade wszystko to okazja do porozmawiania z właścicielami domów
przysłupowych i poznania ich doświadczeń z remontu starego domu z duszą.
Domy przysłupowo-zrębowe są dla śląsko-czesko-saksońskiego pogranicza równie
charakterystyczne, jak domy podhalańskie dla okolic Zakopanego, albo domy tyrolskie dla Alp.
Typowy dom przysłupowo-zrębowy składa się z dwóch części: dolnej, zbudowanej z drewna, izby
zrębowej (poziome, ociosane belki, łączą się na rogach budynku „na zrąb”) oraz nadbudowanej
konstrukcji szachulcowej (tzw. mur pruski), która opiera się na zewnętrznych, drewnianych
slupach, zwanych przysłupami. W konstrukcji tej spotykają się więc dwie tradycje budowlane:
typowe dla Europy Środkowo-Wschodniej budownictwo drewniane, zwłaszcza zrębowe, oraz
rozprzestrzeniona na obszarze języka i kultury niemieckiej – konstrukcja szachulcowa. Także na
płaszczyźnie budowlanej Górne Łużyce okazują się być przestrzenią styku kultury słowiańskiej
(czeskiej, serbołużyckiej i polskiej) oraz niemieckiej. Ogółem do dnia dzisiejszego zachowało się
około 19 tysięcy domów przysłupowo-zrębowych, z czego po stronie polskiej (głównie w rejonie
Bogatyni, Zawidowa i Leśnej) – około 500.
Organizowany co roku w końcu mają Dzień Otwarty Domów Przysłupowych ma pokazać przede
wszystkim mieszkańcom regionu wyjątkowe piękno tej architektury regionalnej i zachęcić ich do
dbania o ten niezwykły skarb, niespotykany gdzie indziej w Europie. „W ostatnią niedzielę maja
mamy okazję otworzyć swoje drzwi, pokazać wnętrze, klimat i duszę naszych domów. Ten dzień
to znakomita okazja do zaproszenia dalszych i bliższych znajomych, podjąć poczęstunkiem,
podzielić się wiedzą i doświadczeniem” - zapewnia Elżbieta Lech-Gotthardt ze stowarzyszenia
„Dom Kołodzieja”, które wzięło na siebie organizację polskiej części tegorocznego Dnia
Otwartego Domów Przyslupowych.
Dni Otwarte organizowane są od roku 2005 w ramach przedsięwzięcia pod nazwą Kraina
Domów Przysłupowych, które zostało rozpoczęte w na saksońsko-czeskim pograniczu w roku
2003. Rok później zaczęły się próby włączania w nie także polskich samorządów i
zainteresowanych osób. Od tamtego czasu realizowane są projekty, które prowadzą do
utrwalenia architektury przysłupowej jako elementu charakterystycznego dla regionu oraz atrakcji
turystycznej Górnych Łużyc oraz Pogórza Izerskiego. Wśród nich znalazło się m.in.
wypracowanie wspólnej koncepcji rozwoju regionalnego, wypracowanie marki turystycznej „Urlop
w domu przysłupowym” czy kampania „Miłość od drugiego wejrzenia” mająca na celu znalezienie
nowych właścicieli dla opuszczonych lub zaniedbanych domów przysłupowych. W roku 2010
stowarzyszenia „Pogranicze” z Lubania realizowało projekt zmierzający do ugruntowania na
Dolnym Śląsku marki „Krainy Domów Przysłupowych” oraz świadomości wartości górnołużyckiej
architektury regionalnej. Natomiast w roku 2012 stowarzyszenie „Dom Kołodzieja” zorganizowało
konkurs dla architektów na projekt nowoczesnego domu przysłupowego. Zwycięskie projekty
budowlane można zakupić za symboliczną złotówkę, co ma zachęcić inwestorów z Górnych
Łużyc do budowy jednorodzinnych domów w stylu regionalnym.
Działania podejmowane w poszczególnych krajach posiadają zróżnicowane punkty ciężkości.
Czeskie samorządy i właściciele obiektów skupiają się na konkretnych remontach i nadaniu
odnowionym obiektom nowej funkcji lub nowego życia. Prace te najbardziej zaawansowane są
na terenie Czeskiej Szwajcarii. W Niemczech – gdzie masowe remonty domów przysłupowych
zostały rozpoczęte wraz z napływem nowych funduszy po zjednoczeniu w roku 1990 – trwa
poszukiwanie nowych właścicieli dla budynków opuszczonych w wyniku wyjazdów mieszkańców
Saksonii do zachodniej części Republiki Federalnej. Z kolei w Polsce najpilniejszą potrzebą jest
przekonanie właścicieli oraz mieszkańców domów przysłupowych do rozpoczęcia remontów i
poprawy stanu technicznego i estetycznego miejscowości.
Dnia 26 maja 2013 r. w Polsce udostępnione będą następujące obiekty:
1
Bogatynia, ul. Słowackiego 7
Translokacja domu
2
Bogatynia, ul. Waryńskiego 17
„Dom Zegarmistrza”
3
Bogatynia, ul. Waryńskiego 18
4
Bogatynia, ul. Waryńskiego 24
5
Bogatynia, ul. Waryńskiego 30
6
Bogatynia, ul. Waryńskiego 32
7
Czernica 79, 58-521 Jeżów Sudecki
8
Działoszyn 163, 59-915 Bogatynia
9
Gierczyn 55, 59-630 Mirsk
Wiejski Dom „Gierczynówka”
10
Jelenia Góra, ul. Jana Matejki 28
Chata Karkonoska w Muzeum Karkonoskim
11
Karpacz, ul. M. Kopernika 2
Muzeum Sportu i Turystyki
12
Łaziska 50, 59-700 Bolesławiec
Hotel „Niebieski Burak”
13
Płóczki Górne 46, 59-600 Lwówek Śl.
Kuźnia
14
Przeździedza 25, 59-610 Wleń
Kuźnia
15
Pustelnik 26, 58-410 Marciszów
Agroturystyka „Agropustelnik”
16
Skorzynice 26, 59-600 Lwówek Śl.
17
Sulików, Plac Wolności 29
Dom „Ostry Narożnik”
18
Uniemyśl 60, 59-420 Lubawka
Karczma Sądowa
19
Szklarska Poręba, ul. Górna 10
„Chata Sudecka”
20
Szklarska Poręba, ul. Marii Konopnickiej 1
„Domek Babci Gieni”
21
Szklarska Poręba, ul. Odrodzenia 1
Domicil „Alma”
22
Zachełmie 43, 59-562 Podgórzyn
Agroturystyka „Sarnak”
23
Zachełmie 47, 59-562 Podgórzyn
Agroturystyka „Agro-Tour-Farm”
24
Zapusta 28, 59-830 Olszyna
Agroturystyka „Tuskulum”
25
Zgorzelec, Aleje Lipowe 1
„Zagroda Kołodzieja”
Dom Wiejski „Konopka” (agroturystyka)
Dalsze informacje: www.krainadomowprzyslupowych.pl oraz www.domyprzyslupowe.pl