10 pomysłów na bezpieczne wykorzystanie sieci
Transkrypt
10 pomysłów na bezpieczne wykorzystanie sieci
10 pomysłów na bezpieczne wykorzystanie sieci Wydawca Fundacja Centrum Edukacji Mobilnej Nowy Sącz, 2015 Opracowanie Krzysztof Małota Strona projektu: bezpiecznie.edumobile.pl Informacja o licencji Publikacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Centrum Edukacji Mobilnej. Publikacja powstała w ramach programu dotacji Bezpiecznie Tu i Tam, realizowanego przez Fundację Orange. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści - pod warunkiem zachowania niniejszej informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, posiadaczach praw oraz o programie dotacji Bezpiecznie Tu i Tam. Tekst licencji Streszczenie licencji 2 Spis treści Wstęp ........................................................................................................................................ 4 Nowy wymiar edukacji ............................................................................................................ 4 Aspekt przestrzegania prawa i bezpieczeństwa w sieci. ......................................................... 4 Wychowanie a nowoczesne technologie. ............................................................................... 5 e - notatki z Dokumentami Google ............................................................................................. 6 Google Hangouts – dziel się wiedzą prowadząc rozmowy i transmisje wideo. ..........................10 Google Earth – podróżuj po świecie i zdobywaj wiedzę ............................................................13 Screencasty – dziel się wiedzą nagrywając filmiki .....................................................................16 Akademia Khana – oglądaj filmiki i ucz się za darmo ................................................................19 Duolingo - ucz się języków z sówką .........................................................................................21 Programowanie od najmłodszych lat z Code Studio. .................................................................23 Scratch – programuj przez zabawę ..........................................................................................26 Posmakuj wirtualnej sztuki ........................................................................................................29 Wolne lektury - literatura w zasięgu kliknięcia. ..........................................................................32 3 Wstęp Nowy wymiar edukacji Wraz z rozwojem sieci Internet i dostępem do niej z każdego miejsca dzięki urządzeniom mobilnym - edukacja zyskała nowy wymiar. Każdy kto ma dostęp do sieci, ma również dostęp do tysięcy wykładów, kursów, filmów edukacyjnych. Szkoła i nauczyciele przestali być jedynym źródłem wiedzy. Dziś wiele osób poszerza swoje kompetencje korzystając np. z edukacji mieszanej (blended learning), dostosowując czas i tempo nauki do swoich potrzeb i możliwości. Skoro coraz więcej osób zdobywa szereg umiejętności poza systemem edukacji formalnej, rozwija się koncepcja formalnego uznania tych kompetencji w postaci Polskiej Ramy Klasyfikacji. Dlatego już dziś - co jeszcze nie do pomyślenia było kilka lat temu - przestaje mieć znaczenie miejsce zdobycia danej umiejętności (dotąd tylko szkoły i uczelnie), a ważnym staje się rezultat uczenia się. Ten kierunek zmian wpisuje się znakomicie w potrzebę edukacji całożyciowej, pozwala zwiększyć mobilność zawodową, a tym samym szanse na ciągle zmieniającym się rynku pracy. Istnieje coraz więcej znakomitych narzędzi umożliwiających samodoskonalenie. Wiele z nich wykorzystuje mechanizmy znane z grywalizacji: zdobywanie kolejnych poziomów, odznak. Istnieje również możliwość ustawiania cyklicznych lekcji o zaplanowanej porze oraz powtarzania zadań najsłabiej opanowanych. Przekonanie zatem, że “szkoła nauczy”, dostarczy “papier”, który potwierdzi raz na zawsze nasze kwalifikacje, których nie będziemy musieli uzupełniać, jest całkowicie błędne. Warto więc już od młodego wieku wyrabiać nawyk odpowiedzialności za swoje samodoskonalenie i wykorzystywać do tego różne technologie i źródła. Nieco starsi są w stanie iść o krok dalej i oprócz korzystania, mogą współtworzyć edukacyjne zasoby sieci pomagając innym. Aspekt przestrzegania prawa i bezpieczeństwa w sieci. Można się spodziewać, że przenoszenie naszej aktywności do sieci, będzie z roku na rok rosło. W związku z tym istnieje również konieczność poznania tego środowiska od strony prawnej, gdyż korzystanie z każdego narzędzia sieciowego, obwarowane jest szeregiem zobowiązań. Bezmyślne akceptowanie regulaminów portali na które się rejestrujemy czy narzędzi z których korzystamy, może skutkować wieloma problemami. Przykładowo, udostępniając nasze dane w zakresie znacznie szerszym niż to konieczne, narażamy się na naruszanie naszej prywatności i wystawiamy na różne formy cyberprzemocy. Tworząc własne filmy, publikacje, prezentacje, korzystamy często z materiałów udostępnianych w sieci. W praktyce szkolnej to korzystanie przyjmuje często formę “kopiuj”, wklej. W tym kontekście znaczenia nabiera znajomość kwestii związanych z prawem autorskim, ochroną 4 wizerunku i zasadami licencjonowania materiałów zamieszczanych w sieci. Brak tej wiedzy może sprawić, że naruszymy czyjeś prawa bądź sami udostępnimy materiał na zasadach niezgodnych z naszymi intencjami. Zamieszczając materiały w sieci, udzielamy często bardzo szerokich licencji różnym firmom, będąc przekonani, że jesteśmy jedynymi ich dysponentami. Niezależnie od aspektów prawnych - “w sieci” tak jak w bezpośrednich relacjach - obowiązują podstawowe zasady komunikacji i kultury (netykieta). Omawiając konkretne narzędzia będziemy zatem informować na co zwrócić uwagę, by uniknąć potencjalnych niebezpieczeństw związanych z ich używaniem. Wychowanie a nowoczesne technologie. Nowe technologie zmieniły również wymiar relacji międzyludzkich. Z jednej strony, poprzez komunikatory i portale społecznościowe możemy porozumiewać się z osobami oddalonymi o tysiące kilometrów, odnawiać stare znajomości i szukać nowych. Z drugiej jednak, często widzimy siedzących obok siebie znajomych, z których każdy wpatrzony w ekran swojego urządzenia zapomina o szansie i wartości jaką daje mu realna rozmowa i wymiana poglądów. Wirtualna oferta wygrywa z normalnym byciem z drugim człowiekiem. Choć nowoczesne technologie są częścią rzeczywistości, to relacje społeczne nie mogą ograniczać się do portali społecznościowych i innych form komunikacji elektronicznej. W kontekście edukacji szkolnej konieczne jest mądre otwarcie się na nowoczesne technologie, lecz szkoła nie może stać się kolejnym miejscem wpatrywania w ekrany. Szkoła musi korzystać z potencjału grupy i to zarówno pod względem rozwiązywania różnych problemów edukacyjnych jak i budowania relacji międzyludzkich. Aspekt wychowawczy edukacji w dobie rewolucji cyfrowej jest o wiele bardziej istotny niż kilkadziesiąt lat temu, kiedy to wartości przekazywane były głównie w domu z pokolenia na pokolenie, a bodźce zewnętrzne odgrywały mniejszą rolę. Zachwycając się zatem nowoczesną technologią nie możemy zapominać, że głównym celem edukacji jest przygotowanie dobrego, wartościowego człowieka do życia w społeczeństwie, a wiedza to tylko niewielki procent tych umiejętności. 5 e - notatki z Dokumentami Google „Dzięki Dokumentom Google możesz tworzyć i edytować pliki oraz pracować nad nimi z innymi osobami z dowolnego miejsca – zupełnie bezpłatnie”. Źródło: Strona główna, Dokumenty Google “Przez rękę do głowy” - to zasada mająca wielu entuzjastów. W matematyce np. im więcej przykładów rozwiążemy, tym lepiej opanujemy materiał. Zdarza się też, że czas poświęcony na pisanie jest jedynym, w którym uczeń zapozna się z nowym materiałem, gdyż później już do niego nie sięga. Jest jednak wiele przedmiotów, że przepisywanie można z powodzeniem zastąpić kserem, zrobionym zdjęciem, a najlepiej udostępnieniem notatek i innych materiałów w sieci. Dysk Google - to dostępna My – tam gdzie to możliwe, a szczególnie tam gdzie przez Internet przestrzeń pisanie ma odtwórczy charakter – zachęcamy do dyskowa (15 GB), współtworzenia i udostępnienia materiałów w sieci. zintegrowana z dostępem do Zaoszczędzony w ten sposób czas można wykorzystać np. najważniejszych narzędzi na pracę w grupach i rozwiązywanie ćwiczeń. biurowych, umożliwiających Jak to zrobić? Znakomitym narzędziem jest dysk Google, dzięki któremu uzyskujemy dostęp do Dokumentów Google, umożliwiających tworzenie i edycję tekstu przez jedną lub kilka współpracujących osób, a następnie udostępnienie go innym. tworzenie, edycję, udostępnianie: dokumentów tekstowych, arkuszy kalkulacyjnych, prezentacji, rysunków, formularzy. Interfejs dokumentów jest intuicyjny, podobny jak w innych narzędziach biurowych. W górnej części pasek menu oraz podstawowe narzędzia do edytowania. Rys. Interfejs programu 6 Wybierając opcję udostępnij możemy wskazać komu i w jakim zakresie udostępniamy dokument czy np. tylko do wyświetlenia czyli odczytu, czy z możliwością dodawania komentarzy czy też z możliwością pełnego edytowania tekstu. Rys. Udostępnianie linków Rys. Ustawienia udostępniania Przygotowanie materiałów do udostępnienia dla uczniów wymaga niewątpliwie mnóstwa czasu, chęci i podstawowej znajomości IT. Próbę taką podjęliśmy kilka miesięcy temu wraz z naszymi e-wolontariuszami, rozpoczynając tworzenie e-notatek z historii na poziomie gimnazjum. Naszym celem jest stworzenie skryptu zawierającego treści odpowiadające wymaganiom podstawy programowej, stanowiącego pomoc przed lekcjami, sprawdzianami i egzaminem gimnazjalnym. Wykorzystanie Dokumentów Google umożliwia ich współtworzenie z różnych miejsc przez uczniów mających uprawnienia do edytowania lub komentowania. Uczniowie współtworzący enotatki pracują na ich kopiach, a po weryfikacji i zredagowaniu przez historyka są udostępniane dla wszystkich w sieci. Forma pracy oraz ich kształt cały czas ulegają modyfikacjom, jednak mozolnie posuwamy się do przodu, opracowując kolejne zagadnienia. 7 Rys. Przykład dokumentu redagowanego wspólnie przez uczniów i nauczyciela za pomocą Dokumentów Google, zob. Historia w Gimnazjum Oto kilka zalet tworzenia notatek z lekcji lub innych zajęć w Dokumentach Google i udostępniania ich uczniom: - nikt takich notatek nie zgubi, nie wyrzuci do kosza po roku nauki, - dzięki temu, że dokument jest w chmurze, notatki dostępne będą z każdego miejsca i dowolnego urządzenia (laptopy, tablety, smartfony), - można je udostępniać innym uczniom, np. nieobecnym. - łatwo udostępniać w nich materiały dodatkowe np. dla uczniów uzdolnionych lub wymagających bardziej szczegółowych objaśnień, - można je wzbogacać o linki do filmików, zdjęć, ciekawostek, - można je udostępniać wszystkim lub wybranym osobom, - można je współtworzyć dając wybranym osobom prawo do edycji lub komentarzy (sugestii); współtworzenie daje możliwość pracy nad jednym dokumentem przez wiele osób z różnych miejsc np. przygotowując referat, prezentację zwykłą notatkę, - mogą być wykorzystywane jako wprowadzenie do lekcji do samodzielnego zapoznania się uczniów przed zajęciami (element lekcji odwróconej i blended learningu) - znakomicie nadają się do zawierania podsumowań działów, opracowywania treści odpowiadających na wymagania podstawy programowej, tworząc w ten sposób kompendium przed powtórkami do egzaminów, - zaoszczędzony na odtwórczym pisaniu czas można przeznaczyć na ćwiczenia problemowe, dyskusję, pracę w grupach itp. 8 Zadbaj o bezpieczeństwo Prawa autorskie Kluczowym problemem mogącym pojawić się przy tworzeniu dokumentów udostępnianych w sieci są prawa autorskie. Należy pamiętać, że udostępniając treści, nie możemy na zasadzie ”kopiuj - wklej” przenosić do naszych notatek innych opracowań np. materiałów udostępnianych przez wydawnictwa edukacyjne. Wszystkie materiały opatrzone znakiem © (Copyright) chronione są prawem autorskim. Podobnie rzecz się ma z materiałami nie oznaczonymi w żaden sposób. Należy przyjąć, że są one w pełni chronione prawem autorskim. Licencje CC (Creative Commons) Licencje CC pozwalają na wykorzystywanie opatrzonych nimi utworów w zakresie przewidzianym przez licencję. Jeśli chcesz więc wykorzystać w swoim opracowaniu np. fragment kogoś pracy udostępniony na licencji CC, zobacz jakie wymagania musisz spełnić. Przykładowo licencja CC-BY-SA, pozwala: kopiować, rozprowadzać, zmieniać, przedstawiać i wykonywać pod warunkami: oznaczenia autora oryginału oraz udzielenia na utwór zależny takiej samej licencji. Udostępniając np. notatki musimy się również zastanowić nad tym na jakich warunkach chcemy udostępnić opracowany materiał innym użytkownikom sieci. Znakomicie do tego celu nadają się właśnie licencje CC. Pamiętać jednak trzeba, że jeżeli we własnym opracowaniu zamieściliśmy fragment innego, które było na licencji CC-BY-SA (uznanie autorstwa, na tych samych warunkach) to będzie ono również musiało być opublikowane na tych samych warunkach czyli licencji CC-BY-SA. Kontrola treści Jeżeli notatki lub inne materiały wypracowywane przez nauczyciela i uczniów udostępniane są w sieci, w szczególny sposób należy chronić je przed ingerencjami osób trzecich. Zadbać przede wszystkim należy o to, kto i w jakim zakresie będzie miał do nich dostęp tzn. kto będzie mógł jedynie je przeglądać, kto komentować, a kto edytować. Jeśli udostępniany materiał służy nauczycielowi jako pomoc dydaktyczna, bezwzględnie musi być on przez niego zweryfikowany i zabezpieczony przed możliwością edycji dla innych. Na etapie opracowywania materiału, kiedy np. współtworzą go uczniowie ważne jest nie upublicznianie go w Internecie, a danie możliwości edycyjnych konkretnym uczniom, mającym imienne, przypisane do nich konta. Pozwoli to na ustalenie użytkowników dokonujących kolejnych wpisów. 9 Google Hangouts – dziel się wiedzą, prowadząc rozmowy i transmisje wideo. Hangouts to usługa Google umożliwiająca wysyłanie i odbieranie wiadomości (czat), prowadzenie rozmów wideo z pojedynczymi użytkownikami, a także grupami osób. Ze względu na możliwość prowadzenia rozmowy video równolegle przez 10 osób - w trakcie której możliwe jest dodatkowo korzystanie z czatu grupowego, udostępnianie ekranu, korzystanie z narzędzi do rysowania - świetnie nadaje się do prowadzenia wykładów i innych form e-learningu (np. przygotowania do sprawdzianu, konkursu, egzaminu). Hangouty mogą zastąpić różne formy zajęć pozalekcyjnych polegających na douczaniu uczniów zarówno tych słabszych jak i tych chcących więcej. Mogą być prowadzone przez nauczycieli jak i przez rówieśników w ramach pomocy koleżeńskiej. Ta forma komunikacji pozwala na lepsze spersonalizowanie procesu nauczania – uczenia się, dostosowane do potrzeb konkretnych osób, dodatkowo niezależnie od miejsca w którym przebywamy (dostęp z urządzeń mobilnych). Dobrze przygotowany i przeprowadzony Hangout może być zapisany i udostępniany w formie filmiku na YouTube, przez co korzystać z niego może nieograniczona liczba osób zainteresowanych tematem np. jeśli Hangout tłumaczył jakieś treści przedmiotowe, można do nich sięgać w dowolnym czasie i powtarzać trudniejsze fragmenty. Co potrzebujesz do rozmowy video przez Google Hangouts? 1. Dostęp do sieci Internet. 2. Konto Google (posiadasz je korzystając z usług Google np. Gmail, Google+). 3. Urządzenie z mikrofonem i kamerą np. laptop, tablet, smartfon. 4. Przeglądarkę Google Chrome (inne przeglądarki wymagają zainstalowania wtyczki Hangouts), a w przypadku urządzeń mobilnych aplikacji Hangousts (pobierz na Androida, pobierz na iOS). Jak rozpocząć rozmowę video? 1. Otwórz Hangouts na hangouts.google.com lub w Gmailu, a wprzypadku urządzeń mobilnych z Androidemm lub iOS otwórz aplikację Hangouts 2. W polu wyszukiwania wpisz nazwę / numer telefonu / adres e-mail lub wybierz z listy osoby (maksymalnie 9) z którymi chcesz rozpocząć rozmowę 3. Wybierz typ Hangouta: połączenie video (masz jeszcze do wyboru: rozmowa telefoniczna, wiadomość) Hangouty transmitowane na żywo na cały świat Jeśli chcesz dotrzeć do większego grona odbiorców możesz transmitować hangouty na żywo – osoby na całym świecie będą mogły oglądać twój wykład, webinar czy inną formę dzielenia się wiedzą. Hangout na żywo możesz rozpocząć od razu lub zaplanować jego termin i rozpromować go przez Google+. 10 Rozpoczynanie Hangouta bez tworzenia strony wydarzenia w Google+ 1. Wejdź na stronę: hangouts.google.com/onair 2. W widocznym oknie wpisz tytuł Hangouta oraz wybierz osoby, które otrzymają powiadomienie. 2. Po wybraniu „Rozpocznij Hangout na żywo” rozpocznie się transmisja widoczna na całym świecie na twoim koncie Google+ i YouTube. Planowanie i rozpoczynanie Hangouta na żywo na stronie Google+ 1. Na swoim profilu Google+ wybierz Hangouts Hangouty na żywo. 2. Opisz dwa pierwsze pola (nazwa Hangoutu, krótki opis tematu) 3. Wybierz termin rozpoczęcia (Teraz lub Później), wpisz datę i godzinę Hangoutu na żywo. 4. Wybierz odbiorców: publiczne – informacja o planowanym wydarzeniu dostępna dla wszystkich np. odnajdywana przez wyszukiwarki, a osoby które mają nas dodane w kręgach zobaczą wpis na swojej stronie Google+ - osoby w kręgach lub z listy otrzymają powiadomienie o wydarzeniu. Usuwając Publiczny z pola Odbiorcy Hangout nie będzie widoczny publicznie. Możesz zaprosić wybrane osoby wpisując w pole np. ich adresy Rys. Zrzut ekranu: Rozpoczynanie Hangouta na żywo mailowe. 5. Kliknij Udostępnij – pojawi się strona Hangoutu, a wskazanym odbiorcom udostępniony zostanie link do wydarzenia. Osoby mogą odpowiedzieć na zaproszenie na Hangouta nadawanego na żywo na stronie wydarzenia i oglądać go na wielu urządzeniach. 11 Prowadząc Hangouta na żywo, warto korzystać z narzędzi ułatwiających komunikację. Pytania i odpowiedzi - przed lub w trakcie Hangouta na żywo możesz zbierać pytania. Pytania do których się odniesiesz mogą być widoczne na nagraniu video, umożliwiając użytkownikom przejście do danego fragmentu. Polecane - aplikacja umożliwia udostępnianie linków, artykułów, treści i witryn podczas Hangouta na żywo. Możesz w ten sposób przedstawiać powiązane tematycznie opracowania jako np. uzupełnienie wypowiedzi lub inspiracje dla odbiorców. Rys. Zrzut ekranu: Narzędzia ułatwiające komunikację Oklaski - aplikacja umożliwia widzom wyrażanie opinii na żywo, poprzez głosowanie na na tak lub na nie. Widoczne one są na wykresie ukazującym, które elementy Hangoutu były atrakcyjne dla odbiorców, a które nie. Zanim jakieś narzędzie jest stosowane w edukacji o wiele wcześniej wykorzystywane jest w gospodarce czy schow-biznesie. Poniżej kilka przykładów wykorzytsania Google Hangouts: rozmowy z politykami: Barrack Obama, Andrzej Duda, muzycy promują siebie, płyty, rozmawiają z fanami: Bliskie ZETknięcia III-go stopnia, papież Franciszek w rozmowie z uczniami i studentami, sprawdź harmonogram zbliżających się Hangoutów na żywo polecanych przez Google i zarezerwuj czas na ich oglądnięcie. Zadbaj o bezpieczeństwo Google Hangouts jest powiązane z innymi usługami społecznościowymi Google (Google+, YouTube, Gmail). Konieczne jest zatem znajomość i przestrzeganie warunków korzystania z usług oraz polityki prywatności. Zwróć uwagę na to jakie informację są zbierane (np. co oglądasz, z jakiego urządzenia, informacje o lokalizacji) i do jakich celów są wykorzystywane (np. reklamy). Zastanów się jakie korzyści odniesiesz będąc aktywnym użytkownikiem wspomnianych usług, a jakie ryzyko wiąże się z ich użytkowaniem. Pamiętaj o przestrzeganiu praw autorskich i prawie do ochrony wizerunku w trakcie prowadzonych Hangoutów. Dzieląc się wiedzą wykorzystuj i udostępniaj np. opracowania, zdjęcia, muzykę, których twórcy na to pozwalają udzielając licencji (np. CC – BY) lub przeniesione są do domeny publicznej. 12 Google Earth – podróżuj po świecie i zdobywaj wiedzę Google Earth to znakomite narzędzie umożliwiające podróżowanie po całym świecie dzięki znakomitym zdjęciom satelitarnym, wyświetlanym na trójwymiarowym modelu kuli ziemskiej. Dzięki nawigacji 3D możemy zmieniać położenie, wysokość i kąt widzenia. Google Earth zawiera liczne narzędzia dzięki którym należy go wykorzystywać w edukacji, rozwoju pasji, życiu codziennym. Należą do nich m.in.: możliwość wyświetlania tras, rzeźb terenu, galaktyk, głębin oceanów, liczne informacje turystyczne (bazy hoteli, restauracji itp.), dodawanie śladów z GPS. Google Earth możemy zainstalować jako oddzielną aplikację na komputerze (najwięcej funkcji), przeglądać przez przeglądarkę (widoku Earth na Mapach Google) lub zainstalować na urządzeniu mobilnym (pobierz na Androida lub iOS). W każdym przypadku niezbędny jest dostęp do Internetu. Rys. Interfejs programu Google Earth: 1 – pasek menu, 2 – panel wyszukiwania, 3 – panel miejsc, 4 – panel warstw (np. Zdjęcia, Budynki 3D), 5 – pasek narzędzi, , 6 – przewodnik, 7 – okno wyświetlania trójwymiarowego widoku, 8 – ślad GPS, 9 –nawigacja (zmiana położenia, widok ulicy, powiększanie, 10 – zdjęcia, panoramy. 13 Podróż w czasie z Google Earth Po wybraniu z menu Widok Zdjęcia historyczne w lewym górnym narożniku mapy pojawi się suwak umożliwiający wybranie widoku ze zdjęciami z przeszłości. Możemy dzięki temu odbyć „podróż w czasie” i zobaczyć jak zmieniały się wybrane miejsca. Młodzież z różnych części Polski w ramach wycieczek klasowych lub prywatnie odwiedza stolicę. Wycieczkę taką, warto poprzedzić analizą zdjęć historycznych Warszawy w Google Earth i zobaczyć rozmiar zniszczeń dokonanych w trakcie wojny. Zrzut ekranu Google Earth Warszawa, Stare Miasto 1935 r. kliknij w zdjęcie by powiększyć Zrzut ekranu Google Earth Warszawa, Stare Miasto 1945 r. kliknij w zdjęcie by powiększyć Zrzut ekranu Google Earth Warszawa, Stare Miasto 2015 r. kliknij w zdjęcie by powiększyć 14 Przykłady wykorzystania Google Earth na zajęciach przedmiotowych i w terenie: język polski: spacer ulicami bohaterów lektur; odwiedzanie miejsc, krajobrazów opisanych w literaturze, historia: przeniesienie się do miejsc historycznych o których się uczymy (miasta, kościoły, zamki itp.); podróż w czasie – to opcja umożliwiająca porównywanie widoków miejsc na przestrzeni czasu np. widok Warszawy sprzed wojny i po wojnie, geografia: możliwość odczytywania współrzędnych geograficznych obiektów oraz ich wyszukiwania na podstawie znanych współrzędnych; oglądanie mapy nieba i rozmieszczenia ciał niebieskich w naszej galaktyce; odczytywanie aktualnego czasu i temperatur w wybranych miejscach ziemi, wycieczki edukacyjne: planowanie trasy, import śladów GPS umożliwiających analizę przebytej trasy (miejsca, profil, wysokości, odległości), prezentowanie wycieczki (interaktywne odtwarzanie trasy po śladzie). Wsparcie: Strona główna Google Earth Samouczki Google Earth Centrum pomocy Google Earth Zadbaj o bezpieczeństwo Analizując Politykę prywatności Google dowiesz się jak są gromadzone i wykorzystywane dane, które udostępniasz. Dotyczy to zarówno danych podawanych przy zakładaniu konta Googe jak i tych zbieranych w trakcie krzystania z usług. Jeśli chcesz wykorzystać materiały Google Earth i Map Google w mediach (telewizja, film, Internet itd.) musisz zapoznać się z procedurami związanymi z licencjami i pozwoleniami. 15 Screencasty – dziel się wiedzą nagrywając filmiki Screencast (ang. screen – ekran, to cast – przedstawiać) - nagranie przedstawiające zapis zdarzeń na ekranie (np. komputera, tabletu, smartfonu), któremu najczęściej towarzyszy objaśniający komentarz. Przykłady wykorzystania screencastów: wprowadzenia lub instrukcje do ćwiczeń, objaśnienia zadań, do których można w razie potrzeby wielokrotnie sięgać, element wykładu, który można samodzielnie przeanalizować przed ćwiczeniami, portale edukacyjne np.: Akademia Khana – ponad 4 tysiące filmików edukacyjnych z różnych dziedzin. Dodatkowo po zarejestrowaniu możliwość robienia ćwiczeń, zdobywania punktów i odznak. Zalety stosowania oszczędność czasu na lekcji (element wykładu, wprowadzenia do zapoznania w domu), który można przeznaczyć na ćwiczenia praktyczne, możliwość wielokrotnego wykorzystywania dla różnych grup, możliwość wielokrotnego odtwarzania całości lub fragmentów przez użytkowników mających problemy z omawianym zagadnieniem, większe możliwości wizualizacji omawianego problemu (zdjęcia, tabele, wykresy, kompilacje filmików). Z powyższych względów screencasty znajdują coraz powszechniejsze zastosowanie w edukacji mieszanej (blended learning). Mogą być bowiem udostępniane do samodzielnej analizy, poprzedzając ćwiczenia w trakcie zajęć stacjonarnych. Screencast to narzędzie nie tylko dla nauczycieli i wykładowców. To znakomite narzędzie dla młodzieży lubiącej dzielić się wiedzą w sieci. Jeśli np. lubisz matematykę możesz tworzyć filmiki w których objaśnisz zagadnienia z którymi mają problem twoi rówieśnicy. 16 Zobacz efekty pracy młodzieży, która w ramach projektu „Sieć pomysłów” nagrała screencast matematyczny „Procenty”. Wiele znanych dziś osób, rozpoczynało swą karierę od tego, że dzielili się wiedzą w obszarze, w którym czuli się dobrzy i mieli coś do powiedzenia. Była to wiedza przedmiotowa, pasje, ciekawostki… Niezależnie jaki obszar wybierzesz, jeśli zrobisz dobrego screencasta z twojej wiedzy skorzystają inni, a sam staniesz się rozpoznawalny i będziesz budował swój dobry wizerunek w sieci. To może zaowocować w przyszłości. Na co zwrócić uwagę przystępując do nagrywania? Zarezerwuj sporo czasu na wykonanie sreencasta. Spontan się tu nie sprawdza. Musisz przemyśleć każdą czynność, którą będziesz wykonywał na ekranie. Scenariusz – zapisz co chcesz powiedzieć (na początku „słowo po słowie”, potem wystarczą punkty); nie ma nic gorszego niż przerwy (yyy, aaa…), a w efekcie długi nudny film. Scenografia – pulpit to twoja scena – zadbaj by był tam porządek, tylko te elementy które są niezbędne do danego zadania. Kamerka i mikrofon - najprościej skorzystać z wbudowanych w laptop, choć jakość może być niezadowalająca. Mikrofon zewnętrzny (np. nagłowny) zapewni lepszą jakość dźwięku i zapobiegnie nagrywaniu dźwięków przenoszonych z klawiatury lub wynikających z pracy urządzenia. Jeśli chcesz by sreencast zawierał zapis z kamery (czyli Twoją postać jak tłumaczysz), zadbaj o dobre oświetlenie. Kamerka zewnętrzna pozwoli na lepsze ujęcie – wbudowana ogranicza kadr do „centralnie na wprost”. Tablet graficzny (nie mylić z urządzeniami mobilnymi) podłączony do komputera (bardzo dobry tablet graficzny "One by Wacom S", można było dostać w - uwaga - Biedronce, za 119 zł. :) Tablet umożliwia odręczne pisanie, jak po kartce papieru, co jest szczególnie przydatne przy zadaniach matematycznych (wymaga jednak wprawy w synchronizacji ruchów ręki w obszarze roboczym z obserwowaniem efektów na ekranie). Wirtualna tablica np. Smooth Draw4 - darmowy program, który zastępuje nam tradycyjną tablicę, po której możemy pisać różnymi pisakami. Format zapisu – jeśli screencast udostępnisz na YouTube, warto zapisać go w formacie 16:9 (współczynnik kształtu), aby wykorzystać w pełni okno odtwarzacza i uniknąć czarnych marginesów po bokach. Dobrą jakość obrazu zapewni rozdzielczość HD 1280x720 (16:9). Program do nagrywania ekranu i edytowania filmów. Dostępne są programy poprzez chmurę (online) oraz instalowane na urządzeniach. Zarówno jedne jak i drugie w wersjach darmowych zawierają ograniczenia (czas nagrywania lub korzystania; reklamy). Darmowe aplikacje do przechwytywania ekranu nie mają z reguły możliwości edycyjnych, stąd obróbka nagranego materiału musi odbywać się w innej aplikacji. 17 Przykładowe programy do nagrywania (przechwytywania) ekranu: Screencast-O-Matic - program umożliwia nagrywanie pulpitu systemu Windows w czasie rzeczywistym w formacie MP4, AVI i FLV. Nagrany materiał zapisać można na komputerze, serwisie YouTube lub na stronie producenta. Darmowa wersja zapewnia do 15 minut nagrania, a na filmie widoczny jest znak wodny z nazwą programu. programy firmy TechSmith o Jing - darmowy program umożliwiający nagranie ekranu (max. 5min.), robienie zrzutów zaznaczonych fragmentów i dodawanie tekstu. Na stronie producenta kilkadziesiąt tutoriali, ułatwiających pełne wykorzystanie możliwości programu - link do tutoriali. o Snagit - bezpłatna 30 dniowa wersja próbna (pełna funkcjonalność); umożliwia nagrywanie ekranu bez ograniczeń czasowych oraz rozbudowane możliwości edycyjne zrzutów ekranu. Zobacz tutoriale by w pełni wykorzystać możliwości programu – link. o Camtasia Studio - bezpłatna 30 dniowa wersja próbna (pełna funkcjonalność); doskonały program z zaawansowanymi funkcjami nagrywania i edycji nagranego materiału (przycinanie, łączenie, dodawanie muzyki, tekstu, efektów specjalnych, redukcja szumów). Zobacz tutoriale - link. CamStudio - darmowy program umożliwiający nagrywanie czynności wykonywanych na pulpicie komputera; program miał przed laty wielu zwolenników i stanowił znakomitą alternatywę dla płatnych aplikacji; niestety ostatnie wersje programu dla systemów Windows 7, 8 i 10 są mniej stabilne. Użytkownicy podkreślają częste problemy z instalatorem oraz błędy przy zapisie, których rozwiązanie wymaga dodatkowych konfiguracji. Gdy mamy już nagrany ekran, musimy skorzystać z programu do edycji i montażu przechwyconego materiału. Przykładowe programy do edycji video: Camtasia Studio - jak wspomniano wyżej program umożliwia nie tylko przechwytywanie ekranu, ale jest również doskonałym narzędziem do edycji i montażu nagranego materiału. Jego jedyną wadą pozostaje cena – ok. 1000 zł. Windows Movie Marker - to dobre i darmowe rozwiązanie dla użytkowników systemu Windows. Program pozwala na edycję nagranego wcześniej materiału (dzielenie, przycinanie, kadrowanie, dodawanie tekstu, animacji przejścia, muzyki, głosu). Zadbaj o bezpieczeństwo Przygotowując screencasty, korzystajcie zawsze z legalnego oprogramowania. W sieci dostępnych jest dużo programów umozliwiających przechwytywanie ekranu. Wiele z nich nie wymaga instalacji, dostępnych jest online, a przechwytywane dane zapisuja się na serwerach usługodawcy oferującego narzędzie. Zapoznajcie się koniecznie z regulaminem korzystania z takich usług i zasadami na jakich są udostępniane wasze prace. 18 Akademia Khana – oglądaj filmiki i ucz się za darmo Khan Academy – to portal założony przez Salmana Khana zawierający ponad 40000 filmików edukacyjnych z różnych dziedzin. Oglądając filmiki zdobywasz informacje, dzięki którym pogłębisz wiedzę ze wskazanego tematu. Dodatkowo po zarejestrowaniu istnieje możliwość sprawdzenia zdobytej wiedzy, poprzez robienie ćwiczeń i zdobywanie za nie punktów i odznak. W zależności od postępów dobierany jest poziom ćwiczeń, przez co zadania są dostosowane do indywidualnych możliwości. Z Khan Academy można zatem uzupełniać zaległości (np. spowodowane nieobecnością w szkole), poszerzać wiedzę oraz rozwijać pasje z wybranych dziedzin. To znakomita alternatywa dla płatnego douczania (korepetycji) i przykład mądrego korzystania z zasobów sieci. Jak się uczyć z Akademią Khana? 1. Wejdź na stronę www.khanacademy.org lub pl.khanacademy.org (część zasobów przetłumaczona na język polski). 2. Wybierz Zacznij się uczyć już teraz. 3. Zaloguj się za pomocą konta na Facebooku, Google+ lub zarejestruj wpisując swoje dane. 4. Z górnego Menu wybierz Tematy, a następnie zagadnienie, którego chcesz się uczyć. Rys. Zrzut ekranu: Strona główna KhanAcademy w wersji polskiej 19 Klasa nauczyciela Nauczyciele mogą tworzyć klasy i dodawać do nich uczniów poprzez wysłanie zaproszenia (do uczniów mających konto) lub stworzenie kont uczniom (jeśli nie mają e-maila). Dzięki temu nauczyciel może obserwować aktywność swoich uczniów oraz analizować ich postępy. Poznanie mocnych i słabych stron ucznia dostarcza cennych informacji, umożliwiając bardziej spersonalizowane nauczanie. Aby założyć klasę należy po wejściu na stronę główną portalu wybrać Nauczyciele, zacznijcie tutaj i postępować zgodnie z pojawiającymi się instrukcjami na kolejnych ekranach. Filmiki instruktażowe z portalu Khan Academy, dostępne są również na serwisie YouTube, gdzie pogrupowane są wg kategorii tematycznych (Playlisty). Na kanale KhanAcademyPolski, znajdują się filmiki, które przetłumaczono na język polski. Bardzo dużo filmów tłumaczy zagadnienia z zakresu nauk ścisłych. Szczególnie bogato reprezentowana jest tu matematyka z kursami z różnych jej działów oraz zróżnicowanym poziomem trudności. W ramach projektu Sieć Dużo filmów poświęconych jest również zagadnieniom z pomysłów przeprowadziliśmy chemii, fizyki, biologii, ekonomii. konkurs na ciekawe filmiki ukazujące mądre i bezpieczne Zachęcamy do korzystania z zasobów Akademii Khana korzystanie z Internetu. Zobacz i tworzenia podobnych materiałów przez uczniów i nagrodzony filmik inspirowany nauczycieli. Będziemy w ten sposób mieli udział w Akademią Khana pt.: tworzeniu nowej jakość edukacji - dostępnej z każdego Porównywanie potęg. miejsca, dostosowanej do potrzeb i tempa osoby uczącej się. Zadbaj o bezpieczeństwo Korzystanie z niektórych usłg serwisu wymaga rejestracji. Możesz też skorzystać z możliwości logowania za pomocą kont portali społecznościowych. Pamiętaj, że to rozwiązanie wybierane często przez wygodę, zmniejsza bezpieczeństwo danych i sprawia, że twoja aktywność w sieci jest coraz bardziej monitorowana. Ciekawe informacje na temat logowania przez konta innych portali znajdziesz w publikacji: A. Walkowiak, Dokarmianie profilowego potwora, Fundacja Panoptykon. Szczegółowe informacjena temat zasad udostępniania i wykorzystywania materiałów dostępnych na Khan Academy znajdziesz w Warunkach korzystania z usługi. 20 Duolingo - ucz się języków z sówką Języka obcego nikt się za nas nie nauczy i oprócz nauki w szkole czy na kursie, zawsze potrzebna jest praca samodzielna. Do niedawna skazami byliśmy na własne notatki czy gotowe skrypty. Aktualnie pojawiło się wiele ciekawych narzędzi ułatwiających i pomagających zorganizować samodzielna naukę. Co więcej robią to w sposób ciekawy, wykorzystując mechanizm grywalizacji. Jednym Grywalizacja – wykorzystanie z nich jest Duolingo. mechanizmów z gier np. Duolingo to platforma internetowa do nauki języków z w edukacji w celu zwiększenia której korzysta 50 milionów użytkowników na całym atrakcyjności zajęć i zaangażowania uczestników. świecie. Jest całkowicie darmowa, nie zawiera reklam i można korzystać z niej zarówno na urządzeniach stacjonarnych jak i mobilnych. Jak uczyć się z Duolingo? Oto lista kroków dzięki którym twój angielski (lub inny wybrany język) będzie z dnia na dzień doskonalszy 1. Wejdź na stronę Duolingo (www.duolingo.com) lub pobierz aplikację na urządzenia mobilne (Android, iOS, Windows Phone). 2. Wybierz język jaki znasz i jakiego chcesz się uczyć (dostępne 24 języki). Możesz np. uczyć się niemieckiego po angielsku. 3. Wybierz czy chcesz zacząć od podstaw (od lekcji 1) czy napisać test poziomujący, który dopasuje lekcje do poziomu umiejętności. Rys. Zrzut ekranu: Strona główna Doulingo 21 4. Przed przystąpieniem do każdej lekcji zapoznaj się z instrukcjami czyli z wiedzą teoretyczną, dzięki której dobrze wykonasz ćwiczenia praktyczne. 5. Wybierz Zacznij i rozpocznij lekcję. W trakcie lekcji rozwiązywał będziesz 20 zadań różnego typu: dopasowanie słownictwa do obrazków, uzupełnianie tekstu, tłumaczenie zdań pisemnie, wymowa słówek i zdań. Błędne odpowiedzi skutkują koniecznością wykonania dodatkowych ćwiczeń w celu ukończenia lekcji. Ukończenie lekcji daje możliwość przejścia do kolejnej. Dodatkowo serwis przypomina o systematycznej nauce w codziennych komunikatach. Na bieżąco możemy śledzić statystyki związane z naszą aktywnością i postępami. Nauka z Duolingo nie jest nudna. Serwis wykorzystuje mechanizmy z gier: pokonywanie kolejnych poziomów, zdobywanie lingotów - wirtualnych pieniędzy (premiowana regularność, zapraszanie znajomych), które zamienić można na różne udogodnienia, punktowe ćwiczenia na czas, zdobycie certyfikatu. Ucząc się z Duolingo możesz korzystać ze społecznościowego potencjału sieci: zapraszać przyjaciół, porównywać ich osiągnięcia z własnymi, dyskutować z innymi użytkownikami. Serwis dynamicznie się rozwija cały czas pojawiają się nowe funkcjonalności ułatwiające naukę języka. Gorąco polecamy. Zadbaj o bezpieczeństwo Generalnie Duolingo zbiera bardzo dobre opinie. Jest to portal robiony profesjonalnie. Zdarzają się błędy językowe, które są korygowane. Sprzyja temu możliwość zgłaszania problemu przy każdym zadaniu. Ucząc się z tego typu systemem trzeba też liczyć się z pewnego rodzaju powtarzalnością i przewidywalnością ćwiczeń. Pamiętaj, że system ma dostęp do twoich danych, które podajesz mu przy logowaniu oraz tych zbieranych poprzez ciasteczka. Tak jak w przypadku innych serwisów internetowych zapoznaj się więc z regulaminem i polityką prywatności, aby wiedzieć jakie dane, komu i na jakich zasadach mogą być udostępniane. Duolingo jest całkowicie darmowe i bez reklam, co jest ewenementem jak na tak profesjonalnie prowadzony portal. Głównym źródłem pozyskiwania środków na jego prowadzenie są inwestorzy, którzy przeznaczyli na jego rozwój miliony dolarów. To gwarantuje dynamiczny rozwój projektu. Z drugiej jednak strony można się spodziewać, że inwestorzy będą szukać jakiegoś modelu zarabiania na serwisie. Póki co cieszmy się z darmowego, wolnego od reklam Duolingo. Oby jak najdłużej. 22 Programowanie od najmłodszych lat z Code Studio. „8,412,317,091 linii kodu napisanych przez 8 milionów uczniów. Studio Kodowania jest miejscem dla kursów online utworzonych przez Code.org” Źródło: Code Studio, https://studio.code.org/ Programować warto. Po pierwsze - w cyfrowym świecie to jedna z najszybciej rozwijających się dziedzin co wiąże się z zapotrzebowaniem na pracę w tym obszarze. Po drugie – co chyba ważniejsze – kształci cały szereg kompetencji, które potrzebne są w życiu. Przede wszystkim uczy logicznego i przyczynowo-skutkowego myślenia, rozwija wyobraźnię, umiejętność analizy oraz pracy w zespole. Programowanie stało się jedną z kompetencji kluczowych XXI wieku – będzie wykorzystywane w większości zawodów i nowych stanowisk na rynku pracy. Programy szkolne - jak na razie - w małym stopniu kładą nacisk na programowanie, choć dyskutowana jest koncepcja aby uczyć programowania już od pierwszej klasy szkoły podstawowej, aż do klasy maturalnej. Na szczęście, niezależnie od edukacji formalnej w ostatnich latach powstało wiele inicjatyw, które mają zachęcić dzieci i młodzież do nauki programowania. Co ważne, są narzędzia, dzięki którym początki programowania mogą być połączone ze znakomitą zabawą, nie mającą nic wspólnego z niezrozumiałym ciągiem znaków, z którymi kojarzyły się języki programowania. Znakomitą inicjatywą wprowadzającą do nauki programowania jest Godzina kodowania i związany z nią portal Code Studio. Znajdziemy tam ćwiczenia powiązane z samouczkami video (w 40 językach), dzięki którym nauczysz się podstaw programowania, nawet jeśli nie miałeś wcześniejszych doświadczeń w tym obszarze. Będziesz rozwiązywał ćwiczenia, łamigłówki układając bloki z danymi i instrukcjami w logiczną całość. Ciekawym wprowadzeniem w każdy z kursów jest Aktywność unplugged (bez komputera). Na przykładzie czynności wykonywanych w życiu codziennym, przekonujemy się, że występuje w nim wiele sekwencji, pętli, sortowań. Warto więc ćwiczyć myślenie komputacyjne (algorytmiczne), gdyż pomaga ono współcześnie rozwiązywać szereg problemów, często dalekich od informatyki. 23 Aby rozpocząć przygodę z programowaniem musisz mieć godzinę czasu i dostęp do Internetu. Wejdź na stronę Code Studio (https://studio.code.org/) Wybierz jeden z godzinnych kursów „Godzina kodowania dla wszystkich grup wiekowych”, gdzie z bohaterami bajek i gier rozwiązywał będziesz łamigłówki, tworzył historyjki lub własne gry. Ilość kursów stale się powiększa – dostępne są m.in. następujące godzinne kursy: Minecraft, Star Wars, Frosen, Godzina Kodowania, Flappy Code (tworzenie własnej gry w 10 minut), Infinity Play Lab (tworzenie historyjek i gier z postaciami z Disneya), Play Lab (tworzenie gier i historyjek), Artysta (rysowanie obrazów i wzorów) Rys. Zrzut ekranu: Code Studio, wybór godzinnych kursów kodowania. Możesz również uczyć się programowania wybierając „20 godzinne kursy podstaw informatyki w każdym wieku”. Kursy podzielono na 4 części. Kurs 1 przeznaczony jest dla najmłodszych (4-6 lat) i zawiera proste ćwiczenia typu „ułóż bloki aby utworzyć obrazek”. Kurs 2, Kurs 3 i Kurs 4 przeznaczone są dla młodzieży, która zaczynając od podstaw, poprzez ćwiczenia praktyczne, zgłębia „tajniki” programowania strukturalnego. Wszystko w formie dobrej zabawy (gry, układanki, labirynty) z bohaterami kreskówek. Możesz też wybrać przyspieszony kurs zawierający wybrane materiały z kursów 2-4. Rys. Zrzut ekranu: Code Studio, wybór 20 - godzinnych kursów kodowania. 24 Od 2013 roku, kiedy w ramach tygodnia informatyki przeprowadzono pierwszą edycje godziny kodowania z dostępnych kursów skorzystały „dziesiątki milionów uczniów z ponad 180 krajów”. Jeśli niewystarczająco zachęciliśmy Cię do rozpoczęcia przygody z programowaniem posłuchaj co do powiedzenia mają w tej sprawie Brack Obama (prezydent USA) czy Mitch Resnick (twórca Scratcha). Możesz również uczyć się kodować korzystając z samouczków przygotowanych przez partnera „Godziny kodowania” Khann Academy (Zobacz Godzinę Kodowania przygotowaną przez Khann Academy). Zadbaj o bezpieczeństwo Serwis studio.code.org jest bezpłatny i nie zawiera reklam. Nie wymaga też podawania jakichkolwiek danych osobowych w celu korzystania z samouczków. Jeśli chcesz aby twoje postepy w nauce były zapisywane, bądź jeśli jesteś nauczycielem i chcesz zarządzać ćwiczeniami swoich uczniów musisz założyć konto. Jeśli nauczyciel zakłada konta uczniom poniżej 13 roku życia – oświadcza, że on lub instytucja edukacyjna dla której pracuje ma do tego prawo. Zakres wykorzystania danych, które podajesz przy rejstracji jest wzorcowo opisany w polityce prywatości serwisu. Zasady wykorzystywnia materiałów udostępnianych na portalu (prawa autorskie, licencje) opisane są w regulaminie korzystania z usługi. 25 Scratch – programuj przez zabawę Język programowania obok języka ojczystego i obcego staje się trzecim językiem przydatnym w XXI wieku. Trudno znaleźć dziś urządzenie, które nie działało by w oparciu o jakiś program, który ktoś napisał, a użytkownikowi zostawił tylko jego skonfigurowanie dopasowane do osobistych potrzeb. Dotyczy to nie tylko komputerów, tabletów, smartfonów ale i innych urządzeń codziennego użytku: telewizorów, pralek, parkometrów, nawigacji, biletomatów, programatorów ogrzewania, klimatyzacji itp. Dzieci od małego lubią majsterkować, układać klocki, dopasowywać puzzle – czyli rozwiązywać poprzez działanie różne problemy. Posadzone w szkolnej ławie gubią ten entuzjazm i zaczynają się uczyć do kartkówek, testów, egzaminów. I jak pokazują badania (PISA 2012) choć odtwarzanie wiedzy idzie młodzieży coraz lepiej to w codziennych sytuacjach życiowych wymagających twórczego rozwiązywania problemów jest już znacznie gorzej. Co zatem zrobić aby w szkole nie tracić dziecięcej ciekawości poznawczej i z pasją rozwiązywać problemy? Zespół pod kierownictwem Mitchela Resnicka wyszedł z założenia, że powinniśmy sprawić „by nasze szkoły, a nawet całe nasze życie bardziej przypominało przedszkole” i stworzył Scratcha, środowisko programistyczne w którym rozpoczynają naukę programowania zarówno dzieci jak i dorośli. Poznajmy bliżej czym jest Scratch, albowiem w ciągu ostatnich lat miliony młodych ludzi na całym świecie sięgnęły po niego, aby z pasją rozpocząć swoją przygodę z programowaniem. Scratch to obiektowy język programowania i środowisko programistyczne umożliwiające w prosty sposób tworzenie i uruchamianie programu, nawet najmłodszym. Poprzez przeciąganie i układanie w określonej kolejności bloków (instrukcje i dane), tworzymy program sterujący danym elementem. Łatwo w nim tworzyć interaktywne historyjki, animację, gry, muzykę. Scratch to również społeczność Internetowa, gdyż tworzone programy możemy udostępniać innym, dyskutować o nich, a także oglądać i uruchamiać prace stworzone przez innych użytkowników. Obecnie Scratch jest aplikacją chmurową tzn. nie wymaga instalowania, a dostęp do niego uzyskujemy przez Internet. 26 1. Wchodzimy na stronę główną programu: https://scratch.mit.edu 2. Klikamy w menu Dołącz do Scratch i zakładamy konto. Rys. Zrzut ekranu: Strona główna programu Scratch, źródło: scratch.mit.edu 2. Po zalogowaniu z paska menu wybieramy Stwórz, przechodząc w ten sposób do edytora projektów Elementy okna tworzenia projektu – oprac. własne; szczegółowy opis środowiska Scratch znajdziesz tutaj 27 3. Rozpocznij tworzenie własnego projektu. Możesz skorzystać z wielu materiałów pomocniczych wybierając z menu Wskazówki. Pojawią się liczne poradniki, z którymi krok po kroku ukończysz wiele projektów. Możesz też skorzystać z zewnętrznych poradników. Wsparcie: P. Szlagor, Scratch 2.0 - Programowanie wizualne. Przewodnik po Scratchu dla każdego. Mistrzowie kodowania, http://wiki.mistrzowiekodowania.pl/ Zadbaj o bezpieczeństwo Korzystanie z Scratcha wymaga rejestracji. Pamiętaj o podawaniu tylko wymaganych danych. Będziesz musiał podać Login (nie musisz podawać imienia i nazwiska), kraj, miesiąc i rok urodzenia, płeć, kontakt e-mail. Kodując w Scratchu masz dostęp do kodów źródłowych udostępnionych projektów. Dzięki temu możesz je analizować, kopiować i dostosowywać do własnych prac. To jedna ze sprawdzonych metod nauki programowania. Pamiętaj jednak, że udostępniane przez Ciebie i innych materiały, udostępniane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach. Oznacza to, że możesz je kopiować, zmieniać, wykorzystywać w swoich projektach, upubliczniać, pod warunkiem oznaczenia autora oryginału oraz udzielenia na utwór zależny takiej samej licencji. 28 Posmakuj wirtualnej sztuki Gdyby przed laty ktoś oglądał sztukę przy śniadaniu na małym ekranie smartfona czy tabletu, uznano by to za profanację. Jedynie cisza i filcowe papcie muzeum, tworzyły właściwy klimat do jej kontemplacji. Nowoczesne technologie stwarzają dziś nowe możliwości popularyzacji i odbioru sztuki, nie będąc absolutnie w opozycji do muzeów, galerii i innych tradycyjnych form jej prezentacji. Wręcz przeciwnie. Coraz częściej muzea dzielą się tym co mają tworząc znakomite skany, zdjęcia, wirtualne wycieczki, Muzea to jedne z najbardziej umożliwiając online zapoznanie się z ich zasobami. prężnych instytucji Wiele osób zachęconych poznanym w sieci dziełem, wykorzystujące nowoczesne notuje ich lokalizację, bo przy nadarzającej się okazji technologie. Wirtualne chcą je obejrzeć na żywo. Tak od sztuki odkrytej w wycieczki, warsztaty z drukiem okruchach śniadania, stają się konsumentami sztuki 3d czy możliwością remiksu przez duże „S”. dzieł i druku np. na koszulkę, to tylko niektóre przykłady. Poniżej 2 ciekawe przykłady na odkrywanie sztuki Pobudzają świetnie poprzez sieć: wyobraźnię, kreatywność i otwierają na nowe formy DailyArt - to aplikacja na urządzenia mobilne, percepcji sztuki. udostępniająca codziennie jedno dzieło sztuki z ciekawostką na jego temat. Obok informacji podstawowych dowiemy się np. o namiętnościach, skandalach i pasjach artysty, okolicznościach powstania dzieła. Odbiorca codziennie otrzymuje więc niewielką porcję sztuki w formie dalekiej od typowego ujęcia encyklopedycznego. Na stronie projektu możemy przeczytać: „To coś dla tych, którzy nie mają czasu na zbyt częste wizyty w muzeach i tych, którzy chętnie odświeżyliby swoją wiedzę z zakresu sztuki. Chciałbyś się dowiedzieć, dlaczego van Gogh obciął sobie ucho albo kim jest Dziewczyna z Perłą? To aplikacja dla Ciebie” Warto dodać, że aplikacja jest Polska (choć informacje podawane są w języku angielskim) i darmowa (płatna jest wersja pro, rozbudowana o możliwość wyszukiwania dzieł i dodania ich do ulubionych. Aplikacja zebrała pozytywne recenzje i grono fanów na całym świecie. W 2012 roku serwis The Next Web uznał DailyArt jedną z 12 najlepszych edukacyjnych aplikacji 2012 roku. Google Art. Project - projekt w którym kilkaset instytucji kultury udostępnia swoje zbiory online, upowszechniając światowe dziedzictwo kultury. Dzięki nowoczesnym technologiom uzyskujemy dostęp do zdjęć w wysokiej rozdzielczości, umożliwiających zobaczenie najdrobniejszych szczegółów i śladów pracy artysty. Możemy wyszukiwać i oglądać pojedyncze dzieła lub zwiedzać całe galerie w formie wirtualnych wycieczek bazujących na rozwiązaniach Google Street View. Oprócz podstawowych informacji o prezentowanym dziele, możliwe jest obejrzenie związanego z nim filmu na YouTube. Każdy użytkownik może tworzyć własne kolekcje oraz udostępniać odkryte dzieła znajomym w sieciach społecznościowych. 29 Rys. Zrzut ekranu strony głównej Google Art Project Rys. Zrzut ekranu z Google Art Project. Wirtualny spacer po Muzeum Sztuki w Wiedniu, wykonany w trakcie warsztatów "Sieć pomysłów". 30 Nauczycielka języka polskiego Alicja Gałęziowska, za pomocą Google Art. Project odwiedziła z młodzieżą Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, gdzie na przykładzie płótna Jana Vermeera „W pracowni artysty”, uczyła młodzież opisywania obrazu. Wymienia kilka przyczyn, dla których młodzież i nauczyciele powinni korzystać z wirtualnych spacerów po muzeach: Nie jest to trudne pod względem technicznym. Dostęp do Internetu jest powszechny, a w szkołach jest coraz więcej projektorów i tablic multimedialnych. Młodzież może wykorzystywać własne smartfony i tablety, które na ogół służą rozrywce, do ciekawej przygody edukacyjnej. Wirtualna wizyta w muzeach daje uczniowi możliwość zetknięcia się z miejscem, w którym w realnym życiu może nigdy nie być, budzi jego ciekawość i wrażliwość artystyczną. Wirtualne spacery po muzeum wywołują u uczniów znacznie większe emocje niż zdjęcie obrazu w podręczniku, jest inaczej niż zwykle. To co było nudne, staje się ciekawe, a to co się przeżywa, lepiej się zapamiętuje. Zadbaj o bezpieczeństwo Czy wolno nam kopiować dostępne w Internecie obrazy i wykorzystywać je w publikacjach, prezentacjach, bogach, własnych stronach internetowych? O tym, kiedy swobodnie możemy wykorzystywać prace twórców np. kopiować, modyfikować, reprodukować, mówią regulacje prawne poszczególnych państw. Te najbardziej rygorystyczne zakładają, że dopiero 100 lat od śmierci twórcy, a w przypadku gdy artysta nie jest znany, 100 lat od pierwszego upublicznienia dzieła. W Polsce autorskie prawa majątkowe gasną po 70 latach, co reguluje ustawa o prawach autorskich w art. 36. Art. 36. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu: 1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych, 2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość. 31 Wolne lektury - literatura w zasięgu kliknięcia. „Wolne Lektury to biblioteka internetowa czynna 24 godziny na dobę, 365 dni w roku, której zasoby dostępne są całkowicie za darmo”. źródło: Regulamin biblioteki W ostatnich latach systematycznie rośnie ilość osób sięgających do internetowych wydań prasy i portali informacyjnych. Coraz chętniej sięgamy po e-booki, audiobooki. To zjawisko naturalne wobec rewolucji technologicznej, która dokonuje się na naszych oczach. Jednak łatwiejszy dostęp do Internetu i jego zasobów nie oznacza wzrostu czytelnictwa. Około 40 % badanych, którzy korzystają z Internetu, nie czyta w ogóle dłuższych tekstów. Coraz więcej osób deklaruje, że po książki sięga tylko w szkole. Nadzieją pozostaje fakt, że rośnie świadomość rodziców związana z pozytywnym wpływem czytania na głos Zrzut ekranu wolnelektury.pl książek, na rozwój dziecka. A to właśnie rodzina ma największy wpływ na kształtowanie kultury czytelniczej. Chęci do czytania nabieramy bowiem w naszym najbliższym otoczeniu (rodzina, znajomi) i dzielimy się z nią innymi. I odwrotnie – osoby nie czytające, nie przekazują chęci czytania swoim bliskim. Musimy więc wzajemnie zarażać się kulturą czytelniczą w rodzinie i wśród przyjaciół, gdyż szkoła nie jest w stanie samodzielnie rozbudzić pasji czytania. Warunki do tego są znakomite, gdyż „Celem biblioteki jest obniżanie ekonomicznych, przez sieć Internet dostęp do literatury prawnych i technologicznych barier dostępu do stał się ogólnodostępny - zlikwidowana zasobów kultury”. została bariera miejsca zamieszkania i źródło: Regulamin biblioteki zamożności. Szczególnie warta polecenia jest biblioteka internetowa „Wolne lektury”, udostępniająca prawie 4000 utworów, które są starannie opracowane i wydane. Udostępnione są w formatach HTML, TXT, PDF, EPUB, MOBI, FB2, umożliwiających odczyt na różnych urządzeniach (stacjonarne i mobilne). Format DAISY dostosowany jest do potrzeb osób słabowidzących, niewidomych i mających trudności z czytaniem. Dodatkowo możemy odsłuchać kilkaset audiobooków czytanych przez znakomitych polskich autorów. 32 Wszystko to całkowicie za darmo, gdyż większość utworów dostępnych na portalu „Wolne Lektury” nie jest objęta majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej lub udostępniana jest na licencji CC Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0. Ciekawostka Coraz więcej bibliotek oprócz internetowego dostępu do katalogów, udostępnia informację, że dana publikacja możliwa jest do pobrania i przeczytania w wersji elektronicznej. Jest to możliwe dzięki poszerzeniu informacji w katalogach o dostępność w zbiorach internetowej biblioteki wolnelektury.pl Projekt biblioteki cyfrowej „Wolne lektury”, realizowany jest przez fundację Nowoczesna Polska we współpracy z Biblioteką Narodową, Biblioteką Śląską i Biblioteką Elbląską, pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Sięgając po utwory z biblioteki internetowej „Wolne lektury” tworzymy nową kulturę czytelnictwa, uwzględniającą postęp technologiczny i szanującą prawo. Zadbaj o bezpieczeństwo Warto zwrócić uwagę na zapisy w regulaminie biblioteki cyfrowej „Wolne lektury”: I.3 Wszystkie utwory zamieszczone w bibliotece Wolne Lektury można zgodnie z prawem bezpłatnie przeglądać, słuchać, ściągać na swój komputer, a także udostępniać innym i cytować. II.1 Większość utworów w bibliotece nie jest objęta majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że można je swobodnie publikować i rozpowszechniać.II.2 Nagrania audiobooków podlegające ochronie praw pokrewnych do artystycznych wykonań i fonogramów oraz wszelkie materiały będące pod ochroną majątkowych praw autorskich (w tym przypisy i motywy literackie) udostępnione są na wolnej licencji CC Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0., chyba że oznaczono inaczej. Określony w punkcie I.3 szeroki zakres w jakim można dysponować dostępnym utworem wynika z faktu, że utwory w bibliotece są w większości w domenie publicznej (pkt II.1) tzn. nie podlegają ograniczeniom prawa autorskiego, a więc wolno je zwielokrotniać, zmieniać i rozpowszechniać oraz wykonywać, również w celach komercyjnych, bez konieczności pytania o zgodę. 33 Terminem domena publiczna określa się zasoby które: - nigdy nie były przedmiotem prawa autorskiego ze względu na czas, w którym powstały, - prawa autorskie majątkowe do utworu wygasły, gdyż minęło już 70 lat od śmierci ich autora, ostatniego ze współautorów, daty rozpowszechnienia lub daty ustalenia utworu, - nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego na podstawie art. 4 ustawy o prawie autorskim (np. dokumenty i materiały urzędowe), - nie są wytworem ludzkiej pracy np. eksponaty geologiczne. Część zasobów nie jest częścią domeny publicznej. Dotyczy to np. audiobooków podlegających prawom pokrewnym do autorskich, przypisów – chronionych majątkowymi prawami autorskimi. Udostępnione są one jednak na wolnej licencji CC Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0. Licencja ta umożliwia kopiowanie, rozprowadzanie, zmienianie, przedstawianie i wykonywanie utworu pod warunkiem oznaczenia autora oryginału oraz udzielenia na utwór zależny takiej samej licencji (przykład: Wikipedia i projekty siostrzane). 34 Publikacja powstała w ramach projektu Sieć pomysłów, realizowanego przez Fundację Centrum Edukacji Mobilnej, we współpracy ze Stowarzyszeniem Samorządów Uczniowskich „Akademia Samorządności” w ramach programu Bezpiecznie Tu i Tam Fundacji Orange. 35