KtórÚdy i ile ciepďa ucieka z domu? Ile ciepďa

DOM ENERGOOSZCZ}DNY
Szczelne i ciepïe
przegrody
KtórÚdy i ile ciepïa ucieka z domu?
Udziaïy procentowe w stratach ciepïa zaleĝÈ od ksztaïtu budynku i stosunku jego kubatury do ogrzewanej powierzchni. W domu energooszczÚdnym mogÈ przedstawiaÊ siÚ tak, jak
na zdjÚciu.
dach 9%
wentylacja 37%
okna 19%
Ăciany zew. 17%
podïoga na gruncie 12%
drzwi zew. 5%
mostki cieplne do 1%
Ile ciepïa ucieka przez przegrody domu
budowanego wg obowiÈzujÈcych przepisów,
a ile w domu energooszczÚdnym?
Rodzaj
przegrody
Straty ciepïa w domach
Róĝnica
w stratach
ciepïa
standardowym
[kWh/rok]
energooszczÚdnym
[kWh/rok]
Ăciany zewnÚtrzne
3900
2100
40%
dach
2200
1800
40%
podïoga na gruncie
1200
400
35%
okna i drzwi zewnÚtrzne
5000
4700
8%
W jakiej
technologii najlepiej
budowaÊ dom
energooszczÚdny?
Technologia ma drugorzÚdne znacznie nie
tylko dla energooszczÚdnoĂci, ale teĝ jedynie poĂrednio wpïywa na koszty. JeĂli Ăciany majÈ byÊ warstwowe, to nonsensem jest
szukaÊ najtañszej technologii wykonania
warstwy konstrukcyjnej, podobnie jak bez
sensu jest szukaÊ na niÈ moĝliwie najcieplejszego materiaïu konstrukcyjnego.
Zarówno ostateczne koszty, jak i koñcowa
termoizolacyjnoĂÊ zaleĝÈ do tego: ile damy
– tam gdzie trzeba – izolacji termicznej, jak
dokïadnie ocieplimy mostki termiczne, czy
nie przesadzimy z wielkoĂciÈ okien i czy
nie poĝaïujemy pieniÚdzy na dobrÈ wentylacjÚ z rekuperatorem itp.
Nie ma jednej najlepszej pod kaĝdym
wzglÚdem technologii budowania domu
energooszczÚdnego, Ăwiat wciÈĝ poszukuje i ulepsza znane technologie. Naleĝy
wiÚc korzystaÊ ze sprawdzonych, dopracowanych w szczegóïach technologii, które zdaïy egzamin z energooszczÚdnoĂci
w zrealizowanych obiektach.
Domy energooszczÚdne mogÈ byÊ zatem
zarówno murowane (ze Ăcianami dwulub trójwarstwowymi), jak i drewniane
szkieletowe, gdyĝ taka konstrukcja uïatwia zastosowanie bardzo grubej izolacji
termicznej.
Dla energooszczÚdnoĂci budynku nie jest
waĝne, czy jego Ăciany zostanÈ zbudowane
z betonu komórkowego, ceramiki, keramzytobetonu, silikatów czy drewna. Waĝne jest,
by miaïy odpowiednie parametry cieplne
(U Ăcian domu energooszczÚdnego powinno wynosiÊ 0,15–0,25 [W/(m2•K)].
PATRONI CYKLU
32
BD5_dom_energooszczedny.indd 32
2009-04-17 20:22:06
Szczelne i ciepïe przegrody
¥ciany trójwarstwowe. Uwaĝane za najlepsze w domu energooszczÚdnym. Kaĝda warstwa peïni w nich odrÚbnÈ funkcjÚ:
warstwa noĂna – 18–20 cm – moĝe byÊ wykonana z róĝnych materiaïów, np: pustaków
ceramicznych MAX ze szczelinami ustawionymi prostopadle do dïugoĂci Ăciany, z bloczków wapienno-piaskowych albo betonu komórkowego najciÚĝszych odmian – murowanych
z wypeïnianiem spoin pionowych. Warstwa
noĂna zapewnia wytrzymaïoĂÊ, szczelnoĂÊ,
akumulacyjnoĂÊ cieplnÈ oraz bardzo dobrÈ
izolacyjnoĂÊ akustycznÈ;
warstwa termoizolacyjna – 20 cm – ze styropianu lub weïny mineralnej: zapewnia odpowiedniÈ izolacyjnoĂÊ cieplnÈ przegrody oraz
eliminuje mostki termiczne;
warstwa osïonowa – 8–12 cm – z tynkiem
lub bez: z cegieï klinkierowych, wapienno-piaskowych, betonowych lub ceramicznych;
tynk nadaje elewacjom poĝÈdany wyglÈd,
a takĝe trwaïoĂÊ; zwiÚksza teĝ izolacyjnoĂÊ
akustycznÈ Ăcian.
¥ciany dwuwarstwowe. MogÈ mieÊ parametry termiczne Ăcian trójwarstwowych, ale
mniejszÈ od nich gruboĂÊ, sÈ jednak nieco
mniej trwaïe, bo bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne. ¥ciany budowane w tej
technologii skïadajÈ siÚ z dwóch warstw:
warstwa noĂna – 24–29 cm – wykonana
z takich samych materiaïów jak w Ăcianach
trójwarstwowych;
warstwa termoizolacyjna – 20 cm – to zazwyczaj styropian lub weïna mineralna; ocieplenie najczÚĂciej chronione jest przez tynk
cienkowarstwowy na siatce z wïókna szklanego.
Ăciana
noĂna
klej
izolacja
przeciwwilgociowa
Ăciana noĂna
z ceramiki
poryzowanej, betonu
komórkowego lub
keramzytobetonu
warstwa
wykoñczeniowa
(tynk tradycyjny,
cienkowarstwowy lub
oblicówka)
Schemat konstrukcji Ăciany jednowarstwowej
tynk
szczelina
wentylacyjna
izolacja termiczna
Ăciany noĂnej
(styropian lub weïna
mineralna)
obrzeĝy otworów okiennych i drzwiowych,
nadproĝy, wieñców uïatwiajÈ wyeliminowanie mostków termicznych.
styropian
Ăciana
noĂna
izolacja
przeciwwilgociowa
izolacja
termiczna
Ăciany noĂnej
(styropian
lub weïna
mineralna)
¥ciany szkieletowe – elementem konstrukcyjnym w takiej Ăcianie jest drewniany lub
stalowy ruszt. Od zewnÈtrz – poszycie z pïyt
OSB, od wewnÈtrz – pïyty gipsowo-kartonowe. Przestrzeñ pomiÚdzy elementami rusztu
wypeïnia weïna mineralna. Przed przenikaniem wiatru oraz kondensacjÈ pary wodnej
w przegrodzie zabezpieczajÈ dwa rodzaje folii:
paroszczelna (uïoĝona po wewnÚtrznej stronie weïny) i paroprzepuszczalna wiatroizolacyjna (pokrywajÈca poszycie z pïyt OSB).
ocieplenie z weïny mineralnej
szlichta
betonowa
Schemat konstrukcji Ăciany dwuwarstwowej
styropian
FS 20
Ăciana
osïonowa
szlichta
betonowa
Schemat konstrukcji Ăciany trójwarstwowej
¥ciany jednowarstwowe – sprawdzÈ siÚ
najlepiej, jeĂli wymuruje siÚ je z bloczków
styropianowych wypeïnionych na budowie
betonem, lub z pustaków keramzytowych,
w których pustki powietrzne wypeïnione sÈ
granulkami polistyrenowymi.
¥ciany jednowarstwowe wykonane z pustaków keramzytowych gruboĂci 31–36 cm majÈ
wspóïczynnik przenikania ciepïa U = 0,19
[W/(m2•K)]. Pogrubiona wewnÚtrzna warstwa
keramzytobetonu poprawia akumulacyjnoĂÊ
cieplnÈ oraz umoĝliwia wieszanie ciÚĝkich
przedmiotów. Systemowe ksztaïtki naroĝy,
elementy szkieletu
konstrukcyjnego
paroizolacja
wykoñczenie
wewnÚtrzne
z pïyt g-k
siding
folia paroprzepuszczalna
poszycie z pïyt OSB
Schemat konstrukcji Ăciany szkieletowej
33
BD5_dom_energooszczedny.indd 33
2009-04-17 20:22:23
DOM ENERGOOSZCZ}DNY
Jakie wymagania powinny speïniaÊ przegrody nadziemne budynku?
W
fot. Archipelag
edïug obowiÈzujÈcego rozporzÈdzenia* dotyczÈcego warunków technicznych, jakimi powinny odpowiadaÊ budynki i ich usytuowanie „Budynek powinien byÊ zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby iloĂÊ ciepïa, chïodu i energii
elektrycznej, potrzebnej do jego uĝytkowania, moĝna byïo utrzymaÊ na racjonalnie niskim poziomie”.
Budynek by byï energooszczÚdny powinien mieÊ zwartÈ bryïÚ bez
wykuszy, lukarn i balkonów oraz ergonomiczne rozplanowane wnÚtrze
Racjonalnie niski poziom zapotrzebowania na ciepïo, jaki dopuszcza rozporzÈdzenie oznacza zapotrzebowanie na energiÚ takiego budynku (zbudowanego zgodnie z obowiÈzujÈcymi normami) na poziomie ok. 100 kWh/m2/rok. Jednak wartoĂci te nie
optymalizujÈ kosztów eksploatacyjnych takiego budynku. By je
zmniejszyÊ wiÚkszoĂÊ inwestorów buduje lepiej niĝ wymaga siÚ
w przepisach.
W domach energooszczÚdnych przegrody nadziemne powinny wiÚc speïniaÊ nastÚpujÈce warunki:
chroniÊ budynek przed dziaïaniem czynników atmosferycznych, czyli przed deszczem, Ăniegiem, wiatrem itp.,
przenosiÊ obciÈĝenia staïe i zmienne,
zapewniÊ odpowiedniÈ ochronÚ przeciwpoĝarowÈ i akustycznÈ,
odznaczaÊ siÚ niskÈ przewodnoĂciÈ cieplnÈ – wspóïczynnik
przewodnoĂci cieplnej U < 0,15 [W/(m2•K)] dla Ăcian, dachów
i podïogi na gruncie,
mieÊ odpowiedniÈ trwaïoĂÊ eksploatacyjnÈ,
zapewniÊ wysoki poziom szczelnoĂci budynku,
charakteryzowaÊ siÚ brakiem lub minimalnym udziaïem mostków termicznych.
* RozporzÈdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r.
zmieniajÈce rozporzÈdzenie w sprawie warunków technicznych,
jakimi powinny odpowiadaÊ budynki i ich usytuowanie.
o wyboru mamy elementy o róĝnych
wymiarach i wïaĂciwoĂciach.
Bloczki z betonu klasy C16/20 (dawniej
B20). WielkoĂÊ bloczków dobiera siÚ do
przewidywanych obciÈĝeñ, które w kaĝdym domu mogÈ byÊ róĝne. Elementy
o podstawowych wymiarach 12 ´ 25 ´ 38 cm
i masie 25 kg to najczÚĂciej stosowany materiaï na Ăciany fundamentowe.
Bloczki betonowe charakteryzujÈ siÚ
bardzo duĝÈ wytrzymaïoĂciÈ, sÈ mrozoodporne i maïo nasiÈkliwe (5–9%). SÈ tanie i powszechnie dostÚpne.
Pustaki zasypowe z betonu zwykïego. MajÈ róĝne wymiary i ksztaïty, moĝna
wiÚc wznosiÊ z nich Ăciany fundamentowe
o szerokoĂci 20, 25, 30 cm. Ich duĝe otwory wypeïnia siÚ betonem zwykïym lub
keramzytobetonem, dlatego mówi siÚ
o nich, ĝe peïniÈ funkcjÚ szalunku traconego. Wypeïnione betonem C12/15 (daw-
Pustak
betonowy
fot. Markowicze
D
fot. Jopek
Z czego najczÚĂciej wykonuje siÚ Ăciany
fundamentowe w domu energooszczÚdnym?
niej B15) majÈ niemal identyczne wïaĂciwoĂci jak mur z bloczków betonowych.
Dla zwiÚkszenia wytrzymaïoĂci Ăciany
z tych pustaków zbroi siÚ prÚtami stalowymi.
Cegïy ceramiczne najlepiej jeĂli sÈ
z tzw. klinkieru kanalizacyjnego: klasy 25 i nasiÈkliwoĂci 12% (niestety fundament z nich wykonany jest drogi) lub
z cegieï peïnych: klasy min. 10 i nasiÈkliwoĂci 20%. Niewielkie wymiary
Cegïy klinkierowe majÈ niskÈ nasiÈkliwoĂÊ,
moĝna wiÚc wznosiÊ z nich Ăciany
fundamentowe
(6,5 ´ 12 ´ 25 cm) i ciÚĝar (3,7 kg) cegieï
sprawiajÈ, ĝe sÈ to elementy bardzo porÚczne, jednak murowanie jest czasochïonne, a Ăciany koniecznie trzeba otynkowaÊ przed uïoĝeniem pionowej izolacji
przeciwwilgociowej.
Beton monolityczny, czyli wylewany na
budowie, klasy przynajmniej C12/15 (dawniej B15) gwarantuje solidny fundament za
niskÈ cenÚ. WïaĂciwoĂci betonu sprawiajÈ,
ĝe zarówno ïawy, Ăciany, jak i pïyty fundamentowe majÈ prawie same zalety – sÈ
wytrzymaïe, mrozoodporne, prawie nienasiÈkliwe i tanie. Mankamentem jest koniecznoĂÊ wykonywania deskowania.
34
BD5_dom_energooszczedny.indd 34
2009-04-17 21:44:50
Szczelne i ciepïe przegrody
fot. Terbud
P
fot. Gutta Polska
Samoprzylepna papa asfaltowa skutecznie zabezpiecza
fundament przed wilgociÈ
B
y zapewniÊ wymaganÈ doskonaïÈ
izolacyjnoĂÊ termicznÈ, powierzchniÚ fundamentu naleĝy ociepliÊ i wyeliminowaÊ mostki termiczne powstajÈce
na styku fundamentów ze Ăcianami zewnÚtrznymi. Materiaïy do ocieplania fundamentów muszÈ byÊ odporne na uszkodzenia mechaniczne oraz zawilgocenie.
Do takich naleĝÈ:
polistyren ekstrudowany – ma doskonaïÈ izolacyjnoĂÊ termicznÈ, a przy
tym jest doĂÊ twardy i prawie nienasiÈkliwy;
Polistyren ekstrudowany bardzo dobrze
zabezpiecza Ăciany fundamentowe przed
stratami ciepïa, niestety jest drogi
styropian (polistyren ekspandowany)
– ma nieco gorsze wïaĂciwoĂci niĝ polistyren, ale jest znacznie tañszy. Do izolowania Ăcian fundamentowych nadajÈ siÚ
pïyty o gÚstoĂci co najmniej 20 kg/m3.
fot. Botomant
fot. Austrotherm
Folie hydroizolacyjne moĝna stosowaÊ zamiast pap
asfaltowych
rzed destrukcyjnym dziaïaniem mrozu i wilgoci materiaïy chroni przede wszystkim ich
niska nasiÈkliwoĂÊ i wynikajÈca
z niej mrozoodpornoĂÊ. Mimo to
powierzchniÚ fundamentów powinno siÚ chroniÊ warstwÈ izolacji przeciwwilgociowej jednym
z nastÚpujÈcych materiaïów:
papa asfaltowa – mocna, elastyczna. Cechy papy zaleĝÈ od rodzaju osnowy, iloĂci bitumu, jakim jest nasycona oraz od tego,
czy jest to bitum modyfikowany.
Najlepsze sÈ papy termozgrzewalne lub samoprzylepne, ale dobre
izolacje wykonuje siÚ teĝ, przyklejajÈc papÚ lepikiem asfaltowym.
folie hydroizolacyjne – z polichlorku winylu (PVC), polietylenu (PE), ewentualnie polietylenu o duĝej gÚstoĂci (PEHD).
ZastÚpujÈ tradycyjne papy na
osnowie z tektury. Nie trzeba ich
przyklejaÊ do podïoĝa, lecz wystarczy uïoĝyÊ – i moĝna to robiÊ niezaleĝnie od pogody i pory
roku. Folie mogÈ byÊ samoprzylepne albo zgrzewalne, inne mocuje siÚ mechanicznie lub tylko
ukïada na zakïad.
masy bitumiczne – póïpïynne
lepiki i masy asfaltowe. Nakïada
siÚ je w dwóch lub wiÚcej warstwach, które po wyschniÚciu
tworzÈ elastycznÈ powïokÚ.
Niestety wymagajÈ gïadkiej powierzchni, dlatego na nierównych Ăcianach (np. ceglanych)
trzeba pod nie naïoĝyÊ cienkÈ warstwÚ tynku tzw. rapówkÚ. Skuteczne sÈ masy asfaltowe
z dodatkiem kauczuku lub polimerów. Dobre sÈ teĝ najtañsze lepiki na zimno.
Czy fundamenty
wymagajÈ
ocieplenia?
fot. Austrotherm
W jaki sposób zabezpiecza siÚ fundament
przed mrozami i wilgociÈ gruntowÈ?
Masy bitumiczne nakïada siÚ w kilku warstwach
Styropian jest najtañszym materiaïem
termoizolacyjnym, wystarczajÈco dobrym
równieĝ do ocieplania fundamentów
35
BD5_dom_energooszczedny.indd 35
2009-04-17 20:23:00
DOM ENERGOOSZCZ}DNY
Jak powinno siÚ budowaÊ i ocieplaÊ Ăciany fundamentowe domu
energooszczÚdnego?
¥
ciany fundamentowe wykonuje siÚ
najczÚĂciej z bloczków betonowych
lub pustaków zasypowych gruboĂci
20–38 cm, rzadziej z cegïy peïnej lub betonu monolitycznego. Ociepla siÚ je warstwÈ polistyrenu ekstrudowanego lub ekspandowanego gruboĂci co najmniej 15 cm.
Taka gruboĂÊ ocieplenia zapewnia wymagany wspóïczynnik przenikania ciepïa Ăcian U = 0,20 [W/(m2•K)] w czÚĂci
cokoïowej.
¥ciany z bloczków betonowych naleĝy
murowaÊ na spoiny odpowiedniej gruboĂci
(poziome 8–15 mm, pionowe 5–15 mm), aby
nie zmniejszyÊ wytrzymaïoĂci Ăcian.
Podczas wznoszenia Ăcian fundamentowych z pustaków zasypowych tylko
pierwszÈ warstwÚ ukïada siÚ na zaprawie
i bardzo dokïadnie poziomuje. Pozostaïe
montuje siÚ na sucho, a po uïoĝeniu ko-
lejnych trzech warstw wypeïnia je mieszankÈ betonowÈ.
Izolacje przeciwwilgociowe poziome
i pionowe muszÈ byÊ wykonane niezwykle starannie, z zachowaniem zasad konkretnej technologii. Pïyty polistyrenu powinno siÚ przyklejaÊ na caïej powierzchni,
Schemat ocieplenia trójwarstwowej Ăciany fundamentowej
izolacja termiczna
ze styropianu
lub polistyrenu
ekstrudowanego
izolacja
przeciwwilgociowa
pionowa
Ăciana
fundamentowa
Ăciana
dociskowa
z cegïy peïnej
W jaki sposób wykonaÊ podïogi na gruncie?
N
awet w domach bez ogrzewania podïogowego przegroda ta powinna stanowiÊ barierÚ termicznÈ i byÊ dobrze chroniona przed wilgociÈ gruntowÈ. Powinna
teĝ dobrze tïumiÊ drgania, aby nie przenosiÊ děwiÚków. Na styku podïogi ze Ăcianami zewnÚtrznymi nie moĝe byÊ mostków
termicznych.
Podïoga na gruncie musi byÊ zaprojektowana z uwzglÚdnieniem stosunku jej powierzchni do obwodu budynku. Waĝne
jest teĝ, by projekt byï przystosowany do
warunków klimatycznych na dziaïce, po-
a nie na placki, aby nie popÚkaïy wskutek
zasypywania Ăcian fundamentowych.
Wskazana jest ochrona izolacji termicznej przed uszkodzeniem za pomocÈ folii kubeïkowej (tak nazywa siÚ folie wytïaczane)
albo siatki z wïókna szklanego wtopionej
w zaprawÚ klejowÈ.
ziomu wody gruntowej oraz wïaĂciwoĂci
termicznych gruntu: pod tym wzglÚdem
najkorzystniejsze sÈ gliny, gorsze – piaski,
a najgorsze – skaïy.
Podïoga na gruncie powinna siÚ skïadaÊ
z nastÚpujÈcych warstw:
podbudowa – najlepiej gruboĂci 15–30 cm,
wykonana z mechanicznie zagÚszczonego
grubego ĝwiru. Taka warstwa ma bardzo
duĝÈ noĂnoĂÊ i przerywa kapilarne podciÈganie wody. Moĝna na niej uïoĝyÊ wytïaczanÈ foliÚ kubeïkowÈ lub 5-centymetrowÈ warstwÚ piasku, który naleĝy zagÚĂciÊ.
posadzka
zaprawa klejowa
wylewka samopoziomujÈca
szlichta betonowa
izolacja brzegowa
pozioma izolacja przeciwwilgociowa
pionowa izolacja przeciwwilgociowa Ăcian
fundamentowych – nie mniej niĝ 8 cm
izolacja termiczna z polistyrenu ekstrudowanego
podbudowa gruboĂci 15–30 cm, z zagÚszczonego grubego
ĝwiru
Schemat konstrukcji podïogi na gruncie
izolacja przeciwwilgociowa – najczÚĂciej
odpowiednio gruba folia, którÈ moĝna ukïadaÊ bezpoĂrednio na ĝwirze lub piasku albo
– jeĂli uïoĝymy warstwÚ wyrównawczÈ z chudego betonu – papa asfaltowa;
izolacja termiczna – z polistyrenu ekstrudowanego lub styropianu gruboĂci
10–15 cm (a nawet 20 cm, jeĂli w podïodze
ma byÊ ogrzewanie). JeĂli potrzebna jest warstwa wypeïniajÈca (np. do wyrównania poziomów posadzek), jako izolacjÚ stosuje siÚ
teĝ niekiedy keramzyt w warstwie gruboĂci
40 cm lub wiÚcej;
podkïad podpodïogowy – z betonu gruboĂci od 4 cm (beton zbrojony) do 7 cm (bez
zbrojenia). Stosuje siÚ równieĝ suche podkïady z pïyt OSB lub jastrychu gipsowego, jako
czÚĂÊ tzw. podïóg pïywajÈcych. Pod ogrzewanie podïogowe ukïada siÚ akumulacyjne
pïyty ĝelbetowe gruboĂci 12–20 cm.
posadzka – nad ogrzewaniem podïogowym – najlepiej pïytki kamienne lub ceramiczne, w pomieszczeniach z grzejnikami
– dowolne rodzaje materiaïów.
Warstwy posadzki powinna oddzielaÊ
od Ăcian zewnÚtrznych i dziaïowych dylatacja obwodowa, której zadaniem jest
ograniczenie przenoszenia drgañ oraz haïasu (nawet o 2 dB).
36
BD5_dom_energooszczedny.indd 36
2009-04-17 20:23:17
Szczelne i ciepïe przegrody
Czy budynek energooszczÚdny warto
posadowiÊ na pïycie fundamentowej?
¿
elbetowa pïyta fundamentowa moĝe siÚ okazaÊ ekonomicznym rozwiÈzaniem zwïaszcza w trudnych warunkach gruntowo-wodnych: na gruntach wysadzinowych, na niejednorodnym gruncie o niewielkiej noĂnoĂci lub na gruncie, na którym wystÚpuje wysoki
poziom wody gruntowej. W parterowych domach energooszczÚdnych racjonalnym sposobem fundamentowania moĝe byÊ wykonanie ogrzewanej pïyty fundamentowej, której
moĝna w ogóle nie zagïÚbiaÊ w gruncie. RozwiÈzanie takie ma nastÚpujÈce zalety:
roboty ziemne ograniczone sÈ do usuniÚcia humusu, uïoĝenia i mechanicznego zagÚszczenia warstwy drenaĝowej np. z ĝwiru;
podwójnie zbrojona pïyta fundamentowa gruboĂci 12–20 cm, uïoĝona na warstwie
termoizolacyjnej ze styropianu gruboĂci 15–20 cm i podbudowie z zagÚszczonego ĝwiru gruboĂci 15–30 cm jest na tyle wytrzymaïa i sztywna, ĝe moĝe byÊ ukïadana nawet
na gruntach wysadzinowych;
umoĝliwia wybudowanie domu na dziaïce o wysokim poziomie wody gruntowej,
a takĝe na niejednorodnym gruncie o niewielkiej noĂnoĂci;
wyeliminowanie Ăcian fundamentowych;
wyeliminowanie grzejników na Ăcianach i robót zwiÈzanych z montaĝem tradycyjnej instalacji centralnego ogrzewania.
Zarówno pïyty fundamentowe, jak i podïogi na gruncie moĝna ogrzewaÊ tradycyjnymi
instalacjami wodnymi zasilanymi kotïem na gaz, olej opaïowy, czy pelety, a takĝe pompÈ
ciepïa. Dokumentacja projektowa musi byÊ oddzielnie wykonana dla kaĝdego inwestora.
Tylko wtedy bowiem fundament i system grzewczy moĝna dostosowaÊ do istniejÈcych warunków terenowych, ukïadu pomieszczeñ w budynku oraz wymagañ inwestora.
posadzka
zaprawa klejowa
a
wylewka
samopoziomujÈca
fundamentowa pïyta
grzejna gr. 12–20 cm
izolacja
termiczna cokoïu
o gruboĂci
3–5 cm cieñsza
od ocieplenia
Ăcian, ale nie
mniej niĝ 12 cm
Jak gruba powinna
byÊ izolacja
termiczna,
aby dom byï
energooszczÚdny?
G
ruboĂÊ termoizolacji powinna byÊ
nastÚpujÈca:
w podïogach na gruncie – 20 cm styropianu,
w Ăcianach zewnÚtrznych – 20 cm weïny mineralnej lub styropianu,
w dachu – 25–30 cm weïny mineralnej.
Powyĝej 20 cm pojawiajÈ siÚ trudnoĂci
z mocowaniem ocieplenia do Ăcian i trzeba stosowaÊ sposoby inne niĝ standardowe, inaczej ocieplenie mogïoby odspajaÊ siÚ
i pÚkaÊ. IstniejÈ technologie ocieplania budynków nawet 50-centymetrowÈ warstwÈ
ocieplenia, ale nie sÈ one popularne.
Poniewaĝ ogrzane powietrze uchodzi
ku górze, izolacja dachu ma szczególne
znaczenie. GruboĂÊ tej izolacji nie jest
ograniczona wzglÚdami technicznymi,
bo ukïada siÚ jÈ ïatwo i nie wymaga ona
mocowania.
izolacja
przeciwwilgociowa
warstwa
podkïadowa ze ĝwiru
fot. Rockwool
przewody
grzewcze
a
izolacja termiczna pïyty
grzejnej gr. 15–20 cm
b
przewody instalacyjne
ogrzewania powietrznego
b
fundamentowa pïyta
grzewcza gr. 15–25 cm
fot. Termoorg
anika
izolacja termiczna
cokoïu, o 3–5 cm
cieñsza od
ocieplenia Ăciany,
nie mniej niĝ 15 cm
15–30 cm warstwa
podkïadowa ze ĝwiru
izolacja termiczna pïyty
grzewczej gr. 15–20 cm
Pïyta fundamentowa z ogrzewaniem wodnym (a) (zasilanym np. pompÈ ciepïa) i powietrznym (b)
Zastosowanie odpowiedniej gruboĂci
warstwy weïny mineralnej (a) lub styropianu
(b) skutecznie ogranicza straty ciepïa zimÈ
i chroni dom przed zbytnim nagrzewaniem
siÚ latem
37
BD5_dom_energooszczedny.indd 37
2009-04-17 20:23:34
DOM ENERGOOSZCZ}DNY
Jak wykonaÊ dach, by speïniaï wymogi
energooszczÚdnoĂci?
P
Jaka stolarka jest
odpowiednia do domu
energooszczÚdnego?
okrycie dachu – moĝe byÊ wykonane z dowolnego materiaïu pokryciowego – zgodnie z decyzjÈ architekta i inwestora. Dachówki to materiaï uniwersalny, ale doĂÊ ciÚĝki, wiÚc wymaga solidnej wiÚěby. Pokrycia z blach sÈ lekkie i trwaïe, ale nie tïumiÈ odgïozolacyjnoĂÊ termiczna okien i drzwi
sów padajÈcego deszczu.
jest znacznie gorsza niĝ pozostaïej poPapy asfaltowe doskonale sprawdzajÈ siÚ na pokryciach pïaskich, ale nie sÈ zbyt estetyczwierzchni Ăcian, a takĝe dachu. Do domu
ne, za to wykonywane z podobnego materiaïu gonty papowe wyglÈdajÈ na dachu bardzo
energooszczÚdnego naleĝy dobieraÊ okna
ïadnie, a pokrycie z nich jest znacznie trwalsze.
i drzwi o moĝliwie najmniejszej wartoWarto zdawaÊ sobie sprawÚ z konsekwencji wyboru piÚknych pokryÊ naturalnych, choÊ
Ăci wspóïczynnika przenikania ciepïa
(zalecana to U < 0,8 [W/(m2•K)]. Trzeba
nie wszystkie ich cechy techniczne sÈ niekorzystne. Gonty lub wióry drewniane znakomiteĝ pamiÚtaÊ, ĝe tylko okna od strony pocie zdobiÈ dach, ale sÈ palne. Kosztowne i nadzwyczaj cenione za wyglÈd pokrycia z natuïudniowej mogÈ daÊ jakiekolwiek zyski
ralnej trzciny mogÈ byÊ skutecznie zabezpieczone przed ogniem, a dziÚki znaczniej gruboenergetyczne od promieniowania sïoĂci (40 cm) majÈ teĝ dobrÈ izolacyjnoĂÊ akustycznÈ.
necznego: okna w pozostaïych elewaPodkïad – dobiera siÚ do rodzaju pokrycia. Pod wiÚkszoĂÊ pokryÊ bitumicznych oraz blacjach powodujÈ w ogólnym rozrachunku
szanych trzeba wykonaÊ sztywne poszycie z desek lub lepiej z pïyt OSB. Pod pokrycie z dastraty ciepïa, dlatego powinny byÊ moĝchówek oraz wszelkiego rodzaju pïyt bitumicznych czy paneli z blachy (blachodachówka,
liwie niewielkie.
blachy trapezowe) wystarczÈ ïaty i kontrïaty, pod którymi jest folia wstÚpnego krycia.
Wskazane jest stosowanie wielu okien
Wiatroizolacja – zwana teĝ foliÈ dachowÈ, to izolacja foliÈ o wysokiej paroprzepuszczalnieotwieranych, które sÈ bardziej szczelnoĂci, niezbÚdna w domach z uĝytkowym poddaszem.
ne i majÈ mniejszÈ powierzchniÚ ram, któIzolacja ta z jednej strony zabezpiecza warstwÚ weïny mineralnej przed wciskanÈ przez
re majÈ zawsze gorszÈ izolacyjnoĂÊ terwiatr lub penetrujÈcÈ szczeliny pokrycia wodÈ deszczowÈ lub z roztapiajÈcego siÚ Ăniegu,
ale dziÚki paroprzepuszczalnoĂci umoĝliwia odparowanie wilgoci, która mimo róĝnych zamicznÈ niĝ szyby.
bezpieczeñ znalazïa siÚ w warstwie termoizolacji.
Drzwi powinny mieÊ wspóïczynnik
Konstrukcja wiÚěby – w domach jednorodzinnych stosuje siÚ niemal wyïÈcznie wiÚěby
przenikania ciepïa U £ 2 [W/(m2•K)].
drewniane. PrzewaĝajÈ tradycyjne ukïady jÚtkowe i pïatwiowo-kleszczowe dostosowane do
WybierajÈc okna, trzeba zwróciÊ uwagÚ na
niewielkich rozpiÚtoĂci budynków oraz umiarkowanych kÈtów nachylenia poïaci. Stosuje
liczbÚ komór oraz wspóïczynnik przenikania
siÚ teĝ czasem wiÈzary kratowe oraz děwigary klejone lub drewniane belki dwuteowe.
ciepïa caïych okien, nie samych szyb, które
Izolacja termiczna – wykonywana jest niemal wyïÈcznie z weïny mineralnej i ukïadamajÈ mniejszÈ wartoĂÊ U
na w dwóch lub trzech warstwach. W domach energooszczÚdnych zalecana jest gruboĂÊ
25–30 cm (gruboĂÊ pojedynczej warstwy min. 8 cm). Weïna nie tylko izoluje przed stratami ciepïa, ale teĝ tïumi haïas, jest sprÚĝysta, niepalna i ïatwo jÈ uïoĝyÊ pomiÚdzy krokwiami. Niestety jest wraĝliwa na zawilgocenie i przewiewanie przez wiatr.
Paroizolacja – to powïoka nieprzepuszczajÈca pary wodnej, dziÚki czemu chroni weïnÚ
mineralnÈ przed wnikaniem pary wodnej z wnÚtrza domu, która skraplajÈc siÚ w niej powodowaïaby zmniejszanie jej ciepïochronnoĂci. Najlepsza jest paroizolacja z folii polietylenowej z warstwÈ odblaskowÈ z aluminium,
dachówka cementowa
ïata
folia dachowa
bo odbija promieniowanie cieplne z powrotem dwie warstwy weïny mineralnej
do wnÚtrza pomieszczeñ. Paroizolacja musi
byÊ szczelna, dlatego trzeba jÈ ukïadaÊ na zakïad szerokoĂci 5–10 cm, a wszystkie poïÈczekontrïata
nia i miejsca wbicia zszywek uszczelniaÊ taĂmÈ
samoprzylepnÈ.
Podsufitka – to warstwa wykoñczeniowa,
najczÚĂciej stosuje siÚ pïyty gipsowo-kartonowe lub mocniejsze od nich gipsowo-wïóknowe.
Podsufitka z pïyt jest nie tylko gïadka, ale ma
krokiew
wïaĂciwoĂci ogniochronne i dobrze tïumi haïas;
pïyty o symbolu GKFI sÈ teĝ odporne na zawilgocenie. GruboĂÊ pïyt jest niewielka, standardo- pïyta
wo wynosi 12 mm, ale zalecane jest ukïadanie gipsowo-kartonowa
grubszych pïyt lub w dwóch warstwach – na
przykïad dla zwiÚkszenia ogniochronnoĂci czy
zdolnoĂci do tïumienia haïasów.
paroizolacja
fot. M&S
I
stelaĝ sufitu podwieszanego
Prawidïowy ukïad warstw w poïaci dachu
energooszczÚdnego
38
BD5_dom_energooszczedny.indd 38
2009-04-17 20:23:54
Szczelne i ciepïe przegrody
W jaki sposób moĝna zmniejszyÊ
straty ciepïa przez okna?
M
oĝna zastosowaÊ rolety zewnÚtrzne zamykane na noc: mogÈ
one zmniejszyÊ straty ciepïa przez okna nawet o 20%, warto
wiÚc zamontowaÊ je na wszystkich oknach, pod warunkiem, ĝe bÚdÈ
rzeczywiĂcie co wieczór zamykane. Aby tak byïo, niezbÚdne jest
sterowanie elektroniczne ich zamykaniem i otwieraniem, a to doĂÊ
kosztowne: co najmniej 500 zï w przeliczeniu na jedno okno.
Schemat montaĝu rolet
zewnÚtrznych w Ăcianie
trójwarstwowej
fot. BeClever
fot. Dekorator
Rolety zewnÚtrzne
zamontowane na
wszystkich oknach mogÈ
znaczÈco ograniczyÊ
straty ciepïa
Czy moĝna wykorzystaÊ i zatrzymaÊ w domu ciepïo promieniowania
sïonecznego?
W
domach murowanych Ăciany, podïoga i strop sÈ akumulatorami znacznych iloĂci ciepïa. Szczególne znaczenie
pod tym wzglÚdem moĝe mieÊ Ăciana wewnÚtrzna naprzeciwko najbardziej przeszklonej poïudniowej elewacji. Najlepiej
wiÚc, jeĂli Ăciana ta bÚdzie zbudowana
z materiaïów dobrze akumulujÈcych ciepïo, takich jak: peïna cegïa, beton lub
kamieñ. JeĂli bÚdzie miaïa odpowiedniÈ
gruboĂÊ, tj. 20–45 cm, to nagrzana przez
sïoñce bÚdzie emitowaÊ zmagazynowane
w niej ciepïo nawet przez kilka godzin.
Najlepiej wiÚc, jeĂli projektant umieĂci
w takim miejscu ĂcianÚ noĂnÈ, która ma
z natury rzeczy odpowiedniÈ masÚ, bo
wtedy nie trzeba bÚdzie ponosiÊ dodatkowych kosztów na zwiÚkszanie akumulacyjnoĂci elementów budynku od strony
eksponowanej na sïoñce.
ZdolnoĂÊ Ăciany akumulacyjnej do pochïaniania promieniowania moĝna zwiÚk-
szyÊ (nawet o 75% w stosunku do Ăciany
biaïej) przez pomalowanie jej na ciemny
kolor. Pozostaïe powierzchnie w pomieszczeniu powinny byÊ jak najjaĂniejsze, aby
odbijaïy i rozpraszaïy Ăwiatïo.
Do zwiÚkszenia akumulacji ciepïa przyczyniÊ siÚ moĝe równieĝ obudowa kominka, pod warunkiem, ĝe bÚdzie umieszczony naprzeciwko okna, przez które wpada
najwiÚcej promieni sïonecznych.
¥ciana zbudowana z peïnych cegieï klinkierowych (a) lub kamienia naturalnego (b) bardzo dobrze akumuluje ciepïo
b
fot. CNMP
fot. Wienerberger
a
39
BD5_dom_energooszczedny.indd 39
2009-04-17 20:24:33