Światowa Agencja Antydopingowa

Doping w sporcie
Czym jest doping?
Jest to sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i
psychicznej zawodnika metodami wykraczającymi
poza normalny, "naturalny" trening, choć w praktyce
granica między dopingiem i treningiem jest często
bardzo trudna do ustalenia. Ogólnie za doping uważa
się metody medyczne, potencjalnie szkodliwe dla
zdrowia, które zostały oficjalnie zabronione.
Doping najczęściej stosowany jest w takich
dyscyplinach sportu jak : kolarstwo, boks,
kulturystyka, pływanie, biegi itp. Pierwsze
przypadki zażywania dopingu sięgają
starożytności, gdzie na olimpiadach greckich
zawodnicy stosowali różne składniki odżywcze.
Natomiast pierwszy udokumentowany
przypadek stosowania dopingu nastąpił w
1865r. podczas zawodów w pływaniu w
Amsterdamie, opisano tam zażycie
nienazwanego środka wzmacniającego.
Kto zajmuje się zwalczaniem Dopingu ?
Światowa Agencja Antydopingowa (ang. The World Anti-Doping
Agency (WADA), fr. Agence mondiale antidopage, AMA) –
niezależna fundacja utworzona pod przewodnictwem
Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL) 10
listopada 1999 roku w Lozannie, w Szwajcarii. Jej celem jest
koordynacja walki przeciwko używaniu niedozwolonych
środków chemicznych w sporcie. Jej obecnym szefem jest Dick
Pound, były wiceprzewodniczący MKOL oraz zdecydowany
przeciwnik dopingu. W 2001 roku organizacja przeniosła
swoją główną siedzibę do Montrealu w Kanadzie.
Agencja pracuje na rzecz poszczególnych federacji sportowych w
zakresie edukacji i badań nad wdrożeniem procedur testów
antydopingowych. Publikuje również listę zakazanych
substancji, których nie wolno przyjmować sportowcom
(Światowy Kodeks Antydopingowy).
Coraz częściej słyszymy o
skandalach związanych ze
stosowaniem przez sportowców
niedozwolonych środków
dopingujących.
W chwili obecnej najbardziej poszukiwanym na rynku
środków dopingujących jest IGF-1 (insulino-podobny
modyfikator wzrostu) określany przez użytkowników jako
„czyste złoto” wśród sterydów. Nie sposób go bowiem
wykryć w ludzkim organizmie dlatego, że nie rozróżni się
niczym od hormonu wzrostu, jaki produkują ludzkie
gruczoły. W związku z tym jest on po prostu „bezpieczny”
Środki dopingujące można podzielić na
kilka grup. W zależności od potrzeb,
sportowcy stosują je oddzielnie lub w
różnych kombinacjach. IGF-2 –
amerykańska, udoskonalona wersja
IGF-1, HGH (Ludzki Hormon Wzrostu),
odpowiednio spreparowana insulina –
są to środki zwiększające masę
mięśniową i jednocześnie redukujące
tkankę tłuszczową. Te preparaty stosują
ci, którym potrzebna jest eksplozja siły
mięśniowej w stosunkowo krótkim
czasie – sprinterzy, ciężarowcy, kolarze
torowi.
Natomiast w dziedzinach wytrzymałościowych,
np. maraton, boks, najchętniej jest stosowany
EPO (Erythropoietina). W zależności od
zaawansowania treningu wyczynowca, stosuje się
różne kombinacje dopingowe. Zwykle na 8 – 12
tygodni przed startem w ważnych zawodach IGF1 jest wstrzykiwany raz na dzień lub raz na dwa
dni. Na ogół towarzyszy temu dawka insuliny.
Natomiast EPO powszechnie zażywa się od
jednego do czterech razy na tydzień, w zależności
od potrzeb i daty zawodów. Na krótko przed
startem większość sportowców 4 – 5 razy na
tydzień zażywa tzw. testosteron krótkiego
działania.
Klasy środków dopingujących
A. Środki pobudzające – stymulanty
m.in.: amfetamina, efedryna, kokaina
B. Narkotyczne środki przeciwbólowe
m.in.: morfina, petydyna
C. Środki anaboliczne
• Steroidy anaboliczne – androgenne
m.in.: nandrolon, stanozolol, testosteron
• Inne środki anaboliczne – np. klenbuterol
D. Środki moczopędne
m.in.: furosemid, hydrochlorotiazyd
E. Hormony peptydowe i glikoproteinowe
m.in.: Gh, ACTH, EPO
Środki pobudzające
Stymulanty, czyli środki takie jak amfetamina, efedryna,
fentermina, fenylopropanolamina, heptaminol, kofeina,
kokaina, niketamid czy strychnina działają pobudzająco na
ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy. Działanie tych środków
jest krótkotrwałe. Niektóre z nich nawet w małych ilościach, ale
warunkach maksymalnego wysiłku fizycznego, mogą
doprowadzić do poważnych następstw zdrowotnych. Są to
m.in.:
• wzrost ciśnienia krwi i przyśpieszenie akcji serca
•agresywność i brak kontroli zachowań
•uzależnienie
•zaburzenie termoregulacji i udar cieplny prowadzący do
zapaści, a nawet śmierci
•bezsenność i utrata łaknienia
• zaburzenia psychiczne
Środki narkotyczne
Środki narkotyczne zmniejszają
odczuwanie bólu niezależnie od rodzaju jego
pochodzenia i przyczyny – czyli np. ból mięśni
czy stawów spowodowany zbyt obciążającym
treningiem. Środki narkotyczne, poza
zniesieniem bólu, mogą powodować:
• uzależnienie
• osłabienie czynności ośrodka oddechowego
• zaburzenie koordynacji ruchów i
koncentracji
• obniżenie ciśnienia krwi
• nudności i wymioty
Anaboliki
Anaboliki są najbardziej popularne wśród
kulturystów i powodują szybki wzrost masy
mięśniowej, oraz szereg efektów ubocznych:
•zaburzenia psychiczne prowadzące do napadów
agresji, zaburzeń osobowości, depresji
•choroby wątroby
•przyśpieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach
serca i mózgu
•częste zerwanie ścięgien
•nowotwory wątroby i płuc
•bezpłodność
Środki moczopędne
Środki moczopędne zwiększają wydalanie wody i sodu
z organizmu. Dlatego znajdują zastosowanie w terapii
różnych stanów chorobowych przebiegających z
zatrzymaniem płynów w ustroju. Obniżają również
ciśnienie tętnicze krwi.
Skutki uboczne:
•pobudza wytwarzanie moczu i jego wydalanie,
•obniżają ciśnienie,
•zaburzenia elektrolitowe,
•nagle spadki ciśnienia tętniczego,
•zaburzenia rytmu serca,
•zawroty głowy.
Hormony peptydowe i
glikoproteinowe
Do najbardziej znanych należą hormony wytwarzane
przez tylny płat przysadki mózgowej: oksytocyna
i wazopresyna. Następne
to: insulina, kortykotropina, sekretyna, angiotensyna.
Najczęściej wykrywane środki
dopingujące to:
•Stymulanty - środki pobudzające
•Narkotyki - narkotyczne środki przeciwbólowe,
•Anaboliki - środki anaboliczne,
•Diuretyki - środki moczopędne,
•Hormony (glikoproteinowe, peptydowe oraz pokrewne).
Popularny jest także doping krwią, kofeiną oraz
alkoholem. Alkohol jest uznawany za doping jedynie w
szachach oraz brydżu sportowym. Najczęściej spotykaną
formą dopingu fizjologicznego są właśnie transfuzje krwi.
Stosowane są zarówno autotransfuzje krwi własnej,
uprzednio zmagazynowanej, jak i transfuzje krwi
pochodzącej od wyselekcjonowanych dawców. Można
stosować transfuzję całej krwi, jak i wybranych jej
składników, np plazmaferezę. Zazwyczaj celem tego
zabiegu jest zwiększenie do maksimum liczby czerwonych
krwinek w organizmie, gdyż to one odpowiadają za szybki
transport tlenu do mięśni.
SKUTKI STOSOWANIA DOPINGU
1.) Zwiększenie syntezy białek. Oznacza to, że
trenuje się z większą intensywnością, bez
konieczności naruszania równowagi azotowej
(wykorzystanie białka mięśni dla celów
energetycznych). Lecz aby stosowanie sterydów
mogło przynieść najkorzystniejsze efekty należy
znacznie zwiększyć spożywanie białek, witamin
oraz wszelkiego rodzaju pierwiastków i
minerałów.
2.) Zwiększenie zdolności budowania masy
mięśniowej.
3.) Zwiększenie zdolności rozwoju siły.
4.) Zwiększenie zdolności zwiększenia
wytrzymałości.
5.) Zwiększenie metabolizmu w celu
zwiększenia syntezy fosforanu kreatyny,
gromadzenie glikogenu w mięśniach i
wykorzystanie tkanki tłuszczowej dla celów
energetycznych.
6.) U mężczyzn powodują krótkoterminowe
zwiększenie pociągu seksualnego, po którym
następuje zmniejszenie ilości naturalnie
wytwarzanego testosteronu odpowiedzialnego w
znacznym stopniu za pociąg seksualny oraz
powodują kurczenie się jąder. Bardzo silnie
wpływają na układ kontrolujący wydzielanie
hormonów męskich odpowiedzialnych za
rozrodczość, hamują wydzielanie hormonów
luteinizującego (LH) oraz folikulotropowego
(FSH) co powoduje zmniejszenie produkcji
naturalnego testosteronu.
Skutki uboczne zażywania dopingu
Skutki uboczne zażywania dopingu są bardzo
duże. Niewłaściwe ich stosowanie może
spowodować kalectwo a nawet zgon. Przy
stosowaniu stymulantów i środków
narkotycznych głównym skutkiem ubocznym
jest uzależnienie fizyczne, nieregularna praca
serca, agresywność oraz zaburzenia
psychiczne.Przy stosowaniu EPO i transfuzji
krwi głównymi skutkami ubocznymi jest wzrost
zagęszczenia i lepkości krwi, zawały serca, trwałe
uszkodzenia nerek oraz nagłe zgony.
Przy stosowaniu diuretyków odnotowuje sie stale
uszkodzenia nerek, zaburzenia krążenia krwi oraz
omdlenia. Nieprawidłowe stosowanie hormonu
wzrostu prowadzi do akromegalii czyli przerost i
deformacja kości, deformacja stawów ale te skutki
uboczne występują tylko u osób dorosłych które
zakończyły proces wzrostu kości w "wzdłuż".
U mężczyzn zażywanie steroidów anabolicznoandrogennych powoduje ginekomastie, impotencje,
trądzik, nowotwory wątroby, prostate,
nadciśnienie krwionośne, wzrost agresji oraz
obniżone libido.
U kobiet zaś stosowanie tych środków powoduje
zanik gruczołów sutkowych, zaburzenia
miesiączkowania oraz maskulinizacje czyli
obniżenie brzmienia głosu, owłosienie na ciele,
przerost łechtaczki oraz meską budowe ciała.
To prawdopodobnie nie wszystkie skutki stosowania
sterydów. Jak zauważyliście mają one zarówno
pozytywne, jak i negatywne działanie, ze znaczną
przewagą tych drugich. Oczywiście w tym przypadku
słowo pozytywne jest pojęciem względnym. W oczach
jednych, np. agresja to coś złego, ale wyładowana na
siłowni daje dobre efekty
Wpadki dopingowe
• Ben Johnson
Kanadyjski sprinter zostaje przyłapany na
stosowaniu dopingu (steryd anaboliczny stanozolol) po zwycięstwie w finale biegu
na 100 m podczas igrzysk olimpijskich w
Seulu (1988r.)
• Katrin Krabbe
niemiecka sprinterka została dwukrotną
mistrzynią świata w Tokio (1991), ale w jej
organizmie znaleziono clenbuterol, czyli lek
rozszerzający oskrzela. Niemiecki Związek
Lekkoatletyczny zdyskwalifikował ją na rok.
• Diego Maradona
argentyński gwiazdor Diego Maradona
został skontrolowany w trakcie swojej
kariery trzy krotnie. Pierwszy raz w
Napoli w 1991 roku. Po raz drugi na
mistrzostwach świata w USA w 1994.
W organizmie stwierdzono zawartość
zakazanej efedryny. Został
wykluczony z turnieju. Zaś trzeci raz w
Boca Juniors w 1997. W tym przypadku
po wysokim zwycięstwie nad
Argentinos (4-2) został niefortunnie
wylosowany do kontroli , test wyszedł
pozytywnie.
• Mariano Puerta
badanie antydopingowe po French Open 2005
wykazało w organizmie tenisisty środek
pobudzający - etylefrynę. W grudniu, decyzją
Międzynarodowej Federacji Tenisowej został
zdyskwalifikowany na osiem lat.
• Alberto Contador
kontrola antydopingowa ujawniła w
organizmie zwycięzcy Tour de France Alberto
Contadora śladowe ilości clenbuterolu. W
lutym 2012 kolarz został zawieszony na dwa
lata. Wszystkie jego osiągnięcia od lipca 2010
roku zostały wykreślone.
• Marion Jones
trzykrotna mistrzyni przyznała się podczas
postępowania przygotowawczego do
przyjmowania dopingu. Wszystkie tytułu zostały
jej odebrane. W styczniu 2008 roku została
skazana na pół roku więzienia za składanie
fałszywych zeznań, gdyż wcześniej pod przysięgą
zaprzeczyła, że stosowała niedozwolonego
wspomaganie.
• Lance Armstrong
Amerykańska Agencja Antydopingowa
dyskwalifikuje Lance'a Armstronga i odbiera mu
siedem zwycięstw w Tour de France. 22
października decyzję sankcjonuje
Międzynarodowa Unia Kolarska 18 stycznia 2013
w wywiadzie Amerykanin przyznał się do
przyjmowania erytropoetyny przed każdym z
siedmiu zwycięskich startów w "Wielkiej Pętli".
Tylko raz - w 2009 roku - był "czysty" i zajął
trzecie miejsce
Polskie wpadki
Dopingowe
• Zbigniew Kaczmarek
W 1972 roku sztangista startujący w wadze
lekkiej wywalczył brąz na igrzyskach w
Monachium, wcześniej był dwukrotnym
mistrzem świata. W 1976 roku został mistrzem
Europy i na igrzyska do Montrealu jechał jako
faworyt. W dniu 30. urodzin wygrał w
Kanadzie złoto, ale po trzech miesiącach
okazało się, że był jednym z 11 sportowców
przyłapanych na dopingu.
• Alicja Pęczak
Najlepsza polska pływaczka lat 90. wpadła na
kontroli antydopingowej na Grand Prix Polski
w Oświęcimiu - miała testosteron na
poziomie 12, podczas gdy poziom dopuszczalny
to 6
• Marcin Dołęga
kontrola sztangistów podczas mistrzostw
Polski w Cetniewie wykryła, że trzech
zawodników - w tym Marcin Dołęga - ma
podwyższony poziom testosteronu.
Dołęga został zdyskwalifikowany na dwa
lata
• Justyna Kowalczyk
Na mistrzostwach świata w Oberstdorfie
Kowalczyk wypadła obiecująco - zajęła
m.in. czwarte miejsce w biegu na 30 km
stylem klasycznym, ale jej wyniki
anulowano, gdy testy antydopingowe
wykazały w organizmie Polki obecność
zakazanego deksametazonu. W
czerwcu 2005 roku Kowalczyk
zdyskwalifikowano na dwa lata.
• Marcin Stefański
Skrzydłowy Śląska Wrocław miał jechać na
koszykarskie mistrzostwa Europy, ale po
jednym z półfinałowych meczów PLK w jego
organizmie wykryto metandienon - Został
zdyskwalifikowany na dwa lata.
• Adam Seroczyński
Czwarty kajakarz igrzysk w Pekinie (w
dwójce na 1000 m) został przyłapany na
stosowaniu clenbuterolu. Seroczyński
został zdyskwalifikowany i wykluczony z
udziału w igrzyskach w 2012 roku w
Londynie.
• Jakub Wawrzyniak
Obecność niedozwolonego
środka w organizmie
reprezentacyjnego obrońcy
wykryły aż trzy kontrole po
meczach Panathinaikosu
Ateny, do którego
Wawrzyniak był wypożyczony
z Legii. Okazało się, że
zakazana substancja była
składnikiem preparatu na
odchudzanie, który
Wawrzyniak kupił na własną
rękę. Ostatecznie
zdyskwalifikowano go na trzy
miesiące.
• Obecny piłkarz Warszawskiej Legii nie był
świadomy tego ,że stosuje doping. Na lotnisku w
Atenach podczas oczekiwania na samolot zakupił
środek odchudzający. Sprzedawca zapewniał ,że
to nie ma związku z dopingiem. Sam
Wawrzyniak próbował się upewnić czy nie został
oszukany. Ubiegał się o spotkanie z ludźmi z
Unii Europejskiej zajmującymi się dopingiem,
lecz Ci kompletnie go zignorowali.
Doping jest niewątpliwie ciemną stroną sportu,
ale niestety wszechobecną. Poprzez globalizację
i komercjalizację wielu sportowców decyduje się
na stosowanie dopingu byle tylko osiągnąć
pieniądze i sławę, zapominając o prawdziwej
idei rywalizacji sportowej.
HARDKOROWY KOKSU!
Także nie ma lipy!
I dziękujemy za uwagę