Uchwała Nr

PROJEKT z dnia 4 kwietnia 2014 r.
UCHWAŁA NR ………../2014
RADY MINISTRÓW
z dnia ………… 2014 r.
w sprawie harmonogramu zadań wykonywanych w ramach programu wieloletniego
„Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych” w roku 2014 i 2015
Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu
wieloletniego „Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych” (Dz. U. Nr 143, poz.
1200 oraz z 2008 r. Nr 54, poz. 325) Rada Ministrów uchwala, co następuje:
§ 1. Rada Ministrów przyjmuje:
1)
harmonogram zadań wykonywanych w ramach programu wieloletniego „Narodowy
program zwalczania chorób nowotworowych” w roku 2014, stanowiący załącznik nr 1
do uchwały;
2)
harmonogram zadań wykonywanych w ramach programu wieloletniego „Narodowy
program zwalczania chorób nowotworowych” w roku 2015, stanowiący załącznik nr 2
do uchwały.
§ 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
PREZES RADY MINISTRÓW
Uzasadnienie
Przedłożenie przedmiotowego projektu uchwały ma na celu spełnienie wymagania
ustawowego
dotyczącego
przyjęcia
przez
Radę
Ministrów
harmonogramu
zadań
wykonywanych w ramach programu wieloletniego „Narodowy program zwalczania chorób
nowotworowych”, zwanego dalej „Programem”, na kolejny rok budżetowy oraz kierunków
realizacji Programu na następne dwa lata (zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r.
o
ustanowieniu
programu
wieloletniego
„Narodowy
program
zwalczania
chorób
nowotworowych” (Dz. U. Nr 143, poz. 1200 oraz z 2008 r. Nr 54, poz. 325).
Należy podkreślić, że nie jest możliwe przedstawienie kierunków realizacji Programu w roku
2016 i 2017, ponieważ zgodnie z art. 1 ust. 2 ww. ustawy Narodowy program zwalczania
chorób nowotworowych jest programem wieloletnim realizowanym w latach 2006–2015.
Harmonogram zadań wykonywanych w ramach programu wieloletniego „Narodowy program
zwalczania chorób nowotworowych” zawiera zwięzły opis zadań, które będą wykonywane
w ramach Programu w roku 2014 i 2015 z podaniem terminów ogłoszenia postępowań
konkursowych, podpisania umów oraz realizacji przedmiotowych zadań.
Wskaźniki epidemiologiczne wskazują, że liczba zachorowań z powodu nowotworów
złośliwych w Rzeczypospolitej Polskiej i na świecie będzie prawdopodobnie nadal rosła
w najbliższych dekadach, przede wszystkim w grupie wiekowej powyżej 65 r. ż., czego
przyczyną jest zarówno proces starzenia się populacji, jak i wzrost narażenia na czynniki
ryzyka związane ze stylem życia (otyłość, niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu,
nadmierna konsumpcja alkoholu). Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia
(WHO), prezentowanych w raporcie „World Cancer Report 2014”, w 2012 r. na świecie
odnotowano 14,1 mln nowych przypadków zachorowań na nowotwory a 8,2 mln osób zmarło
z tej przyczyny. Ponadto prognozy wskazują, że liczba przypadków tej choroby na świecie
wzrośnie w ciągu najbliższych 20 lat do 22 mln rocznie.
W Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 r. zarejestrowano ponad 144,3 tys. nowych zachorowań
na nowotwory złośliwe oraz ponad 92,5 tys. nowych zgonów z tego powodu. Nowotwory
złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów w Rzeczypospolitej Polskiej, powodując
w 2011 r. ponad 26% zgonów wśród mężczyzn i 23% zgonów wśród kobiet. Nowotwory
złośliwe płuca, gruczołu krokowego i jelita grubego są najczęstszymi nowotworami
złośliwym wykrywanymi u mężczyzn, natomiast w populacji kobiet wiodącymi
umiejscowieniami nowotworów są pierś, jelito grube i płuco. Jednocześnie największy
odsetek zgonów nowotworowych stanowiły u mężczyzn zgony z powodu nowotworów
2
złośliwych płuca, jelita grubego i gruczołu krokowego, natomiast u kobiet największy odsetek
stanowiły zgony z powodu nowotworu złośliwego płuca, a w dalszej kolejności jelita grubego
(okrężnicy i odbytnicy) oraz piersi (wg danych z publikacji Krajowego Rejestru Nowotworów
z 2013 r. pt. „Nowotwory złośliwe w Polsce w 2011 roku”).
Ustanowienie Programu ma na celu m.in:
- osiągnięcie średnich europejskich wskaźników w zakresie wczesnego wykrywania
nowotworów, w tym poprzez wdrożenie populacyjnych programów badań przesiewowych
i zapewnienie ich jakości,
- stworzenie warunków do wykorzystania w praktyce onkologicznej postępu wiedzy
o przyczynach i mechanizmach rozwoju nowotworów złośliwych, poprzez programy szkoleń
lekarzy specjalistów,
- utworzenie systemu ciągłego monitorowania skuteczności zwalczania nowotworów w skali
kraju i poszczególnych regionach kraju.
W ramach Programu podejmuje się działania, dotyczące w szczególności:
1) rozwoju profilaktyki pierwotnej nowotworów złośliwych, w tym zwłaszcza zależnych od
palenia tytoniu, niewłaściwego żywienia i stylu życia;
2) wdrożenia populacyjnych programów wczesnego wykrywania, a w szczególności raka
szyjki macicy, piersi, jelita grubego oraz wybranych nowotworów u dzieci;
3) zwiększenia dostępności do metod wczesnego rozpoznawania oraz wdrożenia procedur
zapewnienia jakości diagnostyki i terapii nowotworów;
4) standaryzacji procedur leczenia napromienianiem;
5) uzupełnienia oraz wymiany wyeksploatowanych urządzeń do radioterapii i diagnostyki
nowotworów;
6) upowszechnienia metod leczenia skojarzonego;
7) rozwoju i upowszechniania współczesnych metod rehabilitacji chorych, ograniczania
odległych następstw leczenia oraz opieki paliatywnej w onkologii;
8) rozwoju i upowszechnienia nauczania onkologii w kształceniu przeddyplomowym
i podyplomowym lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych i przedstawicieli
innych zawodów medycznych;
9) poprawy działania systemu zbierania danych o stopniu zaawansowania nowotworów;
10) upowszechniania wiedzy w społeczeństwie na temat profilaktyki, wczesnego
rozpoznawania i leczenia nowotworów.
3
W roku 2014 i 2015 kontynuowanych będzie większość zadań z lat poprzednich. Rozwijane
będą programy profilaktyczne i edukacyjne, w tym działania prewencyjne i profilaktyczne
zapobiegające zachorowaniom m.in. na raka piersi, raka szyjki macicy, raka jelita grubego,
natomiast sukcesywnie zmniejszane będą środki finansowe przeznaczane na programy
inwestycyjne, tj. doposażenia i modernizacji aparatury do diagnostyki i leczenia
nowotworów.
W ramach zadania pn. „Prewencja pierwotna nowotworów” kontynuowana będzie
popularyzacja zapisów Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w społeczeństwie poprzez
wielopłaszczyznowe populacyjne działania edukacyjno-informacyjne, w tym m. in.
kontynuacja wdrażania w całej Polsce projektu „Szkoła promująca zalecenia Kodeksu Walki
z Rakiem”, którego celem jest budowanie świadomości onkologicznej i poprawy jakości
życia dzieci i młodzieży poprzez: stwarzanie warunków oraz kształtowanie motywacji,
wiedzy i umiejętności w zakresie wpływu zdrowego stylu życia na zapobieganie chorobom
nowotworowym, jak również kształtowanie postawy aktywności fizycznej i zdrowego trybu
życia. Ponadto kontynuowane będą działania na rzecz ograniczenia palenia tytoniu, zwłaszcza
wśród kobiet i osób w młodszym wieku, w tym „Program prewencji pierwotnej nowotworów
płuca”, ze szczególnym uwzględnieniem grupy docelowej kobiet. W ramach zadania
prowadzona jest również Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym, której celem jest
dostarczanie pomocy i wsparcia osobom walczącym z chorobą jaką jest Zespół Uzależnienia
od Tytoniu. Cel ten Poradnia realizuje poprzez pełnienie funkcji ogólnopolskiego telefonu
zaufania i wsparcia dla osób o różnych stopniach motywacji, udzielanie informacji
o metodach pomagających w walce z uzależnieniem od tytoniu i w utrzymaniu abstynencji
papierosowej oraz wysyłkę materiałów edukacyjnych.
W roku 2014 i 2015 kontynuowane będą również programy profilaktyczne zapobiegające
zachorowaniom na raka piersi i raka szyjki macicy, które zostały opracowane zgodnie
z wytycznymi zawartymi w Rekomendacji Rady Unii Europejskiej z dnia 2 grudnia 2003 r.
w sprawie badań przesiewowych [Council Recommendation of 2 December 2003 on cancer
screening (2003/878/EC)], zalecającymi m.in. prowadzenie badań mammograficznych
w kierunku wykrywania raka piersi dla kobiet w wieku 50 – 69 lat oraz rozpoczęcie programu
badań cytologicznych w kierunku wykrywania raka szyjki macicy w wieku nie mniej niż
20 lat i nie później niż 30 lat. Docelowa populacja kobiet została wybrana w oparciu
o wieloletnie badania prowadzone przez ekspertów z wielu krajów.
4
Należy zauważyć, że poprawa świadomości zdrowotnej społeczeństwa, w tym na temat
zagrożeń chorobami nowotworowymi i skutecznej profilaktyki, stanowi długotrwały proces,
polegający na ciągłym i powtarzalnym podejmowaniu działań edukacyjno – informacyjnych,
które w efekcie mają zmienić nastawienie społeczeństwa do kwestii konieczności regularnego
wykonywania badań profilaktycznych.
W związku z powyższym, w ramach ww. programów profilaktycznych, realizowane są
działania profilaktyczne i edukacyjne w skali całego kraju na rzecz poprawy zgłaszalności
kobiet na badania profilaktyczne, dzięki czemu odnotowuje się poprawę wykrywalności
chorób nowotworowych we wczesnych stadiach. Wśród przedmiotowych działań należy
wymienić: współpracę z mediami i samorządami, akcje informacyjno – edukacyjne
promujące program (skierowane nie tylko do wszystkich kobiet, ale również do ich
partnerów, członków rodzin, najbliższego otoczenia), kampanie promocyjne w Internecie,
wysyłkę imiennych zaproszeń do kobiet na badania profilaktyczne, udział pielęgniarek
i położnych w akcjach edukacyjnych i informacyjnych, dowożenie kobiet na badania,
produkcję i dystrybucję materiałów informacyjnych, współpracę z Miejskimi i Gminnymi
Ośrodkami Pomocy Społecznej (MOPS i GOPS).
W ramach ww. programów profilaktycznych kładzie się także duży nacisk na zapewnienie
odpowiedniej jakości i bezpieczeństwa wykonywanych badań. Na bieżąco kontrolowana jest
jakość wykonywanych badań skryningowych, poprzez przeprowadzanie audytu klinicznego
zdjęć mammograficznych oraz kontrolę jakości wszystkich aparatów mammograficznych
dedykowanych do badań profilaktycznych oraz kontrolę jakości pracowni diagnostycznych
realizujących badania cytologiczne.
W 2014 r. planowane jest przygotowanie ogólnopolskiej kampanii informacyjno-edukacyjnej
zachęcającej kobiety do udziału w badaniach profilaktycznych, emisja spotów w regionalnych
stacjach telewizyjnych oraz położenie większego nacisku na profilaktykę w środowiskach
tzw. „wykluczonych”.
Ponadto w 2014 r., w ramach „Populacyjnego programu profilaktyki i wczesnego
wykrywania raka szyjki macicy”, planowane jest przeprowadzenie pilotażowego programu
wdrożenia testu podwójnego – badania cytologicznego i oznaczenia DNA HPV HR
(w województwach wielkopolskim i mazowieckim) w populacji kobiet od 30 r.ż. do 59 r.ż.
Kobiety między 25 a 29 r.ż. pozostaną w dotychczasowym modelu badań skriningowych,
opartym o pobieranie wymazów cytologicznych co 3 lata w ramach programu, z uwagi na
fakt, że wprowadzenie dodatkowych badań DNA HPV HR dla kobiet z tej grupy wiekowej
5
nie prowadzi do zwiększonej wykrywalności zmian typu CIN 2+ (bardziej prawdopodobnym
w tej grupie wiekowej jest samoistne ustąpienie infekcji).
Celem pilotażu jest ocena czułości testu podwójnego czyli klasycznej cytodiagnostyki
i identyfikacji 14 onkogennych typów HPV, użytych do wykrycia i rozpoznania w etapie
pogłębionym (kolposkopia) stanów przedrakowych i raków szyjki macicy, w porównaniu do
efektywności diagnostycznej dotychczasowego skriningu, opartego wyłącznie o ocenę
wymazu cytologicznego.
Ocena powyższa powinna zawierać nie tylko wykazanie wyższości testu podwójnego nad
cytodiagnostyką w sensie efektywności wykrywczej, ale również szczegółową wycenę
kosztów skriningu opartego o oba narzędzia diagnostyczne, wraz z modelem potencjalnych
oszczędności, wynikającym ze zwiększonej wykrywalności stanów przedrakowych, i tym
samym oczekiwanego spadku zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy.
W 2015 r. planowane jest rozszerzenie ww. pilotażowego programu wdrożenia testu
podwójnego – badania cytologicznego i oznaczenia DNA HPV HR na kolejne województwa.
W roku 2014 i 2015 kontynuowana będzie realizacja badań kolonoskopowych w ramach
„Programu badań przesiewowych dla wczesnego wykrywania raka jelita grubego”, jak
również „Programów opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie uwarunkowanego ryzyka
zachorowania na nowotwory złośliwe”.
W ramach Programu realizowane będą również zadania edukacyjne, w tym: „Szkolenie
lekarzy specjalistów w dziedzinie chirurgii ogólnej z zakresu diagnostyki nowotworów,
postępowania terapeutycznego oraz opieki nad chorymi po leczeniu onkologicznym”,
„Szkolenie lekarzy patomorfologów w zakresie histopatologii onkologicznej”, „Szkolenie
personelu medycznego w zakresie psychoonkologii” oraz „Szkolenie lekarzy w zakresie
nowoczesnych technik obrazowania w onkologii”.
W 2014 r. wprowadzone będzie również nowe zadanie pn. „Szkolenie z zakresu onkologii dla
lekarzy POZ”, celem poprawy poziomu wiedzy lekarzy POZ z zakresu diagnostyki
onkologicznej, zasad kierowania na leczenie i opieki nad chorymi po leczeniu
onkologicznym.
W ramach Programu kontynuowane będą także, choć na mniejszą skalę, zadania
o charakterze inwestycyjnym, w tym doposażenie zakładów radioterapii, oddziałów
torakochirurgii, ośrodków leczenia białaczek oraz zakup aparatury diagnostycznej dla
wczesnego wykrywania nowotworów.
6
Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu
wieloletniego „Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych”, realizatorami
działań wynikających z Programu mogą być wszystkie podmioty prawa funkcjonujące
w systemie ochrony zdrowia. W 2013 r. Program realizowało ok. 200 podmiotów
leczniczych. Postępowania konkursowe, które zostaną przeprowadzone w roku 2014 i 2015
wyłonią kolejnych realizatorów Programu.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 7 ust. 2 ww. ustawy planowane nakłady z budżetu
państwa na realizację działań przewidzianych w ramach Programu nie mogą być
w poszczególnych latach mniejsze niż 250 000 000 zł.
7