Miklosz Deki Czureja

MIKLOSZ DEKI CZUREJA
skrzypek – wirtuoz
światowy Król Czardaszy
Przewodniczący Rady Programowej Fundacji BAHTAŁE ROMA – SZCZĘŚLIWI CYGANIE
Dyrektor ŚWIATOWYCH SPOTKAŃ Z KULTURĄ ROMSKĄ W POZNANIU
Mikołaj Czureja, pseudonim artystyczny - Miklosz Deki Czureja - światowej sławy skrzypek
– wirtuoz. Urodzony 16. 10. 1958 r. w Niedzicy w województwie małopolskim jest potomkiem
słynnego rodu Czurejów – wybitnych romskich muzyków artystów, którzy pod koniec XIX stulecia
przywędrowali do Polski z Węgier, by osiedlić się na ziemiach polskich Karpat. Domeną w tradycji
muzycznej rodu Czurejów są skrzypce, w grze na których osiągnęli prawdziwe mistrzostwo.
Miklosz Deki Czureja międzynarodową karierę skrzypcową rozpoczął w wieku kilkunastu lat
jako solista legendarnego Cygańskiego Folklorystycznego Zespołu Pieśni i Tańca ROMA, działającego
na przełomie lat 60. i 70. przy Estradzie Poznańskiej. W zespole tym grał już jego dziadek Jan, oraz
ojciec – również Miklosz. Z Zespołem ROMA Czureja występował w kilkudziesięciu krajach świata,
odnosząc wszędzie głośne sukcesy.
Na początku lat 80. Miklosz Deki Czureja rozpoczął karierę solową, którą z powodzeniem
kontynuuje po dziś dzień. W swojej niezwykle bogatej karierze artystycznej występował, m. in. z
takimi sławami jak.: Sandor Lakatos, czy Michał Urbaniak, z którym romski wirtuoz zmierzył się w
pojedynku na skrzypcową improwizację, a relacja z tego wydarzenia transmitowana była na żywo
przez Telewizję Polonia.
Do najważniejszych osiągnięć w dorobku artystycznym Miklosza Deki Czureji należą, m. in.:
- I nagroda Grand Prix na I Międzynarodowym Festiwalu Muzyki i Kultury Romów w Ciechocinku,
- II nagroda na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Romskiej w Monachium (I miejsce zdobył
słynny Sandor Lakatosz). Podczas tego konkursu jurorzy sir Jehudi Menuhin oraz Stephane Grappelli
oczarowani niezwykłym talentem cygańskiego skrzypka z Polski, uhonorowali go zaszczytnym
mianem Króla Czardaszy.
Miklosz Deki Czureja współpracował z Januszem Józefowiczem i Januszem Stokłosą w
„Teatrze Buffo” w Warszawie.
Wielokrotnie nagrywał programy dla radia i telewizji, zarówno w kraju, jak i za granicą. Jest
bohaterem wielu znakomitych reportaży telewizyjnych, radiowych i prasowych. Wystąpił także w
kilku filmach fabularnych. W programie TV Polonia pt. „Hulaj dusza” po mistrzowsku wykonał
słynnego Czardasza V. Montiego. Utwór ten przez rok utrzymywał się na topie telewizyjnej listy
przebojów!
W dorobku edytorskim Miklosza Deki Czureji znajduje się łącznie 12 płyt nagranych we
współpracy z innymi romskimi muzykami na świecie, oraz z własnym rodzinnym zespołem
muzycznym. W minionym roku powstały 3 nowe płyty CD wydane przez Poznańską Agencję
Reklamową i Wydawnictwo Amos.
Mikosz Deki Czureja – to także znakomity kompozytor i aranżer. W jego dorobku
kompozytorskim znajdują się zarówno pieśni, jak i utwory instrumentalne. Tworzy również muzykę
musicalową, m. in. do „Chaty za wsią” I. Kraszewskiego, oraz filmową. Na Festiwalu Filmowym w
Cannes wystąpił w filmie J. Skolimowskiego pt. „Wiosenne wody”, u boku Nastassji Kinsky.
Ukoronowaniem twórczości artystycznej Miklosza Deki Czureji był benefis jego własnej
twórczości zorganizowany przez Program 2 Telewizji Polskiej w „Teatrze Stu” w Krakowie z
udziałem Wiceministra Kultury – Piotra Żurowskiego.
Miklosz Deki Czureja kontynuuje rodzinne tradycje muzyczne przekazując je swoim
dzieciom. Wszystkie czworo dzieci Miklosza Deki Czureji występują w utworzonym przez niego w
latach 90. rodzinnym zespole TATRA ROMA, z którym realizuje on kolejne zamierzenia artystyczne.
Podstawowy skład zespołu TATRA ROMA przedstawia się następująco: Mikosz deki Czureja –
skrzypek – wirtuoz, kompozytor i aranżer; Sara Czureja – cymbalistka – wirtuoz; wokalistka i
tancerka; Miklosz Marek Czureja – pianista, wokalista, II skrzypek i realizator dźwięku; bliźniaczki
Sandra i Sylwia Czureja – wokalistki i tancerki.
Zasadniczy repertuar Zespołu tworzą tradycyjne cygańskie ballady, romanse i czardasze w
mistrzowskiej aranżacji M. D. Czureji, oraz utwory klasyków, m. in. F. Liszta, J. Straussa, V.
Montiego, J. Brahmsa, G. Petera i G. Dinicu, a także znakomite własne kompozycje Króla Czardaszy.
Z Zespołem Tatra Roma cygański mistrz koncertował na najważniejszych scenach Polski i
świata. Odbył tournee artystyczne po USA (3 – krotnie), Kanadzie, Australii, Tajlandii, Hiszpanii (2 –
krotne), Węgrzech, Niemczech i Słowacji, występując, m. in. dla Królowej Maroko, oraz Księcia
Hiszpanii.
W 2004 roku, na zaproszenie Bogusława Kaczyńskiego koncert M. D. Czureji uświetnił
Paradę Gwiazd Europejskiego Festiwalu im. J. Kiepury w Krynicy Zdroju, gdzie mistrzynią
cymbałów węgierskich była najmłodsza, 12 – letnia córka Miklosza – Sara Czureja.
Sara, mająca obecnie 15 lat, należy do grona czołowych cymbalistów na świecie. W latach
2005 i 2006 zdobyła I miejsce na Ogólnopolskim konkursie dla uczniów romskich uzdolnionych
artystycznie. W roku 2006 wygrała prestiżowy konkurs muzyczny Programu 2 Telewizji Polskiej
Dolina kreatywna, czyli czego szuka młoda sztuka. Jest stypendystką wielu ogólnopolskich konkursów
stypendialnych, m. in.: Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Fundacji Pro Publico
Bono Poloniae, Business and Women Professional Club, oraz Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci.
Tak błyskotliwą karierę artystyczną Sara zawdzięcza w szczególności swojemu ojcu - Mikloszowi,
który będąc jednocześnie jej głównym nauczycielem, umiejętnie kieruje rozwojem artystycznym
córki.
Godna podziwu jest wielka pasja i poświęcenie, z jakimi Miklosz Deki Czureja angażuje się w
wielokierunkowe działania na rzecz ochrony, rozwoju i upowszechniania romskiego dziedzictwa
kulturowego. Za przykładem Oskara Kolberga, spisuje on dziesiątki tomów nut zawierających dotąd
niepublikowane, oryginalne romskie pieśni i utwory instrumentalne. W Domu Romskim w Poznaniu
prowadzi Warsztaty Folkloru Romskiego, na których przekazuje innym muzykom, uczniom oraz
studentom tajniki własnego warsztatu muzycznego i zapoznaje ze specyfiką romskiego folkloru
muzycznego. W minionym roku dzięki Mikloszowi Deki Czureji powstała przy Fundacji integracyjna
romska orkiestra kameralna, której zasadniczy repertuar stanowią kompozycje oparte na oryginalnym
romskim folklorze muzycznym.
Od 2004 r. Miklosz Deki Czureja wraz z rodziną mieszka na stałe w Poznaniu i współpracuje
z poznańską Fundacją Bahtałe Roma – Szczęśliwi Cyganie jako Dyrektor Artystyczny Światowych
Spotkań z Kulturą Romską oraz Przewodniczący Rady Programowej Fundacji, stanowiąc gwarancję
wysokiego poziomu artystycznego realizowanych przedsięwzięć. Do współpracy zaprasza
najwybitniejszych romskich artystów z całego świata.
Miklosz Deki Czureja jest człowiekiem otwartym, wrażliwym na problemy społeczne. Daje
temu wyraz angażując się w liczne przedsięwzięcia dobroczynne. Poza systematyczną działalnością w
Fundacji Bahtałe Roma – Szczęśliwi Cyganie, brał udział, m. in. w Festiwalu dla dzieci
niepełnosprawnych w Ciechocinku, w koncertach dobroczynnych Fundacji Mam marzenie, oraz w
Igrzyskach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w Suwałkach. W gminie Smętowo w ośrodku dla
dzieci upośledzonych wystąpił z ok. 40 koncertami.
Zarówno liczne koncerty Miklosza Deki Czureji z zespołem i z orkiestrą, jego działalność
dobroczynna, jak i wszelkie działania podejmowane przez niego na rzecz ochrony wspólnego
dziedzictwa kulturowego, przyczyniają się do promocji Polski i jej bogatych tradycji artystycznych na
arenie międzynarodowej.
Miklosz Deki Czureja, jako czołowy romski muzyk w Polsce, oraz jeden z najwybitniejszych
skrzypków na świecie, w znaczący sposób przyczynia się do ochrony tożsamości kulturowej Romów
rozproszonych w większości państw europejskich, oraz w wielu krajach świata, a także do promocji i
upowszechniania bogatego dziedzictwa kultury romskiej na forum europejskim i ogólnoświatowym.