docpopulacyjny program wykrywania raka piersi metodą mammografii
download 
Reklamacja Transkrypt
populacyjny program wykrywania raka piersi metodą mammografii
POPULACYJNY PROGRAM WYKRYWANIA RAKA PIERSI METODĄ MAMMOGRAFII PRZESIWOWEJ MAMMOBUSY A ZWIĘKSZENIE DEOSTĘPNOŚCI DO BADAŃ MAMMOGRAFICZNYCH POLSKA 2006 Część I Rozszerzona Poziom Kontraktacji Dzisiaj, Możliwości i Potrzeby. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 1 Spis Treści I. Wstęp II. Dane statystyczne III. Wnioski IV. Rozmowy Kobiet V. Odwiedzone Miejscowości Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 2 Wstęp Przedstawiony materiał prezentuje sytuację dostępu do badań mammograficznych na terenie Polski, z uwypukleniem problemów związanych z terenami wiejskimi i małomiasteczkowymi. Prowadzenie populacyjnych mammograficznych badań przesiewowych na terenie Polski powinno odbywać się przy wykorzystaniu Mammobusów. Zakupy mammobusów powinny być finansowane są za pomocą środków własnych świadczeniodawców, Funduszy Unijnych oraz Partnerstwa Publiczno-Prywatnego pomiędzy Niepublicznymi i Publicznymi placówkami medycznymi. Przesiewowe skierowane będą badania głównie mammograficzne do Kobiet realizowane zamieszkujących w mammobusie obszary wiejskie i małomiasteczkowe, które nie mają bezpośredniego dostępu do mammografu stacjonarnego, oraz wykorzystane będą do poprawy zgłaszalności na obszarach objętych działaniem placówek stacjonarnych. Dotychczas prowadzone badania przesiewowe koncentrowały się głównie na dużych aglomeracjach miejskich, co w skuteczny sposób ograniczało dostęp do tych badań dla Kobiet z poza tych obszarów, jak również obniżało poziom zgłaszalności na te badania. Z danych statystycznych niezbicie wynika, że działania placówek stacjonarnych w tych miastach nie są w pełni zadawalające, i muszą stawiać pytania co do ich rzeczywistego przygotowania do znacznego skokowego wzrostu zapotrzebowania na te badania w horyzoncie kilku najbliższych miesięcy. Podobne zjawiska występowały również w krajach zachodnich, które rozpoczynały programy skryningowe kilkadziesiąt wprowadzenie lat Mammobusów temu. jako Problem głównego ten rozwiązano podstawowego poprzez narzędzia do prowadzenia badań przesiewowych w terenie, koncentracji realizacji badań w wybranych placówkach stacjonarnych, zwiększenie atrakcyjności finasowej dla świadczeniodawców mobilnych, wprowadzenie samodzielności w podejmowaniu decyzji o terminach badań, wprowadzenie podziału terytorialnego z jednoczesnym nałożeniem odpowiedzialności za poziomy zgłoszeń na tym terenie, wprowadzenie kwartalnego rozliczania placówek z efektywności podejmowanych działań w zakresie poziomów zgłaszalności i przyjętych zasad Skryningu Mammograficznego. Dzięki mammobusom, badania te będzie można prowadzić możliwie najbliżej miejsca zamieszkania populacji badanych Kobiet, co bezpośrednio Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 3 przełoży się na frekwencję uczestnictwa w badaniach i zwiększenie efektywności realizowanych zadań. Dane statystyczne Populacja Kobiet w wieku skryningowym 50 - 69 lat POLSKA 4500000 4000000 3500000 3000000 2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 3911623 2622473 1289154 Cała Populacja Kobiet Potrzeby w rozbiciu na Miasto miasta i wsie Wieś w interwałach 24- miesięcznych, a poziom finansowania badań mammograficznych przez NFZ w 2006r. 2500000 2000000 1955814 1311239 1500000 1000000 644579 681897 Wieś Zakontraktowano 500000 0 Potrzeby Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 Miasto 4 Ilość Pracowni które mogą uczestniczyć w programie w 2007 roku 350 313 300 250 200 118 150 100 50 0 Ogółem ilość pracowni mammograficznych realizujących kontrakt 2006 Ilośc pracowni mammograficznych które zakontraktowały do wykonania 2000 i ponad przesiewowych badań mammograficznych Warunki szczegółowe w Zarządzeniu Nr 83Prezesa NFZ - załącznik 6, jednoznacznie precyzują, że w realizacji badań przesiewowych mogą uczestniczyć tylko te placówki, które w ostatnim roku wykonały ponad 2000 badań. Te wytyczne, z jednej strony wymuszą koncentrację badań w placówkach stacjonarnych, z drugiej jednak strony najprawdopodobniej obniżą poziom ich wykonania. Czy rzeczywiście taka koncentracja nastąpi? Czy te placówki będą w stanie zrealizować te skomasowane badania, biorąc pod uwagę ich uwarunkowania lokalowe, sprzętowe, administracyjne i przede wszystkim zaplecze w kadrę medyczną ? Z danych statystycznych wynika, że ilość placówek powinna zmniejszyć się do 118 ośrodków realizujących badania. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 5 Wprowadzając do sytemu nowy, szybki wskaźnik sprawdzający przydatność danej placówki dla sytemu, tj. współczynnik efektywności wykorzystania mammografu, którym mierzymy ilość wykonanych badań przypadających na jeden mammograf, możemy określić ilość placówek spełniających wymogi programu. Przyjmując podstawowe kryteria uczestnictwa w programie na poziomie 2000 badań rocznie, to taki współczynnik nie powinien przekroczyć 0,0005. Współczynnik efektywności wykorzystania mammografu dla potrzeb programu Polska 2006 0,00070 0,00062 0,00060 0,00050 0,00040 0,00052 0,00041 0,00030 0,00020 0,00009 0,00010 Miasta Wojewódzkie, 16 Miasta ponad 100 tyś., 26 Inne miasta Wieś Dane statystyczne mówią same za siebie. Dzisiaj nie mamy problemu z ilością mammografów. Dzisiaj mamy problem z efektywnością ich wykorzystania, jak również z alokacją środków finansowych na realizację zadań w ramach programu. Ten brak efektywności to przede wszystkim : • • • • • • wykorzystanie tego samego mammografu do innych celów niż tylko program skryningowy brak odpowiedniego zaplecza ilościowego w kadrę medyczną lub jej rozproszenie słabe przygotowanie logistyczne placówek do realizacji celów Skryningu brak decyzyjności osób prowadzących skryning co do dysponowania środkami finansowymi przeznaczonymi na ten cel, w szczególności w placówkach publicznych brak zachęty i wskazań od decydentów do współpracy pomiędzy placówkami publicznymi i niepublicznymi w zakresie realizacji podstawowego założenia programu jakim jest frekwencja i zgłaszalność podczas badań brak jednoznacznej decyzji co do uwolnienia limitów na wykonywanie mammograficznych badań przesiewowych dla placówek realizujących ten program, w horyzoncie czasowym minimum dwu letnim. Po co limitować coś, co jest limitem samym w sobie? Limitem, który wyznacza populacja kobiet objętych badaniami i wytyczne ustawy. Jak można realizować program na danym obszarze tylko np. w 30%? Jakie przyjąć kryteria wykluczeń z programu ? Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 6 400000 Kontraktacja 2006 Placówki Publiczne vs Niepubliczne 376755 350000 305141 300000 250000 200000 Placówki Niepubliczne 150000 Placówki Publiczne 100000 50000 0 1 Potrzeby Skryningu w rozbiciu na obszary w % Polska 33% Miasto Wieś 67% Jak Państwo widzą, 33% uczestniczek Skryningu mieszka na wsi, nie w małych miasteczkach, ale na wsi.. Na ponad 2100 gmin w Polsce 98 % nie posiada mammografu stacjonarnego. Jest to problem, który w związku z zaistniałą sytuacją musi być zaadresowany do instytucji sprawujących polityczny nadzór nad realizacją tego programu. Jest potrzeba rozwiązań systemowych, aby program skryningowy miał rację bytu, i ta populacja nie została wykluczona z mammograficznych badań przesiewowych. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 7 Gminy w Polsce • Ogółem 2171 - 20 poniżej 2000 mieszkańców - 706 od 2000 do 4999 mieszkańców - 627 od 5000 do 6999 mieszkańców - 507 od 6999 do 9999 mieszkańców - 331 powyżej 10000 mieszkańców Ilość małych miast wg liczby mieszkańców • DO 5.000 287 • 5.000 – 9.999 181 • 10.000 – 19.999 183 • Razem 651 małych miejscowości Jak ogromny jest to problem z dotarciem na masowa skalę do badanej populacji, pokazuje nam tym razem ilość małych miasteczek, które musimy odwiedzić. Pracy jest bardzo dużo i na pewno wystarczy jej dla wszystkich szczerze zaangażowanych w realizację tego programu. Mammobusy są idealnym narzędziem do prowadzenia takich działań. Oczywiście potrzebne są odpowiednie regulacje prawne, ale nie takie które mają dyskryminować mammobusy, a raczej im pomagać, gdyż jak wynika z danych statystycznych, na dzień dzisiejszy to tylko mammobusy dają szansę na powodzenie programu w skali ogólnokrajowej. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 8 Udział procentowy mammobusów w ilości zakontraktowanych świadczeniodawców POLSKA 305; 97% Mammobus Inni Świadczeniodawcy 8; 3% Udział procentowy Mammobusu w badaniach mammograficznych POLSKA 504424; 74% Inni Świadczenidawcy Mammobus 177477; 26% Ilości zakontraktowanych badań mammograficznych POLSKA 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 681897 504424 177477 Inni Świadczenidawcy Mammobus Razem Zaledwie 3% świadczeniodawców realizuje dzisiaj 26% ogólnopolskiego kontraktu na badania mammograficzne. Niestety, utrudnianie im pracy poprzez wprowadzenie niejednoznacznych przepisów, nie pozostaje bez wpływu na poziom wykonania i zgłaszalność do programu. Przyczynia się również do niestabilności rynku i obawy przed podejmowaniem decyzji o nowych inwestycjach. Jak pokazują dane, bez Mammobusów program skazany jest na niepowodzenie, co zapewne nie jest intencją decydentów. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 9 ŚREDNIO ROCZNE WYKONANIE MAMMOBUS VS APARAT STACJONARNY 16000 14000 12000 12677 10000 8000 6000 4000 2000 1654 0 Średnie roczne wykonanie w Mammobusie Średnie roczne wykonanie Stacjonarne Z danych statystycznych jednoznacznie wynika, że gdyby wyeliminować mammobusy i jednocześnie utrzymać dzisiejszy poziom realizacji, to musiałoby powstać 107 placówek stacjonarnych. W dniu dzisiejszym, 14 aktywnie biorących udział w programie Mammobusów, wykonuje pracę 107 placówek stacjonarnych. Jest to zaiste wynik godny naśladowania. Placówki stacjonarne powinny czerpać z doświadczeń Mammobusów, szczególnie w zakresie agitacji do uczestnictwa w programie. Niestety, mammobusy są nową forma prowadzenia świadczeń, nie mają silnej reprezentacji i w oczach Narodowego Funduszu Zdrowia nie wiedzieć dlaczego, nie są odpowiednimi partnerami do rozmowy. Dzisiaj kontraktuje się badania jakby w oderwaniu od rzeczywistości, lub bez żadnego zaangażowania w podstawowe wyliczenia statystyczne. Potrzeby i kontrakty w rozbiciu na obszary Polska 2006 1400000 1200000 1000000 800000 600000 Populacja 400000 Potrzeby 200000 Kontrakt 0 Miasta Wojewódzkie, 16 Miasta ponad 100 tyś., 26 Inne miasta Wieś Populacja 926252 471842 1224375 1289154 Potrzeby 463126 235921 612188 644579 Kontrakt 267014 81998 244146 88739 *przy założeniu, że kontrakty w mammobusach wykonywane są aż w 50%na wsi, a w 50%w innych miastach Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 10 Procentowy podział świadczeniodawców POLSKA 2006 209; 64% Inni Świadczenidawcy Świadczenidawcy z miasta wojewódzkiego 119; 36% Procentowy udział poszczególnych obszarów w kontrakcie Polska 2006 Gdzie 100%to 681 897 tyś zakontraktowanych badań * przy założeniu, że aż 50% kontraktu w mammobusach wykonywane jest na wsi, a 50% w innych miastach. 36% 13% 39% 12% Miasta Wojewódzkie, 16 Miasta ponad 100 tyś., 26 Inne miasta Wieś Procentowy udział potrzeb okreslonych obszarów Gdzie 100%potrzeb to 1 955 814 tyś badań 33% 31% 24% 12% Miasta Wojewódzkie, 16 Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 Miasta ponad 100 tyś., 26 Inne miasta Wieś 11 Ilość Świadczeniodawców w rozbiciu na obszar wykonywanych badań Polska 2006 160 140 120 100 80 60 40 20 0 152 110 Miasta Wojewódzkie, 16 Miasta ponad 100 tyś., 26 Inne miasta 43 Wieś 8 Miasta Wojewódzkie, 16 Miasta ponad 100 tyś., 26 Inne miasta Wieś Szanowni Państwo, to wieś powinna być głównym celem i obiektem zainteresowania decydentów w sprawie realizacji populacyjnego programu. Jednym z powodów tej próby zainteresowania tym problemem Państwa, jest wytrącenie argumentu który może się pojawić w nieodległej przyszłości, a mianowicie twierdzenia np. przez NFZ, że nie jesteśmy przygotowani na program o takiej skali, nie potrafimy się zmobilizować, że blokujemy środki zainteresowane finansowania na takimi i ważniejsze cele, programami prowadzenie i że społeczeństwo dlatego programów nie wycofujemy populacyjnych. jest się z My, świadczeniodawcy chcemy pracować, znamy się na tym, mamy bardzo dobre pomysły i potrafimy je realizować. Dużo mówi się o dialogu społecznym, ale nie może on polegać na jednostronnym wydawaniu sprzecznych rozporządzeń, a traktowania rzeczowej argumentacji jako sygnału do walki, lub jej ignorowaniu a priori. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 12 Wnioski Prowadzenie Populacyjnego Programu Wykrywania Raka Piersi będzie wymagało reorganizacji dotychczasowej polityki przyznawania środków finansowych na ten cel. Polityka ta musi uwzględnić sytuację Kobiet które nie mają bezpośredniego dostępu do mammografu. Wytyczne Unii Europejskiej oraz wymogi stawiane realizatorom programu wymuszą na decydentach wyjście z badaniami mammograficznymi poza obszary miejskie. Aby zrealizować te cele, potrzeba jest zaaplikowania odpowiednich narzędzi do ich realizacji. Jednym z takich sprawdzonych i efektywnych narzędzi jest właśnie Mammobus. Badania w Anglii i Holandii potwierdziły, że Kobieta nawet zaproszona osobiście na bezpłatne badanie mammograficzne nie dojedzie do innej miejscowości aby to badanie wykonać. W Stanach Zjednoczonych obliczono, że koszt podróży przekracza koszt samego badania. Wiedząc, że ośrodki stacjonarne skoncentrowane są w dużych miejscowościach, to warto się zastanowić co stanie się z tymi Kobietami, które w swoich miejscowościach nie mają dostępu do mammografu. Budowanie w tych miastach nowych ośrodków stacjonarnych jest ekonomicznie nieuzasadnione. Jeden mammograf zainstalowany w Mammobusie obsłuży populację 20 000 Kobiet w wieku skryningowym ( jedno badanie w ciągu 24 miesięcy), bez względu na obszar objęty badaniami. Jest to niepodważalny fakt ekonomiczny i trzeba z niego skorzystać. Mammobusy muszą znaleźć swoje miejsce w wytycznych do realizacji populacyjnych mammograficznych badań przesiewowych, jako narzędzie dotarcia do obszarów nie objętych działaniem placówek stacjonarnych, oraz do ich wsparcia w uzyskaniu odpowiedniego poziomu zgłaszalności do programu. W świetle tych danych, jak również przepisów prawa, należałoby jeszcze raz zweryfikować stanowisko Narodowego Funduszu Zdrowia w postrzeganiu i udziału Mammobusów w Populacyjnym Programie Wykrywania Raka Piersi Metodą Mammografii Przesiewowej. Dane statystyczne opracowano na podstawie informacji uzyskanych ze strony internetowej NFZ zebranych do dnia 15.09.2006 oraz Rocznika demograficznego 2001 Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 13 Rozmowy Proszę o zapoznanie się z kilkoma fragmentami rozmów pomiędzy kobietami, z obszarów wiejskich i małomiasteczkowych, na temat mammografii. Rozmowy te prowadzono przez grupę psychologów w trakcie psychologicznego badania jakościowego w ramach zogniskowanego wywiadu środowiskowego: • 6: Znaczy ja dwa lata temu była u Państwa właśnie. I dowiedziałam się, że mam nowotwór. Już papierów, dokumentów nie dostałam, tylko wszystko poszło do Olsztyna. Ja byłam wzywana, po prostu, koniecznie. Musiałam się umówić. To było półtora roku, może dwa. No i przykro mi powiedzieć, ale lekarz mnie po prostu…nie to, że opieprzył, ale że nie mam chodzić do takich mammobusów • Pat: A jakie są Pani doświadczenia z mammografią? • 4: No ja już mówiłam, w Brodnicy byłam dwa razy. I ja już by nie poszła, bo mnie boli w piersiach. Jak mnie zgniotło to… • 6: No tam okropnie • 4: Ja już tu więcej Pani nie przyjdę • 3: Bolesne badania • 4: Jednak to USG chyba lepsze, bo miałam robione też. • 6: Ale tutaj nie boli. W Brodnicy mają stary sprzęt • 9: w mammobusie nie boli • 7: mnie nie bolało nic, ale Panie, co były ze mną to mówiły, że strasznie • 6: Ja też miałam tam i bolało strasznie. Sama mnie uprzedziła ta pani, że będzie boleć. A jednej Pani to tak pękła skóra, miała duże piersi. Tak mocno. • 2: Straszny ucisk, takiego zgniatania • No mówię, człowiek by sobie wziął zrobił badania i nie czekał w kolejce, obojętnie jakie nie koniecznie mammografie, ale też inne. Nie czekał miesiąc, dwa półtora roku • 3: no tak (kiwa głową) Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 14 • 4: albo jechać gdzieś do Olsztyna, jak ja miałam jechać na tarczycę trzy razy w tygodniu, jak nie to raz na miesiąc, dojedź teraz do Olsztyna, to jest teraz problem • 3: dojedź teraz do Olsztyna, to jest cały dzień, a cały dzień to jest koszt, no i ludzie rezygnują, bo to się wiąże z kosztami • 3: większa dbałość jak to się mówi. Nie tylko samemu trzeba dbać o swoje zdrowie, ale mówią że to pierwsze samemu trzeba dbać; ale też żeby ta procedura była prościejsza. To jest wszystko tak zagmatwane, tak jak u nas w małym mieście to tak jak Pani mówi, to jest wszystko powiązane, nawet jechać do Olsztyna, to jest cały dzień • 6: tak to jest koszt • 3: jest koszt, no to jak nie boli, to się mówi, a to pojadę za miesiąc, za miesiąc zapomnie, to powie a to za miesiąc, a jak pojedzie za trzy to powiedzą: Pani to jest nie ważne skierowanie, z czym Pani tu przyjechała. A najgorsze jest to, że ja muszę przyjść i co mam mu powiedzieć, że Panie nie miałam pieniędzy • 3: to on powie jak Pani miała pieniądze to mogła Pani iść do rodzinnego po aktualne skierowanie i dopiero przyjechać z aktualnym skierowaniem • 6: ja to jestem ciekawa, dlaczego w tym Olsztynie, już nie pamiętam czy to lekarze, czy pielęgniarki czy ta, co mi robiła, dlaczego mi powiedzieli, żebym nie chodziła do takich mammobusów, co tutaj stoją • 7: no a w telewizji też tak mówili żeby nie chodzić • 6: żeby nie chodzić. I się pytają, dlaczego Pani poszła, przecież ma Pani swojego ginekologa, w każdej chwili, on łaski Pani nie robi, i pojedzie Pani czy to do Olsztyna. A dlaczego oni tak nie tego • 2: zniechęcają • 3: żeby nie chodzić do takich, o co tak jeżdżą • …….. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 15 • 8: mnie to się wydaje, że to dobre jest takie cos • 6: mnie też, mnie też • 3: ja tam też jestem za tym, bo ambulanse są dobre, bo idziesz spojrzysz i mówię jo, a to wejdziesz, rozbierzesz się moment • 8: nie brak jechać nigdzie, nie brać skierowania, niczego nie brak, przyjadą na miejsce • 6: jeszcze zapraszają 3: to jak do zdjęcia idziesz, a to wejdę zrobię sobie- robię i mam za chwilę się pokręcę i mam za chwilę zdjęcie. Tak samo jest z wieloma badaniami, bym była taka za tym żeby badania były bardziej widoczne, o że tu się robi mammografię, tu się robi RTG 1: ja tak samo jak był ten ambulans tutaj poszłam tam na mammografię robić, zrobili mi i wyszedł wynik, że jakieś tam narosty mam tego, poszłam do ginekologa, pokazałam ten wynik, a on mówi: “kobieto, przyjdź do mnie”. Ten ………………. co tu jest. Poszłam do niego do Ciechanowca, zrobił mi normalne prześwietlenie piersi i mówi: “nic nie ma, w ogóle nic nie ma” i jeszcze powiedział, żeby nigdy na takie ambulanse nie chodzić i tak... tam wyszło manie tak a tam co innego. A: ja w szpitalu byłam i robiłam D: a ja ci powiem, dlaczego on powiedział, żeby nie chodzić, bo 100 złotych jemu trzeba dać, a tutaj nie trzeba wcale 1: mówią, że pieniądze z gminy tylko biorą 1: nic nie płaciłam wizyty, bo byłam tutaj u niego, a później w Ciechanowie, to jest jeszcze w Poliklinice przyjmuje i nie płaciłam nawet złotóweczki. Andrzej Stencel® - czerwiec 2007 16
