PrzePraszam, czy mogę tutaj zamieszkać?

P rzepraszam ,
czy mogę tutaj zamieszkać ?
Przepraszam,
czy mogę tutaj zamieszkać?
Zajęcia terenowe:
Zajęcia w klasie:
Konspekt opracowano z wykorzystaniem
materiałów National Wildlife Federation
(www.nwf.org)

Zakres materiału z płyty:
Plansza 3 – funkcjonowanie ekosystemów
Plansza 1 – najważniejsze pojęcia z bioróżnorodności
Bezpośrednie nawiązania do treści nauczania z PP
• rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione) (…) składniki
krajobrazu i wskazuje zależności między nimi (4.1 PP)
• proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu (5.3 PP)
Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP
• wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie (4.2)
• przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami
lądowymi posługując się modelem lub schematem (4.6)
• obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu (4.3)
• wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce (7.4 PP)
– 1 –
6.
scenariusz zajęć terenowych
Cele lekcji – uczeń:
• Wyszukuje informacje na temat wymagań środowiskowych różnych
gatunków organizmów
• Ocenia warunki środowiska obserwowanego ekosystemu pod kątem
ich przydatności dla wymagań opisanych gatunków
• Przewiduje możliwe następstwa wprowadzania gatunków obcych
do lokalnego ekosystemu
Kryteria sukcesu (czyli po czym uczeń pozna, że osiągnął cel lekcji):
• Wyszukasz i wyselekcjonujesz informacje niezbędne do wypełnienia karty organizmu
• Ocenisz warunki obserwowanego środowiska pod kątem ich przydatności
dla wymagań opisanych gatunków
• Opiszesz następstwa wprowadzania gatunków obcych do ekosystemu
Niezbędne pomoce:
• karty pracy: wymagań środowiskowych gatunku, obserwowanego gatunku,
następstw wprowadzenia gatunku do środowiska.
Teren:
Bez znaczenia, możliwe też do przeprowadzenia w terenie przekształconym
przez człowieka.
Uwaga dla nauczyciela:
Konspekt zajęć jest ogólny i pozostawia nauczycielowi wybór gatunków, nad którymi
będą pracować uczniowie dzięki czemu nauczyciel może dopasować ten wybór do środowiska, w którym odbędą się zajęcia terenowe. W zależności od potrzeb i możliwości
nauczyciel może różnie podzielić, zorganizować i rozłożyć w czasie etapy pracy uczniów.
– 2 –
P rzepraszam ,
czy mogę tutaj zamieszkać ?
Przebieg zajęć
Przygotowanie przed zajęciami,
lub zespołowa praca domowa: moje wymagania
Uczniowie podzieleni przez nauczyciela na zespoły wyszukują w dostępnych źródłach
(serwisy internetowe, leksykony, encyklopedie,…) informacji na temat danych przez
nauczyciela gatunków (najlepiej by było, gdyby to były dwa gatunki zwierząt chronionych w Polsce, o zbliżonych warunkach środowiskowych do badanego środowiska i dwa
gatunki zwierząt inwazyjnych w tym regionie, lub takich które mogłyby się nimi stać).
Na podstawie znalezionych informacji uczniowie wypełniają kartę wymagań środowiskowych gatunku.
Wstęp: Króliki w Australii
Nauczyciel czyta krótką notatkę historyczną:
Wśród fauny Australii nigdy nie występowały króliki. W 1859 roku australijscy kolonizatorzy wypuścili na wolność kilkadziesiąt królików, aby móc na nie później polować. 20 lat
później rząd ogłosił olbrzymią nagrodę, na wymyślenie metody, by królików się pozbyć.
Uzyskano prawie 1 500 propozycji najróżniejszych metod. To pokazuje, jak dużym problemem stały się w tym czasie króliki dla Australii. Ich populacja był tak silna i liczna,
że odstrzelenie w sezonie dwóch milionów osobników nie powodowało zmniejszenia
jej liczebności.
Uczniowie zastanawiają się dlaczego rząd australijski chciał walczyć z królikami. Nauczyciel ewentualnie koryguje lub uzupełnia uczniowskie pomysły:
Króliki niszczyły środowisko wyjadając roślinność. Wiele gatunków roślin przez to przestało istnieć, wiele gatunków zwierząt nie miało co jeść, gleba podlegała erozji i tworzyły
się pustynie.
Uczniowie zastanawiają się dlaczego kilkadziesiąt wypuszczonych na wolność osobników spowodowało katastrofę ekologiczną. Nauczyciel ewentualnie koryguje lub uzupełnia uczniowskie pomysły:
Króliki są gatunkiem szybko się rozmnażającym, bo w Europie mają wiele czynników
zmniejszających przeżywalność potomstwa. W Australii nie było tych czynników – nie
występują niskie temperatury, praktycznie nie było zagrażających im drapieżników. Dodatkowo duże tereny niskiej roślinności dawały doskonałe warunki do zdobywania pożywienia.
Uczniowie zastanawiają się w jaki sposób ostatecznie udało się w Australii opanować sytuację
związaną z królikami. Nauczyciel ewentualnie koryguje lub uzupełnia uczniowskie pomysły:
– 3 –
6.
scenariusz zajęć terenowych
Przebieg zajęć
Wstęp: powtórzenie wiadomości (cd.)
Ostatecznie problem udało się rozwiązać częściowo dzięki wprowadzeniu ponad
3000 km ogrodzenia, które zapobiegło dalszemu rozprzestrzenianiu się populacji, a częściowo dzięki zmniejszeniu ich populacji biologicznymi metodami (króliki celowo zarażano różnymi chorobami).
Nauczyciel tłumaczy uczniom, że ich najbliższe działania mają na celu ocenę warunków
badanego środowiska na potrzeby konkretnych gatunków i próbę oceny skutków ewentualnego ich wprowadzenia do tego środowiska.
Część zasadnicza:
Ocena warunków obserwowanego środowiska
Uczniowie w grupach w których wypełniali karty wymagań środowiskowych gatunku
na podstawie obserwacji środowiska, a także analizy źródeł dotyczących środowiska
wypełniają kartę oceny obserwowanego środowiska.
Nauczyciel monitoruje postępy prac, ewentualnie pomaga w ocenie poszczególnych
składników środowiska.
Podsumowanie:
Zespoły uczniowskie przedstawiają wartości punktów, które przyznali opisywanym gatunkom, oraz uzasadniają wysokość tych wartości. Uczniowie prezentują również przyjęty przez siebie scenariusz wydarzeń w przypadku wprowadzania tego gatunku do lokalnego środowiska. Nauczyciel podsumowuje w tabeli efekty prac. Poniżej znajduje się
przykładowy nagłówek tabeli podsumowującej.
Ocena warunków środowiska
Gatunek
do potrzeb
żywieniowych
do potrzeb
bezpieczeństwa
– 4 –
ogółem
Co się
stanie, gdy tu
zamieszka?
P rzepraszam ,
czy mogę tutaj zamieszkać ?
Karta wymagań
środowiskowych gatunku
Nazwa gatunku zwyczajowa
Nazwa gatunku łacińska:
Czy w Polsce pod ochroną?
TAK / NIE (jeśli TAK to podaj formę ochrony)
Występowanie
(na jakim obszarze geograficznym
na świecie można spotkać?)
Biotop
(w jakim środowisku najczęściej występuje?
Np. las, łąka, polana, park,…)
Krótki opis wyglądu
(podaj wielkość, pokrycie ciała, kolor, kształt
kończyn i inne cechy charakterystyczne)
Rozwój młodych osobników
(opisz jak młode mają zapewnione
bezpieczeństwo i warunku rozwoju)
Kryjówki
(opisz gdzie się kryje przed
niebezpieczeństwami – np. niepogodą
lub drapieżnikami)
Zimowanie
(opisz jak sobie radzi ze zmianą warunków
w zimie)
Pożywienie
(wymień typowe gatunki, lub grupy
organizmów, którymi się żywi)
Zdobywanie pożywienia
(opisz sposób zdobywania pożywienia)
Naturalni wrogowie
(wymień gatunki, dla których jest ważnym
pożywieniem)
Inne uwagi o potrzebach
(np. czy chętnie zamieszkuje w pobliżu ludzi,
czy wyjątkowo źle znosi zanieczyszczenia)
– 5 –
6.
scenariusz zajęć terenowych
Karta oceny obserwowanego
środowiska
Rodzaj biotopu
(np. las, łąka, polana, pole, park, brzeg rzeki,
brzeg jeziora, teren podmokły,…)
Krótki opis biotopu
(opisz jak teren wygląda)
Pokrycie terenu
(podaj rodzaj roślinności, ilość martwych
szczątek roślin, wytworów człowieka)
Dostępność wody
(podaj skąd i jak zwierzęta mogą
czerpać wodę)
(roślin zielnych)
Najliczniej występujące
gatunki roślin
(krzewów)
(drzew)
(roślinożerców)
Najliczniej występujące
gatunki zwierząt
(konsumentów I)
(drapieżników)
Stopień przetworzenia
przez człowieka
(opisz widoczny w środowisku
wpływ człowieka)
– 6 –
P rzepraszam ,
czy mogę tutaj zamieszkać ?
Przydatność środowiska
dla potrzeb wylosowanego
gatunku:
…………………………………………..…………………………………………
Ocena
(w skali 1–5)
Element oceny
Ocena bezpieczeństwa
Czy ma się gdzie skryć przed niekorzystnymi
warunkami klimatycznymi?
(podaj przykłady tych miejsc)
Czy występują gatunki, które mogą na niego polować?
TAK / NIE
(zapisz te gatunki)
Czy ma gdzie się ukryć przed drapieżnikami? TAK / NIE
(podaj przykłady tych miejsc)
Czy młode mają gdzie się wychować? TAK / NIE
(podaj przykłady tych miejsc)
Średnia:
Ocena możliwości zdobywania pożywiania
Czy ma się czym odżywiać? TAK / NIE
(zapisz przykłady dostępnego pożywienia)
Czy ilość pożywienia wystarczy dla potrzeb organizmu?
TAK / NIE
(opisz czynniki ograniczające ilość pożywiania)
Czy ma skąd czerpać wodę? TAK / NIE
(opisz te miejsca)
Średnia:
Średnia ocena przydatności środowiska
dla potrzeb gatunku:
– 7 –
6.
scenariusz zajęć terenowych
Opiszcie najbardziej prawdopodobny waszym zdaniem scenariusz wydarzeń – zmian, które nastąpią gdy ten gatunek zostanie wprowadzony do
badanego środowiska.
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
– 8 –