docDziałalność człowieka a środowisko
download 
Reklamacja Transkrypt
Działalność człowieka a środowisko
Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku CZĘŚĆ I DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA A ŚRODOWISKO 1. Emisja zanieczyszczeń pyłowo–gazowych W roku 2000, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, na terenie województwa małopolskiego emisja zanieczyszczeń pyłowych stanowiła ponad 9% emisji krajowej (3 miejsce wśród województw), a emisja substancji gazowych – 9,7% globalnej emisji w Polsce (3 miejsce), w tym emisja dwutlenku siarki – ponad 6% (6 miejsce), tlenków azotu – 7,6% (5 miejsce) i tlenku węgla – 15,4% (2 miejsce na 16 województw). Emisja zanieczyszczeń powietrza w Polsce w 2000 roku (według danych GUS) Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11 12. 13. 14. 15. 16. Województwo Dolnośląskie Kujawsko–pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko–mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie POLSKA Emisja zanieczyszczeń (tys. Mg/rok) gazowych pyłowych (bez CO2) 20,6 111,4 14,2 75,2 8,0 40,9 4,8 23,0 12,1 328,0 16,7 201,5 13,9 188,3 7,7 57,5 4,3 28,1 2,0 14,1 5,4 48,3 38,5 610,5 8,8 85,5 2,5 15,3 13,2 176,1 7,7 79.6 180,5 2083,2 Jak wynika z powyższych danych, województwo małopolskie sklasyfikowane zostało w czołówce województw (3 miejsce), emitujących największe ilości zanieczyszczeń powietrza w kraju. Bardzo niekorzystny jest napływ zanieczyszczeń spoza zachodniej granicy naszego województwa tj. z terenu województwa śląskiego, emitującego 21,3% zanieczyszczeń pyłowych i 29,3% zanieczyszczeń gazowych z globalnej ilości zanieczyszczeń w kraju. W określonych warunkach meteorologicznych, związanych z różą wiatrów i stanami inwersyjnymi atmosfery, zanieczyszczenia mogą być przenoszone na duże odległości i w znacznym stopniu wpływać na stan jakości powietrza w województwie małopolskim. Wielkości emisji zanieczyszczeń powietrza w województwach małopolskim i ościennych przedstawiono poniżej. —1— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Kozłów Książ Wielki Charsznica Wolbrom Mędrzechów Brzeszcze Alwernia Kęty Liszki Wieprz Skawina Żabno Szczurowa Drwinia Wierzchosławice Kłaj Biskupice RzezawaBRZESKO BOCHNIA Dobczyce Mucharz Zembrzyce MYŚLENICE Budzów SUCHA BESKIDZKA Stryszawa Raciechowice Tokarnia Wiśniowa Jodłownik Żegocina Tymbark Dobra Bystra Rabka Sidzina Niedźwiedź Łukowica Kamienica Łącko Lipnica Wlk. Jabłonka TARG Szaflary Czorsztyn Bobowa NOWY SĄCZ Chełmiec Biecz Łużna GORLICE Grybów Lipinki Sękowa Ropa Stary Sącz Kamionka Wlk. Nawojowa Łabowa Uście Gorlickie Rytro Krościenko Szczawnica Piwniczna Krynica Biały Dunajec Łapsze Niżne Bukowina Tatrzańska Mg/rok Muszyna gazy Poronin woj. śląskie woj. podkarpackie Rzepiennik Strzyżowski Moszczenica Korzenna Ochotnica Dolna Czarny Dunajec NOWY Gródek nad Dunajcem Łososina Dln. Ryglice Gromnik Zakliczyn Ciężkowice Podegrodzie Spytkowice Raba Wyżna Pleśna Iwkowa woj. małopolskie LIMA NOWA Słopnice Mszana Dolna Wojnicz Tuchów Czchów Laskowa Maków Podhalański Lubień TARNÓW Gnojnik Lipnica Murowana Łapanów Trzciana Pcim Jordanów Zawoja Wola Dębińska Nowy Wiśnicz Gdów Siepraw LanckoronaSułkowice Stryszów Lisia Góra Radłów Borzęcin Skrzyszów Mogilany Świątniki Górne Kalwaria Zebrz. Andrychów DĄBROWA TARNOWSKA Koszyce Nw. Brzesko Tomice WADOWICE Radgoszcz Olesno Wietrzychowice Niepołomice KRAKÓW WIELICZKA Czernichów Brzeźnica Osiek PROSZOWICE Iwanowice Koniusza Michałowice Wielka Wieś Zielonki Kocmyrzów Igołomia Zabierzów Krzeszowice Babice PrzeOŚWIĘCIM ciszów Polanka Wlk. ZatorSpytkowice Słomniki Skała Szczucin Bolesław Gręboszów ZAKOPANE Kościelisko pyły Jerzmanowice Trzebinia CHRZANÓW Pałecznica Radziemice Sułoszowa Bukowno OLKUSZ Libiąż woj. świętokrzyskie MIECHÓWRacławice Trzyciąż Sławków Chełmek Słaboszów Gołcza Klucze Bolesław Rysunek 1. Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowo–gazowych w województwach ościennych w 2001 roku Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza w województwie są: zakłady przemysłowe, przedsiębiorstwa energetyki cieplnej, transport oraz gospodarka komunalna. Emisja z punktowych źródeł zanieczyszczeń tj. zakładów przemysłowych i przedsiębiorstw energetyki cieplnej jest objęta kontrolą i ewidencją, natomiast emisja z pozostałych źródeł, ze względu na charakter i rozproszenie jest trudna do zbilansowania. W porównaniu z rokiem poprzednim w strukturze emisji zanieczyszczeń do powietrza nie zauważono większych zmian. Nadal dominuje emisja gazów (90%) nad emisją pyłów (10%). W przypadku poszczególnych gazów stwierdzono znaczący udział dwutlenku siarki (42,7%) i tlenku węgla (35,0%), a stosunkowo mniejszy tlenków azotu, węglowodorów i innych specyficznych gazów. Na rysunku 2 przedstawiono strukturę emisji zanieczyszczeń powietrza w województwie małopolskim w 2001 roku w porównaniu z rokiem ubiegłym. Analiza udziałów poszczególnych sektorów gospodarki w emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych wykazała, że emisja: z sektora przemysłu wynosiła 49,6% pyłów (wzrost o 1,6%) i 54,0% gazów, z sektora energetyki 42,2% pyłów i 42,0% gazów (wzrosty o 5,5% emisji pyłów i o 1,6% emisji gazów, z sektora gospodarki komunalnej – 8,2% pyłów i 4% gazów (spadek emisji pyłów o 4% i gazów o 1,5%). —2— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku % 100 80 60 40 20 0 pyły gazy, w tym: SO2 NO2 CO inne 2000 2001 Rysunek 2. Struktura emisji zanieczyszczeń pyłowo–gazowych Poniższe rysunki ilustrują struktury emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych według działów gospodarki. pyły p rzemy sł 49,6% gazy p rzemy sł 54,0% energety ka 42,2% gosp . komunalna 8,2% energety ka 42,0% gosp . komunalna 4,0% Rysunek 3. Struktura emisji zanieczyszczeń pyłowo–gazowych według działów gospodarki Podstawą wykonania bilansu emisji zanieczyszczeń do powietrza w 2001 roku były dane uzyskane z zakładów przemysłowych, energetycznych i gospodarki komunalnej, które wyemitowały w roku 2001 co najmniej 5 Mg pyłów i gazów. W roku 2001 emisja pyłów w województwie małopolskim wyniosła ogółem 15,0 tys. Mg, z czego 45,7% pochodziło z terenu miast, w tym: Krakowa – 37,3%, Tarnowa – 5,2% i Nowego Sącza – 3,2%, natomiast gazów wyemitowano ogółem 134,1 tys. Mg (w bilansowaniu nie uwzględniano emisji CO2), w tym: dwutlenku siarki – 57,3 tys. Mg (42,7%), dwutlenku azotu – 26,3 tys. Mg (19,6%), tlenku węgla – 47,0 tys. Mg (35%) i innych gazów – 3,6 Mg. Z globalnej emisji gazów – 61,5% pochodzi z zakładów zlokalizowanych w granicach miast, w tym: Krakowa – 52,4%, Tarnowa – 6,7% i Nowego Sącza – 2,4%. W stosunku do roku ubiegłego emisja pyłów obniżyła się – o 13,3%, a emisja gazów – o 16%, w tym dwutlenku siarki – o 9%, dwutlenku azotu – o 9%, tlenku węgla – o ponad 13% i innych gazów – o 12%. Było to głównie wynikiem zmniejszenia się emisji pyłowo–gazowych w dużych zakładach tj.: —3— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku • Hucie im.T.Sendzimira S.A. – zarówno pyłów, jak i gazów – o 19% w wyniku spadku produkcji, • Elektrociepłowni Kraków S.A. – pyłów o 12%, a gazów o 1%, • Elektrowni Skawina S.A. – pyłów o 15,6% i gazów o 8,6%, w wyniku wdrożenia systemu monitoringu emisji spalin na kot lach K–3 do K–6 i K–7, • Południowym Koncernie Energetycznym S.A. Elektrowni Siersza w Trzebini – zarówno pyłów i gazów po 24% w wyniku oddania do eksdploatacji nowego kotła fluidalnego o zwiększonej mocy, z inną technologią spalania niż w poprzednim tradycyjnym kotle pyłowym, • Zakładach Azotowych S.A. w Tarnowie – pyłów o 12% i gazów o 5%, • Miejskim Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej S.A. – pyłów o 9,7%, a gazów o 69% w wyniku likwidacji wielu kotłowni lokalnych między innymi dużej kołowni w Płaszowie oraz poprzez podłączenie ich do miejskiej sieci ciepłowniczej lub przełączenie na energooszczędne urządzenia grzewcze zasilane gazem, olejem lub energią elektryczną. W tabeli poniżej przedstawiono rozkład emisji zanieczyszczeń pyłowo – gazowych według powiatów, a na rysunkach wskaźniki emisji zanieczyszczeń pyłowych oraz gazowych dla poszczególnych powiatów. Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w 2001 roku w układzie powiatowym z wydzieleniem emisji z dużych miast (dane z zakładów) Emisja gazów [Mg/rok] Wyszczególnienie Emisja pyłów Razem gazy w tym: [Mg/rok] (bez CO2) SO2 NO2 CO Inne CO2 Województwo 14965 134115 57287 26263 46976 3588 12491062 Miasta na prawach powiatu Kraków 5582 70246 20598 10459 37347 1842 4805630 Nowy Sącz 487 3187 594 307 2146 139 143061 Tarnów 772 9013 3473 4286 669 584 1271864 Powiaty Bocheński 122 603 206 122 269 7 171315 Brzeski 226 809 232 114 432 31 67316 Chrzanowski 1469 20129 11765 5409 2736 219 2841262 Dąbrowski 5 16 1 7 1 7 3865 Gorlicki 370 1260 372 209 395 285 113223 Krakowski 2631 18643 14815 3237 437 154 2098938 Limanowski 48 180 43 28 109 0 8630 Miechowski 118 342 95 19 227 0 16732 Myślenicki 71 355 143 38 150 24 23714 Nowosądecki 35 78 12 20 45 0 2941 Nowotarski 161 392 133 65 192 2 31278 Olkuski 481 1883 1011 395 397 81 155779 Oświęcimski 1223 4554 2798 1151 466 138 502504 Proszowicki 22 83 25 8 39 11 1681 Suski 219 329 166 60 100 3 2978 Tarnowski 105 400 114 57 223 7 34000 Tatrzański 13 42 11 7 23 1 4131 Wadowicki 407 942 402 149 336 54 129079 Wielicki 397 629 276 113 239 1 61140 —4— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Jak wynika z analizy danych ujętych w tabeli rozkład emisji zanieczyszczeń w województwie jest przestrzennie bardzo zróżnicowany. Przeważająca ilość pyłów, stanowiąca 72,8% globalnej emisji z województwa, została wyemitowana na terenie Krakowa oraz powiatów: krakowskiego, chrzanowskiego i oświęcimskiego. Natomiast gazów, stanowiąca 81,3% sumarycznej emisji, w tym 82,2% dwutlenku siarki pochodziła z emitorów zlokalizowanych za obszarze Krakowa oraz powiatów krakowskiego i chrzanowskiego. Olkuski Miechowski Dąbrowski Proszowicki Krakowski Chrzanowski KRAKÓW Bocheński Oświęcimski Brzeski Tar nów Tarnowski Wielicki Wadowicki Myślenicki Suski Limanowski N ow y Sącz Gorlicki Nowosądecki Nowotarski 2 [ Mg/rok/km ] 0.00 do 0.10 0.10 do 1.00 1.00 do 10.00 Tatrzański 10.00 do 100.00 Rysunek 4. Wskaźnik emisji zanieczyszczeń pyłowych w powiatach Olkuski Miechowski Dąbrowski Proszowicki Krakowski Chrzanowski KRAKÓW Bocheński Oświęcimski Brzeski Tar nów Tarnowski Wielicki Wadowicki Myślenicki Suski Limanowski N ow y Sąc z Gorlicki [ Mg/rok/km2 ] Nowosądecki Nowotarski 0.00 do 0.50 0.50 do 5.00 5.00 do 50.00 50.00 do 500.00 Tatrzański Rysunek 5. Wskaźnik emisji zanieczyszczeń gazowych w powiatach —5— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Na stan czystości powietrza duży wpływ mają rodzaje prowadzonych procesów technologicznych oraz dbałość zakładów o instalowanie i utrzymywanie w dobrym stanie technicznym urządzeń do redukcji emitowanych zanieczyszczeń. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że w 2000 roku w zakładach na terenie województwa małopolskiego objętych spawozdawczością GUS utrzymuje się wysoki stopień redukcji zanieczyszczeń pyłowych – 98,3%, dla porównania w Polsce – 99,0% i nieznaczny postęp w redukcji zanieczyszczeń gazowych – 35,5%, przy średniej krajowej 43,7%. Świadczy to o prawie pełnym zabezpieczeniu zakładów w urządzenia odpylające a w niewielkiej ilości w urządzenia do wychwytywania zanieczyszczeń gazowych. W tabeli poniżej przedstawiono stopień redukcji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w 2000 roku według powiatów (dane GUS) Zanieczyszczenia zatrzymane Emisja zanieczyszczeń w urządzeniach do redukcji w % zanie[Mg/rok] Wyszczególnieczyszczeń wytworzonych nie gazowych gazowych pyłowych pyłowych (z CO2) (bez CO2) Województwo 16700 13378283 98,3 35,5 Miasta na prawach powiatu Kraków 6762 5469558 98,1 0,4 Nowy Sącz 428 126721 96,6 50,1 Tarnów 885 1200551 98,9 56,4 Powiaty bocheński 101 70642 94,4 – brzeski 195 59921 84,6 47,5 chrzanowski 1877 2934576 99,3 29,0 dąbrowski – – – – gorlicki 197 83338 53,0 14,3 krakowski 2969 2280988 98,3 – limanowski 13 8006 – – miechowski 47 76 44,0 44,0 myślenicki 40 16171 50,6 – nowosądecki 29 644 98,6 – nowotarski 145 27395 81,2 – olkuski 522 242328 97,4 94,8 oświęcimski 1340 625296 97,9 6,8 proszowicki – – – – suski 205 310 85,0 – tarnowski 130 41576 73,4 – tatrzański 4 8404 – – wadowicki 377 116516 73,4 – wielicki 434 65266 81,4 – Na rysunku 6 zlokalizowano zakłady emitujące zanieczyszczenia powietrza w ilości globalnej powyżej 100 Mg/rok (bez CO2). —6— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Kozłów Ksią ż Wielki Wolbr om Charszn ica Słab oszów Klu cze G ołcza MIECHÓWRa cław ice Trzyciąż Bolesław Mędrzechów Sław kó w Pałecznica R adziem ice Su łoszowa Bu ko wno OL KUSZ Je rzman owice Trzebinia Skała PROSZ OW IC E Iwan owice Libią ż Alwe rnia Br zeszcze Osiek Żabno W IELICZK A ny Skawina Mogila Świątn iki Górne BOCHNIA Bisku pice To mice Wiep rz Str yszów An drychów Ra ciechow ice Mucharz Z embrzyce MYŚLENICE Budzów SUCHA BESKIDZKA Stryszaw a D obczyce Lanckoron aSu łkow ice To ka rnia Mszana Dolna Rabka LIMANOWA Sidzina Łukow ica N ie dźwiedź Ka mienica gazy powyżej 50 000 10 000 5 000 1 000 500 100 NOW Y TAR G Lip nica W lk. Jabłonka pyły Ł ącko C zo rsztyn Sza flary Kamionka Wlk. Lipinki GORLICE Sękowa Ro pa N awojow a Łabo wa U ście Gorlickie Rytro Krościen ko Szczawnica Mg/rok Grybów Stary Sącz Ochotnica Do lna Czarn y D unajec Biecz Łużna N OW Y SĄCZ C hełmiec Pode grod zie Spytkowice R aba Wyżna Rzepienn ik Strzyżowski Moszczenica Korzen na Bobo wa Bystra R yg lice Gromn ik Za kliczyn Gródek na d Du najcem D obra Słopnice Jordanów Zaw oja Pleśna Ciężkowice Łososina Dln. Lu bie ń Skrzyszów Tuchów C zchó w L askowa Maków Pod halański TARNÓW Wojnicz Iw kow a Jod łow nik T ym bark Wierzchosławice G nojnik Lipnica M uro wana Ł apanów T r zciana Żeg ocina Wiśniowa Pcim Wola Dębińska No wy Wiśnicz Gdów Siep raw Kalw aria Zebrz. W ADOWICE B RZESKO Rzezaw a Kłaj Lisia Góra R adłów Borzęcin Niepołomice C ze rnichów Brzeźnica Szczur owa D rw in ia KRAKÓW Liszki Polanka Wlk. OŚWIĘCIMZatorSpytkowice DĄB ROWA TA RNOWSK A Koszyce N w. Brzesko Igołomia Zab ierzów Bab ice Przeciszów Kęty Mich ało wice Wielka Wie ś Zielonki Kocmyrzów Krze szow ice CHRZANÓW Radg oszcz O lesno Wiet rzych owice Kon iusza Che łm ek Szczucin Bole sław Gręboszów Słomniki Piwniczna Krynica Biały Dun aje c Ł apsze Niżne Bukow ina Tat rzańska Poron in Muszyna ZAKOPANE Ko ścielisko Rysunek 6. Emisja zanieczyszczeń pyłowo–gazowych z zakładów W styczniu 2001 roku na liście zakładów najbardziej uciążliwych w skali kraju znajdowało się 7 zakładów z województwa małopolskiego, w ciągu roku 2001 skreślono warunkowo dwa zakłady, tj. Zakłady Azotowe w Tarnowie–Mościcach S.A. i Południowy Koncern Energetyczny S.A. Oddział Elektrownia SIERSZA w Trzebini. Z zakładów pozostałych na liście dwa umieszczono ze względu na emisję zanieczyszczeń. Natomiast na liście zakładów szczególnie szkodliwych dla środowiska w skali województwa było 30 zakładów, po weryfikacji w maju zostało ich 25, w tym 12 ze względu na nie rozwiązane problemy emisyjne. Emisja zanieczyszczeń z zakładów znajdujących się na obu listach stanowiła – 24% emisji globalnej pyłów z województwa oraz 16% emisji gazów. Jednym z istotnych źródeł zanieczyszczenia powietrza w województwie jest komunikacja. Niedostateczny rozwój sieci dróg i autostrad, przy stale rosnącej liczbie pojazdów, powoduje powstawanie zatorów i korków ulicznych, już nie tylko w miastach ale i na trasach dojazdowych. Podsumowanie W roku 2001 odnotowano w województwie małopolskim obniżenie się wielkości emisji, zarówno zanieczyszczeń pyłowych, jak i gazowych. Efekty te osiągnęły zakłady poprzez realizację inwestycji mających chronić środowisko. Jednak nadal emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w województwie jest zbyt wysoka, co stawia nas na 3 – miejscu, a więc w ścisłej czołówce województw w Polsce. Rozmieszczenie głównych źródeł emitujących zanieczyszczenia nie jest równomierne. Najwięk- —7— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku szy potencjał przemysłowy i energetyczny usytuowany jest na obszarze lub w bardzo bliskim sąsiedztwie Krakowa oraz na terenach przyłączonych do nas z byłego województwa katowickiego. Mniejsze skupiska zakładów emitujących znaczące ilości zanieczyszczeń zlokalizowane są na terenach miast grodzkich Tarnowa i Nowego Sącza. Udział sektora przemysłowego dominuje wśród pozostałych działów gospodarki. Zasadniczy wpływ na wielkość emisji przemysłowej w województwie mają zanieczyszczenia emitowane przez Hutę im. T. Sendzimira S.A. W roku 2001 jej udział w zanieczyszczeniach pyłowych wynosił 18%, a w gazowych powyżej 35%. Wysoki jest także udział w zanieczyszczeniach powietrza sektora energetyki zawodowej, która w dużym procencie przejmuje zadania po likwidowanych lokalnych kotłowniach. Przykładem jest Elektrociepłownia Kraków S.A., która została zwolniona z obowiązku budowy urządzeń odsiarczających, w zamian za udział w programie likwidacji niskiej emisji. 2. Gospodarka wodno – ściekowa 2.1. Pobór wody W województwie małopolskim wodę do celów komunalnych i przemysłowych ujmuje się zarówno z ujęć powierzchniowych jak i podziemnych. Pobór wody przez gospodarkę komunalną i przemysł w latach 2000 –2001 Woda powierzchniowa Woda podziemna Ogółem3 ilość hm /r Ilość w hm3/r % ilość w hm3/r % 2000 2001 2000 2001 2000 2001 2000 2001 2000 2001 Gospodarka 119,7 116,0 komunalna Przemysł – w tym wody 474,2 433,9 kopalniane RAZEM 593,9 549,9 69 67 94 94 53,0 56,8 29,9 27,2 16,9 82,9 14,6 84,0 31 33 172,7 172,8 6 6 504,1 461,1 676,8 633,9 Ilość wody pobranej przez rolnictwo i leśnictwo do napełniania stawów i nawodnień, według WUS w Krakowie, w roku 2001 kształtowała się na poziomie 90,4 hm3. Głównym źródłem zaopatrzenia gospodarki komunalnej i przemysłu w wodę są powierzchniowe ujęcia wód. W 2001 roku 87% ogółu ujętej wody pochodziło z tych ujęć. Tabela poniżej przedstawia pobór wód powierzchniowych według zlewni. Gospodarka komunalna województwa w około 67% bazuje na wodzie powierzchniowej. W celu zaopatrywania w wodę pitną najważniejsze znaczenie w województwie mają zlewnie następujących rzek; Raby, Dunajca, Rudawy, Dłubni, Skawy i Sanki. Na rzece Sztole zlokalizowane jest ujęcie wody dla województwa śląskiego. W roku 2000 ujęto 8,0 hm3 a w roku 2001 7,6 hm3 wody z tego ujęcia. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A w Krakowie w roku 2001 ujęło 39% wody pobranej z ujęć komunalnych (w tym z wód powierzchniowych 57%). Eksploatuje 4 ujęcia powierzchniowe na rzekach: Rabie, Rudawie, Dłubni oraz Sance i 1 ujęcie głębinowe w Mistrzejowicach. W roku 2001 struktura poboru z w/w ujęć powierzchniowych kształtowała się następująco: Raba – 53%, Rudawa – 24%, Dłubnia – 12%, Sanka – 11%. Miasta Nowy Sącz i Tarnów wodę do celów komunalnych czerpią z rzeki Dunajec. —8— Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Pobór wód powierzchniowych do celów komunalnych i przemysłowych według zlewni Ujęcia komunalne Ujęcia przemysłowe Ogółem hm3/rok hm3/rok hm3/rok Zlewnia rzeki 2000 2001 2000 2001 2000 2001 Przemsza 0,1 0,0 0,9 0,9 7,7 0,9 Soła 2,0 2,0 10,6 9,5 14,8 11,5 Chechło 0,6 0,5 0,0 0,0 10,1 0,5 Skawa 7,8 7,2 1,3 1,4 9,5 8,6 Skawinka 2,3 2,3 0,7 0,6 3,3 2,9 Sanka 6,0 7,5 0,0 0,0 6,1 7,5 Rudawa 16,4 15,9 0,2 0,3 20,6 16,2 Pradnik–Białucha 0,0 0,0 3,3 2,9 4,5 2,9 Dłubnia 7,9 7,5 5,4 5,3 14,4 12,8 Raba 41,5 40,0 0,7 0,6 43,3 40,6 Szreniawa 0,8 0,7 0,0 0,0 3,2 0,7 Uszwica 0,1 0,1 0,9 0,8 1,2 0,9 Dunajec 24,4 22,8 19,6 17,7 57,9 40,4 Wisłoka 1,3 1,7 1,6 1,1 3,1 2,8 Wisła 0,1 0,1 428,9 392,8 438,7 392,9 W roku 2001 ujęcia przemysłowe dostarczyły 461,1 hm3 wody ( 73% ujętej w województwie), z czego aż 94% pochodziło z ujęć powierzchniowych. Głównymi źródłami poboru wody dla potrzeb przemysłowych są w województwie rzeki: Wisła ( 90%) – zaopatruje głównie energetykę w wodę do celów chłodniczych, przemysł hutniczy i chemiczny, Dunajec ( 4% ) – głównie przemysł chemiczny Soła ( 2% ) – energetyka i przemysł lekki. Dłubnia (1%) – przemysł hutniczy. Pobór wody z ujęć powierzchniowych według zlewni przedstawia rysunek. 30 ujęcia przemysłowe 20 3 [hm /rok 392 40 ujęcia komunalne 25 15 10 Rysunek 7. Pobór wód z ujęć powierzchniowych według zlewni —9— Wisła Wisłoka Dunajec Uszwica Szreniawa Raba Dłubnia Prądnik-Białucha Rudawa Sanka Skawinka Skawa Chechło Soła 0 Przemsza 5 Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Podsumowanie Gospodarka komunalna i przemysł województwa czerpią wodę głównie z rzek: Dunajca, Raby, Soły i Rudawy i dlatego powinny być poddane szczególnej ochronie. Woda rzeki Wisły używana jest do celów chłodniczych. Ogólna ilość wody ujmowanej w roku 2001 przez gospodarkę komunalną w skali województwa jest na poziomie roku 2000. Nastąpiło więc zahamowanie obserwowanego wcześniej spadku ilości wody pobieranej. Gospodarka komunalna ujmuje w 67% wodę powierzchniową. W roku 2001 nastąpił niewielki wzrost udziału (o 1%) wody pochodzącej z ujęć wód podziemnych. W roku 2001 nastąpił znaczny spadek ilości wody powierzchniowej ujmowanej przez przemysł, głównie przez energetykę. Do celów chłodniczych ujęto o ponad 40 hm3 wody mniej niż w roku 2000. Pobór wody do celów chłodniczych ulega co roku znacznym wahaniom i to decyduje o ogólnym poborze wód powierzchniowych w przemyśle. W roku 1999 pobór ten był na poziomie roku 2001. Równocześnie w roku 2001 nastąpił spadek o około 2,7 hm3 ilości wody ujmowanej z ujęć wód podziemnych w przemyśle. 2.2. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych Antropogeniczne zanieczyszczenia wód powierzchniowych pochodzą ze źródeł punktowych i obszarowych. Zanieczyszczenia obszarowe trafiają do wód powierzchniowych z terenu zlewni wraz z wodami opadowymi i roztopowymi. Problem ten jest bardzo złożony i dotąd nie rozwiązany, zależy bowiem od wielu czynników. Typowymi źródłami zanieczyszczeń obszarowych są mineralne i organiczne nawozy stosowane w rolnictwie oraz chemiczna ochrona roślin. Ponadto do wód trafiają ścieki bytowo–gospodarcze z nieskanalizowanych i pozbawionych oczyszczalni wielu obszarów wiejskich. Zanieczyszczenia obszarowe są trudne do oszacowania i kontrolowania, a jednocześnie mają duży zakres oddziaływania na jakość wód powierzchniowych. Zanieczyszczenia punktowe to przede wszystkim ścieki komunalne i przemysłowe. Ścieki komunalne odprowadzane są ze skanalizowanych terenów i powstają w wyniku działalności bytowo–gospodarczej człowieka lub też jest to mieszanina ścieków bytowych ze ściekami przemysłowymi albo wodami opadowymi. Przez ścieki przemysłowe rozumie się ścieki inne niż ścieki bytowe i wody opadowe, odprowadzane z terenów, na których prowadzi się działalność handlową, przemysłową lub składową. Poniżej przedstawiono punktowe źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych. W roku 2001 z terenu województwa małopolskiego odprowadzono do wód powierzchniowych 394,8 hm3 wód pochłodniczych oraz 413 hm3 ścieków wymagających oczyszczenia. W bilansowaniu uwzględniono zakłady, które odprowadziły więcej niż 20 dam3 ścieków rocznie, a ilości ścieków komunalnych podawane są łącznie z wodami opadowymi i infiltracyjnymi. Wody pochłodnicze umownie przyjmuje się jako ścieki nie wymagające oczyszczenia, pod warunkiem, że odprowadzane są do wód powierzchniowych odrębnym systemem kanalizacji i ilości zanieczyszczeń, które niosą nie są większe od ilości zanieczyszczeń w wodach pobranych do celów chłodniczych. Ścieki wymagające oczyszczenia odprowadzone do wód powierzchniowych w roku 2001 to: 215,6 hm3 – ścieków przemysłowych, 197,4 hm3 – ścieków komunalnych (łącznie z wodami opadowymi i infiltracyjnymi). — 10 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Strukturę oczyszczenia w/w ścieków w latach 1999–2001 przedstawia tabela Pochodzenie ścieków I. Ścieki przemysłowe (bez kopalń i zakładów górniczo–hutniczych) II. Kopalnie węgla kamiennego i zakłady górniczo– hutnicze W tym wody dołowe o podwyższonej mineralizacji Rok Ścieki oczyszczone nieoczy– Ścieki ogómechaniczbiologicz- chemicznie szczone łem nie nie 3 3 hm /rok hm /rok hm3/rok hm3/rok hm3/rok 1999 2000 2001 31,9 27,3 27,2 17,3 12,9 14,7 11,3 11,0 9,9 0,1 0,2 0,1 3,2 3,2 2,5 1999 2000 2001 193,6 195,0 188,4 183,9 185,1 179,8 1,1 0,8 0,6 8,6 9,1 8,0 0,0 0,0 0,0 1999 2000 2001 7,0 8,8 9,1 7,0 8,8 9,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1999 SUMA I +II 2000 2001 III. Ścieki komunalne 1999 Miasto Kraków 2000 2001 1999 Miasto Tarnów 2000 2001 1999 Miasto Nowy Sącz 2000 2001 1999 Powiaty razem 2000 2001 1999 RAZEM 2000 komunalne 2001 1999 SUMA I+II+III 2000 2001 1999 [%] 2000 2001 225,5 222,3 215,6 201,2 198,0 194,5 12,4 11,8 10,5 8,7 9,3 8,1 3,2 3,2 2,5 98,9 93,0 94,1 19,2 17,4 16,1 11,1 10,1 9,4 73,8 72,5 77,8 203,0 193,0 197,4 428,5 415,3 413,0 40,1 41,5 51,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2,6 1,8 1,6 42,7 43,3 52,7 243,9 241,3 247,2 57 58 60 11,8 19,7 20,5 19,2 17,4 16,1 10,6 10,0 9,3 69,8 70,4 76,0 111,7 117,5 121,9 124,1 129,3 132,4 29 31 32 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 8,7 9,3 8,1 2 2 2 47,0 31,8 22,5 0,0 0,0 0,0 0,2 0,1 0,1 1,4 0,3 0,2 48,6 32,2 22,8 51,8 35,4 25,3 12 9 6 Na uwagę zasługuje fakt, iż około 87% ścieków przemysłowych stanowią wody kopalniane oraz ścieki odprowadzone z kopalń węgla kamiennego i zakładów górniczo–hutniczych. Trafiają one do zlewni górnej Wisły ( Mała Wisła, Przemsza, Chechło, potok Gromiec ). — 11 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Struktura oczyszczenia ścieków przemysłowych nie ulega zasadniczym zmianom w ostatnich latach. W roku 2001 kształtuje się następująco : ścieki oczyszczone ogółem: 98,6%, w tym : · mechanicznie – 90,2 % · biologicznie – 4,9 % · chemicznie – 3,7 % ścieki nieoczyszczone: 1,2 %. Ilość ścieków przemysłowych zmniejszyła się o około 6,7 hm3 w porównaniu do roku 2000. Jest to spowodowane mniejszą ilością wód wypompowanych przez zakłady górniczo– hutnicze. Nieoczyszczone ścieki przemysłowe (w 2001 roku około 2,5 hm3) zostały odprowadzone głównie do następujących zlewni: Dunajec, Serafa, Raba, Wisłoka, Uszwica i Rudawa. Największym źródłem zanieczyszczenia wód powierzchniowych w województwie małopolskim jest gospodarka komunalna, z uwagi na olbrzymi ładunek zanieczyszczeń jaki odprowadza do wód powierzchniowych. W bilansie odprowadzanych zanieczyszczeń miasto Kraków wysuwa się na pierwsze miejsce, gdzie od lat pozostaje do rozwiązania problem pełnego, mechaniczno–biologicznego oczyszczania ścieków komunalnych. Struktura oczyszczenia ścieków komunalnych w województwie w latach 1999–2001 przedstawia się następująco: rok 1999 rok 2000 rok 2001 ścieki oczyszczone ogółem: 76%, 83% 88% w tym: mechanicznie 21% 22% 26% biologicznie 55% 61% 62% ścieki nieoczyszczone: 24 % 17% 12% W roku 2001 obserwuje się wzrost ilości ścieków oczyszczonych głównie mechanicznie i jednocześnie spadek procentowego udziału ścieków nieoczyszczonych. Jest to związane z przeprowadzeniem remontu osadników Dorra na oczyszczalni mechanicznej w Płaszowie i zwiększeniem ich przepustowości w porównaniu do roku poprzedniego. W końcu bieżącego roku rozpocznie się realizacja dawno oczekiwanej inwestycji określanej jako „Rozbudowa i modernizacja Oczyszczalni Ścieków – Płaszów II”. Obejmować będzie modernizację obiektów istniejącej oczyszczalni mechanicznej i ich rozbudowę do potrzebnej przepustowości, budowę obiektów oczyszczalni biologicznej, budowę obiektów gospodarki osadowej oraz obiektów energetycznego wykorzystania gazu. Projekt zakłada między innymi realizację sześciu równoległych ciągów oczyszczania biologicznego, pracujących systemem osadu czynnego. Projektowana przepustowość nowej oczyszczalni wynosi 328 dam3/dobę. Prognozowany termin oddania do eksploatacji jest przewidziany na marzec 2007 roku. Rysunek 8 obrazuje strukturę oczyszczania ścieków komunalnych i przemysłowych w latach 2000 i 2001. Oprócz miasta Krakowa z terenu województwa w roku 2001 bez właściwego oczyszczenia (surowe lub oczyszczone tylko mechanicznie) ścieki komunalne odprowadzono z następujących miast: Maków Podhalański, Piwniczna, Biecz, Grybów, Żabno, część ścieków z Sułkowic, Brzeska i Krościenka nad Dunajcem. — 12 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% ścieki przemysłowe oczyszczone mechanicznie ścieki komunalne: miasto Kraków oczyszczone biologicznie ścieki komunalne: ogółem oczyszczone chemicznie 2001 2000 2001 2000 2001 2000 2001 2000 0% przemysł + gosp. komunalna nieoczyszczone Rysunek 8. Struktura oczyszczania ścieków Poniższa tabela oraz rysunek 9 przedstawiają obciążenie poszczególnych zlewni ściekami przemysłowymi i komunalnymi. Ścieki komunalne Ścieki przemysłowe Zlewnia rzeki hm3/rok hm3/rok 2000 2001 2000 2001 Przemsza 5,1 5,3 179,1 170,9 Soła 3,2 3,2 1,3 1,3 Macocha 2,9 3,5 5,5 5,8 Chechło 8,9 8,2 7,2 7,6 Skawa 10,8 11,8 0,4 0,5 Regulka 0,1 0,0 0,5 0,3 Skawinka 1,9 1,9 0,1 0,4 Sanka 0,1 0,1 1,8 2,1 Rudawa 1,1 1,7 0,2 0,2 Prądnik 0,1 0,2 0,1 0,1 Dłubnia 0,4 0,4 0,1 0,0 Serafa 73,6 73,9 0,6 0,5 Suchy Jar 0,0 0,0 3,7 4,3 Raba 8,9 8,9 0,3 0,3 Szreniawa 1,3 1,4 0,1 0,1 Uszwica 1,4 1,4 0,8 0,8 Dunajec 48,7 49,7 9,6 8,9 Breń 0,8 1,0 0,0 0,0 Wisłoka 2,0 2,0 1,5 1,4 Wisła 21,4 22,4 9,4 9,9 Czarna Orawa 0,2 0,2 0,0 0,0 — 13 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 15 170,9 73,9 49,7 22,4 3 hm /rok 10 ścieki komunalne Czarna Orawa Wisła Wisłoka Breń Dunajec Uszwica Szreniawa Raba Suchy Jar Serafa Dłubnia Prądnik Rudawa Sanka Skawinka Regulka Chechło Macocha Soła Przemsza 0 Skawa 5 ścieki przemysłowe Rysunek 9. Ścieki komunalne i przemysłowe odprowadzane do wód powierzchniowych według zlewni Wody pochłodnicze odprowadzane są głownie do rzeki Skawinki (389,4 hm3), Przemszy (1,4 hm3) oraz Wisły (4,0 hm3). Spośród istniejących oczyszczalni gminnych wiele nie jest w pełni wykorzystanych z powodu braku infrastruktury technicznej (kolektory kanalizacyjne, przepompownie), umożliwiającej doprowadzenie ścieków na oczyszczalnie. Zbyt małe obciążenie często jest przyczyną złej pracy tych oczyszczalni. Rysunek 4 przedstawia [w %] ludność obsługiwaną przez oczyszczalnie ścieków w powiatach (dane za rok 2001 według Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie). Najlepiej pod tym względem jest w powiatach: oświęcimskim, olkuskim i tatrzańskim, a najgorzej w powiatach suskim i tarnowskim. Budowa sieci kanalizacyjnej jest pilnym zadaniem dla wielu gmin. W poniższej tabeli zestawiono największe, funkcjonujące na terenie województwa małopolskiego, oczyszczalnie komunalne, ich przepustowość projektowaną i rzeczywistą za rok 2001. — 14 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 22.7% 48.3% 25.1% 19.3% 22.7% 34.6% 55.7% 19.8% 35.3% 18.2% 28.1% 15.8% 21.8% 13.9% 19.6% 36.0% 22.0% 42.0% % 0 do 20 20 do 30 powyżej 30 48.7% Rysunek 10. Ludność powiatów [w %] obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków Miejskie i gminne oczyszczalnie komunalne na terenie województwa małopolskiego stan na 31.12.2001 roku według powiatów: Miejscowość Gmina Odbiornik Zlewnia Q projekt. m3/d Q rzecz. Typ ok. m3/d 132000 140000 Kraków Płaszów MIASTO KRAKÓW Drwina Kraków Serafa Długa Drwina Kraków Serafa Długa Kraków Kujawy Kraków 70000 Kraków Płaszów Kraków Bielany Skotniki Kostrze Sidzina Zesławice ul. Białoporądnicka Nowy Sącz Nowy Sącz Wisła Wisła 1000 Kraków Wisła Wisła 135 Kraków rów meliorac. p. Kostrzecki 325 Kraków p.Kostrzecki Wisła 141 Kraków rów meliorac. Sidzinka 157 Kraków p.Luborzycki Dłubnia 150 Kraków Białucha Wisła 100 MIASTO NOWY SĄCZ Nowy Sącz Dunajec Dunajec 42000 Nowy Sącz Dunajec Dunajec 319 — 15 — m bzpub bz54348 pub 190 m-b 447 m-b 186 m-b 160 m-b 123 m-b 90 m-b 1000 25507 m-b 112 m-b Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Miejscowość Tarnów m. Bochnia Łapczyca Damienice Siedlec Chełm Łapanów Chrostowa Łąkta Górna Trzciana Borek Rzezawa Nowy Wiśnicz Lipnica Murowana Lipnica Murowana m. Brzesko Sterkowiec Maszkienice Wola Dębińska Łysa Góra Dębno Gnojnik Szczurowa Jurków Złota Gmina Odbiornik Zlewnia MIASTO TARNÓW Biała Tarnów Dunajec Tarnowska POWIAT BOCHEŃSKI Bochnia Raba Raba Bochnia p. Łapczycki Raba Bochnia Raba Raba Bochnia Raba Raba Bochnia Raba Raba Łapanów Stradomka Raba Łapanów Stradomka Raba Zegocina p. Sanka Raba Trzciana p. Sanka Raba Rzezawa p. Okulicki Wisła Rzezawa Gróbka Wisła Nowy Wiśnicz LeksandrówUszwica ka Lipnica p. Górzanka Uszwica Murowana Lipnica Uszwica Uszwica Murowana POWIAT BRZESKI Brzesko Uszwica Uszwica Brzesko Uszwica Uszwica Dębno rów meliorac. Uszwica p. NiedźDębno Uszwica wiedź Debno Kisielina Wisła p. NiedźDebno Uszwica wiedź Gnojnik Uszwica Uszwica Szczurowa p. Przyrowica Wisła Czchów Dunajec Dunajec Zelina Czchów Dunajec Biskupska POWIAT CHRZANOWSKI Q projekt. m3/d Q rzecz. Typ ok. m3/d 68700 bz47590 pub 9117 220 190 220 13 315 34 800 40 190 50 4400 100 88 ~10 ~6 190 21 512 20 93 44 m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b 400 230 m-b 50 24 m-b 60 26 m-b 20000 600 258 4990 38 123 m-b m-b m-b 250 60 m-b 50 50 m-b 30 14 m-b 300 150 300 63 44 175 m-b m-b m-b 50 41 m-b Chrzanów Chrzanów Chechło Wisła 35000 Libiąż A Libiąż B Libiąż Libiąż k. Matylda p. Gromiec Przemsza Wisła 5200 2475 Trzebinia Trzebinia Kozi Bród Przemsza 5241 bz22470 pub 1600 m-b 1120 m-b bz1660 pub 2500 2220 m-b 198 63 m-b 313 300 350 104 60 216 m-b m-b m-b m. Dabrowa Tarnowska Nieczajna Górna Olesno Radgoszcz Szczucin POWIAT DĄBROWSKI Dąbrowa Breń Breń Tarnowska Dąbrowa p. Nieczajka Breń Tarnowska Olesno Żabnica Breń Radgoszcz p. Upust Breń Szczucin Wisła Wisła — 16 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Miejscowość Gorlice Biecz Bobowa Wójtowa Moszczenica Klimkówka Sękowa Uście Gorlickie Hańczowa Gładyszów Wysowa Krzeszowice Gmina Odbiornik Zlewnia POWIAT GORLICKI Ropa Ropa Ropa Ropa Biała Bobowa Dunajec Tarnowska potok Lipinki Ropa Libuszanka potok Moszczenica Moszczanka Ropa Zbiornik Ropa Ropa Klimkówka Sekowa p. Sękówka Ropa Uście cofka Zb. Ropa Gorlickie Klimkówka Uście Ropka Ropa Gorlickie Uście potok Ropa Gorlickie Gładyszówka Uście Ropa Ropa Gorlickie POWIAT KRAKOWSKI Krzeszowice Krzeszówka Rudawa Gorlice Biecz Q projekt. m3/d Q rzecz. Typ ok. m3/d 16000 515 4249 277 m-b m 198 110 m-b 125 99 m-b 70 63 m-b 66 10 m-b 63 60 m-b 100 52 m-b 100 32 m-b 50 8 m-b 1325 205 m-b 8000 4280 Skawina Skawina Skawinka Skawinka 7280 4400 Słomniki Skała Przeginia Duchowna Szreniawa Minożka p.Rudno p. Sieprawianka p. Włosanka Szreniawa Dłubnia Wisła 1450 1500 150 900 1100 90 Skawinka 265 90 m-b Włosań Słomniki Skała Czernichów Świątniki Górne Mogilany m-b bzpub m-b m-b m-b Skawinka 200 m-b Lusina Mogilany Wilga Wisła 200 Giebułtów Radwanowice Karniowice Zelków Piekary Wielka Wieś Zabierzów Zabierzów Zabierzów Liszki Prądnik Rudawa Rudawa Rudawa Wisła 300 220 100 150 600 m-b m-b m-b m-b m-b Zielonki Zielonki Wisła 100 80 m-b Bosutów Zielonki Prądnik 50 20 m-b Bosutów Zielonki Prądnik 40 28 m-b Węgrzce Zielonki Prądnik 320 120 m-b Pękowice Zielonki p. Sudoł p. b. nazwy p. Kobylański p. Kluczwoda Sanka PrądnikBiałucha p. Sudoł Dominikański p. Sudoł Dominikański p. Sudoł Dominikański PrądnikBiałucha 75 rozruch 40 55 70 30 200 Wisła 40 27 m-b Swiątniki Górne — 17 — m-b Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Miejscowość Gmina Odbiornik Zlewnia Q projekt. m3/d POWIAT LIMANOWSKI Dobra Łososina Dunajec 251 Kamienica Szczawa Kamienica Dunajec 300 Szczawska Laskowa Laskowa Łososina Dunajec 100 Ujanowice Laskowa Łososina Dunajec 50 Limanowa Limanowa Łososina Dunajec 3872 Męcina Limanowa p. Smolnik Dunajec 150 Stara Wieś Limanowa p. Starowiejski Łososina 90 Łukowica Łukowica p. Łukowica Dunajec 80 Świdnik Łukowica p. Łukowica Dunajec 124 Mszana Dolna Mszana Dolna Mszanka Raba 800 POWIAT MIECHOWSKI Miechów Miechów p. Cichy Szreniawa 4500 Charsznica Charsznica Uniejówka Pilica 1107 Potok od Książ Wielki Książ Wielki Nidzica 134 Konaszówki POWIAT MYŚLENICKI Myślenice Myślenice Raba Wisła 7000 Myślenice Myślenice Raba Wisła 11000 Dobczyce Dobczyce Raba Wisła 1600 Sułkowice Sułkowice Skawinka Wisła 200 p. PrzywodRaciechowice Raciechowice Krzyworzeka 250 nica Wiśniowa Wiśniowa Krzyworzeka Raba 120 POWIAT NOWOSĄDECKI p. BiczyChełmiec Chełmiec Dunajec 440 czanka Mała Wieś Chełmiec Dunajec Dunajec 640 Gródek Gródek n/Dunajcem n/Dunajcem J. Rożnowskie Dunajec 213 Gródek Rożnów Dunajec Dunajec 100 n/Dunajcem Grybów - Osiedle na Biała Grybów Dunajec 160 „RÓWNIACH” Tarnowska (XXX-lecia) Dobra Grybów Oś. XV-lecia Grybów Przedmieście Krynica-Powrożnik Jazowsko Łącko Q rzecz. Typ ok. m3/d 92 m-b 120 m-b 64 32 2207 85 60 77 16 526 m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b 1320 500 m-b m-b 45 m-b 5350 3652 1260 220 m-b m m-b m-b 50 m-b 120 m-b 242 m-b 15 m-b 111 m-b 49 m-b 106 m-b Grybów Biała Tarnowska Dunajec 100 32 m Grybów p. Strzylawka 50 28 m-b Kryniczanka Dunajec Dunajec 14000 60 960 J. Rożnowskie Dunajec 204 74 m-b Muszyna Krynica Łącko Łącko Łososina Dolna Muszyna Biała Tarnowska Poprad Dunajec Dunajec Poprad 4150 2800 m-b Łomnica Piwniczna Poprad 98 24 m-b Piwniczna Rytro Piwniczna Rytro Poprad p. Łomniczanka Poprad Poprad Poprad Poprad 3015 50 193 28 m m-b Tęgoborze — 18 — 10104 m-b 20 m-b 240 m-b Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Miejscowość Gmina Odbiornik Zlewnia Q projekt. m3/d Typ Stary Sącz Stary Sącz Stary Sącz Stary Sącz Dunajec Dunajec Stary Sącz p.Moszczenicki Dunajec Stary Sącz rów meliorac. Poprad POWIAT NOWOTARSKI Nowy Targ Nowy Targ Dunajec Wisła 21000 Rabka Rabka Raba Wisła 8700 Szczawnica Szczawnica Dunajec Wisła 3030 Szczawnica Raba Wyżna p.Grajcarek Raba Dunajec Dunajec 40 200 Lipniczanka Zb. Orawski 500 260 m-b Krościenko n/Dunajcem Szczawnica Raba Wyżna Lipnica Wielka Krościenko n/Dunajcem Dunajec Wisła 770 150 m-b Jabłonka Jabłonka Czarna Orawa Zb. Orawski 182 180 m-b Czarna Orawa Nowy Targ Dunajec Wisła Nowy Targ Dunajec Wisła Czorsztyn p. Wronie Dunajec Czorsztyn Dunajec Wisła KluszkoZbiornik Czorsztyn wianka Czorsztyński Zbiornik Czorsztyn p.Limierzysko Czorsztyński Łapsze Niżne p.Cygański Białka Łapsze Niżne Tatrzańska Dunajec Łapsze Niżne Dunajec Wisła Mały Wielki Szaflary Rogoźnik Rogoźnik POWIAT OLKUSKI Biała Bukowno Przemsza Przemsza Biała Sławków Przemsza Przemsza Biała Wolbrom Centara Przemsza Biała Olkusz Przemsza Przemsza 400 250 m-b 600 255 200 200 380 170 70 104 m-b m-b m-b m-b 400 297 m-b 365 249 m-b 435 197 m-b 75 58 m-b 342 414 m-b 40 30 m-b 1610 755 m-b 600 790 m-b 7378 3270 m-b 9000 6540 m-b 250 rozruch m-b Lipnica Wielka Zubrzyca Dolna Łopuszna Dębno Czorsztyn Sromowce Wyżne Kluszkowce Maniowy Frydman Trybsz Niedzica Maruszyna Bukowno Sławków Wolbrom Olkusz Trzyciąż Jabłonka Trzyciąż p. Zubrzycki Dłubnia Wisła 500 400 50 Q rzecz. ok. m3/d 318 320 23 m-b m-b m-b bz13900 pub 7590 m-b bz2780 pub 34 m-b 35 m-b POWIAT OŚWIECIMSKI Oświęcim Miejsko Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków Brzeszcze Kęty Podolsze Oświęcim miasto Macocha Wisła 53400 25600 m-b Brzeszcze Kęty Zator Wisła Soła Skawa M. Bałtyckie Wisła Wisła 9000 8500 4460 3840 m-b 7800 bzpub 1030* m-b — 19 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Miejscowość Gmina Odbiornik Zlewnia POWIAT PROSZOWICKI Proszowice Szreniawa Wisła Koszyce Szreniawa Wisła Pałecznica Ścieklec Szreniawa Nowe Brzesko Wisła M.Bałtyckie POWIAT SUSKI Sucha BeSucha Beskidzka Skawa Wisła skidzka Jordanów Jordanów Skawa Wisła PodMaków Podhalański Maków Skawa Wisła halański Stryszawa Stryszawa p.Stryszawka Skawa Zawoja Centrum Zawoja Skawica Skawa Zawoja Zawoja Skawica Skawa POWIAT TARNOWSKI Radłów Radłów p. Radłowski Dunajec Biała Tuchów Tuchów Dunajec Tarnowska Biała Rzuchowa Pleśna Dunajec Tarnowska Biała Pleśna Pleśna Dunajec Tarnowska Ciężkowice Ciężkowice p. Ostruszanka Dunajec Biała Bogoniowice Ciężkowice Dunajec Tarnowska Zalasowa Ryglice p. Zalasówka Dunajec Ryglice Ryglice p.Szwedka Dunajec Wierzchosłarów Wierzchosławice Dunajec wice melioracyjny Zakliczyn Zakliczyn Dunajec Dunajec p. OlszoPaleśnica Zakliczyn Dunajec wianka Melsztyn Zakliczyn p. Zelina Dunajec Wojnicz Wojnicz p. Zakrzowski Dunajec Wojnicz Wojnicz p. Zakrzowski Dunajec Wojnicz Wojnicz p. Zakrzowski Dunajec WietrzychoStara Wietrzychowice Dunajec wice Kisielina Szynwałd Skrzyszów Wątok Dunajec Pogórska Wola Skrzyszów p. Chotowski Wisłoka Czarna Stare Żukowice Lisia Góra Wisłoka Tarnowska Czarna Brzozówka Lisia Góra Wisłoka Tarnowska rów Lisia Góra Lisia Góra Breń melioracyjny Łukowa Lisia Góra Żabnica Breń Niedomice Żabno Żabnica Breń Radlna Tarnów p. Radlanka Dunajec Proszowice Włostowice Gruszów Nowe Brzesko — 20 — Q projekt. m3/d Q rzecz. Typ ok. m3/d 2400 313 50 275 1300 166 11 65 m-b m-b m-b m-b 4000 1293 m-b 400 184 m-b 290 149 m 44 47 804 35 16 304 m-b m-b m-b 300 159 m-b 2120 1025 m-b 600 120 m-b 100 30 m-b 150 96 m-b 100 63 m-b 71,5 100 27 63 m-b m-b 50 8 m-b 475 177 m-b 75 18 m-b 4,8 44,4 49,1 150 2,5 21 20 23 m-b m-b m-b m-b 60 30 m-b 120 150 20 50 m-b m-b 173 52 m-b 150 67 m-b 100 52 m-b 100 600 20 50 270 20 m-b m-b m-b Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Miejscowość Gmina Odbiornik Zlewnia Q projekt. m3/d Q rzecz. Typ ok. m3/d POWIAT TATRZAŃSKI Zakopane Łęgi Zakopane Cicha Woda Poroniec 15000 bz11220 pub Zakopane Spyrkówka Zakopane Cicha Woda Poroniec 14000 15444 m-b Czarna Góra Bukowina Tatrzańska Poronin Białka Tatrzańska p. Sichlański Dunajec 735 500 m-b 500 218 m-b 120 31 m-b 56 30 m-b Murzasichle Kośne Hamry Koscielisko Andrychów Inwałd Wadowice Kalwaria Zebrzydowska Brzezinka Lanckorona Poroniec Biały Poronin Poroniec Dunajec Kirowa Kościelisko p.Antałowski Woda POWIAT WADOWICKI Andrychów Wieprzówka Skawa Andrychów p. Stawki Wieprzówka Wadowice Skawa Wisła Kalwaria Z. Cedron Skawinka 43700 116 8430 21733 m-b 63 m-b 8150 m-b 600 515 m-b Brzeznica Bez nazwy Wisła 100 Lanckorona p.Jastrząbka Skawinka 41 POWIAT WIELICKI Niepołomice Niepołomice Wisła Wisła 2600 Gdów Gdów Raba Wisła 600 Stanisławice Kłaj p. Proszówki Raba 100 Kłaj Kłaj Tusznica Raba 100 Szarów Kłaj Tusznica Raba 100 Węgrzce Wielkie Wieliczka p.Węgrzcanka Wisła 200 Węgrzce Wielkie Wieliczka p.Węgrzcanka Wisła 50 Objaśnienia: bzpub – biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów * do lipca 2001, oczyszczalnia zalana w trakcie powodzi 40 10 m-b m-b 1630 200 98 109 51 58 20 m-b m-b m-b m-b m-b m-b m-b Według danych US w Krakowie w roku 2001 na terenie województwa małopolskiego przybyło 393,9 km rozdzielczej sieci wodociągowej oraz 408,8 km sieci kanalizacyjnej. W porównaniu z poprzednimi latami przyrost długości kolektorów kanalizacyjnych jest duży i po raz pierwszy większy niż przyrost sieci wodociągowej. — 21 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Długość sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej ilustruje poniższa tabela. Dane za rok 2000 i 2001– według Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie. A B Długość sieci kanalizacyjnej Długość sieci wodociągowej Wyszczególnienie rozdzielczej[km] [km] 2000 2001 przyrost 2000 2001 Przyrost Województwo Miasta na prawach powiatu: Kraków Nowy Sącz Tarnów Powiaty: Bocheński Brzeski Chrzanowski Dąbrowski Gorlicki Krakowski Limanowski Miechowski Myślenicki Nowosądecki Nowotarski Olkuski Oświęcimski Proszowicki Suski Tarnowski Tatrzański Wadowicki Wielicki 14183,5 14577,4 393,9 4306,8 4715,6 408,8 1433,5 1480,0 46,5 1293,3 1327,1 33,8 1042,5 128,2 262,8 12750,0 458,6 383,2 700,5 828,8 169,3 2128,1 304,0 801,5 530,4 483,5 618,2 742,4 830,7 626,9 164,1 965,8 260,8 929,7 823,5 1073,4 137,6 269,0 13097,4 474,5 396,2 702,1 870,0 169,3 2172,6 336,7 816,4 560,4 502,7 623,7 743,1 838,4 630,5 168,6 991,6 265,1 957,3 878,2 30,9 9,4 6,2 347,4 15,9 13,0 1,6 41,2 0,0 44,5 32,7 14,9 30,0 19,2 5,5 0,7 7,7 3,6 4,5 25,8 4,3 27,6 54,7 946,7 135,6 211,0 3013,5 127,0 80,5 209,1 56,2 168,3 271,4 127,1 45,8 108,9 235,1 421,7 102,3 212,4 38,5 49,2 216,0 183,4 235,3 125,3 975,5 139,5 212,1 3388,5 131,6 97,4 211,5 67,5 176,3 319,4 129,7 48,0 169,0 249,5 437,5 102,3 212,9 52,3 50,6 307,6 230,0 245,2 150,2 28,8 3,9 1,1 375,0 4,6 16,9 2,4 11,3 8,0 48,0 2,6 2,2 60,1 14,4 15,8 0,0 0,5 13,8 1,4 91,6 46,6 9,9 24,9 3. Odpady Przyjęta przez Sejm 23 sierpnia 2001 r. „II Polityka Ekologiczna Państwa” stanowi, że gospodarka odpadami, jako specyficzna dziedzina ochrony środowiska, winna być traktowana priorytetowo zarówno ze względów ekologicznych, jak i ekonomicznych, bowiem: odpady stanowią źródło zanieczyszczenia wszystkich elementów środowiska – wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i gruntu, powietrza, przedsięwzięcia podejmowane w tym obszarze – jak w żadnej innej dziedzinie – poza likwidacją zagrożeń, mogą przynieść wymierne korzyści materialne wynikające z racjonalnego gospodarowania odpadami poprzez m.in. odzysk surowców i materiałów, wykorzystanie energii, a także możliwości tworzenia rynku surowcowo–materiałowego. Celem nadrzędnym polityki w zakresie gospodarowania odpadami jest: zapobieganie powstawaniu odpadów poprzez rozwiązywanie problemu odpadów „u źródła”, odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, — 22 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych. Warunkiem realizacji tego celu jest: zmniejszenie materiało– i energochłonności produkcji poprzez stosowanie „czystych technologii”, wykorzystywanie alternatywnych, odnawialnych źródeł energii, stosowanie analizy pełnego „cyklu życia” produktu tj. produkcji, transportu, opakowania, użytkowania, możliwości ponownego wykorzystania, unieszkodliwiania. Wprowadzenie w życie postanowień II Polityki Ekologicznej wiąże się z wprowadzeniem licznych zmian, a co za tym idzie koniecznością ponoszenia znaczących nakładów finansowych. Według danych statystycznych GUS za rok 2000 województwo małopolskie plasuje się: na trzecim miejscu w Polsce (po śląskim i dolnośląskim) pod względem ilości wytworzonych odpadów, z udziałem 8,0% ogółem wytworzonej ilości odpadów, na pierwszym miejscu pod względem ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych, które stanowiły 54,4% wszystkich odpadów niebezpiecznych wytworzonych w Polsce. W tym samym czasie tj.w roku 2000 nakłady inwestycyjne w zakresie gospodarki odpadami przedstawiały się w województwie następująco: woj. Polska małopolskie % nakładów inwestycyjnych na ochronę środowiska ogółem 8,9% 13,7% Zapobieganie zanieczyszczeniom 2,2% 0,0% – z tego: nowe techniki i technologie mało– i bezodpadowe 50,3% 0,0% Zbieranie odpadów i ich transport 19,9% 3,4% – z tego: selektywne zbieranie odpadów 15,5% 4,2% Unieszkodliwianie i usuwanie odpadów niebezpiecznych 16,6% 12,1% – w tym: spalanie 24,5% 21,3% składowanie 72,1% 77,1% inne metody unieszkodliwiania 3,4% 1,6% Unieszkodliwianie i usuwanie odpadów innych niż niebez46,9% 76,0% pieczne – w tym: 5,2% 0,2% spalanie 62,0% 47,4% składowanie 32,8% 52,4% inne metody unieszkodliwiania Recykling i wykorzystanie odpadów 7,2% 3,0% W roku 2001 w województwie małopolskim powstało łącznie 9758,9 tys. Mg odpadów, w tym: · 93,1 % to odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, · 6,9 % stanowiły odpady komunalne. Oznacza to, że: na każdy 1 km2 powierzchni województwa przypada 644,4 Mg odpadów, w tym: 600,1 Mg odpadów wytworzonych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i 44,3 Mg odpadów komunalnych, na każdego mieszkańca województwa przypada 3,0 Mg odpadów, w tym 2,8 Mg odpadów wytworzonych w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i 0,2 Mg odpadów komunalnych. — 23 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 59,4 60 40 25,3 30 0,023 18 19 0,08 1,51 17 2,47 0,49 0,14 08 0,0005 07 0,023 06 0,77 0,2 05 0,78 4,9 04 0,005 2,3 03 0,007 0,1 10 0,37 20 1,15 udział grup odpadów [%] 50 0 01 02 09 10 11 12 13 14 15 16 20 grupa odpadów Rysunek 11. Struktura odpadów wytworzonych według grup odpadów 3.1. Odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej W roku 2001 podmioty działające na obszarze województwa wytworzyły w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej łącznie ok.9088,3 tys.Mg odpadów, w tym: odpady niebezpieczne – tj. odpady, które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny, inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska – stanowiły 7,9% tj. 719,9 tys. Mg, inne niż niebezpieczne – 92,1% tj. 8369,4 tys Mg. W stosunku do roku 2000, ilość odpadów wytworzonych ogółem zmniejszyła się o 10,1%, i równocześnie o 0,7% zmniejszył się udział odpadów niebezpiecznych w ogólnym strumieniu odpadów, przy czym: spadek ilości odpadów wytworzonych odnotowano głównie w sektorze przemysłowym gospodarki województwa, w sektorze komunalnym (elektrociepłownie, oczyszczalnie ścieków) w omawianym okresie bilansowym obserwowano wzrost ilości wytwarzanych odpadów. Największe spadki ilości odpadów, w granicach 150 tys. – 270 tys. Mg dotyczyły: odpadów z wydobywania rud metali, odpadów z hutnictwa żelaza i stali, odpadów z procesów termicznej przeróbki węgla. Odnotowane tendencje spadkowe nie miały jednak wpływu na strukturę grupową odpadów wytworzonych i podobnie jak w latach poprzednich, o globalnym bilansie odpadów, tak niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne, decydowały ilości wytworzone w procesach wydobywania minerałów, przeróbki rud metali, produkcji stali, żeliwa, stopów żelaza, metali nieżelaznych oraz energetycznego spalania paliw. Strukturę odpadów wytworzonych w roku 2001 przedstawiono na rysunku 11, a dane o odpadach wytworzonych w największych ilościach przedstawia tabela. — 24 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Odpady wytworzone w roku 2001 w największych ilościach Grupa Podgrupa 0103 – odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki rud metali (odpady z poflotacyjnego wzbogacania rud metali) 0104 – odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych, nie zawierających rud metali (odpady przeróbcze ze wzbogacania węgla, skruszone skały) 1001 – odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw (mieszanki popiołowo–żużlowe z mokrego odprowadzania odpa10 dów paleniskowych popioły lotne z węgla kaodpady nieorganiczne miennego, żużle) z procesów termicznych 1002 – odpady z hutnictwa żelaza i stali (żużle z procesów wytapiania – wielkopiecowe, stalownicze, zgary z hutnictwa żelaza) 0602 – odpadowe roztwory alkaliczne (woda amoniakalna) 06 0606 – odpady z chemicznych procesów produkodpady z produkcji, przygoto- cji i przetwórstwa siarki oraz procesów odsiarczania wania obrotu i stosowania 0611 – odpady z produkcji pigmentów oraz zmętzwiązków nieorganicznych niaczy nieorganicznych (odpady z produkcji związków chromu) 1908 – odpady z oczyszczalni ścieków nie wy19 specyfikowane inaczej (osady z oczyszczania odpady z urządzeń do likwida- ścieków komunalnych, osady z oczyszczania ścieków przemysłowych) cji i neutralizacji odpadów 1907 – odcieki ze składowisk oraz oczyszczania ścieków 1909 – odpady z uzdatniania wody pitnej i gospodarki wodnej i przemysłowej 01 odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobyciu i wzbogacaniu rud oraz innych surowców mineralnych 05 odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz wysokotemperaturowej przeróbki węgla 17 odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych 02 odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, rybołówstwa, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności 11 odpady nieorganiczne z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych Razem: Udział grupy w ilości odpadów wytworzonych ogółem 59,4% 25,3% 4,9% 2,5% 0506 – odpady z procesów termicznej przeróbki węgla (odpady ciekłe zawierające fenole, smoła koksownicza) 2,3% 1704 – odpady i złomy metaliczne oraz stopów metali (żelazo i stal) 1701 – odpady materiałów i elementów budowlanych oraz drogowych (odpady betonu i gruz betonowy) 1,5% 0205 – odpady z przemysłu mleczarskiego 0207 – odpady z produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych (wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary) 1,2% 1102 – odpady i szlamy z hydrometalurgii metali nieżelaznych (szlamy z hydrometalurgii cynku) 1101 – odpady ciekłe i szlamy z obróbki i powlekania metali (tj. procesów galwanicznych, cynkowania, wytrawiania, fosforanowania oraz alkalicznego odtłuszczania, zużyte kwaśne kąpiele trawiące) 0,8% 97,9% — 25 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku W stosunku do roku 2000, mimo spadku ilości w ogólnym strumieniu odpadów wzrósł udział odpadów tj.: powstających przy poszukiwaniu, wydobyciu i wzbogacaniu rud oraz innych surowców mineralnych, oraz z produkcji, przygotowania i stosowania zwiazków nieorganicznych, z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej, zmniejszył się natomiast udział odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych. Jak wynika z prowadzonego przez WIOŚ monitoringu odpadów, głównymi źródłami odpadów w województwie małopolskim są: hutnictwo, przemysł wydobywczy, przemysł metalurgiczny, energetyka, przemysł chemiczny, sektor komunalny, przemysł spożywczy. Jakkolwiek wśród wytwórców odpadów najliczniejszą grupę stanowią jednostki wytwarzające do 1 tys. Mg odpadów, to główny strumień (90,2%) pochodzi z jednostek wytwarzających powyżej 100 tys. Mg odpadów rocznie. Jednostki wytwarzające największe ilości odpadów wraz z ich udziałem w strumieniu odpadów wytwarzanych ogółem w województwie zawiera tabela, a strukturę wytwórców odpadów przedstawiono na rysunkach 12 i 13. Udział w ilości odpaNazwa jednostki dów wytworzonych w 2001 r. Zakłady Górniczo–Hutnicze „Bolesław” w Bukownie 26,3% Huta im.Tadeusza Sendzimira S.A. w Krakowie 19,7% „Trzebionka” Zakłady Górnicze S.A. w Trzebini 15,8% Kopalnia Węgla Kamiennego „Janina” w Libiążu – NSW S.A. 9,3% Kopalnia Węgla Kamiennego „Brzeszcze” NSW S.A. w Brzesz8,3% czach Elektrownia „Siersza” S.A. – Południowy Koncern Energetyczny 3,2% S.A.w Jaworznie Elektrociepłownia „Kraków” S.A. w Krakowie 2,7% Elektrownia „Skawina” w Skawinie 2,0% Zakłady Azotowe „Tarnów” S.A. w Tarnowie–Mościcach 1,7% Firma Chemiczna „Dwory” S.A. w Oświęcimiu 1,2% Udział łączny 90,2% Analiza struktury wytwórców, tak odpadów niebezpiecznych jak i odpadów ogółem, wskazuje na znaczne rozdrobnienie strumienia odpadów. Biorąc pod uwagę udział grup wytwórców w ilościach wytwarzanych odpadów stwierdzić należy, że ograniczenie ilości odpadów jest ściśle uwarunkowane podjęciem działań w tym zakresie przez największych wytwórców odpadów w województwie. — 26 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 500-1000 Mg 9,1% 100-500 Mg 24,6% 1-5 tys. Mg 14,0% 5-10 tys.Mg 3,2% 10-50 tys.Mg 2,9% 50-100 tys.Mg 0,4% 50-100 Mg 11,6% 0-10 Mg 14,3% 100-500 tys.Mg 0,9% 500 tys.-1 mln Mg 0,4% 1-3 mln Mg 0,5% ilość odpadów wytworzonych przez wytwórców z grupy (100tys.-3mln Mg) stanowi ok.90,2% odpadów w całym strumieniu wytworzonym w 2001 roku 10-50 Mg 18,3% Rysunek 12. Struktura wytwórców odpadów ogółem według ilości wytworzonych odpadów 10-50 Mg 15,7% 5-10 Mg 12,1% 50-100 Mg 5,5% 100-500 Mg 5,0% 500-1000 Mg 0,3% 1-5 Mg 26,8% 1-5 tys.Mg 0,8% 10-50 tys.Mg 0,5% 0,5-1 Mg 10,5% 0-0,1 Mg 7,6% 50-100 tys.Mg 0,3% 500 tys.-600tys.Mg 0,3% ilość odpadów wytworzonych przez wytwórców z grupy (0,5tys.-600tys. Mg) stanowi ok.98,6% odpadów w całym strumieniu wytworzonym w 2001 roku 0,1-0,5 Mg 14,7% Rysunek 13. Struktura wytwórców odpadów niebezpiecznych według ilości wytworzonych odpadów Odpady niebezpieczne W roku 2001, w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, powstało łącznie 719,9 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Głównymi wytwórcami odpadów niebezpiecznych są: hutnictwo, przemysł chemiczny, przemysł metalurgiczny. W porównaniu z rokiem 2000 ilość odpadów niebezpiecznych zmniejszyła się o 17,5%. Tak znaczący spadek jest wynikiem zmniejszenia o około 150 tys. Mg ilości odpadów — 27 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku z procesów termicznej przeróbki węgla (m.in. smoły koksowniczej, odpadów zawierających fenole) wytwarzanych przez Hutę im. Tadeusza Sendzimira w Krakowie. Strukturę odpadów niebezpiecznych wytworzonych w roku 2001 przedstawiono na rysunku 14, natomiast odpady niebezpieczne wytworzone w największych ilościach zawiera tabela. Odpady niebezpieczne wytworzone w roku 2001 w największych ilościach Udział grupy w ilości odpadów niebezpiecznych Grupa Podgrupa wytworzonych ogółem 06 0602 – odpadowe roztwory alkaliczne odpady z produkcji, przygoto- (woda amoniakalna) wania obrotu i stosowania związków nieorganicznych 0601 – odpadowe roztwory kwaśne 50,3% 05 odpady z przeróbki ropy naf- 0506 – odpady z procesów termicznej przeróbki węgla towej, oczyszczania gazu ziemnego oraz wysokotempe- (odpady ciekłe zawierające fenole) raturowej przeróbki węgla 27,5% 11 odpady nieorganiczne z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 1102 – odpady i szlamy z hydrometalurgii metali nieżelaznych (szlamy z hydrometalurgii cynku) 1101 – odpady ciekłe i szlamy z obróbki i powlekania metali (kwaśne kąpiele trawiące) 9,8% 19 odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej 1902 – odpady z fizykochemicznej obróbki odpadów przemysłowych (szlamy wodorotlenków metali i inne szlamy po wytrącaniu metali z roztworów) 1907 – odcieki ze składowisk 9,1% 07 odpady z przemysłu syntezy organicznej 0701 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania podstawowych produktów przemysłu syntezy organicznej (pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne) 1,9% Razem: 98,6% W stosunku do roku 2000 w strumieniu odpadów niebezpiecznych wzrósł udział odpadów: z produkcji, przygotowania i stosowania związków nieorganicznych, z przygotowania powierzchni i powlekania metali oraz z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych, zmniejszył się natomiast udział odpadów: z wysokotemperaturowej przeróbki węgla. — 28 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 50,3 27,5 40 30 0,002 9,1 0,2 0,15 0,13 0,006 0,29 0,47 0,06 1,94 0,01 10 0,024 9,8 20 0,0008 udział grup odpadów niebezpiecznych [%] 50 0 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 16 17 18 19 20 grupa odpadów Rysunek 14. Struktura odpadów niebezpiecznych według grup odpadów Porządkowanie gospodarki ściekowej w miastach i wsiach, przynoszące pozytywne rezultaty w zakresie ochrony wód powierzchniowych, skutkuje równocześnie wzrostem ilości osadów ściekowych powstających w procesach oczyszczania ścieków. W roku 2001 w oczyszczalniach województwa małopolskiego powstało łącznie 152,6 tys.Mg osadów, co w strumieniu odpadów wytworzonych ogółem stanowi 1,7%. Z wytworzonej ilości 51,1 tys.Mg tj. 33,5% pochodzi z oczyszczania ścieków przemysłowych, a 101,5 tys.Mg tj. 66,5% – z oczyszczania ścieków komunalnych. W strukturze osadów przemysłowych: · 83,4% stanowią osady z oczyszczania ścieków przemysłowych w zakładowych oczyszczalniach ścieków, · 16,3% – osady poneutralizacyjne, · 0,3% – mieszaniny tłuszczów zaliczane do odpadów niebezpiecznych. Z ogólnej ilości wytworzonych osadów komunalnych – 60% pochodzi z trzech miast województwa: Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza. W strukturze osady ustabilizowane stanowią 49,2%. W roku 2001 z ogólnej ilości wytworzonych osadów: · wykorzystano – 54,0 tys. Mg tj. 35,4%, · unieszkodliwiono – 8,1 tys. Mg tj. 5,3%, · składowano – 88,5 tys. Mg tj. 58,1%, · czasowo gromadzono na terenach oczyszczalni – 1,8 tys. Mg tj. 1,2%. Osady wykorzystywano głównie do rekultywacji wysypisk, wypełnienia i rekultywacji wyrobisk pokopalnianych, a na terenach wiejskich – do nawożenia nieużytków. Osady składowane na składowiskach stanowią 8,0% odpadów składowanych ogółem. W ilości osadów składowanych : · 21,6% stanowiły ustabilizowane osady z oczyszczania ścieków komunalnych, — 29 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku · 35,4% – nieustabilizowane osady z oczyszczania ścieków komunalnych, · 29,9% – osady z oczyszczania ścieków przemysłowych, · 6,8% – osady poneutralizacyjne z oczyszczania ścieków przemysłowych, · 0,2% – odpady niebezpieczne tj. mieszaniny tłuszczów. Strukturę osadów ściekowych wytworzonych w roku 2001 oraz sposób postępowania z nimi przedstawiono na rysunku 15. przetwórstwo rolno-spoż. przemysł 6,1% skórzany 7,9% przemysł 35,4 osady z oczyszczania ścieków przemysłowych składowane 5,3 komunalne 66,5% tymczasowo składowane pozostałe gałęzie przemysłu 65,3% unieszkodliwione przemysłowe 33,5% osady ściekowe ogółem wykorzystane chemiczny 20,7% 1,2 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 58,1 [%] 100 55,3 63,9 składowane unieszkodliwione 1,25 7,4 34,8 35,6 wykorzystane tymczasowo 0,05 składowane 1,7 33,5 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 wytworzone ogółem [%] 66,5 osady z oczyszczania ścieków komunalnych Rysunek 15. Gospodarka osadami ściekowymi Realizacją jednego z celów Polityki Ekologicznej jakim jest odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, jest m.in. gospodarka odpadami opakowaniowymi. Opakowaniami – w rozumieniu ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. nr 63/2001 poz.638) – są wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych. Przez odpady opakowaniowe rozumie się wszystkie opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady – w rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie produkcji opakowań. — 30 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Przedstawione poniżej dane dotyczą odpadów opakowaniowych wytworzonych w jednostkach wytwórczych, usługowych, placówkach służby zdrowia. Nie uwzględniono ilości powstających w placówkach handlowych, gdyż odpady opakowaniowe pochodzące z tego źródła w znaczącej większości trafiały w roku 2001 do strumienia odpadów komunalnych. W roku 2001 podmioty gospodarcze działające na terenie województwa wytworzyły 12,2 tys. Mg odpadów opakowań, z czego największe ilości stanowiły papier, drewno i tworzywa sztuczne. Z wytworzonej ilości wykorzystano 11,7 tys. Mg tj. 95,5% składowano zaś 0,44 tys. Mg tj. 3,6%. Wskaźniki wykorzystania poszczególnych rodzajów odpadów opakowań przedstawiały się następująco: papier – 99,1%, tworzywa sztuczne – 92,9%, drewno – 98,9%, metale – 99,9%, różne materiały – 26,4%, opakowania zmieszane – 92,2%, szkło – 95,5%. Sposób wykorzystania odpadów był zróżnicowany, i tak: papier, szkło, metale i opakowania zmieszane przekazywano uprawnionym jednostkom zajmującym się zbiórką i zagospodarowaniem odpadów, tworzywa sztuczne przekazywano jednostkom przetwarzającym te tworzywa, drewno przekazywano głównie odbiorcom indywidualnym (osobom fizycznym). Wśród odpadów składowanych, ponad połowę stanowiły odpady opakowań z różnych materiałów. Strukturę odpadów opakowaniowych i sposób postępowania z nimi przedstawiono na rysunku 16. [%] szkło 9,0% 100 różne materiały 3,1% 95,5 zmieszane 0,3% 80 papier 42,4% metale 10,9% 60 40 Rysunek 16. Gospodarka odpadami opakowaniowymi — 31 — 3,6 składowane 0,2 unieszkodliwiane wykorzystane 0 tymczasowo składowane tworzywa sztuczne 14,6% 0,71 20 drewno 19,6% Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 3.2. Postępowanie z odpadami powstającymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej Odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec lub ograniczyć ich ilości, bez względu na stopień ich szkodliwości, winny być w pierwszej kolejności wykorzystywane lub unieszkodliwiane w sposób bezpieczny dla środowiska. Ostatecznością winno być unieszkodliwianie poprzez składowanie odpadów na składowiskach. W województwie małopolskim z ilości odpadów wytworzonych ogółem: wykorzystano 78,2% tj. 7106,1 Mg, unieszkodliwiono 7,4% tj. 670,8 Mg, tymczasowo składowano 2,2% tj.199,0 Mg, składowano na składowiskach 12,2% tj.1112,4 Mg. W porównaniu z rokiem 2000: o 5,2% wzrósł odsetek odpadów wykorzystanych gospodarczo, zmniejszył się udział procentowy odpadów składowanych na składowiskach (o 2,1%) i tymczasowo składowanych (o 2,6%). Sposób postępowania z odpadami w województwie przedstawiono w tabeli i na rysunku 17. Postępowanie z odpadami powstałymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej w województwie małopolskim w roku 2001 Odpady Sposób postępowania Ilość składowane wytwotymczasowo na składowiwykorzystane unieszkodlirzona wiane składowane skach Wytworzone ogółem 9088,3 Niebezpieczne 719,9 Inne niż niebezpieczne 8368,4 7 106,1 78,2% 119,0 16,5% 6 987,0 83,5% [tys.Mg] 670,8 7,4 % 597,9 83,1% 72,9 0,9% 199,0 2,2% 0,7 0,1% 198,3 2,4% 1 112,4 12,2% 2,3 0,3% 1 110,1 13,2% Gospodarkę odpadami w województwie małopolskim cechował: wysoki stopień gospodarczego wykorzystania odpadów, niższy od średniej krajowej – wynoszącej 17,8% (dane GUS za rok 2000) – odsetek odpadów składowanych na składowiskach. W porównaniu z rokiem poprzednim: zmniejszył się odsetek odpadów niebezpiecznych wykorzystywanych gospodarczo (o 4,4%), tymczasowo składowanych (o 0,7%) i składowanych na składowiskach (o 0,1%), przy równoczesnym wzroście w takim samym stopniu procentowego udziału (o 5,2%) odpadów unieszkodliwianych, w strumieniu odpadów innych niż niebezpieczne wzrósł odsetek odpadów wykorzystanych gospodarczo (o 4,9%) i unieszkodliwinych (o 0,3%), przy równoczesnym spadku odpadów tymczasowo składowanych (o 2,6%) i składowanych na składowiskach (o 2,1%). — 32 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Odpady wytworzone ogółem odpady niebezpieczne 719 905,9 Mg 7,9% 92,1 % odpady inne niż niebezpieczne 8 368 426,6 Mg Odpady niebezpieczne Odpady wytworzone ogółem unieszkodliwiane 7,4% składowane 0,3% unieszkodliwiane 83,1% składowane 12,2% tymczasowo składowane 0,1% wykorzystane 78,2% tymczasowo składowane 2,2% wykorzystane 16,5% Odpady inne niż niebezpieczne unieszkodliwiane 0,9% składowane 13,2% wykorzystane 83,5% tymczasowo składowane 2,4% Rysunek 17. Sposób postępowania z odpadami Porównawcze zestawienie gospodarki odpadami w latach 2000 i 2001 przestawiono na rysunku 18. — 33 — — 34 — Rysunek 18. Postępowanie z odpadami w latach 2000–2001 składowane tymczasowo składowane unieszkodliwiane wykorzystane wytworzone 15,6% 13,2% 5,2% 2,4% 0,6% 0,9% 78,6% 83,5% 9 234 059,8 [Mg] 8 368 426,6 [Mg] składowane tymczasowo składowane unieszkodliwiane wykorzystane wytworzone Odpady inne niż niebezpieczne 0,3% 0,40% 0,1% 0,80% 16,5% 20,90% 83,1% 77,90% 872 478,9 [Mg] 719 905,9 [Mg] składowane tymczasowo składowane unieszkodliwiane wykorzystane wytworzone 14,3% 12,2% 4,8% 2,2% 7,3% 7,4% 73,6% 78,2% 10 106 538,7 [Mg]] 9088332,5 [Mg] Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Odpady ogółem 2000 2001 Odpady niebezpieczne Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku O obrazie gospodarki odpadami w województwie decyduje sposób postępowania z odpadami decydującymi o wielkości strumienia odpadów. Gospodarkę tymi odpadami w roku 2001 i dla porównania w roku 2000 przedstawia tabela. Postępowanie z odpadami wytwarzanymi w największych ilościach Odpady Grupa Wykorzystane Unieszkodliwio- Tymczasowo skła- Składowane na skłaodpadów ne dowane dowiskach 2000 2001 2000 2001 2000 2001 2000 2001 01 85,2% 88,7% 0 0,02% 0,05% 0,03% 14,75% 11,25% 10 68,2% 78,2% 17,6% 0,01% 0,1% 7,59% 14,1% 14,2% 06 6,2% 5,0% 86,6% 88,5% 0 0,3% 7,5% 6,2% 19 12,1% 23,1% 42,3% 34,6% 1,2% 2,7% 44,4% 39,6% 05 32,2% 25,9% 67,8% 74,1% 0 0 0 0 17 78,9% 70,1% 0,5% 0 1,2% 9,7% 19,5% 20,2% 02 93,4% 82,1% 5,0% 16,6% 0,002% 0 1,6% 1,3% 11 97,7% 97,7% 2,1% 2,2% 0,04 0 0,16% 0,1% Odpady wykorzystane w roku 2001 w największych ilościach prezentuje tabela. % z wyOdpady wykorzystane w roku 2001 w największych ilościach Udział tworzonej w ilości odw roku padów wyilości GruRodzaj odpadu odpadu korzystanych pa w roku 2001 01 10 Odpady z flotacynego wzbogacania rud metali, Odpady przeróbcze ze wzbogacania węgla, inne z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych nie zawierajacych rud metali Odpady ze wstępnej obróbki rud metali Odpady z wydobywania rud metali i minerałów Popioły lotne z węgla kamiennego, żużle, mieszanki popiołowo–żzużlowe z mokrego odprowadzania odpadów Żużle z procesów wytapiania (wielkopiecowe, stalownicze),zgary z hutnictwa żelaza, szlamy z oczyszczania gazów odlotowych Razem: 79,6% 31,6% 97,4% 17,6% 100% 99,8% 12,6% 5,5% 78,4% 13,0% 75,6% 10,2% 90,5% Z ogólnej ilości odpadów kierowanych do unieszkodliwiania 89,1% stanowiły odpady niebezpieczne, a 10,9% odpady inne niż niebezpieczne. Procesy unieszkodliwiania prowadzone były głównie w elektrociepłowniach, spalarniach odpadów medycznych, oczyszczalniach ścieków przy zastosowaniu metod: termicznych: współspalanie w kotłach elektrociepłowni zakładowych, rozkład termiczny odpadów na złożu fluidalnym, fizycznych i chemicznych: zestalanie spoiwem organicznym, mineralizacja, desorpcja, cementowanie, rozdzielanie emulsji olejowo–wodnych metodą elektrolityczno–elektrostatyczną, oczyszczanie mechaniczne lub mechaniczno–biologiczne, zobojętnianie. W największych ilościach unieszkodliwiono: odpadowe roztwory alkaliczne, które stanowiły 50,9% ilości odpadów unieszkodliwionych ogółem, odpady z procesów termicznej przeróbki węgla – 22,9% odpadów unieszkodliwionych, odcieki ze składowisk – 9,4 % odpadów unieszkodliwionych, — 35 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku odpady z przetwórstwa siarki i procesów odsiarczania – 5,2% odpadów unieszkodliwionych, odpadowe roztwory kwaśne – 3,0%, pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne – 1,7% odpadów unieszkodliwionych. Składowanie odpadów, jako jedna z form unieszkodliwiania odpadów: może być stosowane tylko wtedy, jeśli odpadów nie udało się wykorzystać lub unieszkodliwić termicznie, fizycznie lub chemicznie, może się odbywać wyłącznie w miejscu na ten cel wyznaczonym, a w przypadku odpadów niebezpiecznych – na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub wydzielonych częściach innych składowisk jeżeli odpowiadają wszystkim wymogom ochrony życia i zdrowia oraz ochrony środowiska. W roku 2001 jednostki wytwarzające odpady składowały łącznie 1 112,4 tys. Mg, w tym 2,3 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Odpady składowano zarówno na terenie województwa małopolskiego, jak i poza jego terenem, m.in. na składowiskach zlokalizowanych w województwach: łódzkim, śląskim, wielkopolskim, świętokrzyskim i podkarpackim. Na składowiska zlokalizowane poza terenem województwa skierowano łącznie 2,4 tys. Mg odpadów, z czego 0,6 tys. Mg to odpady niebezpieczne. Odpady składowane w największych ilościach przedstawia tabela Udział % Odpady składowane w roku 2001 w największych ilościach w ilości z wytwoodpadów rzonej składowaw roku GruRodzaj odpadu nych ilości pa odpadu 2001 roku 01 Odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych 20,4% 51,6% Mieszanki popiołowo–żużlowe z mokrego odprowadzania 21,5% 22,8% 10 odpadów paleniskowych Odpady z hutnictwa żelaza 6,4% 5,5% 19 Osady ściekowe 54,4% 6,6% Razem: 86,5% Odpady niebezpieczne składowane w największych ilościach 19 Odpady z fizykochemicznej przeróbki odpadów przemysłowych 55,7% 0,2% Postępowanie z odpadami w poszczególnych powiatach województwa małopolskiego Wśród 22 powiatów województwa widoczne jest bardzo duże zróżnicowanie pod względem ilości wytwarzanych odpadów. Jest to ściśle związane z gospodarczym charakterem poszczególnych obszarów oraz lokalizacją największych wytwórców odpadów w województwie. Podobnie jak w latach poprzednich: największe ilości odpadów powstały w powiatach: chrzanowskim, olkuskim, grodzkim krakowskim i oświęcimskim (łącznie 91,3% ogółem wytworzonych odpadów), najmniejsze ilości odpadów wytworzono w powiatach: tatrzańskim, proszowickim i nowotarskim (0,02% ogółem wytworzonych odpadów). Najwięcej odpadów niebezpiecznych w skali województwa wytworzyły jednostki zlokalizowane w powiatach: grodzkim krakowskim, olkuskim i grodzkim tarnowskim (łącznie 98,4% odpadów niebezpiecznych), a najmniej w powiatach: nowosądeckim, nowotarskim i proszowickim (0,007%). Szczegółowe dane liczbowe prezentuje poniższa tabela. Graficznie przedstawiono: gospodarkę odpadami powstającymi w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej w roku 2001 w poszczególnych powiatach – rysunki 19 i 20, zróżnicowanie ilości wytwarzanych odpadów w poszczególnych powiatach: rysunki 21 i 22. — 36 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Odpady [tys. Mg] tymczasowo składowane na wytworzone wykorzystane unieszkodliwione składowane składowiskach O 2333,7 1250,3 628,0 177,5 277,9 m. Kraków N 650,7 70,0 580,2 0,05 0,457 O 49,6 44,6 0,86 0,34 3,8 m. Nowy Sącz N 0,56 0,29 0,24 0 0,03 O 215,0 43,5 15,1 2,4 154,1 m.Tarnów N 12,9 0,48 11,7 0,03 0,63 O 44,3 39,8 1,15 0,7 2,7 Bocheński N 2,5 1,3 1,1 0,03 0,05 O 53,1 51,6 0,04 0,01 1,4 Brzeski N 0,15 0,11 0,04 0 0 O 2654,6 2017,0 3,0 1,9 632,7 Chrzanowski N 3,0 0,7 0,9 0,5 0,9 O 1,4 0,2 0,5 0 0,7 Dąbrowski N 0,04 0,017 0,023 0 0 O 32,2 28,4 1,0 0 2,8 Gorlicki N 0,5 0,2 0,3 0 0 O 259,8 247,6 6,8 1,2 4,2 Krakowski N 0,19 0,11 0,08 0 0 O 14,1 11,0 0,06 0,04 3,0 Limanowski N 0,06 0,06 0 0 0 O 13,0 5,9 7,0 0 0,1 Miechowski N 0,068 0,005 0,062 0,001 0 O 10,7 9,7 0,2 0,2 0,6 Myślenicki N 0,15 0,03 0,11 0 0,01 O 7,6 5,9 0,4 0,07 1,23 Nowosądecki N 0,011 0,011 0 0 0 O 0,95 0,38 0,24 0,01 0,32 Nowotarski N 0,018 0,003 0,008 0,007 0 O 2 415,1 2 404,4 0,30 7,3 3,1 Olkuski N 44,56 44,4 0,04 0,02 0,1 O 897,1 882,4 2,8 0,09 11,8 Oświęcimski N 3,8 1,17 2,55 0,015 0,05 O 0,83 0,58 0,25 0 0,004 Proszowicki N 0,022 0,003 0,019 0 0 O 7,0 5,9 0,1 0 1,0 Suski N 0,17 0,04 0,13 0,001 0 O 17,12 12,4 0,02 4,3 0,4 Tarnowski N 0,038 0,023 0,009 0 0,006 O 0,26 0,11 0,05 0 0,1 Tatrzański N 0,058 0,011 0,044 0 0,003 O 27,3 24,6 0,2 1,6 0,9 Wadowicki N 0,2 0,06 0,126 0,004 0,01 O 12,6 9,8 1,5 0 1,3 Wielicki N 0,19 0,11 0,08 0 0 O – odpady wytworzone w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej ogółem N – odpady niebezpieczne Powiat — 37 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Najwyższy odsetek odpadów wykorzystanych, wynoszący powyżej 95%, zanotowano w powiatach: olkuskim, oświęcimskim, brzeskim, krakowskim, najniższy zaś (do 20%) – w dąbrowskim i grodzkim tarnowskim. Udział procentowy odpadów unieszkodliwianych kształtował się w przedziale od 0,01% w powiecie olkuskim do 53,9% w powiecie miechowskim. Odsetek odpadów składowanych na składowiskach jest znacznie bardziej zróżnicowany i wynosi od 0,1% do 71,1%. Powiaty o najwyższym udziale procentowym odpadów składowanych to: * grodzki tarnowski (71,1%) i dąbrowski, o najniższym zaś: * olkuski, proszowicki i miechowski. Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi jest znacznie bardziej zróżnicowane w skali województwa. I tak: w powiatach: olkuskim i brzeskim odpady niebezpieczne są głównie wykorzystywane, a procentowe wskaźniki wykorzystania odpadów dla tych powiatów wynoszą odpowiednio 99,6% i 73,4%, w pozostałych powiatach odsetek wykorzytywanych odpadów niebezpiecznych waha się od 3,7% w grodzkim tarnowskim do 60,4% w wielickim, najwyższy odsetek unieszkodliwianych odpadów niebezpiecznych odnotowano w powiatach: limanowskim (100%), grodzkim tarnowskim (91,1%), miechowskim (90,9%) i grodzkim krakowskim (89,2%), natomiast najniższy w powiecie olkuskim (0,1%) , odpady niebezpieczne składują jednostki zlokalizowane w 12 spośród 22 powiatów województwa, przy czym: · najwyższy odsetek odpadów składowanych stwierdzono w powiatach: chrzanowskim (30,8%) i tarnowskim (15,1%), najniższy zaś w powiatach: grodzkim krakowskim (0,1%), suskim (0,1%) i olkuskim (0,2%), · w powiatach: bocheńskim, myślenickm, oświęcimskim, tatrzańskim, wadowickim, grodzkim nowosądeckim i grodzkim tarnowskim odsetek odpadów składowanych wynosi od 1,1% do 6,0%, · w powiatach: brzeskim, dąbrowskim, gorlickim, krakowskim, limanowskim, miechowskim, nowosądeckim, nowotarskim, proszowickim, wielickim odpady nie były składowane. — 38 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m.Kraków m.Nowy Sącz m.Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki 0% tymczasowo skł. 20% 40% wykorzystane 60% unieszkodliwione 80% składowane Rysunek 19. Gospodarka odpadami wytworzonymi ogółem według powiatów — 39 — 100% Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku bocheński brzeski chrzanowski dąbrowski gorlicki krakowski limanowski m.Kraków m.Nowy Sącz m.Tarnów miechowski myślenicki nowosądecki nowotarski olkuski oświęcimski proszowicki suski tarnowski tatrzański wadowicki wielicki 0% tymczasowo skł. 20% 40% wykorzystane 60% unieszkodliwione Rysunek 20. Gospodarka odpadami niebezpiecznymi według powiatów — 40 — 80% składowane 100% Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku miechowski olkuski dąbrowski proszowicki krakowski chrzanowski m.Tarnów m.Kraków oświęcimski wielicki bocheński brzeski tarnowski wadowicki Legenda: Odpady wytworzone ogółem [tys.Mg] myślenicki suski 0,9 -1,0 m.Nowy Sącz limanowski 1- 5 5 - 10 gorlicki 10 - 15 15 - 30 nowotarski nowosądecki 30 - 50 50 - 100 200 - 300 500 - 1000 tatrzański 2000 - 3000 Rysunek 21. Odpady wytworzone ogółem według powiatów miechowski olkuski dąbrowski proszowicki krakowski chrzanowski m.Tarnów m.Kraków oświęcimski wielicki wadowicki brzeski tarnowski bocheński myślenicki Legenda: Odpady niebezpieczne [tys.Mg] suski limanowski m.Nowy Sącz gorlicki 0,01 - 0,05 0,05 - 0,1 0,1 - 0,5 nowotarski nowosądecki 0,5 - 1,0 1 -10 10 - 50 600 - 700 tatrzański Rysunek 22. Odpady niebezpieczne wytworzone według powiatów — 41 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 3.3. Odpady komunalne Gospodarowanie odpadami komunalnymi jest elementem gospodarki komunalnej, stąd też zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, z dnia 13.09.1996 r. (Dz. U. Nr 132/96 poz.622 zpz.) prowadzenie gospodarki odpadami komunalnymi jest zadaniem własnym gminy. Do odpadów komunalnych zaliczamy m.in.: odpady bytowe, śmieci w sensie dosłownym, odpady wielkogabarytowe (wraki samochodów, pralki, lodówki, meble, itp.), odpady uliczne (zmiotki i zawartość koszy ulicznych), odpady z terenów zieleni i jej pielęgnacji, gruz z remontów mieszkań i rozbiórki budynków. W roku 2001 na terenie województwa powstało ok. 670,6 tys. Mg odpadów komunalnych. Z wytworzonej ilości, w wyniku selektywnej zbiórki odpadów, która prowadzona była na terenie 78 gmin województwa, odzyskano 24,4 tys. Mg surowców wtórnych, co stanowi ok. 3,6% wytworzonych odpadów komunalnych. W stosunku do roku 2000 ilość odpadów odzyskanych w wyniku selektywnej zbiórki wzrosła 3–krotnie i prawie 3–krotnie wzrósł odsetek wyselekcjonowanych odpadów. W ilości wyselekcjonowanych odpadów: 16,7% stanowiły odpady papierowe, 15,9% – szkło, 13,0% – tworzywa sztuczne, 21,3% – metale, 33,1% – inne (tekstylia, itp.). Pozostałą ilość odpadów tj. 646,3 tys. Mg (98,7%) składowano na 54 składowiskach komunalnych. 3.4. Składowiska odpadów Składowanie odpadów, mimo zmian uwarunkowań ekonomicznych i prawnych, pozostaje nadal najpowszechniejszą metodą unieszkodliwiania odpadów. Wskazują na to zarówno analizy sposobów postępowania z odpadami, jak i nakładów inwestycyjnych przeznaczanych na gospodarkę odpadami w województwie, gdzie ponad 51% nakładów na unieszkodliwianie odpadów przeznaczanych jest właśnie na składowanie. Zaznaczyć jednak należy, że tylko ok. 4–10% nakładów przeznaczana jest na bezpieczne składowanie odpadów powstających w wyniku działalności gospodarczej, zaś ponad 90% na składowanie odpadów komunalnych. W województwie małopolskim w roku 2001 funkcjonowało łącznie 90 składowisk, w tym 36 przemysłowych i 54 komunalne. Na 17 z tych składowisk (11 przemysłowych i 6 komunalnych) składowane były odpady niebezpieczne. Składowiska zajmowały łączną powierzchnię 1 105,1ha, z czego 90,7% to składowiska przemysłowe, a 9,3% – komunalne. Na składowiskach złożono w roku 2001 łącznie 1 759,9 tys. Mg odpadów, z czego: 63,3% stanowiły odpady powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej, 36,7% stanowiły odpady komunalne, W ilości odpadów składowanych ogółem odpady niebezpieczne powstające w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej stanowiły 0,13%. Składowiska przemysłowe na których złożono największe ilości odpadów wytworzonych na terenie województwa w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej zawierają tabele. — 42 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Składowiska przemysłowe, na których złożono w roku największe ilości odpadów % składowanych L.p. Nazwa składowiska odpadów ogółem 1. Składowisko odpadów poflotacyjnych Trzebinia 51,5% 2. Składowisko popiołów i żużli Huty im.T Sendzimira w Krakowie 11,5% 3. Składowisko „Czajki” Zakładów Azotowych S.A. w Tarnowie 10,2% 4. Centralne składowisko Huty im.T.Sendzimira w Krakowie 5,1% Składowisko „Nad Białą” Zakładów Azotowych S.A. w Tarno3,4% 5. wie 6. Składowisko skały płonnej KWK „Janina” 3,0% 7. Składowisko szlamów Huty im.T.Sendzimira w Krakowie 3,0% Łącznie: 87,7% Składowiska przemysłowe, na których złożono w roku największe ilości odpadów niebezpiecznych %ogółem składowanych L.p. Nazwa składowiska odpadów niebezpiecznych Zakładów Chemicznych „Alwernia” 32,6% 1. Składowisko w Alwerni Składowisko „Nad Białą” Zakładów Azotowych S.A. 19,3% 2. w Tarnowie Łącznie: 51,9% Na koniec roku 2001 ilość odpadów nagromadzonych na składowiskach przemysłowych wyniosła 179 702,5 tys. Mg. W roku 2001 zarówno podmioty gospodarcze jak i zarządzający składowiskami komunalnymi realizowali działania proekologiczne mające na celu zmniejszenie uciążliwości składowisk dla środowiska. I tak: Rafineria „Trzebinia” S.A. w 2001 roku kontynuowała rozpoczęte w 2000 r. prace związane z zagospodarowaniem smół porafinacyjnych zgromadzonych w dołach kwasowych. Ostateczne zakończenie procesu likwidacji smół planuje się w I połowie 2002 roku. Ponadto prowadzona jest likwidacja zbiornika ziemnego, w którym składowane były osady z mechaniczno–chemiczne oczyszczalni ścieków. Osady są przekazywane do gospodarczego wykorzystania. Fabryka Maszyn „Glinik” S.A. w Gorlicach – osady pogalwaniczne nagromadzone na terenie zakładu zostały usunięte i wywiezione na składowisko odpadów niebezpiecznych. Kwatera o pow. 2 064 m2 została zrekultywowana. Elektrociepłownia Kraków S.A. – całość wytwarzanych popiołów przekazuje do wykorzystania gospodarczego. Wokół składowiska gromadzenia popiołu (z lat ubiegłych) wykonano sieć punktów piezometrycznych. Na składowiskach odpadów komunalnych podjęto następujace działania: modernizację składowiska odpadów komunalnych w Niepołomicach, rekultywację składowiska odpadów komunalnych w Polance Wielkiej, rekultywację nieczynnych sektorów na wysypisku odpadów komunalnych w Baryczy, wybudowano także instalację odgazowania, rekultywację „starego” składowiska odpadów komunalnych w Trzebini wraz z przekazaniem do eksploatacji nowej kwatery wysypiska, ukończono modernizację składowiska odpadów komunalnych w Piwnicznej– Kosarzyskach. — 43 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku 35 29 26 34 25 19 17 proszowicki 23 24 22 16 52 53 wadowicki 50 43 42 41 suski 40 1 KRAKÓW oświęcimski 49 dąbrowski krakowski 36 35 chrzanowski 13 31 32 33 30 51 38 39 34 20 27 16 15 17 11 12 14 18 37 21 miechowski 28 olkuski 7 1 2 6 3 5 4 46 44 5 6 tarnowski 10 7 22 Tarnów 8 9 bocheński 24 23 9 8 11 10 3 4 12 54 wielicki 13 47 brzeski 45 myślenicki limanowski 36 19 14 18 2 25 30 nowotarski 26 Nowy Sącz gorlicki nowosądecki 15 32 31 33 28 21 20 27 29 Legenda: 48 składowiska przemysłowe tatrzański składowiska komunalne na składowisku są składowane odpady niebezpieczne Rysunek 23. Lokalizacja składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych funkcjonujących w 2001 roku w województwie małopolskim Składowiska odpadów przemysłowych w 2001 roku Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Administrator Powiat 1 Centralne Składowisko Przemysłowe w Krakowie, os. Pleszów Slag Recycling Sp. z o.o..w Krakowie, ul. Ujastek Miasto Kraków 2 Składowisko Szlamów 1N w Krakowie, os. Pleszów Huta im. T. Sendzimira S.A. w Krakowie Miasto Kraków 3 Składowisko Żelazonośne w Krakowie, os. Przewóz, ul. Dymarek Huta im. T. Sendzimira S.A. w Krakowie Miasto Kraków 4 Składowisko Popiołów i Żużli Huty w Krakowie, os. Przewóz, ul. Dymarek Huta im. T. Sendzimira S.A. w Krakowie Miasto Kraków 5 Składowisko Popiołów w Krakowie, oś. Mogiła Niwy Elektrociepłownia KRAKÓW S.A. w Krakowie Miasto Kraków 6* Laguna osadowa w Krakowie, ul. Kosiarzy MPWiK.– Zakład Oczyszczalni Ścieków w Krakowie Miasto Kraków 7 Stawy Osadowe w Krakowie, ul. Puszkarska Zakłady Chemiczne BONARKA Sp. z o.o. w Krakowie, ul. Puszkarska 9 Miasto Kraków 8* Składowisko Nad Białą w Tarnowie Zakłady Azotowe S. A. w Tarnowie Miasto Tarnów 9 Składowisko Czajki w Tarnowie Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie Miasto Tarnów — 44 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Administrator Powiat 10* Zbiorniki Odpadów Toksycznych AN w Tarnowie Zakłady Azotowe S.A. w Tarnowie Miasto Tarnów 11 Składowisko Odpadów Poubojowych Tarnów–Krzyż Zakłady Mięsne MIĘSTAR S.A. w Tarnowie Miasto Tarnów 12* Zakładowe Składowisko Odpadów Przemysłowych w Borku Zakłady Przetwórstwa Hutniczego STALPRODUKT S.A. w Bochni bocheński 13* Składowisko Przemysłowe w Alwerni, ul. K. Olszewskiego 25 Zakłady Chemiczne ALWERNIA S.A.w Alwerni chrzanowski 14 Składowisko Skały Płonnej w Libiążu, ul. Krakowska Kopalnia Węgla Kamiennego JANINA S.A. w Libiążu chrzanowski 15 Składowisko Odpadów Poflotacyjnych w Trzebini Zakłady Górnicze TRZEBIONKA S.A. w Trzebini chrzanowski 16 Składowisko Odpadów Paleniskowych w Trzebini Południowy Koncern Energetyczny S.A. Oddział Elektrownia Siersza w Trzebini chrzanowski 17 Składowisko Zgarów Al. Trzebinia2 Zakłady Metalurgiczne w Trzebini chrzanowski 18 Hałda Odpadów Poeksploatacyjnych w Płazie, ul. Sobieskiego 43 Zakład Wapienniczy w Płazie chrzanowski 19* Składowisko Odpadów Azbestowo–Cementowych w Szczucinie Dachy Szczucińskie Sp. z o.o. w likwidacji w Szczucinie dąbrowski 20 Składowisko Odpadów Przemysłowych w Gorlicach, ul. Wspólna Grupa Kapitałowa GLINIK – Fabryka Maszyn Górniczych S.A. w Gorlicach gorlicki 21* Składowisko Odpadów Niebezpiecznych w Gorlicach, Grupa Kapitałowa GLINIK – Fabryka Maul. Biecka szyn Górniczych S.A. w Gorlicach gorlicki 22 Składowisko Popiołów – basen C2, C3 w Borku Szlacheckim, gm. Skawina Elektrownia SKAWINA S.A. w Skawinie krakowski 23 Składowisko Przemysłowe –Basen C w Kopance, gm. Skawina Elektrownia SKAWINA S.A. w Skawinie krakowski 24 Składowisko Przemysłowe w Skawinie Zakłady Metalurgiczne w Skawinie krakowski 25 Składowisko Żużli Hutniczych w Bukownie Zakłady Górniczo – Hutnicze BOLESŁAW w Bukownie olkuski 26 Stawy Osadowe w Bolesławiu Zakłady Górniczo – Hutnicze w Bukownie olkuski 27* Baseny Osadowe w Olkuszu OFNE EMALIA S.A. w Olkuszu olkuski 28 Składowisko Odpadów Gumowych w Jeżówce gm.Wolbrom Fabryka Taśm Transportowych STOMIL – WOLBROM S.A. w Wolbromiu olkuski 29 Składowisko Przemysłowe w Kluczach International Paper – Klucze S.A. w Kluczach olkuski 30* Składowisko Odpadów Niebezpiecznych –Stare, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 EMPOS Sp. z o.o. Miejsko–Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu oświęcimski 31* Składowisko Odpadów Niebezpiecznych –Nowe, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 EMPOS Sp. z o.o. Miejsko–Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu oświęcimski 32 Składowisko Odpadów innych niż niebezpieczne w Monowicach, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 EMPOS Sp. z o.o. Miejsko–Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu oświęcimski 33 Składowisko Wapna i Popiołu – Osadnik III, Oświęcim, ul. Nadwiślańska 46 EMPOS Sp. z o.o. Miejsko–Przemysłowa oczyszczalnia Ścieków w Oświęcimiu oświęcimski 34* Składowisko Osadów w Kętach Zakłady Metali Lekkich KĘTY S.A. w Kętach oświęcimski 35 Składowisko Odpadów Poprodukcyjnych w Bobrku Południowe Zakłady Przemysłu Skórzanego CHEŁMEK S.A. w Chełmku oświęcimski 36 Składowisko Przemysłowe w Białce Fabryka Osłonek Białkowych FABIOS w Białce k. Makowa Podhalańskiego suski * na składowisku są składowane odpady niebezpieczne — 45 — Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Składowiska odpadów komunalnych Lp. Nazwa składowiska, lokalizacja Miasto/ gmina 1 2 3 4 5 6 7 8* 9 10 11 12* 13 14 15* 16 17 18 19 20 21 22 23* 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34* 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46* 47 48* Barycz, Kraków ul. Krzemieniecka Zabełcze Tarnów Krzyż Borek Lipnica Murowana Łąkta Górna Nowy Wiśnicz Jadowniki Maszkienice Uszew Balin–Okradziejówka Trzebinia Szarwark Biecz Uście Gorlickie Kulerzów Polanowice Słopnice Łukowica Miechów, ul. Doły Komorowskie Mianocice Borzęta Sułkowice, ul. Tysiąclecia Skrzynka Podegrodzie Biała Niżna NOWE Krynica – Głębokie Kosarzyska Andrzejówka Stary Sacz – Piaski Szczawnica – Jaworki Stare Nowy Targ, ul. Szaflarska Nowa Biała Ujków Stary Gołaczewy Chełmek, ul. Jaworznicka Kęty– Kęckie Góry Północne Oświęcim, ul. Nadwiślańska Brzeszcze, ul. Graniczna (Jawiszowice) Żębocin Maków Podhalański Sucha Beskidzka, ul. Wadowicka Zembrzyce Charzewice Gromnik Tuchów Żabno Zoniówki, Zakopane Kraków Nowy Sącz Tarnów Rzezawa Lipnica Murowana Żegocina Nowy Wiśnicz Brzesko Dębno Gnojnik Chrzanów Trzebinia Dąbrowa Tarnowska Biecz Uście Gorlickie Mogilany Słomniki Limanowa Limanowa Miechów Książ Wielki Myślenice Sułkowice Dobczyce Podegrodzie Grybów Krynica Piwniczna Muszyna Stary Sącz Szczawnica Nowy Targ Nowy Targ Bolesław Wolbrom Chełmek Kęty Oświęcim Brzeszcze Proszowice Maków Podhalański Sucha Beskidzka Zembrzyce Zakliczyn Gromnik Tuchów Żabno Zakopane — 46 — powiat Miasto Kraków Miasto Nowy Sącz Miasto Tarnów bocheński bocheński bocheński bocheński brzeski brzeski brzeski chrzanowski chrzanowski dąbrowski gorlicki gorlicki krakowski krakowski limanowski limanowski miechowski miechowski myślenicki myślenicki myślenicki nowosądecki nowosądecki nowosądecki nowosądecki nowosądecki nowosądecki nowotarski nowotarski nowotarski olkuski olkuski oświęcimski oświęcimski oświęcimski oświęcimski proszowicki suski suski suski tarnowski tarnowski tarnowski tarnowski tatrzański Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2001 roku Lp. 49 50 51 52 53 54 Nazwa składowiska, lokalizacja Andrychów, ul. Biała Droga Lanckorona Spytkowice, ul. Krakowska Zebrzydowice–Bieńkowice Chocznia Niepołomice, ul. Wodna Miasto/ gmina Andrychów Lanckorona Spytkowice Kalwaria Zebrzydowska Wadowice Niepołomice powiat wadowicki wadowicki wadowicki wadowicki wadowicki wielicki * na składowisku są składowane odpady niebezpieczne Podsumowanie Województwo małopolskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem wytwarzanych ilości odpadów niebezpiecznych i trzecie miejsce pod względem ilości odpadów wytwarzanych ogółem. Główny strumień odpadów wytwarzany jest przez nieliczną grupę podmiotów, z których w każdym powstaje rocznie powyżej 100 tys. Mg odpadów (powyżej 0,5 tys. Mg w przypadku odpadów niebezpiecznych), stąd też ograniczenie ilości odpadów jest ściśle uwarunkowane podjęciem działań w tym zakresie przez największych wytwórców odpadów w województwie. Głównymi źródłami odpadów są: przemysł wydobywczy, hutnictwo, przemysł metalurgiczny, energetyka, przemysł chemiczny, sektor komunalny, przemysł spożywczy. Zasadniczy wpływ na obraz postępowania z odpadami w województwie ma sposób postępowania w jednostkach wytwarzających odpady w największych ilościach. W zakresie postępowania z odpadami powstającymi w wyniku działalności gospodarczej podkreślić należy: · wysoki wskaźnik wykorzystania odpadów innych niż niebezpieczne (85,3%), · wysoki wskaźnik unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (83,1%) przy równoczesnym bardzo niskim odsetku odpadów niebezpiecznych składowanych (0,3%), · niższy od krajowego (14,8%) wskaźnik odpadów składowanych ogółem (12,2%). W gospodarce odpadami komunalnymi na podkreślenie zasługuje wzrost ilości odpadów odzyskanych w wyniku selektywnej zbiórki. Uwzględniając jednak fakt, że preselekcja prowadzona jest tylko w ok. 50% gmin, gdzie częstokroć napotyka, z jednej strony opory mieszkańców, a z drugiej trudności ze strony odbiorców wyselekcjonowanych odpadów, widoczna jest konieczność zwiększania nakładów na przeznaczanych na selektywną zbiórkę, a także intensyfikacji działań celem uświadomienia społecznościom lokalnym celowości selektywnej zbiórki odpadów i dążenia do minimalizacji ilości odpadów komunalnych składowanych na składowiskach. Rosnące z roku na rok ilości odpadów powstających w procesach oczyszczania ścieków, zwłaszcza osadów z oczyszczania ścieków komunalnych, przy uwzględnieniu sposobów postępowania z nimi, wskazuje na konieczność szybkiego opracowania programu gospodarowania osadami w województwie i podejmowania przez samorządy decyzji zgodnych nie tylko z interesem ekonomicznym, ale przede wszystkim z wymogami ochrony środowiska. — 47 —