Wpływ przygotowania projektu PPP na możliwość jego finansowania

Wpływ przygotowania projektu PPP na możliwość jego finansowania

Wpływ odpowiedniego przygotowania projektu PPP na
moŜliwość jego sfinansowania
Konferencja
„PPP szansą na finansowanie rozwoju regionalnego”
Toruń, 31 maja 2011 r.
Plan prezentacji
1. Skąd się biorą pieniądze w PPP?
2. Jak właściwie przygotować projekt PPP?
3. Rola BGK w rozwoju PPP w Polsce
2
Skąd się biorą pieniądze w PPP?
Kto finansuje projekty PPP?
•
•
•
•
W
większości
przypadków,
w projektach PPP za zapewnienie
finansowania odpowiada partner
prywatny
Nie oznacza to jednak, Ŝe muszą to
być jego własne środki!
Większość
finansowania
w
projektach
PPP
pochodzi
z
zewnętrznych, zwrotnych źródeł
finansowania, takich jak kredyty
bankowe lub obligacje
Zatem, aby projekt PPP się powiódł
musi być „bankowalny”, tj. mieć
strukturę, która umoŜliwi pozyskanie
finansowania zewnętrznego
Przykład struktury finansowania PPP
Droga E18 Muurla-Lohja (Finlandia)
- opłata za dostępność
Kapitały własne partnera
prywatnego lub równowaŜne
- 25 mln €
Kredyt
komercyjny
– 80 mln €
Kredyt z
Nordyckiego
Banku
Inwestycyjnego
- 77 mln €
Kredyt z EBI -153 mln €
4
Czynniki istotne dla dostępności finansowania dla projektów
w formule partnerstwa publiczno-prywatnego
1.Projekt
2.Podział ryzyka pomiędzy podmiot publiczny i podmiot prywatny
3.Stabilność i pewność źródeł spłaty finansowania
4.Struktura finansowania
–
–
–
–
kapitał własny,
okres,
zabezpieczenia,
element regresu do sponsorów
5
Projekt
-
Lokalizacja
-
Stopień pewności realizacji
projektu zgodnie z budŜetem
kosztowym i harmonogramem
czasowym
-
Strumień dochodów /
źródła spłaty
-
Społeczna akceptacja /
przydatność dla regionu
6
Podział ryzyka
I. Ryzyka budowy – zwykle wysokie i
ponoszone przez podmiot prywatny
• Kapitał własny
• Kontrakt z Generalnym Wykonawcą z
gwarancjami i ceną maksymalną
• Doświadczenie i zasoby Generalnego
Wykonawcy
• Odpowiednie zabezpieczenie ryzyka
przekroczenia kosztów i niedokończenia
budowy przez partnera prywatnego
• Kompetentny doradca techniczny
II. Ryzyko dostępności – zwykle
akceptowalne i ponoszone przez
podmiot prywatny
• kluczowe doświadczenie i
efektywność działania
• Zabezpieczenie ryzyka braku
dostępności – szczególnie istotne w
zakresie moŜliwości redukcji
płatności / odstąpienia od umowy PPP
przez JST, jeŜeli ta jest płatnikiem
III. Ryzyko popytu/ płatności – zwykle kluczowe
• W projektach dotyczących usług komunalnych tam gdzie stabilne przychody płatności końcowych uŜytkowników
• W projektach szpitalnych preferowane opłaty za dostępność ze wsparciem płatności
NFZ – przynajmniej w części ryzyko JST
• W pozostałych preferowane opłaty za dostępność – ryzyko JST
7
Źródła i zabezpieczenie spłaty finansowania
• UŜytkownicy końcowi
– projekty wykonalne, jeśli
przewidywalne i stabilne przychody
• Opłaty za dostępność
– ryzyko płatnika czyli JST w okresie
trwania kontraktu;
istotna przydatność projektu
i akceptowalność społeczna
• Wsparcie JST
– DąŜenie do zapewnienia stabilności przychodów partnera prywatnego
– Umowy wsparcia / umowy bezpośrednie
– Umowy typu „bring or pay” oraz „take or pay”
– UmoŜliwienie ustanowienia odpowiednich zabezpieczeń
8
Opłaty za dostępność – dlaczego warto rozwaŜyć?
• Odpowiednia struktura projektu nie powoduje powiększenia długu
publicznego
• Przenoszą ryzyko popytu na solidnego partnera, JST co zwiększa wydatnie
prawdopodobieństwo uzyskania finansowania
• Dla samorządu jest to stała i maksymalna opłata za usługę zapewnienia
dostępności przez partnera prywatnego
• Efektywna kontrola partnera prywatnego – brak dostępności lub obniŜona
jakość = niŜsza płatność od podmiotu publicznego
• Opłaty za dostępność pozwalają rozłoŜyć nakłady kapitałowe w czasie
• Partner publiczny korzysta na ewentualnych dochodach z projektu
• MoŜliwość kontrolowania marŜy zysku partnera prywatnego
9
Udział banków w procesie przygotowania
projektu PPP jest wskazany ze względu
na:
• Pragmatyczne i realistyczne podejście do załoŜeń
projektu i jego ryzyka
• Pomoc w zakresie opracowania modelu transakcji,
podziału ryzyk, struktury finansowania
• Pozyskiwanie wiedzy i znajomości projektu
• Fakt, Ŝe brak akceptacji projektu przez bank
oznacza, w większości przypadków, Ŝe nie będzie
on zrealizowany
10
Jak właściwie przygotować projekt PPP?
Złe przygotowanie projektów jako bolączka polskiego PPP
Brak właściwego przygotowania i prowadzenia transakcji jest jedną
z głównych bolączek polskiego PPP, gdyŜ:
– generuje koszty dla podmiotu publicznego => koszty nieudanych postępowań
– generuje koszty dla podmiotu prywatnego => koszty uczestnictwa
w postępowaniach, nie mających szans na zakończenie sukcesem
– stanowi zagroŜenie dla renomy Polski jako rynku PPP
– zniechęca do tworzenia zespołów ds. PPP – a więc budowy lokalnych
kompetencji - w instytucjach publicznych, firmach prywatnych i bankach
12
13
Faza koncepcyjna – ok. 1 miesiąca
•
•
Analiza programów inwestycyjnych
Identyfikacja przedsięwzięć
moŜliwych do realizacji w ramach programu
inwestycyjnego w formule PPP
14
Analizy wstępne – 3-4 miesiące
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Powołanie zespołów projektowych
Określenie celów projektów PPP i specyfikacja wyników
Analiza opcji finansowania
Testy zasadności i moŜliwości realizacji i sfinansowania PPP
Wstępne określenie podziału ryzyka w projekcie i wpływu na poziom długu
publicznego
Określenie poŜądanego mechanizmu płatności
Szacunkowy model finansowy
Wstępne określenie parametrów technicznych projektu
Analiza rynku inwestorów
Konsultacje społeczne, promocja projektu
Zdefiniowanie zakresu/ harmonogramu działań dla obu metod i ustalenie ścieŜki
krytycznej
Wstępna ocena bankowalności projektu. Rozpoznanie zainteresowania banków
projektem, zdefiniowanie kryteriów, które musi spełnić projekt aby zainteresować
banki
15
Wybór doradców – 2-12 miesięcy
•
•
•
Określenie potrzeb doradczych
Określenie kryteriów wyboru konsorcjum doradców (techniczny, prawny,
finansowy). Przetarg na wybór doradców
Wybór doradców/podpisanie umowy
16
Faza analityczna – 5-7 miesięcy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Opracowanie załoŜeń technicznych dla realizacji PPP/metodą tradycyjną
Opracowanie/ocena skutków ryzyka dla obu rozwiązań
Opracowanie modelu finansowego realizacji przedsięwzięcia metodą tradycyjną
Opracowanie modelu finansowego realizacji przedsięwzięcia metodą PPP
Analiza porównawcza obu modeli (PSC, VfM)
Analiza wpływu transakcji na dług publiczny
Określenie kwestii występowania pomocy publicznej w projekcie
Ocena całościowa rozwiązań na podstawie porównania obu modeli
Opracowanie struktury projektu w sposób zapewniający jego bankowalność
Opcjonalnie: ponowna analiza rynku inwestorów
17
Przetarg na wybór partnera prywatnego – 12-24 miesięcy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Określenie procedury
Powołanie zespołu negocjacyjnego
Opracowanie ogłoszenia z danymi definiującymi projekt
(w tym opis projektu i kryteria wyboru partnera prywatnego)
Ocena wniosków o udział w postępowaniu
Opracowanie dokumentacji zaproszenia do udziału w dialogu/negocjacjach
(w tym warunków umownych)
Negocjacje z partnerami prywatnymi
Opracowanie warunków SIWZ
Zaproszenie do złoŜenia ofert
Ocena ofert (równieŜ modelu finansowego strony prywatnej i realności źródeł
finansowania, proponowanych rozwiązań technicznych)
Wybór najkorzystniejszej oferty
Negocjacje/doprecyzowanie zapisów umowy o PPP
Podpisanie umowy o PPP
Negocjacje wszystkich umów niezbędnych do zamknięcia finansowego,
Podpisanie umów o finansowanie
18
Zarządzanie umową o PPP – 20-30 lat
•
Określenie wewnętrznych procedur monitoringu/ komunikacji z interesariuszami
Faza realizacji inwestycyjne przedsięwzięcia:
• Monitoring realizacji fazy inwestycyjnej
Faza eksploatacji:
• Monitoring realizacji /mierzenie kluczowych wskaźników efektywności
• Monitoring naliczania i egzekwowania kar umownych
• Monitoring płatności ze strony publicznej
• Zarządzanie zmianami
• Rozstrzyganie sporów
• Okresowa analiza ex-post
Faza zwrotu:
• Rozliczenie przedsięwzięcia – wyliczenie wartości rezydualnej
• Decyzje co do dalszych działań i ich harmonogram
• Analiza ex-post całości projektu
19
Rola BGK w rozwoju PPP w Polsce
Rola BGK w rozwoju PPP w Polsce
•
•
wspieranie projektów w formule PPP wynika ze strategii BGK;
udział Banku juŜ na wczesnym etapie postępowania wpływa na świadomość
wymagań potencjalnej instytucji finansującej projekt:
realistyczne i kompleksowe podejście do ryzyka projektu i jego struktury
pytania, które pomogą przygotować projekt
•
dostarczanie finansowania dłuŜnego dla partnera prywatnego, w tym:
moŜliwość zapewnienia finansowania długoterminowego,
organizacja finansowania na zasadach bilateralnych lub w oparciu o większe konsorcjum
dostosowanie odpowiednich instrumentów finansowych do projektu (obligacje, kredyt)
•
•
zespół ekspertów dedykowany do współpracy z podmiotami zainteresowanymi
uczestnictwem w transakcjach PPP
zaawansowane prace nad powołaniem jednostki, wspierającej w przyszłości
realizację projektów w formule PPP poprzez doradztwo koncepcyjne i wydawanie
opinii do projektów dla strony publicznej.
21
Jednostka BGK wspierająca PPP na poziomie transakcyjnym:
• Doradztwo koncepcyjne i konsultacje dla strony publicznej;
• Wydawanie opinii potwierdzających zasadność realizacji projektów
PPP;
• Wsparcie przy wyborze i monitoringu doradców;
• Współpraca z instytucjami publicznymi realizującymi
politykę PPP.
22
23
Podsumowanie
1. Kluczowe jest kompleksowe i staranne przygotowanie procesu realizacji
transakcji PPP – źle przygotowany projekt, nawet jeśli spotka się
z zainteresowaniem podmiotu prywatnego, moŜe nie uzyskać finansowania!
2. Im bardziej proces elastyczny tym większe moŜliwości zapewnienia
współpracy banków
3. Im wcześniej banki są zaangaŜowane w przygotowanie projektu, tym
większa szansa, Ŝe wypracowana struktura pozwoli na pozyskanie
finansowania dla projektu
4. NaleŜy pozostawić partnerowi prywatnemu odpowiednio duŜo czasu na
zamknięcie finansowe po podpisaniu umowy o PPP
5. Bank Gospodarstwa Krajowego ma moŜliwość zaangaŜowania się
i wsparcia projektów PPP na wielu płaszczyznach
24
Państwa kontakt w BGK
Jan Dziekański
Dyrektor Departamentu Finansowania Strukturalnego i Doradztwa – Sektor Publiczny
Bank Gospodarstwa Krajowego
Al. Jerozolimskie 7
00-955 Warszawa
tel: +48 22 522 93 97
kom.: +48 509 001 599
fax: +48 22 596 59 08
email: [email protected]
Tomasz Sawicki
Specjalista w Departamencie Finansowania Strukturalnego i Doradztwa – Sektor Publiczny
Bank Gospodarstwa Krajowego
Al. Jerozolimskie 7
00-955 Warszawa
tel: +48 22 599 80 57
fax: +48 22 599 80 52
email: [email protected]
http://www.bgk.com.pl/
25
E18 Muurla-Lohja (Finlandia) – informacje ogólne
Zakres inwestycji: Budowa i utrzymanie odcinka 51,3 km autostrady E18 z licznymi mostami i tunelami
Podmiot publiczny: Finnra – fiński odpowiednik GDDKiA
Partner prywatny: Tieyhtiö Ykköstie Oy, spółka celowa, której udziałowcami są:
–
–
–
Skanska Infrastructure Development AB
Laing Roads Ltd
Lemminkäinen Oy
- 41% udziałów - firma budowlana
- 41% udziałów - fundusz inwestycyjny
- 18% udziałów - firma budowlana
Czas trwania umowy: 24 lata
Podpisanie umowy: jesień 2005 r.
Zakończenie budowy: marzec 2009 r.
E18 Muurla-Lohja (Finlandia) – informacje ogólne
26
E18 Muurla-Lohja (Finlandia) – struktura finansowania / mechanizm płatności
Całkowite nakłady:
Udział podmiotów publicznych:
335 mln €
0 mln €
Struktura finansowania:
Kredyt komercyjny – 80 mln €
Kapitały własne partnera
prywatnego lub równowaŜne
- 25 mln €
Kredyt z Nordyckiego
Banku Inwestycyjnego
- 77 mln €
Kredyt z EBI -153 mln €
Sposób wynagradzania partnera prywatnego:
Wyłącznie opłata za dostępność od podmiotu publicznego, uzaleŜniona od spełnienia kryteriów dostępności i utrzymania
odpowiedniego standardu drogi z przewidzianymi kompensatami dla partnera prywatnego w przypadku większego
natęŜenia ruchu niŜ przewidziany w umowie.
E18 Muurla-Lohja (Finlandia) struktura finansowania / mechanizm płatności
27