Pohuśtaj mnie Mamo

Małgorzata Brach-Kęska [email protected]
Reedukator
Pohuśtaj mnie Mamo
Nowe trendy w terapii dzieci z trudnościami w nauce
Dzieci lubią bawić się na placykach zabaw, szczególnie na wszelkiego rodzaju
przyrządach: równoważniach, wiszących mostach, karuzelach, itp. Kiedy patrzymy na roześmiane
twarze dzieci, nie mamy wątpliwości, że ruch jest naturalną potrzebą dziecka. Jednak jest część
dzieci, które unikają takiej formy zabawy, a wręcz awersyjnie reagują na ruch, szczególnie
rotacyjny. Okazuje się, że dzieci, które we wczesnym dzieciństwie unikały ruchu, mają w okresie
nauki trudności szkolne.
Dziećmi ze specyficznymi trudnościami w nauce zajmują się specjaliści Polskiego
Towarzystwa Dysleksji.
W ostatnich latach Polskie Towarzystwo Dysleksji wdraża na grunt polski nowy sposób
myślenia o dzieciach z trudnościami w nauce poprzez zaadoptowanie Teorii Integracji
Sensorycznej (SI). Twórcą SI jest A. Jean Ayres, psycholog i terapeuta zajęciowy, pracownik
naukowy na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles.
W oparciu o wiedzę z zakresu neurobiologii, psychologii, pedagogiki sformułowała hipotezy
wskazujące na wpływ różnorodnych funkcji psychoneurologicznych na powstawanie trudności w
uczeniu się. Poprzez kolejne lata badań opracowała szczegółowo teorię rozwoju integracji
sensorycznej i jej rolę w rozwoju dziecka. Według Teorii Integracji Sensorycznej poprzez wczesną
stymulację dziecka możemy zapobiegać powstawaniu trudności w nauce.
Nasze zmysły dostarczają nieustannie informacji naszemu mózgowi o fizycznej kondycji
naszego ciała i o otoczeniu wokół nas. Informacje zmysłowe nie pochodzą tylko z oczu, czy uszu,
ale również z każdego punktu na naszym ciele, a nawet ze specjalnego zmysłu, który odbiera siłę
grawitacji i ruch ciała. Mózg nieustannie integruje te informacje, gdy osoba jest w ruchu, gdy się
bawi, uczy czy też odpoczywa. Gdy proces integracji zachodzi w sposób prawidłowy, mózg
wszystkie informacje wykorzystuje do percepcji, organizacji zachowania i uczenia się. Gdy
integracja jest nieprawidłowa, występują dysfunkcje w sferze ruchowej, intelektualnej,
emocjonalnej.
Aby następował prawidłowy rozwój tak złożonych procesów jak: percepcja słuchowa,
wzrokowa, mowa, zdolność czytania i pisania, musi prawidłowo przebiegać proces integracji
sensorycznych w pierwszych kilku latach życia dziecka. Procesy integracji dokonują się na
niższych piętrach układu nerwowego: w rdzeniu kręgowym, pniu mózgu, móżdżku, półkulach
mózgowych i stanowią bazę dla prawidłowej pracy struktur korowych.
Na podstawie doświadczeń klinicznych prowadzonych na Uniwersytecie Kalifornijskim w
Los Angeles, skąd ta teoria się wywodzi, można stwierdzić, że wczesnorozwojowa stymulacja
dziecka wspomaga jego naturalne procesy integracyjne.
W stymulacji pierwszoplanowe miejsce zajmuje ruch. Ruch wzbudza receptory znajdujące
się w uchu wewnętrznym. Wystarczy się pokręcić, by je zaktualizować, dostarczając mózgowi
informacji o pozycji głowy, ruchach głowy i pośrednio ruchach całego ciała. Mózg otrzymuje
informacje o linearnych ruchach głowy, o tym gdzie jest góra a gdzie dół oraz o zmianach w ruchu
(góra-dół, do przodu-do tyłu, z jednej strony-na drugą). Drugą ważną dla mózgu jest informacja o
ruchu rotacyjnym. Kombinacja tych wrażeń jest bardzo precyzyjna i mówi nam gdzie w danej chwili
się znajdujemy, czy i jak się przemieszczamy, jak szybko i w jakim kierunku. Funkcjonowanie tego
systemu rozpoczyna się bardzo wcześnie (w 10/11-tym tygodniu aż do pełnego ukształtowania w
piątym miesiącu życia płodowego). Dziecko poruszając się wykorzystuje te informacje do
wyobrażania sobie odległości i kierunku własnego ruchu. Jeżeli zachodzą dysfunkcje w zakresie
opracowywania i odbioru tych informacji pojawia się u dziecka niepewność grawitacyjna,
nietolerancja ruchu oraz z koordynacją wzrokowo-ruchową.
Dziecko takie ma nienaturalny strach przed wysokością. Nie lubi być w pozycji do góry
nogami, takiej jak robienie przewrotu do tyłu, zabaw na drążku. Unika ćwiczeń na placu zabaw, na
drabinkach, huśtawkach, zjeżdżalniach. Może dłużej niż inne dzieci uczyć się chodzić po schodach
1
oraz częściej trzyma się poręczy. Nie lubi obracać się, kręcić na karuzeli z obawy przed upadkiem.
Nie potrafi dobrze ocenić odległości, szczególnie podczas ruchu.
Dzieci z dysfunkcją koordynacji wzrokowo-ruchowej nie lubią zespołowych gier, mają
trudności z łapaniem piłki. Często mylą strony prawa – lewa, a co z tego wynika podczas nauki
pisania częściej niż koledzy mylą litery (b, d, p.). Mają kłopoty z przepisywaniem z tablicy. Podczas
pracy przy stole często podpierają głowę. Dziecko wydaje się być zdrowe, w pełni rozwinięte, z
normą intelektualną, mające jednak problemy z nauką czytania, pisania, matematyki.
Ćwiczenia na placu zabaw (zwisanie głową w dół, huśtanie, kręcenie się na karuzeli,
wspinanie na drabinkę, itp.) dostarczają dane naszemu mózgowi. Dobrze zintegrowane informacje
z mięśni i ścięgien są niezbędnym elementem do ukształtowania się dynamicznego obrazu siebie i
zaplanowania ruchów stosownych do sytuacji. Informacje zmysłowe dobrze zintegrowane są
niezbędne do prawidłowego rozwoju procesów korowych.
Trudno zalecać ćwiczenia na placyku zabaw każdemu dziecku z kłopotami w nauce jako
antidotum na szkolne niepowodzenia. Zdarza się tak, że dziecko pomimo zachęty z naszej strony
nie będzie chciało wykonywać takich ćwiczeń, bądź będzie awersyjnie reagować (nawet
wymiotami) na wszelkie tego typu ruchy. Nie obejdzie się wtedy bez profesjonalnej diagnozy i
terapii dziecka przez wykwalifikowanych terapeutów. Czasami dysfunkcje integracji sensorycznej
są bardzo głębokie. Należy wtedy skontaktować się z Polskim Towarzystwem Dyslektycznym.
Dla dzieci o harmonijnym rozwoju i tych o niewielkich dysfunkcjach integracji sensorycznej
wszelkie zabawy na placykach zabaw są zalecane i stymulujące dla ich układu nerwowego.
Dlatego pohuśtaj mnie Mamo i Tato.
Bibliografia:
1. Z. Przyrowski Teoria integracji sensorycznej - nowe spojrzenie na trudności dzieci w
uczeniu się w Biuletynie Informacyjnym PTD Oddziału Warszawskiego nr. 4 1995r.
2. Neurobiologiczne Podstawy Integracji Sensorycznej – materiały szkoleniowe z kursu
pierwszego stopnia S.I.
3. E.Hurlock Rozwój dziecka, PWN, W-wa 1960r.
2