D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Lublinie

Sygn. akt I ACa 16/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 czerwca 2015 r.
Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący - Sędzia
SA Ewa Popek
Sędzia:
SA Danuta Mietlicka (spr.)
Sędzia:
SA Walentyna Łukomska-Drzymała
Protokolant
sekr. sądowy Maciej Mazuryk
po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2015 r. w Lublinie na rozprawie
sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Usług (...) M. Ł.
i (...) Spółki Jawnej w Z.
przeciwko M. Ł. i W. B.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli
na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu
z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. akt I C 834/13
I. oddala apelację;
II. zasądza od Przedsiębiorstwa Usług (...) M. Ł.
i (...) Spółki Jawnej w Z. na rzecz pozwanego W. B. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu
kosztów postępowania za drugą instancję.
Sygn. akt IAC a 16/15
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Zamościu wyrokiem z dnia 26 czerwca 2014r. :
1.oddalił powództwo Przedsiębiorstwa Usług (...) Spółki Jawnej w Z. przeciwko M. Ł. i W. B. o wykup gruntu ,
2.zasądził od powoda Przedsiębiorstwa Usług (...) Spółki Jawnej w Z. na rzecz pozwanego W. B. kwotę 3.617 złotych
tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach: Powód- Przedsiębiorstwo Usług (...)
Spółka Jawna w Z. wniósł żądanie o zobowiązanie pozwanych M. Ł. i W. B. do przeniesienia na powoda własności
nieruchomości, działki Nr (...) o obszarze 799m2, położonej w Z. przy ul. (...), za jednoczesną zapłatą kwot po
52.935 zł. W uzasadnieniu pozwu powód twierdził, że jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze przedmiotowej
nieruchomości, której wartość oszacował na kwotę 103.870 zł, posiłkując się prywatną opinią biegłego z zakresu
wyceny nieruchomości. Powód wskazał, że na tejże nieruchomości dobudował magazyn do istniejącego od 1996r.
budynku i dokonał przebudowy i nadbudowy budynku biurowego na cele mieszkaniowe, w latach 2006 – 2009.
Wartość rynkowa tych prac, według powoda, miałaby wynosić około 1.300.000 zł. Pozwany W. B. wniósł o oddalenie
pozwu, z uzasadnieniem że powodowa Spółka przeniosła swoje prawa do nakładów poczynionych w zakresie
nadbudowy poddasza użytkowego i adaptacji części parteru istniejącego już budynku, na lokale mieszkalne-na
obydwu pozwanych współwłaścicieli nieruchomości, a więc powód zrealizował swoje roszczenia o zwrot nakładów.
Ponadto powodowa Spółka nigdy nie była samoistnym posiadaczem w dobrej wierze spornej nieruchomości. Sąd
ustalił, że jest poza sporem, że pozwani M. Ł. i W. B. założyli spółkę cywilną umową z dnia 23 lipca 1991r., która wobec
zmiany prawa została przekształcona w spółkę jawną umową z dnia 12 marca 2001r. pod firmą Przedsiębiorstwo
Usług (...) … w Z.. Uogólniając, Spółka zajmowała się inwestycjami budowlanymi w zakresie budynków mieszkalnych i
niemieszkalnych. Również bezsporne jest, że pozwani są współwłaścicielami nieruchomości-działki o nr (...) położonej
w Z. przy ul. (...) o powierzchni 0,0799 ha, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Z. prowadzi księgę
wieczystą (...) . Uprzednio ta nieruchomość stanowiła majątkową ustawową współwłasność małżeńską pozwanych
z ich małżonkami. Nie ma też sporu, że przedmiotowa nieruchomość formalnie nigdy nie została przekazana do
strony powodowej, jako jej własność ani wcześniej dla wspólników spółki cywilnej w ich działalności gospodarczej
jako wkład. Zresztą, zdaniem Sądu, w przeciwnym razie powództwo w sprawie wytoczone z art. 231 § 1 k.c. w
zw. z art. 64 k.c. byłoby bezprzedmiotowe. Nie ma też sporu co do faktu, że Spółka (...) czyniła nakłady na
wymienioną nieruchomość (dobudowy magazynowe, biurowe, mieszkalne), płaciła podatki, na zewnątrz w relacjach
z urzędami, klientami występowała jakby miała tytuł prawny do nieruchomości, dokonywała amortyzacji środków
trwałych usytuowanych na nieruchomości. Z powodowej Spółki jawnej wystąpił pozwany W. B. i Spółka nie jest
rozliczona z drugim wspólnikiem M. Ł.. Spór w ocenie Sądu dotyczy w istocie tego, czy w stanie faktycznym
sprawy zmaterializowały się przesłanki żądania pozwu, a więc czy powodowa Spółka bądź jej poprzednicy prawni,
jako wspólnicy spółki cywilnej- (...) i W. B., po pierwsze byli samoistnymi posiadaczami gruntu stanowiącego
formalnie ich współwłasność, oraz czy to posiadanie było w dobrej wierze. W dalszej kolejności, przy pozytywnej
odpowiedzi, należałoby dopiero ustalić czy wspólnicy spółki cywilnej, a potem spółka jawna ( (...)) ponieśli nakłady
na budynki, przenoszące znacznie wartość zajętego na ten cel gruntu. Otóż, w ocenie Sądu Okręgowego, przy w
zasadzie niespornym stanie faktycznym sprawy, powództwo nie może być uwzględnione, już tylko z braku przesłanki
z art. 231 § 1 k.c. samoistnego posiadania przedmiotowej działki nr (...) przy ul. (...) w Z.. W sytuacji, gdy pozwani
współwłaściciele byli jednocześnie wspólnikami spółki cywilnej, a potem jawnej i gdy pozwany W. B. zaprzeczał, by
kiedykolwiek wyzbył się swojego właścicielskiego posiadania na swoją rzecz, albo wspólnika, a nawet pozwany M. Ł.
tego wprost nie twierdził, to nie może być mowy o innym posiadaniu spółki, jak tylko zależnym w rozumieniu art.
336 k.c. Odmienne stanowisko zdaniem Sądu prowadziłoby do irracjonalnego w stanie faktycznym sprawy wniosku,
że pozwany W. B. zachowywał się w podwójnej roli- z jednej strony byłby współwłaścicielem nieruchomości i jej
współposiadaczem, a z drugiej jako wspólnik spółki cywilnej i w spółce jawnej współposiadaczem samoistnym tego
co już posiada. Okoliczności sprawy temu przeczą. (...) Spółki (...), jak wynika z ich zeznań, po prostu ze względów
fiskalnych, komercyjnych, czy reklamowych funkcjonowali na zewnątrz przy prowadzeniu działalności gospodarczej
pod szyldem tej spółki, a dla własnych celów byli już osobami fizycznym w oderwaniu od spółki. Żeby jeszcze bardziej
skomplikować przejrzystość działalności pozwanych, wystarczy wskazać, że podjęli też indywidualną działalność
gospodarczą i wynajmowali mieszkania wybudowane z nakładów swej spółki na swoją rzecz. Mając powyższe na
względzie, nie można też przyjąć w sprawie istnienia dobrej wiary w posiadaniu przez pozwanych przedmiotowej
nieruchomości-bo znów-znajdowali się po obu stronach swojej działalności. Wiedzieli, że są współwłaścicielami
nieruchomości, jako osoby fizyczne, więc jak bez wyraźnego zrzeczenia się posiadania na rzecz swojej Spółki mogli
mieć dobrą wiarę. W konsekwencji, z braku istnienia wymienionych przesłanek z art. 231 § 1 k.c. powództwo należało
oddalić, jako nieudowodnione (art. 6 k.c.). Sąd oddalił też wniosek strony powodowej o wycenę nakładów powoda na
nieruchomość, jako nieprzydatny do rozpoznania sprawy. Orzeczenie o kosztach Sąd oparł na art. 98 k.p.c. Powód
zaskarżył wyrok w całości, i zarzucając: -naruszenie przepisów prawa materialnego art.231 k.c., przez uznanie, że
powód nie był samoistnym posiadaczem w dobrej wierze przedmiotowej nieruchomości, art.7 k.c. w zw. z art.231 k.c.
przez uznanie, że był posiadaczem w zlej wierze, podczas gdy pozwany nie obalił domniemania posiadania powoda w
dobrej wierze, art.339 k.c. w zw. z art.231 k.c. i uznanie, że powód był posiadaczem zależnym ,
-naruszenie przepisów prawa procesowego, art.379 §2 k.p.c. w zw. z art. 386 §2 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie oceny
prawnej i wskazań zawartych w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 01 2014r. , w którym Sąd
ten przesądził, że powódka była co najmniej posiadaczem samoistnym, art.233 §21 k.p.c. przez dowolne przyjęcie,
że powód nie wykazał, że jest posiadaczem samoistnym w/w nieruchomości, przyjęcie, że spółka nie jest rozliczona
ze wspólnikiem M. Ł., podczas gdy jest rozliczona, że wspólnicy funkcjonowali na zewnątrz pod szyldem spółki ze
względów fiskalnych i komercyjnych, podczas gdy przeczą temu dokumenty, i zasady doświadczenia życiowego, art.
328 §2 k.p.c. poprzez niewskazanie z jakich przyczyn Sąd odmówił wiary dowodom z dokumentów i zeznań powoda,
art.217 §1 i 3 k.p.c. i art.227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego,
wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi i Instancji.
Sąd Apelacyjny zważył co następuje:
Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy nie naruszył prawa materialnego ani procesowego,
nie dopuścił się też sprzeczności swoich ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału, i dokonał jego właściwej
oceny. Również wniosek sprowadzający się do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi I instancji nie zasługuje na uwzględnienie w świetle art.386 § 4 k.p.c. W ocenie Sądu
Apelacyjnego została rozpoznana istota sprawy. Rację ma bowiem Sąd, kiedy stwierdza, że w istocie w sprawie
należało ustalić czy „w stanie faktycznym sprawy zmaterializowały się przesłanki żądania pozwu, a więc czy powodowa
Spółka bądź jej poprzednicy prawni, jako wspólnicy spółki cywilnej – (...) i W. B., po pierwsze byli samoistnymi
posiadaczami gruntu stanowiącego formalnie ich współwłasność, oraz czy to posiadanie było w dobrej wierze”.
Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, iż powodowa spółka nie była
samoistnym posiadaczem nieruchomości w dobrej wierze. W sprawie bowiem jest sytuacja specyficzna- wspólnicy
powodowej spółki są jednocześnie współwłaścicielami nieruchomości. Nie można więc oddzielić ich posiadania
jako właścicielskiego od posiadania , które realizowali jako wspólnicy spółki. Trafnie podnosi Sąd, że uznanie, iż
powodowa spółka była posiadaczem samoistnym w dobrej wierze prowadziłoby do konstatacji, iż pozwany W. B. był
zarazem współposiadaczem nieruchomości jako współwłaściciel i jej współposiadaczem jako wspólnik. Jak wynika
ze sformułowania art. 231 § 1 k.c., roszczenie o wykup przysługuje posiadaczowi tylko o tyle, o ile włada rzeczą jak
właściciel, czyli jest posiadaczem samoistnym; roszczenie to nie przysługuje zatem posiadaczowi zależnemu,
który włada rzeczą w zakresie innego prawa niż własność, dającego władztwo nad cudzą rzeczą (art. 336 k.c.).
Od tej zasady czyni się w orzecznictwie i literaturze pewien wyjątek. Przyjmuje się, że art. 231 § 1 k.c. znajduje
zastosowanie w drodze analogii, również do posiadacza, który włada gruntem oddanym w użytkowanie wieczyste
innej osobie w zakresie tego prawa. Taki posiadacz może żądać na podstawie art. 231 § 1 k.c. przeniesienia na
niego prawa użytkowania wieczystego działki zajętej pod budowę (por. w szczególności wyrok SN z dnia 17 kwietnia
1997 r., I CKU 32/97, Prok. i Pr. 1997, nr 10, s. 35; wyrok SN z dnia 28 września 2000 r., IV CKN 103/00, Lex
nr 52513; także E. Gniewek (w:) System prawa prywatnego, t. 3, 2003, s. 538 i n. oraz powołane tam literatura
i orzecznictwo) ( tak Filipiak T.A. komentarz do art.231 kodeksu cywilnego LEX 2012). Trafnie wskazał Sąd
Okręgowy, że współwłaściciele nieruchomości będący zarazem wspólnikami powodowej spółki nie wyzbyli się swojego
posiadania właścicielskiego. Nie można więc uznać, że jednocześnie powodowa spółka posiadała w dobrej wierze
w/w nieruchomość. Wszystkie zarzuty apelacji sprowadzają się w zasadzie do kwestionowania tego prawidłowego
stanowiska Sądu, a więc stanowią tylko polemikę. Skarżący prezentuje swoje własne stanowisko w sprawie i dokonuje
całkowicie subiektywnej oceny materiału dowodowego sprawy. Przywołane w apelacji orzeczenia i poglądy Sądu
Najwyższego są cytowane przez apelującą spółkę całkowicie wybiórczo i nie mogą mieć zastosowania do sytuacji
prezentowanej w niniejszej sprawie. Z tych też względów apelacja podlega oddaleniu. Mając na uwadze powyższe i w
oparciu o art.385 k.p.c. oraz art.98 §1 i 3 k. p. c. w zw. z art.99 k. p. c. oraz § 6 ust.6 i § 12 ust.1 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 09 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych….(Dz. U. Nr 163
poz.1349 ze zm.) Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.