Pobierz dokument

Dr Jacek Piszczek
TSD IOR w Toruniu
Stan zagrożeń chorobami i szkodnikami
Najistotniejszymi chorobami buraka cukrowego wywoływanymi przez grzyby są:
- zgorzele siewek,
- zgnilizny korzenia,
- chwościk.
Głównymi sprawcami zgorzeli siewek i zgnilizn są grzyby glebowe Aphanomyces
cochlioides i Rhizoctonia solani. Aktywności tych grzybów sprzyjają w każdym okresie rozwoju
buraków podobne warunki panujące w glebie. Zakłócone stosunki powietrzno-wodne, słabsza
dostępność tlenu oraz wysokie temperatury gleby są czynnikami stymulującymi te zjawiska
chorobowe.
W przypadku wschodzących siewek buraka prawie każda infekcja prowadzi do ich
zniszczenia. Stąd tak istotnego znaczenia nabiera prawidłowa agrotechnika mająca stymulować
szybkie i równomierne wschody oraz sposób zaprawiania nasion. Jak dotąd do ochrony wschodów
przed grzybem A.cochlioides nie dysponujemy żadną nową substancją działającą skuteczniej niż
hymeksazol (Tachigaren 70 WP). W przypadku grzyba R.solani zasadniczo brak skutecznie
działających zapraw grzybobójczych. Na szczęście zgorzel powodowana przez tego patogena nie
występuje jak dotąd powszechnie.
W przypadku zgnilizn korzeni poza działaniami agrotechnicznymi nie dysponujemy jak
dotąd żadnymi innymi skutecznymi środkami zapobiegawczym przeciwko tym chorobom. W
przypadku grzyba A.cochlioides decydujące znaczenie dla jego aktywności odgrywają warunki
panujące w glebie. Grzyb R.solani jest patogenem ciepłolubnym. Niestety w wielu przypadkach nie
jesteśmy w stanie wskazać na przyczyny jego aktywności. Na przykład w 2005 roku zgnilizny
powodowane przez tego patogena pojawiły się w okresie suszy na glebach utrzymywanych w
bardzo dobrej kulturze. R.solani jest od kilkunastu lat przedmiotem intensywnych badań. Niestety
jak dotąd prowadzący te badania nie są w stanie wskazać jednoznacznie na czynniki warunkujące i
stymulujące jego aktywność.
Obserwowana jest zróżnicowana podatność poszczególnych odmian buraka na powyższe
patogeny. Na rynku europejski są dostępne odmiany o zwiększonej tolerancji na R.solani.
Chwościk buraka to najgroźniejsza choroba liści. Zasadnicze reguły postępowania w
przypadku jej wystąpienia są już powszechnie znane. W związku z pojawianiem się oporności
grzyba na fungicydy z grupy benzymidazoli (karbendazym i tiofanat metylu) oraz triazoli
(flusilazol, epoksykonazol, tetrakonazol) trzeba zwrócić większą uwagę na przemienne stosowanie
preparatów, unikanie stosowania preparatów o działaniu systemicznym w sytuacjach tego nie
wymagających. W przypadkach słabych infekcji i warunków pogodowych nie sprzyjających
rozwojowi infekcji (np. susza lub niskie temperatury) częściej sięgać do preparatów działających
kontaktowo. Dobrym rozwiązaniem problemu jest wysiewanie odmian o mniejszej podatności na tę
chorobę.
W przypadku chorób wirusowych jedyną groźną wirozą jest obecnie rizomania. W związku
z dużą liczbą zarejestrowanych odmian odpornych na tę chorobę wszystkie działania sprowadzają
się do prawidłowego rozpoznania obszarów jest występowania.
Szkodnikami o największym znaczeniu dla upraw buraka są obecnie:
- szkodniki glebowe,
- larwy motyli żerujące na liściach i korzeniach,
- mątwik burakowy.
Wprowadzenie nowych insektycydów o przedłużonym okresie działania zasadniczo
eliminuje problem zwalczania szkodników wschodów. Obserwowany w niektórych rejonach wzrost
zagrożenia pól ze strony szkodników glebowych (pędraki) wymusza opracowanie nowych,
skutecznych strategii ich zwalczania. Jak wskazują doświadczenia prowadzone w TSD IOR w
Toruniu, nieco wyższą skuteczność ochronną w stosunku do szkodników glebowych wykazują
zapraw zawierające dodatek działającej gazowo teflutryny.
Zwalczanie szkodników późniejszych faz rozwojowych (błyszczki, rolnice i larwy innych
gatunków motyli) jest skuteczne tylko wtedy, gdy odpowiednio funkcjonuje system sygnalizacji ich
występowania. Wg. niektórych badaczy w najbliższych latach możemy spodziewać się wzrostu
zagrożenia ze strony leni.
Mątwik burakowy – należy spodziewać się wzrostu znaczenia tego szkodnika. Z jednaj
strony warunkuje to tendencja do skupiania produkcji buraka wokół cukrowni, z drugiej możliwość
zwiększenia produkcji rzepaku na biopaliwa. W Europie są już dostępne odmiany odporne na tego
szkodnika.