Wstęp - Katedra Ekonomiki Edukacji, Komunikowania i Doradztwa

Wstęp
JuŜ po raz trzeci proponuję Czytelnikowi lekturę prac przygotowanych
przez studentów Studiów Podyplomowych „Medioznawstwo i Zarządzanie
Informacją”. Tradycją lat ubiegłych zostały zamieszczone takŜe artykuły
wykładowców – pracowników Katedry Ekonomiki Edukacji, Komunikowania
i Doradztwa, która jest organizatorem studiów.
Uprawnionym staje się przypuszczenie, Ŝe dla części słuchaczy inspiracją
do studiowania zawartości mediów był jeden z motywów wymieniany przez
D. Mc Quaila, a mianowicie:
• opisywanie
i
porównywanie
dorobku
medialnego
w
celu
scharakteryzowania zawartości oferty programowej poszczególnych
podmiotów medialnych,
• porównywanie rzeczywistości medialnej z rzeczywistością obiektywnie
istniejącą,
• opisywanie mediów z uwagi na odzwierciedlanie w przekazach
medialnych wartości i przekonań społecznych oraz kulturowych,
• oddziaływanie mediów,
• znalezienie kryteriów powalających scharakteryzować jakość mediów,
wpływ grup społecznych na konstrukcję przekazu medialnego,
• analizowanie postaw i zachowań publiczności mass mediów, a takŜe
tekstów i wypowiedzi słownych w mediach z punktu widzenia
poprawności językowej czy wydobywania ukrytych znaczeń.
Studia nad zawartością mediów dotyczą wielu róŜnych pytań badawczych,
natomiast autorzy prezentowanych artykułów podejmowali m.in. takie jak:
reprezentacja i stereotypizacja, czyli odpowiedź na pytanie czy grupy społeczne są
pokazywane poprzez podstawowe stereotypy pojęciowe, tendencje do
stereotypowego obrazu kobiet i męŜczyzn (szczególnie w reklamach), konflikty
społeczne, medialna konstrukcja wydarzeń (porównywanie relacji dziennikarskich
z relacjami bezpośrednich świadków). Właśnie zagadnienia związane
z pokazaniem relacji pomiędzy rzeczywistością, a rzeczywistością obiektywnie
istniejącą zostały przedstawione w dwóch pierwszych rozdziałach monografii.
Dziennikarskie relacje o wydarzeniach opierają się zawsze na określonej
perspektywie, z której spogląda się na dane wydarzenie. Trudno zatem pozbyć się
schematyzmu relacjonowania i rytualizmu w podchodzeniu do relacjonowania
procesów oraz wydarzeń, a u podstaw narracji ujawnia się zasada dramaturgii.
Współcześnie, publiczność środków masowego przekazu wybiera te media, które
dostarczają jak najwięcej informacji w kategorii skandalu czy sensacji. Jednak
oczekując od mediów komunikatów w kategorii skandalu, powinniśmy nauczyć się
Ŝyć wśród skandali i korzystać z tego co oferują media. Dlatego tak waŜną
4
i konieczną staje się edukacja medialna, aby odbiorcy potrafili odnaleźć się
w świecie coraz bardziej zdominowanym przez mass media i nowe technologie
informacyjno-komunikacyjne, aby stali się świadomymi i dojrzałymi odbiorcami,
którzy wybierają to co dla nich najbardziej wartościowe. Jeden z autorów
przypomina, Ŝe problematyka ta została podjęta m.in. na międzynarodowej
konferencji europejskiej w grudniu 2010 roku zakończonej podpisaniem deklaracji,
której sam tytuł jest bardzo znamienny „Deklaracja Brukselska w sprawie edukacji
medialnej przez całe Ŝycie”.
W opinii prof. Paolo Mancini z Uniwersytetu w Perugi, neutralne
dziennikarstwo i neutralne media nie wrócą. Wielkie media słabną, a małych jest
coraz więcej. Technologia sprzyja fragmentacji, a fragmentacja sprzyja
dziennikarstwu zaangaŜowanemu, wyraŜającemu silne toŜsamości. Dotyczy to
zarówno mediów tradycyjnych i nowych. Wśród tradycyjnych mediów – prasy,
radia, telewizji – zwycięŜają te, które mają silną toŜsamość. Dlaczego w Ameryce
Fox News tak szybko pokonał CNN? Bo CNN starał się być bezstronny,
a w ofercie Fox News prezentowane były wyraziste poglądy. W związku z tym
trzeba być przygotowanym na dziennikarstwo świadomie, skierowane do
odbiorców o sprecyzowanych poglądach czy sympatiach. Dobrze to widać
w świecie nowych mediów. W internecie, gdzie jest duŜo więcej podmiotów,
trzeba mieć silną toŜsamość, by być zauwaŜonym. Które blogi są najczęściej
czytane? – te które czytelnie wyraŜają sympatie duŜych grup odbiorców.
Zagadnienia związane z procesami komunikacyjnymi zachodzącymi w internecie
były przedmiotem zainteresowania autorów tekstów zamieszczonych w rozdziale
trzecim monografii.
W nauce o komunikowaniu na medium spogląda się jak na techniczny
instrument do przesyłania znaków w przestrzeni i czasie, w aspekcie
materializowania się myśli, które przybierają postać wypowiedzi, tekstów bądź
innych form oraz w wymiarze społeczno-organizacyjnym, co wyraŜa się
w istnieniu organizacji medialnych, zawodów czy kapitałów. Właśnie ten ostatni
z wymienionych wymiarów został zauwaŜony w szczególny sposób przez autorów
tekstów zamieszczonych w ostatnim rozdziale monografii.
Zaprezentowane w publikacji obszary badawcze są kolejnym argumentem
za kontynuowaniem rozwaŜań naukowych definiujących pozycje środków
społecznego przekazu w społeczeństwie informacyjnym. Prowadzenie analizy
zawartości mediów jest konieczne z uwagi na masowy charakter
rozpowszechniania przekazów medialnych, popularność mediów oraz ewentualne
skutki publiczne.
Dziękuję prof. dr hab. Krystynie KrzyŜanowskiej i dr Tadeuszowi
Skoczkowi za naukowe zrecenzowanie wszystkich tekstów.
Ewa Jaska
5