Dr Beata Żywicka Historia języka polskiego 2011-2012

Historia języka polskiego (rok akademicki 2011/2012)
Prowadząca: dr Beata śywicka
Łączna liczba godzin: 15
Czas trwania przedmiotu: semestr V
Forma zajęć: wykład
Forma zaliczenia: egzamin po V. semestrze
Język jest zjawiskiem dynamicznym, zmienia się na przestrzeni wieków wraz z rozwojem
cywilizacyjnym społeczności, która go tworzy i uŜywa. PrzeobraŜenia składające się na ewolucję języka
mogą dotyczyć kaŜdego poziomu: wymowy głosek i wyrazów, ich odmiany, składni, słowotwórstwa
i słownictwa oraz ortografii. Na ewolucję języka mają wpływ takŜe dzieje i kultura narodu, który się nim
posługuje i dopasowuje go do swoich potrzeb komunikacyjnych.
Podstawowym celem wykładu jest zapoznanie studentów z periodyzacją dziejów języka polskiego,
rozwojem systemu fonologicznego, gramatycznego i leksykalnego, z dziejami pisma i ortografii a takŜe ze
zróŜnicowaniem stylowym polszczyzny.
Problematyka wykładów:
1. Wiadomości wstępne. Ewolucja języka. Historia języka i dyscypliny pokrewne.
2. Periodyzacja dziejów języka polskiego:
a. Epoka przedpiśmienna.
b. Epoka staropolska.
c. Doba średniopolska.
d. Doba nowopolska.
3. Genealogia, czyli rodowód języka polskiego:
a. Język prasłowiański – bezpośredni przodek polszczyzny.
b. Rodzina języków słowiańskich.
c. Język praindoeuropejski i wspólnota bałtosłowiańska – wcześniejsi przodkowie polszczyzny.
d. Rodzina języków indoeuropejskich (liga językowa, czyli powinowactwo językowe i rodzina
językowa).
4. Pismo i języki literackie Słowian:
a. Język staro-cerkiewno-słowiański – najstarszy literacki język Słowian
b. Współcześnie uŜywane literackie języki słowiańskie
c. Powstanie polskiego języka literackiego
d. Językowe zabytki polszczyzny
1
5. Mechanizmy zmian językowych. Formy innowacyjne, regresywne i archaiczne.
6. Ewolucja systemu fonologicznego.
7. Innowacje systemu gramatycznego:
a. Zmiany w systemie słowotwórczym.
b. Zmiany w systemie fleksyjnym.
c. Zmiany w systemie składniowym.
8. Rozwój zasobu leksykalnego polszczyzny:
a. Zmiany ilościowe.
b. Zmiany jakościowe (słownictwo odmian i stylów języka polskiego, archaizmy, neologizmy,
synonimy, wpływy języków obcych).
c. Wpływy polszczyzny na inne języki.
9. Pochodzenie języka ogólnonarodowego i jego stosunek do gwar ludowych dawniej i dzisiaj.
10. Dzieje pisma i ortografii.
11. Język polski jako przedmiot badań naukowych. Dawne słowniki i gramatyki.
12. Język
polski
w
świecie
współczesnym.
Kontakty językowe
z
językami
słowiańskimi
i niesłowiańskimi. Język polski za granicą.
Bibliografia:
Borawski Stanisław, Furdal Antoni, Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 1980.
Borawski Stanisław, Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2000.
Buttler Danuta, Rozwój semantyczny wyrazów w języku polskim, Warszawa 1978.
Dalewska – Greń Halina, Języki słowiańskie, Warszawa 2002.
Jodłowski Stanisław, Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979.
Popowska – Taborska Halina, Wczesne dzieje Słowian w świetle ich języka, Warszawa 1993.
Rieger Janusz, Język polski na Wschodzie, [w:] Współczesny język polski, pod red. Jerzego
Bartmińskiego, Lublin 2001, s. 575-591.
Rieger Janusz, Siatkowski Janusz, Kontakty polszczyzny z językami słowiańskimi, [w:] Współczesny
język polski, pod red. Jerzego Bartmińskiego, Lublin 2001, s. 541-555.
Taszycki Witold, Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław – Warszawa- Kraków, 1967.
Walczak Bogdan, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.
Walczak Bogdan, Język polski na Zachodzie, [w:] Współczesny język polski, pod red. Jerzego
Bartmińskiego, Lublin 2001, s. 563-574.
2