Rodzaje informacji - Instytut Nafty i Gazu

Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 7-17
Maria Ciechanowska, Irena Matyasik, Piotr Such: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Piotr Kasza, Jan Lubaś: Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno
Uwarunkowania rozwoju wydobycia gazu z polskich formacji łupkowych
Przedstawione w artykule rozważania dotyczące uwarunkowań rozwoju wydobycia gazu z polskich formacji łupkowych zaprezentowano w postaci Raportu na 7. Forum Energetycznym 29 listopada 2012 r. w Sopocie. W pierwszej części poruszono kwestie i wyjaśniono terminologie związane z określaniem zasobów gazu ziemnego, wydzielając trzy podstawowe kategorie: zasoby udokumentowane, prawdopodobne i możliwe (prognostyczne). Przytoczono wartości dotychczas określonych przez różne jednostki zasobów, zwracając uwagę, że dla gazu w formacjach łupkowych, jak dotychczas, określono zasoby prognostyczne, które nie powinny być porównywane z zupełnie inną kategorią – zasobów udokumentowanych złóż konwencjonalnych. Dla rozpoznania możliwości występowania złóż gazu w formacjach łupkowych należy wykonać badania, których wyniki powinny pozwolić na oszacowanie ryzyka poszukiwawczego ujętego w czterech kategoriach: geochemicznego, geologicznego, petrofizycznego
i zasobowego. Przedstawiając charakterystykę złóż typu shale w aspekcie możliwości ich udostępniania, wymieniono szereg unikalnych cech – w porównaniu z formacjami konwencjonalnymi, decydujących o powodzeniu
przedsięwzięcia poszukiwawczego. Omówiono specyfikę warunków występujących w Polsce w odniesieniu do
warunków amerykańskich, zwracając szczególną uwagę na uwarunkowania geologiczne oraz urbanistyczne, mające duży wpływ na wielkość kosztów. Proste skopiowanie do warunków występujących w Polsce np. technologii
szczelinowania, efektywnych w Stanach Zjednoczonych, nie jest najlepszym rozwiązaniem, o czym świadczą dotychczasowe wyniki wierceń. Podkreślono konieczność przeprowadzenia szeroko zakrojonych badań, szczególnie
nad rozwojem efektywnych technologii udostępniania. Naprzeciw temu wychodzi z pewnością duży projekt badawczy pod nazwą „Blue Gas”.
Determinants of the development of gas recovery from Polish shale formations
Considerations regarding determinants of the development of gas recovery from Polish shale formations included
in this paper were presented in a Report at the 7th Energy Forum in Sopot on November 29, 2012. The first part of
the paper deals with the basic concepts and definitions of the terminology associated with the determination of natural gas reserves, by the recognition of three basic categories: proved, probable and possible (prognostic) reserves.
The values of reserves previously determined by different institutions and companies are quoted and it is emphasized that the prognostic reserves in shale formations must not be compared to a completely different category of
the proved reserves of conventional resources. To identify the possibilities of gas accumulations in shale formations a research is required, which should also result in risk assessment with respect to four categories: geochemical, geological, petrophysical and concerning reserves. The paper includes characteristics of shale reservoirs
with respect to recovery of their reserves and lists a number of unique features in comparison to conventional formations, which determine the success of exploration projects. The paper discusses specific conditions prevailing in
Poland when compared to those in the U.S. and emphasizes the determinants of geological and urban types, that
affect costs of the projects. Simple copying of technologies such as fracturing technology applied successfully in
the United States to be used in Polish conditions does not guarantee success as evidenced from recent drilling results. The paper stresses the need to perform extensive research, especially on efficient technologies applied to
shale formation to release gas for extraction. This need will surely be fulfilled by the large scale “Blue Gas” research project.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 18-24
Cezary Ostrowski, Adam Koryczan, Krystyna Ostrowska, Małgorzata Pisuła: Przedsiębiorstwo Badań
Geofizycznych Spółka z o.o., Warszawa
Jaromir Probulski: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA Oddział Geologii i Eksploatacji, Warszawa
Udział grawimetrii w kartowaniu struktur geologicznych w Karpatach
Metoda grawimetryczna jest skutecznym narzędziem do kartowania struktur geologicznych, m.in. w warunkach
karpackich, często ograniczających możliwości prospekcyjne innych metod. Potwierdzają to rezultaty prac grawimetrycznych z okolic Żegociny, Tuchowa i Stępiny. W pierwszym rejonie, poprzez transformację anomalii w redukcji Bouguera, prześledzono zmiany litologii i tektoniki utworów przypowierzchniowych, uzyskując obraz gra-
wimetryczny w dużym stopniu zbieżny z widocznymi na mapie geologicznej wydzieleniami i elementami tektoniki. W rejonie Tuchowa dane grawimetryczne przede wszystkim posłużyły do sporządzenia, na drodze modelowania rozkładu gęstości, przekroju geofizycznego, pozwalającego oszacować rozmieszczenie i głębokość interesujących geologów naftowych osadów węglanowych dewońskich i jurajsko-kredowych. W okolicach Stępiny interpretację grawimetryczną ukierunkowano głównie na wyznaczenie stromo nachylonych granic gęstości, wykorzystując
odpowiednie metody przetwarzania wartości pomierzonego pola siły ciężkości. W rezultacie odwzorowano
w przedziale 0÷4 km p.p.m. układ linii tektonicznych tożsamych generalnie z uskokami, nasunięciami, fleksurami
czy też innymi granicami kompleksów o różnej gęstości. Podane przykłady, zdaniem autorów, potwierdzają celowość stosowania kartografii grawimetrycznej do kompleksowych analiz budowy strukturalnej.
Usefulness of gravimetry in the mapping of geological structures in the Polish Carpathians
The gravimetric method is an effective tool for the mapping of geological structures including the Carpathians area
where other geophysical methods are limited in prospective possibilities. This is confirmed by results of gravity researches in the areas of Żegocina, Tuchów and Stępina. In the first region lithology and tectonic changes in near surface rocks were traceable through transformations of Bouguer anomaly. Thus, the gravimetric image was obtained,
which is largely consistent with divisions and tectonic elements visible on the geological map. Gravimetric data from
the Tuchów area were primarily used for preparing a geophysical cross-section by modeling of density. This made
possible to estimate location and depth of the Devonian and Jurassic-Cretaceous carbonate sediments, which are especially important for petroleum geologists. In the Stępina area, the gravimetric interpretation was primarily directed
to determine steeply sloping density boundaries using appropriate processing methods based on gravity field data. In
results tectonic lines system range 0÷4 km BSL were mapped. This line system of tectonic faults is generally similar
to, flexures and other boundaries with different densities. In the author’s opinion, examples presented confirm the
usefulness of a gravimetric cartography for comprehensive analysis of geological structures.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 25-33
Sylwia Jędrychowska: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Możliwości wykorzystania spektroskopii ramanowskiej w branży naftowej. Część II. Zastosowania spektroskopii ramanowskiej
Artykuł stanowi drugą część opracowania dotyczącego zastosowań spektroskopii ramanowskiej. Na podstawie
przeglądu literaturowego omówiono możliwości wykorzystania tej techniki badawczej do badań różnych produktów będących w obszarze zainteresowań przemysłu naftowego. Szczególną uwagę zwrócono na zastosowanie do
badań produktów pochodzących z przerobu ropy naftowej. Przedstawiono także przykłady używania tej techniki
w badaniach związanych pośrednio z branżą naftową, m.in. w analizie katalizatorów, w tribologii, nanotechnologii
i mineralogii.
The possibilities of using raman spectroscopy in oil industry. Part II. The use of Raman spectroscopy
The article is the second part of a study on the application of Raman spectroscopy, which discusses the possibilities
of this research technique for testing various products, that are in the area of interest of the oil industry on the basis
of the review. Special attention was paid to research on products derived from crude oil. Also presented are examples of using this technique in studies indirectly linked to the oil industry, including in the analysis of catalysts, in
tribology, nanotechnology and mineralogy.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 34-41
Marcin Warnecki: Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno
Analiza możliwości pozyskania pozabilansowych zasobów gazu ziemnego z nasyconych poziomów solankowych w procesach sekwestracji CO2
Powszechnie uważa się, że bez poczynienia realnych starań zmierzających do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych globalna temperatura wzrośnie o kilka stopni, znacznie zmieniając klimat na Ziemi. W naszym kraju produkcja energii odbywa się głównie poprzez spalanie węgla – ok. 95%. W związku z tym, technologie niskiej emisji
CO2 z jego przechwytywaniem i bezpiecznym magazynowaniem są w Polsce wysoce pożądane. Głębokie solankowe poziomy wodonośne stanowią największy znany obecnie potencjał sekwestracyjny ditlenku węgla. W prze-
ciwieństwie do wgłębnych struktur naftowych stopień geologicznego rozpoznania poziomów solankowych jest
znacznie mniejszy. W Polsce pewne doświadczenia dotyczące podziemnego składowania gazów kwaśnych (CO2,
H2S) uzyskano na złożu gazu ziemnego Borzęcin, gdzie od stycznia 1996 r. rozpoczęto proces składowania gazów
kwaśnych. Typując przyszłe poziomy geologiczne dla podziemnego składowania CO2 w Polsce, uwzględnić należy również utwory permskie zalegające na obszarze Niżu Polskiego. Szczególną uwagę zwraca megastruktura
niecki poznańskiej wypełnionej utworami czerwonego spągowca o powierzchni ok. 5000 km2. Piaskowce te stanowią rozległy poziom solankowy nasycony gazem ziemnym w ilości 2,4 Nm3 gazu w 1 m3 solanki. W lokalnych
kulminacjach struktury powstały złoża gazu ziemnego. Jak wyliczono, megastruktura niecki poznańskiej w poziomach solankowych czerwonego spągowca może zawierać zasoby rozpuszczonego gazu ziemnego w ilości blisko
120 mld Nm3, a więc na poziomie obecnie udokumentowanych zasobów gazu ziemnego w Polsce. Już w latach 70.
rozważano różne metody pozyskania rozpuszczonego gazu. Jedną z ciekawszych propozycji jest prezentowana
koncepcja składowania w tych poziomach CO2. Gaz ten cechuje dobra rozpuszczalność w wodach złożowych,
znacznie większa od rozpuszczalności gazów ziemnych. W trakcie procesu sekwestracji CO2 powinien zatem zachodzić proces wypierania rozpuszczonych w solankach rodzimych gazów ziemnych i ich migracji do wyżej położonych kulminacji, które stanowią złoża gazu ziemnego. Następowałby więc proces naturalnego uzupełnienia zasobów uwolnionym gazem ziemnym z możliwością jego wydobycia. Procesy składowania CO2 w głębokich solankowych poziomach wodonośnych nasyconych gazem ziemnym nie były do tej pory przedmiotem szczegółowych
badań i stanowią nową dziedzinę poznawczą. W artykule przedstawiono koncepcję pozyskiwania niekonwencjonalnego gazu, opisano aparaturę i stanowisko badawcze służące do badań procesów wypierania gazu ziemnego.
Zaprezentowano wyniki wybranych eksperymentów przeprowadzonych na fizycznym modelu złoża [5].
Analysis of the possibility of obtaining additional gas resources from geo-pressured saline aquifers during
the CO2 sequestration process
It has been estimated that without real efforts to limit greenhouse gas emission global temperatures will rise by
several degrees altering the world’s climate. Coal accounts for 95% of energy generation in Poland. Therefore, low
carbon emitting technology with the capture and underground storage of CO2 is required in our country. Deep saline aquifers have the largest long-term storage potential of CO2, but there are many problems with their exploration and qualification due to the lack of tightness confirmation. It is very important to reduce the cost of their exploration done mainly by expensive drilling. In existing mega-aquifers saturated by natural gases their tightness is
confirmed by the presence of many local gas accumulations in top structures. Special attention was concentrated on
the Poznań Trough mega-aquifer naturally saturated by native natural gases. This megastructure represents a great
potential for long-term underground CO2 storage covering a 5000 km2 area. The Oil & Gas Institute and Polish Oil
& Gas Company has gained some experience in acid gas capture and storage since, acid gas containing 60% of
CO2 and 15% of H2S reinjected into an aquifer directly underlying the Borzęcin gas reservoir has been in operation
since 1996. Apart from the technological parameters we also analyzed the process of displacement of native natural
gas which originally saturates the underlying water through acid gases injected into the reservoir. Such a process
allows to replenish the gas cap by volume equivalent to methane gas dissolved in underlying water. The PVT study
results indicate that the volume of methane gas displaced from the reservoir waters is in direct proportion to the
volume of CO2 injected into the reservoir and that acid gas concentration in hydrocarbon gases being displaced
from the reservoir is gradually increasing. This paper describes the conception, the apparatus and research station/unit designed to explore natural gas displacement processes. The results of some experiments carried out on
a physical model reservoir are presented.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 42-50
Marek Czupski, Piotr Kasza, Klaudia Wilk: Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno
Płyny do szczelinowania złóż niekonwencjonalnych
W większości przypadków wydobycie węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych jest ekonomicznie nieopłacalne
bez wykonania w odwiercie zabiegu hydraulicznego szczelinowania. Z kolei bardzo ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu tego typu zabiegów jest odpowiedni dobór płynu szczelinującego. W złożach niekonwencjonalnych, do których zaliczamy złoża gazu zamkniętego („tight gas”) czy w łupkach („shale gas”) stosowanych jest szereg różnego rodzaju płynów, takich jak: sprężony i ciekły azot, gaz płynny (LPG), ciekły dwutlenek węgla, piany
sporządzane na bazie roztworów polimerów liniowych, płyny na bazie środków powierzchniowo czynnych, płyny
reaktywne oraz płyny zwane „slickwater”. W formacjach łupkowych najczęściej są stosowane te ostatnie, które pomimo bardzo słabych właściwości nośnikowych pozwalają na osiąganie dużych wartości objętości złoża objętych
szczelinowaniem (SRV), co z kolei przekłada się na zwiększoną późniejszą produkcję z odwiertu.
Fluids for fracturing unconventional reservoirs
In most cases production of hydrocarbons from unconventional reservoirs without performing hydraulic fracturing
treatment in the wellbore is economically unprofitable. Proper selection of fracturing fluid is a very important factor which has a crucial impact on the success of these types of treatments. In unconventional reservoirs which include: tight gas and shale gas reservoirs a number of different types of fluids are used such as: pressurized and liquid nitrogen, liquefied petroleum gas (LPG), liquid carbon dioxide, foam based on linear polymer solutions, viscoelastic surfactant fluids, surface reactive fluids and slickwater. The last one is generally used in shale formations,
despite very low carrying capacity, they allow to achieve high values of stimulated reservoir volume (SRV) which
in turn translates into increased production from the wellbore.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 51-56
Marcin Kremieniewski: Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno
Wpływ warunków hydratacji na strukturę przestrzenną kamieni cementowych
W artykule przedstawiono wpływ temperatury oraz ciśnienia hydratacji zaczynu uszczelniającego na kształtowanie
się struktury porowej powstałego kamienia cementowego. Badane próbki kamieni cementowych sporządzono
z zaczynów uszczelniających wytypowanych do stosowania na złożach gazowych. W celu poprawy szczelności
matrycy cementowej, a tym samym przeciwdziałania migracji gazu, zastosowano dodatek mikrocementu oraz dodatki polimerowe.
The impact of hydration conditions on the spatial structure of cement stone
The paper presents the effect of temperature and hydration pressure of cement slurry on the formation of the pore
structure of the cement stone formed. Tested cement stone samples were made form cement slurries selected for
use in gas wells. In order to improve the integrity of cement matrix and thus prevent gas migration microcement
and polymer additives were used.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 57-65
Robert Mamgbi: Department of Organic Technology and Refinery Processes, Faculty of Chemical Engineering and Technology, Cracow University of Technology, Cracow
Jaroslav Cerny: Department of Petroleum Technology and Alternative Fuels, Faculty of Environmental
Protection, Institute of Chemical Technology in Prague, Czech Republic
Erasmus Barifaijo: Makerere University, Department of Geology and Petroleum Studies, Kampala, Uganda
Time of Exploitation and Detergency Properties of Low SAPS Engine Oil
The work is focused on the verification of the premature deterioration of the detergent and dispersant capabilities
and some properties of a new generation of so-called “Low SAPS” motor oils, particularly when operating in extended service intervals mode for diesel and petrol engines. Some European automakers have introduced extended
service interval checks to 30.000 km for petrol and up to 50.000 km for diesel engines. Service inspections also
involve changing of motor oils. To extend this interval it is necessary to ensure not only good quality motor oil, but
also sufficient quality motor oil. The paper described changes in the composition of oils, which occurred with the
introduction of EURO IV emission limits, which limited the contents of some elements in the oil. In particular, the
phosphorus and sulfur content and the amount of sulphated ash substances, i.e. organometallic compounds. Organic compounds of calcium or magnesium are used as active detergents and reducing their contents can change the
detergent properties of oils. Attention was paid to gasoline and diesel engines, mainly German manufacturers,
namely Audi and Volkswagen cars, Skoda, Porsche and Toyota. 23 samples (13 from diesel engines and 6 from
gasoline engines) of used motor oil 14.000÷33.000 km old flexibly extended drained interval from gasoline and
diesel engines were taken from a licensed Prague car repair service and analyzed for the normal parameters of motor oils, such as viscosity, total acid number (TAN), total number base number (TBN) and strong base number
(SBN), carbon residue, insoluble impurities in pentane (ISP), blotter drop test, soot content and nitrate plus
4 samples taken from earlier drained intervals of 7600÷15.000 km were analyzed only for a blotter spot test as
a comparative standard. The relative change in viscosity at 40oC and 100oC were found to be within the accepted
20÷25% range. The carbon residue did not surpass the upper limit. Gasoline oils were found to contain relatively
high amounts of insoluble impurities in pentane as compared to diesel oil. A significant decrease in TBN and
a massive increase in TAN was observed. Nitrate contents for gasoline oils were relatively high but well below the
upper limit.
Czas eksploatacji i właściwości myjąco-dyspergujace niskopopiołowych olejów silnikowych „Low SAPS”
Niektórzy europejscy producenci samochodów zwiększyli limity przebiegów pomiędzy przeglądami serwisowymi
do 30.000 km dla silników benzynowych i do 50.000 km dla silników Diesla. Zwiększenie limitów przebiegu jest
możliwe dzięki podwyższeniu jakości silników, ale wymaga również stosowania wysokiej jakości olejów silnikowych. W artykule przedstawiono zmiany właściwości myjących i dyspergujących nowej generacji niskopopiołowych olejów silnikowych (Low SAPS) w przypadkach długich przebiegów pomiędzy przeglądami. Oleje takie zostały opracowane aby wypełnić restrykcyjne limity wynikające z normy EURO IV, ograniczające udziały związków fosforu, siarki i siarczanów w olejach silnikowych, a także emisję popiołów powstających ze związków metaloorganicznych wapnia lub magnezu, które w olejach są stosowane jako detergenty. Badania prowadzono przy
wykorzystaniu silników benzynowych i wysokoprężnych, wyprodukowanych przez firmy Audi, Volkswagen,
Skoda, Porsche oraz Toyota. Testowano 23 próbki oleju silnikowych po przebiegu od 15 000 do 33.000 km, które
zostały pobrane w firmowych warsztatach samochodowych w Pradze. Kontrolowano zmiany podstawowych parametrów olejów silnikowych, takich jak: lepkość, liczba kwasowa (TAN) i zasadowa (TBN), pozostałość po koksowaniu, stężenie zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w pentanie (ISP) oraz zawartość azotanów. Przedstawiono
wpływ przebiegu, typu silnika i rodzaju paliwa na zmiany parametrów olejów silnikowych. Największe pogorszenia jakości badanych olejów obserwowano w przypadku silników benzynowych.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 66-77
Piotr Janusz: AGH Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Ropa naftowa – kierunki dostaw i struktura zużycia w Polsce w latach 1999–2011
W artykule przedstawiono strukturę dostaw ropy naftowej do Polski oraz strukturę krajowego bilansu energetycznego w okresie od 1999 do 2011 roku. Zaprezentowano również wielkość krajowych złóż ropy naftowej oraz ich
znaczenie dla bezpieczeństwa dostaw. Artykuł charakteryzuje także mechanizmy reagowania kryzysowego
w przypadku zakłóceń dostaw ropy naftowej. Z przedstawionych analiz wynika, że ropa naftowa jest jednym
z podstawowych nośników energetycznych pokrywających zapotrzebowanie na energię. W celu pokrycia krajowego zapotrzebowania na ten surowiec niezbędny jest jego import, a z uwagi na ograniczone możliwości przerobu
ropy naftowej w krajowych rafineriach oraz stale wzrastające zapotrzebowanie na paliwa konieczny jest także import produktów rafinacji ropy naftowej. Obecna struktura zaopatrzenia kraju w ropę naftową i paliwa skutkuje uzależnieniem Polski od importu tego surowca w praktycznie 100%. Niemniej jednak z uwagi na możliwości dostaw
ropy naftowej, a także jej rozwinięty światowy rynek nie grozi nam wstrzymanie dostaw tego surowca. Na bezpieczeństwo dostaw ropy naftowej wpływ mają również posiadane przez Polskę zapasy interwencyjne ropy naftowej
i paliw płynnych. Należy także zaznaczyć, że pod względem uzależnienia od importu ropy naftowej Polska nie
odbiega od innych państw Unii Europejskiej.
The supply lines and structure of crude oil consumption in Poland between 1999 and 2011
This article presents the structure of supplies of petroleum to Poland and structure of the national energy balance in
the period between 1999 and 2011. Also presented is the size of domestic deposits of petroleum and their importance for the security of supplies. The article also describes the crisis response mechanisms in case of disruptions of supplies of petroleum. The presented analyses proves that petroleum is one of basic energy carriers satisfying the demand for energy. In order to satisfy the domestic demand for oil, its import is essential. Taking limited
possibilities of the processing of petroleum into account in domestic refineries and the constantly growing demand
for fuels, import is necessary, as well as the products for the refining of petroleum. The current structure of the
country’s supply of crude oil and fuel results in Polish dependence on import of raw material at virtually 100%.
However taking into account the possibilities of supplies of oil, as well as the developed global market of petroleum, suspending supplies of oil is not threatening us. The security of petroleum supply may also be influenced by
the buffer stocks of petroleum and liquid fuels possessed by Poland. One should also emphasized that Poland does
not differ from other states of the European Union in terms of being dependent on petroleum imports.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 78-83
Zbigniew Gacek: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Ocena zgodności gazomierzy turbinowych przeznaczonych do użytkowania w zakresie ciśnień roboczych
powyżej 4 barów
Artykuł przedstawia zakres badań gazomierzy turbinowych w celu oceny zgodności z dyrektywą 2004/22/WE,
zgodnie z normą PN-EN 12261:2005 + PN-EN 12261:2005/A1:2008 Gazomierze. Gazomierze turbinowe, zharmonizowaną z dyrektywą. Zakres ten uwzględnia warunki podczas badań metrologicznych oraz narażania gazomierzy w zakresie ciśnień roboczych powyżej 4 barów. Opisano również sposób wytypowania gazomierzy do badań na podstawie analizy podobieństw/różnic konstrukcyjnych gazomierzy oraz przygotowanie planu badań. Zaprezentowano zakres badań indywidualnych gazomierzy, które powinny być przeprowadzane u wytwórcy.
Conformity assessment of turbine gas meters for use in operating pressures above 4 bar
This paper presents the scope of testing turbine gas meters for their conformity assessment with the directive
2004/22/EC, in accordance with PN-EN 12261:2005 + PN-EN 12261:2005/A1: 2008 Gas meters. Turbine gas meters, harmonized with the directive and the conditions during metrology tests as well as exposure of meters to operating pressures greater than 4 bar. It also describes how to select gas meters for tests on the basis of their similarities/differences construction and preparation of the test plan. Finally it shows the range of individual gas meter
tests, which should be carried out by the manufacturer.
Nafta-Gaz, styczeń 2013, s. 84-87
Kornel Dybich: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Zasada metody oznaczania liczby cetanowej próbek paliw silnikowych na stanowisku badawczym z silnikiem Dresser Waukesha CFR (USA)
Celem określenia jakości paliwa do wysokoprężnych silników spalinowych wykorzystuje się szereg metod badawczych stosowanych w laboratoriach chemicznych, ale ostateczna weryfikacja paliwa powinna zawsze kończyć się
na stanowiskach badawczych z silnikami spalinowymi. W niniejszym artykule przedstawiono podstawową ocenę
jakości paliwa stosowanego do silników Diesla w umownej skali liczb cetanowych za pomocą jednocylindrowego,
czterosuwowego silnika badawczego Dresser Waukesha CFR (co-operative fuel research unit) produkcji USA ze
zmiennym stopniem sprężania.
The principle of the method for the determination of the cetane number for samples of motor fuels on the
Dresser Waukesha CFR (U.S.) test engine
In order to determine the quality of diesel fuel for internal combustion engines, a number of methods used in chemical laboratories are brought into play, but final verification of the fuel should always end with a bench test of internal combustion engines. This paper presents basic evaluation of the quality of fuel used for diesel engines in
conventional cetane number scale by way of the single cylinder, four-stroke U.S. made Dresser Waukesha CFR
Research engine (Co-operative Fuel Research Unit) with a variable compression ratio.