Leczenie książką

Strona Szkoły Podstawowej w Miłobądzu
Leczenie książką
Na zebraniu z rodzicami w dn.05.12.2016 roku przedstawiono rodzicom referat przygotowany przez nauczyciela
bibliotekarza pt: „Leczenie książką” o roli książki w życiu człowieka, a w szczególności w życiu dzieci, które wymagają
różnorodnych terapii ze względu na niedostosowania społeczne lub kłopoty w nauce
LECZENIE KSIĄŻKĄ
Żyjemy w czasach dużego przyspieszenia w różnych dziedzinach życia, gdzie przeobrażeniom ulega hierarchia
podstawowych wartości, norm społecznych, ale również wartości rodzinnych. Dziecko musi stawić czoła nowym
zadaniom, dostosować się do tempa i wymogów życia. Nie zawsze małemu człowiekowi udaje się to osiągnąć.
Konsekwencją tego stanu są lęki, stresy i ogromna samotność oraz poczucie nieradzenia sobie z wymaganiami
otoczenia. W ostatnich latach komputery i telewizja na dobre zagościły w codziennym życiu dzieci. Coraz częściej
media przejmują funkcję kształtowania osobowości młodego odbiorcy. Jednak nie zawsze są one aprobowane przez
rodziców i wychowawców. Nigdy też nie zastąpią rodziców, gdyż najważniejsza jest w potrzeba akceptacji i bliskości z
najbliższymi, zapewniającymi bezpieczeństwo i opiekę. Do telewizora nie można się przytulić.
Trudności dnia codziennego, choroby, stresy powodują, że ludzi potrzebujących wsparcia psychicznego jest coraz
więcej. Dotyczy to także dzieci i młodzieży szkolnej, która coraz częściej nie radzi sobie z codziennymi problemami.
Sposobem walki z trudami życia z coraz większym powodzeniem staje się biblioterapia. Jest to forma pomocy
terapeutycznej, w której wykorzystuje się wybrane materiały czytelnicze np. bajki, baśnie, opowiadania, opowieści,
ale też przedstawienia, filmy, słuchowiska radiowe itp. Odpowiednio dobrana literatura pozwala poradzić sobie z
różnego typu problemami osobistymi, emocjonalnymi i społecznymi. Może wspomóc proces powrotu do równowagi
psychicznej po przeżytych niepowodzeniach lub tragicznych przeżyciach. Literatura biblioterapeutyczna niesie też
wartości edukacyjne, uczy wyboru wartości i podpowiada twórcze rozwiązywanie problemów.
Od pewnego czasu elementy biblioterapii wykorzystuje się w medycynie, psychologii, psychiatrii, pedagogice
specjalnej, ale też coraz częściej w szkołach. Staje się profilaktyką dla uczniów, którzy nie radzą sobie z wyzwaniami
współczesnej rzeczywistości szkolnej.
Dzieci i młodzież szkolna, dla których biblioterapia może być skuteczną formą pomocy to przede wszystkim:
●
●
●
●
●
Uczniowie niepełnosprawni, którzy mogą mieć niższe poczucie wartości i czuć się nieakceptowani przez grupę.
Uczniowie przewlekle chorzy, czujący się nierzadko gorsi od innych, mogący mieć problemy z zaakceptowaniem
swojego stanu zdrowia i związanych z nim ograniczeń.
Dzieci i młodzież mająca kłopoty emocjonalne, przejawiająca zaburzone zachowania ( np. dzieci z rodzin z
problemem przemocy czy uzależnień, wychowankowie placówek szkolno- wychowawczych, po przeżyciach
traumatycznych). Tu istotne jest wskazywanie różnych sposobów radzenia sobie z trudnymi uczuciami, zwiększające
świadomość własnej wartości.
Uczniowie, którzy czują się odrzuceni przez grupę.
Uczniowie, którzy mają problemy z nauką ( ze zdiagnozowaną dysleksją czy dysgrafią, o niższej normie
intelektualnej itp.) mogą potrzebować pomocy w radzeniu sobie z niskim poczuciem wartości, poczuciem porażki i
1
Strona Szkoły Podstawowej w Miłobądzu
●
bezsilności.
Uczniowie wyjątkowo zdolni, którzy nie wytrzymują presji „bycia najlepszym”. Mogą potrzebować pomocy w
radzeniu sobie z lękiem, napięciami, stresem, ale też w nabywaniu umiejętności bycia asertywnym, umiejącym
odmawiać, wyrażać własne emocje w kontrolowany sposób.
Czytanie i biblioterapia mają na celu przede wszystkim wspierać rozwój dziecka i pomagać mu w rozwiązywaniu
konkretnych problemów. Już samo czytanie, jako podstawowy element procesu terapeutycznego, dostarcza bodźców
do rozwoju emocjonalnego i intelektualnego, wzbogaca wyobraźnię i zasób słownictwa. Jest formą odpoczynku,
sposobem na rozluźnienie lub przeżycie pewnych doznań, w oderwaniu od nieprzyjemnych doświadczeń. Niekiedy
pozwala na nabranie dystansu wobec własnych problemów. Może być punktem wyjścia do rozważań na temat
zaistniałych sytuacji i inspiracją do szukania twórczych rozwiązań.
Proces terapeutyczny z wykorzystaniem literatury może być zainicjowany zarówno w domu, jak też w szkole czy
grupie. Istotnym elementem jest dobór literatury pod kątem potrzeb dziecka lub grupy, a także prowadzenie procesu
czytelniczego w taki sposób by umożliwiała identyfikację z bohaterem lub sytuacją oraz powodowała refleksję nad
czytanym tekstem. Umożliwia to wgląd w siebie, a także uzupełnia własne przekonania i zachowania o nowe wartości
i możliwości. Niekiedy dzieje się to w sposób nieświadomy. Przeżywanie wraz z bohaterem zagrażających sytuacji,
pozwala na obniżenie lęku, wtedy bodźce tracą swoje lękotwórcze działanie, a w obecności innych czytanie działa
uspokajająco.
Im wcześniej książka stanie się środkiem wspomagającym procesy wychowawcze tym da większe efekty. Dzieci już od
najmłodszych lat mają kontakt z literatura, najpierw w formie kolorowych ilustrowanych bajek, poprzez krótkie
opowiastki, kończąc na literaturze pięknej. To właśnie psychika najmłodszego odbiorcy nie skażona jeszcze balastem
przeżyć „chłonna na życie, nade wszystko zaś ogromnie wrażliwa”, potrafi z zafascynowaniem przyjmować literackie
treści. Jeśli baśń zawiera ciekawą dla młodego czytelnika akcję to, choćby nieświadomie, przeżywa jej piękno lub
poddaje się nastrojowi.
Baśnie i bajki, a dla młodzieży powieści i opowiadania, są sprzymierzeńcem w terapii, są zgodne ze sposobem
pojmowania świata, który preferują same dzieci. Są naturalnie związane z ich rozwojem, poszukiwaniem swojego
miejsca wśród innych ludzi. Dzięki baśniom dziecko uczy się samodzielności i radzenia sobie w świecie. Otwierają one
furtkę do świata dziecięcych marzeń. Dzieci przeżywając smutki i radości bohaterów- czują więź z innymi. Każdy
powinien pamiętać o ogromnej roli literatury, a szczególnie o jej wpływie na dziecko zagubione, samotne,
wychowujące się w środowisku, które nie jest w stanie zaspokoić jego najważniejszych potrzeb psychicznych – miłości,
uznania, bezpieczeństwa. Poprzez właściwy dobór baśni można choć w małej części zrekompensować te braki. Rodzic
czy wychowawca opowiadając dziecku bajki, historie czy baśnie powinien głębiej spojrzeć na świat, w którym ono żyje.
Wówczas mały odbiorca czuje się zrozumiany, akceptowany i dowartościowany, a to szczególnie wzmacnia więź z
innymi. Te chwile spędzone razem są bardziej wartościowe, są czymś zupełnie innym od elektronicznego świata
telewizji i komputerów. Opowiadania pomagają też rodzicom, którzy często nie wiedzą jak dotrzeć do nieśmiałego,
bojaźliwego dziecka, które nie potrafi wprost mówić o swoich problemach. Opowiadając, należy używać prostego
języka oraz pojęć zrozumiałych dla dziecka. Trzeba pamiętać, że słuchacz może stać się współtwórcą opowiadania
poprzez podsuwanie własnych pomysłów. Warto również zadawać dziecku pytania. Odpowiedzi mogą dużo
powiedzieć o jego sposobie myślenia. Ważne, by być otwartym na reakcje dziecka i dokładnie obserwować jego
zachowanie. Po mimice i sposobie zachowania łatwo się zorientować, kiedy jest zainteresowane i słucha uważnie, a
kiedy jest znudzone czy zniecierpliwione. Nie należy obawiać się błędów. Dzieci potrafią być na tyle wiernymi
słuchaczami, że poprawią rodzica, kiedy ten pominie ważny szczegół lub nie będzie pamiętał, jak ma na imię któryś z
bohaterów. Najważniejsze by puścić wodze swojej fantazji i bawić się razem z dzieckiem. Należy jednak pamiętać, by
zostawić własne obawy, problemy dnia codziennego i nie myśleć o nich. Gdy rodzic jest zdenerwowany i nieobecny
również dziecko może odczuwać niepokój.
Każdy rodzic, nauczyciel, opiekun, wychowawca chce , aby dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi.
Jest na to sposób.
CZYTAJMY DZIECIOM! Wystarczy 20 minut dziennie.
2
Strona Szkoły Podstawowej w Miłobądzu
Literatura:
1.
2.
3.
4.
Przecławska ,,Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania”, WSiP 1978
Wortman „Baśń w literaturze i życiu dziecka „ Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 1958
Molicka „Bajkoterapia” Media rodzina, Poznań 2002
Strzelecka- Lemiech „ Leczenie książką”, WWW.glospedagogiczny.pl
3