Pobierz cały projekt w formie elektronicznej

Transkrypt

Składamy serdeczne podziękowania
Panu Sławomirowi Zaczyńskiemu,
Za cenne uwagi i wskazówki
Oraz życzliwość w czasie
przygotowywania pracy badawczej
2
Dolny Śląsk jako skansen techniki i laboratorium nowych technologii
Spis Treści
WSTĘP ..........................................................................................................................................4
Słowo wstępu o Dolnym Śląsku ................................................................................................4
Rozdział I ......................................................................................................................................6
Czy Dolny Śląsk jest szybko rozwijającym się rejonem Polski? .................................................6
Wywiad z Panem Pawłem Gospodarczykiem .......................................................................7
Rozdział II ...................................................................................................................................10
Technologie Dolnego Śląska – nowoczesność czy archaiczność? ...........................................10
Elektrownie wiatrowe ........................................................................................................10
Elektrownie wodne ............................................................................................................11
KGHM Miedź Legnica .........................................................................................................11
Kopalnia w Turowie ............................................................................................................13
Elektrownia Turów .............................................................................................................15
Rozdział III ..................................................................................................................................19
Czy rozwój technologii Dolnego Śląska przynosi więcej korzyści niż strat? ............................19
Wpływ technologii na rozwój gospodarczy regionu. ..........................................................19
Jaki wpływ na ekologię ma rozwój przemysłu i techniki (na przykładzie elektrowni Leśna)? .27
Jaką ma historię i jaki wpływ wywiera na naturalny ekosystem elektrownia Leśna? .........27
Ankieta ...............................................................................................................................27
Elektrownia Leśna ..............................................................................................................27
Wpływ na środowisko ........................................................................................................30
ZAKOŃCZENIE.............................................................................................................................32
SUMMARY IN ENGLISH...............................................................................................................33
BIBLIOGRAFIA.............................................................................................................................34
3
WSTĘP
W tym roku głównym celem obozu jesiennego, podczas którego głównym
celem jest poznawanie kultury, historii i osiągnięć różnych regionów naszego kraju,
było poznanie Dolnego Śląska.
Wybraliśmy temat ”Dolny Śląsk jako skansen techniki i laboratorium nowych
technologii”, a przed wyjazdem opracowaliśmy trzy pytania badawcze:



Czy rozwój technologii przynosi więcej korzyści czy strat jeśli chodzi o ekologię
i gospodarkę? – Karol Szczurek, Mateusz Litak
Technologie Dolnego Śląska - nowoczesność czy archaiczność? – Jan Kostecki
Czy Dolny Śląsk jest szybko rozwijającym się regionem Polski? – Jan Pietrzak
Poza tym każdy z nas zajął się inną częścią pracy:
Wstęp – Jan Pietrzak
Edycja tekstu – Jan Kostecki
Streszczenie – Mateusz Litak
Zakończenie – Karol Szczurek
Słowo wstępu o Dolnym Śląsku
Dolny Śląsk jako odrębna jednostka administracyjna ostatecznie ukształtował
się pod koniec XV wieku i był już wtedy regionem zurbanizowanym i gospodarczo
rozwiniętym. W Sudetach wydobywano złoto (Złotoryja, Złoty Stok) i srebro (Srebrna
Góra). Stopniowo rozwijało się także górnictwo węglowe (Wałbrzych) i huty szkła
(Szklary, Szklarki).
Sytuacja gospodarczo-polityczna Dolnego Śląska przez wieki ulegała zmianom.
Mimo zdecydowanej akcji germanizacyjnej jeszcze w początkach XIX w. Górny Śląsk
i prawobrzeżna część Dolnego Śląska, a także okolice Wrocławia i Oławy miały
zdecydowanie polski charakter.
Po pierwszej wojnie światowej w wyniku powstań śląskich (lata 1919-1921)
i akcji plebiscytowej (1921) w 1922 przywrócono Polsce wschodnią część Górnego
Śląska wraz z częścią Śląska Cieszyńskiego na wschód od Olzy.
4
Jednak dopiero po zakończeniu drugiej wojny światowej cały Śląsk znalazł się
w granicach Polski, a zamieszkująca te tereny ludność niemiecka została przymusowo
wysiedlona. Już w pierwszych latach powojennych ruszyła odbudowa polskiego
Dolnego Śląska, który z upływem lat znów zaczął się rozwijać i dziś jest jednym
z najnowocześniejszych regionów naszego Kraju1.
1
www.se.pl/wydarzenia/kraj/dolny-slask-dawniej-i-dzis-dzieje-regionu_407655.html
5
Rozdział I
Czy Dolny Śląsk jest szybko rozwijającym się rejonem Polski?
Dolny Śląsk to jeden z najszybciej rozwijających się regionów w Polsce.
Przekonaliśmy się o tym odwiedzając liczne miejsca jak: kopania uranu, kopalnia
miedzi, kopalnia węgla brunatnego, elektrownie wiatrowe czy jedną z najbardziej
nowoczesnych baz wojskowych oraz śledząc dane, które przytoczymy poniżej.
Województwo dolnośląskie charakteryzuje się wysoką innowacyjnością, czyli
zdolnością przedsiębiorstw do wykorzystywania w praktyce gospodarczej wyników
badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych, nowych koncepcji, pomysłów,
wynalazków.
Na podstawie przeprowadzonych badań innowacyjności regionów
województwo dolnośląskie należy do regionów o wysokim poziomie innowacyjności,
zajmując trzecie miejsce w kraju (po mazowieckim i śląskim)2.
Aby ukazać dorobek i znaczenie przedsiębiorstw z Dolnego Śląska można
również porównać ich przychody z innymi przedsiębiorstwami w Polsce:
1) Najwyższe, 7 miejsce w zestawieniu zajmuje lubiński KGHM Polska Miedź, który
w 2011 r. osiągnął 20 097 392 tys. zł przychodu. KGHM to zdecydowanie największe
i świetnie prosperujące przedsiębiorstwo regionu oraz jeden z czołowych producentów
miedzi i srebra rafinowanego na świecie.
Działalność KGHM koncentruje się głównie na terenie Legnicko-Głogowskiego
Okręgu Miedziowego. Dyrekcja KGHM znajduje się w Lubinie.
KGHM Polska Miedź S.A. zatrudnia kilkadziesiąt tysięcy osób, a licząc
zatrudnienie w przedsiębiorstwach kooperujących z KGHM można przyjąć, że Polska
Miedź zapewnia utrzymanie dla ponad 100 tysięcy osób.
W dalszej kolejności można wymienić:
2) Volkswagen Motor Polska - samochody,
3) LG Electronics Wrocław - elektronika
4) Grupa Kapitałowa AB - dystrybutor podzespołów komputerowych
5) Toyota Motor Manufacturing Poland - silniki samochodowe
oraz szereg innych ważnych dla gospodarki narodowej przedsiębiorstw 3.
2
www.umwd.dolnyslask.pl/gospodarka/innowacje/
3
wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,11639055,Dolnoslascy_giganci__Sa_wsrod_500_najwiekszych_firm.html
6
W dalszej części tego rozdziału skoncentrujemy się na największym
przedsiębiorstwie regionu i spróbujemy zbadać wpływ stosowanych tam technologii na
rozwój Dolnego Śląska, a może i całej Polski.
Wywiad z Panem Pawłem Gospodarczykiem
Aby lepiej zorientować się w rozwoju i stosowanych technologiach w KGHM
Polska Miedź S.A. poprosiliśmy o wywiad Pana Pawła Gospodarczyka - Dyrektora
Generalnego Firmy Cummins. Firma ta to jeden z czołowych światowych producentów
silników do maszyn i urządzeń wykorzystywanych w pracach wydobywczych
i znaczącego kooperanta KGHM.
Jan Pietrzak: - Panie Dyrektorze bardzo dziękujemy, że zgodził się Pan na udzielenie
nam wywiadu. W ramach projektu, który przygotowujemy, chcielibyśmy zadać Panu
kilka pytań dotyczących nowych technologiach stosowanych w Państwa firmie,
a związanych ze współpracą z KGHM .
Paweł Gospodarczyk: - Bardzo proszę.
J.P.: - Interesuje nas, jaki sprzęt jest wykorzystywany w pracach wydobywczych
kombinatu.
P.G.: - Są to maszyny górnicze, ale najważniejsze są wozy wiercące, wozy kotwiące,
ładowarki i wozy odstawcze. Wozy (maszyny) wiercące służą do wykonywania
odwiertów w ścianach w kopalni, w których znajdują się złoża rud miedzi.
W wywiercone otwory wprowadza się specjalne materiały eksplozyjne, które po
zadziałaniu powodują odszczepianie skał wraz z rudą miedzi od litego złoża skalnego.
Ładowarki maja za zadanie załadunek urobku i przewiezienie go na krótkim odcinku do
miejsca gdzie pracują wozy odstawcze, które to z kolei służą do przewozu tego urobku
na dalszym dystansie do tak zwanych krat rozładunkowych. Z tych miejsc urobek jest
dalej transportowany przenośnikami taśmowymi do szybów transportowych, którymi
urobek transportuje się na powierzchnię kopalni
J.P.: - Czym powinien charakteryzować się sprzęt i maszyny wykorzystywane
w górnictwie.
P.G.: - Maszyny przede wszystkim powinny być najnowszej generacji pod względem
zaawansowania technologicznego, bardzo wysokiej jakości i powinny charakteryzować
się trwałością i łatwością w obsłudze. Muszą być koniecznie wyposażone w najnowszej
generacji podzespoły układu napędowego i oczywiście muszą być wyposażone
7
w klimatyzatory ponieważ pod ziemią jest bardzo wysoka temperatura osiągająca
nawet poziom 32-34 stopni Celsjusza. Musimy wiedzieć, że te maszyny są obsługiwane
przez operatorów - w tej technologii wydobywczej jeszcze nie stosuje się kombajnów
jak na przykład w kopalniach węgla, ponieważ urabiana skała jest bardzo twarda
i bardzo trudno do odspojenia.
J.P.: - Jaka jest specyfika wydobycia surowców przez KGHM i czy ma to bezpośredni
wpływ na stosowane maszyny i urządzenia dostarczane przez Państwa Firmę?
P.G.: - Tak jak wspomniałem powyżej ruda miedzi jest zawarta w bardzo twardej
i trudno odspajalnej skale i wymaga to specjalnej technologii urabiania i wydobycia na
powierzchnię. Ruda miedzi jest urabiana na głębokości od 900 do 1200 m poniżej
poziomu kopalni, co powoduje, że mamy bardzo wysokie temperatury, a oprócz tego
bardzo dużą wilgotność powietrza, zasolenie i zakurzenie. To bardzo trudne
środowisko pracy powoduje, że maszyny muszą charakteryzować się wysoką jakością
i trwałością, a ludzie w nich pracujący musza być odpowiednio wyposażeni
i zabezpieczeni od wpływu ciepła i innych niebezpiecznych sytuacji jak chociażby
odpadnięcia w sposób niekontrolowany skał ze stropu na kabinę maszyny.
J.P.: - Czy we wszystkich kopalniach stosuje się te same maszyny i urządzenia?
P.G.: Maszyny i urządzenia muszą być dostosowane do rodzaju kopaliny i do
specyficznych warunków w kopalniach. I tak jak wspomniałem powyżej w kopalniach
węgla kamiennego czy brunatnego używa się zupełnie innych technologii wydobycia
niż na przykład w kopalni rud miedzi. Oczywiście za tym idą inne wymagania, w tym
stosowanie specyficznych maszyn górniczych i innych urządzeń. Zależy to od rodzaju
skał w których zawarte są kopaliny i pokładów, w jakich znajdują się rudy metali
nieżelaznych (Rud miedzi) i pokładów węgla.
J.P.: - Czy Pana zdaniem technologie i maszyny stosowane przez KGHM mają wpływ na
rozwój technologiczny regionu i oraz polskiej myśli technologicznej?
P.G.: Oczywiście, że tak. Przykładem jest KGHM Zanam. Jest to polski producent
maszyn górniczych, który produkuje maszyny najnowszej generacji na podzespołach
krajowych i zagranicznych. Są to maszyny zaprojektowane przez inżynierów polskich.
Ciężkie warunki pozyskiwania złóż metali nieżelaznych (w tym rud miedzi) zmuszają
inżynierów do ciągłego ulepszania ich produktów i stosowania takich rozwiązań
technicznych, żeby te maszyny pracowały jak najdłużej i były jak najmniej awaryjne.
Rynek miedzi jest bardzo konkurencyjny i zmusza kopalnie w różnych krajach świata do
stosowania coraz to nowszych i bardziej zaawansowanych technologii, które
pozwoliłyby prowadzić zyskowną działalność.
8
J.P.: Jakie studia powinniśmy wybrać, aby móc pracować w tak technologicznie
zaawansowanych przedsiębiorstwach?
P.G.: Jeżeli chcielibyście projektować maszyny górnicze to na pewno powinniście
zdecydować się na naukę na wydziałach mechanicznych uczelni technicznych, np. AGH.
Na tej uczelni są też wydziały, które kształcą przyszłych górników - są to wydziały
górnicze i wiertnicze. Jestem przekonany, że studia techniczne byłyby dla Was bardzo
ciekawe i interesujące, jeżeli weźmiemy pod uwagę jak ważne dla każdego kraju jest
pozyskiwanie surowców naturalnych.
J.P.: - Czy Dolny Śląsk Pana zdaniem jest szybko rozwijającym się rejonem Polski?
P.G.: - Tak, oczywiście z moich obserwacji związanych z pracą zawodową Dolny Śląsk
jest pod wieloma względami jednym z najszybciej rozwijającym się regionów w Polsce.
Posiada rozbudowaną bazą naukową i dydaktyczną, znakomitych inżynierów, o czym
wspomniałem we wcześniejszej części wywiadu.
J.P.: - Bardzo dziękujemy za poświęcony czas i cenne informacje.
Kończąc i podsumowując niniejszy rozdział z pełnym przekonaniem możemy
stwierdzić, że Dolny Śląsk jest jednym z najszybciej rozwijającym się regionem Polski,
a stosowane tam technologie, myśl techniczna są istotne dla rozwoju całej Polski, co
postaramy się wykazać w czasie naszej obrony.
9
Rozdział II
Technologie Dolnego Śląska – nowoczesność czy archaiczność?
W tej części pracy chcielibyśmy opisać kolejne zagadnienie z dziedziny naszego
tematu. Zadaliśmy sobie pytanie badawcze: ,,Technologie Dolnego Śląska –
nowoczesność czy archaiczność?”. Chcielibyśmy znaleźć na nie odpowiedź.
Elektrownie wiatrowe
Na Dolnym Śląsku rozwijają się technologie
wytwarzające energię elektryczną z odnawialnych
źródeł. Między innymi powstaje coraz więcej
wiatraków. W tabelce przedstawiono średnie dane
techniczne wiatraków:
Fotografia 1
Wnętrze wiatraka, Fot. Jan Kostecki
Moc
2 MW
Wysokość
około 130 m
Długość ramienia
Około 50 m
Głośność
108 dB
Minimalna prędkość wiatru potrzebna do
zasilania
Optymalna prędkość wiatru potrzebna do
zasilania
Maksymalna prędkość wiatru potrzebna do
zasilania
4 m/s
12 m/s
22 m/s
Po przekroczeniu maksymalnej prędkości wiatru, wiatrak
zostaje wyłączony, aby nie produkował prądu o zbyt dużej
mocy.
Na obozie mieliśmy okazję zwiedzić wiatrak. Dane
dotyczące położenia elektrowni i jej nazwa zostały
zastrzeżone. Należące do niej wiatraki wytwarzają moc aż
3,2 MW każdy.
Fotografia 2
Wiatrak, dane zastrzeżone, Fot. Jan Kostecki
10
Elektrownie wodne
Obecnie największe elektrownie na świecie są napędzane przez siłę wody.
W Polsce można spotkać wiele takich małych elektrowni zasilających dany rejon.
Obecnie większość z nich zostaje przejęta przez ogromne koncerny takie jak Tauron czy
PGE. Elektrownie powstają przeważnie przy tamach lub większych rzekach. Elektrownie
wodne na przykładzie elektrowni w Leśnej, zostały opisane w dalszej części pracy.
KGHM Miedź Legnica
W 1947 i 1951 prof. dr inż. Józef Zwierzycki na podstawie przeprowadzonych
badań odkrył żyłę rudy miedzi. Przez następne kilka lat prowadzono poszukiwania.
Ostatecznie stwierdzono występowanie ogromnej żyły4. Powstała także huta. Nad
złożami miedzi odkryto również złoża soli kamiennej. Na zdjęciu przedstawiono
specjalny zbiornik, w którym mieści się ponad 60 t soli.
Fotografia 3
Zbiornik z solą (widać tylko fragment), Fot. Jan Kostecki
Obecnie kopalnia oraz huta należą do KGHM Polska Miedź. Eksploatują surowce
takie jak miedź, złoto, srebro, sól kamienną czy ren.
Proces wytwarzania miedzi z rudy jest skomplikowanym procesem. Na
zdjęciach przedstawiono próbki po kilku wybranych etapach przeróbki:
4
http://www.kghm.pl/index.dhtml?category_id=259
11
Fotografia 4 SPROSZKOWANA I WBOGACONA
RUDA MIEDZI (fot. Jan Kostecki)
Fotografia 5 BRYKIET (fot. Jan Kostecki)
Fotografia 6 MIEDŹ Z ZAWARTOŚCIĄ SIARKI (fot. Jan Kostecki)
Fotografia 7 GOTOWY WYRÓB (fot. Jan Kostecki)
12
Kopalnia w Turowie
Na początku XX w. w miejscowości Turów na Dolnym Śląsku odkryto złoża
węgla brunatnego i już w 1904 roku rozpoczęło się wydobycie. Od tamtej pory złoże
jest eksploatowane metodą odkrywkową. W maju 1937 kopalnię przejęła polska
ekipa5. Obecnie teren prac ma aż 8 km długości, 6 km szerokości i jest głęboki na 220
metrów.
Fotografia 8
Widok na kopalnię
Fot. Jan Kostecki
Kiedyś jednak złoże się skończy. Eksperci przewidują, że nastąpi to w roku 2043.
Jak dotąd wydobyto ponad 887 mln ton węgla, w złożu pozostało około 302 mln ton
tego surowca. Docelowo kopalnia ma mieć 240 m głębokości. Powstaje też pytanie, co
stanie się wtedy z tą ogromną dziurą w ziemi. Cała powierzchnia zostanie pokryta
specjalną warstwą ochronną, a następnie zalewana wodą. Taki proces trwa co najmniej
15 lat.
Fotografia 9
5
Planowany zbiornik wodny
Fot. Jan Kostecki
http://www.kwbturow.pgegiek.pl/index.php/technologia/charakterystyka-ogolna/
13
Węgiel wydobywany jest za pomocą
ogromnych koparek wieloczerpakowych oraz
zwałowarek. Połączone są one 92-kilometrowym
przenośnikiem taśmowym służącym do transportu
wydobytych surowców.
Fotografia 10
Centrum dowodzenia kopalnią
Fot. Jan Kostecki
Fotografia 11
Makieta Kopalni Turów
Fot. Jan Kostecki
Koparki wieloczerpakowe
Koparki wieloczerpakowe to ogromne maszyny o wysokości ponad 30 metrów
wydobywające surowce z ziemi. Zasilane są prądem o mocy około kilku tysięcy kW. Są
wstanie poruszać się samodzielnie z prędkością 4 km/h.
14
Fotografia 12
Pracująca w oddali koparka
Fot. Jan Kostecki
Ciekawostka
Podczas wydobycia surowców metodą odkrywkową, z ziemi wykopuje się nie tylko
węgiel, ale też inne niepotrzebne rzeczy, na przykład gleby czy skały. Z tych
usypanych, niepotrzebnych ,,śmieci” powstała góra o objętości 2 mld m3.
Elektrownia Turów
W Bogatyni na Dolnym Śląsku znajduje się Elektrownia Turów połączona bezpośrednio
z kopalnią opisaną powyżej. Jest ona elektrownią cieplną, trzecią co do wielkości
w Polsce. Należy do PGE Energetyki, a wytwarzana w niej energia stanowi 7%
zapotrzebowania całej Polski. Elektrownia została otwarta w 1962 roku i pracuje bez
przerw po dziś.
Fotografia 13
Zdjęcie satelitarne kopalni i Elektrowni Turów
6
Aby wyprodukować energii elektryczną, należy wykonać kilka procesów. Na
samym początku należy dostarczyć do elektrowni paliwo, czyli w tym przypadku węgiel
brunatny. Transportowany jest on na taśmociągach prosto z kopalni. Jest ona oddalona
o około cztery kilometry, jednak od miejsca, z którego węgiel jest transportowany,
6
https://www.google.pl/maps
15
odległość wynosi około jednego kilometra. Obecnie znajduje się tam sześć bloków
energetycznych, jednak w planowana jest już budowa kolejnego7.
Zasada działania
Kotły:
W Elektrowni Turów pracują do rodzaje kotłów: Kocioł OE667 (bloki 1-3) oraz Kocioł
OE700 (bloki 4-6). Poniższa tabela8 porównuje najważniejsze cechy tych dwóch modeli:
Wydatek pary
przegrzanej
Temp. Pary wylotowej
Ciśnienie świeżej pary w
kotle
Sprawność
OE667
OE700
667 t/h
703,8 t/h
540°C
565°C
13,7 MPa
16,65 MPa
90%
91%
Ciekawostka
Kocioł fluidalny wykorzystywany do produkcji pary wodnej. Wykorzystuje on zjawisko
fluidyzacji. W tym procesie powstaje dynamiczna zawiesina zwana złożem fluidalnym,
złożona z drobnych cząsteczek ciała stałego wędrujących w strumieniu cieczy lub gazu.
Fluidyzacja ma za zadanie wzmocnienie procesów fizycznych i chemicznych.
Fotografia 14
9
Widok ogólny maszynowni , Fot. Jan Kostecki
7
8
http://www.elturow.pgegiek.pl/index.php/category/aktualnosci/
http://www.elturow.pgegiek.pl/index.php/technika-i-technologia/urzadzenia-wytworcze/
16
Turbiny
Podobnie jak w przypadku kotłów, w tej elektrowni znajdują się dwa rodzaje
turbin: turbiny 13CK230 (bloki 1-3) oraz turbiny 16K260 (bloki 4-6).
Charakterystyka turbiny na przykładzie 16K260
Turbina zbudowana jest z dwupowłokowych kadłubów oraz części ze spiralnym
wlotem pary. Posiada ona siedem upustów parowych (które zasilają w tym wypadku
cztery podgrzewacze niskiego ciśnienia i dwa podgrzewacze wysokiego ciśnienia) oraz
cztery łożyska nośne.
Generator
We wszystkich blokach Elektrowni Turów zainstalowane są te same generatory
(typ 50WT20H-100). Łączą się one z turbinami za pośrednictwem sztywnego sprzęgła.
Rdzeń generatora (żelazo czynne) oraz wirnik chłodzone są wodorem, zgromadzonym
w hermetycznym stojanie (ciśnienie wynosi 0,55 MPa). Obieg w generatorze
umożliwiają mu dwa wentylatory umieszczone po obu bokach maszyny10. W blokach
1-3 produkowana jest moc czynna 235 MW, a w trzech kolejnych 265 MW. Aby
wyprodukować taką ilość energii trzeba dostarczyć do jednego bloku maksymalnie
60 kg węgla na sekundę. Oczywiście w niżu energii elektrycznej, czyli w momencie,
w którym ludzie nie zużywają tyle prądu, zapotrzebowanie na węgiel nie jest tak
wysokie. Część wyprodukowanej energii wykorzystywana jest również na potrzeby
własne.
Para wodna, której już ponownie nie można wykorzystać, zostaje transportowana do
chłodni kominowej (często mylonej z kominem). Tam zostaje chłodzona i wydostaje się
do atmosfery. Wszystkie pozostałe spaliny i inne niepotrzebne substancje zostają
oczyszczone i wypuszczone do atmosfery wysokimi kominami.
Ciekawostka
Budowa ponad stumetrowego komina, trwa zaledwie 50 dni! Przez ten czas prace nie
są przerywane. Do specjalnej ,,formy” wlewany jest ciągle beton, który musi być na
tyle szybko zasychający, aby dolna jego część zdążyła zastygnąć i utrzymać ciężar
wyższych warstw. Natomiast górna część nie może zastygnąć do końca, aby beton
zdążył się silnie związać z następną wylewką.
9
10
17
Podsumowanie
Przez ostatni wiek Dolny Śląsk rozwinął się bardzo pod względem techniki
i zastosowanych technologii. Obecnie na jego terenie znajdują się nie tylko stuletnie
kopalnie czy elektrownie, ale również firmy najnowszej generacji. Swoją siedzibę ma tu
między innymi Google czy IBM.
18
Rozdział III
Czy rozwój technologii Dolnego Śląska przynosi więcej korzyści niż
strat?
Pytanie badawcze, które sobie postawiliśmy z początku wydaje się bardzo
proste do udowodnienia. Technologia to przecież komputery, smartfony, nowoczesne
samochody, fabryki, gry komputerowe. Jednak w miarę zagłębiania się w temat,
w miarę kolejnych wizyt w zakładach produkcyjnych podczas obozu, zaczęły ogarniać
nas coraz większe wątpliwości. Czy rzeczywiście przewaga korzyści jest tak oczywista?
Aby przeanalizować wszystkie za i przeciw, skoncentrowaliśmy się w naszym pytaniu
badawczym na wpływie technologii Dolnego Śląska na rozwój gospodarczy i na
ekosystem.
Wpływ technologii na rozwój gospodarczy regionu.
Dolny Śląsk to przede wszystkim przemysł: KGHM, Elektrownie i Kopalnie Węgla
Brunatnego i wiele innych olbrzymich zakładów przemysłowych. Dzięki nim Dolny Śląsk
stał się na przestrzeni ostatnich lat jednym z najzamożniejszych regionów polski,
o czym świadczy średni dochód na mieszkańca. Po województwie mazowieckim to
drugi wynik.
Fotografia 15 Polska mapa rozwoju
11
11
pl.wikipedia.org/wiki/Dolny_Śląsk
19
Lecz nie zawsze tak było. Region zaczął rozwijać się intensywnie dopiero po
drugiej wojnie światowej. Kluczem do rozwoju był rozwój techniki i nowych
technologii. Najlepiej zilustrować ten sukces, porównując wydobycie węgla brunatnego
w Turowie od momentu uruchomienia wydobycia „odkrywkowego” w 1946 roku
w miejsce „głębinowego”. Podobnie w 1959 roku decyzją ministerstwa przemysłu
ciężkiego stworzono Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi (KGHM), który miał zająć się
wydobyciem i przetwórstwem miedzi wydobytej z tych złóż. Po 50 latach dzięki
rozwojowi techniki stał się najnowocześniejszym polskim przedsiębiorstwem.
Tak dzięki zaangażowaniu nowych technologii rosło wydobycie węgla
w elektrowni Turów.
Wydobycie w [tys. ton]
Rok
Głębinowo Odkrywkowo
1945
40
-
1946
248
1.206
1947
447
4.319
1958
863
6.676
1960
725
8.602
1973
415
38.800
1988
165
73.322
1991
-
69.320
2010
-
56.359
20
A tak rozwój technologii wpłynął na wydobycie miedzi i srebra w kombinacie
KGHM. W 1959 roku KGHM rozpoczynał wydobycie a po pięćdziesięciu latach
produkcja miedzi wynosi tysiące ton.
Fotografia 16
12
Produkcja miedzi i srebra
Jednocześnie następują zmiany w środowisku naturalnym. Jeszcze w 1945 roku
w Turowie wydobywano węgiel starymi metodami następnie zwiększono wydobycie
prawie 60 razy. Podobnie KGHM. Wszystko to dzięki nowym technologiom.
Oddział
Kopalni
Węgla
Brunatnego
Turów
każdego
dnia
dostarcza
przenośnikami średnio 32 tys. ton węgla do Elektrowni Turów. Jest to najbardziej
ekonomiczny sposób na dostarczenie paliwa dla elektrowni. Dla porównania: 32 tys.
ton węgla to 16 pociągów towarowych, każdy po 40 wagonów o ładowności 50 ton.
Tak wygląda schemat zasilania węglem elektrowni ze złoża węgla brunatnego.
Poprzez nowe technologie następuje rozwój gospodarczy. Elektrownia Turów
ma moc 1500 MW. Tyle energii wystarcza, aby zaspokoić zapotrzebowanie dla miliona
gospodarstw domowych lub czterech milionów ludzi. Dzięki elektrowni działają szkoły,
szpitale, urzędy, funkcjonują miasta i zakłady przemysłowe. Ludzie mają pracę, mogą
chodzić do szkoły, mogą się leczyć, działa komunikacja. Bez prądu doszłoby do
kompletnego paraliżu. Działanie elektrowni to wielki plus dla gospodarki.
12
biznes.gazetaprawna.pl
21
Fotografia 17
Koparki pracujące przy wydobyciu
13
Fotografia 18
Zakłady przemysłowe w Bogatyni
14
Miliony ton węgla wydobytego z ziemi na potrzeby elektrowni. Dotychczas
wydobycie osiągnęło 861 milionów ton. Cały węgiel został wykorzystany w elektrowni.
To gigantyczna ilość.
Fotografia 19
15
Ilość węgla wydobytego od początku działalności kopalni do końca 2010 r.
13
14
bogatynia.fotopolska.eu/341605,foto.html
http://bogatynia.fotopolska.eu/341605,foto.html%20%20%20-%20341605
22
Nowe technologie pozwalają też rekultywować zdegradowane tereny
i przywracać im pierwotny charakter.
Fotografia 20
16
Widok na część zrekultywowaną zwałowiska zewnętrznego
Województwo dolnośląskie jest również liderem pod względem
utworzonych na jego obszarze Specjalnych Stref Ekonomicznych. Przedsiębiorstwa
zlokalizowane w tych strefach mają zapewnione ulgi, zwolnienia podatkowe oraz
atrakcyjne, uzbrojone tereny.
Gospodarka to również turystyka, sport i rynek pracy. Rozwój technologii ma
ogromny wpływ na rozwój przedsiębiorstw, a tym samym na udział tych
przedsiębiorstw w rozwoju dyscyplin sportowych. I tak np. misją KGHM jest
sponsorowanie wielu dyscyplin. „Spółka jest profesjonalnym mecenasem sportu
zarówno zawodowego najwyższej klasy, jak i amatorskiego. Wspiera kluby i imprezy
sportowe.”17 Część środków trafia do klubów piłkarskich, ale również sponsoruje
drużyny piłki ręcznej i siatkowej oraz tenisistów - Łukasza Kubota i Michała
Przysiężnego, a także najlepszego polskiego pływaka - Radosława Kawęckiego. „Spółka
15
www.ppwb.org.pl/wb/78/5.php
www.ppwb.org.pl/wb/68/7.php
17
http://www.se.pl/wydarzenia/kraj/dolny-slask-dawniej-i-dzis-dzieje-regionu_407655.html
16
23
wspiera też imprezy sportowe będące wizytówką regionu: Bieg Piastów i Wyścig
Szlakiem Grodów Piastowskich”.18
Turystyka natomiast zaliczana jest do podstawowych gałęzi rozwoju
województwa dolnośląskiego. Uwarunkowania środowiskowe, a także bogactwo
przyrody
sprawiają,
że
region
jest
chętnie
odwiedzany
przez
turystów.
Charakterystyczne dla Dolnego Śląska są obszary wspaniałych lasów, rozlewiska rzek
z parkami krajobrazowymi, malownicze krajobrazy, a także mnogość historycznych
miast i miasteczek ze wspaniałymi pomnikami kultury oraz nowoczesną infrastrukturą.
„Dolny Śląsk i Wrocław pojawiły się na mapach turystycznych zagranicznych biur
podróży. W 2012 roku poszczególne powiaty w regionie zanotowały od 7 do 11%
wyższą liczbę turystów niż rok wcześniej i liczba ta systematycznie rośnie. Co istotne,
województwo jest znakomicie przygotowane na przyjęcie turystów pod względem
infrastrukturalnym. Rozwinięta sieć dróg, nowoczesny port lotniczy, odrestaurowany
zabytkowy dworzec kolejowy w stolicy regionu oraz znacznie poszerzona
i unowocześniona baza hotelowa, przyczyniają się do postrzegania Dolnego Śląska jako
jednego z ważniejszych punktów na turystycznej mapie Europy. W gminach
południowej części województwa, pełniących funkcje turystyczne, rekreacyjne
i uzdrowiskowe, występuje największa liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu
na 10 000 mieszkańców.”19
18
http://www.se.pl/wydarzenia/kraj/dolny-slask-dawniej-i-dzis-dzieje-regionu_407655.html
Źródło: „Badanie ruchu turystycznego na Dolnym Śląsku w ujęciu powiatowym i subregionalnym wg
Aktualizacji Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego”, Urząd Marszałkowski
Województwa Dolnośląskiego, Departament Spraw Społecznych, Wydział Turystyki, 2012 r. Strategia
Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 r. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego,
2013 r.
19
24
Fotografia 21
Wrocław, Fot. M. Majta
Fotografia 22
Góry Stołowe, Fot. W. Jurewicz
Jeżeli chodzi o rynek pracy to w województwie dolnośląskim prawie 75% osób
pracuje w sektorze prywatnym. Zatrudnienie w sektorze publicznym w stosunku do
prywatnego wynosi 1:4 (Polska 1:3). W lipcu 2013 roku liczba osób pracujących
w sektorze przedsiębiorstw wynosiła ponad 457 tys., co w skali kraju stanowiło 8 %
osób zatrudnionych. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez GUS w lipcu 2013 roku
w województwie dolnośląskim prawie połowa osób pracowała w przemyśle.
„W województwie dolnośląskim przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto
w 2012 roku było niższe niż w kraju. W grudniu 2012 roku przeciętne miesięczne
25
wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 3 953,82 zł (ponad 920
euro) i wzrosło w stosunku do roku poprzedniego o prawie 100 zł. Dla porównania
przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej wynosiło
3 788,48 zł (ponad 880 euro) i było wyższe w porównaniu z 2011 r. o ponad 100 zł.” 20
Pod względem wysokości przeciętnego wynagrodzenia w Polsce, województwo
dolnośląskie w 2012 roku zajęło 3 miejsce wśród wszystkich regionów, po
mazowieckim i śląskim.
Najwyższe przeciętne godzinowe wynagrodzenie brutto w województwie
dolnośląskim w 2012 r.:
 informacja i komunikacja - 37,37 zł (8,7 euro) / 1h
 energetyka i ciepłownictwo - 37,37 zł (8,7 euro) / 1h
Najniższe przeciętne godzinowe wynagrodzenie brutto w województwie
dolnośląskim w 2012 r.:
 przetwórstwo przemysłowe - 24,08 zł (5,6 euro) / 1h
 administracja i działalność wspierająca - 17,00 zł (3,9 euro) / 1h
 zakwaterowanie i gastronomia - 16,32 zł (3,8 euro) / 1h21
Po przeanalizowaniu zebranego materiału, możemy z całą pewnością stwierdzić, iż
rozwój technologii na Dolnym Śląsku ma ogromny wpływ na rozwój gospodarki
i przyczynia się do rozwoju wielu sfer życia publicznego.
20
21
Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny.
Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny
26
Jaki wpływ na ekologię ma rozwój przemysłu i techniki (na
przykładzie elektrowni Leśna)?
Jaką ma historię i jaki wpływ wywiera na naturalny ekosystem elektrownia Leśna?
Ankieta
Aby sprawdzić, co sądzą mieszkańcy o wpływie elektrowni wodnych na ekologię
regionów, w których się znajdują, przeprowadziliśmy krótką ankietę wśród
mieszkańców Wrocławia. Z ankiety wynikło, że 90% ankietowanych sądzi, iż wpływ
elektrowni na środowisko jest bardzo zły.
Elektrownia Leśna
Dolny Śląsk dzięki swojemu uwarunkowaniu
topograficznemu ma jedne z najlepszych warunków w Polce,
by budować tu elektrownie. Z tego właśnie powodu tutejszy
krajobraz pełny jest różnych zakładów energetycznych.
Najwięcej należy do kompleksu Tauron - głównego dostawcy
prądu w Polsce. Podczas obozu mieliśmy okazję zwiedzić
jedną z elektrowni – w miejscowości Leśna.
Zapora i elektrownia Leśna znajdują się na rzece
Kwisa, powyżej zapory. Na brzegach wielkiego zbiornika
wodnego oprócz zakładu energetycznego znajdują się liczne
ośrodki wypoczynkowe i sportowo-rekreacyjne. Elektrownia
i zapora w Leśnej są na Dolnym Śląsku i w naszym kraju
najstarszymi obiektami tego typu.
Fotografia 23
22
Elektrownia Leśna
Leśna to pierwsza zawodowa elektrownia wodna w Polsce. Obiekt ten już od
początku swojego istnienia stanowił dzieło techniki. Dzięki spadowi równemu 33 m,
stopniu wody i wkomponowaniu w świat przyrody zapory i jej mechanizmów,
elektrownia awansowała do rangi dobra kultury.
22
http://www.tauron-ekoenergia.pl [...]
27
Fotografia 24
23
Zapora od strony zbiornika
Bezpośrednią przyczyną budowy
zapory była powódź, która w 1897 roku
spustoszyła tereny Dolnego Śląska.
W cztery lata później w ramach programu
ochrony przed powodziami opracowanego
przez Ottona Intzego rozpoczęła się
budowa pierwszego zbiornika. Zaporę tę
budowali najlepsi niemieccy fachowcy,
m.in. prof. Politechniki w Akwizgranie Otto Intze.
Fotografia 25
Widok na elektrownie z zapory
24
To właśnie on opracował nową instrukcję technologii budowy zapór wodnych
i zmodernizował projekty tych masywnych obiektów. Przeprowadzenie budowy tak
wielkiego obiektu nie było by możliwe
bez odpowiedniego zabezpieczenia
finansowego. Francja po zakończeniu wojny francusko- pruskiej zmuszona była oddać
5 mld franków w złocie Prusom w ramach kontrybucji. Ta kwota przerastała wartość
kilkurocznego budżetu pruskiego pastwa. Dzięki temu udało się wybudować obiekt,
który przetrwał i nieraz uchronił tereny Dolnego Śląska razy przed wodnymi żywiołami,
a do tego wykorzystuje wodę i produkuje zieloną (odnawialną) energię.
Fotografia 26
Widok na zaporę z dołu
25
23
25
24
28
Budowę elektrowni rozpoczęto w 1905 r. po poszerzeniu wstępnego projektu.
Budynek stanął około 100 m poniżej zapory, a budowano go w latach 1906-1908. Na
początku w elektrowni pracowały cztery turbiny Francisa. Ich liczba zwiększyła się do
sześciu, kiedy w 1908 r. dodano dwie kolejne. Do dziś wyposażenie maszynowni nie
zmieniło się, nadal pracują oryginalne maszyny i wciąż funkcjonują unikatowe
rozwiązania hydrotechniczne.
Fotografia 27
Zapora
26
Każdy z turbozespołów składa się z generatora i turbiny oraz wyposażony jest
w koło zamachowe, które stabilizuje jego prace. W elektrowni jest pięć identycznych
turbozespołów, które różnią sie od siebie jedynie rokiem budowy oraz jeden o innych
parametrach. Numer od 1-3 wybudowane były w 1907 roku, a od 4-6 w 1908 roku.
Moc zainstalowana TZ [kW] turbozespołów od 1-5 wynosi 515. Ich turbiny są typu
Francisa, a wytwórstwa Voitha. Moc zainstalowana [kW] wynosi 526, a przełyk
Q [m3/s] 2,75. Moc zainstalowana Turbozespołu numer 6 wynosi tylko 35 Z [kW],
a turbiny 20 [kW]. Jest ona tego samego typu i wytwórcy, a jej przełyk wynosi 0,15
Q [m3/s].
Fotografia 28
26
27
Hala maszyn. Turbozespoły od 1-5 z kołami zamachowymi
27
29
Parametry zbiornika i zapory
Km rzeki
Wysokość [m]
Długość w koronie [m]
Szerokość u podstawy w [m]
Szerokość w koronie w [m]
Pojemność zbiornika w [mln m3]
Powierzchnia zbiornika w [ha]
Długość zbiornika [km]
Kwisa 89+750
45
130
38
8
15
140
6
Wpływ na środowisko
Budowa takiego obiektu musi stanowić obciążenie dla środowiska naturalnego.
Na obszarze elektrowni działalność człowieka znacznie wpływa na ekologię, szczególnie
z uwagi na zmianę ekologii wód i budowę obiektu. Człowiek próbując polepszyć
warunki swojego życia najczęściej niszczy naturę. Nawet małe elektrownie wodne są
szkodliwe, ponieważ każda z tych budowli potrzebuje budowy piętrzenia
przegradzającego koryto rzeki, a na tym cierpi ekosystem rzeki. Budowa zapory
skutkuje zatrzymaniem migracji ryb, co słusznie wydaje się dość dużym problemem. Na
szczęście natura potrafi się przystosować do prawie każdych warunków, a z pomocą
człowieka przychodzi jej to jeszcze łatwiej. Ryby zagrodzone w dalszej części rzeki
składają swoją ikrę przy i w okolicach zapory. Jednak te ryby, które spróbują przepłynąć
w dół rzeki zginą podczas przepływania przez komorę turbiny. Oczywiście pracownicy
zajmujący się elektrownią jak najbardziej starają się, aby środowisko jak najmniej
ucierpiało. Niestety budowa elektrowni zmienia krajobraz i ekosystem swojego
otoczenia. Na rzece tworzy się zbiornik zawierający wodę stojącą, co skutkuje
rozwijaniem się organizmów, które nigdy wcześniej nie występowały w tych okolicach
i może prowadzić do zaniku rodzimych gatunków. Ponadto kumulacja glonów, które
pobierają tlen może prowadzić do gromadzenia osadów dennych i masowego śnięcia
ryb. Z powodu dużego zbiornika znacznie zwiększa się parowanie, a co za tym idzie
wzrost wilgotności powietrza. Gdy poziom wody w zbiorniku podniesie się może
nastąpić zatopienie nadbrzeżnych siedlisk lęgowych ptaków, innych zwierząt oraz
erozja brzegów, co jest problemem dla organizmów żyjących w tych obszarach.
Największą zaletą jest fakt, że małe elektrownie wodne nie wiążą się ze
spalaniem węgla co oznacza, że nie powodują emisji szkodliwych substancji (gazów),
nie wytwarzają kwaśnych deszczy i w dodatku nie emitują zanieczyszczeń do
środowiska (pyłów). Stanowią one ekologiczne źródło energii, zwane zieloną energią.
Elektrownie wodne cechuje również mała pracochłonność, bo aby je obsłużyć
wystarczy sporadyczny nadzór techniczny. W przypadku uszkodzenia sieci
30
przemysłowej stanowią one awaryjne źródło energii i regulują stosunki wodne
w najbliższej okolicy.
Mogłoby się wydawać, że skoro elektrownia wodna jest taką dużą ingerencją
w świat przyrody będzie ona przynosić wiele kłopotów środowisku. Pierwszy wniosek
jest słuszny, ale tylko w pewnej części, ponieważ po głębszej analizie dowiadujemy się,
że przyroda jest w stanie przystosować się do budowli tego typu, a pozyskiwana
zielona energia wszystkim wychodzi na plus.
28
Fotografia 1 Zejście do elektrowni Leśna
28
31
ZAKOŃCZENIE
Podróżując po świecie i Polsce odwiedzamy i poznajemy wiele ciekawych
i zagadkowych miejsc. Często jednak nie zdajemy sobie sprawy, jak wielki wpływ mają
one na nasze i innych ludzi życie.
Do tej pory nasza wiedza dotycząca Dolnego Śląska była bardzo znikoma. Nie
wiedzieliśmy nic o tym regionie, natomiast w tym roku podczas obozu szkolnego
zdobyliśmy wiele ciekawych informacji. Zwiedziliśmy siedzibę jednego z czołowych
producentów miedzi i srebra rafinowanego na świecie - KGHM. Z wielką dokładnością
oglądaliśmy niezwykłą elektrownie Turów i także bardzo urokliwą elektrownie Leśna.
Naszą wiedzę pogłębiali wspaniali przewodnicy, którzy dzielili się z nami wieloma
informacjami podczas fascynujących wycieczek. Oczywiście korzystaliśmy również
z książek i kopalni wiedzy jaką jest Internet. Celem naszej pracy badawczej była
odpowiedź na pytania, które postawiliśmy sobie, aby zgłębić naszą wiedze na dane
tematy dotyczące tego regionu.
Na pytanie dotyczące oddziaływania elektrowni Leśna na ekosystem naturalny, po
odwiedzeniu tego miejsca i po uzyskani dodatkowych informacji od przewodnika
wystarczyło tylko zapisać zdobyte informacje. Opisaliśmy historię, właściwości i wpływ
owej elektrowni na środowisko.
W drugim pytaniu naszej pracy badawczej skupiliśmy się nad wpływem rozwoju
technologicznego i jego pozytywnych oraz negatywnych wpływach na ekonomię. Na
terenach Dolnego Śląska znajduje się wiele złóż miedzi i srebra, przez co funkcjonują
tam między innymi spółka górniczo-hutnicza taka jak KGHM. Opierając się na jej
działalności opisaliśmy stan gospodarki Dolnego Śląska.
W pozostałych pytaniach zdefiniowaliśmy czy technologie używane są bardziej
nowoczesne, czy archaiczne oraz sprawdziliśmy dlaczego region ten tak szybko sie
rozwija.
Im więcej informacji posiadaliśmy na dany temat, tym bardziej widzieliśmy jego
wielkie znaczenie i wpływ na inne dziedziny.
Pomimo różnych trudności, wspólnym wysiłkiem udało nam się doprowadzić nasz
projekt do końca. Jest on efektem naszej wspólnej pracy, a także wsparcia, jakie
uzyskaliśmy od naszego promotora Pana Sławomira Zaczyńskiego.
32
SUMMARY IN ENGLISH
This year we chose the topic ”Dolny Śląsk - the technical traditions vs the
developer of modern technologies”.
Our research questions:
1. Do new technologies bring more benefit or losses?
2. The technologies of Dolny Śląsk - innovative or archaic?
3. Does Dolny Śląsk develop fast comparing to other Polish regions?
Prior to our starting the project, our knowledge of Dolny Śląsk was quite
limited. But this year, thanks to our visiting this region, we have collected an extensive
and very interesting info concerning the region in question. To make our project
possibly most complete, and to present what we have learnt as best as we could, we
have used several different sources of data: books, encyclopedias, and the Internet.
We also prepared a special survey, and took numerous photos.
The main finding of our research is that Dolny Śląsk is one of the fastest
developing regions of Poland. Also, the power plants built in this region are
environmentally friendly, and the modern technologies used in them greatly
contribute to the economic development of the entire region.
33
BIBLIOGRAFIA
1. www.umwd.dolnyslask.pl
2. www.wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/
3. www.kghm.pl/index.dhtml
4. www.kwbturow.pgegiek.pl/
5. www.google.pl/maps
6. www.elturow.pgegiek.pl/
7. pl.wikipedia.org/
8. www.bogatynia.fotopolska.eu/
9. www.ppwb.org.pl/
10. www.tauron-ekoenergia.pl
11. www.se.pl/
12. Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny
13. „Badanie ruchu turystycznego na Dolnym Śląsku w ujęciu powiatowym i
subregionalnym wg Aktualizacji Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa
Dolnośląskiego”, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego,
Departament Spraw Społecznych, Wydział Turystyki, 2012 r.
14. ,,Farmy wiatrowe; Elektrownie wodne” pod redakcją: Moniki MeinhartBurzynskiej, Anny Ciszewska-Swat, Macieja Dudka oraz Roberta
Kuliczkowskiego
34

Pobierz cały projekt w formie elektronicznej

Transkrypt

Podobne dokumenty