Show publication content! - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa
Transkrypt
Show publication content! - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa
• • . '-' " /I I • , r - , , • • / REMIO ROKI rodnej ?wi?to 3 i 4 czerwca tem mowy na wielkim ona Rozbrzmiewa?a konkursu ,,Rodny fmale mowe", który sta:YI? Chmielnie. Ta odby? impreza wszystkich mogli stron Kaszub. dZIeCI z fina? na spo?ród tradycyjnie dosta? przesz?o si? tylko si? w tysi?ca córk? zw?czn?". Justyn? pt ksi??ki Niestety, nieliczni star- Maleja do- E te? Robi sa Ódchódósz W modlerwie Malej? Kolibiónka E skre Rozniecaj?c ju po sztóce ukret? " sw mszy ,. Po programie i splewano wyst?pu Równolegle trzech eliminacji: etapach W tym i rejonowych. gminnych roku do ostatniego dotaretapu fina?owego ?o 49 w recytatorów pi?ciu wyst?puj?cych grupach wiekowych. w by?o przez Wejherowskie by?a przez sponsorowan? Po?wi?cona Kultury. trum Kami?ski Edmund uczestnictwem zwiedza? wystaw? Edmunda Kami?skiego z mo?na mocji gotowan? jana ... ks. co - fot. tuj?cych szkolnych, M estra utwory recytowano I dalej?" po nr 10 w Nordzie Mudlaffa Krzysztofa nie potrafi?em si? od napowstrzyma? na temat my?li wyra?orepliki pisania i punktu widzew tym artykule nych wobec nia odpraksi?dza Kaszuby w j?zyku ?w. kaszubwiania Mszy ?: b lI' kaszubsku na pro- skim. przya Cen- i ?yciu ? l' r:',;: ?e s?owo si? z autorem, Zgadzam kaszubskich Mszy ?w. "organizowanie" nie paznaczeniu w w?skim tego s?owa Jednak?e ?w. do sensu Mszy samej suje Msze ?w. z tego ?e kaszubskie wzgl?du, dzia?alno?ci nie elementem s? sta?ym a Kaszubach Ko?cio?a na "organizatoKaszubrem" z regu?y jest Zrzeszenie a nie sko-Pomorskie celebrans, kap?an nie i ja równie? wi?c znajduj? innego dla przygotowas?owa, odpowiedniego nia tej celebry. to zaproszenie od"Organizowanie" i uzgodnienie terpowiedniego kap?ana minu oraz odprawienia miejsca mszy ?w. To tak?e i upi?podniesienie rangi kszenie kaszubska (cz?sto uroczysto?ci msza ?w. jest urowa?n? cz??ci? jakiej? chóru, czysto?ci) poprzez zaproszenie ks. Trepczyk, kursu lValkusz jan "Rodny Cirocki i Brunon lV Mowe. g??bi stojq w otoczeniu janke Stanis?aw fot. Tegoroczny sobot? ?ych cz??y o godzinie uczestników. si? godzin? obiadow? przerw? fma? ju? 9.30 rozpocz?? rejestracj? Przes?uchania i pó?niej do godz. si? przybygrup trwa?y 16.30. ??cznic Pó?niej w twórczo?ci ra Jana nizatorami zaz i Antoni Ciaja Kami?ski Edmund i kompozytopoety wybitnego a g?ównymi jej orgaTrepczyka, i Wies?aw Byczbyli Wioletta i jest ?wiadcze? te? jest w jej jedn? zawiera cd. na str.4 'szu bskich Ale - mo?na za to, a mówi? - Nie nowych kultury". pój?ciem "zwyk?ym propagowaniu. z tych warto?ci o których gani? ?e ?w. msza dziedzinie w Gdyni. kowscy. Kaszubów. j?zyk autora przez itd. konkursy dzo w?skiego do innych kaszebizna, szerokim w a tego docie- nie praktycznie znaczeniu, s?owa po- zacho- Wymiezjazdy, sympozja, bars? dla organizowane osób (Kaszubów), grona i kultur? które czynników, przynajmniej lub Lata równie? na na Ojciec dzia?aczy w Kultura j?zyka. kaszubskie, co tego Przecie? to inter- wobec ?wiata. bski mo?e ?e j?zyk kaszu w co?yciu nieprzydatny i nawrót Dlatego próobecny i j?zyka wzbudza kultury si? te?, ca?kiem dziennym. o?ywienia ba antypa- szczególnie Tradycja? i nowoczesno?ci Okaza?o u nawet a regionalna? anachronizmy nacjonalizmu by? a wielu Po niech??. to co komu? Po co n? tworzy? ligi? sztuczne obecnie szubi cho? stronie wet je ?w. ka- s?owa sowego istniej?cy to powiedzie? samo Pami?tam "Kaszuby" cenzurowane przekazu ju? polsko- zaniedbywali trudno drugiej. niemal?e w ,,nie Ka- tatczezn?". "ma?? cz?sto nigdy ?ci", jest Ko?ciele do Kaszubach wielu nie ?atwizn? pewno wszczepi?y ti? w doNie przynajmniej powojenne wstydliwo?? rePrzecie? podzia?y? a pa?stwo, mamy jedno wspóln?, nie w rodzinach nauka j?zyka polskiego ró?czasami stwarza (cho? problemów wraca? co z tym nie Wi?c bywa?o). po mati afiszowa? do tradycji si? j?zykiem czynym? Kaszubów Polska Dla jest i zawsze a traktowano jaKaszuby by?a ojczyzn? zwako jej nierozerwaln? cz?stk?, itd. sztandarowych kaszubska pewno nie b?dzie "polem Na Leokadia wa? nione I pocztów kon- i wsparcia o?ywi? zwol? ra. - laureatów ... szukaj? "Msza artyku?u przeczytaniu ?w. lV morza kaszubskiej O 'as' "IIIFLND módrosc zaklat? ta W módleiwie Jeszcze "J' woni? lasów Szum s?owa ce w Kwiatków morza Co J' mocni?sze e módrosc Zaklat? , swi?c? Jasne cep?o mócni?sz? Coraz lasów Szum Zaró kwiatków wonia Wplataj?c rok Za zaczinaj? gwiózde Kwitn?c s?owa ce Kolibiónka dwu- z kólibiónkfi Malejii s?owo "Domoce , ?isk opracoi jego Tredera profJerzego owocem ta jest Pozycja konkursu ?wiadcze? organizatorów lat. czterech dziestu poprzednich 25. fmaI. wi?c b?dzie jubileuszowy pra- gromadzi uczestników nowej si? promocja przez 1995 czerwirica 08 WEJROWO Jerzi mowy odby?a wanej ?wi?- prawdziwym by?y kaszubskiej. - / / / czasy, i "Kaszubi" w o gdynaby?y ?rodkach i traktowane ma- jako nie folklor. cd. na str.4 *** Od 3 czerwcakursuje by poci?g ?acinie *** retro nazwie o Ko?cierzyna). zwiedza? Szwajcari? nim B?dzie kursowa? on ?ci: Ko?cierzyna, W dniach Kaszu- przez Kosterina (po herowskim Ch?tni mog? Kaszubsk?. przez miejscowo- Skarszewy, wa? i *** W 29 maja rozpocz?? LuUniwersytecie w szkole? cykl zdrowej produkcji do 2 czerwtrwa?y poniedzia?ek Kaszubskim Wie?ycy w zakresie wdra?ania ?ywno?ci. Zaj?cia dla by? przeznaczony Kaszubskiej pracowników Kurs ca. cieli, farmy Ma?kowie w nauczyEko- Pomorskich 29 dniach Ksi???t si? odby?o w na sympozjum trudna temat "Pomorze ojczyzna? to?samo?ci Kszta?towanie si? w?asnej nad którym w latach 1945-1995", paKazitronat wojewoda s?upski obj?? Podczas obrad Kleina. mierz dyskutoo problemie liczebno?ci wano m.in. ludno?ci kaszubskiej, identyfikacji z ma?? ludno?ci kaszubskiej ojczyzn? - w zró?nicowania warunkach itd. wego ra wsi go Muzeum ling, s?siedniej na pocz?tku te? Nordowecli ko?cowe -k. konferencje i Gdyni. linkt, Ko?cierzynie Pomorza ?rodkowego reklama Kaszub ?yj? do w czerwca przy- morza brzega temu, mieszka?a maletkó tatk, rebaczi?, jidrzny maszop, ónka checze, paczerowa?a bolcwno. bela sa Nie chóda?a buszrio. Nie Do presku, chadac bo nórta z lasa, z bo sztr?d te? jagode. ji sa, ?e na wedówa?o Bo - pó?- z - wcyg dzecama bo s? usmi?wna sa. Co werosce Czedes naszi z memka do ji sprzeti reba ta tak ob i ?e ja? knaga A tak na ??ce, przenios?a jem i dwie rzek?ajazgulka ce - bez ustónku mój szertuch jak ... iwa?a sz.ertu sz nitczi. k. Jacze zapita?a kapule belo, pomuchla sp?ena?e dzecynko? - zapita?a ce o- - ie Nóp ma?o Ale bo - rw chtos zbiedzy?? i - be?a wcyg te? s? Czorno czornego. co redosne to Na farbe. mi?ota - rzek?a chterna je krew, A starszi ce p?enie mi?uj? modro cesze?a Wezdrze Ne So- Sama innych. te? wyst?puje ptak lub Ptak i na- cz?- bo Ptach, w kaszubszczy?nie Kuling a -ica. ?e wzmiankowa?, jeszcze i kaszubsku po s?owia?skich wschodnio jest na- kaszubskie. typowo nazwisk w Polwspó?cze?nie K. u?ywanych" prof. Rymuta podaje razem 142 obywateli nazwinosz?cych sko Kuling, z czego 94 w woj. gda?skim, 24 w woj. 17 w woj. s?upskim, bydgow inskim i pojedyncze po?wiadczenia nych województwach. "S?ownik Edward Breza spita - i wstrzima?a sajazgulka na Jak s?u?ce! jo, to piósk sztemuje na - rzek?a odrzek?a - i wiele roscen. do - jazgulka. ?ec?gó. Dlótego farba to ne farbów widzysz srareszka. Zelonech J o, J aczich wkó?. Blósnij farbe Tacze jak sa i stareszka s? na leste i me obie na ?elon? dobrze? jazgulka. sobie jesz niebo a Zelon? szcrtuszka, twojego ces?ela Jacze - wesznekrujesz? woda jak - klasna?a rzek?a p?acz. pla?e. jazgulka. Je ?ó?ti. woda w nitka przebocziwo jezorze. I móm mo?e To - w race bec tu morze Ta g?ow?. niebo. A - zgodze?a sa rod jazgulka. zraczno ta?cowa jin? nitk?, ig?a, na ?e stareszczi, p?ótnie pokaza?e polcach i nace. leste kwiate, brzade, piakne W ten ort jazgulka dosta?a szertuszk piakny wesziwu. naucze?a sa kaszebsczego setmefarwnego taczim kaszebscze Od tego czasu wszetcze jazgulczi wesziwa kabote, seknie, szertuszczi, przestrojiwaj? rzeczi. deczi i wiele jinszech Szcziisny Francyszk J z coroz ta nitka jesz jedna sztorma. przed stareszka. zapita?a Dobrze! cziwna?a stareszka - cemnomodr?. sercach w po Prowda? Sikora. Zi?ba, ptóch mowi si? ptaptaka szek, (od ptóch), po kaszubsku pt?srk nie ptaczek od ptak). (tak by?oby Wyraz ?e rdzeptica rosyjski "ptak" pokazuje, niem by?o tu pt- (por. petomai greckie do czego dodawano "lata?"), przyrostki -ak ale kaPolak, -ach, nowszy (por. szubskie a w Pol?ch, Polósz), j?zykach dlatego Zgoda! jasnomodrechno w - i wiele polszczy?nie ptach, na ma?ego mówiono dodóme jazgulka. spita starszech. Jo!? np. jazgulka. Czerwionosc Bo czerwiono - Wróbel. nazwisko jako dawnej sto Zelonosc - lubisz farbe jazgulka bec ?a?osc. D16czego? twojich g?- sce drzewach - - Abb zwa Warto - jazgulka. odrzek?a czerwiono. _ chlechosz, to: zap?akón? szneptucha twój mo?e i np. Skowronek, Dzi?cio?. Szczygie? gatunkowa zwisko nówicy? g?ow?, sew? stareszka. - - - - Go??bek. - poma?u ji gredno rozprzenios?o, Kaszubach wa. wy- Dobrze? i jazgulka koza?a. Takie nitka me - Dobrze, je przemiar mieszko Uhu, Sroka, Sychta s. 296), I, (t. "Milvus". stareszka. Stareszko, Dloczego kaszubskim ?acinie po je jak pocz stareszka Czorne - ?ep. opocuszku ji licach. S?owniku ks. podaje wykrzyknik w - - i pomuchla chterna szepna - nenka gdze wzdicha?a, - jak bolewno. szertucha stareszce, memko udwigna?a Numenius", stareszka. Dobrze, poczurpa?a ?acinie po - jezora! - Ku- - farbist? zemia Zanies Jacob Kulinkowie. nosk. Ózd - sedzy rzek?a: - Redzie w W 1809.Dodzi? sa krza paneszczi? da?a szare wernaza?a i mokri czka - - Mamy smatn?, tacze srareszka M?dro strachówa?a je sa tatk: jiscy? pisane wi?c zapisy jazgulka. nabar?i? memka. i w. Ku- wyst?puje jest przez to kuku?ka, kawka, por. por. farbów wesztelujerne sa nazwisko XIX Leo Rumi. w nie w si? cz?sto zdarzaj? tylko nazwach w nazwach ale tak?e ptaków, nazwach zwierz?t egzotycznych, organów wewn?trznych ?u(np. w j?zykach oznacza Ptaki w?troba "serce"). ?yckich okre?la cz?sto si? wed?ug g?osu wyda- si? W szetkó odrzek?a nórt wilk. Jiscela r.1922 w nie, przez w który niemczy?nie oznacza "sow? strzyg?". w Kania mitologii greckiej by?a ptaw kiem uchodzi boga Apollina, Japonii równie? za ptaka Oznacza si? boskiego. wzrokiem i dlateleci bystrym wysoko, intuigo jest symbolem przenikliwo?ci, c ji, wizjonerstwa. ?e nazwina koniec, Dopowiedzmy ska od ptaków w s? cz?ste ró?nych j?zyna Kania, kach, Go??b. por. np. polskie padki ?wi?tej wszetkó pleskawica. ji w strachówa?a ko?dim za rakowa w sa na Czede mernka a nad checze, jazgulka. balowac chóda?a stóri w r. Kulling, ?yj? Kulingowie Redzie "kani?", Setme dówno W kaszubszczy?nie, (ep) baro w. wanego go?(staropolskiegogó?), Nazwisko by? ma Wejherowa b?d? szczególnie pielgrzymi, na Kaszub, odpust nocnych Jak zwykle przewidziane Trójcy. objawiaj?ce regionalne elementy w wystroju p?tników. g?ównie S?upsku. Dówno, ?w. przez po?wiadczaj? w Rumi Krzy?a 1909 zapisany 1805,Fr.Kulinkowar. w 11 dawnej fotograEtnograficzne- na Dzia?u zbiorów w dzi? *** "Kultu- pt. pomorskiej ze si? dwie me- te? pisane par. XX Michael zwanego towarzyszy?a Sympozjum fii" Poprzednie zosta? kulturo- okoliczno?ciowa wystawa ZK-P. -ll-: podwójne ko?cielne ksi?gi z pocz?tku ma Kuling, KulIing od pochodzi niew?tpliwie nazwy ptaka, który wspó?cze?nie pisze drukowaprzy pomocy kulik si? w polszczy?r?e (w odró?nieniu i publikacji planów, od wyrazu kulig oznaczaj?cego "grupoalbumów. na ?niegu W dawnej sankami"). w?jazd? polszczy?nie ptak móg? by? (i by?) zapi*** znawsywany kulig. Etymolodzy, czyli nacy pochodzenia W dniach czerwca wyrazów, wywodz? 9-10 odb?d? od zw? d?wi?ku ptaka wydawanego X Spotkania si? w S?upsku RegionalNiektóre przez niego. narody s?ysza?y s?une, na które zaprasza wojewoda ten w kul i tak nazywa g?os tylko postaci i PrzewodniKleina pski Kazimierz w si? on w dialektach syberyjskich, j?cz?cy Rady Krajowej Regionalnych u S?owi?ców i ?u?yckich skulej, zykach W programie Kaszubów kuKultury. Towarzystw Nazw? kuling, "ptasi?" mudo ró?m.in. zwiedzanie kulik odnoszono ling, czy kuling przewidziano w zeów w S?upsku i w Bytowie, nych gatunków ptaków: j?zyku poldoliny skim oznacza?a ona i oznacza "ma?ego oraz i S?upi Pojezierza Bytowskiego o dziobie, brodz?cego ptaka d?ugim okolic Ustki. Zamku Rycerskiej w S?upsku i 31 maja Jednoto Nazwisko Konfe- Partów wiciele Turystyczna prowadzona nych folderów, *** W Sali Kaszubska III si? b?dzie odby?y rolników. oraz Kultury ta Impreza na celu kreowanie skutecznych tod kaszubskiego. regionu reklamy w Uczestniczy? niej b?d? przedsta- Sierakowice. si? w dowym Centrum Wejodby- w czerwca ja Turystyczna. rene Bytów Kuling 8-9 to tak sa i 08.06.1995r. Norda Józef 3 Lanc i Literatura kaszubskie czasopi?miennictwo nazwie cho? tradycj?, intensywd?ugoletni? w ny rozwój ubieg?ego po?owie nast?pi? dopiero literatury kaszubskiej wieku. ziemuwa?a Za najstarszy si? ,,Dutki tego? zabytek pi?miennictwa skie" w 1402 roku. w Brze?ciu powsta?e S? to Kujawskim prawdopodobnie musia? autor zapiski by? j?zykoznawców wg opini gospodarcze, których z Kaszub? kraju. rejonów pó?nocnych Pi?miennictwo koniec )?od kOscI<??a fey, XVI Kaszubach. Nas??pne MUbsk?m ostDl?a (s?owia?skim) (?ac. S mo?dzma zosta?y Pocz?tki z, pIerwszymi ?f orlana r. We ?ekarzem, J?zykoznawc?. a nody?) ??owJnske Y sprawy szub. s?ubsklego j?zyka roli tej wy?ej ka- Jan ten Pepliriski, i Tdturyowskl kaszubskiej wybitnym by? Hieronim (1852-1902), kaszubskiej ?matzorhnsclm, u.-,ep?pei Jacho?". Napisa? emat "Kaszuba to?em Hymnu od te? autor poeta, do co . innymi i jest Wraz skiej au- d kaszubtwórc? yvi?lkim literatury XX w. by? AlepIerwszej po?owy ?sander MajKowski (1876-1938), pub- ?c?s?, k o Ole F Jak ?r?wa ?as?u?ska .tl leJszym caleJ ?s a??ybI lego jeg<? powie?? w kaszubskiej 12, kowskl. ??a?n? nlU walki Ide? .1. powrotu dYCJI z z zaborc? Kaszub do Qryginalnym dzie?em WskIegoj?st emat "Historia dZIeJOWy zawodowego Kaszuby pr.a<-;a v.:lzJa nlU A.l' Matowski-t?rem reda I.teracklego od SI? a historyka, n.owego 1908 pot.em fkaczy upl?a '!' SI? Warzystwo ?!gleOle ?nizacji ludnoscl i wielkiego by? równ?e? w gruP? Wokó? ludz.i, ktorzy 1912 M?odokaszubów. r. bJ?o mi?dzy i?ynli w pod kaszubskIej dem kulturalnym, gospodarczym tyc.znym. Niestety, wybuch dzia?alno?? przerwa? SWlatowej ludzi z czy? zamysly tego kr?gu. I podniewzgl?i poliwojny i zniwe- spe?niaj?cych no?? II w antyrz?dOWYlOpOZYCYJny, 14 SI? numer ostatni pisma kaszubskIe. tego k?zubskiego, Powsta?e Ie egid? w d' ?Y ,?Je ? .. "K?zcbe, koncem niewielkim 1961 Jedo ukaza? wówczas rzeszenla .L. emISJ? Powsta?? stopniu biuletyn r. za teksty Kaszuwu lat naginaj . 't: {;: .? , . . .. . . . , ? '\ skiego Kaszub" (piaseczno). Zasadniczym w kaplicy Lanc jako Bo?a i od tego wielu t ·,H ';.?. ,,' '( fi. I . !? "p' \?li/, "j";'-" ":1 'at' , )\:, _j ·A" 'li' .. :, " . -.. l .. . :<;?' '? f ... . ?{ '", ." ?', t: '??;?' ? ,,?., ?.;" ,f « 'I .' .'pl:?t, :t. ?"',;I \" •. '. .,f?'. ,???,.i . .,:. "1 ,.?. .J, l " ) I - f , -'. za znane to jest miejsce cudów wydarze? któBo?ej, podczas czasu .? " . pierwszy raz niezwyk?ych Matki objawie? oraz I" " Grudzi?w Dzie? r. Bo?ego si? Matka objawi?a 14.06.1990 po by? pielgrzymki 12 km po?o?ona Cia?a z ? .. Tam dzem. Mat- celem wie? Okonin, nowo .;. t" ' ·t. po Morza . : :;.?P, , pi- my?l akcentacji odpowiedniej do polszczyzny". jest czczona .. '.' .' po kaszubsku, Pol"Królowa ), "Królowa (Swarzewo Pomoi "Królowa (Sianowo) Bo?a pojechali.. .. "', ,.-, Labuda Aleksander temu czytaj?c u?ywaj j?zyka .Przeto pielgrzymce ZK-P w . Przy . Z L Zrzeszenie 1956 d d 1957 ktorego p?sm? zmuszaj?c 1947 r. . p od tej . '!"\ trafnie mo?e " dr::· i prawdopodobnie zostan? pisowni zaakceptowane. okre?li? ten problem Józef wy- ,?i:t? t. 'l?' ? Ii) ..... -- ...- -. ' • I' e; - :' · , ..........,. ....... na wzgórzu ... " ,. ' "-' ,;Zrlesz jedynego zawieraj?cego kaszubsku, nich przez nadal istnieje zasady Kaszubów ogó? ró?ni wy- zapi- dialektów wyrazy te By? nie Wka?dymb?d?razieró?norod- równie? przez aby ,?". -'< , . w Matemblewie - ZK-P pielgrzymi w Rumi dzia?al- sw? tego wrze?nia upadku. k' ?? w O?czesne ch?ter sa? wszystkie u?ywanych. no?? pisowni pi?knej cudowna figura uczestniczy- .... wazn? ?wiatowej wojnie wznawia, Wejherowie Kaszcbsko'' .niestetynakrótko. w?adze uwaz??Y s drzew , l '-. KaSZUb. ?rodowisku w Po To- Celem La- literatom, starczaj? roz- ?e pro- pokazuje, i zasady prawid?owo ?ycie ujednolicenia ponowane sz?c: Gda?skiem, ??. •. '?? r albowiem wi?zany, nie latach problem " Stamt?d 'f?,'? :??,:',I!{:;{???t";'MJ?. nana- tego rza II. .. wy- wspó?czesnych. dwudziestu po prawie momentu, si?, ?e wydaje nie zosta? definitywnie jednak pisowni sanktuariów 1937-39orazszeregdodatkówga- rol? zJezdzle powo?ali o Guczów pod codziennych, zet ?zi?- na czasopismo którego ?wiatowej. wojny Po?a latach poNie to jest lecz idea i wskrzeszePomorza. ukazywa?o Ko?cierzynie tego pisma aktY'?' Pych W redaktorem znany Paw?a I\l' ':. . 1908- Kaszubski". "Gryf "Zrzesz ... 1931-32r.A.Maj? w okrcwy?ej w-ymienionymi wychodzi jeszcze mi?dzywojennym w "Kleka", wydawana Wejherowie czasopIsma naJpierw W r. Jana d?u?szymi latach w .. od j?zyk autokarow? pod ?'-#O- ?'f. . . ,: sie za?o?yci?lem ktore "Gryf, Gda?sKu. kaszubskICh, organizacyjnym o kaszu?sklepO r., II Kaszubów", marz?cego si? :. Ii:? ukaza? jest Aleksander pseudonimem Mack.Pismotoukazujesi?a?dowybuchu A.Majko- Pomorzan. kIlkoma z powstajenowe Ka'izebsko", r. buda, A.Majukry? o wyzwoletradumnych przesz?o?ci. to ukazywa?o 1925 redaguje czelnym zamku. zapad?ego pos?annictwie owy? w 1921-22i kowski 1933 zwie z ;'lczk? ?skrz?szenia Czasopismo go. przerwanu im. .. odegra? kaszubskiego numer "Gryf', którego pierwszy si? w 1908 r. pod redakcj?A.Majkowskie- Majko- w?drowca-handlarza, który Kaszupe?n? ksi??ek przemierza? y wzd?u? i wszerz, niezrozumianios?c ? e Wówczas ludziom pos?annictwo ki o/m ?w. i obejrzeli?my mszy i Dom Samotnej ko?ció? we li?my budowany autorów Obecnie, tworzy- maja gdzie po?ród na stoi wzgórzu Bo?ej Brzemiennej, Matki ZK-P Gda?ku. form kacjach Pomorzu. na kaszubskiej które "Zasadach" kilkadziesi?t na do 8-mlesi?cznej pisowni w r. która pisowni zasady si? na prezgodzono i ?rodkowopó?nocnoPrzyj?to pisowni? polsk? dodatkowo O, e. litery:e, wprowadzaj?c obowi?zyzasady Powy?sze mia?y kaszubskich wa? we wszystkich publi- i nie pisowni pielgrzymk? - miejscu kaplicy perio- Kaszebsko-S?owJnskje ?miennictwa Remusa', "Zwierciad?em niej w?drówki autora Opisa? le- oy? utworem przez "Skorb yk 1866-1868 ?e, 1975 w W tra- literackich zasady W Matemblewie kaszub- wlatach utworów niedziel? zorganizowa? maryjnych literatury powsta?o czasopima ju? stuletponad F je .Ceynoj?. Zapocz?tkowa? wydaj?c powoduje, ustali? Rezultatem s?owniczkiem, ze ferowanie kaszubskich. Ka- dialektal- ostatni? Rumi w w Po nim, r. ukaza?o 1905 dopiero 6 numerów czasopisma literackiego o nazwie dodat"Dru?ba", b?d?cego do Gazety kiem Gda?skiej. Redagowa? Majkowski. je Aleksander w historii Zasadnicz? rol? czasopi- by?a J2a?jlIteracka. ? literaturze i przigode ,;Zcce kazwana Raszubski . emu m·'sa, w?elk? tworczosc l I w Jest zawodu z W si? Po- spo?eczny. .Ceynowa lecz arzem, kaszubszczyzny poszczególnych si? mi?dzy sob?. Po F .Ceynowie komisj?, ,,zasady s? da?o kaszub- zró?nicowania znacznego Kaszubsko-Po- powo?ano kaszubskiej. wraz swe Zrzeszenia ostatecznie pracy Szko- Kaszubi czasopisma move". i dzia?acz po WalStanis?aw Kaszubach które na wa, k' lej pisarz ju? Jan powo- niepewny ich wej?ciu pisowni nego Cey- oraz mia?a dla kaszubskiej problemem twórczo?ci dialiterackiej jest ró?norodno?? lektów i zwi?zana z tym Zasady pisownia. tworzono od samego pisowni kaszubskiej tekstów literackich i pocz?tku powstawania od tego momentu rozbie?no?ci na zaistnia?y ten temat. Pisownia si? w ró?norodpojawia Uwarunkowaniem jest nych postaciach. pisaprzede pochodzenie danego wszystkim rza z okre?lonych Kaszub. stron Najcz??ciej form j?zykowych pisarze kaszubscy u?ywaj? im z gwary stron co znanych rodzinnych, wobec Jan rozwojem z ?miennictwo, ni? trad yc M?odokaszubi s Antoni blem skich morskiego ,;Zrzesre Powa?nym cieczk? Pierwsze gdze ". ... Nagel, cza. po- "Tam debiutan- dwa niewydano Pisma ?w. (Nowy autorami s? EugeFranciszek Gru- i ks. Go??bek sece po pod Widnern" Kaszubskiego którego niusz popanu pL"O Pu?ka mi?dzy Krakowa liteDe- twórc? nale?? urodzeni Ida Czaja. W ostatnim czasie zale?ne t?umaczenia Kaszu- twórców Muza, Labudda, ira Jarom Testament), Ceynowie .Zasad Pestka, Józef Fikus, twórcy Krystyna to: kusz, Jank?, Iecz na Stanis?aw Stefan Najm?odsi wojnie autono- kulturalnej i Roppel czasopis- i inni. nowa zamiaru, pocz?tek bskich wojnie ?wiatowej wymienionych tak?e: Alojzy wojny Anna ?ajming, sprzed Piepka, ma?o to Pro La- i Vzenjik" Wejherowie w przerwy prób? Bieszk, autorem kaszu Drze?d?on, dostosowa? swego ?e da? Po WIs?a oprócz tow by- bsk?. pó?nocno-kaszu innych Kaszubówpe?- przyzna?, r Ka- albo- i przez oryginaln? ??J.?zykowej grona po II Cel usi?owa? gwar? w?ród dla akceptacji Do okresu stworzenia Iiterackiego. zrealizowany, Jednak i Kaszebsko- do d??y? Kaszebsko", ,;Zrzesz ma debiu- ?wiatowej Stefan a potem Aleksander Leon Sychta, by? redaktorem ALabuda Jan potakie czasopism, "Werwas", latach 45 mówi? o wykszta?ceniu si? ani te? o literackiej, pisowni dialektu. do g?osu okre?lonego Oddzia?u W 1974 r. z inicjatywy PolLiteratów Zwi?zku Gda?skiego dzi? mo?na jakiejkolwiek doj?ciu na Kaszubach na lokalnych F. Lo rentz, A.Labuda, i inni. Pomimo tego A.Majkowski, S.Bieszk Roppel, L. nie trzeciej edycji finansowe Kaszebsczi". Problemy ?e los tych duj?, jest czasopism i trudno dzi? mówi? o trwa?ym do ?ycia spo?eczno?ci kaszubskiej. szeroki da, gdy? poprzez rozwój i czasopi?miennictwa, skiej literatury szubom zachowa? b?dzie ?atwiej kulturalne. dycje tacy Heyke, Po podj?to i "S?oworza pisowni kaszubskiej" oraz "S?ownika Kaszebsko-polsczi?go' Natomiast ksi?dz polsko-kaszubskiego". tomów Bernard siedem Sychta wyda? bskich na tle "S?ownika kultury gwar kaszu ludowej". pisze (pe- w. którego tematyk? i etnograficzne c;eynowa N?zunll? laznalaz? ?? tT???a etnografem "Skorb regionalne naJbard?iej inni. inne. li: pó?niej politycznych, i 90, 80 wiele "Tatezezna", jak twórcy wojnie JanRompski, Jan Trepczyk, Bernard buda, XIX po?owie wydaje czasopismo mov?", 1l1? Zosta? WI?m do nej zami?owania z pierwszei m.in. towali twórczo?ci likaszubskim WI??? tekstami kaszubskimi w 1817 urodzonego Z zawodu by? Slawosz)rno. i nazwie o Po w. W po kaszubsku ze Kaszubów Cevnowy wsi Micha?a rzeczywistej J?zyku w i Zrzeszi?cy powojenni ka- wsta?o Budzisz, Leon S?dzicki, Jan Patock. Karnowski, pastora nale?? pk Alojzy_ poeci Franciszek pokolenia ?wiadomych t?rackl?J pisarze (t?u- przez Pierwsze i lat prze?omie którego spo?eczno-literac- z si? czasopismo tej samej nazwie. W okresie przemian lite- twórców równie? generacji pierwszej kaszubskiej ratury na j?zyku w Pontanus), XVII po?owie w Krodla le- ko?cielne publikacje wydane Do .Pomerania" zrodzi?o kie o sw? pastor Szymon religijne przez WIernych zrozumienia maczeI?la) ma bytowski w. ewangelickiego, dialektyzowa? teksty Ich pszego kaszubskie t ygo przerw?o luk? wype?ma? Zrzeszenia d'kIII Z równie? ?my do Piaseczna, gdzie znajdo ogólduje si? sanktuarium wpisane ?askami noko?cielnego rejestru miejsc W przydro?nej s?yn?cych. kaplicy ?piei modlili?my a si? w skupieniu, wali?my z ?ródlan? wod? nast?pnie nabierali?my w studni. W drodze g??bokiej powrotnej Piasecznie wn?trze jeszcze obejrzeli?my fiko?cio?a, si? cudowna gdzie znajduje NMP. i? na Pomorzu gura Przypomn?, sanktuaria si? trzy znajduj? ko?cio?y w Matka NMP, pw. Narodzenia których przekazywa?a przewodnikiem rych szym by? Leon pielgrzymka W jeszcze i tedr? stantyna o po tym Na- ?yczenia. sanktuarium f Bieszke, którego by?a to ju? do tego ?wi?tego miejsca. drodze powrotnej zatrzymali?my w Tam zwiedzili?my Pelplinie. 12 si? ka- ks. bp. Kongrobie z Gnie?d?eKaszuby wa, si? o jego rych?? beatypomodlili?my i za?piewali?my fikacj? hymn kaszubski. Pe?ni wiewra?e? prze?ytych wrócili?my - w i or?dzia czorem cmentarz. Przy Dominika, do Rumi. Józef Lanc 4 Norda ABORCJI ZAMIAST Teli czasu dzotków, trzeba, ?ebe' chterna powinna wcyg nad ko?dego cz?owieczka, nie me Kaszebi, omanic ni problemd, tej moseme sa poradzec chceme Lepi tak, s?echac starce', W wiare. stoji, taczim Pierwi wiedzo ledze i nicht be?o wiele, syga?o, Z um A ar. weZme' taczijedinak, ni ani nie z dre'd?im, jedno to je re? ?e dobra dzelifc co i " i tak sprawa mie da? "Bia?ko, Julis Nieboszczek ja? sztek z dzecy, rada, dobr? spac puda nastapnech oboczisz, a bia?ka by? ?w. mszy Przeciwnie, kaszubskiego. j?zyka w Rumi o/m ZK-P pragnieniem kaszubskich mszy odprawianie w Rumi ko?cio?ach wszystkich mieszka?ców, lei) zjednoczy?o czuli jest terenie kulturowo warto?ciami ?w. mszy s?uchania Zaduma np. Takie aby tak?e ?w. ko- na tym si? jak "ozdobniki" nuowa? ?w., (na pocz?tku si?, szymy historycznymi. które bio?e osoby, przekonany, nie w ?w. udzia? r? mszy kaszubskiej Dla dla satysfakcji. tego w?asnej czyni? raz lub dwa razy. niej mo?na to uc?yni? to ?wiadJe?li cz??ciej, kogo? "ci?gnie" Jestem na i sprawy, biskupi maj? ?yczliwy ?e Ojciec Cieka- stosunek ?w. do tej Grupa bisowa? Kaszubów. Lanc recytatorski maju? kaszubskiej ni? tradycj?: zy swoj? d?ugolet- 25?wi?ci? b?dzie MoFina?y "Rodnej siQ w odbywaj? tradycyjnie wy" w Od trzech lat uczestnicz? Chmielnie. Koz gminy uczniowie nich równie? ?rodowiskowe sakowo. Eliminacje uczestszko?ami wy?aniaj? pomi?dzy w Rumi. w rejonie ników pó?fina?ów KalePaulina W tym roku tam dotar?y Barbara ta z grupy Strynajm?odszej. i Maria ze czek ?redniej Reszczy?ska Ma?oraz Dwie pierwsze, najstarszej. lecie za rok istnienia. Norda Dodowk Adresa RedagUje Bobrowski, Wedowca: Go?ca do redakd?ji: kamo: - 3 na. szub Kazimierza z w i recytatorzy si? spotkali na Kaszubsko nie Chmielim- Zrzesze- przez Zarz?d Pomorskie, - Ka- z ca?ych dwudniowej organizowanej prezie wygra?y do pojecha?y czerwca repre- Rumi O?rodek tamtejszy bardzo Dziewcz?ta wypad?y a Basia dobrze, po si?gn??a Stryczek To sukces III miejsce. zajmuj?c laury GraKrystyny jej, oraz nauczycielek Tak i Skurczy?ski e j . Ireny bi?skiej trzyma?! i Chmielno Gminy Kultury. J.P. a Dokona? Rumskiego Rumia, Eugeniusz Bogus?aw Wydawnictwo ul.Morska 15, 712-447, Kazimierz Pryczkowski, Breza, Ryszard "Rumina", tel. Hinc, drek - Bernard "Rumina" w godz. Klawiter, Hin7.., 900 - Jan jak Artur Witold Jab?o?ski Po Kultury ca etapu SP z sach - i Jerzemu biej Górze; dwie Baninie, w III nagrody ?cibiorowi wyró?nienie z w Arent ze Martyna W kat. z klas (dzieci drugiej I otrzyma? Pawe? WiU brod dwie równorz?dne nagrody ma?a z SP w z Barbara Stryczek SP Wilanowie w grupie rz?dne w St??ycy, z w SP w Jastrz?- tej grupie IV-V) t SP z II - SP w Justynie przymano i S?awomirze Hirsz nast?- nim po wyst?p i ta?- pie?ni z BorzestoIrena si? odznaczenia ?owe szubskiego. rodnego nagrod? mo?liwo?? Karwi, to mo to ze W wi?cej jednak, nie jeszcze anga?uje j?zyka. naszego i tam zainteresuj? si? do pi?knej przed Mowa" wzmacnia szkó? nie cz? w na grudniu jest j?zyka br. doskoka- uczcie si? wiara w króle- "zakl?tej o?ywienia terenów ,,Piecz?ci wr?czone propagowania Po takiej wspania?ej W konkursie raz - wyz SP ,,Rodno s?owa wianki". ?o?- Zostan? ZK-P, Zje?dzie form? na?? srebrne - ?wi?tope?ka". Konkurs III Zemia". ofiarniezwyk?? Nale?y podkre?li? konkurorganizatorów wszystkich wie?wier? od prawie su, w?ród których i AnCirocki ku wyró?niaj? si? Brunon Gda?to dzia?acze Docenili toni Czaja. im prestiZK-P Oddzia?u nadaj?c skiego Bru- Zapalskiej Dworze Wejherowskim. Nowym dwie równo(kI. VII- VIIn trzeciej Marzena I nagrody otrzyma?y a no?? Bernadeta nagrod? D?bogórzu: Luzi- z jury werdyktu "Rodno otrzy- w GatTha laureatów magazynu SP wReskowie. i Mariola Koleczkowie SP nowska SP przyznano dzieci?cego zespo?u Podstawowej Szko?y opiekuje którym ze Walnym z Miechucinie, III dwudniowej Najwa?niejsze fragmenty telewizja, gda?ska imprezy rejestrowa?a z laureat6w h«cl? prezentowcmi Niektórzy w odcinkach kaszubskiego nast«pnych pocz?tku równorz?dne Budaw Kamili w LipiJiotrzyma? II Wo?niak. wyso- Na SP z nagrody og?oszeniu wa, juro- - w te? Walkusz, Ma?gorzata nagrod? i Waldemarowi koncert pi? ?e tegoprzyponmia?, pod znakiem przebiega? w ostatnich lao dwóch zmar?ych pami?ci Kaszub: M?strze tach wielkich postaciach i Izabelli Janie Trojanowskiej, Trepczyku w któwerdykt komisji, Nast?pnie og?osi? PuzdroEdmund rej oprócz niego zasiadali Janke. i Stanis?aw wski, Jerzy Treder W pierwszej wiekowej (kU-IIn grupie Mateuszowi I przymano J e?enagrod? w Noze wskiemu Podstawowej Szko?y LabuII Kamili nagrod? wym Kli?czu, ró?nienia 1700 Domu i w R?bie Lipuszu, Jasnoch Parchowa konkurs dzie w równorz?dne Wal- najwa?niejszego odczytania werdyktu tego przewodnicz?cy wi?c Labu- na, i poeta do przyst?piono imprezy, Boike Zemi Kaszebsczi Pismiono dr Jan KUL-u SP nowego ks, komisji swego wyst?pienia szko?? zentuj?ca pó?fina?y ?zy obecna ks, sali do przej?ciu kiej Wandtke gorzata i pro- poezji si? musia?a kaszubski, rocmy Konkurs a Zebrani Bo?e rodn? na Gerard z SP w Kamienicy Brzezi?skiej Sylwi Kurek z SP w St??yi Beacie Królewskiej RoKrzysztof otrzyma? cy; wyró?nienie W w Brusach. z SP recytagrupie gowski I przyznatorów ?rednich ze szkó? nagrod? w Soz LZ no Wydrowskiej Magdalenie II dwie moninie, równorz?dne nagrody z LO w KartuEmilia Czaja otrzyma?y: w z LO Ró?ek i Judyta zach Brusach; Sikorskiej Edycie przyznano wyró?nienia Sikororaz z LO w Kartuzach Katarzynie W grupie dew Ko?cierzynie, z LZ skiej klamatorów trzy doros?ych jury przyma?o Joannie równorz?dne wyró?nienia: z Gruhl)ie z Sierakowic, Janinie Kostycz pie?- burzliwymi naukowy z Waldemar operowa dwukrotnie Na koncercie z dwie Leokadia Trepczyku s?owa oraz rodzina Na szczególne poety. autorka tak?e zas?u?y?a podzi?kowania pi?knego wystroju estrady. od dzie? fina?u Niedzielny rozpocz?to zwiedzania 01mielna, uroczego Nast?pnie z kaszubmsza zasta?a ?wi?ta odprawiona Celebrowa? s?owa, sk? liturgi? j? i wyg?osi? S?owo polangiel- i t?umaczenie profesorowie Borzyszkowski. SP Drawc po Janie po kaszubsku kusz pracownik w ... Ca?o?? Jana, pojawia?y a? wyst?pienie, wdowa Po Chmielnie w zadbali opracowana j?zykowych: kaszubskiej wersjach po skrótach O porz?dne da i Józef Frankowska, artystów Nierzadko rów, Sukces a ?e podkre?lenia, Warszawie w trzech w mow? arty- Kucharska-Szefler. nagrodzili wzruszenia, wypowiedzia? Józef jest skiej, skiej, jest godne Szczególnie wydana programem ?piewaczka znana - do s?owa znamienne owe ze ?e szubskich mszy kontrowersje wszystkim), obu diecezji ich ksi??ka ska na M?stra Witos?awa oklaskami, by?a to tak jest a pewno kaszubskich wzbudza ?e chór na odprawianie mimo sztandar, umacniaj? jej wspow d?u?ej panli?ci. i? nale?y konty- i uwa?am, Dlatego siebie. oharza darów Eucharystii pozostanie mnienie - dowarto?ciowania z opartym kompozycjach Aleksandra widzowie kaszubsku i samego i przygotowa?a wyst?pi?am,in, stulecia, Józef szczyzny, str.1 ze by? wyst?p Wejherowa muzycznym - niach jego zwyk?ej podczas a na po kultury mowy, sk?adanie po- z Bo?ego poczucia z wi?cej, konkursu i Gda?ska z s?owno ni? Umiej?tno?ci pro kaszubsku po Ramu?towi ukoronowaniem Niepowtarzalnym dnia pierwszego ... i wzruszenie S?owa prze?ycie we (po by cz?stk? tego co istnia?o od wieków, uto?samiaj?c si? prze?ycia s? tam Jank f. BorzyStefanowi dzi?kuje Akademii oraz Pa?stwowej i Pa?stwowej Akademii Nana rzecz kaszubwk?ad olbrzymi skowski za Pozna- z i XX XIX aneksie jego spod Luzina) politycznej kaszubj?zyka autonomi? w Swi?to stów czego? g??bsze potrzebuje wynikaj? w?asnej i kultury propagowanie oraz po- kaszubskich "organizowanie" przez po- i Polaków ?e czy, ?adnej jakichkolwiek Kaszubów na 1 str. ze Natomiast, uk Labuda prze?omie Ra- i ?ycia (aj) dok. mszy si? na s?ownika pochodz?cy nad pod?o?em nad b- wybit- sk?ada pozycj? i spis ilustracji Na Gerard profesor dyskusji skiego przez tej jó Antonów Kaszub. (Kaszuba rozwodzi cz?- nagrodzone Umiej?tno?ci, Akademi? dokona? nia ka- Ohie mi?o?nika kaszu mowy dokona? dodatek si? pi?? rozdzia?ów, przedstawiaj?cych r?kopisy mu?ta. omawianego Oprócz ksi??kowego latach, "Ca?e ?ycie pod urokiem jest prób? ukazania nego do druku czejbe - uro- pod koniec to si? po stu zosta?y Krakowsk? pomoc, co nie absolutnie tworzeniu o mowy dzia?ów mo?e si? doczeka?a która dok?adnie s?ownika ?ci ?e skiej" no- mow? przygotowa? Pó?niej nie kaszubskiej o cd. nie Dzi? rrziOl se'[ecze'na chifczach w a Jeszcze ? na Dzia?o wieku, II cz???, wydania na okre?li? s?ownika swego Ramu?cie Go?uniu w promocja ?ycie pod Po??czona by?a kaszubskiej". z wyjazdow? HiKomitetu sesj? naukow? i Techniki storii Nauki AkadePa?stwowej mii Naukowej z Warszawy, który jest wyRedaktor Halina dawc? pozycji, publikacji od lat zajmuje si? zagadnieniaHorodyska mi kaszubszczyzny, Ona w?a?nie odnalaz?a i przygotowa?a do druku kilkoma przed laty drug? cz??? "S?ownika j?zyka pomorautorstwa wyczyli kaszubskiego" skiego uczonego lwowskiego profesora bitnego Stefana Ramu?ta. W?a?nie jemu po?wi?cona jest omawiana ksi??ka, Stefan Ramu?t naukowby? pierwszym cem, który wydanie poprzez pierwszej XIX ksqd; si? mowy cz??ci dodóm neM ucesrony wek?od/i: b?dze." "Ala?e powie to po prówdze mia?o jida z tob?." bLlzra, dzesac do wej kiem szubsk?j?zykiem. szopa, dzótków i we'rosto sej tej rzeso Potczewi zrobi?. - mi?ot? jaczego ch?op pudd pomo?e". witro tak mocno to i tak Ch?opisko chleba jesz gwes, be?a on w dac nawetka aborcji mo?e za?c co md:e." towarze'stwa anji sa naikzi t? po g?odu ni do pokdrno po desred Nalepi gada do Julisa: ?ebe ie sp?? gdze jind;e, przik?adowo. pudzesz dzys spac na szopa, bec gwes, ?e wicy dzecy nie tej mo?esz czasd. a ?e W kli?cu rzek, sprawe be belo, namikli to choc nie rrzo, tak bez ch?opa, miesi?cem odby?a Kiszewskich Wdzydz o tytule "Ca?e ksi??ki ko?o proboszcz nasri czenic. dzotków nie Jak do nie bia?ko, te po rada, sa- wirorno beLe nie ksddza sa ma [amilej?. "Wiesz cze: katolecen swidti propagand?, pr?wdre, nieraz pobo?no nal?:e bo Ó ?ódny jakno?e be?o, nie jazpisrcza- ?e Stefanie o Przed ?e be znowu stón, dzatkóm, mowe z tim jak prze'kozanim falu n?lezi piqtim w co sa ?eLe' i propagandze purtkowi gada zrobie. cos jesc Ja rozmiejd, ?e na Ale dl? kO?dego, prosto nie dome sa m?m n?dtejd, dechu w dzecko, trzeba je decht tema bela, strachu, w b?ogos?awiony jasno, poczaco ne tej jak Ksi??ka bieda Bia?ka nastiipn? je ja; spraw?, dniu w leno zbiega?o lo, go mikwic. mo?na mi to dLa ?e nowego ju Cze radzec bec wi?me, wszetce mome mudzy zabijanim o gadce nienarodronecli Ko parLament nasz ja?owi na 08.06.1995r. udzia? bierze co- Mi- podstawowych. kaszubskich wiele si? w rozkrzewia- nadziej?, Miejmy si? nauczyciele idei zapocz?tkowanej ?wier?wieczem. Jan Antonowicz ?e i w??-