Bydgoskie Forum Ekologiczne REGON: 092378416, NIP: 953

Bydgoskie Forum Ekologiczne
ul. Generalska 4 m. 24; 85 -825 Bydgoszcz
REGON: 092378416, NIP: 953-231-47-49 ,
KRS:0000005074
Bydgoszcz, dnia 27 czerwca 2013 r.
Sz. P. Elżbieta Bieńkowska
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
ul. Wspólna 2/4
00-926 Warszawa
Dotyczy: wniosku o potwierdzenie wkładu finansowego – budowa termicznego zakładu
przekształcania
odpadów
komunalnych
dla
bydgosko
–
toruńskiego
obszaru
metropolitarnego Nr CCI 2007PL161PO002 złożonego przez Międzygminny Kompleks
Unieszkodliwiana Odpadów ProNatura Sp. z o. o z siedzibą w Bydgoszczy.
Szanowna Pani Minister
Składając niniejsze pismo na Pani ręce, pragniemy podkreślić w pierwszej kolejności, że
działając jako zarejestrowana organizacja ekologiczna interesujemy się wszystkimi
działaniami mającymi wpływ na stan środowiska naturalnego, a w szczególności
gospodarką odpadową, która w naszym kraju w ciągu ostatnich lat przechodzi liczne
przeobrażenia. Nasze poczynania dotyczą przede wszystkim regionu kujawsko –
pomorskiego przy szczególnym uwzględnieniu Miasta Bydgoszczy. Nasze działanie
nacechowane jest troską i dbałością o środowisko przy pełnej korelacji naszych działań w
odniesieniu do potrzeb mieszkańców.
Przechodząc do istoty naszego wystąpienia wskazujemy, że oczywistym jest dla
nas, że istnieją liczne zaszłości i zaniedbania, które należy nadrobić w trosce o środowisko
naturalne oraz w celu sprostania wymaganiom ze strony Wspólnoty Europejskiej.
Jednak wyrażamy obawę, że niektóre działania inicjowane i wspierane na szczeblu
centralnym, mogą przynieść skutek odwrotny od zamierzonego, gdyż współpracujące z
Państwa Ministerstwem podmioty podają informacje mogące wprowadzać w błąd.
Podnieść zaś należy, iż takie działanie nie tylko może skutkować negatywnie dla
środowiska. Z tego powodu, dla naszego kraju mogą wyniknąć problemy natury prawnej
(kary finansowe, postępowanie przed Komisją Europejską lub Europejskim Trybunałem
Sprawiedliwości) oraz społecznej i politycznej (narażenie na szwank dobrego imienia
Polski).
Stąd też pozwalamy sobie zwrócić uwagę Ministerstwa na istotne nieprawidłowości
(a wręcz nieprawdziwe informacje) zawarte we wniosku Międzygminnego Kompleksu
Unieszkodliwiana Odpadów ProNatura Sp. z o. o z siedzibą w Bydgoszczy (dalej ProNatura)
w przedmiocie potwierdzenia wkładu finansowego – budowa termicznego zakładu
przekształcania
odpadów
komunalnych
dla
bydgosko
–
toruńskiego
obszaru
metropolitarnego Nr CCI 2007PL161PO002, złożonego 28 września 2012 roku.
W pierwszym rzędzie, z ostrożności, pragniemy poinformować, iż niniejszy wniosek
został przez Państwa udostępniony zaprzyjaźnionej organizacji ekologicznej STE – Silesia,
na zasadzie dostępu do informacji publicznej. Korzystamy zatem z danych, które nie tylko
mają charakter informacji ogólnodostępnych, lecz także takich, które są w Państwa
posiadaniu.
Podkreślamy zatem, że nieprawidłowości, o których mowa wyżej, w naszej ocenie,
stawiają
pod
znakiem
zapytania
ekonomiczną
oraz
ekologiczną
zasadność
przedmiotowego projektu, a nadto ukazują w sposób wyraźny, iż w celu uzyskania
właściwego dofinansowania projektu
przedstawiane są informacje niezgodne z
rzeczywistym stanem faktycznym. To z kolei musi spowodować, iż organ udzielający
dofinansowania z funduszy europejskich ze szczególną starannością winien zwrócić uwagę
na wydatkowane pieniądze. Nie ulega przecież żadnej wątpliwości, że środki te muszą być
przeznaczane nie tylko w oparciu o kryteria finansowe, ale też celowościowe. Stąd też
budzi ogromny niepokój, że kierowane przez Panią Ministerstwo nie zwróciło szczególnej
uwagi i nie poddało rzetelnej weryfikacji przedłożonych dokumentów. To niewątpliwie zaś
powoduje, iż wszczęta przez Komisję Europejską kontrola spowoduje nie tylko ponowne
badanie wniosku, ale też przede wszystkim nałożenie na Polskę kar finansowych za
nierzetelne wydatkowanie środków unijnych. Nie może z kolei w przypadku przekazywania
kwot pieniężnych dla realizacji jakiejkolwiek inwestycji przeważać interes lokalnych władz
w oderwaniu od nie tylko potrzeb mieszkańców, ale przede wszystkim od kwestii ochrony
środowiska i celowości wydatkowania środków publicznych wyłącznie dla realizacji
zupełnie niezrozumiałych ambicji polityków próbujących podnieść swe poparcie polityczne.
Dlatego też zwracamy szczególną uwagę, że całkowicie nieprawdziwe są
informacje, zawarte od strony 15 wniosku, w przedmiocie istniejącej infrastruktury w
zakresie przetwarzania odpadów, a także w zakresie możliwości przetwarzania odpadów
komunalnych na terenie metropolii bydgosko – toruńskiej oraz dotyczące osiągnięcia
wymaganych prawem celów ekologicznych. ProNatura wskazuje bowiem, iż realizowany
projekt ma na celu realizację brakującej w systemie instalacji do przetwarzania odpadów
komunalnych tj. właśnie spalarni, bowiem istniejąca infrastruktura ma być skrajnie
niewystarczającą do zapewnienia właściwego przetwarzania odpadów komunalnych.
ProNatura podaje w tym zakresie nieprawdziwe dane m. in. w zakresie istniejących
instalacji, ich charakteru oraz mocy przerobowych. Oczywistym jest z kolei, że przy użyciu
tychże danych przyznano środki unijne. Ponownie zaś podkreślić należy, że takie działanie
powoduje, że wydatkowanie pieniędzy odbywa się w oparciu o całkowicie wirtualne
wyliczenia i podstawy faktyczne.
Bezwzględnie zauważyć zaś należy, iż na terenie przedmiotowej metropolii działa
obecnie szereg nowoczesnych i wydajnych instalacji. Poniżej wskazujemy tylko te
„najważniejsze” tj. Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) z
uwzględnieniem instalacji, które zostaną oddane do użytkowania, do końca 2013 roku.
Przepustowości MBP – część
RIPOK
MBP – część
Przetwarzanie
mechaniczna w Mg/ biologiczna w
odpadów zielonych pojemność w m3
rok
w Mg/rok
Mg/rok
Corimp
38.000
ProNatura
120.000
2
Remondis
100.000
48.000
3.500
Wawrzynki
100.000
68.000
2.000
1
16.000
3
82.000
Służewo
25.000
3.000
440.584
Giebnia
MPO Toruń
Składowisko – wolna
30.000
2.200
400.000
3.000
880.600
188.632
Źródło: WPGO str. 171-173
http://www.kujawsko-pomorskie.pl/pliki/srodowisko/20121001_plan/PGO_uchwalony_24_09_2012.pdf
1
2
3
_
_
_
Oddanie instalacji do użytkowania planowane na przełomie II i II kwartału 2013
Wartości według złożonego wniosku o zwiększenie przepustowości instalacji,
obecnie w WP G O 72.000 Mg /31.500 Mg
Oddanie instalacji do użytkowania planowane do końca 2013 roku
Powyższe wartości z tabeli oznaczają, iż na terenie metropolii
(wbrew twierdzeniom
ProNatura) nie występuje „brak w systemie”. Co więcej, moce przerobowe tych instalacji
pozwalają
dokonać
kompleksowego
przetworzenia
odpadów
komunalnych,
przy
zastosowaniu najlepszej dostępnej techniki i technologii (BAT) i zgodnie z zasadami
hierarchii postępowania z odpadami (vide art. 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o
odpadach). 4
ProNatura w swoim wniosku całkowicie pomija także fakt, iż na terenie metropolitarnym
działają (lub wkrótce rozpoczną działanie)
nie tylko mechaniczne sortownie odpadów
komunalnych, lecz także bardzo nowoczesne zakłady biologicznego przetwarzania, które
spełniają wymagania w zakresie BAT. W tym kontekście ProNatura stara się przedstawić
skrajnie niekorzystny (i w konsekwencji nieprawdziwy) obraz stanu faktycznego. Ma to
zapewne uzasadnić celowość budowy spalarni, a w konsekwencji przyznanie środków
finansowych na ten cel.
Tymczasem biorąc pod uwagę, iż bydgosko - toruński region gospodarki odpadami
obejmuje swoim zasięgiem 992. 924 mieszkańców (str.169 WPGO), a prognoza
wytwarzania odpadów kształtuje się następująco:
[ Mg ]
Prognoza wytwarzania odpadów
komunalnych
Prognoza ilości wytwarzanych
2012
2013
2014
2018
2020
272.205
275.319
278.435
302.407
302.359
150.309
152.030
153.749
166.986
166.960
92.151
61.435
61.435
49.147
43.004
58.157
90.595
92.315
117.839
123.956
komunalnych odpadów
ulegających
biodegradacji
Ilości komunalnych odpadów
ulegających biodegradacji
dopuszczonych do składowania
Ilości komunalnych odpadów
ulegających biodegradacji do
przetworzenia
4-
Na marginesie należy wskazać, iż hierarchia postępowania z odpadami zakłada w kolejności:
zapobieganie powstawaniu odpadów; przygotowywanie do ponownego użycia; recykling; inne
procesy odzysku; unieszkodliwianie. S amo zaś spalanie odpadów traktowane jest jako odzysk (a
niekiedy wręcz unieszkodliwiane) i stawiane jest na przedostatnim miejscu w hierarchii.
Istniejące i planowane do oddania w niedługim okresie czasu instalacje z „nawiązką”
zapewnią niezbędne „moce przerobowe”:
MBP – część mechaniczna:
rok 2012 – 171 %, rok 2020 – 153 %
MBP – część biologiczna:
rok 2012 – 279 %, rok 2020 – 131 %
Powyższe oznacza, że wszystkie wytworzone odpady komunalne mogą zostać
przesortowane mechanicznie, a następnie wszystkie odpady ulegające biodegradacji
mogą zostać poddane procesowi stabilizacji w instalacjach, które zostały już wybudowane.
Moce przerobowe istniejących instalacji pozwolą również na przetworzenie wszystkich
wytworzonych odpadów w roku 2020. Budowa jakiejkolwiek kolejnej instalacji do
przetwarzania odpadów jest w tej sytuacji nieuzasadniona ekonomicznie, a jej ewentualne
powstanie będzie oznaczało, że część z obecnie funkcjonujących instalacji będzie musiało
zostać zamkniętych. W związku z faktem, iż wszystkie wybudowane instalacje zostały
współfinansowane ze środków publicznych (NFOŚiGW), działania zmierzające do budowy
kolejnych instalacji są nieracjonalne także z uwagi na możliwość marnotrawstwa pieniędzy
publicznych. Na marginesie należy też wskazać, iż działania właściciela spółki ProNatura
(tj. Miasta Bydgoszcz) w sposób bezprecedensowy (według niektórych prawników wręcz
sprzeczny z prawem) faworyzują tą instalacje. Przykładowo, wszystkie wytworzone na
terenie
Bydgoszczy
zmieszane
odpady
komunalne
muszą
zostać
obligatoryjnie
przetworzone w instalacji ProNatura, choć nie spełnia ona aktualnie wymagań z zakresu
BAT w zakresie przetwarzania biologicznego (zapewnia jedynie składowanie odpadów w
pryzmach). Pomijane są natomiast celowo inne legalnie działające na terenie regionu
bydgoskiego instalacje.
Oczywiście jedynym celem takiego działania jest zapewnienie
spółce ProNatura bytu ekonomicznego.
Biorąc powyższe pod uwagę, całkowicie niezgodne ze stanem faktycznym są informacje
przedstawione przez Spółkę ProNatura, iż jedynie budowa spalarni zapewni ograniczenie
masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, czy też
ograniczenie masy odpadów deponowanych na składowiskach. Są to informacje
nieprawdziwe, bowiem jak wykazano wyżej osiągnięcie zakładanych przez ustawodawcę
celów ekologicznych jest możliwe przy wykorzystaniu potencjału istniejących instalacji.
Nie jest to tylko hipotetyczna i nic nie znacząca informacja, lecz analiza
obowiązujących przepisów prawnych. Nie można przecież przy wydatkowaniu środków
finansowych zgubić z pola widzenia, że przewidywane poziomy
przygotowania do
ponownego wykorzystania i recyklingu dla poszczególnych frakcji odpadowych NIE
zostaną osiągnięte poprzez spalarnie. Nawet uzyskanie statusu zakładu z procesem R1 nie
spowoduje osiągnięcia w/w poziomów, ponieważ zgodnie z ustawą o odpadach proces R1
nie zalicza się do procesów recyklingu (a już na pewno nie do ponownego użycia) tylko do
odzysku.
Odwołać się tu bowiem trzeba do art. 158 tej ustawy, gdzie wskazano, że Termiczne
przekształcanie:
1) odpadów niebezpiecznych,
2) stałych odpadów komunalnych w spalarniach odpadów lub we współspalaniu odpadów
- stanowi proces unieszkodliwiania D10, wymieniony w załączniku nr 2 do ustawy.
2. Termiczne przekształcanie, w celu odzysku energii:
1) odpadów opakowaniowych,
2) odpadów innych niż niebezpieczne,
3) stałych odpadów komunalnych w spalarniach odpadów przeznaczonych wyłącznie do
przetwarzania stałych odpadów komunalnych, których efektywność energetyczna jest
co najmniej równa wartościom określonym w załączniku nr 1 do ustawy,
4) odpadów, o których mowa w art. 163
- stanowi proces odzysku R1, wymieniony w załączniku nr 1 do ustawy.
Przełożenie z kolei tego postanowienia na art. 3. Punkt 23 tejże ustawy wskazuje,
że: Ilekroć w ustawie jest mowa o:
23) recyklingu - rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie
przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym
celu lub innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego
(recykling organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania
na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania
wyrobisk;
Podnieść również trzeba, że zgodnie z dyrektywą 2008/98/WE z dnia 19 listopada
2008 r. - art. 3.17:
„recykling” oznacza jakikolwiek proces odzysku, w ramach którego materiały odpadowe są
ponownie przetwarzane w produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w
pierwotnym celu lub innych celach. Obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału
organicznego, ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały,
które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk.
Tym samym pod wątpliwość poddać należy, czy wydatkowano środki w sposób
przewidziany prawem. Co więcej czy inwestowane są one w przedsięwzięcia, które w ogóle
mają rację bytu i czy są one realne do wykonania. Jak bowiem można wydatkować
publiczne pieniądze, w tym środki unijne, na inwestycje, które zgodnie przepisami
unijnymi nie mogą w ogóle powstać.
Na marginesie należy wskazać (odwołując się do braków w systemie wskazywanych
przez ProNatura), iż „słabym” ogniwem w systemie jest właśnie aktualnie funkcjonująca
instalacja Pronatury. Jak bowiem wynika ze składanych przez tą Spółkę do Urzędu
Marszałkowskiego sprawozdań w latach 2008-2012 Spółka ta nie przetworzyła biologicznie
nawet jednego Mg odpadów (odpady przekazuje się na pryzmy BIO-EN–ER, ale w
raportach nie podano danych, co dalej dzieje się z tymi odpadami) – zestawienie poniżej:
Proces
2008
2009
2010
2011
2012
R 14
24 929,46
30 012,68
19 762,84
9 702,58
8 134,26
D8
81 710,05
52 853,23
81 629,96
62 042,86
31 735,06
D5
78 835,12
63 678,46
12 379,16
13 031,53
7 001,47
Razem
185 474,63
146 544,37
113 771,96
84 776,97
46 870,79
%D5
42,50%
43,45%
10,88%
15,37%
14,94%
% D 5 w stosunku
42,50%
34,33%
6,67%
7,03%
3,77%
do ilości odp. z
2008 roku
Przedstawiając powyższe dane i informację, pozwalamy sobie wyrazić pogląd, iż
wniosek Spółki ProNatura winien zostać poddany weryfikacji. Ani bowiem cele, ani
podstawy (założenia) konieczne dla ich osiągnięcia, przedstawione przez tą Spółkę, nie są
zgodne z prawdziwym stanem faktycznym.
Wypada w tym miejscu tylko wskazać, iż
wydatkowanie środków publicznych musi być zasadne i celowe. Przy podejmowaniu zaś
decyzji o ich wydatkowaniu konieczne jest uwzględnienie np.:
-
stanu rynku albo stanu gospodarki i podaży usług w rejonie. Inaczej ma się bowiem
rzecz wówczas, gdy na terenie tym istnieją i działają inne podmioty gospodarcze,
inaczej zaś wówczas, gdy podmiotów takich brak;
-
konieczność realizacji danego projektu
-
potencjalnej możliwości pozyskania partnerów do prowadzenia danej działalności
gospodarczej;
-
rozmiar i rodzaj środków trwałych wymagających zaangażowania w związku z daną
inwestycją;
-
koszty realizacji zadań w każdej z tych form.
Natomiast odrębnej ocenie pozostawiamy fakt, iż w przedmiotowym wniosku doszło
do przedstawienia nieaktualnych danych (jak wynika z decyzji Komisji Europejskiej,
wniosek złożono 28 września 2012 roku, prezentował wtedy nieaktualne dane), w zakresie
stanu gospodarki odpadami komunalnymi w regionie bydgosko – toruńskim, przy czym
istotne jest to, że dane te muszą być zweryfikowane, gdyż ich nieprawdziwe wskazanie
umożliwiło spółce ubieganie się o dotację unijną, którą w konsekwencji jej udzielono.
Począwszy od roku 2010 frakcja energetyczna, uzyskiwana w kilku sortowniach
odpadów z rejonu bydgoskiego, jest spalana w cementowni znajdującej się nieopodal
Bydgoszczy. Między innymi dzięki temu na wysypisko miejskiej spółki ProNatura trafia
ponad 90% odpadów mniej niż w roku 2008 r. (proces D5), co firma ProNatura zataiła w
swoim wniosku.
Dzieje się tak dzięki zaangażowaniu dużej ilości środków publicznych, na instalacje do
przetwarzania odpadów w naszym rejonie i można stwierdzić, że ilość tych instalacji jest
wystarczająca do zapewnienia właściwej gospodarki odpadami.
Dlatego wydawanie kolejnych środków, w tym wypadku prawie 700 mln zł. na budowę
spalarni będzie naszym zdaniem dużym nadużyciem i marnotrawstwem.
Ponadto firma ProNatura odmówiła nam wglądu do dokumentacji budowlanej,
abyśmy
mogli
zweryfikować
jej
zgodność
z
postanowieniami
pierwszej
decyzji
środowiskowej, odwołując się jednocześnie od postanowienia Prezydenta Bydgoszczy,
zobowiązującego do przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko.
Zamierzamy powiadomić o tym Komisję Europejską DG Environment i organa ścigania,
jeżeli inwestycja w tej formie będzie dalej kontynuowana.
Do wiadomości:
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Prezydent Miasta Bydgoszczy
Przewodniczący Rady Miasta Bydgoszczy