Untitled

Nagrobek Hrycia Buchwaka – front
(opis na s. 2)
20 lat społecznej pracy
Nieformalnej Grupy Kamieniarzy MAGURYCZ
i NADSANIA na cmentarzach wyznaniowych
południowo-wschodniej Polski
1987–2007
cmentarze
pełne są ludzi,
bez których
świat nie mógłby
istnieć…
Heinrich Böll, Dziennik irlandzki
Lewy bok nagrobka Hrycia Buchwaka
(*1852 – +1926), wykonanego przez niego
własnoręcznie, z niezwykłą inskrypcją
i symboliką;
cmentarz greckokatolicki, Berehy Górne,
gm. Lutowiska – Bojkowszczyzna.
Zdjęcia nagrobka na s. 1, 2, 11 i 12,
wykorzystane za uprzejmą zgodą
Stanisława Krycińskiego.
2
krótka historia
NGK MAGURYCZ
i NADSANIA
Piaskowcowa podstawa pod chrzcielnicę (?)
w kształcie łodzi opatrzonej wizerunkiem ryby
– symbolem Chrystusa (ichthys – akrostych),
chrztu i eucharystii, XIX w. (?);
cerkwisko na cmentarzu greckokatolickim
w Beniowej, gm. Lutowiska – Bojkowszczyzna.
Zdjęcie wykorzystane za uprzejmą zgodą
Stanisława Krycińskiego.
Nasza historia sięga 1986 r., kiedy Szymon Mod- Celem obozów jest przede wszystkim remonrzejewski zaczął zajmować się greckokatolickim towanie, inwentaryzacja i dokumentacja sztucmentarzem w Berehach Górnych (Bieszczady). ki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych
Rok później Stanisław Kryciński, z zamiłowania oraz wszelkich obiektów sztuki sakralnej pozohistoryk i krajoznawca, członek SKPB Warszawa stających bez opieki na terenach południowooraz Społecznej Komisji Opieki nad Zabytkami -wschodniej Polski (przede wszystkim BieszczaSztuki Cerkiewnej, zorganizował pierwszy obóz dy i Beskid Niski), zamieszkiwanych pierwotnie
remontowy na cmentarzach w Bystrem i Mich- głównie przez Bojków i Łemków, a także Żydów,
niowcu (Bieszczady). Przedsięwzięcie to nosiło Polaków, Cyganów i Niemców.
nazwę NADSANIE i było częścią działań Społecznej
Komisji Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej
przy Towarzystwie Opieki nad Zabytkami (rozwiązanej w 1999 r.), w której zarządzie obaj wymienieni zasiadali przez 10 lat. Inspiracją dla NADSANIA była zainicjowana przez warszawskie SKPB
Akcja Opis, której celem było uchwycenie przeszłości w każdej dostępnej jeszcze materialnej
i duchowej formie na terenach Bieszczadów, Beskidu Niskiego i Pogórzy. Od 1988 do 1996 r. Stanisław Kryciński i Szymon Modrzejewski wspólnie
organizowali obozy remontowe na Bojkowszczyźnie (Bieszczady).
Od 1997 r. Szymon Modrzejewski prowadzi obozy remontowe w oparciu o założoną przez siebie
Nieformalną Grupę Kamieniarzy MAGURYCZ, która
działa głównie pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego (NADSANIE przestało istnieć).
Idea pracy na cmentarzach jest apolityczna, nie
służy żadnej instytucji czy kultowi, nie głosi żadnej jedynie słusznej wizji historii, nie wynika też
z inspiracji religijnej, a odwołuje się do wrażliwości i potrzeby służenia. Jej istota tkwi w fascynacji różnorodnością i możliwością współistnienia
tego, co zdaje się antynomią. Reanimacja obszarów sacrum, a siłą rzeczy krajobrazu kulturowego, który współtworzył różnorodny i przez to tak
Otoczenie greckokatolickiej
cerkwi z XVIII w.
p.w. śś Kosmy i Damiana,
Kotań, gm. Krempna,
środkowa Łemkowszczyzna,
Beskid Niski.
Krzyż piaskowcowy
nieznanego pochodzenia,
o nieznanym przeznaczeniu,
pozbawiony podstawy
i cokołu.
Remont wykonał MAGURYCZ
we wrześniu 2005 roku.
bogaty krajobraz Karpat, wskazuje na wartości,
które są dla nas wyjątkowo cenne.
Współistnienie to słowo, które jest kluczem do
pojmowania naszych intencji, które w nieoczekiwany sposób znalazły wyraz w dokumencie
odnalezionym przez nas na strychu cerkwi p.w.
św. Onufrego w Wisłoku Wielkim. To rozporządzenie Wysokiego Wydziału Krajowego z 1889 r.,
które wzywa „do ochrony licznych w kraju naszym zabytków przeszłości mających znaczenie
archeologiczne, historyczno-pamiątkowe albo
artystyczne”.
Idea ta służy zatem ochronie zabytków, dziedzictwa kulturowego, przede wszystkim na terenach południowo-wschodniej Polski i Karpat, ze
szczególnym uwzględnieniem ochrony sztuki sepulkralnej cmentarzy wyznaniowych, przydrożnej architektury sakralnej oraz sztuki cerkiewnej.
MAGURYCZ to idea powrotu do przeszłości, odkrywania tajemnicy pozornej pustki, w której jeszcze nie tak dawno współistniały różne kultury
i religie.
Prace MAGURYCZA mają charakter całkowicie społeczny i w istotny sposób przyczyniają się do rozwoju wrażliwości na sztukę mniejszości narodowych wśród zarówno uczestników obozów, jak
i społeczności lokalnych. Zachowanie krajobrazu
kulturowego ma istotny wpływ na współczesną
percepcję regionu.
Większość obiektów, które są przedmiotem naszego zainteresowania, została celowo zdewastowana. Jesteśmy przekonani, że przywracanie
im dawnej świetności ma sens i ocala je, a jednocześnie kształtuje postawy otwarte i tolerancyjne
oraz pełne szacunku i zrozumienia dla przeszłości.
3
idea,
czyli MAGURYCZ
jest światem
W latach 1987–2006 prace remontowe i porządkowe prowadzono w kilkudziesięciu – często dziś nieistniejących – miejscowościach Bieszczadów, Beskidu Niskiego i Roztocza.
Od 1987 r. w ciągu 35. obozów (12 obozów NADSANIA i 23 obozy MAGURYCZA) zabiegom remontowym
z wykorzystaniem technik konserwatorskich i porządkowym poddano prawie 900 obiektów w 73 miejscowościach – w tej liczbie nagrobki na 79 cmentarzach w 66 miejscowościach, krzyże przydrożne
w 26 miejscowościach, liczne cerkwiska, nadto chrzcielnice, kute krzyże z nieistniejących cerkwi, a także murowaną kaplicę w Balnicy i drewnianą kostnicę w Nowicy.
NGK MAGURYCZ zorganizowała także ekspozycję w cerkwi w Wisłoku Wielkim, która prezentuje dokumenty gminne i parafialne oraz utensylia cerkiewne z Wisłoka Wielkiego i Radoszyc, a także relikty
cerkwi w Czeremsze. Od 2005 r. NGK MAGURYCZ działa również na rzecz powrotu macew na kirkut w Jaśliskach, które w czasie drugiej wojny światowej użyte zostały do budowy tamy na rzece Bełcza.
1989
VIII
4
kalendarium
obozów Nieformalnej
Grupy Kamieniarzy
MAGURYCZ
oraz obozów NADSANIE
Poniższe kalendarium wskazuje miejscowości i obiekty, które
objęliśmy pracami, nie uwzględnia jednak zakresu podjętych
działań, których opis wykracza poza zadania tej publikacji.
1987
VIII Michniowiec, Bystre, gm. Czarna – cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne
Chmiel, gm. Lutowiska – cmentarz greckokatolicki,
płyta nagrobna z XVII w.
1988
VIII Lipie, gm. Czarna – cmentarz greckokatolicki i krzyże
przydrożne
Lutowiska, Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska
– cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne
Polana, gm. Czarna – cmentarz greckokatolicki
i rzymskokatolicki
Dwernik, Berehy Górne*, gm. Lutowiska – cmentarze greckokatolickie i krzyże z nieistniejących cerkwi
1990
VIII
1995
Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska – cmentarz
greckokatolicki
Balnica*, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki,
krzyże z nieistniejącej cerkwi
Wola Michowa, gm. Komańcza – cmentarz żydowski
Nowy Łupków, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki
W latach 1996–1998 Stanisław Kryciński zorganizował 3 obozy remontowe, po czym NADSANIE przerodziło się w przedsięwzięcie archeologiczne (wykopaliska w Berehach Górnych,
gm. Lutowiska, latem 1999 i 2000 r.).
Na życzenie Stanisława Krycińskiego obozy prowadzone
przez Szymona Modrzejewskiego (od 1996 r.) nie używały
nazwy NADSANIE. Cele nowej inicjatywy – kontynuatorskiej
i funkcjonującej pod nazwą Nieformalna Grupa Kamieniarzy
MAGURYCZ – pozostały takie same, a kolejne obozy nosiły nazwę: obozy remontowe NGK MAGURYCZ.
1996
VII Królik Wołoski, Deszno, Bałucianka, gm. Rymanów
– cmentarze greckokatolickie
VIII Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska – cmentarz
greckokatolicki
Wola Michowa, gm. Komańcza – cmentarz żydowski
Balnica*, gm. Komańcza – pańszczyźniany (?) krzyż
przydrożny
Nowica, gm. Uście Gorlickie – cmentarz greckokatolicki
VIII
Sianki*, gm. Lutowiska – cmentarz greckokatolicki,
kaplica grobowa
Beniowa*, gm. Lutowiska – cmentarz greckokatolicki,
podstawa pod chrzcielnicę (?), krzyże z nieistniejącej
cerkwi, krzyż przydrożny
Bukowiec*, gm. Lutowiska – cmentarz greckokatolicki, krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny
Dźwiniacz Górny*, gm. Lutowiska – cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne
1991
Stuposiany, Wołosate, Caryńskie*, gm. Lutowiska
– cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne
1992
VIII Bandrów, Stebnik, gm. Ustrzyki Dolne – cmentarze
greckokatolickie i krzyże przydrożne
1993
VIII Jałowe, Moczary, Bandrów, gm. Ustrzyki Dolne –
cmentarze greckokatolickie i krzyże przydrożne
Zatwarnica, Hulskie*, Krywe*, gm. Lutowiska – cmentarze greckokatolickie
Tworylne*, gm. Czarna – cmentarz greckokatolicki
1994
VIII Smolnik nad Sanem*, gm. Lutowiska – rekonstrukcja
XIX-wiecznego nagrobka z ok. 250 części, cmentarz
greckokatolicki
Chmiel, gm. Lutowiska – płyta nagrobna z XVII w.,
cmentarz greckokatolicki
Tworylne*, gm. Czarna – cmentarz greckokatolicki
VIII
Rajskie, gm. Solina – cmentarz greckokatolicki
Bystre, gm. Baligród – cmentarz greckokatolicki
Berehy Górne*, Caryńskie*, gm. Lutowiska – cmentarze greckokatolickie
1997
VII
IX
VIII/IX Czeremcha*,
gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki,
krzyże przydrożne, cerkwisko
Lipowiec*, gm. Dukla – cmentarze greckokatolickie
Wisłok Wielki Górny, gm. Komańcza – krzyż przydrożny, ekspozycja muzealna
Radoszyce, gm. Komańcza, cerkiew – dokumenty
gminne i parafialne, utensylia
Jasiel*, gm. Dukla – krzyż przydrożny
Berehy Górne*, gm. Lutowiska – cmentarz greckokatolicki
Wisłoczek, gm. Rymanów – cmentarz greckokatolicki
i choleryczny
Tarnawka, gm. Rymanów – cmentarz greckokatolicki
Wisłok Wielki Górny, gm. Komańcza – cmentarz
greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi
Nowica, gm. Uście Gorlickie – remont drewnianej
kostnicy z II poł. XIX w.
1998
VII
VIII
IX
Puławy, gm. Rymanów – cmentarz greckokatolicki
Rudawka Rymanowska, gm. Rymanów – krzyż przydrożny
Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza – cmentarz
greckokatolicki, krzyż przydrożny, odkrycie archiwum zwierzchności gminnej z lat 1885–1896 oraz dokumentów parafialnych
Balnica*, gm. Komańcza – remont murowanej kaplicy
z XIX w. przy cudownym źródle
Wołowiec, gm. Sękowa – krzyże przydrożne
Radruż, gm. Horyniec – cmentarz greckokatolicki
2002
II
VI
VIII
1999
VII, VIII, X
Balnica*, gm. Komańcza – remont kaplicy, kontynuacja
VIII Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza – polichromia
w cerkwi p.w. św. Onufrego, chorągiew procesyjna
z końca XVIII w., ekspozycja muzealna w wieży cerkwi
Wisłok Wielki Górny, gm. Komańcza – krzyż przydrożny
Moszczaniec, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki
Czystohorb, gm. Komańcza – cerkwisko, cmentarz
greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi
2000
VIII/IX Moszczaniec, gm. Komańcza – krzyże przydrożne
Wola Niżna, gm. Dukla – cmentarze greckokatolickie
Wola Wyżna*, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki,
cerkwisko, krzyż przydrożny
Jasiel*, gm. Dukla – cmentarze greckokatolickie,
krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi, krzyże przydrożne
Rudawka Jaśliska*, gm. Dukla – krzyże przydrożne
Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza – ekspozycji
muzealnej, modernizacja
2001
V
Balnica*, gm. Komańcza – remont kaplicy, kontynuacja
Szczerbanówka*, gm. Komańcza – krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi
Wisłok Wielki Dolny, gm. Komańcza – krzyż przydrożny, dokumenty zwierzchności gminnej, chrzcielnica z Woli Wyżnej
IX/X
Morochów, gm. Zagórz – cmentarz greckokatolicki
Radocyna*, gm. Sękowa – cmentarz greckokatolicki (ob. prawosławny), krzyże przydrożne (fundusze
uzyskane przez Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej)
Solinka*, gm. Cisna, cmentarz greckokatolicki, krzyż
kuty z nieistniejącej cerkwi
Maniów, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki,
krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi
Smolnik nad Osławą, gm. Komańcza – cmentarz
greckokatolicki
Surowica*, gm. Komańcza – cmentarze greckokatolickie
Szczerbanówka*, gm. Komańcza – krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi
Wisłok Wielki, gm. Komańcza – ekspozycja muzealna
Balnica*, gm. Komańcza – remontu kaplicy, kontynuacja
2003
IV
Wisłok Wielki, gm. Komańcza – ekspozycja muzealna
VIII/IX Zawoje*, gm. Rymanów – cmentarz greckokatolicki,
cerkwisko
Wernejówka*, gm. Rymanów – krzyż przydrożny
Polany Surowiczne*, gm. Komańcza – cmentarze
greckokatolickie, cerkwisko, krzyż przydrożny
Darów*, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki,
krzyż przydrożny
Krzyże przydrożne, gm. Komańcza, droga Polany Surowiczne–Puławy,
Wisłok Wielki, gm. Komańcza – XVIII -wieczna chorągiew procesyjna
2004
VII
VIII
Korczmin, gm. Ulhówek – cmentarz greckokatolicki
Szczawne, gm. Komańcza – cmentarze greckokatolickie (ob. prawosławne)
Komańcza, gm. Komańcza – cmentarze greckokatolickie i prawosławne, kuty krzyż cerkiewny nieznanego pochodzenia
Szklary*, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki,
chrzcielnica, cerkwisko
2005
Szklary*, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki, krzyż
gromadzki, kapliczka przydrożna z XVII w. (?)
Mszana, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki, cerkwisko
VII Jaśliska, gm. Dukla – translokacja macew pochodzących z tamtejszego kirkutu
VIII Mszana, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki
X
Kotań, gm. Krempna – cmentarze greckokatolickie,
lapidarium
2006
VI/VII Jaśliska, gm. Dukla – translokacja macew, zakończenie
VII Daliowa, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki
Grab, Ożenna, gm. Krempna – cmentarze greckokatolickie, kapliczki i krzyż przydrożny
VIII Grab, gm. Krempna – cmentarz greckokatolicki,
kapliczka przydrożna
IX
Myscowa, gm. Krempna – cmentarz greckokatolicki
X
wernisaż wystawy fotograficznej poświęconej działalności NGK MAGURYCZ, kawiarnia Spokój, Kraków;
pierwszy zjazd członków i sympatyków NGK MAGURYCZ:
Nowica, Berehy, Balnica, Komańcza, Wisłok Wielki,
Mszana Dolna, Myscowa, Nowica
Asteryskiem (*) oznaczono miejscowości nieistniejące i pozbawione mieszkańców, w zdecydowanej większości pozostałych miejscowości nie mieszka ludność autochtoniczna,
a cmentarz, cerkwisko i krzyże przydrożne to niemal jedyne
widoczne ślady przeszłości.
V
O istnieniu murowanej kaplicy z 2. poł. XIX w.
w Balnicy (Bieszczady), usytuowanej nad źródłem słynącym z cudów, wiedzieliśmy od dawna.
Pochłaniały nas jednak cmentarze. W końcu zbieg
sprzyjających okoliczności dał asumpt do rozpoczęcia remontu w 1998 r. Mieliśmy także świadomość, że kaplica – zważywszy jej stan – wkrótce
popadnie w ruinę.
Balnica od lat istnieje tylko jako nazwa na mapie.
Po ludnej wsi zostało cerkwisko, cmentarz, parę
krzyży przydrożnych, trochę drzew owocowych
i kaplica o niepowtarzalnej architekturze, w której odprawiano jedną liturgię w roku, w Zielone
6
kaplica
nad cudownym
źródłem
w Balnicy
Święta. Prawdopodobnie jest pod wezwaniem
Zesłania Ducha Świętego. Dawniej wokół niej
były pola, dzisiaj otacza ją gęsty las.
Remont kaplicy nie jest zakończony, niemniej najważniejsze prace wykonaliśmy. Należały do nich:
 usunięcie drzew i krzewów wokół kaplicy
 wykonanie opasania stabilizującego i wzmacniającego fundament
 wymurowanie kamiennych parapetów, podłogi i łuku nad wejściem
 naprawa i rekonstrukcja elementów więźby
hełmu nakrywającego kaplicę
 rekonstrukcja „cebulki” wieńczącej kaplicę
 wymiana skorodowanego poszycia hełmu
na nowe
 rekonstrukcja kamiennego ogrodzenia wokół
kaplicy
Wszystkie prace, poza dekarskimi, zostały wykonane społecznie dzięki funduszom i wsparciu,
które samodzielnie uzyskaliśmy. Pozostało nam
otynkowanie kaplicy, montaż krat w oknach
i wejściu oraz podbicie stropu. Wymaga to nie
tylko czasu, ale i pieniędzy.
Remont kaplicy zaczął się osiem lat temu i mamy
nadzieję, że zostanie zakończony do 2008 r.
W tym miejscu apelujemy do wszystkich władz,
także duchownych, o wsparcie i zainteresowanie
sprawą.
Po dziś dzień kaplicę i cudowne źródło w Balnicy
odwiedzają dawni mieszkańcy wsi, ich potomkowie i turyści.
Cmentarz żydowski w Jaśliskach został założony
w 1883 r. Po zagładzie jaśliskich Żydów macewy
z kirkutu w 1943 r. zostały użyte przez wójta Jaślisk do budowy tamy na potoku Bełcza. Od ponad 60 lat znajdują się poza cmentarzem, który
zdewastowano – w jego obrębie został urządzony… przydomowy ogródek z warzywami.
W 2005 i 2006 r. wydobyliśmy z brzegu i koryta
skiego i mamy nadzieję, że odniesie to jakiś skutek. W tej sprawie będziemy uparcie mediować.
Uważamy, że jedynym rozwiązaniem jest powrót
macew na kirkut oraz ustawienie ich wzdłuż granicy cmentarza. Mieszkańcy Jaślisk i Urząd Miasta i Gminy Dukla popierają ten pomysł…
7
kiedy macewy
powrócą
na kirkut
w Jaśliskach?
Bełczy kilkadziesiąt nagrobków i umieściliśmy
je w magazynie w Posadzie Jaśliskiej. Większość
macew nosi czytelne ślady polichromii. Wszystkie nagrobki zostały oczyszczone mechanicznie
i chemicznie oraz zabezpieczone środkami grzybobójczymi. Dzięki pomocy rabina Avrasima Zeliga przetłumaczone zostały inskrypcje z zachowanych macew.
Uważamy, że nagrobki powinny wrócić na cmentarz. Nie będzie to łatwe, bowiem teren kirkutu
pozostaje w rękach prywatnych. Poprosiliśmy
o pomoc Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydow-
z nią pracuje się łatwiej. Podobnie jak wtedy, gdy
otrzyma się wsparcie. Przez pierwsze lata często
mieliśmy uczucie, że wielu próbuje nie dostrzegać naszej pracy i traktuje nas nieufnie, ponieważ zajmujemy się rzeczami, które dawno „skazano” – cmentarzami obcych.
Okazuje się jednak, że można to zmieniać, o czym
najlepiej świadczy okazywane nam wsparcie
(zob. s. 10). Co ciekawe i znamienne, podczas
ostatniego w tym roku obozu NGK MAGURYCZ – na
8
cmentarze
pełne są ludzi…
„Kiedy pierwszy raz zająłem się cmentarzem, wtedy jeszcze sam, ludzie patrzyli. Miałem wrażenie,
że mają mnie za idiotę. Nie zastanawiałem się
nad tym aż do dnia, kiedy sędziwy człowiek bez
słowa dał mi niesamowity kuty krzyż… z nieistniejącej cerkwi. Nie wykrztusiłem słowa. Później pomyślałem, że to, co robię, ma sens…”, tak
przed laty pisał Szymon Modrzejewski.
Od tamtego wydarzenia minęło dwadzieścia lat,
czyli bardzo wiele, jeśli zważyć zmiany, jakie
nastąpiły w odbiorze tego, co robimy. Nigdy nie
oczekiwaliśmy akceptacji dla naszej pracy, ale
cmentarzu w Myscowej (Beskid Niski) – mieszkańcy wsi udzielili nam bardzo dużej pomocy,
bez której pracowałoby nam się dużo trudniej.
Wielu ludzi przekonaliśmy do idei ochrony dziedzictwa kulturowego. Wielu nasz przykład skłonił do samodzielnych działań. Wielu korzysta
z naszej wiedzy i doświadczenia, a my przy tym
uczymy się ciągle i poznajemy nowe rzeczy. Okazuje się, że to, co narodziło się – idea – działa
w rzeczywistości, i oby tak dalej!
Idea ratowania cmentarzy nie oblekłaby się
w ciało, gdyby nie wolontariusze, sympatycy
i nasi przyjaciele. Przez obozy NADSANIA i MAGURYCZA przewinęło się od 1987 r. kilkaset osób.
Młodzi i niemłodzi ludzie z całego kraju – z Warszawy i Biecza, Krakowa i Sanoka, Poznania i Lub- runkach. W tej chwili ścisły krąg MAGURYCZA twolina, Sosnowca i Braniewa – a także spoza Pol- rzy około 30 osób.
ski. Pracują społecznie na cmentarzach podczas Pod koniec października 2006 r. odbył się pierwobozów organizowanych od wiosny do jesieni szy zjazd MAGURYCZA i jego sympatyków oraz
każdego roku. Co roku zatem w pracach bierze przyjaciół – z okazji dwudziestu lat działalności
udział kilkadziesiąt osób. Czasem ich zaintereso- – podczas którego odwiedziliśmy miejsca, gdzie
wania wiążą się z Bojkowszczyzną (Bieszczada- były prowadzone prace w ramach obozów NADmi), Łemkowszczyzną (Beskidem Niskim), pracą SANIA i NGK MAGURYCZ, od zarania po dziś dzień
w kamieniu, historią czy folklorem, konserwacją – od Berehów Górnych po Myscową.
zabytków lub sztuką sakralną, niekiedy interesują ich zupełnie inne rzeczy, a jednak przyjeżdżają. Dziękujemy Wam wszystkim za waszą pracę,
Jedni pojawiają się regularnie, inni rzadziej. Za- przyjaźń oraz zaangażowanie i czas, który powsze jednak znajdują się chętni, mimo że nasza święcacie sprawie. Jest Was tyle, że lista waszych
praca odbywa się w trudnych i spartańskich wa- nazwisk nie zmieściłaby się w tej broszurze.
Magurycz
9
ludzie,
bez których…
10
podziękowania
Istnienie MAGURYCZA i NADSANIA to przede wszystkim suma wysiłku wolontariuszek i wolontariuszy (w obozach udział wzięło ponad 400 osób)
oraz – rzecz jasna – przychylności i wsparcia
wielu fundacji, instytucji, stowarzyszeń, firm
i osób prywatnych.
Nie jesteśmy w stanie wymienić tu wszystkich,
tym samym poniższa lista obejmuje tych, którzy
szczególnie nam pomagali:
 Społeczna Komisja Opieki nad Zabytkami
Sztuki Cerkiewnej – przez pierwszych 12 lat
obozy były częścią jej działalności – pod
przewodnictwem Bogdana Martyniuka
 Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich,
Warszawa
 Ministerstwo Kultury i Sztuki
 Fundacja im. Stefana Batorego
 Fundacja Karpacka
 Fundacja Ochrony Bioróżnorodności Karpat
Wschodnich
 Fundacja Wspomagania Wsi
 Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży
 Fundacja J&S Pro Bono Poloniae






Fundacja Edukacja dla Demokracji
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności
Towarzystwo Karpackie – od lat MAGURYCZ
działa głównie pod jego auspicjami
ks. Krzysztof Pichur i ks. Piotr Kuźniar
Towarzystwo Miłośników Krempnej i Okolicy
Janusz Smaza (Warszawa), Andrzej Klocek
(Kraków) i Marian Iskra (Nowy Łupków).
Na różne inne sposoby pomagali, pomagają
i – mamy nadzieję – będą nam pomagać różni
dobrzy ludzie.
Wszystkim im dziękujemy z całego serca!
Pozyskiwane fundusze przeznaczane są wyłącznie na niezbędne narzędzia, materiały, ich
transport, przejazdy wolontariuszy, wyżywienie
i dokumentację.
NGK Magurycz
jesień 2006
na zakończenie 20. sezonu prac na cmentarzach
Nagrobek Hrycia Buchwaka – prawy bok
(opis na s. 2)
cmentarze pełne są ludzi,
bez których
świat nie mógłby istnieć…
Heinrich Böll, Dziennik irlandzki
Jesteśmy głęboko przekonani, że to, co zapisane w kamieniach, drewnie, na papierze, w każdym innym dostępnym człowiekowi materiale,
a ostatecznie w duszy, warte jest zachowania.
Warte tym bardziej, że świadczy o różnorodności
i bogactwie kultur oraz możliwości ich współistnienia.
Czując niedosyt działań na rzecz dziedzictwa kulturowego, powołaliśmy do życia dnia 9 XII 2006 r.
Stowarzyszenie MAGURYCZ. Podstawowym celem
MAGURYCZA jest ochrona zabytków, dziedzictwa
kulturowego i środowiska przyrodniczego, przede
wszystkim na terenach południowo-wschodniej
Polski i Karpat, ze szczególnym uwzględnieniem
ochrony sztuki sepulkralnej na cmentarzach wyznaniowych, małej sakralnej architektury przydrożnej oraz sztuki cerkiewnej. MAGURYCZ zrzesza
osoby – niezależnie od ich narodowości, wyznania, obywatelstwa i miejsca zamieszkania – dla
których kultura i jej dziedzictwo, a szczególnie
obszary sacrum, oraz zabytki, historia i przyroda
tych terenów są przedmiotem szczególnej troski oraz działalności naukowej, badawczej, artystycznej i społecznej.
Otwarci jesteśmy na wszelkie sensowne
propozycje wsparcia naszych starań czy
współdziałania z nami!
Z radością powitamy nowe wolontariuszki i nowych wolontariuszy!
Stowarzyszenie Magurycz
grudzień 2006
11
apel
Stowarzyszenia
MAGURYCZ
KONTAKT
Stowarzyszenie MAGURYCZ
Nowica 13, 38-315 Uście Gorlickie
tel. 018.351.63.45
tel. kom. 0600.68.88.11, 0505.91.96.59
cmentarze: [email protected]
editorial & PR: fi[email protected]
współpraca: [email protected]
przyroda: [email protected]
www.magurycz.org
Nagrobek Hrycia Buchwaka – tył
(opis na s. 2)
IDEA BROSZURY
INSKRYPCJE
OBRAZY
Copyright ©
PROJEKT NEKRO-TYPO
KUCIE INSKRYPCJI
I OBRAZÓW
W KOMPUTERZE
SKUWANIE
PO BAŁAGANIARZACH
Klawisz & Szymon
Szymon
NGK Magurycz & Przyjaciele
by Stowarzyszenie Magurycz, 2006
All rights reserved
Małgo
Małgo
Klawisz
DRUK
Know-How
KASA
druk sfinansowano z dotacji
Fundacji Wspomagania Wsi
w ramach programu KULTURA BLISKA