Kwidzyn 1999

Studium metod oceny jakości edukacji
KWIDZYŃSKI TRZECIAK 1999
Analiza osiągnięć szkolnych uczniów kończących klasę trzecich
Kwidzyn 1999
Praca zaliczeniowa wykonana przez grupę w składzie:
Renata Gerlach
Joanna Grządka
Anita Kopecka
Joanna Orlicka
Małgorzata Płocharska
Stanisława Wojtacka
Opieka merytoryczna: Roman Dolata
1. Struktura testu „Kwidzyński Trzeciak” przeznaczonego do monitorowania
osiągnięć szkolnych uczniów kończących klasę trzecią szkoły podstawowej
Założenia konstrukcyjne
Test ma strukturę kubełkową. Dzięki niej można stosunkowo łatwo:
-
eliminować wadliwe zadania,
-
dodawać nowe zadania,
-
tworzyć równoległe wersje testu umożliwiające porównywanie wyników monitorowania
w kolejnych latach,
-
modyfikować strukturę testu przez likwidowanie lub dodawanie nowych kubełków.
Każdy kubełek z zadaniami jest definiowany przez trzy cechy zadań:
-
rodzaj umiejętności sprawdzanej przez zadania,
-
jaki typ materiału użyto w zadaniach,
-
jaki jest format zadań testowych
Generalna zasada konstrukcji kubełkowej, to reguła pełnej wymienności zadań w obrębie
kubełka. Trudność zadań powinno określać się w badaniach pilotażowych.
Test powinien składać się oczywiście z zadań o różnym poziomie trudności. Oznacza to,
że trudnością należy manipulować na poziomie definiowania umiejętności i typu materiału.
Inwentarz umiejętności szkolnych
Podstawą pracy nad testami osiągnięć szkolnych musi być refleksja nad celami
kształcenia. Poniżej zamieszczamy naszą propozycję inwentarza umiejętności szkolnych w
edukacji początkowej. Opracowane przez nas testy sprawdzają oczywiście tylko niektóre z
nich, ale warto wiedzieć z czego wybieramy.
A. Umiejętności związane z czytaniem
A.1 Biegłość techniczna czytania: tempo, bezbłędność
A.1.1 Czytanie interpretacyjne po przygotowaniu (-)
A.2 Rozumienie poleceń
A.2.1 Rozumienie prostych struktur logicznych
2
A.2.2. Rozumienie prostych instrukcji obsługi, tekstów użytkowych typu program
telewizyjny, rozkład jazdy itp.
A.2.3 Rozumienie prostych tekstów normatywnych typu regulaminy, kodeksy praw
A.3 Korzystanie z tekstu jako źródła informacji
A.3.1 Wydobywanie informacji z tekstu
A.3.2 Korzystanie ze słowników i prostych encyklopedii
A.3.3 Poszukiwanie potrzebnych tekstów, korzystanie z zasobów bibliotecznych
A.4 Bogactwo zasobów słownikowych i rozumienie prostych metafor (słownik bierny)
A.4.1 Dobieranie synonimów i antonimów
A.4.2 Rozumienie wyrazów wieloznacznych
A.4.3 Rozumienie prostych wyrażeń metaforycznych
A.4.4 Rozumienie przysłów i prostych aforyzmów
A.5 Czytanie analityczne
A.5.1 Odróżnianie zdań opisowych, oceniających
A.5.2 Wyszukiwanie sprzeczności
A.5.3 Eliminowanie zbędnych, nadmiarowych fragmentów tekstów
A.5.4 Analiza struktury tekstu
A.5.5 Rozumienie treści i przesłania tekstu
B. Umiejętności związane z pisaniem
B.1 Biegłość techniczna pisania: tempo, czytelność
B.1.1 Tempo i czytelność notowania tekstów mówionych
B.1.2 Poziom graficzny pisma wypracowanego
B.2 Poprawność językowa
B.2.1 Korekta typowych błędów językowych
B.2.2 Korekta błędów ortograficznych z wykorzystaniem i bez wykorzystania słownika
B.3 Bogactwo zasobów słownikowych (słownik czynny)
3
B.3.1 Charakterystyka osób, zwierząt i rzeczy
B.4 Pisanie prostych tekstów
B.4.1 Pisanie opowiadania
B.4.2 Pisanie prostych tekstów użytkowych: listu, ogłoszenia, zaproszenia
C. Umiejętności matematyczne
C.1 Liczba i jej zapis dziesiętny
C.2 Podstawowe umiejętności arytmetyczne
C.3 Podstawowe umiejętności geometryczne
C.4 Matematyzowanie sytuacji konkretnych
C.5 Rozwiązywanie zadań tekstowych
C.6 Umiejętności praktyczne: proste pomiary, pieniądz, zegar, kalendarz
4
2. Analiza umiejętności językowych
Język polski cz. I
W części pierwszej sprawdzianu z języka polskiego starano się uzyskać wyczerpujące
informacje dotyczące umiejętności czytania ze zrozumieniem i związane z tym wykonywanie
poleceń oraz umiejętności pisania opowiadania.
Zadanie 1 polegało na uważnym przeczytaniu polecenia i dokładnym wykonaniu go.
A. Narysuj po 2 jabłka w drugiej, piątej i ostatniej misce.
B. Licząc od prawej strony narysuj po jednym jabłku w misce pierwszej, środkowej i
przedostatniej.
Tabela pokazuje poziom wykonania zadania.
Możliwości odpowiedzi
%
A. Bezbłędna
77
B.
1-2 błędy
10
Błędna
13
Bezbłędna
40
1-2 błędy
17
Błędna
43
Z tabeli wynika, że pierwszą część zadania dzieci wykonały prawidłowo. Te, które
wykonały błędnie polecenie - niedokładnie przeczytały treść zadania. Więcej problemów
przysporzyło dzieciom wykonanie drugiej części zadania pierwszego. Wielu uczniów nie
doczytało się, że ma liczyć od prawej do lewej strony, stąd tyle błędnych odpowiedzi.
5
Poziom wykonania polecenia ilustruje poniższa tabela.
Treść polecenia
Co który trójkąt został
zamalowany?
Procent odpowiedzi
poprawnych
53
Błędy w odpowiedziach w tym zadaniu wynikały z interpretacji pytania. 40% dzieci
odpowiedziało, że „ Zostały zamalowane trójkąty 3, 6, 9.”
W miarę łatwym poleceniem okazało się zadanie 3. Trudności w wykonaniu tego zadania
wynikały z niestarannego czytania ,a wręcz domyślania się dalszej części polecenia
Umiejętność czytania ze zrozumieniem-wykonanie polecenia
Odpowiedzi (wykonanie poleceń)
Procent uczniów
A
Prawidłowe
77
B
1-2 błędy
15
C
Błędne
8
Duże zróżnicowanie umiejętności dziecięcych ujawniło zadanie czwarte. Polegało ono na
wyobrażeniu sobie przedstawionej sytuacji i dokończeniu rozpoczętego opowiadania.
„ Wędkowanie nad stawem”
Pewnego dnia, wczesnym rankiem, Jędrek ze swoim dziadkiem wybrali się nad staw, aby
powędkować. W zacisznej zatoczce zarzucili wędki z przynętą i zamarli w bezruchu. Zapadła
cisza. Kolorowe spławiki stały nieruchomo na wodzie. Nagle spławik Jędrka drgnął.
Podczas oceny tego zadania wzięto pod uwagę zgodność treści, słownictwo, poprawność
układania zdań, poprawność użycia dialogów.
6
Tabela obrazuje, jak dzieci w Kwidzynie uporały się z pisemnym opowiadaniem.
Kategorie oceny
Treść
Słownictwo
Stylistyka
Dialogi
Zgodna z
tekstem
Niezgodna z
tekstem
Bogate
Ubogie
Zdania
rozwinięte
Zdania proste
Brak zdań
Prawidłowo
użyte
Błędny zapis
procent
85
12
55
45
26
37
34
60
38
Z tabeli wynika, że 85% uczniów zakończyło opowiadanie zgodnie z rozpoczętą treścią.
Niektóre dzieci uzupełniając dalszą treść opowiadania wkraczały w świat baśni i fantazji
wymyślając wróżki, smoki porywające rybaków oraz złote rybki spełniające najskrytsze
życzenia.
Interesujące jest, że niektóre dzieci rozpoczęte opowiadanie uzupełniały 1 –2 zdaniami
pojedynczymi – tak jakby chciały jak najszybciej uporać się z tym poleceniem. Inne zaś dużo
czasu poświęciły zilustrowaniu swego opowiadania.
Układanie zdań poprawnych pod względem gramatycznym było dość trudne dla uczniów,
mimo tego bardzo dużo dzieci potraktowało to zadanie poważnie i podczas pisania starały się
wykorzystać w pełni całą swoją wiedzę i umiejętności językowe.
W dużej jednak mierze występowały w opowiadaniach inne typy wypowiedzeń. Były to
równoważniki zdań, zdania pojedyncze nierozwinięte oraz błędne gramatycznie
wypowiedzenia. Zauważono ten problem wśród 45 % uczniów.
Teksty wielu opowiadań składały się z jednego, długiego, wielokrotnie złożonego zdania,
które często nie zaczynało się wielką literą i nie kończyło kropką. Były to tak zwane potoki
słów. Treści w tych wypowiedzeniach nie były logicznie powiązane. Oto jeden z przykładów
takiego potoku słów:
„spławik i Jędrek ucieszył się i nie mógł się ruszać pomyślał że można
spróbować wyjąć
rybę ale na nic było mu chciał zawołać pomocy nikt go nie słyszał ale wypłynęła łódka i
wzięła Jędrka...”
7
Wśród innych błędów stanowią wyrażenia potoczne i gwarowe, np. „ weszedł, obaliła się
łódka.”
Czasami dzieci unikały opowiadania tworząc dialogi. Bardzo trudnym okazało się dla
dzieci poprawne użycie dialogów ( chociaż nie musiały tego robić ). Dla 60 % dzieci
wplatanie dialogów w opowiadanie było proste i zrobiły to doskonale, natomiast dla 40 %
wydawało się to proste, a przekroczyło ich możliwości.
Zupełnie inny problem to błędy ortograficzne. Nie zostały one ujęte w tabeli, ale zasługują
na kilka słów komentarza. Powód jest prosty – dzieci mogły korzystać ze słowniczków
ortograficznych, które miały na ławkach. Na uwagę zasługuje fakt, że dzieci popełniały błędy
w wyrazach, które później pisały bezbłędnie.
Spośród 235 uczniów, sześcioro nie podjęło się wykonania tego zadania, a czworo zamiast
pisemnej treści – zilustrowało dalszy ciąg, kładąc szczególny nacisk na szeroką gamę
kolorów.
Język polski cz. II
W tekście występują cztery typy zadań sprawdzających umiejętności czytania i
umiejętności językowe .Wszystkie zadania odnoszą się do tego samego tekstu . Uczniowie
mieli możliwość korzystania z niego w dowolnym czasie.
Może słyszeliście o wędrówce krula Ulissesa ,która trwała 10 lat ?W czasie tej wędrówki
król przeżył mnustwo niebezpiecznych przygód. Pewnego razu od Eola ,władcy wiatruw
,otrzymał skórzany worek ,którego nie wolno było otwierać. Chciwi towarzysze Ulissesa
rozwiązali wór. Myśleli ,że wewnątrz są skarby .Skąd mogli wiedzieć ,że jest to więzienie
straszliwych wichrów ?Eol zamknoł je tam ,aby Ulissesowi zapewnić spokojny powrut do
ojczyzny.
Uwolnione wichry zaczęły szaleć .Straszliwa burza omal nie zatopiła królewskich statków.
Korekta błędów ortograficznych
W podanym tekście błędnie wydrukowano wyrazy : krula ,mnustwo. wiatruw ,zamknoł
,powrut .Zadanie polegało na uważnym przeczytaniu, odszukaniu błędów i poprawnym
napisaniu wyrazów .
8
Procentowy rozkład liczby zauważonych błędów
Błędnie wydrukowany wyraz
Procent uczniów
króla
78 %
mnóstwo
33 %
wiatrów
57 %
zamknął
20 %
powrót
46 %
Uczniowie najczęściej zauważali błędy w słowach króla ,wiatrów i powrót .Zasady
wyjaśniające pisownię tych wyrazów są częstym tematem ćwiczeń ortograficznych w
nauczaniu początkowym .Trudnym do zauważenia okazał się błąd w wyrazie mnóstwo
,rzadko poprawiana była pomyłka w słowie zamknął .
Ciekawość budzi poprawa wyrazu ojczyzna na Ojczyzna oraz może na morze .Najwięcej
było wersji pisowni słowa burza -bórza ,buża ,bóża. Zdarzało się ,że uczniowie zauważali
błędy, ale przepisywali wyrazy nie poprawiając ich.
Wyniki dotyczące liczby poprawionych wyrazów
Liczba poprawionych
5
4 lub 3
2 lub 1
0
8%
37 %
32 %
12 %
Brak zapisu
wyrazów
Procent uczniów w danym
11%
przedziale
Wszystkie błędy zauważyło i poprawiło 8% dzieci, 12% nie poprawiło poprawnie żadnego
błędu, 11 % nie podjęło próby wykonania zadania .
W podręcznikach, ćwiczeniach szkolnych spotykane są zadania z lukami do uzupełnienia.
Wskazują one od razu miejsce do wpisania, nie zmuszają do samodzielnego analizowania
wyrazów. Jednak spora grupa dzieci, nie mająca kontaktu z takim rodzajem ćwiczeń,
zauważyła od 1 do 4 błędów.
9
Umiejętność czytania ze zrozumieniem
Zadanie polegało na udzieleniu odpowiedzi na pięć pytań dotyczących podanego na
wstępie tekstu.
Procentowy rozkład odpowiedzi na pytania
Pytanie
a) Kim był Ulisses ?
b) Jak długo trwała podróż Ulissesa ?
c) Jak nazywał się władca wichrów ?
d) Co było w tajemniczym worku ?
e) Dlaczego królewskie statki omal nie
zatonęły ?
Odpowiedź Odpowiedź
Brak
poprawna błędna
odpowiedzi
88 %
10 %
2%
96 %
2%
2%
93 %
5%
2%
87 %
10 %
3%
68 %
21 %
11 %
Największą trudność sprawiła uczniom odpowiedź na pytanie Dlaczego królewskie statki
omal nie zatonęły? Pozostałe pytania okazały się dla trzecioklasistów dość łatwe. Uczniowie,
którzy nie podjęli próby zapisania odpowiedzi, mają prawdopodobnie kłopoty z czytaniem .
Dobieranie wyrazów o znaczeniu przeciwnym
Dobieranie wyrazów o znaczeniu przeciwnym - procentowy rozkład odpowiedzi.
Słowo
mnóstwo chciwi
Procent odpowiedzi poprawnych
Procent odpowiedzi błędnych
Brak zapisu
82 %
10 %
8%
46 %
42 %
12 %
wewnątr straszliw spokojna
z
e
75 %
54 %
59 %
15 %
36 %
33 %
10 %
10 %
8%
Wyrazy do tego zadania zostały wybrane z podanego na początku tekstu. Analizując
wyniki zadania, odnosi się wrażenie, że uczniowie nie zauważyli tego. Tylko w nielicznych
pracach można dostrzec odniesienie do tekstu.
Najczęściej dobierane wyrazy to:
mnóstwo- "mało" , "niemnóstwo" oraz " nie mnóstwo";
chciwi -"niechciwi" ,"nie chciwi ";
wewnątrz- "na zewnątrz ","wewnątrz";
straszliwe- "miłe" , "spokojne";
10
spokojny - "zdenerwowany ", "niespokojny" ,"niegrzeczny"
Dobieranie wyrazów o znaczeniu przeciwnym - procentowy rozkład odpowiedzi
zawierających przeczenie " nie "
mnóstwo
chciwi
wewnątrz
straszliwe
spokojny
5%
30 %
8%
31 %
36 %
Starając się podołać zadaniu ,dzieci chętnie dodawały do podanego wyrazu przeczenie
"nie" .Największą trudność stanowiła w tym wypadku dla trzecioklasistów prawidłowa
pisownia.
Rozpoznawanie w tekście rzeczowników, czasowników i przymiotników
Polecenie brzmiało : Wyszukaj w tekście po dwa rzeczowniki, czasowniki i przymiotniki i
wpisz do tabelki . Punktem zwracającym uwagę stała się tu właśnie tabelka .Przygotowano w
niej po siedem miejsc do wpisania wybranych wyrazów. 59 % dzieci wpisało do tabeli po
dwa wyrazy ,pozostali nie zastosowali się do podanego w poleceniu sformułowania "wybierz
po dwa ".Możliwe, że dzieci nie przeczytały polecenia, sądząc, że nie jest to konieczne.
Wyniki dotyczące liczby poprawnie wybranych wyrazów
Rzeczowniki
77 %
Czasowniki
66 %
Przymiotniki
56 %
Dzieci najczęściej wybierały wyrazy znajdujące się na początku tekstu. W wykonaniu tego
zadania i pozostałych można zauważyć błędy ortograficzne w wyrazach napisanych często
tuż obok. Uczniowie nie mają nawyku sprawdzania wykonanej pracy i poprawiania
zauważonych błędów.
Język polski, cz. III i IV
Umiejętności ortograficzne
Umiejętności ortograficzne sprawdzały dwa zadania: dyktando i zawiadomienie o
zaginięciu psa. W zadaniu pierwszym uczniowie pisali ze słuchu krótki tekst i nie mogli
korzystać z pomocy słownika. W zadaniu drugim poprawność ortograficzna była celem
ubocznym i uczniowie mogli korzystać ze słownika.
11
Dyktando
Treść dyktanda była następująca.
Wokół naszej szkoły rośnie dużo drzew i krzewów. Przez cały rok opiekują się nimi harcerze.
Natomiast w ogródku szkolnym każda klasa ma swoją grządkę warzywną i rabatę kwiatową.
Poziom wykonania zadania pokazuje poniższa tabela.
Procentowy rozkład liczby błędów popełnionych przez uczniów w dyktandzie
Liczba błędów
Bezbłędnie
1-2 błędy
3-4 błędy
5-9 błędów
10 i więcej błędów
Procent uczniów
23,9
22,8
18,5
25,0
9,8
Główny, dość zaskakujący wynik, to fakt, że blisko ¼ uczniów napisała dość trudne
dyktando bezbłędnie. Często podkreśla się, że systematyczne kształcenie umiejętności
ortograficznych w edukacji początkowej jest przedwczesne i nie może przynieść pożądanych
efektów. Otrzymane wyniki pokazują, że w wypadku znaczącej części dzieci wczesna
edukacja ortograficzna ma sens i może owocować niezwykłą wręcz biegłością. Oczywiście,
nie oznacza to, że biegłość ortograficzna ma być celem kształcenia dla wszystkich 9-latków.
W odniesieniu do wielu z nich trening w tym zakresie przynosiłby tylko poczucie
niekompetencji i zniechęcenia do pisania. Jeszcze raz widzimy, że kluczową sprawą w
edukacji jest indywidualizowanie celów kształcenia.
Średnio uczniowie popełnili 3,8 błędu. Największa liczba błędów to 15. Najwięcej
trudności sprawił wyraz wokół. Najczęstszy błąd w tym wyrazie polegał na pisaniu
rozłącznym ”w okół”. Również poprawna pisownia wyrazów rabatę i grządkę nie była
sprawą prostą. Tradycyjna szkolna pułapka ortograficzna, wyraz harcerz, też sprawiła sporo
kłopotów, choć liczba błędów nie była w tym wypadku tak duża, jak można by się
spodziewać. Generalnie, wszystkie wyrazy prowokowały błędy. Z bardziej oryginalnych
przykładów podajmy może tylko jeden: rozłączna pisownia „na to miast”.
Poza błędami ortograficznymi zdarzały się opuszczenia wyrazów i zniekształcenia treści.
W wypadku kilku procent uczniów można było zaobserwować daleko posuniętą
nieporadność w pisaniu.
12
Poprawność ortograficzna tekstu ogłoszenia
Jednym z zadań sprawdzających umiejętność pisania było napisanie ogłoszenia o
zaginięciu psa. Ostatnie zdanie polecenia nakazywało:
Sprawdź, czy nie zrobiłeś błędów. Skorzystaj ze słownika ortograficznego.
Poziom wykonania zadania ukazuje poniższa tabela.
Procentowy rozkład liczby błędów ortograficznych popełnionych przez uczniów w tekście
zawiadomienia o zaginięciu psa
Liczba błędów
Procent uczniów
Bezbłędnie
14,9
1-2 błędy
36,2
3-4 błędy
34,0
5-6 błędów
14,9
Biorąc pod uwagę długość ogłoszenia, średnia liczba błędów na 10 wyrazów wyniosła 0,9.
Wartość maksymalna wyniosła natomiast ponad 3 błędy na 10 wyrazów.
Jak widzimy w tekście ogłoszenia uczniowie nie robili dużej liczby błędów i to jest
budujące. Natomiast zdecydowanie niepokojące jest to, że bardzo niewiele jest śladów
poprawy błędnie napisanego wyrazu. Interesujące byłoby określenie na podstawie obserwacji,
jak często i z jakim skutkiem dzieci sięgają po słownik. O ile umiejętność pisania
ortograficznego bez pomocy słownika nie powinna być obligatoryjnym celem kształcenia w
edukacji początkowej, to ortograficzna refleksyjność i umiejętność autokorekty przy pomocy
słownika, tak.
Zasoby leksykalne – rozumienie znaczenia wyrażeń i zwrotów
W karcie pracy znajdowały się 4 zadania sprawdzające rozumienie wyrażeń i zwrotów.
Były to zadania wyboru z 3 możliwościami.
Poniższe tabele pokazują procentowe rozkłady odpowiedzi.
13
Rozumienie frazy Głuchy jak pień
Odpowiedź
Ma kawałki drewna w uszach
Nic nie słyszy
Jest podobny do drzewa
Brak zrozumienia zadania, np.
pokreślone wszystkie odpowiedzi
procent
6,4
80,9
8,5
4,2
Tabela Rozumienie frazy Myśli o niebieskich migdałach
Odpowiedź
Lubi jeść migdały
Lubi wszystko w kolorze
niebieskim
Jest daleki myślami
Brak zrozumienia zadania, np.
pokreślone wszystkie odpowiedzi
procent
2,1
8,5
85,1
4,3
Tabela Rozumienie frazy Buja w obłokach
Odpowiedź
Jest myślami gdzie indziej
Lata wysoko nad chmurami
Huśta się na huśtawce
Brak zrozumienia zadania, np.
pokreślone wszystkie odpowiedzi
procent
85,1
2,1
8,5
4,3
Tabela Rozumienie frazy Kłamstwo ma krótkie nogi
Odpowiedź
Ci, którzy kłamią, mają krótkie
nogi
Prawda wychodzi na jaw
Ma kłopoty z chodzeniem
Brak zrozumienia zadania, np.
pokreślone wszystkie odpowiedzi
procent
12,8
80,9
0,0
6,4
Zadania okazały się dość łatwe dla kwidzyńskich trzeciaków. Wskazuje to na wysoką
kompetencję leksykalną. Martwi tylko ok. 5% dzieci nie rozumiejących, o co chodzi w tego
typu zadaniach. Są to jednak prawdopodobnie te dzieci, które mają poważne kłopoty
dyslektyczne i praktycznie nie czytają.
14
Umiejętność czytania – czytanie ze zrozumieniem
Dwa zadania sprawdzały wybrane aspekty umiejętności czytania ze zrozumieniem.
Nieformalne kompetencje gramatyczne niezbędne do rozumienia tekstu z lukami
sprawdzało następujące zadanie.
Nadaj wyrazom w nawiasach właściwą formę rodzajową i przepisz niżej zdania:
(Mała) chłopiec (przewrócić) się, więc (uczynny) Jola (pospieszyć) na ratunek. Nagle
sama (paść) jak (długi). (Dzielny) dziecię (wstać) i (pomóc) jej się podnieść.
Poniższa tabela pokazuje, jak uczniowie poradzili sobie z tym zadaniem.
Procentowy rozkład liczby poprawnie przekształconych wyrazów
Liczba poprawnie
przekształconych
9 wyrazów (bezbłędnie)
7-8 wyrazów
5-6 wyrazów
4 i mniej
Procent uczniów
46,8
10,7
17,0
25,5
Zadanie okazało się umiarkowanie trudne. Najwięcej kłopotów sprawiła fraza padła ja
długa, oraz rodzaj nijaki.
Inny aspekt czytania ze zrozumieniem diagnozowało zadanie wymagające analizy treści
całego tekstu i na tej podstawie wyeliminowania zbędnych wyrazów.
Zadanie brzmiało :
W każdym zdaniu jest jeden niepotrzebny wyraz. Skreśl go.
W górskich nizinnych lasach można spotkać niedźwiedzia. Jest on potężnym i silnie
ozdobionym zbudowanym zwierzęciem. Waży od 100 do 450 kilogramów centymetrów.
Pokarm gada niedźwiedzia jest bardzo różnorodny. Żywi się częściami roślin, miodem,
masłem, owadami, rybami, ssakami. Mówimy, że pies jest wszystkożerny. Późną jesienią w
jakimś zagłębieniu drzewa wybiera legowisko i zapada w odrętwienie-sen, który trwa od
15
listopada do marca. Samica kozy rodzi od 1 do 3 małych niedźwiadków. Mogą one mierzyć,
ważyć 30-40 kilogramów.
Poniższa tabela pokazuje, jak poradzili sobie z tym niecodziennym zadaniem kwidzyńscy
trzecioklasiści.
Procentowy rozkład liczby poprawnie wykreślonych wyrazów
Liczba poprawnie
wykreślonych
9 wyrazów (bezbłędnie)
7-8 wyrazów
5-6 wyrazów
4 i mniej
Procent uczniów
6,7
28,9
35,5
28,9
Zadanie okazało się trudne. Niecodzienna forma, konieczność przeanalizowania najpierw
całego tekstu i dopiero typowania zbędnych wyrazów – to prawdopodobne przyczyny.
Najwięcej kłopotów sprawiło wytypowanie do skreślenia wyrazu masłem i drzewa.
Ten typ zadań, wymagających całościowej krytycznej analizy treści tekstu, wydaje się
bardzo ważny i godny polecenia.
Umiejętność pisania – zawiadomienie i opis
Zawiadomienie o zaginięciu psa
Polecenie do zadania brzmiało następująco:
Małgosia chodzi do kl. Ia w twojej szkole. W środę zaginął jej pies, Azor. Napisz w imieniu
Małgosi ogłoszenie o poszukiwaniu jej czworonożnego przyjaciela.
Jak poradzili sobie uczniowie pokazuje poniższa tabela.
16
Procentowy rozkład liczby uczniów, którzy wykonali zadanie napisania zawiadomienia na
danym poziomie
Poziom wykonania
Niezrozumienie polecenia
Bardzo ubogi opis bez podania
podstawowych informacji
Informacja o zaginięciu, ubogi opis,
brak pozostałych informacji
Opis wystarczający, brak ważnych
informacji
Procent uczniów
10,6
8,5
Wszystkie niezbędne informacje
obecne w tekście, nieprzejrzysta
struktura, brak zachęty dla znalazcy
34,0
Wszystkie niezbędne informacje
obecne w tekście, przejrzysta
struktura, zachęta dla znalazcy
14,9
10,6
21,3
Zadanie okazało się dość trudne. Niewielki procent uczniów nie sprostał mu z powodu
niedostatecznych technicznych umiejętności pisania (5%). Znaczny procent nie zrozumiał
(nie przeczytał?) plecenia i napisał np. opowiadanie.
Zawiadomienie tego typu to forma tekstu, która wydaje się być szczególnie przydatna w
kształceniu umiejętności pisania w edukacji początkowej. Zmusza to postawienia się w
sytuacji odbiorcy i ułatwia przezwyciężanie tak powszechnego w tym wieku
komunikacyjnego egocentryzmu.
Opis
Polecenie do zadania brzmiało następująco:
Opisz tę postać, nazywając uczucia osoby przedstawionej na ilustracji.
Opis analizowano na trzech wymiarach:
- struktura opisu w tym zrozumienie polecenia,
- opis cech zewnętrznych postaci,
- opis uczuć.
Wyniki przedstawia poniższa tabela.
Procentowy rozkład liczby uczniów, którzy napisali opis postaci na danym poziomie
17
Pozom wykonania
Niedostateczny
Średni
Dobry
Struktura
opisu
37,8
40,0
22,2
Opis cech
zewnętrznych
20,0
33,3
46,7
Opis
uczuć
44,4
22,2
33,3
Spośród 37,8 % opisów z wadliwą strukturą znaczny procent (15,6% wszystkich uczniów)
to nie opisy, a opowiadania i inne formy wypowiedzi. To kolejny sygnał niedostatecznej
koncentracji uczniów na starannym czytaniu poleceń. W sumie zadanie okazało się dość
trudne, a szczególne kłopoty mieli trzecioklasiści z opisem uczuć.
18
3. Umiejętności matematyczne
Rozwiązywanie zadań tekstowych
Umiejętności rozwiązywania zadań tekstowych obejmowały: matematyka na co dzień,
zadania złożone i zadania proste.
Poziom wykonania zadań pokazuje poniższa tabela.
Procentowy rozkład liczby błędów popełnionych przez uczniów oraz sposób wykonania
zadania.
Prawidłowe
rozwiązanie zadania
Błędy w obliczeniach
arytmetycznych
Brak rozumienia
zadania
Rezygnacja
z zadania
Matematyka
na co dzień
46%
Zadania złożone
Zadania proste
27%
66%
17%
46%
20%
23%
15%
8%
14%
11%
6%
Zadania tekstowe podzieliliśmy na 3 grupy.
Do pierwszej zaliczyliśmy zadania, w których fabuła dotyczy codziennych doświadczeń
dzieci. Druga i trzecia grupa to zadania typowo podręcznikowe, przy czym podzieliliśmy je
na proste i takie, które wymagały więcej niż jednego działania.
Zadania z matematyki na co dzień w pierwszym wypadku dot. obliczenia należności na
podstawie cen towarów i nie sprawiło to dzieciom większych trudności. Natomiast w drugim
przypadku zadanie polegało na obliczeniu czasu trwania rejsu statku. To zadanie okazało się
trudniejsze. Błędy w obliczaniu tego zadania polegały na złych obliczeniach rachunkowych.
Często dzieci rezygnowały z rozwiązania zadania.
W zadaniach typowo podręcznikowych dzieci nie miały problemu z rozwiązaniem zadań
prostych. Trudności pojawiły się dopiero przy zadaniach złożonych, które to zadania
wymagały dwóch lub więcej obliczeń.
19
Podstawowe umiejętności arytmetyczne
Badania podstawowych umiejętności arytmetycznych obejmowały: porównywania,
kolejność wykonywania działań, dodawanie i mnożenie sposobem pisemnym oraz
podstawowe działania arytmetyczne.
Procentowy rozkład liczby błędów popełnianych przez uczniów oraz sposób
wykonywania zadania.
Podstawowe
działania
arytmetyczne
40%
Dodawanie i
mnożenie
sposobem
pisemnym
14%
52%
58%
84%
71%
2%
2%
2%
4%
Porównywanie
Kolejność
wykonywania
działań
46%
Prawidłowe
rozwiązanie
zadania
Błędy w
obliczeniach
arytmetycznych
Rezygnacja z
zadania
25%
Za wykonaniem prostych działań dodawania i odejmowania w zakresie 100 dzieci nie
miały trudności. Trudne okazało się dla wszystkich dzieci mnożenie sposobem pisemnym w
zakresie 100 i sprawdzenie działań za pomocą dodawania pisemnego. Trudność ta wynikała z
braku rozumienia mnożenia jako skróconego zapisu dodawania jednakowych składników.
Duży odsetek dzieci miał również trudności z kolejnością wykonywania działań. Natomiast
porównywanie wypadło nie najlepiej z powodu złych obliczeń, a nie z braku umiejętności
samego porównywania.
Elementy wiedzy geometrycznej
Badanie elementów wiedzy geometrycznej obejmowało: obliczanie obwodu, obliczanie
powierzchni pola oraz mierzenie i rysowanie odcinków w różnych jednostkach.
20
Procentowy rozkład liczby błędów popełnianych przez uczniów oraz sposobów
wykonywania zadania.
13%
Obliczanie
powierzchni pola
1%
Mierzenie
rys. odcinków
36%
10%
17%
54%
65%
72%
4%
12%
10%
6%
Obliczanie obwodu
Prawidłowe
rozwiązanie zadania
Błędy w obliczeniach
arytmetycznych
Brak rozumienia
zadania
Rezygnacja
z zadania
Grupę zadań o treści geometrycznej tworzyły zadania wymagające obliczenia pola,
obliczenia obwodu oraz rysowania i pomiaru odcinków w różnych jednostkach (mm, cm,
dm). Zdecydowanie wyniki badań pokazują nam, że jest to najbardziej „zaniedbany” dział
edukacji matematycznej. Zadania na obliczanie pola i obwodu sprawiły kłopot wszystkim
kwidzyńskim trzecioklasistom. Brak rozwiązania zadania prawie 100% Natomiast rysowanie
i mierzenie odcinków wykazało bardzo zróżnicowany poziom w kwidzyńskich szkołach.
Należy dodać, że były szkoły gdzie to zadanie również nie rozwiązało 100% klasy, co bardzo
obniżyło ogólny wskaźnik rozwiązania tego zadania.
Zapis w systemie dziesiętnym
Procentowy rozkład liczby błędów popełnianych przez uczniów oraz sposób wykonania
zadania.
Zapis w systemie dziesiętnym
Prawidłowe rozwiązanie
44%
Błędny zapis
45%
Rezygnacja zadania
11%
Poziom rozwiązania zadań okazał się bardzo niski, tylko 44% dzieci prawidłowo je
wykonało. Wynika to z tego, że zadanie nie dostarczało w sposób bezpośredni informacji o
wielkości liczby i jej pozycji w układzie dziesiętnym.
21
Obliczenia zegarowe
Obliczenia zegarowe
Prawidłowe rozwiązanie
24%
Błędny zapis
72%
Rezygnacja z zadania
4%
Grupa zadań dot. obliczeń zegarowych polegała na odczytaniu godzin z zegarów,
rysowaniu wskazówek do podanych godzin oraz szacowaniu. Zadania te przysporzyły
dzieciom bardzo dużo kłopotów, aż 76% nie potrafiło prawidłowo rozwiązać tych zadań.
Ogólny odsetek dzieci wynika również stąd, że poziom wykonania był bardzo zróżnicowany
w poszczególnych klasach. Były klasy, w których prawie w 100% zadania były nie zrobione.
Jednakże klasy o wyższym procencie prawidłowego rozwiązania zadania nie mogą stanowić
zadowolenia z poziomu edukacji tego działu matematycznego.
22