cgk.czestochowa.pl - Urząd Miasta Częstochowy

Aktualności - Urząd Miasta Częstochowy
Oficjalny portal miejski
17 kwietnia 2015
Rotunda w Częstochowie
W XIX wieku w Europie zapanowała moda na tworzenie panoram (obraz obejmujący całą
widzialną przestrzeń wokół obserwatora), a szczególną popularnością cieszyły się panoramy o
tematyce historycznej, batalistycznej, religijnej. Rotundy i panoramy malarskie na ziemiach
polskich pojawiły się późno. Pierwsza została zbudowana w 1894 roku we Lwowie z okazji
Powszechnej Wystawy Krajowej. Do roku 1944 mieściła się tam Panorama Racławicka
autorstwa m in. Wojciecha Kossaka i Jana Styki. Z czasem została przebudowana i urządzono
w niej halę sportową. Następna rotunda powstała w Częstochowie. Istniała w latach 1896-1935.
Pojawiła się też rotunda w Warszawie, gdzie była wystawiana „Panorama Tatr”. Obecnie w
Polsce znajduje się jedna Rotunda we Wrocławiu i została otwarta w 1985 r. W tej rotundzie jest
wystawiana „Panorama Racławicka”.
Częstochowska rotunda była zlokalizowana po południowej stronie ulicy Panny Marii, przy
skrzyżowaniu z ulicą Celną (dzisiaj Pułaskiego). Przy placu pod numerem 75 wzniósł ją dr
Henryk Lgocki z Krakowa, planując wystawić w niej panoramowy obraz Golgota (Ukrzyżowanie
Chrystusa). Wśród późniejszych właścicieli wymienia się nazwiska Tempel i Strzelecki. Budowa
z kamienia i drewna na planie regularnego dwunastoboku o średnicy ok. 40 m, sięgała 16 m
wysokości, a obwód murów zewnętrznych ok. 116 m. Była nakryta spłaszczoną kopułą z
latarnią na szczycie; światło dzienne wpadało przez oszklone okno obiegające zadaszenie.
Wizerunek Rotundy był przedstawiony wielokrotnie na kartach pocztowych na przełomie XIX i
1/2
Aktualności - Urząd Miasta Częstochowy
Oficjalny portal miejski
XX wieku. Pawilon został uwzględniony na mapie Częstochowy z roku 1901, na planie
sytuacyjnym Wystawy Przemysłowo-Rolniczej w Częstochowie w roku 1909 oraz w planach
miasta do roku 1935.
W prawie czterdziestoletnim okresie istnienia obiekt pełnił różne funkcje. Do roku 1913
wystawiono w niej różne obrazy. Pierwszym wystawianym była panorama „Ukrzyżowanie
Chrystusa Pana” namalowana przez monachijskich malarzy Józefa Kriegera i Karla Froscha
(wg innych źródeł przez Stanisława Radziejowskiego, Antoniego Piotrowskiego i Ludwika
Bollera). Obraz miał wymiary 1000 x 9400 cm. Panorama przedstawiała Jerozolimę i scenę z
ukrzyżowanym Jezusem i grupą zrozpaczonych uczniów i krewnych u stóp krzyża. Panorama
możliwe że była wystawiana z przerwami do roku 1906. Nie są znane dalsze losy tego obrazu.
Drugim obrazem wystawiany tam było „Oblężenie Częstochowy przez Szwedów” Józefa
Ryszkiewicza. Kolejne m.in. Stanisławski „Chrystus w Emaus”, Styka „3 dni Zbawiciela”.
Prawdopodobnie już od roku 1907 było tam Kino „Panorama”, które działało z przerwami do
1934. Wyświetlano tam filmy o tematyce religijnej, propagandowe i zwykłe. W Rotundzie
odbywały się także pokazy cyrkowe, co potwierdzają wzmianki prasowe z „Gońca
Częstochowskiego”. Wystawiały się tam cyrki Pastuszewskiego (1918), Ciniselliego (1925) i
Staniewskich (1926). Były tam także akademie, odczyty i zjazdy.
Pełna historia Rotundy z wykazem projekcji i imprez pod adresem:
http://rotunda.panoramaczestochowy.pl.
„Skany pocztówek poodchodzą ze zbioru Antykwarni "Niezależna" w Częstochowie, Kopernika
4”
Pozostałe aktualności
2/2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)