70 lat od zakończenia wojny w Europie

70 lat od zakończenia wojny w Europie
2015-05-08
8 maja 1945 roku o 22.30 feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisał w Berlinie akt bezwarunkowej
kapitulacji III Rzeszy. II wojna światowa w Europie została zakończona. Z powodu różnicy czasu
Rosja i byłe kraje bloku wschodniego świętują dzień zwycięstwa 9 maja. Polska oficjalnie datę tę
zmieniła w tym roku.
Wtorek, 8 maja 1945 roku, późny wieczór. Na salę byłego kasyna oficerskiego w dzielnicy
Karlshorst w Berlinie wkracza trzyosobowa delegacja niemiecka. Na jej czele stoi feldmarszałek
Wilhelm Keitel, szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu. Niemcy przyjechali do kwatery głównej
sowieckiego marszałka Gieorgija Żukowa, przedstawiciela naczelnego dowództwa Armii
Czerwonej. Tu, chwilę później złożyli podpisy pod aktem bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy.
III Rzesza przestała istnieć
– Dzień wcześniej taki dokument podpisali niemieccy generałowie w Reims we Francji. Odbyło się
to w kwaterze Alianckich Sił Ekspedycyjnych, którymi dowodził gen. Dwight Eisenhower – mówi
Franciszek Kowalik, badacz dziejów II wojny.
Wówczas w imieniu III Rzeszy akt kapitulacji sygnowali gen. Alfred Jodl, szef sztabu Wehrmachtu,
gen. Wilhelm Oxenius, przedstawiciel Luftwaffe oraz admirał Hans-Georg Friedeburg, dowódca
Kriegsmarine. Ze strony aliantów dokument podpisał brytyjski gen. Walter Bedell Smith oraz
sowiecki gen. Iwan Susłoparow.
Kapitulacja wchodziła w życie 8 maja o północy. Zgonie z zapisami dokumentu III Rzesza
przestała istnieć jako samodzielne państwo, a rząd admirała Karla Dönitza, następcy Hitlera,
został rozwiązany. – Sztandary wolności powiewają nad całą Europą – stwierdził prezydent USA
Harry Truman przemawiając 8 maja w Nowym Jorku.
Ceremonia na życzenie Stalina
– Jednak Józef Stalin nie był usatysfakcjonowany taką ceremonią i udziałem w niej radzieckich
dowódców – mówi historyk. Dlatego na kategorycznie żądanie sowieckiego przywódcy
podpisywanie kapitulacji powtórzono dzień później w Berlinie.
Autor: Anna Dąbrowska
Strona: 1
W imieniu Niemców podpisy złożyli feldmarszałek Keitel, admirał von Friedeburg i gen. HansJürgen Stumpff z Naczelnego Dowództwa Sił Powietrznych.
Aliantów reprezentował gen. Żukow i brytyjski marszałek lotnictwa Arthur Tedder, świadkami byli
generałowie: Amerykanin Carl Spaatz i Francuz Jean de Lattre de Tassigny.
„Keitel rzucił na nas nienawistne spojrzenie, poprawił monokl, usiadł na krawędzi fotela i podpisał
każdy z pięciu egzemplarzy dokumentu” – opisał ten moment w swoim dzienniku marszałek
Żukow.
Zmiana daty
Kapitulacja została podpisana 8 maja o 22.30 czasu zachodnioeuropejskiego. W Moskwie z
powodu dwugodzinnej różnicy czasu zaczął się już 9 maja. Ta rozbieżność powoduje do dziś
różne daty uważane za koniec wojny w Europie.
Na Zachodzie rocznicę obchodzi się 8 maja, a w ZSRR i bloku wschodnim oficjalną datą końca
walk był 9 maja. Do dzisiaj jest on obchodzony w Rosji oraz m.in. na Białorusi, w Gruzji czy
Kazachstanie.
Także w Polsce dekret Krajowej Rady Narodowej z 1945 roku ustalał 9 maja jako Narodowe
Święto Zwycięstwa i Wolności. Dopiero w kwietniu tego roku Sejm zmienił te przepisy przyjmując
ustawę o Narodowym Dniu Zwycięstwa obchodzonym 8 maja.
„Nie ma powodu, aby w Polsce przyjmować obowiązującą w ZSRR wykładnię zakończenia wojny”
– napisano w uzasadnieniu ustawy. Posłowie dodali, że zakończenie II wojny w przypadku państw
zajętych przez Armię Czerwoną trudno uznać za triumf wolności.
Dla Polski oddanej na mocy ustaleń konferencji w Jałcie pod sowieckie wpływy, koniec walk nie
oznaczał wolności. – Polakom rok 1945 przyniósł kolejne zniewolenie ze strony Sowietów, od
których Polska na prawie 50 lat stała się zależna – mówił kilka tygodni temu na konferencji Łukasz
Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
Miliony poległych
8 maja walki ustały w Europy, nadal jednak toczyły się na Dalekim Wschodzie. Zakończyło je
dopiero podpisanie 2 września 1945 roku kapitulacji Japonii.
Autor: Anna Dąbrowska
Strona: 2
Trwająca 6 lat II wojna światowa była największym konfliktem zbrojnym w historii ludzkości. Objęła
61 państw w Europie, Azji, Afryce i na Bliskim Wschodzie. Szacuje się, że zginęło i zmarło od 50
do blisko 80 milionów osób.
Według badań IPN nasz kraj odniósł procentowo największe straty wśród państw biorących udział
w walkach. W latach 1939-1945 zginęło od 5,6 do 5,8 milionów polskich obywateli, czyli aż 16
proc. przedwojennej ludności kraju.
Autor: Anna Dąbrowska
Strona: 3