BGP 8 mini_makietka

Doustna
antykoncepcja
hormonalna
Gdańsk 2013
Redaktor prowadzący:
Agnieszka Frankiewicz
Redakcja: Agnieszka Frankiewicz, Izabela Siemaszko
Korekta: Agnieszka Frankiewicz, Izabela Siemaszko
Projekt okładki i skład: Iwona Łytkowska
Seria wydawnicza rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne
Copyright © Via Medica
ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk
tel.: 58 320 94 94, faks: 58 320 94 60
www.viamedica.pl
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Żaden fragment poniższej publikacji nie może być kopiowany, przechowywany w jakimkolwiek układzie pamięci i transmitowany elektronicznie, mechanicznie, za pomocą fotokopii, nagrań lub w jakikolwiek inny sposób, bez wcześniejszej pisemnej zgody wydawcy.
Jakkolwiek dołożono wszelkich starań, aby informacje zawarte w tej książce, szczególnie
na temat dawkowania leków, zostały podane właściwie, ostateczne decyzje dotyczące
ich stosowania spoczywają na lekarzu. Zarówno autor, jak i wydawca nie mogą ponosić
odpowiedzialności za błędy ani konsekwencji wynikających z zastosowania informacji zawartych w tej książce. Nie uwzględnia się roszczeń prawnych w wypadku leków i substancji
chemicznych znajdujących się obecnie w fazie badań klinicznych.
ISBN seria: 978–83–7599–443–8
ISBN tom 8: 978–83–7599–523–7
Gdańsk 2013
Spis treści
1. Mechanizm działania tabletek hormonalnych
1
2. Budowa dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej
6
2.1. Składowa estrogenowa tabletek antykoncepcyjnych
2.2. Składowa progestagenowa tabletek antykoncepcyjnych
7
7
3. Antykoncepcja awaryjna
11
3.1. Hormonalna antykoncepcja awaryjna
3.1.1. Rodzaje hormonalnej antykoncepcji awaryjnej
3.1.2. Stosowanie
3.1.3. Efektywność
3.1.4. Działania niepożądane
3.1.5. Przeciwwskazania do hormonalnej antykoncepcji awaryjnej
3.1.6. Znajomość i dostępność metody
3.2. Wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna
3.3. Podsumowanie
11
12
13
14
15
15
16
16
17
4. Doustna antykoncepcja hormonalna u kobiet po porodzie
19
4.1. Wybór metody antykoncepcyjnej
4.2. Antykoncepcja awaryjna u kobiet karmiących
4.3. Przeciwwskazania do stosowania doustnych hormonalnych
tabletek antykoncepcyjnych
4.4. Działania niekorzystne
4.5. Wpływ antykoncepcji hormonalnej na jakość i skład pokarmu
4.6. Wpływ antykoncepcji hormonalnej na rozwój dziecka
20
21
21
22
23
24
5. Antykoncepcja u młodocianych
26
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
26
27
29
31
31
Okres dorastania
Antykoncepcja młodocianych
Dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna
Inne formy antykoncepcji u młodocianej pacjentki
Stosowanie antykoncepcji u osób małoletnich — aspekty prawne
6. Niepowodzenia antykoncepcji hormonalnej
34
6.1. Wstęp
6.2. Przyczyny niepowodzeń dwuskładnikowej antykoncepcji
hormonalnej (DAH)
6.3. Niepowodzenia antykoncepcji progestagenowej
6.4. Niepowodzenia antykoncepcji antyprogesteronowej
34
36
40
42
7. Zaburzenia metaboliczne i ryzyko chorób nowotworowych
u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną
44
7.1. Wprowadzenie
7.2. Ryzyko zaburzeń metabolicznych
7.3. Ryzyko rozwoju nowotworu
7.3.1. Zmiany łagodne i złośliwe piersi
7.3.2. Rak jajnika
7.3.3. Rak endometrium
7.3.4. Stany przednowotworowe i rak szyjki macicy
7.3.5. Zmiany łagodne i złośliwe wątroby
7.4. Ryzyko chorób przenoszonych drogą płciową
44
44
48
48
50
51
52
53
8. Doustna antykoncepcja hormonalna okiem kardiologa
59
9. Pozaantykoncepcyjne wskazania do zastosowania antykoncepcji
hormonalnej
70
9.1.
9.2.
9.3.
9.4.
70
72
72
73
Endometrioza
Torbiele czynnościowe jajników
Trądzik
Ginekologia wieku rozwojowego
Autorzy
dr n. med. Małgorzata Bińkowska1
dr n. med. Agnieszka Drosdzol−Cop2
prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak3
dr n. med. Barbara Grzechocińska4
prof. dr hab. n. med. Paweł Kamiński4
lek. Magdalena Kłudka−Sternik5
dr n. med. Maciej Paszkowski5
prof. dr hab. n. med. Tomasz Paszkowski5
dr hab. n. med. Bronisława Pietrzak4
prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec−Plinta6
lek. Monika Szpotańska−Sikorska4
dr n. med. Filip M. Szymański3
dr n. med. Ewa Woźniakowska5
1 Kliniczny
Oddział Położnictwa i Ginekologii, Samodzielny Szpital Kliniczny
im. prof. Witolda Orłowskiego, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
w Warszawie
2 Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
3 I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
4 I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
5 III Katedra i Klinika Ginekologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
6 Wydział Opieki Zdrowotnej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
1.
Mechanizm działania tabletek
hormonalnych
Barbara Grzechocińska
Mechanizm działania tabletek hormonalnych (ryc. 1.1) obejmuje:
— hamowanie owulacji na poziomie podwzgórzowo−przysadkowym (1);
— hamowanie owulacji na poziomie jajnika (2);
— hamowanie prawidłowego rozwoju endometrium utrudniające implan−
tację zarodka (3);
— zahamowanie transportu plemników przez kanał szyjki macicy (4);
— hamowanie transportu jajowodowego (5);
Od wielu wieków stosowano doustnie różne środki ograniczające płod−
ność, głównie pochodzenia roślinnego. Kobiety piły w tym celu napary
Podwzgórze
Przysadka
mózgowa
Jajowód
Obniżenie
wydzielania
FSH i LH
Ujemna pętla
sprzężenia
zwrotnego
1
Tabletka
estrogenowo-progestagenowa
3
Macica
Strzępki
5
2
4
Jajnik
Endometrium
Szyjka macicy
Pochwa
Rycina 1.1. Mechanizm działa−
nia tabletek antykoncepcyjnych
1