II program ochrony środowiska

Transkrypt

Program ochrony środowiska dla Powiatu Suskiego na lata 2004 – 2007
wraz z perspektywą do 2011 roku
133
II. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU SUSKIEGO NA LATA 2004 – 2007 WRAZ Z PERSPEKTYWĄ DO 2011 ROKU
1. Zasady i cele polityki ekologicznej państwa
1.1.1 Polityka Ekologiczna Państwa
Realizacja polityki ekologicznej państwa w latach 1991 – 2000 była skutecznym
narzędziem w ochronie środowiska i zagospodarowaniu przestrzennym, uwzględniająca
w szczególności m.in.:
• poprawę jakości wód powierzchniowych,
• poprawę jakości wód do picia i zwiększenie jej dostępności,
• poprawę jakości powietrza na obszarach o przekroczonych dopuszczalnych stęŜeniach
zanieczyszczeń,
• racjonalną gospodarkę odpadami.
II Polityka Ekologiczna Państwa, jako podstawowy dokument ideowo-planistyczny
z zakresu zrównowaŜonego rozwoju Polski, została przyjęta przez Radę Ministrów w czerwcu
2000 r.
Głównym celem nowej polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
ekologicznego społeczeństwa polskiego w XXI wieku oraz stworzenie podstaw dla
opracowania i realizacji strategii zrównowaŜonego rozwoju kraju.
Polityka ta zakłada 3 etapy osiągnięcia swoich celów:
• etap realizacji celów krótkookresowych w trakcie ubiegania się o członkostwo w Unii
Europejskiej (2000 – 2002) zgodnie z przyjętym przez rząd załoŜeniem uzyskania
w 2002 r. gotowości do członkostwa w Unii,
• etap realizacji celów średniookresowych w pierwszym okresie członkostwa
w Unii, zakładającym okresy przejściowe i realizację programów dostosowawczych (2003
– 2010),
• etap realizacji celów długookresowych w ramach „Strategii zrównowaŜonego rozwoju
Polski do 2025 r.”, przygotowanej przez Radę Ministrów w oparciu o rezolucję Sejmu RP
z dnia 2 marca 1999 r.
Terminy zakończenia pierwszego i rozpoczęcia drugiego etapu wdraŜania polityki
ulegają aktualizacji, w zaleŜności od rzeczywistych postępów w procesie integracji,
związanych nie tylko z działaniami Polski, ale takŜe Unii Europejskiej.
Polityka ochrony środowiska w Polsce oparta jest na następujących zasadach:
•
zasadzie zrównowaŜonego rozwoju jako wiodącej zasady oznaczającej, Ŝe podstawowym załoŜeniem zrównowaŜonego rozwoju jest takie prowadzenie polityki i działań
w poszczególnych sektorach gospodarki i Ŝycia społecznego, aby zachować zasoby
i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku,
moŜliwości korzystania z nich zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy
jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz
naturalnej róŜnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym,
gatunkowym i genowym;
134
•
zasadzie przezorności (podwojenie działań, gdy pojawia się prawdopodobieństwo
wystąpienia problemu),
•
zasadzie wysokiego poziomu ochrony środowiska (stosowania zasad ochrony
środowiska na kaŜdym szczeblu zarządzania środowiskiem);
•
zasadzie integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi (uwzględnianie
celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi),
•
zasadzie równego dostępu do środowiska przyrodniczego
•
zasadzie regionalizacji (dostosowanie krajowych narzędzi polityki ekologicznej do
specyfiki obszarów);
•
zasadzie uspołecznienia polityki ekologicznej (stworzenie warunków do udziału
obywateli
w
procesie
kształtowania
modelu
zrównowaŜonego
rozwoju,
a przede wszystkim dostępu do informacji w sprawach dotyczących środowiska);
•
zasadzie „zanieczyszczający płaci” (odpowiedzialność za skutki zanieczyszczenia
i stwarzania zagroŜeń ponosi jednostka uŜytkująca zasoby środowiska);
•
zasadzie prewencji (podejmowanie działań zabezpieczających na wszystkich etapach
realizacji przedsięwzięcia, inwestycji);
•
zasadzie stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) (zmniejszenie presji na
środowisko z zastosowaniem najlepszych technik)
•
zasadzie subsydiarności (stopniowe przekazywanie kompetencji i uprawnień na niŜszych
stopniach zarządzania środowiskiem);
•
zasadzie klauzul zabezpieczających;
•
zasadzie skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej (minimalizacja
nakładów na jednostkę uzyskanego efektu);
Cele polityki ekologicznej sformułowane w sferze racjonalnego uŜytkowania
zasobów naturalnych odnoszą się do:
• racjonalizacji uŜytkowania wody,
• zmniejszenia materiałochłonności i odpadowości produkcji,
• zmniejszenia energochłonności gospodarki i wzrostu wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych,
• ochrony gleb,
• wzbogacania i racjonalnej eksploatacji zasobów leśnych,
• ochrony zasobów kopalin.
Główne cele polityki to:
w zakresie racjonalizacji uŜytkowania wód:
• zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele przemysłowe,
• zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji przemysłowej i praktyk
rolniczych w celu zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i ograniczenia ładunków
odprowadzanych do odbiorników zanieczyszczeń,
• racjonalizacja zuŜycia wody w gospodarstwach domowych (ograniczenie marnotrawstwa,
strat w systemach wody).
w zakresie zmniejszenia materiałochłonności i odpadowości produkcji:
• poprawa efektywności ekonomicznej procesów wytwórczych,
• zasada likwidacji zanieczyszczeń, uciąŜliwości i zagroŜeń u źródła.
135
w zakresie zmniejszenia energochłonności gospodarki:
• wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,
• zmniejszenie energochłonności zarówno w procesach wytwórczych jak i świadczenia
usług i konsumpcji,
• wzrost udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej energetycznych nośników
odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia
z biomasy) oraz pochodzących z odpadów.
w zakresie ochrony gleb:
• przeciwdziałanie przejmowaniu gleb nadających się do wykorzystania rolniczego lub
leśnego na inne cele, zwłaszcza inwestycyjne,
• eliminacja produkcji rolniczej lub odpowiedniej zmianie struktury upraw na glebach
zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia tam, gdzie stopień
zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wskaźniki,
• przywracanie wartości uŜytkowej glebom, które uległy degradacji (oczyszczanie,
rekultywacja, odbudowa właściwych stosunków wodnych),
• dostosowanie do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ich zagospodarowania rolniczego lub leśnego.
w zakresie wzbogacenia i racjonalnej eksploatacji zasobów leśnych:
• stałe powiększanie zasobów leśnych,
• kształtowanie lasu wielofunkcyjnego (poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej,
glebochronnej),
• zachowanie zdrowotności i Ŝywotności ekosystemów leśnych,
• racjonalne, zgodne z zasadami przyrody uŜytkowanie zasobów leśnych,
• utrzymanie i wzmacnianie społeczno-ekonomicznej funkcji lasów,
• wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień jako czynnika ochrony róŜnorodności
biologicznej i krajobrazowej oraz racjonalnego uŜytkowania przestrzeni przyrodniczej.
w zakresie ochrony zasobów kopalin:
• ograniczenie wydobycia, jeśli moŜliwe jest znalezienie substytutu danego surowca,
• zmniejszenie zuŜycia surowca w przeliczeniu na jednostkę produktu,
• objęcie ochroną wód leczniczych i termalnych, w odniesieniu do których zostanie
utrzymany system koncesjonowania.
II Polityka Ekologiczna Państwa określa równieŜ w sposób szczegółowy cele
w zakresie jakości środowiska, w tym w odniesieniu do:
• gospodarowania odpadami,
• stosunków wodnych i jakości wód,
• jakości powietrza i zmian klimatu,
• bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego,
• nadzwyczajnych zagroŜeń środowiska,
• róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej.
Głównymi celami są:
w zakresie gospodarowania odpadami:
• zapobieganie powstawaniu odpadów, przy rozwiązywaniu problemu odpadów
„u źródła”,
• odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów – bezpieczne dla środowiska
końcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych.
136
w zakresie stosunków wodnych i jakości wód:
• zapobieganie zanieczyszczaniu wód powierzchniowych i podziemnych ze szczególnym
naciskiem na zapobieganie u źródła,
• przywracanie wodom podziemnym i powierzchniowym właściwego stanu ekologicznego,
a przez to zapewnienie odpowiednich źródeł poboru wody do picia.
w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem:
• konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń u źródła,
• coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie,
• wprowadzanie norm ograniczających emisję do powietrza zanieczyszczeń w procesie
produkcyjnym (w pełnym cyklu Ŝycia produktów i wyrobów).
w zakresie hałasu i promieniowania:
• zmniejszenie skali naraŜania mieszkańców na ponadnormatywny poziom hałasu,
• kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania jonizującego (urządzenia
elektroenergetyczne i radiokomunikacyjne),
• kształtowanie zieleni zorganizowanej pełniącej funkcje ochronne.
w zakresie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego:
• włączenie się Polski do realizacji międzynarodowych programów związanych
z bezpieczeństwem chemicznym i biologicznym,
• harmonizowanie polskich przepisów prawnych z przepisami UE oraz wdraŜanie
wymogów i zaleceń.
w zakresie nadzwyczajnych zagroŜeń:
• eliminowanie lub zmniejszanie skutków dla środowiska z tytułu nadzwyczajnych
zagroŜeń,
• doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i klęsk
Ŝywiołowych.
w zakresie róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej:
• utrzymanie na odpowiednim poziomie róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej,
• zwiększenie powierzchni obszarów chronionych (do 1/3 terytorium kraju),
• rekultywacja i renaturalizacja obszarów zdegradowanych,
• powstrzymanie procesu degradacji zabytków kultury,
• zwiększenie skuteczności ochrony obszarów objętych ochroną prawną.
W II PEP ustalone zostały następujące waŜniejsze limity krajowe, związane
z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska (wszystkie
dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r.):
• zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r.
(w przeliczeniu na PKP i wartość sprzedaną w przemyśle),
• ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki sposób,
aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na
jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
• ograniczenie zuŜycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r.
równieŜ w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
• dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.,
• odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
• pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
•
•
•
137
zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych
w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – równieŜ o 30 %,
ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 50 %, tlenków azotu
o 31%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 %
w stosunku do stanu w 1990 r.,
do końca 2005 r. wycofać z uŜytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie
benzyny bezołowiowej.
II Polityka Ekologiczna Państwa przedstawia równieŜ zagadnienia związane z systemem prawa ochrony środowiska, mechanizmami ekonomicznymi i rynkowymi.
1.2. Program wykonawczy do „II Polityki Ekologicznej Państwa”
W programie wykonawczym zostały sprecyzowane sposoby osiągania celów polityki
ekologicznej w formie pakietów zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych (działań
w sferze prawa, prognozowania, mechanizmów ekonomicznych, planowania przestrzennego,
badań naukowych, kontroli i monitoringu, współpracy międzynarodowej i innych działań tego
typu) na lata 2002 – 2010.
Zgodnie z treścią tezy 189 „II polityki ekologicznej państwa” przy formułowaniu
poszczególnych zadań i pakietów zadań uwzględniono następujące priorytety:
• konieczność likwidacji związanych ze stanem środowiska bezpośrednich zagroŜeń dla
Ŝycia i zdrowia ludzi (w tym likwidacji tzw. „gorących punktów”),
• konieczność przeciwdziałania degradacji środowiska przyrodniczego na terytorium kraju,
zwłaszcza na obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych (w tym przestrzeni
rolniczej i leśnej),
• konieczność partycypowania przez Polskę w przeciwdziałaniu zagroŜeniom środowiska
o charakterze globalnym.
1.3. Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010
Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007 – 2010 została sporządzona jako realizacja ustaleń ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 r. – Prawo ochrony środowiska, która w art. 13 – 16 wprowadza obowiązek
przygotowania i aktualizowania co 4 lata polityki ekologicznej państwa.
Obecną politykę ekologiczną, obejmującą lata 2003 – 2006 oraz 2007 – 2010 naleŜy
traktować jako aktualizację i uszczegółowienie długookresowej „II polityki ekologicznej
państwa”, przede wszystkim w nawiązywaniu do priorytetowych kierunków działań
określonych w przyjętym ostatnio VI Programie działań Unii Europejskiej w dziedzinie
ochrony środowiska.
Realizacja polityki ekologicznej państwa w coraz większym stopniu powinna dokonywać się przez zmiany modelu produkcji i konsumpcji, zmniejszanie materiałochłonności,
138
wodochłonności i energochłonności oraz stosowania najlepszych dostępnych technik i dobrych praktyk gospodarowania, a dopiero w dalszej kolejności przez typowo ochronne,
tradycyjne działania takie jak oczyszczanie gazów odlotowych i ścieków, unieszkodliwianie
odpadów itp.
W przypadku polityk sektorowych, aspekty ekologiczne powinny być wiązane do nich
obligatoryjnie, we wszystkich dziedzinach gospodarowania oraz w strategiach i programach
rozwoju na szczeblach regionalnych i lokalnych.
1.4. Narodowy Plan Rozwoju
Od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej Polska zostanie w latach 2004 – 2006
objęta w całości Celem I wspólnotowej polityki regionalnej, którym jest wspieranie rozwoju i
strukturalnego dostosowania regionów słabiej rozwiniętych.
Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju (NPR) jest rozwijanie
konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego,
harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia i poprawę spójności społecznej,
ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym.
Jednym z warunków realizacji przedstawionych celów NPR jest koncentracja
dostępnych środków finansowych na kilku podstawowych osiach rozwoju, w tym m.in.: na
tworzeniu warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji, trwałego rozwoju i promowania
spójności przestrzennej:
Infrastruktura transportowa i teleinformacyjna
Ochrona środowiska i zagospodarowanie przestrzenne
(poprawa jakości wód powierzchniowych, poprawa jakości wód do picia i zwiększenie jej
dostępności, poprawa jakości powietrza na obszarach o przekroczonych dopuszczalnych
stęŜeniach zanieczyszczeń, racjonalna gospodarka odpadami).
W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR)
zagadnienia środowiskowe znalazły się w dwóch priorytetach:
•
Priorytet 1 „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słuŜącej wzmocnieniu
konkurencyjności regionów” Działanie 2 – „Infrastruktura ochrony środowiska”
•
Priorytet 3 „Rozwój lokalny” Działanie 1 – „Infrastruktura lokalna”, Działanie 2 –
„Rewitalizacja obszarów zdegradowanych”.
W ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja
sektora Ŝywnościowego i rozwoju obszarów wiejskich” zagadnienia ochrony środowiska
zostały umieszczone w Priorytecie 2 – „ZrównowaŜony rozwój obszarów wiejskich”
w Działaniu 4 – „Przywrócenie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą
i/lub poŜarem oraz wprowadzanie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych”.
Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Gospodarki”, którego
celem jest podnoszenie konkurencyjności polskiej gospodarki rynkowej, zagadnienia ochrony
środowiska uwzględnia w Priorytecie 2 – „Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej
przedsiębiorstw działających na jednolitym Rynku Europejskim”, przez Działanie 4 –
„Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony
środowiska”.
139
2. Cele polityki ekologicznej województwa małopolskiego
2.1. Główne obszary rozwojowe województwa a ochrona środowiska
W „Programie zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska Województwa
Małopolskiego”, Zarząd Województwa Małopolskiego w 2000 roku przyjął następujące
główne obszary rozwojowe województwa wraz z ogólnymi celami strategicznymi (do 2015
roku):
Obszar rozwoju:
PRZEMYSŁ
Ogólny cel strategiczny: Restrukturyzacja istniejących zakładów przemysłowych oraz
rozwój nowoczesnych, innowacyjnych i proeksportowych sektorów
przemysłowych o zminimalizowanym wpływie na zdrowie ludzi
i środowisko naturalne
Obszar rozwoju:
TRANSPORT I RUCH ULICZNY
Ogólny cel strategiczny: Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności komunikacyjnej
województwa przez optymalizację wykorzystania istniejącej infrastruktury oraz modernizację i rozbudowę układów komunikacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań minimalizujących lub eliminujących szkodliwy wpływ na środowisko
Obszar rozwoju:
ROZWÓJ TERENÓW WIEJSKICH
Ogólny cel strategiczny: Dostosowanie struktur obszarów wiejskich i rolnictwa do warunków integracji z Unią Europejską
Obszar rozwoju:
TURYSTYKA I REKREACJA
Ogólny cel strategiczny: Podniesienie atrakcyjności turystycznej przestrzeni województwa
przez optymalne wykorzystanie jego atutów przyrodniczo-kulturowych i uzdrowiskowych, rozwój komfortowego zaplecza turystycznego i rekreacyjnego w warunkach pełnej ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych, utrzymania róŜnorodności biologicznej oraz podnoszenia zdrowotnego standardu wypoczynku
Obszar rozwoju:
OSADNICTWO
Ogólny cel strategiczny: ZrównowaŜona urbanizacja województwa zapewniająca podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców, poprawę estetyki obszarów
zurbanizowanych, ochronę krajobrazu i wolnej przestrzeni, niedopuszczenie do rozwoju osadnictwa na terenach nieprzygotowanych infrastrukturalnie oraz racjonalizację obszarów
zainwestowanych
140
2.2. Strategia ochrony środowiska w województwie małopolskim.
Długoterminowa polityka ochrony środowiska w zakresie
poszczególnych elementów środowiska i uciąŜliwości – cele
długoterminowe do 2015 roku
Nadrzędnym, długoterminowym celem przyjętego Programu województwa jest:
Racjonalne zagospodarowanie przestrzenne województwa małopolskiego, spajające funkcje
środowiskowe, gospodarcze i kulturowe zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju.
Cele długoterminowe do 2015 roku
Ochrona powietrza:
Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości
powietrza przez sukcesywną redukcję emisji substancji zanieczyszczających powietrze, zwłaszcza niskiej emisji
Hałas -
Zmniejszenie uciąŜliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska przez obniŜenie jego natęŜenia do poziomu obowiązujących standardów
Niejonizujące
promieniowanie
elektromagnetyczne -
Kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania
niejonizującego
Ochrona zasobów
wodnych:
Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych,
rewitalizacja pierwszego poziomu wodonośnego do jakości
umoŜliwiającej jego wykorzystanie jako lokalnego źródła
zaopatrzenia w wodę pitną,
Ochrona jakości wód podziemnych oraz racjonalizacja ich
wykorzystania,
Stworzenie racjonalnego systemu stref ochronnych ujęć wody
i zapewnienie w planach zagospodarowania przestrzennego
nadrzędności zasad gospodarowania w nich nad innym
wykorzystaniem terenów
Surowce mineralne:
Ochrona zasobów złóŜ przez ich racjonalne wykorzystywanie
w koordynacji z planami rozwoju regionu
Gospodarka odpadami:
Minimalizacja ilości powstających odpadów, wzrost wtórnego
wykorzystania i bezpieczne składowanie pozostałych
Ochrona przyrody
i krajobrazu:
Ochrona i wzrost róŜnorodności biologicznej oraz doskonalenie systemu obszarów chronionych
PowaŜne awarie :
Ścisły nadzór nad jednostkami będącymi potencjalnymi
sprawcami powaŜnych awarii oraz wyłączenie transportu
tranzytowego substancji niebezpiecznych poza obręb miast
141
2.3. Wojewódzki plan operacyjny, a przedsięwzięcia przewidziane
do realizacji w obszarze powiatu suskiego
W „Programie zrównowaŜonego rozwoju...” przyjęto strategię wdroŜeniową ujmującą
cele operacyjne do 2004 roku wraz z działaniami, które powinny być podjęte (pakiety
działań), aby te cele osiągnąć.
Przyjęte cele operacyjne i działania obejmują następujące elementy środowiska
i uciąŜliwości środowiskowe:
•
ochrona powietrza:
- stan sanitarny powietrza,
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza z transportu i ruchu ulicznego,
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza z procesów energetycznego spalania
paliw i z palenisk domowych,
- emisja z procesów przemysłowych,
•
ochrona przed hałasem i promieniowaniem niejonizującym:
- hałas,
- promieniowanie niejonizujące,
•
ochrona zasobów wodnych:
- wody podziemne,
- wody powierzchniowe,
- zarządzanie gospodarką wodną,
- ochrona przed powodzią i suszą,
•
ochrona zasobów kopalin:
- zabezpieczenie surowcowe,
- ochrona złóŜ surowców mineralnych,
- ochrona obszarów perspektywicznych,
- ochrona wód leczniczych, mineralnych,
- polityka koncesyjna,
•
gospodarka odpadami:
- odpady komunalne,
- odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych,
- osady ściekowe,
- odpady sanitarne,
- odpady przemysłowe,
•
ochrona przyrody:
- rozwój systemów obszarów chronionych,
- równowaga ekologiczna,
- Parki Narodowe,
- ekosystemy rzeczne i łąkowe,
- ekosystemy leśne
•
ochrona gleb
• zagroŜenia naturalne i powaŜne awarie zagraŜające środowisku
Cele operacyjne i działania dla ich osiągnięcia przyjęte w programie stanowią równieŜ
bazę załoŜeń priorytetowych.
142
3. Cele i priorytetowe działania ekologiczne w powiecie
suskim
3.1. ZałoŜenia i cele „Strategii rozwoju powiatu suskiego”
Powiat suski w dokumencie „Strategia zrównowaŜonego rozwoju powiatu suskiego”
maj 1999, przyjął długookresowy (20 letni) horyzont planistyczny strategii rozwoju
społeczno-gospodarczego powiatu suskiego z określonymi celami strategicznymi oraz krótkoterminowymi celami taktycznymi.
Długookresowy horyzont planistyczny powyŜszej strategii przyjmuje powiat suski
jako:
• region o zrównowaŜonym rozwoju społeczno-gospodarczym opartym na idei samorządności społecznej i lokalnej,
• czyste środowisko naturalne: ziemia, woda, powietrze; atrakcyjne i bezpieczne miejsce do
Ŝycia, pracy i wypoczynku,
• region chroniący zasoby przyrodnicze, krajobrazowe,
• region o przewaŜającym rustykalnym charakterze, pielęgnujący tradycje oraz dorobek
kulturalny,
• obszar o toŜsamości ukształtowanej przez jego górską specyfikę,
• region dla całorocznego uprawiania turystyki oraz wypoczynku, zwłaszcza rodzinnego
i weekendowego, dla mieszkańców duŜych aglomeracji miejskich, zwłaszcza Krakowa
i Śląska oraz turystów zagranicznych,
• region z rozwiniętą infrastrukturą turystyczną oraz sportową, dostosowaną do jego
charakteru,
• region z rozwiniętym sektorem małych i średnich przedsiębiorstw oferujących wysoko
przetworzone produkty wykonane z drewna, głównie wyroby o charakterze
pamiątkarskim,
• region wielofunkcyjnego rozwoju rolnictwa z gospodarstwami agroturystycznymi
oferującymi zdrową Ŝywność,
• obszar dostępny komunikacyjnie (drogi, kolej i telekomunikacja),
• region wewnętrznie zintegrowany, z rozwiniętą siecią dobrych dróg oraz przyjaznym dla
środowiska systemem komunikacji wewnętrznej,
• obszar z rozwiniętym sektorem usług publicznych,
oraz, Ŝe powiat suski:
jest obszarem czystym, bezpiecznym i dostępnym,
pielęgnuje tradycje i rozwija dorobek kultury duchowej i materialnej,
jest atrakcyjnym ośrodkiem turystyki górskiej, sportu i wypoczynku, oferuje nieskaŜone
środowisko i zdrową Ŝywność,
zapewnia swoim mieszkańcom dostatek i perspektywy rozwojowe,
jest społeczeństwem otwartym na współpracę, inowację i kapitał
143
W przyjętej strategii wyznaczono strategiczne obszary rozwoju:
1. ROZWÓJ GOSPODARCZY
2. OCHRONA I ROZWÓJ ZASOBÓW
3. WYSOKA JAKOŚĆ śYCIA
W przyjętej „Strategii rozwoju powiatu suskiego” ochrona środowiska powiatu została
wpisana w cele strategiczne i taktyczne dla w/w strategicznych obszarów rozwojowych
powiatu.
Priorytetowe działania ekologiczne w powiecie suskim zostały określone w przedmiotowej strategii jako cele strategiczne i taktyczne w poszczególnych strategicznych
obszarach rozwoju:
1. ROZWÓJ GOSPODARCZY (cel strategiczny/cel taktyczny)
• Istnienie ofert inwestycyjnych dla kapitału prywatnego dzięki:
- istnieniu uzbrojonych terenów pod budowę – bez zanieczyszczonych gruntów
- rozbudowie infrastruktury komunalnej, dostępie do mediów, zapewnieniu oczyszczania ścieków i moŜliwości włączenia się w system gospodarki odpadami
• Wysoki poziom usług turystycznych dzięki:
- istnieniu strategii rozwoju turystyki niepowodującej degradacji środowiska
naturalnego
• System wspierania agroturystyki wiejskiej dzięki:
- rozpoznaniu zasobów gospodarstw aspirujących do agroturystycznych w związku
z walorami przyrodniczymi
- sieci gospodarstw agroturystycznych – 400 gospodarstw do roku 2000
- istnieniu koordynacyjnej roli powiatu
2. OCHRONA I ROZWÓJ ZASOBÓW (cel strategiczny/cel taktyczny)
• Klasa czystości wód płynących w wyniku:
- 100 % ścieków objętych oczyszczaniem
- istnienia programu modernizacji i rozbudowy oczyszczalni oraz kolektorów
sanitarnych w obszarze dorzecza Górnej Skawy
- wykonania zadań w zakresie oczyszczania ścieków
- istnienia nadzoru sanitarnego w zakresie badania jakości wody pitnej
- istnienia systemów budowy małych oczyszczalni przydomowych w obszarach
rozproszonej zabudowy
- istnienia programu monitoringu budowy i działania systemu oczyszczania ścieków
- istnienia programu finansowania inwestycji:
* Środki własne gmin i powiatów,
* WIOŚ, NFOŚ, PFOŚ,
* Unia Europejska,
* Środki własne ludności
- wykorzystania istniejącej w Suchej Beskidzkiej oczyszczalni ścieków, zapewnienia
rozbudowy sieci kanalizacyjnej dla całej zlewni rz. Skawy i Stryszawki
- wykorzystania opracowanych projektów rozbudowy kanalizacji dorzecza Górnej
Skawy, będących w posiadaniu Związku Gmin – dorzecza Górnej Skawy
• Stopień (%) zwodociągowania powiatu dzięki:
- istnieniu programu budowy wodociągów publicznych
- istnieniu systemu budowy indywidualnych ujęć wodnych na obszarach rozproszonej
zabudowy
144
• Sieć gazowa przesyłowa doprowadzona do kaŜdej gminy i osiedla dzięki:
- istnieniu polityki gazyfikacji gmin
- rozbudowie sieci rozdzielczej gazu
• Całkowite zagospodarowanie odpadów poprzez:
- istnienie programu całkowitego zagospodarowania odpadów – budowa składowiska
i sortowni
- istnienie systemów odbioru odpadów komunalnych:
* sortowanie,
* harmonogram odbioru,
* system opłat
- istnienie programu monitoringu budowy i działania systemu zagospodarowania
odpadów
- wykonanie zadań w zakresie zagospodarowania odpadów
- budowę i funkcjonowanie zakładu utylizacji odpadów – (kompostownia, spalarnia)
na terenie powiatu
• Ochrona i rozwój kultury duchowej, zasobów kultury materialnej i sportu dzięki:
- powszechnemu dostępowi do zasobów kultury duchowej i materialnej
- istnieniu systemu opieki (instruktorskiej) nad twórczością ludową (zespoły regionalne, artyści ludowi)
• Planowa gospodarka leśna pod kątem równowagi ekologicznej dzięki:
- istnieniu programu (lepszej, innej) gospodarki leśnej pod kątem ochrony przed
degradację (erozja), podniesieniem walorów przyrodniczych (lasy mieszane niesurowcowe)
- istnieniu programu edukacji dla właścicieli lasów prywatnych
- opracowaniu planu zalesienia dla gmin, powiatu
• Ochrona środowiska naturalnego przez:
- osiągnięcie wysokiego poziomu świadomości społecznej w zakresie ochrony środowiska
- istnienie powiatowych programów ochrony środowiska
- pełne wykorzystanie środków pomocowych na ochronę środowiska
- politykę ekologiczną Powiatu nakłaniającą wszystkie podmioty do zaprzestania
zanieczyszczania środowiska (kredyty, dotacje, kary)
- ogrzewanie, balneologia, suszenie drewna, cieplarnie, wsparte ze środków KBN
- ochronę powietrza – likwidację niskiej emisji
- kontynuację budowy sieci gazowej
- rozbudowę, przebudowę sieci ciepłowniczej
• Przywrócenie i ochrona ładu przestrzennego oraz dobra gospodarka gruntami przez:
- ład przestrzenny, architekturę, zagospodarowanie przestrzenne współgrające ze środowiskiem naturalnym
- stworzenie katalogu projektów budownictwa miejscowego i małej architektury
- spójność planów zagospodarowania przestrzennego poszczególnych gmin ze strategią rozwoju powiatu
- zagospodarowanie gruntów rolnych i leśnych
- powołanie komórek ds. słuŜby rolnej w kaŜdej gminie
- zlikwidowanie bariery architektonicznej w obiektach uŜyteczności publicznej dla
osób niepełnosprawnych
- istnienie programu ochrony tradycyjnej zabudowy w zespołach urbanistycznych –
wykorzystanie „struktury” w tworzeniu nowych zespołów
145
- istnienie programu wspierania budownictwa komunalnego przy zastosowaniu róŜnorodnych technologii, w tym budownictwa drewnianego
- istnienie programu systemu informacji o terenie
- gospodarkę gruntami i nieruchomościami (geodezja)
3. WYSOKA JAKOŚĆ śYCIA (cel strategiczny/cel taktyczny)
• Rozwinięte budownictwo mieszkaniowe przez:
- wyposaŜenie mieszkań, budynków w instalacje wodociągowe i kanalizacyjne, gazowe
i modernizację istniejących
• Wysoki poziom usług medycznych i profilaktyki zawodowej w wyniku:
- profilaktyki usług sanitarno-epidemiologicznych i weterynaryjnych
• Dogodna, sprawna, szybka i skoordynowana komunikacja lokalna i ponadlokalna
dzięki:
- istnieniu powiatowego kompleksowego programu koordynacji komunikacji regularnej
• Poczucie bezpieczeństwa publicznego dzięki:
- sprawnemu funkcjonowaniu systemów i słuŜb ratowniczych (powodziowych, poŜarowych, ratownictwo techniczne, sanitarne, nadzwyczajne zagroŜenie środowiska
• Zintegrowana społeczność dzięki:
- istnieniu poprawnego systemu informacji: Urząd – Obywatel i odwrotnie
3.2. ZałoŜenia i cele „Programu rozwoju przedsiębiorczości w powiecie suskim”
„Program rozwoju przedsiębiorczości w powiecie suskim” opracowany przez Federację
Rozwoju Demokracji Ludowej – Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie, 2003/2004 posiada ścisłą korelację z wyŜej omówionym opracowaniem
lokalnym „Strategia rozwoju powiatu suskiego” i z opracowaniem regionalnym „Strategia
rozwoju województwa małopolskiego”.
W programie przyjęto cztery obszary strategiczne mogące stać się „kołami zamachowymi” do dalszego rozwoju powiatu suskiego, a mianowicie:
• RZEMIOSŁO, HANDEL I USŁUGI
• PRZETWÓRSTWO DRZEWNE
• TURYSTYKA I AGROTURYSTYKA
• ZASOBY LUDZKIE
i określono cele strategiczne (długofalowe) i instrumenty realizacji programu – cele
operacyjne.
Po przeanalizowaniu „Planu operacyjnego programu rozwoju przedsiębiorczości
w powiecie suskim” stwierdzono, Ŝe problemy i zagadnienia ochrony środowiska zostały
ujęte w:
146
Obszarze – RZEMIOSŁO, HANDEL I USŁUGI
Cel strategiczny:
- Wspieranie działań słuŜących rozwojowi małych i średnich firm –
aktywizacja lokalnych przedsiębiorców oraz przyciąganie nowych
inwestycji
Cel operacyjny:
- Wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej niezbędnej dla rozwoju
małej i średniej przedsiębiorczości
Zadanie:
- Modernizacja dróg powiatowych;
- Uzbrojenie terenów zainwestowanych i przeznaczonych do zainwestowania w infrastrukturę wodociągowo-kanalizacyjną;
- Propagowanie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków na
terenach wiejskich powiatu;
- Realizacja pilotowego projektu budowy sieci ciepłowniczej na terenie
miasta Jordanów i gminy Bystra-Sidzina, opartej na wykorzystaniu
odpadów drzewnych z terenu powiatu;
- Opracowanie studium wykonalności i efektywności dla realizacji
budowy sieci ciepłowniczej opartej na wykorzystaniu odpadów
drzewnych na terenie całego powiatu;
- Kontynuacja rozbudowy sieci gazociągowej na terenie powiatu
suskiego.
Obszarze – PRZETWÓRSTWO DRZEWNE:
Cel strategiczny:
- Firmy branŜy drzewnej jako nowocześnie zarządzane, konkurencyjne,
dbające o środowisko przedsiębiorstwa, stale rozwijające się, z dobrze
rozwiniętym systemem wsparcia we wszystkich waŜnych dziedzinach
ich funkcjonowania, mające waŜne miejsce w strategii gospodarczej,
społecznej i przestrzennej powiatu suskiego
Cel operacyjny:
- UmoŜliwienie dostępu i dostosowanie firm branŜy drzewnej do profesjonalnych usług finansowych, doradczych, informacyjnych i szkoleniowych
Zadanie:
- Wyznaczenie przez samorządy gminne terenów pod działalność
gospodarczą w planach zagospodarowania przestrzennego;
- Zapewnienie firmom branŜy drzewnej pomocy organizacyjnej,
finansowej, technologicznej i innej w zagospodarowaniu odpadów
drzewnych na cele produkcji ekologicznej energii
Obszarze – TURYSTYKA I AGROTURYSTYKA
Cel strategiczny:
- Wykreowanie powiatu suskiego jako regionu konkurencyjnego wobec
sąsiednich regionów turystycznych Polski Południowej
Cel operacyjny:
- Zdynamizowanie rozwoju infrastruktury turystycznej w gminach powiatu suskiego
Zadanie:
- Utrzymanie i tworzenie nowych ścieŜek rowerowych oraz włączenie
dotychczas istniejących w regionalne systemy ścieŜek rowerowych;
- Poprawa zagospodarowania szlaków turystycznych;
- Oznakowanie atrakcji turystycznych powiatu
147
Cel operacyjny:
- Integracja środowisk na rzecz rozwoju turystyki w powiecie suskim
Zadanie:
- Współpraca z Dyrekcją Babiogórskiego Parku Narodowego w zakresie
kształtowania warunków rozwoju turystycznego terenów powiatu
suskiego;
- Wspieranie (organizacyjne i finansowe) lokalnych inicjatyw na rzecz
rozwoju turystyki w powiecie suskim.
Cel operacyjny:
- Wzbogacenie oferty kulturalnej powiatu suskiego jako waŜnego
elementu oferty turystycznej
Zadanie:
- Renowacja obiektów zabytkowych i ich szerokie udostępnienie dla
turystyki
Cel operacyjny:
- Wykreowanie szerokiej i urozmaiconej oferty agroturystycznej
Zadanie:
- Wspieranie powstawania atestowanych gospodarstw ekologicznych
i ich szeroka popularyzacja
3.3. Długoterminowe cele powiatowego programu ochrony środowiska do 2011 roku
Obowiązujące i dostosowane do wymogów Unii Europejskiej prawo ochrony
środowiska w Polsce nakłada obowiązek jego ochrony stosując zasadę zrównowaŜonego
rozwoju. Programy ochrony środowiska przedstawiają konkretny plan działań na okres 4 lat
(krótkookresowy) oraz kierunkowe działania w układzie długookresowym.
Przyjmując:
• po pierwsze - strategię ochrony środowiska województwa małopolskiego z celami
ekologicznymi do 2015 roku z krótkookresowymi celami operacyjnymi wraz z działaniami,
w tym m.in.:
- Cel strategiczny
„Podniesienie atrakcyjności i turystycznej przestrzeni województwa przez optymalne
wykorzystanie jego atutów przyrodniczo-kulturalnych i uzdrowiskowych, rozwój
komfortowego zaplecza turystycznego i rekreacyjnego w warunkach pełnej ochron
walorów przyrodniczych i krajobrazowych, utrzymania róŜnorodności biologicznej
oraz podnoszenia zdrowotnego standardu wypoczynku”.
- Cele operacyjne i działania dotyczące:
ochrony powietrza (ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza, m.in. z palenisk
domowych), ochrona zasobów wodnych (wód powierzchniowych i podziemnych,
ochrona przed powodzią), gospodarka odpadami
•
po drugie - cele i priorytetowe działania ekologiczne wynikające ze „Strategii rozwoju
powiatu suskiego”, w tym m.in.:
- Cel długookresowy - 20 letni
„Powiat Suski - to czyste środowisko naturalne: ziemia, woda, powietrze; atrakcyjne
i bezpieczne miejsce do Ŝycia, pracy i wypoczynku”.
- Ochrona i rozwój zasobów jako 2 priorytet przyjętej strategii
148
•
po trzecie - obszary strategiczne i cele operacyjne „Programu rozwoju przedsiębiorczości
w powiecie suskim” , w tym m.in.:
- obszary strategicznego rozwoju powiatu - Rzemiosło, handel i usługi (obszar
priorytetowy 1), turystyka i agroturystyka (obszar priorytetowy 3),
- cele operacyjne w/w obszarów w tym: uzbrojenie terenów w infrastrukturę
wodociągową i kanalizacyjną, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na
terenach wiejskich powiatu, rozbudowa sieci gazowej, zdynamizowanie rozwoju
infrastruktury turystycznej w gminach powiatu suskiego,
oraz
•
po czwarte - wnioski z diagnostyki stanu środowiska w powiecie suskim,
przyjęto następujące
Długoterminowe cele powiatowego programu ochrony środowiska do 2011 roku
1. KSZTAŁTOWANIE POSTAW SPOŁECZEŃSTWA W ZAKRESIE DZIAŁAŃ
PROEKOLOGICZNYCH,
2. OCHRONA ZASOBÓW WÓD POWIERZCHNIOWYCH, ZASOBÓW WÓD
PODZIEMNYCH, POPRAWA ICH JAKOŚCI I ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIU
3. OCHRONA POWIETRZA PRZED ZANIECZYSZCZENIEM PYŁEM ZAWIESZONYM I PYŁEM AZBESTOWYM
4. MINIMALIZACJA ILOŚCI POWSTAJĄCYCH ODPADÓW, WZROST ODZYSKU I RECYKLINGU ODPADÓW ORAZ BEZPIECZNE UNIESZKODLIWIANIE
POZOSTAŁYCH ODPADÓW
5. OCHRONA GLEBY I POWIERZCHNI ZIEMI
6. OCHRONA RÓśNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ ORAZ OCHRONA LASÓW
7. OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM
8. ZAPOBIEGANIE
ZAGROśENIEOM
NATURALNYM
I
POWAśNYM
AWARIOM ORAZ ELIMINACJA I MINIMALIZACJA ICH SKUTKOW
9. SYSTEMOWE MONITOROWANIE STANU ŚRODOWISKA
3.4. Priorytetowe działania w ramach realizacji powiatowego
programu ochrony środowiska w latach 2004 - 2007
Analizując stan środowiska powiatu i stan infrastruktury ochrony środowiska na terenie
powiatu przyjęto następujące priorytetowe działania w ramach niniejszego programu:
1. SYSTEMATYCZNA I CIĄGŁA AKCJA SZKOLENIOWA SPOŁECZEŃSTWA,
2. WYPOSAśENIE TERENÓW ZABUDOWANYCH I PRZEZNACZONYCH POD
ZABUDOWĘ W ZBIORCZE SIECI KANALIZACYJNE I OCZYSZCZANIE
ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH,
3. BUDOWA PRZYDOMOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW NA TERENACH
WIEJSKICH W OBSZARACH ROZPROSZONEJ ZABUDOWY
149
4. BUDOWA, ROZBUDOWA I MODERNIZACJA WODOCIĄGÓW PUBLICZNYCH
5. SUKCESYWNA BEZPIECZNA ELIMINACJA WYROBÓW BUDOWLANYCH
ZAWIERAJĄCYCH AZBEST
6. WPROWADZENIE SYSTEMU GOSPODAROWANIA ODPADAMI, W TYM:
DOPOSAśENIE REJONOWEJ SORTOWNI I SKŁADOWISKA ODPADÓW
KOMUNALNYCH W SUCHEJ BESKIDZKIEJ W PEŁNY SYSTEM ODZYSKU,
RECYKLINGU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW, BUDOWA POWIATOWEGO PUNKTU ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH I GMINNYCH PUNKTÓW ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH
7. PRZECIWDZIAŁANIE POWSTAWANIU OSUWISK
8. STWORZENIE JEDNOLITEGO
PRZECIWPOWODZIOWEJ
LOKALNEGO
SYSTEMU
OCHRONY
9. ZALESIANIE NIEUśYTKÓW
10. WDRAśANIE PROJEKTÓW Z ZASTOSOWANIEM ODNAWIALNYCH I AL.TERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII
11. OCHRONA ZAGROśONYCH WYGINIĘCIEM ZWIERZĄT I ROŚLIN OBJĘGATUNKOWĄ
TYCH OCHRONĄ
12. PRZEBUDOWA I DZIAŁANIA NA
ZDROWOTNEGO DRZEWOSTANÓW
RZECZ
UTRZYMANIA
STANU
13. PRZYWRÓCENIE I OCHRONA ŁADU PRZESTRZENNEGO ORAZ DOBRA
GOSPODARKA GRUNTAMI
150
4. Program zadaniowy – plan operacyjny na lata 2004 –
2007 i działania do 2011 roku
4.1. Cele i zadania w zakresie kształtowania świadomości i edukacji społeczeństwa
Cel długoterminowy
Kształtowanie postaw społeczeństwa w zakresie działań proekologicznych
do zrealizowania przez następujące działania:
- informację i dodatkową edukację mieszkańców w zakresie ochrony środowiska
i umoŜliwienie dostępu do informacji z zakresu ochrony środowiska
Zadania krótkoterminowe 2004-2007 rok
-
informacje w postaci broszur, ulotek, ksiąŜek, tablic,
akcje szkoleniowe,
akcje propagandowe, „czysty powiat”, „dokarmianie zwierząt leśnych”
wycieczki i imprezy ekologiczne,
konkursy ekologiczne np. na najpiękniejszy ogród przydomowy, obejście
inicjowanie projektów ścieŜek edukacyjnych,
działania wspierające edukację ekologiczną,
udział mediów regionalnych, powiatowych i gminnych w edukacji społeczeństwa
w zakresie ochrony środowiska,
- wprowadzenie elektronicznego podpisu
4.2. Cele i zadania w zakresie ochrony wód powierzchniowych i wód
podziemnych
.
Cel długoterminowy
Ochrona zasobów wód powierzchniowych, zasobów wód podziemnych, poprawa ich
jakości i zapobieganie zanieczyszczeniu tych wód
- systematyczne i skuteczne ograniczenie zanieczyszczeń wprowadzanych do wód powierzchniowych,
- ochronę ujęć wody pitnej i eliminację czynników zagroŜenia dla jakości wód podziemnych,
- systematyczny monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych,
- zmniejszenie wodochłonności gospodarki.
• Zarządzanie zasobami wodnymi
- ochrona naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne przez wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów
miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin,
- zmniejszenie wodochłonności produkcji przemysłowej oraz wprowadzanie zamkniętych
obiegów wody.
- opracowanie całościowego bilansu wodno-gospodarczego powiatu.
•
-
151
Zapobieganie zanieczyszczaniu wody
budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej, sieci wodociągowych
budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków,
dociąŜenie istniejących oczyszczalni ścieków,
budowa urządzeń podczyszczających wody opadowe i roztopowe wprowadzane siecią
kanalizacyjną z dróg powiatowych do odbiorników powierzchniowych,
modernizacja ujęć wody i stacji uzdatniania wody,
likwidacja bądź zabezpieczenie nieczynnych ujęć,
stopniowe wyposaŜanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w indywidualne
systemu oczyszczania - przydomowe oczyszczalnie ścieków,
sukcesywne ograniczanie zanieczyszczeń z działalności rolniczej ze szczególnym
uwzględnieniem zanieczyszczeń azotowych - gnojowicy,
wspieranie inicjatyw w zakresie utrzymania, budowy i odbudowy systemów małej retencji,
utrzymanie śródpolnych zabagnień, zadrzewień, oczek wodnych i in.,
ochrona istniejących i tworzenie nowych pasów zieleni ochronnej wzdłuŜ cieków
wodnych,
niedopuszczanie do powstawania „dzikich” wyrobisk piasku i Ŝwiru,
szkolenia dla rolników w zakresie racjonalnego wykorzystania, gromadzenia nawozów
organicznych i mineralnych oraz stosowania środków ochrony roślin,
kontrola i egzekwowanie programów racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej w podmiotach gospodarczych o znacznym zuŜyciu wody.
4.3. Cele i zadania w zakresie ochrony powietrza
Cel długoterminowy
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem pyłem zawieszonym i pyłem azbestowym
- systematyczna poprawa jakości powietrza, w szczególności w obszarach zabudowy zwartej,
- systematyczne wprowadzanie bezpiecznego demontaŜu, zbierania, transportu i unieszkodliwiania wyrobów budowlanych zawierających azbest.
- systematyczna modernizacja zbiorczych i indywidualnych systemów grzewczych z palenisk węglowych, na systemy ogrzewania wysokosprawne, gazowe lub olejowe
- wdraŜanie w systemach ogrzewania odnawialnych źródeł energii,
- inwentaryzacja wyrobów budowlanych zawierających azbest,
- sukcesywne wdraŜanie programu bezpiecznego usuwania wyrobów budowlanych
zawierających azbest.
4.4. Cele i zadania w zakresie minimalizacji ilości powstających
odpadów, wzrostu odzysku i recyklingu i bezpiecznego składowania pozostałych odpadów
Cel długoterminowy
Minimalizacja ilości powstających odpadów, wzrost odzysku i recyklingu i bezpieczne
składowanie pozostałych odpadów
- zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów,
152
-
zapewnienie odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
bezpieczne składowanie odpadów,
zbiórka odpadów od wszystkich wytwarzających,
wydzielanie odpadów wielkogabarytowych, niebezpiecznych i innych ze strumienia odpadów komunalnych,
- prawidłowe zagospodarowanie odpadów powstających w sektorze gospodarczym, a zwłaszcza odpadów niebezpiecznych.
Szczegółowe zadania i harmonogram ich realizacji przedstawiono w integralnej części
programu ochrony środowiska dla powiatu suskiego, jakim jest odrębny dokument „Plan
gospodarki odpadami dla powiatu suskiego”.
4.5. Cele i zadania w zakresie ochrony gleb i powierzchni ziemi
Cel długoterminowy
Ochrona gleb i powierzchni ziemi i racjonalne ich uŜytkowanie
- zagospodarowanie gleb w sposób, który odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom
i klasie bonitacyjnej,
- rekultywacja wyłączonych z eksploatacji składowisk,
- racjonalne zuŜycie środków ochrony roślin i nawozów,
- uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego złóŜ uŜytkowych w granicach
ich udokumentowania wraz z zapisami o ochronie obszarów.
4.6. Cele i zadania w zakresie ochrony róŜnorodności biologicznej
oraz ochrony lasów
Cel długoterminowy
Ochrona róŜnorodności biologicznej oraz ochrona lasów
- utrzymanie istniejących i powołanie nowych obszarów i obiektów prawnie chronionej
przyrody i krajobrazu, w tym sieci obszarów Natura 2000,
- eliminowanie lub ograniczanie aktualnych i potencjalnych zagroŜeń dla zachowania róŜnorodności biologicznej,
- zachowanie i systematyczne wzbogacanie istniejących oraz odtwarzanie zanikłych elementów róŜnorodności biologicznej, a zwłaszcza renaturalizacja cennych ekosystemów i siedlisk,
- wzmocnienie słuŜb ochrony przyrody oraz wspieranie działalności ochrony przyrody
i krajobrazu organizacji pozarządowych i ruchów społecznych.
• Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych
- opracowanie planów ochrony obszarów chronionych na terenie powiatu,
- wspieranie gmin w ustanawianiu uŜytków ekologicznych i zespołów przyrodniczokrajobrazowych na terenach rolniczych, gdzie występują pozostałości ekosystemów i cennych fragmentów krajobrazu,
153
- bieŜąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych,
- opracowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych pomników przyrody,
- aktualizowanie wykazu pomników na terenie powiatu,
- tworzenie nowych obszarów chronionych zgodnie z koncepcją sieci ekologicznej
NATURA 2000.
• Ochrona i renaturalizacja siedlisk
- opracowanie powiatowej „czerwonej listy” zbiorowisk roślinnych i biotopów
wymagających specjalnej troski,
- wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego gmin zapisów określających
sposoby uŜytkowania cennych elementów przyrodniczych i krajobrazowych, a w szczególności drobnych zbiorników wodnych, torfowisk, tarasów zalewowych, stref brzegowych,
jezior i rzek na obszarze gminy,
- inwentaryzacja zdegradowanych ekosystemów wodno-błotnych oraz opracowanie programów ich renaturalizacji.
• Integracja ochrony środowiska z planowaniem przestrzennym
- przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach
chronionych,
- wdroŜenie procedur lokalizacyjnych chroniących tereny cenne przyrodniczo przed
przeinwestowaniem,
- ścisłe przestrzeganie i wprowadzenie zasad w planach zagospodarowania przestrzennego
selektywnego dostępu do terenów wyjątkowo cennych przyrodniczo,
- przygotowanie opracowań ekofizjograficznych gmin z wykorzystaniem dokumentacji
dotyczących inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gmin.
• Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
- opracowanie planów ochrony siedlisk gatunków, które są zagroŜone,
- opracowanie i wdroŜenie zasad postępowania z gatunkami konfliktowymi, w tym określenia sposobów minimalizacji szkód,
- opracowanie regionalnej listy gatunków zagroŜonych wyginięciem oraz wdroŜenie regionalnego programu ochrony tych gatunków.
•
Ochrona lasów
- realizacja programu zwiększania lesistości kraju w ramach powiatowego planu zwiększania lesistości,
- ograniczanie penetracji ludzi w okresie letnim i przy zbiorze runa leśnego,
- ograniczenie zaśmiecania lasu,
- ograniczenie powstawania i tworzenia barier ekologicznych utrudniających migrację zwierząt,
- ograniczanie nielegalnego pozyskiwania drewna,
- ochrona lasów lęgowych,
- systematyczny monitoring stanu „zdrowotnego” lasów,
- prace pielęgnacyjne drzewostanu,
- intensyfikacja prac związanych z opracowaniem i aktualizacją operatów urządzeniowych
lasów niepaństwowych oraz nadzór nad realizacją tych planów.
• Ochrona i utrzymanie krajobrazu rekreacyjnego
- rozwój sieci szlaków turystycznych i przyrodniczych ścieŜek dydaktycznych,
- monitoring ruchu turystycznego, a w szczególności na obszarach chronionych.
• Utrzymanie tradycyjnego krajobrazu rolniczego
- opracowanie i wdroŜenie programu rolno-środowiskowego,
- systematyczny rozwój rolnictwa ekologicznego agroturystyki.
154
4.7. Cele i zadania ochrony przed hałasem i promieniowaniem
elektromagnetycznym
Cel długoterminowy
Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym
- systematyczna poprawa klimatu akustycznego, szczególnie na terenach miejskich wzdłuŜ
drogi krajowej nr 98,
- analiza zagroŜeń promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym i wprowadzanie
do planów zagospodarowania przestrzennego zagadnienia promieniowania niejonizującego.
- opracowanie map akustycznych i ewentualnych programów naprawczych, wzdłuŜ drogi
krajowej nr 98,
- identyfikacja ewentualnych obszarów zagroŜenia promieniowaniem niejonizującym
4.8. Cele i zadania ochrony przed zagroŜeniami naturalnymi i powaŜnymi awariami
Cel długoterminowy
- zapobieganie zagroŜeniom naturalnym i powaŜnym awariom oraz eliminacja i minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia
•
•
•
•
•
•
•
•
•
uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów
zagroŜonych powodzią i osuwiskami
opracowanie systemu ochrony przeciwpowodziowej w zakresie zapobiegania,
przygotowania, reagowania i odbudowy,
opracowanie rodzinnego planu przeciwpowodziowego
monitorowanie ruchów masowych ziemi i prowadzenie rejestru
kontrola stanu wałów przeciwpowodziowych wraz z wytypowaniem odcinków do
rekonstrukcji i modernizacji oraz kontynuacja budowy i modernizacji wałów i innych
urządzeń konstrukcyjnych
inwentaryzacja obszarów z zagroŜeniem osuwiskowym, powodziowym wraz z
wyłączeniem wytypowanych obszarów spod zabudowy,
prowadzenie akcji informacyjno – edukacyjnej dla ogółu społeczeństwa dotyczącej zasad
postępowania w razie wystąpienia powaŜnej awarii, w celu ukształtowania właściwych
postaw i zachowań
utrzymywanie w gotowości słuŜ reakcyjnych na wypadek zaistnienia powaŜnej awarii
wspieranie słuŜb ratowniczych w środki ochronne przed skaŜeniem środowiska.
155
4.9. Cele i zadania systemowego monitorowania stanu środowiska
Cel długoterminowy
Systemowe monitorowanie stanu środowiska
- wprowadzanie nowych technik i doskonalenie istniejących, pozwalających analizować
zmiany zachodzące w środowisku i oceniać zagroŜenia w środowisku.
Zadania krótkoterminowe 2004 - 2007 rok
- monitoring jakości wód powierzchniowych,
- monitoring jakości wód podziemnych,
- monitoring gospodarki wodno-ściekowej,
- monitoring eksploatacji składowisk,
- monitoring jakości powietrza,
- monitoring klimatu akustycznego,
- monitoring oceny przydatności osadów ściekowych do zagospodarowania,
- monitoring obszarów naraŜonych na promieniowanie elektromagnetyczne.
156
Tabela 4-1
ZADANIA WŁASNE POWIATU. HARMONOGRAM I KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU
Lp.
Pozainwestycyjne - P
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
Koszty realizacji zadania
w tys. złotych
środki własne
inne
KSZTAŁTOWANIE POSTAW SPOŁECZEŃSTWA W ZAKRESIE DZIAŁAŃ PROEKOLOGICZNYCH
LATA 2004 – 2007
Gminy
Szkoły
BudŜet powiatu Gminy
1/rok
1
Organizowanie i wspieranie konkursów
ekologicznych
P
corocznie
2
Upowszechnianie informacji o działaniach
na rzecz ochrony środowiska
P
Sukcesywnie
3
Organizacja szkoleń i warsztatów lub
zebrań informacyjnych dotyczących korzystania ze środowiska zgodnie z polityką
ekorozwoju
P
Sukcesywnie
Gminy
Lasy Państwowe
BudŜet powiatu
2/rok
4
Działania informacyjno-edukacyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw z zakresu
ochrony środowiska
P
Sukcesywnie
Gminy
Podmioty
gospodarcze
BudŜet powiatu
2/rok
P
Sukcesywnie
Gminy
Lasy Państwowe
BudŜet powiatu
5/rok
Sukcesywnie
Gminy
Organizacje
ekologiczne
BudŜet powiatu
Sukcesywnie
Gminy
Podmioty
gospodarcze
BudŜet powiatu
4/rok
Akcje propagandowe:
5
czysty powiat,
leśnych
dokarmianie
projektów
zwierząt
6
Inicjowanie
cyjnych
7
Organizacja i wsparcie wycieczek ekologicznych
ścieŜek
eduka-
P
P
Gminy
BudŜet powiatu
radio, prasa, telewizja
1/rok
157
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
8
Organizacja „zielonych” miejsc pracy
P
w tys. złotych
Środki własne
Sukcesywnie
Gminy,
Podmioty
gospodarcze,
Powiatowy Urząd
Pracy
inne
BudŜet powiatu
DZIAŁANIA DO 2011 ROKU
1
Kontynuacja w/w zadań
OCHRONA ZASOBÓW WÓD POWIERZCHNIOWYCH, ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH, POPRAWA ICH JAKOŚCI I ZAPOBIEGANIE
ZANIECZYSZCZENIU LATA 2004 – 2007
1
Wspieranie inicjatyw budowy oczyszczalni
przydomowych i małych grupowych oczyszczalni ścieków na terenach nie przewidzianych do skanalizowania
P
Sukcesywnie
Gminy, organizacje
ekologiczne,
BudŜet powiatu
2
Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w obiektach podlegających Starostwu
I
Sukcesywnie
Placówki podległe
Starostwu
BudŜet powiatu WFOŚiGW
3
Opracowanie programu ograniczenia zanieczyszczeń wprowadzanych wodami opadowymi i roztopowymi
I
2007
Zarząd Dróg
Powiatowych
BudŜet powiatu
WFOŚiGW
12
4
Opracowanie i wdroŜenie systemu monitoringu emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych do odbiorników
P
2006
WIOŚ
Gminy
5
Budowa urządzeń podczyszczających wody
opadowe i roztopowe odprowadzane siecią
kanalizacyjną z dróg powiatowych do odbiorników
I
w miarę moŜliwości
do 2007
BudŜet powiatu
8
Zarząd Dróg PowiaFundusze
towych, Gminy,
BudŜet powiatu
Zarząd Dróg
pomocowe
Wojewódzkich
158
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
6
Opracowanie programu likwidacji nieczynnych ujęć wody bądź ich zabezpieczenia
(w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych)
P
2005 – 2007
WIOŚ
BudŜet powiatu
15
7
Opracowanie całościowego bilansu wodnogospodarczego powiatu
P
2006
RZGW
Gminy
BudŜet powiatu
10
8
Dofinansowanie działań kontrolnych zuŜycia wody – systemy pomiarowe – w placówkach i obiektach podległych Starostwu
P
Sukcesywnie do
końca 2007
Placówki podległe
Starostwu
BudŜet powiatu
4/rok
9
Stworzenie bazy danych i systemu wymiany
informacji z zakresu gospodarki wodnej na
obszarze powiatu
P
Sukcesywnie do
końca 2007
RZGW, Urząd
Marsz. Urząd Woj.
BudŜet powiatu
4/rok
10
Wspieranie inicjatyw budowy oczyszczalni
przydomowych i małych oczyszczalni ścieków na terenach nie przewidzianych do
skanalizowania
P
Sukcesywnie
Indywidualni mieszkańcy, Gminy,
organizacje ekologiczne,
11
Wspieranie przedsięwzięć z zakresu zmniejszania wodochłonności w działalności podmiotów gospodarczych
P
Sukcesywnie
Podmioty
gospodarcze
12
Wspieranie budowy ekologicznych stanowisk do magazynowania obornika i zbiorników na gnojowicę w gospodarstwach rolnych
P
Sukcesywnie
Gminy
Indywidualni rolnicy
inne
Gminy
środki podmiotów gospodarczych
1
Kontynuacja zadania 1
P
j.w.
BudŜet powiatu
2
P
j.w.
BudŜet powiatu
159
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
3
WdroŜenie programu ograniczenia zanieczyszczeń wprowadzanych wodami opadowymi i roztopowymi – kontynuacja od 2007
roku
I
Sukcesywnie
j.w.
BudŜet powiatu
4
Weryfikacja bilansu wodno-gospodarczego
powiatu
P
2010
RZGW
Gminy
BudŜet powiatu
Sukcesywnie
Indywidualni mieszkańcy, Gminy,
RZGW, organizacje
ekologiczne,
5
6
Kontynuacja zadania 11 i 12
I
P
Sukcesywnie
inne
Gminy,
Indywidualni rolnicy
Podmioty gospod.
OCHRONA POWIETRZA PRZED ZANIECZYSZCZENIEM PYŁEM ZAWIESZONYM I PYŁEM AZBESTU
LATA 2004 – 2007
1
Opracowanie programu promocji oszczędzania energii
P
2006
-
BudŜet powiatu
2
Wprowadzenie systemów pomiarowych zuŜycia ciepła w obiektach podległych Starostwu
I
2004 – 2007
Jednostki Starostwa
BudŜet powiatu
3
Koordynacja opracowania gminnych Planów zaopatrzenia w energię cieplną z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii
P
Sukcesywnie od
2006 roku
Gminy
BudŜet powiatu
WFOŚiGW
2/rok
160
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
inne
4
Opracowanie i wdroŜenie systemu zbierania
i gromadzenia informacji o zanieczyszczeniach powietrza w powiecie
P
2004
WIOŚ
Gminy,
BudŜet powiatu Gminy
WIOŚ
6
Podmioty
Urząd Marszałkowski
gospodarcze
5
Inwentaryzacja źródeł emisji do powietrza
w powiecie
P
2004
Gminy,
WIOŚ
BudŜet powiatu
Podmioty
4
WIOŚ
gospodarcze
6
Promocja kotłowni wykorzystujących alternatywne źródła energii (biomasa, pompy
cieplne, energia wiatrowa)
7
Modernizacja lub wymiana istniejących
kotłowni w obiektach podległych Starostwu
na kotłownie ekologiczne
8
Termomodernizacja obiektów podległych
Starostwu i budynków mieszkalnych
9
Stopniowe zmiany systemu ogrzewania
w gospodarstwach indywidualnych i budynkach jednorodzinnych – likwidacja niskiej
emisji
P
I
I
I
Sukcesywnie
Gminy,
Organizacje
pozarządowe
Sukcesywnie
Jednostki Starostwa,
Gminy
WFOŚiGW
NFOŚiGW
BudŜet powiatu
Fundusze
pomocowe
Sukcesywnie
Jednostki Starostwa,
Gminy, Właściciele
budynków
WFOŚiGW
NFOŚiGW
BudŜet powiatu
Fundusze
pomocowe
Sukcesywnie
Właściciele
budynków, Gminy
WFOŚiGW
BudŜet powiatu
NFOŚiGW
wyłącznie
Fundusze
dofinansowanie
pomocowe
2/rok
Gminy
161
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
10
Inwentaryzacja wyrobów budowlanych zawierających azbest
11
Opracowanie programu bezpiecznego usuwania wyrobów budowlanych zawierających azbest
12
WdraŜanie programu bezpiecznego usuwania wyrobów budowlanych zawierających
azbest
P
P
I
w tys. złotych
środki własne
2004 - 2005
Gminy,
Urząd Marszałkowski BudŜet powiatu
WIOŚ
2005
Gminy,
WIOŚ
Sukcesywnie
inne
Gminy,
Indywidualni
mieszkańcy
WIOŚ
1
Termomodernizacja obiektów podległych
Starostwu
I
Sukcesywnie
Jednostki Starostwa
BudŜet powiatu
2
Modernizacja kotłowni w obiektach podległych Starostwu
I
Sukcesywnie
Jednostki Starostwa
BudŜet powiatu
3
Kontynuacja zadania 3, 6, 9
P
Sukcesywnie
4
I
Sukcesywnie
BudŜet powiatu
Indywidualni
mieszkańcy
MINIMALIZACJA ILOŚCI POWSTAJĄCYCH ODPADÓW, WZROST ODZYSKU I RECYKLINGU I BEZPIECZNE
SKŁADOWANIE POZOSTAŁYCH ODPADÓW LATA 2004 - 2007
Szczegółowy harmonogram realizacji działań w zakresie gospodarki odpadami przedstawiono w PLANIE GOSPODARKI ODPADAMI DLA
POWIATU SUSKIEGO
162
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
inne
OCHRONA GLEBY I POWIERZCHNI ZIEMI
LATA 2004 – 2007
1
Opracowanie powiatowego programu rekultywacji i zalesiania gleb wyłączonych
z uŜytkowania rolniczego
P
2004/2005
Lasy Państwowe
Podmioty
zainteresowane
BudŜet powiatu
15
2
Realizacja programu rekultywacji i zalesiania gleb wyłączonych z uŜytkowania rolniczego
I
2005 - 2007
Lasy Państwowe
Podmioty
zainteresowane
BudŜet powiatu
3
Inwentaryzacja terenów zdegradowanych,
na których przekroczone zostały standardy
jakości gleby lub ziemi z wyszczególnieniem obszarów, dla których obowiązek
rekultywacji obciąŜa Starostę
2006
WIOŚ
Gminy
Podmioty
gospodarcze
P
BudŜet
Nadleśnictwa
BudŜet powiatu WFOŚiGW
16
Ekofundusz
1
2
Aktualizacja rejestru o terenach zdegradowanych jak w pkt. 3
P
P
corocznie
corocznie
BudŜet powiatu
Gminy, Powiatowa
Jednostka StraŜy
PoŜarnej, Ochotnicze BudŜet powiatu WFOŚiGW
Jedn. StraŜy
PoŜarnej, Policja
163
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
Inne
OCHRONA RÓśNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ ORAZ OCHRONA LASÓW
LATA 2004 - 2007
1
Opracowanie planów ochrony obszarów
chronionych na terenie powiatu
2
Opracowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych pomników przyrody
3
Leczenie i pielęgnacja pomników przyrody
4
Opracowanie wykazu terenów i obiektów
przyrodniczych podlegających ochronie
5
Opracowanie powiatowej „czerwonej listy”
zbiorowisk roślinnych i biotopów wymagających specjalnej troski
6
Wspieranie gmin w ustanawianiu uŜytków
ekologicznych i zespołów przyrodniczokrajobrazowych na terenach rolniczych,
gdzie występują pozostałości ekosystemów
i cennych fragmentów krajobrazu
P
P
P
2005 - 2007
Gminy,
Wojew. Konserwator BudŜet powiatu
Przyrody
2004
Gminy,
Wojew. Konserwator BudŜet powiatu WFOŚiGW
Przyrody
corocznie
Gminy,
Wojew. Konserwator BudŜet powiatu WFOŚiGW
Przyrody
Sukcesywnie
Gminy,
Przyrody, Dyrekcja
2,5
parków narodowych
P
2005
Gminy,
Przyrody
P
Sukcesywnie
P
Dyrekcja Parku
Narodowego
BudŜet powiatu
164
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
7
Współpraca z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w zakresie ochrony starodrzewia, parków podworskich i wiejskich
P
środki własne
Inne
Sukcesywnie
Gminy,
Przyrody
Sukcesywnie
Gminy,
Gminy
Organizacje
Przyrody, BPN,
2,5/rok
ekologiczne
org. ekologiczne
8
Promocja walorów przyrodniczych powiatu
9
Wspieranie inicjatyw dotyczących ochrony
środowiska na terenach cennych przyrodniczo
P
Sukcesywnie
Gminy, Podmioty
gospodarcze, BPN,
indywidualni
mieszkańcy
10
Aktualizacja powiatowego planu zwiększania lesistości
P
2005
Lasy Państwowe,
Gminy
BudŜet powiatu
WFOŚiGW
10
11
Opracowanie planu urządzeń lasów prywatnych nie będących własnością Skarbu Państwa
P
2005 - 2007
Lasy Państwowe,
Gminy
BudŜet powiatu
WFOŚiGW
10
12
Zalesianie terenów porolnych
I
Sukcesywnie
Lasy Państwowe,
Indywidualni
mieszkańcy
BudŜet powiatu Nadleśnictwo
13
Wspieranie rozwoju sieci szlaków turystycznych i przyrodniczych ścieŜek dydaktycznych
P
w tys. złotych
P
Sukcesywnie
BudŜet powiatu
Lasy Państwowe,
Gminy, org. ekolog.,
Przyrody, Dyrekcja
Parku Narodowego
165
Tabela 4-1. cd.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
inne
1
Kontynuacja zadań 6, 7, 8, 9,10 i 13
P
Sukcesywnie
jak w zadaniach 6, 7,
BudŜet powiatu
8, 9,10 i 13
OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM
LATA 2004 - 2007
1
Opracowanie map akustycznych dla obszaru
miejskiego Jordanów, Maków Podhalański
i Sucha Beskidzka wzdłuŜ drogi krajowej
nr 98
P
2005 - 2007
WIOŚ
BudŜet powiatu
WIOŚ
15 - 20
2
Identyfikacja ewentualnych obszarów zagroŜenia promieniowaniem niejonizującym
P
2005 - 2007
WIOŚ
BudŜet powiatu WIOŚ
1
Działania zapobiegawcze w przypadku
przekroczeń dopuszczalnych poziomów
dźwięku
I
Sukcesywnie
WIOŚ
2
Opracowanie mapy akustycznej powiatu
P
2008 - 2010
WIOŚ
BudŜet powiatu
WIOŚ
10/rok
OCHRONA PRZED ZAGROśENIAMI NATURALNYMI I POWAśNYMI AWARIAMI
LATA 2004 - 2007
1.
Opracowanie rodzinnego planu powodziowego
P
Sukcesywnie
Gminy, organizacje
pozarządowe
BudŜet powiatu
3
166
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
2.
Opracowanie systemu ochrony przeciwpowodziowej w zakresie zapobiegania, przygotowania, reagowania i odbudowy
P
3.
Zakup środków zabezpieczających środowisko przed skaŜeniem m.in. ubranie gazoszczelne dla PSP
I
4.
Inwentaryzacja obszarów z zagroŜeniem
osuwiskowym na terenie powiatu wraz
z wyłączeniem wytypowanych obszarów
spod zabudowy -prowadzenie obserwacji
i rejestru terenów zagroŜonych ruchami masowymi
P
w tys. złotych
środki własne
2007
2004 - 5 tys.
2005 - 5 tys.
corocznie
Gminy, Powiatowa
Jednostka StraŜy
Jedn. StraŜy
PoŜarnej, Policja
Gminy, Powiatowa
Jednostka StraŜy
BudŜet powiatu
WFOŚiGW
PoŜarnej, Ochotnicze
10
Jedn. StraŜy
PoŜarnej, Policja
Gminy,
Właściciele terenów
BudŜet powiatu
WFOŚiGW
10
5.
Prowadzenie działań informacyjno – edukacyjnych dla mieszkańców powiatu o moŜliwości zapobiegania i postępowania w razie
wystąpienia powaŜnej awarii lub klęsk Ŝywiołowych
P
Sukcesywnie
Urzędy Gmin, StraŜ
PoŜarna, StraŜ
Miejska, Policja
6.
Kontrola stanu technicznego pojazdów przeznaczonych do przewozu substancji niebezpiecznych i sposobu ich przewoŜenia
P
Sukcesywnie
Policja, StraŜ PoŜarna
167
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
Inne
1
P
corocznie
Gminy, Powiatowa
Jednostka StraŜy
Jedn. StraŜy
PoŜarnej, Policja
2
SYSTEMOWE MONITOROWANIE STANU ŚRODOWISKA
LATA 2004 – 2007
1
Opracowanie systemu kontroli i monitorowania środowiska
2
Opracowanie systemu wymiany i dostępu
do informacji o środowisku
P, I
P/1 etat
2004 – 2005
sukcesywnie
WIOŚ,
BudŜet powiatu
5/rok
WIOŚ, Urząd Marszłkowski, RZGW, WIS, BudŜet powiatu
Woj. Konserw. Przyrody,
5/rok
Lasy Państwowe
1
2
Doskonalenie systemu wymiany i dostępu do informacji o środowisku
P
I
do 2011
corocznie
WIOŚ
urzędy j.w.
BudŜet powiatu
5/rok
WIOŚ, Urząd Marszłkowski, RZGW, WIS,
BudŜet powiatu
Woj. Konserw. Przyrody,
Lasy Państwowe
168
Tabela 4-1 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Współpraca
Inwestycyjne - I
w tys. złotych
środki własne
Inne
ZADANIA OGÓLNE
LATA 2004 – 2007
1
Weryfikacja, ocena, sporządzenie raportu z realizacji zadań powiatowego programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami
P
po upływie 2 lat od
przyjęcia
koniec 2005 roku
Gminy
BudŜet powiatu
2
Aktualizacja powiatowego programu
ochrony środowiska i planu gospodarki
odpadami
P
nie rzadziej niŜ
4 lata od przyjęcia
koniec 2007 roku
Gminy
BudŜet powiatu
45
WFOŚiGW
169
4.9. Zadania własne powiatu, harmonogram i koszty realizacji
programu
Do zadań własnych powiatu naleŜy zaliczyć te przedsięwzięcia, które będą finansowane
w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji powiatu.
Zadania powiatu w zakresie ochrony środowiska w głównej mierze skupiają się na:
•
opracowaniu planów programów wspierających działania związane z realizacją
zasady ustrojowej tj. ekorozwoju,
•
wydawanie opinii, zezwoleń, orzeczeń, zobowiązań, zaleceń wynikających
z kompetencji starosty w zakresie ustaw: Prawa wodnego, Prawa ochrony
środowiska, o lasach, o ochronie przyrody, Prawa geologicznego i górniczego,
o ochronie roślin uprawnych, o odpadach, o ochronie zwierząt, o przeznaczeniu
gruntów rolnych do zalesiania, o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt rzeźnych
i mięsa oraz o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej,
•
udostępnianiu społeczeństwu dostępnych wykazów danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie,
•
prowadzeniu rejestru m.in. pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych,
uŜytków ekologicznych oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych,
•
kontroli przestrzegania przepisów o ochronie przyrody,
•
koordynowaniu wspólnych przedsięwzięć z gminami, ułatwiających rozwiązywanie
problemów,
•
organizowaniu kampanii promocyjno-edukacyjnych.
RównieŜ do zadań powiatu naleŜą działania w zakresie ochrony środowiska
i zdrowia ludzi w utrzymywanych obiektach i urządzeniach uŜyteczności publicznej oraz
w obiektach administrowanych przez powiat.
PoniŜej zestawiono zadania własne powiatu wraz z harmonogramem i szacunkowymi kosztami jego realizacji. Zadania pogrupowano zgodnie z przyjętym
Programem zadaniowym – Planem operacyjnym.
NaleŜy nadmienić, Ŝe określenie kosztów realizacji zadań własnych na etapie
opracowania projektu programu jest trudne, a czasami wręcz niemoŜliwe.
NaleŜy przyjąć, Ŝe aktualizacja Programu w wyniku jego raportowania co
2 lata i faktyczna aktualizacja co 4 lata na bieŜąco będzie analizować koszty wdraŜania
i moŜliwości Finansowania Programu.
170
4.10.Zadania koordynowane
Zgodnie z „Wytycznymi sporządzania programów...” pod zadaniami koordynowanymi
naleŜy rozumieć pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym
wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz
ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla
wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych
bezpośrednio organom wojewódzkim lub centralnym.
Zadania koordynowane są uzaleŜnione od pomocy finansowej zewnętrznej i mogą
napotkać trudności realizacyjne.
W tabelach 4-2 i 4-3 przedstawiono zadania koordynowane w nawiązaniu do
Wojewódzkiego programu ochrony środowiska.
Zadania koordynowane wydzielono jako zadania koordynowane o charakterze
organizacyjno-prawnym (tabela 4-2) i o charakterze inwestycyjnym (tabela 4-3).
171
Tabela 4-2
ZADANIA KOORDYNOWANE O CHARAKTERZE ORGANIZACYJNO-PRAWNYM
NA LATA 2004 – 2007
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Źródła
finansowania
OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH I RACJONALNE ICH UśYTKOWANIE ORAZ OCHRONA GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI
1
Wapnowanie gleb kwaśnych
Sukcesywnie
Gminy
2
Propagowanie badań gleby i wynikające z nich
optymalne stosowanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin
Sukcesywnie
Gminy
3
Wspieranie działań zmniejszających zuŜycie wody
w działalności gospodarczej
Sukcesywnie
Rolnicy, Gminy
OSCHR, ODR
Rolnicy, Gminy
OSCHR, ODR
Środki własne
rolników, Gminy
Środki własne
rolników, Gminy
Wojewoda
BudŜet państwa
Urząd Marszałkowski Starostwo, Gminy Środki własne
Podmioty gosp. podmiotów gosp.
1
2
Intensyfikacja prac związanych z opracowywaniem
i aktualizacją planów urządzeniowych dla lasów niepaństwowych oraz doskonalenie nadzoru nad realizacją tych planów
Realizacja programu zwiększanie lesistości kraju
Sukcesywnie
Sukcesywnie
Starostwo
MR i RW, MŚ
Wojewoda
Lasy Państwowe BudŜet państwa
Właściciele lasów
Starostwo
BudŜet państwa
AR i MR
Fundusze celowe
Lasy Państwowe
172
Tabela 4-2 c.d.
Lp.
3
Zadanie
Inicjatywy w zakresie agroturystyki i wspieranie
rolnictwa ekologicznego
Termin realizacji
Sukcesywnie
Jednostka
odpowiedzialna
Babiogórski
Park Narodowy
Podmioty
uczestniczące
Właściciele
gospodarstw,
ODR, Starostwo
Źródła
finansowania
BudŜet państwa
Środki własne
rolników
Program rolnośrodowiskowy UE
KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI I EDUKACJA SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE ŚRODOWISKA
1
Powiatowe warsztaty robocze dla młodzieŜy szkolnej nt. właściwej gospodarki odpadami, oszczędzania energii
2005
Starostwo
Szkoły
Ośrodki
i centra EE
Fundusze
ekologiczne
40 tys. zł
2
Wspieranie programów edukacji ekologicznej realizowanych przez organizacje pozarządowe
Sukcesywnie
Urząd Wojewódzki
Starostwo
Organizacje
ekologiczne
Szkoły
Fundusze
ekologiczne
3
Szkolenia rolników w zakresie rolnictwa ekologicznego, agroturystyki, wdraŜanie KDPR dla programu rolno-środowiskowego
corocznie
Starostwa
Gminy
Sołectwa
AR i MR
Fundusze
ekologiczne
60 tys/rok/powiat
i gminy
173
Tabela 4-3
ZADANIA KOORDYNOWANE O CHARAKTERZE INWESTYCYJNYM
NA LATA 2004 – 2007
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Źródła
finansowania
OCHRONA ZASOBÓW WÓD POWIERZCHNIOWYCH, POPRAWA ICH JAKOŚCI I ZAPOBIEGANIE ZANIECZYSZCZENIU
1
2
WyposaŜanie gospodarstw wiejskich w zabudowie
nie przewidzianej systemem sieci kanalizacyjnej
w przydomowe oczyszczalnie ścieków lub systemy
asenizacyjne
Realizacja inwestycji w zakresie prawidłowego
magazynowania obornika i gnojowicy
Ciągle
Właściciele
gospodarstw
Podmioty
gospodarcze
Starostwo
Gminy
Środki własne
rolników,
podmiotów
gospodarczych
Fundusze
pomocowe
Ciągle
Właściciele
gospodarstw
Podmioty
gospodarcze
AR i MR
WIOŚ
Starostwo
Gminy
Środki własne
rolników,
podmiotów
gospodarczych
Fundusze
pomocowe
OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH I RACJONALNE ICH UśYTKOWANIE ORAZ OCHRONA GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI
1
Likwidacja „dzikich” składowisk odpadów
2
Współfinansowanie zadań z zakresu stosowania
środków ochrony roślin, w tym badanie
opryskiwaczy
2006
Właściciele
UŜytkownicy terenu
Starostwo
Gminy
Środki właścicieli
Fundusze
pomocowe
Sukcesywnie
Właściciele
upraw
Starostwo
Gminy
Wojewódzki
Inspektorat
Ochrony Roślin
174
Tabela 4-3 c.d.
Lp.
Zadanie
Termin realizacji
Jednostka
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Źródła
finansowania
1
Porządkowanie systemów melioracyjnych
Sukcesywnie
Wojewódzki Zarząd
Melioracji i UW
Starostwo
Gminy
Starostwo
Gminy
Lasy Państwowe
Właściciele
gruntów
2
Zalesianie gruntów porolnych i gleb zdegradowanych
Sukcesywnie
MR i RW, MŚ
3
Wzbogacanie składu gatunku sztucznych odnowień
leśnych przy uwzględnieniu dostosowania do naturalnej mozaikowatości siedlisk
Sukcesywnie
MŚ
BudŜet państwa
Fundusze
pomocowe
BudŜet państwa
Środki Lasów
Państwowych
Fundusze ekolog.
Środki właścicieli
gruntów
Środki budŜetowe
Lasy Państwowe
Środki Lasów
Starostwo
Państwowych
OCHRONA POWIETRZA I OCHRONA PRZED HAŁASEM
1
Promowanie komunikacji zbiorowej, wykorzystania
szerszego dróg wodnych i kolejowych w transporcie
pasaŜerskim i towarowym
Sukcesywnie
Wojewoda
Gmina
Starostwo
BudŜet państwa
2
Budowa ścieŜek rowerowych
Sukcesywnie
Urzędy Miast
Starostwo
Środki własne
Fundusze
ekologiczne
Sukcesywnie
Właściciele
budynków
Starostwo
Gminy
Środki własne
właścicieli
BudŜet państwa
Fundusze celowe
3
Termomodernizacja budynków
175
Tabela 4-3 c.d.
Lp.
4
5
Zadanie
Modernizacja i wymiana istniejących kotłowni na
kotłownie ekologiczne
Realizacja inwestycji z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii
Termin realizacji
Sukcesywnie
Sukcesywnie
Jednostka
odpowiedzialna
Właściciele
budynków
Podmioty gospod.
Starostwo
Gminy
Podmioty
uczestniczące
Źródła
finansowania
Starostwo
Gminy
Środki własne
podmiotów i osób
fizycznych
Fundusze celowe,
pomocowe
Środki własne
Indywidualni
podmiotów i osób
rolnicy
fizycznych
Podmioty gospod. Fundusze
pomocowe
KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI I EDUKACJA SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE ŚRODOWISKA
1
Budowa ścieŜek edukacyjnych, szlaków turystycznych, odnowień itp.
Sukcesywnie
Wojewoda
Lasy Państwowe
Babiogórski
Park Narodowy
Starostwo
Gminy
BudŜet państwa
Środki własne LP
i Babiogórskiego
Parku Narod.
Fundusze
pomocowe
176
4.11. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony
środowiska
Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 17 i 18 stanowi, Ŝe w celu realizacji polityki
ekologicznej państwa samorządy sporządzają wojewódzkie, powiatowe i gminne programy
ochrony środowiska, które następnie są przyjmowane do realizacji w drodze uchwały sejmiku
województwa albo rady powiatu lub gminy. Programy te, podobnie jak politykę ekologiczną
państwa, sporządza się na 4 lata, z tym, Ŝe przewidziane w niej działania obejmują
w perspektywie kolejne 4 lata. Programy powinny określać cele ekologiczne, priorytety,
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów.
Zasady ogólne
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska naleŜy uwzględniać
ustalenia zawarte w dokumentach:
Programie wykonawczym do II polityki ekologicznej państwa,
Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007 – 2010,
Programie ochrony środowiska województwa małopolskiego,
Programie ochrony środowiska powiatu suskiego.
Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach, a konkretniej – zawarte w nich
tabele przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, powinny być wykorzystywane
przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób:
• jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań (np. do sporządzania na szczeblu
gminnym konkretnego wykazu planowanych do budowy lub modernizacji oczyszczalni
ścieków, składowisk odpadów, systemu segregacji odpadów itd.),
• jako analog do sformułowania lokalnych celów, planowanych do uzyskania,
• jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu lokalnym, jeśli zadanie
ujęte w wymienionych wyŜej dokumentach jest sformułowane ogólnie bądź dotyczy
wyŜszego szczebla.
Struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury
„Polityki ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007 – 2010”, a więc powinna zawierać co najmniej następujące dane:
• racjonalne uŜytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszenie materiałochłonności,
energochłonności i wodochłonności gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja
lasów),
• poprawa jakości środowiska (ochrona wód, ochrona powietrza, gospodarowanie
odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne, nadzwyczajne zagroŜenia środowiska, ochrona
przyrody i bioróŜnorodności),
• narzędzia i instrumenty realizacji programu (ramy prawa – takŜe w zakresie prawa
lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne, powiązania
formalne i merytoryczne z analogicznymi programami niŜszego i wyŜszego szczebla
administracyjnego, mechanizmy finansowania ochrony środowiska),
• nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i źródła finansowania),
• kontrola realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu, procedury
weryfikacji programu).
177
Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji
niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja
odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być w
programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.
Zgodnie z „Wytycznymi do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu
lokalnym i regionalnym” (MŚ Warszawa 2002) programy gminne powinny się składać
z dwóch części:
•
zadań własnych (pod zadaniami własnymi naleŜy rozumieć te przedsięwzięcia, które będą
finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy);
•
zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi naleŜy rozumieć pozostałe
zadania, związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego).
Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji
niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja
odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być w programie z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.
Jest rzeczą niezbędną, aby do prac nad gminnym programem ochrony środowiska były
włączone wszystkie właściwe ze względu na zasięg swojej działalności instytucje, związane
z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym oraz przedsiębiorstwa oddziaływujące na środowisko jak równieŜ przedstawiciele społeczeństwa. W tym ostatnim
przypadku rozumie się, Ŝe są to organy samorządu terytorialnego, samorządu gospodarczego
(jeśli istnieją na terenie gminy) i ekologiczne organizacje pozarządowe obejmujące zakresem
swej działalności daną gminę.
•
•
•
•
•
Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z:
lokalnym, miejscowym planem (planami) zagospodarowania przestrzennego;
lokalnymi planami rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa, transportu,
zaopatrzenia w energię itp.;
gminnym planem gospodarowania odpadami sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach;
obejmującym teren gminy programem ochrony powietrza, programem ochrony
środowiska przed hałasem i programem ochrony wód, jeśli takie programy (dla obszarów
obejmujących teren danej gminy) zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska (zgodnie z tą ustawą
naprawcze programy ochrony powietrza opracowuje się dla obszarów, gdzie zostaną
stwierdzone przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, natomiast
programy ochrony wód – dla wchodzących w skład dorzeczy obszarów, na których nie są
osiągnięte wymagane poziomy jakości wód);
programami ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Limity krajowe ujęte w „II Polityce ekologicznej państwa”
W „II Polityce ekologicznej państwa”, przyjętej przez Radę Ministrów w czerwcu 2000
r. a następnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalone zostały
następujące waŜniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych i poprawą stanu środowiska:
• zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKP i wartość sprzedaną w przemyśle),
•
•
•
•
•
•
•
178
ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki sposób,
aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
ograniczenie zuŜycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r.
równieŜ w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.,
odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast
i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – równieŜ o 30 %,
ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 50 %, tlenków azotu
o 31%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu w 1990 r.,
Wszystkie wymienione limity dotyczą celów do osiągnięcia najpóźniej do 2010 r.
Limity powyŜsze nie były korygowane przy sporządzaniu „Polityki ekologicznej państwa na
lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010”.
4.11.1. Szczegółowe wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska
Cele ekorozwoju gminy
PoniŜej przedstawiono, w jaki sposób elementy ekorozwoju gminy mogą znaleźć swoje
odzwierciedlenie przy sformułowaniu jej polityki społeczno-gospodarczej.
ELEMENT
EKOROZWOJOWY
CELE POLITYKI EKOROZWOJOWEJ
• jakość środowiska
Poprawa, a przynajmniej niepogarszanie:
- jakości powietrza,
- jakości wód,
- stanu powierzchni ziemi i gleb,
- gospodarki odpadami,
- poziomu natęŜenia hałasu,
- poziomu promieniowania niejonizującego,
- bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego.
• konserwatorska ochrona
przyrody
Zachowanie wartości przyrodniczych w ramach:
- przestrzennych form przyrody,
- gatunkowej ochrony roślin i zwierząt,
- ochrony indywidualnej.
• racjonalna gospodarka
zasobami
Racjonalna gospodarka:
- energią,
- wodą,
179
- przestrzenią,
- surowcami.
• proekologiczne kierunki
rozwojowe
Promowanie i rozwijanie funkcji zgodnych z predyspozycjami środowiska.
Promowanie i rozwijanie form działalności najmniej
oddziaływujących ujemnie na środowisko.
Kształtowanie regionalnej struktury funkcjonalnoprzestrzennej w nawiązaniu do systemów ekologicznych.
• stan zdrowia
społeczeństwa
Poprawa, a przynajmniej niepogarszanie stanu zdrowia
społeczeństwa przez:
- działalność profilaktyczną,
- działalność leczniczą.
Główne elementy mogące tworzyć wizję gminnego programu ochrony
środowiska
•
POśĄDANY STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO – jakie w przyszłości cechy ma posiadać
środowisko przyrodnicze gminy, jakie obiekty i obszary trzeba chronić, jakie zasoby
zachować?
•
ZAKŁADANE CECHY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ – jaki będzie efekt obecnych tendencji
demograficznych, ile i jakich w przyszłości będzie potrzeba zasobów, aby zaspokoić
potrzeby przyszłej liczby mieszkańców?
•
POśĄDANE SKŁADNIKI JAKOŚCI śYCIA – czy obecny stan zdrowia mieszkańców się
poprawi, jakie wartości będą w przyszłości istotne dla mieszkańców?
•
POśĄDANE EFEKTY ROZWOJU GOSPODARCZEGO – jakie formy gospodarowania powinny
być preferowane w gminie, co w przyszłości ma dominować w gminie, jaka będzie
pozycja rolnictwa, czy celowy jest wielofunkcyjny rozwój gminy?
•
ZAKŁADANE MIERNIKI WYPOSAśENIA TECHNICZNEGO – jak poprawa infrastruktury
podniesie jakość Ŝycia mieszkańców, jakie elementy infrastruktury będą chronić zasoby
przyrodnicze, a jakie im zagraŜać?
•
WYSOKI POZIOM ŁADU PRZESTRZENNEGO – jaka w przyszłości ma być struktura
uŜytkowania terenów gminy, jak poprawi się jej krajobraz i architektura?
•
POSTĘPY W ZARZĄDZANIU – czy naleŜy zmienić strukturę zarządzania gminą, jak ją lepiej
przygotować dla pełnej obsługi mieszkańców?
•
ZMNIEJSZENIE
pracy?
BEZROBOCIA
– czy jest moŜliwe wprowadzenie np. „zielonych” miejsc
180
Proponowane zalecenia przy wyborze strategii
ochrony środowiska w gminie
Przy wyborze strategii ochrony środowiska w gminnych programach ochrony środowiska, w tym celów i kierunków działań proponuje się uwzględnić następujące zalecenia:
•
realizacja potrzeb społeczności lokalnej powinna odbywać się bez niszczenia
funkcjonujących ekosystemów lub naruszania równowagi ekologicznej;
•
korzystanie z walorów przyrodniczych powinno zapewnić ich utrzymanie w nienaruszonym stanie lub nawet ich odtwarzanie;
•
przetwarzanie wszelkich zasobów w odpady i zanieczyszczenia powinno odbywać się
w zamkniętym i odtwarzalnym układzie;
•
gmina powinna dąŜyć do stworzenia takiego potencjału własnych zasobów (ludzkich,
finansowych, infrastrukturalnych itd.), który umoŜliwi jej samowystarczalność i rozwój
o własnych siłach.
Gmina przyjmując określoną strategię ochrony środowiska oraz tworząc program, jako
główne zadania strategiczne moŜe zaproponować np. następujące główne zagadnienia:
• wzmocnienie struktury ekologicznej np. przez zwiększenie powierzchni chronionych,
• ograniczenie emisji, zmniejszenie wodo-, materiało- i energochłonności oraz zajętości
terenu,
• zarządzanie środowiskiem,
• edukacja ekologiczna i rozwijanie aktywności obywatelskiej.
Gminny program ochrony środowiska – cele i zadania
Główną misją programów ochrony środowiska jest potrzeba poprawy jakości Ŝycia
człowieka.
Program ochrony środowiska jest pisemną deklaracją celów i zadań w odniesieniu do
uŜytkowania, ochrony i kształtowania środowiska. Program powinien wynikać z przyjętej
wizji i strategii rozwoju gminy i wskazywać sposób rozwiązania bieŜących problemów
ekorozwojowych, a szczególnie:
•
•
•
•
•
•
•
określać cele bezpośredniej i pośredniej ochrony środowiska w kontekście wszystkich
oddziaływań powodowanych przez gminę oraz zasady podejmowania działań zapobiegawczych,
deklarować spełnienie obowiązujących wymogów prawnych w zakresie uŜytkowania,
ochrony i kształtowania środowiska,
deklarować wdraŜanie ciągłych usprawnień w systemie zarządzania gminą skierowanych
na redukcję negatywnego oddziaływania na środowisko,
sprzyjać, a nawet promować wdraŜanie najlepszej osiągalnej technologii,
wskazywać priorytety i narzędzia zarządzania,
powinna być dostępna i zrozumiała dla całej lokalnej społeczności,
musi być zatwierdzona przez radę gminy.
Cele i zadania określone w Programie powinny wyraŜać zaangaŜowanie gminy na
rzecz:
• zmniejszenia zuŜycia energii, wody i surowców,
• usprawnienia gospodarki odpadami,
•
•
•
•
•
•
•
181
usprawnienia systemu komunikacji i transportu,
ograniczenia zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby oraz emisji hałasu,
ekologizacji budownictwa,
usprawnienia systemu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i poprawy jakości produktów
spoŜywczych,
zapewnienia naleŜytej ochrony przyrody,
organizacji gminnych systemów informacji i edukacji ekologicznej,
prowadzenie racjonalnej gospodarki przestrzennej.
Gminy mają obowiązek opracowania programu ochrony środowiska, ale nie
oznacza to wcale, Ŝe muszą mieć opracowane wszystkie dokumenty, które na ten program się
składają. Istnieją trudności w wyborze odpowiednich dokumentów, tak aby tworzyły one
dobry i spójny program ochrony środowiska.
Gminny program ochrony środowiska – diagnoza stanu środowiska
– raport o stanie ekorozwoju gminy
Podjęcie prac programowych wymaga dobrego rozeznania informacji o zasobach:
- naturalnych,
- kulturowych,
- ludzkich
oraz o istniejącym stanie ekorozwoju gminy.
Ilość i jakość informacji o zasobach lokalnych decyduje o wielu kwestiach związanych z opracowaniem programu ochrony środowiska, w tym m.in. o:
• zakresie prac diagnostycznych niezbędnych dla uruchomienia procesu programowania,
• pracochłonności programowania,
• poprawności formułowania i określania obszarów problemowych, priorytetów ekologicznych na tle zadań gminy.
Na poziomie gminy duŜe znaczenie ma informacja o zasobach przyrodniczych
gminy. Bardzo wiele danych o zasobach zawiera Miejscowy plan ogólny zagospodarowania
przestrzennego, ale najbardziej uporządkowaną informację zawiera inwentaryzacja przyrodnicza gminy. Dokument ten obejmuje głównie:
• wielkoprzestrzenne systemy obszarów chronionych,
• rezerwaty chronione roślin i zwierząt,
• walory turystyczno – krajobrazowe terenu,
• zagroŜenia środowiska
i pozwala zespołowi opracowującemu gminny Program ochrony środowiska:
• dostarczyć uporządkowanej informacji o przyrodzie gminy,
• ocenić stan przyrody i wskazać na cenne przyrodnicze obszary i obiekty,
• przyjąć stan wyjściowy do monitoringu zmian w przyrodzie,
• ukazać gminę jako spójną przestrzeń przyrodniczą i krajobrazową,
• rozszerzyć przesłanki o stanie zagospodarowania przestrzeni.
182
Raport o stanie ekorozwoju gminy winien być podstawowym dokumentem w opracowaniu, a następnie w realizacji i wdraŜaniu gminnego programu ochrony środowiska.
Raport jako dokument diagnostyczny dotyczy głównie:
• środowiska przyrodniczego i kulturowego,
• infrastruktury technicznej,
• gospodarki,
• społeczeństwa,
• zarządzania.
Z punktu widzenia techniki opracowywania programów (wojewódzki, powiatowy,
gminny) powinny być większe róŜnice czasowe pomiędzy kolejnymi programami, w tym
przypadku uchwaleniem i przyjęciem do realizacji powiatowego programu ochrony
środowiska, a uchwaleniem i przyjęciem do realizacji gminnego programu ochrony
środowiska.
Analiza zakresu i treści poszczególnych dokumentów, tzn. dokumentów
obligatoryjnych, które gminy mają obowiązek sporządzać (regulowany odpowiednimi
ustawami) oraz dokumentów fakultatywnych – w zaleŜności od lokalnych warunków –
będących w posiadaniu gminy oraz wzajemnych relacji między nimi pozwala stwierdzić, Ŝe:
• celem spełnienia obowiązku posiadania gminnego programu ochrony środowiska, gmina
powinna mieć opracowane, wzajemnie powiązane ze sobą dokumenty, które na ten
program się składają; ale istotne jest pytanie: które z dokumentów gmina powinna
wybrać, aby mieć dobry program, spójny program ochrony środowiska?, z których i w
jakiej sytuacji moŜna zrezygnować, aby zaoszczędzić wysiłku, czasu i środków, potrzebnych do ich opracowania?
•
•
•
•
Biorąc pod uwagę:
krótki okres opracowywania gminnych programów ochrony środowiska,
róŜny stopień zakresu i dokładności dokumentów diagnostycznych lub ich brak,
pracochłonność opracowania inwentaryzacji przyrodniczej gminy,
koszty opracowania dokumentów diagnostycznych,
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA – DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA W GMINIE –
proponuje się realizować wariantowo:
• na etapie poprzedzającym lub równoległym rozpoczęcie opracowania gminnych programów ochrony środowiska,
• lub na etapie opracowania gminnych programów ochrony środowiska,
• lub na etapie wdraŜania, realizacji i aktualizacji gminnych programów ochrony środowiska.
Podczas ustalania zakresu informacji niezbędnych do opracowania finalnego raportu
o stanie gminy powinny zostać przyjęte następujące załoŜenia:
• ilość i zakres zbieranych informacji powinny być zdeterminowane potrzebami
wynikającymi z przyjętego zakresu dokumentu końcowego (efektu programowania), a nie
tendencją do przeprowadzenia moŜliwie kompletnej inwentaryzacji wszystkich
istniejących problemów;
• proces zbierania informacji powinien w moŜliwie maksymalnym stopniu opierać się na
juŜ istniejących danych pochodzących z Banku Danych Lokalnych (BDL) Głównego
Urzędu Statystycznego, urzędu statystycznego województwa, urzędu gminy i starostwa,
urzędu marszałkowskiego i urzędu wojewódzkiego, organów administracji zespolonej
i niezespolonej z samorządem terytorialnym i innych;
•
183
celem zapewnienia porównywalności i jednolitej metodyki programu zakres analizy
powinien obejmować pewien minimalny zakres informacji; zakres ten najlepiej określa
BDL; zbiór 62 danych, od 1994 roku dla kaŜdej gminy w Polsce jest dostępny bezpłatnie
w Internecie (http://www.stat.gov.pl); kompletny zbiór około 1200 danych dla kaŜdego
roku jest dostępny na zasadach komercyjnych.
Ocena stanu ekorozwoju i ochrony środowiska wymaga zastosowania odpowiednich
systemów wskaźników ekorozwoju, określających stopień realizacji cech, celów i zasad
ekorozwoju w gminie. Wskaźniki te powinny być następnie wykorzystane w procesie
opracowania, wdraŜania, realizacji i monitoringu gminnego programu ochrony środowiska.
Gminny program ochrony środowiska – określenie priorytetów
ekologicznych na tle zadań gminy, wynikające z Programu ochrony
środowiska dla powiatu suskiego
na lata 2004 – 2007
Jedną z najwaŜniejszych pozycji w realizacji Programu ochrony środowiska na lata
2004 – 2007 dla powiatu suskiego są priorytetowe działania, które powinny zostać ujęte
w gminnych programach ochrony środowiska powiatu suskiego.
Oprócz priorytetowych działań zawartych w powiatowym programie ochrony
środowiska, kryteriami wyboru listy przedsięwzięć w harmonogramie rzeczowo-finansowym
gminnych programów ochrony środowiska w latach 2004 -–2007 winny być równieŜ
następujące kryteria:
• zadania obligatoryjne gminy – objęte obowiązkiem ustawowym; przykładowo moŜna
wymienić: opracowanie ekofizjograficzne – jeśli gmina nie posiada (Prawo ochrony
środowiska Dz.U. 62/2001, poz. 627, art. 72 ust. 5), plan rozwoju i modernizacji urządzeń
wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U. 72/2001, poz. 747, art. 21, ust. 4),
plan zaopatrzenia w energię cieplną (Prawo energetyczne Dz.U. 54/1997, poz. 348, art.
20, ust. 4);
• zadania fakultatywne – w zaleŜności od lokalnych warunków gminy, przykładowo
moŜna wymienić: program rolnośrodowiskowy, gminny system informacji o terenie GIS;
• zadania zawarte w „Polityce ekologicznej państwa”;
• zadania przewidziane w „Programie zrównowaŜonego rozwoju ochrony środowiska
województwa małopolskiego” przewidziane dla gmin;
• zadania uwzględnione w „Strategii rozwoju powiatu suskiego”;
• zadania przyjęte w „Programie rozwoju przedsiębiorczości w powiecie suskim”;
• zadania uwzględnione w „Strategii rozwoju gmin”;
• zadania uwzględnione w „Wieloletnich planach inwestycyjnych gmin”;
• zadania ujęte w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin”;
• zadania zgłoszone przez podmioty gospodarcze;
• zadania zgłoszone przez samorządowe jednostki organizacyjne podlegające gminie;
• zadania zgłoszone przez organizacje pozarządowe.
184
Przy opracowywaniu harmonogramu zadaniowego moŜna przyjąć zadania do realizacji
związane z następującymi terminowymi kategoriami:
• krótkoterminowymi – okres od 1 do 4 lat. Będą to zadania lub etapy zadań, dla których
gmina posiada wszystkie dane potrzebne do określenia źródeł finansowania i określenia
dokładnych terminów rozpoczęcia i zakończenia prac;
• średniookresowymi – okres od 5 do 8 lat. Będą to zadania lub etapy, dla których gmina
posiada przygotowaną dokumentację lub jest ona opracowywana i dla których nie moŜna
w pełni określić źródeł finansowania, a takŜe dokładnie wyznaczyć terminów
realizacyjnych;
• długookresowymi – okresy dłuŜsze niŜ 8 lat. Będą to zadania lub etapy, dla których
gmina nie posiada kompletnej dokumentacji lub jeszcze nie przystąpiła do jej
opracowania, a takŜe zadania wymagające zgromadzenia tak duŜych środków
finansowych i kompleksowego przygotowania, Ŝe na obecnym etapie gmina nie jest w
stanie ich zbilansować.
Przykładowy harmonogram prac nad gminnym programem ochrony
środowiska
1. Prace przygotowawcze i inwentaryzacja materiałów, dokumentów, danych będących
w posiadaniu gminy, a będących podstawą oceny stanu środowiska w gminie.
2. Wybór, powołanie zespołu, podmiotu, wykonawcy do sporządzenia „Programu ochrony
środowiska wraz z projektem planu gospodarki odpadami” i określenie zakresu i terminu
jego realizacji.
3. Przygotowanie załoŜeń programowych i organizacyjnych „Gminnego programu ochrony
środowiska”, jeśli gmina nie posiada planu gospodarki odpadami, a tak jest w przypadku
wszystkich gmin powiatu suskiego. Gminny program ochrony środowiska winien być
realizowany łącznie z gminnym projektem planu gospodarki odpadami (jako wydzielone
opracowanie, stanowiące jego załącznik).
4. Przyjęcie załoŜeń programowych i organizacyjnych „Programu...” i „Projektu planu...”
przez Zarząd Gminy.
5. Zebranie danych, przeprowadzenie diagnozy stanu środowiska gminy na podstawie
dostępnych źródeł i dokumentów.
6. Określenie strategii ochrony środowiska w gminie i projektów działań na rzecz ekorozwoju gminy.
7. Konsultacje z sołtysami, organizacjami, przedstawicielami zakładów i innymi jednostkami organizacyjnymi w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy.
8. Opracowanie „Gminnego programu ochrony środowiska i projektu gminnego planu
gospodarki odpadami”.
9. Opiniowanie przez zarząd powiatu suskiego „Gminnego programu ochrony środowiska
i projektu gminnego planu gospodarki odpadami” oraz opiniowanie przez zarząd
województwa małopolskiego projektu gminnego planu gospodarki odpadami.
10. Akceptacja „Gminnego programu ochrony środowiska i projektu gminnego planu gospodarki odpadami” przez jednostki organizacyjne gminy.
11. Uchwalenie „Gminnego programu ochrony środowiska i projektu gminnego planu gospodarki odpadami”.
185
Przykładowa struktura gminnego programu ochrony środowiska
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE DO ROKU 2011
1.
2.
3.
WPROWADZENIE
OGÓLNE DANE O GMINIE
ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO GMINY, DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA
ZAGROśENIA ŚRODOWISKA
STAN INFRASTRUKTURY OCHRONY ŚRODOWISKA
CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO I POWIATU SUSKIEGO
CELE I PRIORYTETOWE DZIAŁANIA EKOLOGICZNE W GMINIE POWIATU
SUSKIEGO
PROGRAM ZADANIOWY (tym m.in.):
4.
5.
6.
7.
8.
- wybór i opis strategii rozwoju,
- program zadaniowy,
- opis moŜliwości wykonawczych,
- harmonogram działań,
- metody kontroli
8.1. Zadania własne
8.2. Zadania koordynowane
9.
10.
11.
12.
13.
14.
ANALIZA FINANSOWA – KONDYCJA FINANSOWA GMINY
UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE PROGRAMU
ZARZĄDZANIE, WDRAśANIE I MONITORING PROGRAMU
PROMOCJA PROGRAMU I EDUKACJA SPOŁECZEŃSTWA
SYNTEZA GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
Przykładowa ogólna struktura projektu planu gospodarki odpadami dla
gminy ... na lata 2004 – 2007 z perspektywą na lata 2008 – 2011
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI W GMINIE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
WSTĘP
ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI
PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI
ZAŁOśONE CELE I PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI
ZADANIA STRATEGICZNE OBEJMUJĄCE OKRES 8 LAT
HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ OBEJMUJĄCY OKRES 4 LAT
WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO
ORAZ SPOSÓB ICH UWZGLĘDNIENIA W PLANIE
8. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAśANIA PLANU
9. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
10. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
Szczegółowy zakres, sposób oraz formę sporządzania gminnego planu gospodarki
odpadami określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, rozdz. 3 (Dz.U. Nr 62, poz.
628, z późn. zmianami) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r.
w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. Nr 66, poz. 620).
186
5. Ocena źródeł finansowania programu w okresie 2004 –
2007 roku
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Do realizacji zadań Programu Ochrony Środowiska konieczne są środki i instrumenty
finansowe. NaleŜą do nich w szczególności:
opłaty za korzystanie ze środowiska (wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza, za
pobór wód, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, składowanie odpadów, wycięcie
drzew i krzewów) realizowane zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”,
opłaty podwyŜszone płacone są wówczas, kiedy podmioty funkcjonują bez stosownych
pozwoleń ekologicznych,
administracyjne kary pienięŜne wymierzane za niedopełnienie standardów określonych
decyzjami administracyjnymi,
quasi odszkodowania administracyjne,
opłaty koncesyjne za eksploatację kopalin,
grzywny,
poŜyczki i dotacje z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
dotacje i poŜyczki z Ekofunduszu,
kredyty z banków, w tym Banku Ochrony Środowiska S.A.,
fundusze pomocowe Unii Europejskiej,
budŜety samorządów,
budŜet Państwa,
środki mieszkańców i przedsiębiorców.
Opłaty za korzystanie ze środowiska i kary pienięŜne z tytułu niewłaściwego
korzystania ze środowiska są głównymi dochodami: Narodowego, Wojewódzkiego,
Powiatowego i gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Polityka
ekologiczna państwa jest wiąŜąca przy uchwalaniu przez Radę Nadzorczą Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jego strategii działania i planu
działalności oraz przy zatwierdzaniu przez Radę list priorytetowych programów Narodowego
Funduszu (art. 414 ust. 2 Prawa ochrony środowiska). Analogicznie Rada Nadzorcza
WFOŚiGW w oparciu o Politykę ekologiczną państwa i wojewódzki program ochrony
środowiska uchwala plan działalności Wojewódzkiego Funduszu. Takie same relacje naleŜy
odnieść do Powiatowego programu ochrony środowiska i priorytetów Powiatowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który jest częścią składową budŜetu powiatu.
Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska (później kontynuacja w Prawie ochrony
środowiska) wprowadziła obowiązek utworzenia na poziomie lokalnym wyodrębnionych
z budŜetu jednostek samorządu terytorialnego gminnych i/lub powiatowych funduszy
ochrony środowiska. Przychodami tychŜe są wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze
środowiska i administracyjnych kar pienięŜnych pobieranych na podstawie ustawy oraz
przepisów szczególnych. Przychody te przeznacza się na:
•
edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady
zrównowaŜonego rozwoju,
•
wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska,
•
wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu
środowiska, a takŜe systemów pomiarowych zuŜycia wody i ciepła,
187
•
realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, słuŜących ochronie
środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony
przeciwpowodziowej obiektów małej retencji wodnej,
•
urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków,
•
realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami,
•
wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom,
•
profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia
standardów jakości środowiska,
•
wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla
wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii,
•
wspieranie ekologicznych form transportu,
•
działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby, powietrza i wód,
•
realizację przedsięwzięć związanych z ochroną ziemi,
•
inne zadania ustalone przez radę gminy/powiatu słuŜące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównowaŜonego rozwoju, w tym na programy
ochrony środowiska.
5.1. Analiza źródeł finansowania zadań z zakresu ochrony środowiska realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego
Analizę j.w. pod redakcją prof. zw. dr hab. Franciszka Piontka i dr Wojciecha Piontka
przedstawiono w Załączniku do niniejszego „Programu...” jako wydzieloną z „Programu...”
część dokumentacji.
5.2. Szacunkowe koszty realizacji programu w latach 2004 – 2007
Kalkulacja kosztów przedstawiona w tabeli 5-1, na podstawie harmonogramu
rzeczowo-finansowego (pkt. 4.9 Programu) obrazuje wyłącznie szacunkowe koszty
przewidziane do realizacji w ramach Programu. Nie ma moŜliwości na obecnym etapie
dokonania całkowitej kalkulacji kosztów. Wynika to z braku danych w wielu dziedzinach
wdraŜania Programu.
Przyjęta zasada otwartości Programu pozwala w kaŜdym okresie jego realizacji
aktualizować i modyfikować dane rzeczowo-finansowe.
W przypadku zadań własnych na lata 2008 – 2011 nie analizowano kosztów, ze
względów zbyt odległej perspektywy, a przybliŜone koszty nie są praktycznie przydatne.
NaleŜy zdawać sobie sprawę, Ŝe budŜet powiatu jest ograniczony. Z drugiej strony zaś
wymagania z zakresu ochrony środowiska coraz większe. Znalezienie „złotego środka” na
realizację Programu, to główny problem jego realizacji i wdroŜenia.
188
Tabela 5-1
Szacunkowe koszty realizacji Programu w latach 2004 – 2007
– zadania własne powiatu pogrupowane według długoterminowych celów programu
ochrony środowiska wg tabeli 4-1
Lp.
Dziedzina ochrony środowiska
1
Kształtowanie postaw społeczeństwa
w zakresie działań proekologicznych
2
Ochrona zasobów wód powierzchniowych, zasobów wód podziemnych, poprawa jakości i zapobieganie zanieczyszczaniu
3
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem pyłem zawieszonym i pyłem
azbestowym
4
Minimalizacja ilości powstających odpadów, wzrost odzysku i recyklingu i bezpieczne składowanie powstałych odpadów
5
Ochrona gleby i powierzchni ziemi
6
Ochrona róŜnorodności biologicznej oraz
odnowa lasów
7
Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym
8
Systemowe monitorowanie stanu środowiska
9
Zadania ogólne
Koszty realizacji, lata 2004 - 2007
Pozainwestycyjne
Inwestycyjne
tys. PLN
tys. PLN
Razem koszty 2004 – 2007
Uwaga: Koszty zostaną zsumowane po przyjęciu propozycji przedstawionych
w tabeli 4-1 lub wprowadzeniu uzupełnień i proponowanych zmian
przez Starostwo Powiatowe
189
6. Uwarunkowania realizacyjne programu
6.1. Zgodność programu w układzie hierarchicznym i horyzontalnym
Program ochrony środowiska dla powiatu suskiego tworzono w oparciu o II Politykę
ekologiczną państwa, o projekt „Programu zrównowaŜonego rozwoju ochrony środowiska
województwa małopolskiego”, „Strategię Rozwoju Powiatu Suskiego, „Program rozwoju
przedsiębiorczości w powiecie suskim” oraz o wnioski z diagnostyki stanu środowiska
w powiecie suskim.
Program ochrony środowiska dla powiatu suskiego jest zgodny z II Polityką
ekologiczną państwa, Polityką ekologiczną państwa na lata 2003 – 2006, z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007 – 2010 i Programem wykonawczym do II Polityki ekologicznej
państwa na lata 2002 – 2010.
Program ściśle nawiązuje do strategii, celów i planu operacyjnego projektu „Programu
zrównowaŜonego rozwoju ochrony środowiska województwa małopolskiego”, „Strategię
Rozwoju Powiatu Suskiego, „Program rozwoju przedsiębiorczości w powiecie suskim”.
Program przekazuje wytyczne dla sporządzania programów gminnych. Jest więc zgodny
w układzie hierarchicznym.
Dla zapewnienia zgodności programu powiatowego ochrony środowiska, proponuje się
aby w fazie wdraŜania, składania co 2 lata raportów z jego realizacji i w fazie jego
aktualizacji, zapoznać się z realizowanymi programami ochrony środowiska sąsiednich
powiatów i ewentualnie rozpatrywać, uzgadniać wspólne problemy sąsiedzkie.
NaleŜy nadmienić, Ŝe wdraŜanie i realizacja Programu ochrony środowiska dla
powiatu suskiego przypada na okres niekorzystnych zmian dotyczących pogorszenia
sytuacji finansów publicznych oraz na okres szczególnie waŜny i jednocześnie trudny tj.
wejście Polski do Unii Europejskiej.
W związku z powyŜszym przyjęty Program to program ostroŜnego inwestowania
ze względów na szczególne jego uwarunkowania realizacyjne, tzn. Ŝe na realizację
Programu będą wpływać instrumenty zarządzania środowiskiem – instrumenty prawne,
ekonomiczne, społeczne, przestrzenne oraz związane z przystąpieniem Polski do Unii
Europejskiej.
6.2. Rozwiązania prawne
Program ochrony środowiska dla powiatu suskiego realizowany będzie w oparciu
o znowelizowane polskie prawo kompatybilne z przepisami UE. Realizacja Programu
przebiegać będzie zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju, w oparciu o kompetencje
organów zarządzających środowiskiem.
Składają się na nie w szczególności:
• decyzje reglamentacyjne – pozwolenia zintegrowane, na wprowadzanie gazów lub pyłów
do powietrza, emitowanie hałasu do środowiska, emitowanie pól elektromagnetycznych,
wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
190
• zezwolenia na gospodarowanie odpadami,
• pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń
wodnych, wykonywanie innych czynności i robót, budowli, które mają znaczenie
w gospodarowaniu wodami lub w korzystaniu z wód,
• zezwolenia – koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i górniczego,
• uzgadnianie w zakresie przestrzegania standardów ekologicznych decyzji o warunkach
zabudowy oraz o pozwoleniu na budowę, rozbiórkę obiektu budowlanego, decyzji
o pozwoleniu na zmianę sposobu uŜytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
• cofnięcie lub ograniczenie zezwolenia lub pozwolenia na korzystanie ze środowiska,
• decyzje naprawcze dotyczące zakresu i sposobu usunięcia przez podmiot korzystający ze
środowiska przyczyn negatywnego oddziaływania na środowisko i przywrócenia
środowiska do stanu właściwego oraz zobowiązujące do usunięcia uchybień,
• opłaty za korzystanie ze środowiska,
• administracyjne kary pienięŜne,
• decyzje zezwalające na usuwanie drzew i krzewów,
• programy dostosowawcze dotyczące przywracania standardów jakości środowiska do
stanu właściwego,
• decyzje wstrzymujące oddanie do uŜytku instalacji lub obiektu, a takŜe wstrzymujące
uŜytkowanie instalacji lub obiektu,
• decyzje o zakazie produkcji, importu, wprowadzania do obrotu,
• kontrole przestrzegania prawa ochrony środowiska i zobowiązań wynikających
z decyzji.
Wymienione instrumenty prawne będą stosowane przez Wojewodę Małopolskiego,
Marszałka Województwa Małopolskiego, Starostę Suskiego, wójtów gmin, burmistrzów
miast i gmin, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, Dyrektora
Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej zgodnie z kompetencjami wymienionych
organów.
Bardzo istotne są przepisy prawa miejscowego ustalone w szczególności:
•
przez Wojewodę Małopolskiego dotyczące ochrony cennych obiektów przyrodniczych,
•
rad gmin dotyczące miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, zasad utrzymania czystości i porządku w gminach, zasad zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, ochronę niektórych obiektów cennych przyrodniczo
ustalonych przez rady gmin.
Na kaŜdym stopniu samorządu terytorialnego funkcjonować będą programy ochrony
środowiska będące politykami ekologicznymi: województwa małopolskiego, powiatu
suskiego oraz poszczególnych gmin powiatu. Będą one spójne z polityką ekologiczną
państwa. Wspólnie z Programem realizowane będą plany gospodarki odpadami. W przypadku
przekroczeń standardów jakości środowiska, tworzone będą programy naprawcze (programy
ochrony powietrza, ochrony środowiska przed hałasem, program działań mających na celu
ograniczenie odpływu związków azotu ze źródeł rolniczych).
Organy przedstawicielskie mogą ustanawiać inne składniki prawa miejscowego,
w szczególności dotyczące gospodarowania środowiskiem i zrównowaŜonego rozwoju.
Program ochrony środowiska powiatu suskiego jest tak skonstruowany, Ŝe kaŜdy
z organów moŜe znaleźć swoje miejsce w jego realizacji.
191
Wymienione instrumenty prawne pomogą w terminowej realizacji Programu ochrony
środowiska pod warunkiem, iŜ wszystkie ww. organy ochrony środowiska i podmioty
korzystające ze środowiska będą wywiązywać się ze swoich zadań.
W Programie uwzględniono załoŜenia Polityki ekologicznej państwa i województwa
małopolskiego. Przyjmuje się, Ŝe:
•
gminy powiatu suskiego, opracowując gminne programy ochrony środowiska, uwzględnią
załoŜenia Programu ochrony środowiska w powiecie suskim i wytyczne skierowane do
gmin,
•
Wojewoda Małopolski, Marszałek Województwa Małopolskiego, Wojewódzki Inspektor
Ochrony Środowiska będą wspomagać Powiat w realizacji Programu, wykorzystując
w pełni swoje kompetencje.
6.3. Uwarunkowania ekonomiczne
Do realizacji zadań Programu konieczne są środki i instrumenty finansowe. Ocenę
źródeł finansowania Programu przedstawiono w pkt. 5 niniejszego opracowania.
6.4. Uwarunkowania przestrzenne – planowanie i zagospodarowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska
Znaczenie instrumentów planowania przestrzennego jest ogromne, o czym świadczą
rozwiązania zawarte w licznych ustawach. Głównie miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego jest tzw. aktem prawa miejscowego, powszechnie obowiązującym na objętym
nim terenie. W konsekwencji plan staje się jedną z kluczowych podstaw podejmowania
decyzji administracyjnych dotyczących gospodarki gruntami, a zwłaszcza w procesie
inwestycyjnym, co w znaczny sposób i praktycznie jednoznaczny warunkuje rozwiązania
odnoszące się do gospodarowania zasobami środowiska.
Planowanie przestrzenne ma istotne znaczenie w realizowaniu celów polityki
ekologicznej na kaŜdym poziomie jej stanowienia, dlatego w Polityce ekologicznej państwa
wśród celów i zadań o charakterze systemowym wymienia się ekologizację planowania
przestrzennego i racjonalizację uŜytkowania terenów. Obowiązująca od 11 lipca 2003 r.
ustawa z dnia 13 lutego 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stawia
określone zadania dla powiatów, dotyczące między innymi:
•
opiniowania rozwiązań przyjętych w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin,
•
uzgadniania z zarządem powiatu zadań samorządowych w projekcie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, a z administracją geologiczną i górniczą problemów
zagospodarowania terenów górniczych i zagroŜonych osuwaniem się mas ziemnych.
Jednocześnie ustawa wprowadza zmiany ułatwiające realizację polityki ekologicznej,
w tym dotyczące:
192
•
bardziej jednoznacznego określenia roli i treści studium gminy, między innymi w zakresie
ustaleń ochrony środowiska,
•
uspołeczniania procedury sporządzania studium gminy, dające większe moŜliwości
ustalania jego treści przez społeczności lokalne i organizacje ekologiczne,
•
uszczegółowiania skali miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, dzięki
czemu plany będą mogły stanowić wystarczającą podstawę decyzji budowlanych, bez
konieczności określania warunków zabudowy.
Do zagroŜeń w realizacji powiatowej polityki ekologicznej mogą doprowadzić następujące regulacje wprowadzone nową ustawą:
•
odejście od zasady sporządzania miejscowych planów ogólnych zagospodarowania
przestrzennego, w wyniku czego gminy będą pozbawione instrumentu pozwalającego na
kompleksową realizację polityki przestrzennej i ekologicznej,
•
utrzymanie zasady nieobligatoryjności sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, co wobec utraty waŜności planów miejscowych pochodzących
sprzed 1995 r. doprowadzić moŜe do tego, Ŝe znaczna część powiatu będzie pozbawiona
powszechnie obowiązującego prawa określającego przeznaczenie terenów i warunki ich
zabudowy,
•
rozszerzenie moŜliwości ustalenia lokalizacji inwestycji na podstawie decyzji
administracyjnych wydawanych bez planu miejscowego, co moŜe prowadzić do prymatu
interesu indywidualnego nad dobrem ogólnym, jakim jest środowisko przyrodnicze.
6.5. Uwarunkowania społeczne
NajwaŜniejszym instrumentem społecznym realizacji Programu jest współdziałanie
i współpraca przez działania edukacyjne powiatu i komunikacyjne władz powiatu ze
społeczeństwem.
Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji
oraz o dostępie do informacji w sprawach dotyczących środowiska podpisana w 1999 r.
w Aarhus została ratyfikowana przez Polskę, a jej tekst został ogłoszony w Dz.U. Nr 78
z 2003 r. Oznacza to, Ŝe stanowi ona część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio
stosowana.
Art. 7 Konwencji nakazuje zagwarantowanie udziału społeczeństwa w przygotowaniu
planów i programów mających znaczenie dla środowiska, a więc takŜe powiatowego programu ochrony środowiska. Określa teŜ podstawowe obowiązki organów w zakresie zapewnienia
udziału społecznego:
• ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji,
• ustalenia rozsądnych norm czasowych na poszczególne etapy konsultacji,
• przeprowadzenie konsultacji odpowiednio wcześnie w toku procedury decyzyjnej, gdy
wszystkie warianty są jeszcze moŜliwe, a udział społeczeństwa moŜe być skuteczny,
• naleŜyte uwzględnienie konsultacji społecznych przy wydawaniu decyzji.
Organy mają swobodę określania szczegółowych sposobów powiadamiania społeczeństwa, metod zbierania uwag i wniosków, czas trwania konsultacji.
193
NaleŜy przyjąć, Ŝe udział społeczeństwa w realizacji zadań Programu będzie aktywny.
Jednym z celów Programu jest większy udział społeczeństwa w działaniach proekologicznych. Informacja o realizacji Programu będzie systematycznie przedstawiana
w środkach masowego przekazu, w tym w Biuletynie – Powiat Suski na stronie internetowej
Powiatu.
6.6. Uwarunkowania unijne
Sukcesywna poprawa stanu środowiska, jak równieŜ inwestowanie w infrastrukturę
słuŜącą jego ochronie jest ciągle niewystarczające. W Polityce ekologicznej państwa na lata
2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010 postawiono ambitne cele
ekologiczne, jakie powinny być osiągnięte. Do realizacji tych celów nasz kraj zobowiązał się
w Traktacie Akcesyjnym podpisanym z Unią Europejską. Podpisując Układ Europejski 16
grudnia 1991 r., nasz kraj zobowiązał się, iŜ z dniem 1 lutego 1994 roku (wejście w Ŝycie
Układu) będzie stopniowo dostosowywał istniejące i przyszłe ustawodawstwo do systemu
prawnego UE. W okresie od grudnia 1999 r. do 25 listopada 2002 r. trwały negocjacje
akcesyjne w obszarze środowiska. Dokonano przeglądu aktów prawnych Polski i UE,
wynegocjowano terminy, w których Polska wdroŜy rozwiązania unijne. W stanowisku
negocjacyjnym przekazanym w 1999 r. Unii Europejskiej Polska odnosiła się do przepisów
w zakresie:
• prawa horyzontalnego,
• ochrony przyrody,
• jakości wód,
• ograniczenia zanieczyszczeń przemysłowych i oceny ryzyka,
• jakości powietrza,
• hałasu z maszyn i urządzeń,
• substancji chemicznych i organizmów zmodyfikowanych genetycznie,
• gospodarki odpadami,
• bezpieczeństwa jądrowego i ochrony przed promieniowaniem.
Negocjacje w obszarze środowiska oficjalnie zamknięto 25 listopada 2002 r. Unia
zaakceptowała wnioski o okresy przejściowe w odniesieniu do 9 aktów prawnych. Zawarte
ustalenia stały się wiąŜące dla obu stron – Polski oraz Unii Europejskiej 16 kwietnia 2003 r. –
w dniu podpisania Traktatu Akcesyjnego.
Przepisy ochrony środowiska UE są niezwykle rozbudowane i przenikają praktycznie
wszystkie dziedziny Ŝycia społecznego i gospodarczego. Dzięki wysiłkowi podjętemu
w latach 2000 – 2002 proces dostosowania polskiej legislacji do wymagań UE został
praktycznie zakończony. Nowe obowiązki zostały zapisane w krajowych aktach prawnych.
Ze względu na rozbudowany charakter nowych regulacji administracja samorządowa musi
podejmować szerokie i róŜnorodne działania mające na celu ich praktyczną realizację.
Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na:
•
•
•
•
udział społeczny i udzielanie informacji o stanie środowiska i jego ochronie,
nowe przepisy dotyczące gospodarki wodno-ściekowej,
problemy ochrony przyrody,
gospodarkę odpadami.
Dziedziny te zostały uwzględnione w Programie, zapisano konkretne cele do osiągnięcia. WdraŜanie unijnych wymagań w zakresie ochrony środowiska, to znaczące koszty
194
związane z realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych. Podstawowe źródła finansowania
zostały omówione wyŜej. NaleŜy pamiętać, Ŝe fundamentem polityki ekologicznej UE jest
zasada „zanieczyszczający płaci”. Oparcie ochrony środowiska na tej zasadzie oraz
ujednolicenie zasad finansowania inwestycji proekologicznych oznacza, Ŝe realizacja polityki
ekologicznej w państwach członkowskich UE nie powinna się opierać na subwencjach.
Pomoc państwa została dopuszczona tylko wyjątkowo, kiedy szybkie wdroŜenie
restrykcyjnych przepisów ochrony środowiska lub wysokich opłat moŜe spowodować
powaŜne zaburzenia gospodarcze i ewentualne koszty społeczne. Dlatego teŜ przy rozwaŜaniu
strategii finansowania inwestycji ekologicznych w szerszym niŜ do tej pory stopniu trzeba
brać pod uwagę konieczność sfinansowania kosztów przez przyszłych uŜytkowników
(specyfiką finansowania inwestycji ekologicznych w Polsce jest to, Ŝe obciąŜenia
korzystającego ze środowiska są od wielu lat minimalne). NaleŜy takŜe pamiętać, iŜ z roku na
rok spada emisja substancji do środowiska, wielkość opłat za korzystanie ze środowiska
i udział funduszy w finansowaniu inwestycji ekologicznych takŜe spada z roku na rok.
•
•
Podstawowe korzyści, jakie odniesie Polska we wdraŜaniu unijnych wymagań, to:
poprawa międzynarodowego wizerunku Polski, waŜna zwłaszcza dla samorządów.
PrzełoŜy się to na zainteresowanie inwestorów naszymi terenami, poprawę infrastruktury
wodno-ściekowej, zapewnienie usług w zakresie gospodarowania odpadami, poprawę
jakości powietrza,
wykorzystanie środków unijnych, to poprawa sytuacji ekonomicznej mieszkańców,
wyraŜająca się zmniejszeniem kosztów uzdatniania wody i wymiany infrastruktury
wodociągowej, kanalizacyjnej, zmniejszeniem kosztów produkcji w rolnictwie (obniŜenie
kosztów odkwaszania gleb), uzyskaniem wyŜszych plonów o lepszej jakości,
zwiększeniem atrakcyjności turystycznej terenów, nowymi miejscami pracy.
Wprowadzenie wymagań prawa horyzontalnego przyniesie korzyści inwestorom
i społeczeństwu juŜ na etapie projektowania, rozładowując konflikty społeczne powstające
w związku z planowanymi przedsięwzięciami budzącymi kontrowersje społeczne.
Mieszkańcy wsi odniosą korzyści z racji budowy infrastruktury wodno-ściekowej, rolnicy –
budując płyty gnojowe i zbiorniki na gnojowicę. Poprawi się ich stan sanitarny.
Wprowadzenie nowych regulacji prawnych w zakresie ochrony przyrody spowoduje wypłatę
rekompensat tym rolnikom, którzy będą prowadzić uprawy w sposób sprzyjający ochronie
róŜnorodności biologicznej. Wykupienie przez Państwo prywatnych gruntów rolnych, które
zostaną objęte ochroną w ramach europejskiej Sieci Natura 2000, pozwoli na zmniejszenie
ilości konfliktów dotyczących gospodarowania na terenach cennych przyrodniczo. Poprawi
się standard i jakość Ŝycia mieszkańców, stan zdrowia ludności. Do realizacji nowych
przedsięwzięć, a potem do obsługi stacji uzdatniania wody, oczyszczalni ścieków, potrzebni
będą pracownicy. A więc realizacja Programu stworzy nowe miejsca pracy. Rozbudowa
infrastruktury ochrony środowiska stworzy szansę na organizowanie prac interwencyjnych,
choćby czasowe zatrudnienie osób pozostających bez pracy.
Realizacja Programu ochrony środowiska w powiecie suskim to problem wymagający
zarówno zaangaŜowania władz samorządowych, instytucji przedsiębiorstw jak i społeczeństwa, a stopień włoŜonego wysiłku będzie odzwierciedlać jego stopień wdroŜenia i efekty.
195
7. Zarządzanie programem, wdroŜenie i monitoring programu
7.1. Zarządzanie środowiskiem, zarządzanie środowiskowe
Zarządzanie środowiskiem oznacza zarządzanie uŜytkowaniem, ochroną i kształtowaniem środowiska, czyli zarządzanie ochroną środowiska. Zarządzanie środowiskiem
zintegrowane z ogólnym systemem zarządzania np. w przedsiębiorstwie lub gminie nazywa
się zarządzaniem środowiskowym lub ekologicznym. Wg B. Poskrobko: Zarządzanie
środowiskiem, PWE, W-wa 1998 „Wyodrębnioną i odpowiednio uporządkowaną część
rzeczywistości, która jest związana z zarządzaniem, uŜytkowaniem, ochroną i kształtowaniem
środowiska przyrodniczego, nazywamy systemem zarządzania (sterowania) środowiskiem”.
System zarządzania środowiskiem posiada trzy obszary działania, róŜniące się sposobem organizacji i podatnością na te same normy sterujące:
• zarządzanie środowiskiem w skali państwa,
• zarządzanie środowiskiem w skali lokalnej przez samorządy terytorialne (samorząd województwa, powiatu, gminy),
• zarządzanie środowiskiem w przedsiębiorstwie.
We wszystkich tych obszarach muszą byś stosowane regulacje ogólnoprawne oraz
regulacje (instrumenty) specyficzne dla danego obszaru. (Szerzej na temat uwarunkowań
realizacyjnych „Programu...”, w tym opis instrumentów jego realizacji w trakcie wdraŜania
przedstawiono w pkt. 6 Programu).
7.2. Zarządzanie powiatowym programem ochrony środowiska
Po opracowaniu „Programu Ochrony Środowiska z Projektem Planu Gospodarki
Odpadami dla Powiatu Suskiego” i uchwaleniu przez Radę Powiatu, głównym zarządzającym
Programem będzie Starostwo Powiatowe w Suchej Beskidzkiej. Biorąc pod uwagę spójność
działań między poszczególnymi szczeblami władz samorządowych i rządowych, a takŜe
współpracę z pozostałymi partnerami, zarządzanie środowiskiem powiatu suskiego przy pomocy „Powiatowego Programu...” wymagać będzie ustalenia roli i zakresu działania poszczególnych podmiotów zaangaŜowanych w jego wdraŜanie, realizację, monitoring i promocję.
Systemowe, całościowe zarządzanie środowiskiem w powiecie realizowane jest na kilku
szczeblach – wojewódzkim, powiatowym, gminnym, jednostek organizacyjnych, podmiotów
gospodarczych.
Partnerzy – podmioty realizujące „Program...” nie stanowią jak w/w grupy jednorodnej.
NaleŜą do nich m.in. struktury administracyjne władz samorządowych obszaru. Do nich
naleŜy bezpośrednie zarządzanie programem.
196
Władze powiatu pełnią w odniesieniu do „Programu...” kilka funkcji:
• funkcję regulacyjną
- na którą składają się akty prawa lokalnego –
uchwały, decyzje, postanowienia, orzeczenia administracyjne związane z określonymi obszarami zagadnień środowiskowych;
• funkcje wykonawcze i kontrolne - na które składają się zadania wynikające z ustaw
• funkcje wspierające
- dla podmiotów zaangaŜowanych w rozwój gmin
• funkcje inspirujące i kreujące
- jako działania ukierunkowane na poprawę środowiska
Inną grupą są partnerzy wykonujący zadania „Programu...”, a jeszcze inną społeczność
lokalna, będąca równocześnie beneficjentem jego realizacji i wdroŜenia.
Do zarządzania „Programem...” Zarząd Powiatu wyłoni komitet sterujący, radę programu.
Do zadań komitetu sterującego, rady programu naleŜeć będzie:
• nadzór nad realizacją poszczególnych zadań,
• przygotowanie (ewentualne) wniosków o środki inwestycyjne,
• współpraca z programami wyŜszego szczebla i programami sąsiednimi,
• modyfikowanie programu w ramach określonych scenariuszy,
• dostosowywanie programu do nowowprowadzanych regulacji prawnych np. po wejściu
Polski do UE,
• promocja programu.
Odrębnym zadaniem komitetu sterującego, rady programu jest monitorowanie zmian
środowiska podczas realizacji programu. Monitorowanie to powinno dotyczyć skuteczności
prowadzonych działań w środowisku przyrodniczym w ciągu najbliŜszych czterech lat 2004 –
2007.
Główne działania w ramach zarządzania środowiskiem i wdraŜania „Programu...”
przedstawiono w tabeli 7-1
7.3. Sprawozdawczość z realizacji Programu
Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,
z wykonania programu zarząd powiatu sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie
powiatu.
Dla niniejszego „Programu...” raport będzie sporządzony na koniec 2005 roku i na
koniec 2007 roku.
197
Tabela 7-1
Główne działania w ramach zarządzania środowiskiem
Jednostka odpowiedzialna
i współpracująca
Działania
WdraŜanie Programu
Wyznaczenie koordynatora, komitetu sterującego, rady programu
Opiniowanie programów gminnych
Ocena wykonania Programu i przygotowanie raportu
(2005 r. i 2007 r.)
Zarząd Powiatu,
Jednostki wdraŜające Program
Weryfikacja i aktualizacja programu:
• aktualizacja harmonogramu rzeczowo-finansowego (2005 r.)
• aktualizacja celów i kierunków działań (2007 r.)
Wspieranie finansowe samorządów, zakładów, instytucji,
organizacji wdraŜających program
WFOŚiGW
Fundusze celowe
Fundusze UE
WdraŜanie Programów niŜszego szczebla zgodnych z programem powiatowym
Opracowanie programów gminnych
Zarządy Miast/Gmin
Monitoring środowiska i wdraŜania programu
Prowadzenie i rozwój monitoringu środowiska
WIOŚ
RZGW
WSSE
Wojewoda
Stały monitoring realizacji Programu
Marszałek
Edukacja ekologiczna
Rozwój róŜnych form edukacji ekologicznej propagujących
program oraz jego działania i cele, a w szczególności zrealizowane
Samorządy
Organizacje pozarządowe
Wojewoda
7.4. Monitoring wdraŜania Programu
Jednym z głównych elementów procesu wdraŜania „Programu...” jest jego monitorowanie, polegające na ciągłym systemie obserwacji i kontroli realizacji zadań „Programu...”.
Zarząd Powiatu przez wyznaczonego koordynatora (komitet sterujący, rada programu)
wdraŜania programu, będzie oceniał co 2 lata stopień wdroŜenia „Programu...” i co 2 lata
będzie przygotowywał i przedkładał raport z wykonania „Programu...” (2005 r. i 2007 r.)
NiezaleŜnie od sporządzania raportów, monitorowanie „Programu...” prowadzone
będzie przez coroczną ocenę stopnia jego realizacji. Natomiast naleŜy przyjąć, Ŝe aktualizacja
polityki długoterminowej ochrony środowiska w ramach „Programu...” prowadzona będzie co
4 lata.
198
Wskaźniki skuteczności realizacji Programu
Z punktu widzenia zrównowaŜonego rozwoju powiatu suskiego istotny jest dobór
odpowiednich wskaźników systemu monitorowania, wskaźników wdraŜania, wskaźników
efektywności, czy teŜ mierników oceny realizacji Programu.
Określenie miar i wyznaczników oceny jest stosunkowo proste, gdy mowa o programie
ochrony środowiska danego przedsiębiorstwa. Sprawa komplikuje się, kiedy trzeba ustalić
miary i kryteria oceny przedsięwzięć realizowanych przez powiat, bądź gminę. Przy realizacji
tego celu wykorzystać trzeba wiele miar i kryteriów jakościowych, które z natury rzeczy nie
są jednoznaczne, gdyŜ sam przedmiot oceny jest trudny do zmierzenia – czynniki trudno
wymierne lub niewymierne.
NiezaleŜnie od ilości i zakresu rozpoznania problemu i zagroŜeń środowiskowych
wypracowane przez róŜne organizacje międzynarodowe (UNEP, OECD, Bank Światowy,
Komisja Trwałego Rozwoju ONZ) wskaźniki i indeksy środowiskowe są powszechnie
dzielone na trzy podstawowe grupy funkcjonalne:
• wskaźniki presji (zagroŜenia, stresu) środowiskowej – opisujące antropogenne
obciąŜenia środowiska z uwzględnieniem ilości i jakości odnawialnych i nieodnawialnych zasobów naturalnych. MoŜna rozróŜnić wskaźniki presji bezpośredniej,
zwykle ujmowanej w kategoriach emisji lub konsumpcji zasobów naturalnych oraz
wskaźniki presji pośredniej;
• wskaźniki stanu (jakości) środowiska – odnoszące się do jakości poszczególnych
komponentów środowiska oraz jakości i ilości zasobów naturalnych. Wskaźniki stanu
środowiska powinny być tak zaprojektowane, aby dawać syntetyczny przegląd stanu
środowiska i tendencji rozwoju jego stanu. Niekiedy rozróŜnienie między wskaźnikami
presji i stanu moŜe być niejednoznaczne, a wskutek tego pomiar warunków środowiskowych – trudniejszy i/lub kosztowny;
• wskaźniki reakcji (odpowiedzi społecznej) – będące miarami ukazującymi, czy
i w jakim zakresie społeczeństwo reaguje na zmiany w środowisku i problemy z tym
związane. Chodzi tutaj o działania indywidualne i zbiorowe, które łagodzą skutki
antropogennych oddziaływań na środowisko, przeciwdziałają powstawaniu tych skutków
lub neutralizują szkody ekologiczne juŜ powstałe. Wskaźniki reakcji opisują równieŜ
działania nakierowane na zachowanie walorów i zasobów środowiska.
Podział na powyŜsze trzy grupy wskaźników środowiskowych wynika ze zbioru
zupełnie elementarnych pytań, dotyczących środowiska przyrodniczego:
- jaki jest stan środowiska,
- co determinuje aktualny stan środowiska,
- jakie działania są podejmowane aby ten stan poprawić.
Przedstawione wskaźniki mogą być stosowane jako punkt wyjścia dla polityki
ekologicznej w kaŜdym wymiarze tej polityki: globalnym, kontynentalnym, narodowym lub
lokalnym.
Przy konstruowaniu listy lokalnych, w tym wojewódzkich, powiatowych czy gminnych
wskaźników skuteczności realizacji programu naleŜy brać pod uwagę wiele czynników
i okoliczności. Praktycznie kaŜdy przypadek naleŜałoby zawsze traktować i rozwiązywać
indywidualnie.
199
Zbudowanie systemu wskaźników presji, stanu i reakcji dla „Powiatowego Programu...”, a tym samym decyzja o przyjęciu liczby i rodzajów wskaźników jest uporządkowaniem oceny przyjętej polityki ochrony środowiska w powiecie.
Biorąc pod uwagę spójność „Programu ochrony środowiska dla powiatu suskiego”
z „Programem ochrony środowiska dla województwa małopolskiego”, w „Programie... dla
powiatu suskiego...” zaproponowano wskaźniki monitorowania przedstawiono poniŜej (tabela
7-2).
Lista wskaźników zaproponowanych dla powiatu będzie przedmiotem aktualizacji
i modyfikacji, co do ich liczby i rodzajów, w zaleŜności od posiadania odpowiednich
informacji pochodzących z monitoringu środowiska i badań społecznych.
Stan wyjściowy przyjętej listy wskaźników zostanie określony na koniec 2004 r. na
podstawie wskaźników realizacji przyjętych w gminnych programach ochrony środowiska.
Tabela 7-2
Lp.
Wskaźniki skuteczności realizacji Programu
Wskaźnik
I. WSKAŹNIKI PRESJI ŚRODOWISKOWEJ I STANU ŚRODOWISKA
A. OGRANICZENIE EMISJI DO ŚRODOWISKA
1.
Jakość wód podziemnych
klasa I
klasa I
klasa I
klasa I
%
%
%
%
2.
Jakość wód powierzchniowych
(w tym rzek, cieków, jezior)
klasa I
klasa I
klasa I
pozaklas.
%
%
%
%
3.
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
%
4.
Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
%
5.
Stosunek długości sieci kanalizacyjnej do wodociągowej
6.
Udział ścieków komunalnych nieoczyszczonych
%
7.
Udział ścieków przemysłowych nieoczyszczonych
%
8.
Współczynnik nagromadzenia odpadów
Mg/rok
9.
Udział odpadów komunalnych składowanych
na składowiskach
Mg/rok
10. Udział odpadów przemysłowych składowanych
na składowiskach
Mg/rok
11. Poziom selektywnej zbiórki odpadów komunalnych
%
12. Ilość odpadów ulegających biodegradacji kierowanych
do składowania
%
13. Ilość wytwarzanych odpadów opakowaniowych
Mg/rok
14. Poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych
%
15. Ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych
tys. Mg
16. Ilość odpadów przemysłowych składowanych
na składowiskach
%
17. Ilość odpadów przemysłowych wykorzystanych gospodarczo %
18. Ilość wytworzonych osadów ściekowych komunalnych
tys. Mg
19. Ilość osadów ściekowych komunalnych zagospodarowanych
%
20. Ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych
tys. Mg
21. Ilość odpadów niebezpiecznych wykorzystanych
i unieszkodliwionych
%
22. Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych do powietrza
z zakładów przemysłowych objętych sprawozdawczością
GUS
Mg/rok
23. Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza
z zakładów objętych sprawozdawczością GUS (bez CO2)
Mg/rok
24. Długość dróg krajowych i wojewódzkich o stwierdzonym
przekroczeniu dopuszczalnych poziomów natęŜenia hałasu
km
25. Długość linii kolejowych o stwierdzonym przekroczeniu
dopuszczalnych poziomów natęŜenia hałasu
km
26. Liczba mieszkańców potencjalnie zagroŜona awariami
przemysłowymi
27. Ilość podmiotów posiadających stosowną dokumentację
dotyczącą powaŜnych awarii
B. OCHRONA ZASOBÓW ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU
28. Udział terenów zieleni publicznej w stosunku do całkowitej
powierzchni
29. Powierzchnia terenów objęta ochroną prawną
ha i % powiatu
30. Powierzchnia terenów zdegradowanych
ha i % powiatu
31. Rezerwaty
ha i % powiatu
32. Parki krajobrazowe
ha i % powiatu
33. Obszary chronionego krajobrazu
ha i % powiatu
34. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
ha i % powiatu
35. UŜytki ekologiczne
ha i % powiatu
36. Wskaźnik lesistości (lub pow. leśnej)
ha/1 mieszk.
37. Powierzchnia lasów uszkodzonych przemysłowo
%
38. Grunty zdewastowane i zdegradowane
ha
39. Ilość gruntów objętych ochroną Sieci NATURA 2000
ha
40. Ilość zuŜytych nawozów sztucznych i mineralnych
na 1 ha uŜytków
rolnych
200
C. RACJONALNE GOSPODAROWANIE ŚRODOWISKIEM
41. Wskaźnik zuŜycia wody w gospodarstwach domowych
l/M.d
42. Wskaźnik zuŜycia wody w przemyśle
m3/PKB
43. Pojemność uŜytkowa zbiorników wodnych
dam3
44. liczba zmodernizowanych obiektów melioracyjnych
45. Długość rowów melioracyjnych poddanych konserwacji
km
46. Udział energii odnawialnej w całkowitym zuŜyciu energii
pierwotnej – ogółem
%
47. Udział energii wodnej
%
48. Liczba gospodarstw wykorzystująca energię odnawialną
i systemy i urządzenia energooszczędne
49. Liczba zakładów posiadających certyfikat ISO 14000
lub inne równorzędne
50. Liczba wydanych pozwoleń zintegrowanych
51. Liczba podmiotów mających wyróŜnienia lub formalne
standardy ekologiczne
52. Liczba zarejestrowanych pojazdów
53. Mieszkania wyposaŜone w gaz
%
54. Mieszkania wyposaŜone w centralne ogrzewanie
%
II. WSKAŹNIKI ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ
55. Ekologiczne gospodarstwa rolne posiadające certyfikat
56. Liczba i udział rolników, którzy zalesili tereny rolne
57. Liczba szkół uczestniczących w konkursach związanych z ochroną
środowiska
58. Liczba uczestników „zielonych szkół”
59. Liczba „zielonych miejsc pracy”
60. Liczba, jakość i skuteczność wydawnictw, publikacji, kampanii edukacyjnoinformacyjnych z zakresu ochrony środowiska
61. Liczba ścieŜek dydaktycznych
62. Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłoszonych przez mieszkańców
201
202
7.5. Harmonogram wdroŜenia Programu
PoniŜej przedstawiono szczegółowy harmonogram wdroŜenia „Programu ochrony środowiska dla powiatu suskiego”.
Zakłada się, Ŝe harmonogram będzie aktualizowany w miarę wdraŜania Programu
i w zaleŜności od realizacji zadań w nim przewidzianych.
Tabela 7-3
Harmonogram wdroŜenia „Programu ochrony środowiska
dla powiatu suskiego”
Lp.
Zadania - lata
2004
1.
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA...
1.1.
Długoterminowe cele
do 2011 roku
1.2.
Program zadaniowy – plan operacyjny na lata 2004 - 2007
2.
MONITORING
2005
2006
2007
następne
do 2011
2008
2011
2.1. Monitoring stanu środowiska
2.2.
Monitoring zarządzania
Programem
•
Lista wskaźników skuteczności
realizacji Programu
•
Ocena realizacji programu
zadaniowego
•
Raporty z realizacji Programu
•
Aktualizacja Programu
Stan
wyjściowy
Ewentualne korekty
Stan
kontrolny
itd.

II program ochrony środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty

formularz-oceny

Obóz piłkarski w Szaflarach

„Nie rzucim ziemi skąd nasz ród!” Dnia 11 listopada 1918 roku, po

Babiogórskie Stowarzyszenie Zielona Linia

Uchwala Nr 256.2016 z dnia 25 lutego 2016 r.

I Powiatowy Konkurs "Na najpiękniejszy balkon, ogród przydomowy

regulamin rekrutacji - Europejskie Centrum Edukacji