Raport z analizy środowiskowej dopuszczalnych przebiegów trasy

Transkrypt

Etap IIb
Analiza środowiskowa dopuszczalnych
przebiegów Trasy rowerowej
„Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej”
WOJEWÓDZTWO PODLASKIE
Działanie V.2. „Trasy rowerowe”
w
ramach:
„Programu Operacyjnego
Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007 – 2013”
oś priorytetowa V:
„Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego
opartego o warunki naturalne”
wykonano na zlecenie:
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego
czerwiec 2011
1/64
SPIS TREŚCI
WSTĘP ................................................................................................................................................................... 3
1.
OPIS PLANOWANEGO PRZEBIEGU TRASY ROWEROWEJ Z REKOMENDACJĄ ............................................. 3
2.
ANALIZA POTENCJALNEGO ODDZIAŁYWANIA ROZPATRYWANYCH PRZEBIEGÓW TRASY ROWEROWEJ NA
ŚRODOWISKO ................................................................................................................................... 24
3.
PODSUMOWANIE .............................................................................................................................. 30
ZAŁĄCZNIK 1.
ZESTAWIENIE WYSTĄPIEŃ O INFORMACJE NIEZBĘDNE DO ANALIZY ŚRODOWISKOWEJ
ZAŁĄCZNIK 2.
PRZEBIEG TRAS ROWEROWYCH PO TERENACH OBJĘTYCH OBSZAROWYMI FORMAMI OCHRONY
PRZYRODY
ZAŁĄCZNIK 3.
OPIS FORMY OCHRONY PRZYRODY ZGODNIE Z USTAWĄ Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE
PRZYRODY, Z UWZGLĘDNIENIEM OBSZARÓW NATURA 2000
2/64
WSTĘP
Przedmiotowe opracowanie ma na celu przedstawienie i przeanalizowanie uwarunkowań
środowiskowych występujących na projektowanych trasach rowerowych (zarówno na trasie głównej, jak i
obejściach) oraz ich wpływu na atrakcyjność przyrodniczo-krajobrazową, z punktu widzenia rowerzysty. W
wyniku przeprowadzonej oceny zostanie zaprezentowany wariant rekomendowany trasy.
Metodologia wykonania etapu IIb w tym analizy środowiskowej została uzgodnione i zatwierdzona
przez Zamawiającego. Ze względu na charakter inwestycji przyjęto, że planowana inwestycja nie jest
przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko. Przebieg proponowanych wariantów
został przedstawiony w formie kartograficznej tj. mapy w skali 1:25000 i 1:10000 (Opracowania
kartograficzne – Załącznik_I_2 oraz Załącznik_I_3). Na mapach przedstawione zostały wszystkie treści
omówione
w punkcie
dotyczącym
opisu
elementów
środowiska
i zagospodarowania
terenu,
w szczególności zróżnicowanie: sposobu użytkowania terenu (rolne, leśne, zabudowa, nieużytki), formy
ochrony przyrody dla planowanych wariantów przebiegu Tras rowerowych na poziomie gminy oraz
województwa. Wariant, dla którego przyjęto liczbowy pikietaż reprezentuje Trasę główną. Wariant, dla
którego pikietaż ma w przedrostku literę alfabetu jest obejściem Trasy głównej.
1.
Opis planowanego przebiegu Trasy rowerowej z rekomendacją
W oparciu o wykonaną Analizę Wielokryterialną (Etap IIa Studium Wykonalności) Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego zatwierdziło korytarz przebiegu Trasy rowerowej w województwie podlaskim, w
granicach którego Wykonawca zaproponował warianty: trasa główna i obejścia. Na podstawie śladu trasy
wg „Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach Działania V.2 PO
RPW” który cechował się dużą generalizacją, Wykonawca w ramach Etapu IIb precyzyjnie wkreślił przebieg
Trasy rowerowej w oparciu o ortofotomapy i mapy topograficzne. Projektowany przebieg Tras rowerowych
uwzględnia wykorzystanie istniejącej sieci drogowej, o małym natężeniu ruchu. Wykorzystywane będą
głównie drogi powiatowe, gminne, fragmentami wojewódzkie, a wyjątkowo krajowe. Częściowo trasa będzie
prowadzona drogami leśnymi i polnymi, które zostały wskazane w wyniku odbytych konsultacji społecznych.
Wykonawca założył, że w przeważającej części trasa rowerowa prowadzona będzie z wydzielonymi pasami
w ciągu drogi, ze ścieżką rowerową w pasie drogowym, na zasadach ogólnych lub w ciągu innych dróg.
Każde z proponowanych obejść, również wykorzystuje drogi publiczne, ale w większym stopniu
przebiega po drogach polnych i leśnych, tworząc swego rodzaju „objazdy” odcinków o większym natężeniu
ruchu pojazdów silnikowych.
Wariant główny przebiega po drogach krajowych 6,9km, wojewódzkich 48,8km, powiatowych
305,6km, gminnych 66,8km i innych 89,7km. Łączna długość wynosi 517,8km.Obejścia trasy głównej
stanowią alternatywę przyjmując formę pętli i obejść. Powstały one w trakcie prac kameralnych w oparciu o
terenowe uwarunkowania realizacyjne, analizę środowiskową, badania natężenia i prognozy ruchu na
drogach wraz z możliwości wykorzystania dróg publicznych oraz konsultacji i uzgodnień dotyczących
lokalnego przebiegu Trasy głównej w poszczególnych JST. Obejścia prowadzą drogami krajowymi 17,7km,
wojewódzkimi 35,4km, powiatowymi 374,4km, gminnymi 93,5km i innymi 122,3. Łączna długość wynosi
3/64
643,3km. Trasa została wytyczona po drogach publicznych i wewnętrznych przy założeniu wykorzystania
istniejącej infrastruktury rowerowej i budowie nowych ścieżek rowerowych, gdzie ze względu na
bezpieczeństwo rowerzystów wymagać będzie tego sytuacja. Wszystkie obszary chronionego krajobrazu
zostało szczegółowo opisane w załączniku nr 3.
Ustalono punkty styków od północy z województwem warmińsko-mazurskim w miejscowości Żerdzin, gmina
Wiżajny oraz po południowej stronie z woj. lubelskim w miejscowości Niemirów dzięki przeprawie promowej.
Przedstawiona niżej rekomendacja Wykonawcy dotyczy uwarunkowań przyrodniczo-turystycznych.
Odcinek o kilometrażu: 0,00 – 22,900
Trasa główna:
Rozpoczyna się na terenie gminy Wiżajny w powiecie suwalskim i prowadzi wzdłuż drogi wojewódzkiej nr
651 przez tereny rolnicze i łąki. W odległości około 150 m, w kierunku północnym znajduje się Jezioro
Ingiel. W km 0,80 – 7,40 Trasa biegnie po śladzie drogi gminnej przez miejscowości Leszkiemie, Mauda,
Okliny. W otoczeniu trasy znajdują się głównie tereny rolnicze (łąki oraz grunty orne). Po południowej
stronie trasy, w rejonie km 5,500 zlokalizowane jest jezioro Mauda, które jest otuliną Parku Krajobrazowego
Puszczy Rominckiej. Na odcinku od km 7,40 do km 10,0 Trasa biegnie po śladzie drogi powiatowej 1094B.
Podobnie jak odcinku poprzednim, trasa biegnie przez tereny rolnicze, głównie przez grunty orne oraz łąki.
W rejonie kilometra 8,200 znajduje się miejscowość Antosin. W odległości ok. 2 km w kierunku wschodnim,
od miejscowości Antosin znajduje się Jezioro Jegliniszki. Odcinek o kilometrażu: 10,0 – 16 trasa biegnie po
śladzie drogi powiatowej 1094B, która na odcinku od km 12,200 jest granicą obszaru chronionego Ostoja
Suwalska (PLH200003) wchodząca w skład Suwalskiego Parku Krajobrazowego z najgłębszym w Polsce
jeziorem Hańcza. Otacza je piękny teren pokryty polodowcowymi wzgórzami, głazowiskami z wielką ilością
dolin i rynien jeziornych oraz kompleksami lasów.. Na trasie w rejonie km 15,200 znajduje się miejscowość
Przełomka (gmina Przerośl). Na odcinku km 16,0 do km 20,0 Trasa biegnie po śladzie drogi powiatowej
1095B, przez teren dwóch gmin: gminy Wiżajny oraz gminy Jeleniewo. Ponadto na tym odcinku droga
biegnie przez teren Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Na odcinku od km 16,000 do km 18,000, po
stronie pólnocno-wschodniej, w odległości około 300 m od trasy znajdują się kompleksy leśne oraz Jezioro
Hańcza. W rejonie km 18,000 droga powiatowa nr 1095B łączy się z droga powiatową 1132B. W rejonie km
18,600 drogi powiatowej nr 1095B, w kierunku południowo-wschodnim, w odległości około 400 m znajduje
się Głazowisko Bachanowo nad Czarną Hańczą.
Odcinek o kilometrażu: 22,900 –43,600
Trasa główna:
Od Km 21 do km 29, 500 Trasa prowadzi przez
teren dwóch gmin Jeleniewo oraz Wizajny, po
śladzie dróg powiatowych nr 1133B, głównie przez
tereny rolnicze. Na tym odcinku trasy znajdują się
miejscowości Kruszki, Szurpiły, Kazimierówka,
Jeleniowo. W km 24,800 znajduje się skrzyżowanie
drogi powiatowej nr 1133B z drogą powiatową
Obejścia
• Obejście AII – zachodnie obejście Trasy głównej
rozpoczynające się w km 22,9 i łączące się w km
43,6 trasy głównej. Na początkowym odcinku
biegnie wzdłuż drogi kategorii „inne” (na długości
ok. 2,3km) następnie wzdłuż drogi powiatowej
prowadzącej do Suwałk. W przeważającej części
wariant biegnie wzdłuż rz. Czarna Hańcza
4/64
1144B. Na odcinku od 19,000 do km 28,000 trasa
biegnie
po
granicy
Suwalskiego
Parku
Krajobrazowego, w skład którego wchodzi obszar
chroniony Ostoja Suwalska (PLH200003). Ponadto
w rejonie km 23,000, na odcinku o długości około
1km, trasa biegnie po granicy obszaru chronionego
Jeleniewo (PLH200001). W rejonie km 24,500, w
odległości ok 100 m, w kierunku północnym od
trasy, znajduje się rezerwat Rutka. Na odcinku od
km 28,000 , po stronie północnej trasy znajduje się
obszar chroniony Jeleniewo (PLH200001). W
rejonie km 28,000, w odległości 800 m w kierunku
północnym znajduje się Jezioro Szurpiły. W km 30
w miejscowości Kazimierówka Trasa biegnie na
odcinku ok. 200 m wzdłuż drogi wojewódzkiej nr
655, a następnie drogą powiatową nr 1138B w
otoczeniu terenów rolniczych,do km 32,800. W km
32,800 droga biegnie po drodze powiatowej nr
1139B, do miejscowości Leszczewo. W km 31,400
trasa krzyżuje się z droga powiatową nr 1140B. Na
całym odcinku trasa pokrywa się z południową
granicą Suwalskiego Parku Krajobrazowego, w tym
również
obszaru
chronionego
Jeleniewo
(PLH200001). W rejonie 34,000 kilometra, na północ
od trasy, w odległości około 100 m, znajduje się
Jezioro Szelment Wielki. W km 34 trasa biegnie w
kierunku południowym wzdłuż drogi powiatowej nr
1138B aż do drogi wojewódzkiej nr 655 w kierunku
gminy Suwałki. Otoczenie trasy to głównie tereny
rolnicze, lecz w rejonie 41,000 km trasa przebiega w
bezpośrednim sąsiedztwie lasów. Od miejscowości
Prudziszki trasa biegnie po śladzie drogi
wojewódzkiej Nr 655, aż do km 46,100 do
miejscowości Suwałki. W kilometrze 39,200, e
odległości 200 m na zachód od szlaku znajduje się
Jezioro Dzikciarnia. W km 42 na wschód od Trasy,
w miejscowości Szwajcaria znajdują się kurhany
Jaćwingów z III-V w. W rejonie kilometra 43,500
trasa rozpoczyna bieg przez teren miasta Suwałki.
przecinając obszary Natury
Jeleniewo) do km 12,2..
2000
(SOO
Rekomendacja Wykonawcy:
Wykonawca rekomenduje przebieg wzdłuż obejścia AII ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo rz.
Czarna Hańcza i o obszarów Natura2000. Wariant omija drogę wojewódzką.
5/64
Trasa główna:
W km 45,300 znajduje się z krzyżowanie z drogą wojewódzką Nr 652., biegnącej w kierunku miejscowości
Mieruniszki. W km 45,600 trasa zmienia przebieg, ze śladu po drodze wojewódzkiej na drogę powiatową,
biegnącą w kierunku drogi krajowej Nr 8. W miejscowości Suwałki w km 45 w kierunku wschodnim w
odległości 400m znajduje się „Resursa obywatelska z początku XX w.. Kolejną atrakcja są domy
klasycystyczne z I połowy XIX w, położone na zachód od trasy. W odległości 100m na wschód znajduje się
kościół ewangelicki klasycystyczny z XIX w., natomiast na wchód cerkiew z XIX w. W kierunku zachodnim,
200 m od trasy znajduje się kaplica cmentarna neogotycka z XIX w. W rejonie 100 m od km 47 znajduje się
ratusz klasycystyczny z XIX w., obecnie połączony z dawnym odwachem oraz cerkiew w stylu ruskim z
początku XX w. W km 47,500 na zachód od trasy znajduje się molenna staroobrzędowców, drewniana, z
początku XX w. Na odcinku o kilometrażu: 46,100 – 47,600 Trasa biegnie prze miasto Suwałki, po śladzie
drogi krajowej Nr 8 i drogi wojewódzkiej Nr 653. Na odcinku od km 42,600 do km 46,950, po stronie
wschodniej trasy znajdują się bocznice kolejowe wraz z dworcem PKP. W km 46,950 przecina drogę
wojewódzką, prowadzącą do miejscowości Krasnopol. Tereny wokół trasy mają charakter zurbanizowany.
Trasa główna:
Trasa przebiega po drodze gminnej, która w km
48,500 łączy się z droga wojewódzką Nr 653. Na
tym odcinku trasa biegnie przez tereny podmiejskie
Suwałk, w odległości około 200 m od rzeki Czarna
Hańcza. Od km 48,600 Trasa biegnie po obrzeżach
miasta Suwałki, po śladzie drogi wojewódzkiej Nr
653. W km 48,660 trasa biegnie po wiadukcie nad
torami kolejowymi PKP. Teren wokół trasy to
głównie zabudowa rozproszona o charakterze
przemysłowym. W rejonie 50,000 km trasy, po
stronie wschodniej znajduje się obszar chroniony
Ostoja Wigierska (PLH200004). W km 52,5 w
kierunku północnym, w odległości ok.. 400 m
znajduje się Jezioro Krzywe Wigierskie. Do km 55,5
trasa biegnie wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 653.
Od km 53,000 Trasa przebiega przez teren Puszczy
Augustowskiej (PLB200002) oraz Obszar Ostoja
Wigierska (do km ok. 58). Do km 55,590 trasa
przebiega przez tereny leśne, a następnie przez
tereny rolnicze. Od km 55,500 do km 55,700 trasa
biegnie po szlaku dróg gminnych. W bezpośrednim
sąsiedztwie szlaku, po stronie południowej znajduje
się Jezioro Leszczewek. A w odległości około 300 m
znajduje się Jezioro Wigry. W km 57,600 znajduje
się muzeum Wigierskiego Parku Narodowego. W
kierunku północnym, w odległości 500 m, znajduje
Obejścia
• Obejście A – zlokalizowane jest w km 51,7 trasy
głównej. Długość obejścia wynosi około 1200 m
i biegnie przez rozproszone działki rolne oraz
leśne. Trasa obejścia zbliża się w kierunku m.
Krzywe, położonej nad Jeziorem Krzywe
Wigierskie
• Obejście A.I – trasa biegnie od drogi krajowej
Nr 8 drogą powiatową nr 1152B oraz 1150B,
wiaduktem przecinając tory kolejowe, głównie
przez tereny leśne wchodzące w skład
Wigierskiego
Parku,
oraz
Puszczy
Augustowskiej. Teren po którym prowadzona
jest
trasa
jest
obszarem
chronionym
sklasyfikowanym jako Ostoja Augustowska
(PLH200005).
Trasa
przebiega
przez
miejscowości Płociczno-Osiedle, PłocicznoTartak oraz Czerwony Krzyż. Po stronie
północnej trasy znajduje się Jezioro Wigry (od
km 10 do km 17).
• Obejście A.III – trasa rozpoczyna się w km 49,3
Trasy głównej i łączy się z nią w km 59.
Wariant biegnie po północnej stronie jeziora
Krzywe Wigierskie i Koleśne. Od km 4,3
prowadzi przez obszary Natura 2000 - Ostoja
Wigierska, od km 4,5 Natura 2000 - Puszcza
6/64
się Stacja Hydrobiologiczna z początku XX w. Na
odcinku od km 57,600 trasa biegnie w
bezpośrednim sąsiedztwie Jeziora Wigry.
Na odcinku o kilometrażu 59,2 do km – 59,9 Trasa
przebiega przez teren o charakterze rolniczym i
leśnym po śladzie dróg gruntowych. W kierunku
zachodnim od trasy, w odległości 300 m znajduje się
Jezioro Wigry, natomiast na wschód od trasy w
odległości 200 m znajduje się Jezioro Mazguć.
Następnie droga przebiega przez kompleksy leśne.
Na tym odcinku trasa przebiega przez obszar
chroniony Ostoja Wigierska (PLH200004). Na
odcinku od km 58 do km 66,6 przebiega po linii
brzegowej Jeziora Wigry. W km 61,300 znajduje się
miejscowość Wigry. W odległości 100m od trasy, w
kierunku południowo-wchodnim znajduje się Jezioro
Rosejny. Na dalszym odcinku trasy po stronie
południowo-zachodniej znajduje się Jezioro Wigry.
W km 62,500 trasa przebiega przez miejscowość
Czerwony Folwark. Na tym odcinku trasa przebiega
przez
obszar
chroniony
Ostoja
Wigierska
(PLH200004). W km 65,000 trasy znajduje się
miejscowość Rosochaty Róg, a w km 67,100
miejscowość Mikołajewo.
Od km 67,200 do km 70,2 trasa biegnie wzdłuż
drogi powiatowej 1171B do miejscowości Maćkowa
Ruda zbliżając się do rzeki Czarna Hańcza. Od km
70, 2 do km 73 trasa prowadzi wzdłuż drogi
powiatowej nr 1170B przecinając rzekę Czarna
Hańcza. Od km 73 trasa prowadzi wzdłuż drogi
gminnej w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki aż do km
79,1.
Augustowska.
• Obejście A.IV – to obejście łączące wariant A
(km 0,9) z wariantem A.III w km 4,6. Biegnie
wzdłuż drogi o kategorii „inna”.
• Obejście A.V – rozpoczyna się w trasie głównej
w km 52,5 i łączy się z wariantem A.I w km 7,9.
Na całej swej długości prowadzi po drodze
powiatowej nr 1150B przez tereny rolne.
• Obejście A.VI – rozpoczyna się w km 0,2
wariantu A.I i prowadzi drogą powiatową w
kierunku miejscowości Sobolewo (w kierunku
wschodnim). Obejście łączy się z wariantem
A.V w km 1,9. Na całej swej długości biegnie
przez tereny pól uprawnych i łąk.
• Obejście B – trasa przebiega przez tereny leśne
, po śladzie drogi wojewódzkiej Nr 653 oraz
drogi gminnej . W kompleksie leśnym
zlokalizowanym po wschodniej stronie trasy
znajduje się Jezioro Mazguć.
• Obejście C trasa przebiega po śladzie drogi
wojewódzkiej nr 653 i powiatowej nr 1171B w
bezpośrednim sąsiedztwie Jezioro Dowcień, po
stronie wschodniej i Jeziora Mazguć, po stronie
zachodniej. Cały odcinek przebiega przez
obszar
chroniony
Ostoja
Wigierska
(PLH200004),
który
wchodzi
w
skład
Wigierskiego Parku Narodowego.
•
Obejście D trasa przebiega po śladzie drogi
powiatowej Nr 1170B przez tereny leśne oraz
przez miejscowość Sametki. Obszary leśne
wchodzą w skład obszaru chronionego Ostoja
Wigierska (PLH200004), który jest częścią
Wigierskiego Parku Narodowego. Trasa na
końcowym odcinku przebiega po śladzie drogi
gminnej i mostem nad rzeką Czarna Hańcza,
łącząc się z wariantem preferowanym.
• Obejście E – jest kontynuacją obejścia D, od
miejscowości Sametki. Trasa prowadzona jest
po drodze powiatowej Nr 1170B. Trasa
prowadzona jest przez tereny rolnicze i leśne.
Trasa biegnie od strony zachodniej rzeki
Czarna Hańcza, w odległości do 300 m.
Wykonawca rekomenduje przebieg wzdłuż wariantu A.III oraz
trasy głównej. Trasa omija drogę
7/64
wojewódzką , przebiega wzdłuż Jeziora Krzywe Wigierskie, Koleśne, Jeziora Wigry oraz rzeki Czarna
Hańcza, mijając atrakcyjne turystycznie miejscowości Stary Folwark oraz Wigry. Trasa w
przeważającej części biegnie przez obszary Natura 2000.
Trasa główna:
Obejścia:
Trasa przebiega na terenie gmin Giby. Drogą
gminną i drogą powiatową Nr 1202B, wśród łąk, pól
uprawnych i terenów leśnych. Na całym ocinku trasa
przebiega wzdłuż rzeki Czarna Hańcza. Trasa
przebiega przez Miejscowości Gulbin, Tartaczysko
oraz Frącki. W rejonie miejscowości Głęboki Bród
przecina drogę krajową Nr 16. Nastęnie trasa
prowadzona jest po drodze powiatowej Nr 1205B,
przez miejscowość Okółek. W km 90,800 trasa
przebiega po obrzeżach lasu
i miejscowość
Dworczysko. Cała trasa przebiega przez Specjalne
Obszary Chronione, zaliczane do obszaru Natury
2000.
.
• Obejście F – jest kontynuacją obejścia E. Trasa
prowadzona jest po drodze niesklasyfikowanej.
Trasa prowadzona jest przez tereny rolnicze i
leśne. Trasa biegnie od strony zachodniej rzeki
Czarna Hańcza, w odległości do 300 m. W
miejscowości Głęboki Bróg przecina drogę
krajową Nr 16. Trasa prowadzi przez Specjalny
Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Ostoja
Augustowska” oraz Obszar Specjalnej Ochrony
Ptaków Natura 2000 „Puszcza Augustowska”.
• Obejście G - trasa przebiega przez tereny
leśne, po drodze powiatowej Nr 1206B i terenie
gminy Giby oraz gminy Płaska, przez
miejscowości
Księży
Mostek
oraz
Strzelcowizna. W rejonie drugiego kilometra, w
odległości około 300m od trasy znajduje się
Jezioro Chylinki. Trasa przebiega przez
miejscowości Księży Mostek oraz Strzelnicowo.
W rejonie miejscowości Strzelnicowa trasa
odchodzi od drogi powiatowej i prowadzona jest
drogami gminnymi o niesklasyfikowanymi.
Trasa prowadzi przez Specjalny Obszar
Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Ostoja
Augustowska” oraz Obszar Specjalnej Ochrony
Ptaków Natura 2000 „Puszcza Augustowska”
Wykonawca wskazuje jako preferowany przebieg trasy głównej, który prowadzi wzdłuż rz. Czarna
Hańcza przez obszary w zdecydowanej mierze leśne zakwalifikowane do obszarów Natury 2000.
8/64
Trasa główna:
Odcinek w całości zlokalizowany w gminie Płaska. Od km 91,7 do km 92, 4 trasa prowadzi drogą leśną, na
dalszym odcinku wzdłuż drogi powiatowej Nr 1205B. Trasa przebiega głównie przez tereny leśne
sklasyfikowane jako Ostoja Augustowska (PLH200005) i Puszcza Augustowska (PLB200002). W km 96,8
trasa przecina kanał Augustowski i kieruje się na zachód drogą powiatową na 1209B. W km 98,7 trasa
prowadzi drogą leśną wzdłuż jeziora Mikaszewo, przez obszary rezerwatu Perkuć, aż do km 102,8.
Odcinek o kilometrażu: 102,80-104,00
Trasa główna:
Obejścia:
Trasa główna – biegnie na całej swoje długości
drogami leśnymi po południowej stronie Jeziora
Krzywe.
Obejście H – odbiega na południe od trasy głównej
w km 102,800, a powraca w km 104,00. Trasa
przebiega po drodze niesklasyfikowanej oraz
drodze powiatowej Nr 1237B, gminie Płaska.
Krajobrazem dominującym są lasy.
Jako rekomendowany Wykonawca wskazuje przebieg po trasie głównej. Wariant jest bardziej atrakcyjny
turystycznie, gdyż przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie Jeziora Krzywe.
Odcinek o kilometrażu: 104,0- 119,9
Ok. km 104,00 trasa przebiega ponownie po drodze powiatowej Nr 1237B. Trasa prowadzi wzdłuż kanału
Augustowskiego w bezpośrednim sąsiedztwie jezior. W km 105,00 trasy, w kierunku północnym znajduje
się Jezioro Paniewo. Następnie trasa prowadzona jest w rejonie miejscowości Kąty oraz przez
miejscowość Płaska. Po między kilometrem 106,00 i 107,00 trasa przebiega pomiędzy dwoma jeziorami:
na południe znajduje się Jezioro Pobojno, natomiast na północ Jezioro Orle. Następnie trasa przebiega
przez lasy, w którym po stronie zachodniej, w odległości 100m znajduje się Jezioro Gorczyckie. Za
miejscowością Żyliny w rejonie km 117, po stronie południowej w odległości 200m, znajduje się rezerwat
„Stara Ruda”. W rejonie km 119, w kierunku północnym, w odległości 200m, znajduje się Jezioro
Studzieniczne. Na całym odcinku trasa przebiega przez Ostoję Augustowską (PLH200005) i Puszczę
Augustowską (PLB200002).
9/64
Trasa główna:
Obejścia:
Trasa biegnie w kierunku południowym po drodze
leśnej, przez tereny gminy Augustów. W km 122
trasy na południe, w odległości 100m, znajdują się
Staw Sajenek oraz Jezioro Sajno. W kilometrze
123,600 trasa przecina linie kolejową, i swoim
przebiegiem pokrywa się z drogą wojewódzką Nr
664. Od km 128,1 do km 129, 2 Trasa biegnie
wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 664. W km 128,100
trasa przecina Kanał Bystry, zaś w km 129,1 kanał
Augustowski. Trasa prowadzi południową stroną
miasta Augustów, w odległości maksymalnie 2
kilometrów od przebiegu zlokalizowane są m.in.:
muzeum z działem etnograficznym i działem
poświęconym historii Kanału Augustowskiego,
budynek dawnej poczty, klasycystyczny, z XIX w.,
pomnik
papieża
Jan
Pawła
II,
kaplica
neorenesansowa z XIX w., dworek Prądzyńskiego z
XIX w., dział Muzeum Ziemi Augustowskiej, hotel
turystyczny z początku XIX w., kościół neoromański
z początku XX w., Kanał Augustowski, XIX-wieczny
zabytek techniki kościół Matki Boskiej Szkaplerznej,
drewniany, z XIX w., inne. Od km 129,1 trasa
biegnie w kierunku południowym wzdłuż kanału
Augustowskiego wykorzystując wał kanału aż do km
133,2. Odcinek ten biegnie wzdłuż obszaru
chronionego Natura 2000 (Ostoja Augustowska,
Ostoja Biebrzańska, Puszcza Augustowska). W km
133,2 w miejscowości Białobrzegi trasa łączy się z
drogą krajową Nr 8 i pokrywa się z jej przebiegiem,
na odcinku 500m.
• Obejście HI – odbiega na północ od trasy
głównej w km 120,0, a powraca w km 128,00.
Trasa przebiega głównie po drodze krajowej Nr
16 aż do km 6,1 gdzie odbiega w kierunku
południowym
drogą
leśną.
Krajobrazem
dominującym są lasy. W km 3,7 wariant biegnie
w sąsiedztwie Jeziora Białe.
• Obejście HII – rozpoczyna się w km 123,5 trasy
głównej i biegnie w kierunku południowym
drogą wojewódzką nr 664 by po 800m skręcić w
kierunku zachodnim w drogę leśną. Na całym
odcinku prowadzi przez obszary leśne po
południowej stronie jeziora Sajno. Łączy się z
trasą główną w km 134,2
Wskazuje się jako rekomendowany przebieg odcinka po trasie głównej, z uwagi na przejście przez miasto
Augustów, w którym znajdują się liczne zabytki. Trasa na znacznym odcinku prowadzi wzdłuż zbiorników
wodnych.
10/64
Trasa główna:
Trasa biegnie po drodze powiatowej Nr 1220B. W okolicach km 140 w miejscowości Gabowe Grądy
znajduje się molenna staroobrzędowców. Otoczeniem drogi powiatowej są głównie lasy. Droga powiatowa
przebiega przesz miejscowości Obuchowizna, Bór, Grabowe Grądy, Promiski oraz Sosnowo.
Trasa główna:
Obejścia:
Od km 144,00 do km 152,300 trasa prowadzona
jest po drodze powiatowej Nr 1220B przez tereny
gminy Sztabin. W km 146,00 trasa przebiega przez
miejscowość Kopiec. Odcinek przebiega przez
tereny rolnicze. Na odcinku od km 146,00 do km
148,440 trasa przebiega przez lasy. W km
146,000, do km 152,300 trasa przebiega przez
miejscowość Klonowo oraz Wrotki. Trasa na tym
odcinku przebiega w całości przez Obszar
Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja Biebrzańska” a
od km 148,80 również Specjalny Obszar Ochrony
Siedlisk „Dolina Biebrzy”.
•
Obejście H.III – biegnie w kierunku zachodnim
od km 133,3 trasy głównej do km 146. Na
pierwszym odcinku 5,8 km wykorzystuje drogę
gminną, następnie drogę powiatową i drogę
gminną w kierunku miejscowości Nowiny Stare.
Od km 15,6 obejście prowadzi przez obszary
Natury 2000 - Ostoja Biebrzańska.
•
Obejście I.I – odbiega w kierunku wschodnim od
trasy głównej w km 144,00, a powraca w km
152,30. Na odcinku o długości 5,7 km, trasa
biegnie drogami gruntowymi przez lasy (drogi
gminne). W okolicach miejscowości Żmojdak
trasa prowadzona jest po drodze powiatowej nr
1241B w kierunku miejscowości Janówek,
Jaminy, Lipowo oraz Mogilnice. Trasa na tym
odcinku przebiega w całości przez Obszar
Specjalnej
Ochrony
Ptaków
„Ostoja
Biebrzańska” a od km 12,30 również przez
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Dolina
Biebrzy”.
•
Obejście I – odbiega w kierunku zachodnim od
trasy głównej w km 148,400, a powraca w km
152,300. Przebiega po drodze powiatowej
1226B. W 3 km obejścia, trasa przebiega przez
miejscowość Jaziewo. Otoczeniem odcinka jest
teren o charakterze rolniczym (pola uprawne i
łąki) oraz leśnym. Na tym obejściu Trasa
przebiega w całości przez Obszar Specjalnej
Ochrony Ptaków „Ostoja Biebrzańska” oraz
przez Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Dolina
Biebrzy”.
Wskazuje się jako rekomendowany przebieg obejściem I.I, ze względu na znaczny przebieg drogami
11/64
gruntowymi, głównie przez tereny leśne oraz obszary chronione Natura 2000 .
Trasa główna:
Na odcinku od km 152,300 do km 155,70 trasa biegnie przez obszar gminy Sztabin drogą powiatową nr
1220B. Od km 155,60 Trasa biegnie drogą powiatową nr 1234B w znacznej mierze wzdłuż rzeki Biebrza
przez tereny o charakterze rolniczym. Od km 161,10 trasa przebiega przez obszary gminy Jaświły
(ostatnie 1400 m znajduje się w gminie Goniądz.). Od km 153,20 do km 165,40 trasa biegnie przez
obszary Biebrzańskiego Parku Narodowego. Odcinek na całej swej długości przechodzi przez Specjalny
Obszar Ochrony Siedlisk „Dolina Biebrzy” oraz przez Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja
Biebrzańska”.
Trasa główna:
Obejścia:
Trasa przebiega przez teren gminy Goniądz,
równolegle do drogi powiatowej 1852B i drogi
wojewódzkiej nr 670. Trasa przebiega przez tereny
rolnicze, po granicy . obszaru chronionego jakim jest
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja
Biebrzańska”, który pokrywa się ze Specjalnym
Obszarem Ochrony Siedlisk „Dolina Biebrzy”.
• Obejście J – odbiega od trasy głównej w km
170,500, powraca w km 172,300. Przebiega po
drodze powiatowej Nr 1852B oraz drogą
gruntową
prze
miejscowość
Wroceń.
Krajobrazem dominującym są pola uprawne
oraz łąki.
Wskazuje się jako rekomendowany przebieg odcinka po obejściu trasy głównej, z uwagi na ominięcie dróg
o znacznym natężeniu ruchu (droga wojewódzka nr 670).
Trasa główna:
Na odcinku od km 172,300 do km 175,100 trasa prowadzona jest wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 670. Na
tym odcinku trasa biegnie przez teren gminy Goniądz, o charakterze rolniczym. W km 172,700 trasa
przecina rzekę Biebła, natomiast w km 175,000 rzekę Baberka. Trasa na tym odcinku prowadzona jest po
granicy Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja Biebrzańska”, który pokrywa się ze Specjalnym
Trasa główna:
Obejścia:
Trasa przebiega na odcinku wzdłuż drogi
wojewódzkiej nr 670 do km 178,900, następnie na
odcinku o długości 600 m wzdłuż drogi powiatowej i
• Obejście K – odbiega od trasy głównej w km
175,100 w kierunku północnym, powraca w km
179,900. Na całym odcinku przebiega po
12/64
na obrzeżach miejscowości Goniądz wzdłuż drogi
gminnej. Na tym odcinku trasa biegnie przez teren
gminy Goniądz, głównie o charakterze rolniczym
Trasa na tym odcinku prowadzona jest na skraju
Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostoja
Obszarem Ochrony Siedlisk „Dolina Biebrzy”
drodze gminnej. Krajobrazem dominującym są
pola uprawne oraz łąki. Trasa przebiega przez
miejscowość Dawidowizna, przez Obszar
Specjalnej
Ochrony
Ptaków
„Ostoja
Wskazuje się jako rekomendowany przebieg odcinka zgodny z obejściem K, ze względu na duże
natężenie ruchu na trasie głównej. Ponadto obejście K biegnie przez obszary chronione zaliczane do
obszaru Natury 2000.
Trasa główna:
Na odcinku ok. 100m tras biegnie po drodze gminnej, w miejscowości Goniądz.
Trasa główna:
Rozpoczyna się na terenie gminy Goniądz w
miejscowości Goniądz, w które zlokalizowany jest
kościół neobarokowy z XX w. Trasa biegnie drogą
powiatową wśród gęstej niskiej zabudowy. Na km
181.90 skręca w drogę wojewódzką nr 670 i
wkracza na Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków
„Ostoja Biebrzańska”, który pokrywa się ze
Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk „Dolina
Biebrzy”. Na km 186.00 trasa przecina drogę
krajową na 65 Grajewo-Mońki. Krajobraz zmienny
od miejskiego przez pola uprawna po obszary
leśne.
Obejścia:
• Wariant L rozpoczynający się w miejscowości
Goniądz, biegnie na północ drogą powiatową,
wkracza na teren Biebrzańskiego Parku Narodowego
(od km 1,1 do km 5,8 oraz od km 10,3 do km 12,2)
pozostającego jednocześni na terenie Obszaru
Specjalnej Ochrony Ptaków„Ostoja Biebrzańska” oraz
Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk „Dolina
Biebrzy”. Przecina dolinę rzeki Biebrza. W okolicy
miejscowości Wólka Piaseczyńska trasa skręca na
wschód, biegnąc wzdłuż granicy parku, następnie
przechodzi przez miejscowości Płochowo i Osowiec.
Na km L 9.40 droga zmienia się na kategorię „inne” i
powraca na teren parku, ponownie przecina dolinę
Biebrzy. Na km L 11.20 trasa przebiega w
bezpośrednim sąsiedztwie twierdzy Osowiec w
okolicach km 13,8 (twierdza zbudowana przez
władze carskie w latach 1880-90, zmodernizowana w
roku 1904), by dotrzeć do linii kolejowej w kierunku
Moniek. Dalej prowadzi wzdłuż niej aż do trasy
głównej
Na odcinku występuje krajobraz zróżnicowany.
Mokradłowo łąkowe tereny doliny Biebrzy okalane
terenami leśnymi. Pola uprawne i niska zabudowa w
13/64
okolicach miejscowości Płochowo i Osowiec po
tereny leśne twierdzy Osowiec.
Wykonawca rekomenduje wariant o następującym przebiegu: na odcinku 180,00 – 186,00 wariant L.
Wariant prowadzi przez malownicze tereny o zróżnicowanym krajobrazie, wiedzie przez Biebrzański Park
Narodowy, który chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunków
roślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Wariant wykorzystuje drogi o niskim natężeniu
ruchu prowadzące przez obszary mokradłowe o międzynarodowym znaczeniu, zwłaszcza jako środowiska
życia ptactwa wodno-błotnego.
Trasa główna:
Trasa przebiega po drodze powiatowej nr 1838B. Pozostaje na terenie Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków
„Ostoja Biebrzańska” oraz Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk „Dolina Biebrzy”, na km 187.50 wkracza do
Biebrzańskiego Parku Narodowego i dalej biegnie wzdłuż jego granicy. Mija miejscowość Olszowa Droga i
przecina granicę gmin Goniądz i Trzcinne. Mija kolejno miejscowości Dobarz, Gugny, Stójka, Laskowiec. Trasa
wiedzie w bezpośrednim sąsiedztwie twierdzy Osowiec, biegnie terenami głównie leśnymi, w okolicy 209.00 km
mija teren łąk i mokradeł Doliny Biebrzy, by ponownie wejść w obszary leśne. Na km 215.80 przecina granicę
Biebrzańskiego Parku Narodowego i w okolicy miejscowości Laskowiec napotyka wariant Ł.
Odcinek o kilometrażu: 217,50– 236,80
Trasa główna:
Obejścia:
Trasa główna biegnie pośród łąk i starorzeczy
Narwi drogą powiatową do miejscowości Zajki,
gdzie napotyka obejście MI. Dalej drogą kategorii
„inne” dochodzi do rzeki Narew i dalej wzdłuż niej
aż do miejscowości Łaś Toczyłowo, gdzie
przeprawia się przez rzekę i dochodzi do drogi
powiatowej nr 1969B. Trasa biegnie wzdłuż granicy
gmin Tykocin i Zawady. Po odcinku pól uprawnych
trasa skręca w drogę powiatową nr 1971B, gdzie
przecina rzekę Ślina. Na km 227.90 w okolicach
miejscowości Hermany trasa skręca w drogę
powiatową nr 1377B w kierunku północnym, biegnie
wzdłuż granicy Specjalnego Obszaru Ochrony
Siedlisk „Dolina Biebrzy”. Na km 234.50 droga
wkracza na teren gminy Tykocin Miasto, na
końcowym odcinku wiedzie drogą gminną i dociera
do wariantu N.
•
Wariant Ł prowadzi drogą powiatową nr 1838B przez
obszar starorzeczy Narwi na terenie Specjalnego
Obszaru Ochrony Siedlisk „Dolina Biebrzy”. Na km Ł
1.60 trafia na granicę gminy Zawady gdzie przecina
rzekę Narew, a następnie skręca w drogę kategorii
„inne” w kierunku miejscowości Góra Strękowa, gdzie
zlokalizowany jest grób kpt. W. Raginisa oraz schron
dowódcy odcinka "Wizna" kpt. W. Raginisa. Trasa
biegnie
malowniczymi
terenami
rozlewisk
i
starorzeczy Narwi. Dominuje krajobraz podmokły,
łąkowy. Na km Ł 7.90 trasa wkracza na tereny gminy
Wizna. Od km Ł 12.70 do km Ł 13.60 trasa biegnie
drogą krajową nr 4, którą ponownie przecina rzekę
Narew. Następnie drogą kategorii „inne” mija
miejscowości Witkowo i Wizna, gdzie skręca w drogę
powiatową nr 1934B w kierunku Niwkowa. W
miejscowości Wizna znajduje się grodzisko zwane
Zamczyskiem, Górą Zamkową lub Górą Królowej
Bony - pozostałość grodu oraz kościół pw. św. Jana
14/64
Chrzciciela, gotycki, z XVI w.Trasa wiedzie przez
tereny pól uprawnych w bezpośrednim sąsiedztwie
rzeki Narew. Jest to granica Obszaru Specjalnej
Ochrony Ptaków „Bagno Wizna” oraz Specjalnego
obszaru Ochrony Siedlisk „Przełomowa Dolina
Narwi”. Na km Ł 24.50 trasa dochodzi do granicy
Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi
oraz gminy Piątnica. Krajobrazem dominującym są
lasy pola uprawne i łąki. Trasa mija miejscowości
Krzewo, Rakowo-Czachy, Niewodowo, Drozdowo
(zlokalizowane są dwór Lutosławskich z końca XIX
w.,
obecnie
Muzeum
Przyrody;
ekspozycja
poświęcona przyrodzie bagien nadbiebrzańskich i
doliny Narwi, ciekawe kolekcje ptaków i owadów oraz
trofea myśliwskie; kościół p.w. św. Jakuba z XIX w.,
neoromański oraz cmentarz z kaplicą Lutosławskich z
XIX w.) Kalinowo. Na odcinku od km 37,1 do km 38,5
trasa biegnie wzdłuż granicy rezerwatu Kalinowo. Nr
drogi powiatowej zmienia się na 1900B. Na km Ł
42.00 ścieżka skręca w drogę powiatową nr 2600B.
Na km Ł 43.00 trasa opuszcza tereny chronione i
wkracza do gminy Łomża Miasto. Drogami gminnymi
dostaje się do centrum Łomży gdzie napotyka
obejście ŁA. Od km Ł 45.00 trasa wiedzie drogą
wojewódzką nr 677 w kierunku Śniadowa, przecina
drogę krajową nr 645 i drogami kategorii „inne”
dociera do obejścia ŁA. Dominuje krajobraz miejski
miasta Łomża. Zabytki zlokalizowane w mieście w
bezpośrednim sąsiedztwie wariantu to: późnogotycki
kościół katedralny
z XVI
w.,
wielokrotnie
przebudowywany; kamieniczki z podcieniami z XIX i
XX w.; cerkiew z XIX w., obecnie kościół katolicki;
zespół klasztorny benedyktynek p.w. świętej Trójcy;
kościół i klasztor kapucynów: kościół barokowy XVIII
w., klasztor z XVIII w. i kolegium z początku XX w.;
kaplica św. Krzyża cmentarna, klasycystyczna, z XIX
w.
•
Wariant ŁA rozpoczyna bieg w centrum miasta
Łomża drogą krajową nr 61 w kierunku Janowa,
następnie obiega miasto drogą powiatową nr 2598B
docierając do drogi krajowej nr 645. Dominuje teren
miejski. W bezpośrednim sąsiedztwie trasy znajduje
się kaplica św. Krzyża cmentarna, klasycystyczna, z
XIX w., ratusz klasycystyczny z XIX w., neobarokowy
gmach sądu z XIX w., Muzeum Okręgowe
zawierające eksponaty etnograficzne, archeologiczne
i geologiczne. W okolicy miejscowości Stara Łomża
Nad Rzeką trasa skręca w drogę powiatową nr
15/64
1937B., wkracza na tereny Łomżyńskiego Parku
Krajobrazowego Doliny Narwi. Trasa wiedzie wzdłuż
meandrów Narwi. Dominującym krajobrazem są łąki
oraz lasy. Trasa obiega rezerwat „Wielki Dział”
drogami gminnymi i kategorii „inne”. Na km ŁA 27.00
trasa wkracza na teren gminy Wizna opuszczając
treny Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny
Narwi, dalej drogą kategorii „inne” przeprawia się
przez rzekę Narew, opuszcza obszary chronione i w
miejscowości Bronowo spotyka wariant Ł.
•
Wariant M biegnie na terenie gminy Zawady, na
Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków „Bagno
Wizna”. Drogą powiatową nr 1838B dochodzi do
drogi krajowej nr 64. Na km M 3.90 skręca w drogę
powiatową nr 1969B i dociera do trasy głównej.
Dominuje krajobraz łąk sporadycznie przecinany
obszarami leśnymi.
•
Wariant MI rozpoczyna się w miejscowości Zajki, na
terenie Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk
„Dolina Biebrzy” oraz Obszaru Specjalnej Ochrony
Ptaków „Ostoja Biebrzańska”. Trasa biegnie drogą
powiatową nr 1374B przez miejscowości Słomianka,
Łazy Duże, Łazy Małe, gdzie spotyka się z rzeką
Narwią. Na km 12,4 przecina rzekę Nereśle a w km
13.40 skręca w drogę wojewódzką nr 671,
przekracza granicę gminy, przeprawia się przez
rzekę Narew i dochodzi do miejscowości Tykocin,
gdzie spotyka obejście N. Dominuje krajobraz łąk,
sporadycznie lasów. Trasa w kilku miejscach
napotyka na tereny wiejskie o luźnej niskiej
zabudowie.
•
Wariant N biegnie przez miasto Tykocin drogami
gminnymi i powiatową nr 1380B. Krajobraz miejski o
niskiej jednorodzinnej zabudowie. Spośród licznych
zabytków miasta można wymienić zespół klasztorny
misjonarzy: klasztor z XVIII w., barokowy kościół z
XVIII w. z rzędami kaplic, ruiny zamku; zamek
pierwotnie gotycki z XV w., rozbudowany w stylu
renesansowym, rynek w kształcie trapezu, pochodzi z
czasu lokacji miasta z XV w.; w XVIII w. dostosowany
do pełnienia nowej funkcji, dworek XVIII w., zespół
klasztorny bernardynów z XVIII w., barokowy: kaplica
św. Elżbiety, przebudowana w XIX w. i bożnica z
XVII w. przebudowana w XVIII/XIX w. w której mieści
się muzeum judaistyczne, dom talmudyczny z XVIII
w. oraz dawny szpital z XVIII w.; cmentarz żydowski z
500 nagrobkami: najstarszy z XVIII w.
16/64
Wykonawca rekomenduje wariant o następującym przebiegu: wzdłuż wariantu Ł do miasta Łomża, powrót
wariantem ŁA na km Ł 24.00, następnie wariantem Ł do trasy głównej. Trasą główną od km 217.50 do km
220.70 omijając wariant M, dalej wariantem MI. W mieście Tykocin wariantem N do trasy głównej na km
236.80.
Trasa wykorzystuje tereny Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi, tereny mokradłowe, łąkowe i
leśne. Wariant MI biegnie na Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków „Ostroja Biebrzańska” poprzez starorzecza
rzeki Narew. Podstawową zaletą tego odcinka, są te właśnie treny chronione. Jest to niezwykle ważna ostoja
wielu gatunków ptaków, zwłaszcza wodno-błotnych i drapieżnych, które osiągają tu rekordowe liczebności. W
okresie lęgowym obszar zasiedla powyżej 15% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: czapla
biała, dubelt, kulik wielki, orlik grubodzioby, orzełek włochaty, podróżniczek, sowa błotna i wodniczka. Należy
podkreślić, że na wzdłuż rekomendowanego przebiegu znajdują się liczne zabytki.
Trasa główna:
Rozpoczyna się na terenie gminy Tykocin, biegnie
drogą powiatową nr 1381B przez tereny pól
uprawnych i łąk. Na km 244.60 przecina drogę
krajową nr 8 i wkracza na Obszar Specjalnej
Ochrony Ptaków „Bagienna Dolina Narwi”. Następnie
biegnie drogą gminną i kategorii „inne” przez obszar
gminy Chroszcz. Trasa przeprawia się przez dolinę
Narwi wzdłuż granicy Narwiańskiego Parku
Narodowego, który jest ostoją roślinności wodnej i
szuwarowej oraz ptactwa wodno – błotnego. Na km
250.00 trasa skręca w drogę powiatową nr 1535B,
przebiega przez tereny pól uprawnych i łąk
sporadycznie przez obszary leśne. Na km 255.10
trasa napotyka wariant O. Na km 262.20 trasa
wkracza na teren gminy Białystok. Przecina linię
kolejową, obszary miejskiej zabudowy i napotyka
wariant P biegnący przez ścisłe centrum
Białegostoku. Trasa główna natomiast biegnie drogą
powiatową przez tereny podmiejskie, napotyka
rezerwat „Las Zwierzyniecki” i drogami gminnymi
oraz kategorii „inne” dochodzi do drogi krajowej. Na
km 272.30 przecina linię kolejową i biegnie drogami
gminnymi i kategorii „inne” do drogi wojewódzkiej nr
676 na Supraśl. Wkracza na teren gminy Supraśl. Na
km 281.20 trasa przekracza granicę terenów
chronionych: Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków
„Puszcza Knyszyńska”, Specjalny Obszar Ochrony
Obejścia:
• Wariant O biegnie drogami powiatowymi nr
1538B, 1535B, 1543B wzdłuż granicy Obszaru
Specjalnej Ochrony Ptaków „Bagienna Dolina
Narwi”. Dominują pola uprawne oraz niska
wiejska zabudowa. W miejscowości Choroszcz
zlokalizowane są pałac Branickich, barokowy, z
XVIII w., zrekonstruowany w latach 70 XX w.,
otoczony parkiem z XVIII w., obecnie jest tu
Oddział Muzeum Okręgowego w Białymstoku,
cerkiew prawosławna pw. Opieki Matki Boskiej z
XIX w. oraz zespół klasztorny podominikański
barokowy: kościół parafialny pw. św. Jana
Chrzciciela i Szczepana, barokowy, bazylikowy z
XVIII w. i klasztor z XVIII w.
• Wariant P biegnie drogą kategorii „inne” przez
tereny podmiejskie. Na km P 1.60 skręca w drogę
wojewódzką nr 676 by następnie skręcić w drogę
powiatową w stronę centrum Białegostoku. Na km
P 4.90 trasa napotyka wariant IP a następnie na
km P 5.90 wariant IPII. Odcinek przebiega przez
tereny miejskie. W mieście w sąsiedztwie
wariantu P zlokalizowane są liczne zabytki m.in.:
zabytkowe kamienice z XIX i XX w., budynek
teatru z 1939 r., kościół katedralny p.w. WNMP z
XVII w., barokowy, przebudowywany, dostawiono
kościół jednonawowy neogotycki w XVIII w.,
pałac Lubomirskich z początku XIX w., kościół,
17/64
Siedlisk
„Ostoja
Knyszyńska”
oraz
Park
Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej. Na km 286.60
trasa napotyka wariant Q, przebiega przez
miejscowość Supraśl i biegnie drogą powiatową nr
1433B. Są to przede wszystkim tereny leśne. Na km
291.00 trasa przecina granicę gminy Gródek. Mija
odcinek drogą kategorii „inne” i skręca w drogę
powiatową nr 1434B i 1433B. Na km 296.00
napotyka wariant QI. Na km 300.00 skręca na
wschód w drogę kategorii „inne” jednocześnie
mijając obejście QIII. W okolicy miejscowości Załuki
trasa biegnie drogą powiatową nr 1437B opuszcza
tereny parku narodowego, mija miejscowości Waliły,
Waliły-Dwór, Waliły Stacja gdzie napotyka wariant
QII. Przecina drogę krajową na 65 i podąża drogą
powiatową, w kierunku gminy Michałowo. Na km
322.80 opuszcza tereny chronione i dochodzi do
wariantu R. Dominującym krajobrazem są pola
uprawne miejscami przecinane terenami leśnymi.
Mijane miejscowości to niska, luźna, jednorodzinna
zabudowa. Na km 324.80 trasa biegnie drogą
wojewódzką w kierunku Jałówki. Na km 327.20 do
trasy powraca obejście R. Dalej ścieżka biegnie
wzdłuż drogi powiatowej nr 1629B. Na km 329.00
wkracza na tereny leśne a na km 334.00 na Obszar
Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Górnej Narwi”
oraz Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk „Ostoja
w Dolinie Górnej Narwi”. Na km 336.00 wkracza na
tereny gminy Narewka i napotyka obejście S, dalej
biegnie drogami kategorii „inne” i kończy bieg na
skrzyżowaniu z drogą wojewódzką nr 687.
modernistyczny pw. Chrystusa Króla i św. Rocha
z początku XX w., ratusz, barokowy z XVIII w., w
którym jest Muzeum Okręgowe, pałacyk
fabrykancki, w którym mieści się Muzeum
Historyczne, z początku XX w., cerkiew
katedralna pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z XVIII
w. i wiele innych.
• Wariant IP łączy wariant P na km P 4.90 z trasą
główna na km 267.80. Odcinek przebiega przez
tereny miejskie.
• Wariant IPII łączy wariant P na km P 5.90 z trasą
główna na km 270.80. Odcinek przebiega przez
tereny miejskie.
• Obejście Q biegnie przez tereny podmiejskie
miasta Supraśl. Rozpoczyna bieg drogą
wojewódzką i powraca na trasę główną drogą
gminną.
• Obejście QI biegnie drogami kategorii „inne”
przez Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej.
• Wariant QII rozpoczyna się na km 316.00 trasy
głównej, biegnie drogami powiatowymi, gminnymi
oraz kategorii „inne”. Przecina granice gmin
Gródek i Michałowo i kończy bieg łącząc się z
wariantem QIII. Dominującym krajobrazem są tu
tereny leśne. Odcinek znajduje się na terenach
chronionych: Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków
„Puszcza
Knyszyńska”,
Specjalny
Obszar
Ochrony Siedlisk „Ostoja Knyszyńska”.
• Wariant QIII rozpoczyna się na km 300.00 trasy
głównej, biegnie drogami powiatowymi, gminnymi
oraz kategorii „inne”. Odcinek w całości znajduje
się na terenie gminy Michałowo. Na km QIII 17.50
spotyka wariant QII, by skończyć bieg na km QIII
18.34 spotykając wariant R.
Dominującym
krajobrazem są tu tereny leśne. Odcinek znajduje
się na terenach chronionych: Obszar Specjalnej
Ochrony
Ptaków
„Puszcza
Knyszyńska”,
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja
Knyszyńska”.
• Wariant R znajduje się na terenie gminy
Michałowo. Biegnie drogą powiatową 1440B,
przez
obszary
gęstej
zabudowy
miasta
Michałowo. Na km R 1.90 skręca w drogę
wojewódzką nr 686, dalej drogą powiatową nr
1466B oraz drogami gminnymi przez obszary pól
18/64
uprawnych do miejscowości Nowa Wola gdzie
dochodzi do trasy głównej.
• Wariant S rozpoczyna bieg na terenach Obszaru
Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Górnej Narwi”
oraz Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk
„Ostoja w Dolinie Górnej Narwi”, biegnie drogą
powiatową nr 1635B. Na km S 2.20 wiedzie drogą
gminną
przez
miejscowości:
Eliaszuki,
Michnówka, Cieremki. Są to obszary pól
uprawnych a na końcowym odcinku obszar leśny.
Wykonawca rekomenduje wariant o następującym przebiegu: na odcinku 236,80 – 264,20 trasą główną
wykorzystując wariant O, następnie wariantem P do km 270. Dalej trasą główną przez obejście Q oraz QI.
Trasa powraca na wariant podstawowy na km 300.00 i 301.00 a następnie przebiega wariantem QIII i R. Od
km 327.20 do km 343.00 ścieżka biegnie trasą główną i omija obejście S.
Wariant prowadzi przez Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Bagienna Dolina Narwi”. Walorem
przyrodniczym tej ptasiej ostoi jest unikatowy charakter rzeki. Narew na tym odcinku stanowi jedyny w
Europie system rzeki anastomozującej. Cechą wyróżniającą jest występowanie w dolinie wielu głębokich
koryt rzecznych, budujących skomplikowany układ.
Trasa odwiedza miasto Białystok, które pełni funkcję administracyjnego, gospodarczego, naukowego i
kulturalnego centrum regionu.
Trasa przebiega przez Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej. Wzniesienia Parku, w kilku miejscach
przekraczające wysokość nawet 200 m poprzedzielane są obszarami równin, zabagnionymi nieckami i
dolinami niedużych rzek. Przez środek obszaru szeroka doliną płynie rzeka Supraśl. W całej Puszczy
Knyszyńskiej jest wiele torfowisk i obszarów podmokłych, tworzących się w dolinach rzek i strumieniach oraz
w zagłębieniach bezodpływowych. 80% powierzchni Parku to lasy, które w dużym stopniu zachowały
charakter naturalny.
Odcinek kończy swój bieg w rejonie Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Górnej Narwi”, jest to
ostoja ptasia o randze europejskiej E 30. Dolina Górnej Narwi jest jedną z najlepiej zachowanych w Polsce
dolin rzecznych i stanowi, obok Bagien Biebrzańskich, jeden z największych obszarów mokradeł
środkowoeuropejskich. Kształtowane przez regularne wylewy rzeki, są uznawane za siedliska o największej
różnorodności biologicznej w strefie klimatu umiarkowanego.
Trasa główna:
Rozpoczyna się na terenie gminy Narewka i początkowo prowadzi drogą zaliczaną do kategorii „inne”, przez
specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja w Dolinie Górnej Narwi, oraz obszarami wzdłuż jeziora
Siemianowskiego po jego południowej stronie. Następnie trasa od km 346 do km 348 biegnie drogą gminną
do miejscowości Tarnopol, gdzie zmienia drogę na powiatową nr 1644B, biegnąc znów przez tereny Ostoji
w Dolinie Górnej Narwi. Około km 351,5 trasa przecina tory kolejowe i przejeżdża przez miejscowość
Siemianówka, od której dalej kontynuuje bieg drogą powiatową nr 1561B. W km 353 zlokalizowana jest
cerkiew prawosławna pw. św. Jerzego z XVIII w. Terenami łąk i pól, o rzadkiej zabudowie, gdzieniegdzie
19/64
zalesionymi, trasa prowadzi do miejscowości Mikłaszewo by po skręcie w kierunku wschodnim poprowadzić
drogą kategorii „inne”, od km 361,60 przez specjalne obszary ochrony siedlisk Puszczy Białowieskiej,
mijając takie miejscowości jak: Guszczewina, Gruszki. W km 365,10 trasa przecina rzekę Narewka
Trasa główna:
Obejścia:
Na całej długości odcinka trasa przebiega po drodze
kategorii „inne” obszarami specjalnej ochrony
ptaków Puszczy Białowieskiej. Na docinku od km
370,6 do km 371,8 trasa przecina rezerwat Lasy
Naturalne Puszczy Białowieskiej.
•
Wariant T biegnie drogą kategorii „inne” i drogą
gminną. Cały odcinek trasy prowadzi przez
obszary specjalnej ochrony ptaków Puszczy
Białowieskiej oraz wzdłuż wschodniej krawędzi
Białowieskiego Parku Narodowego (od km 1,6
do km 8,0). Obejście kończy się w 377,5 km
trasy głównej. Od km 3,7 do km 6,9 trasa
biegnie wzdłuż granicy rezerwatu Lasy
Naturalne Puszczy Białowieskiej.
Wykonawca rekomenduje przebieg ścieżki obejściem, z uwagi na sąsiedztwo Białowieskiego Parku
Narodowego.
Obejścia:
Trasa główna:
Trasa na tym odcinku przebiega na terenie gmin:
Białowieża i Hajnówka. Rozpoczyna swój przebieg
po drodze kategorii „inne” a po 378,5 km, skręca w
lewo w drogę powiatową nr 1651B, przejeżdżając
przez takie miejscowości jak Pogorzelce i Zastawa.
Około 384,7 km trasa wkracza na drogę wojewódzką
nr 689 by znów około 385,5 km zmienić kategorię
drogi na „inne” i powrócić do drogi powiatowej nr
1651B. Trasa przejeżdża drogą powiatową przez
takie miejscowości jak: Teremiski, Budy, Budy
Leśne, gdzie skręcając w prawym kierunku zmienia
charakter drogi na „inne”. Cały odcinek trasy
prowadzi przez krajobrazy Puszczy Białowieskiej. Po
404 km trasa skręca w lewo w drogę gminną i
kończy swój bieg w sąsiedztwie Rezerwatu
Krajobrazowego im. prof. Wł. Szafera w okolicach
miejscowości Hajnówka.
•
Wariant U odbiega od trasy głównej w jej 383,5
km i prowadzi drogą powiatową nr 1650B przez
takie miejscowości jak Białowieża i Podolany, w
okolicach których zmienia charakter drogi na
„inne” i prowadzi nią do drogi wojewódzkiej nr
689. Drogą wojewódzką trasa biegnie do
miejscowości Grudki, a następnie Zastawa. W
miejscowości Białowieża zlokalizowane są liczne
atrakcje, m.in.: dworzec Białowieża Towarowa z
XIX w., cerkiew pw. św. Mikołaja z XIX w.,
Muzeum Przyrodniczo-Leśne BPN, skansen:
zabytki budownictwa wiejskiego, kościół św.
Teresy od Dzieciątka Jezus z I połowy XX w.,
budownictwo drewniane z końca XIX i początku
XX w., świątynia baptystów, Dom Marszałkowski
z XIX w., park pałacowy.
•
Wariant X – trasa skręca w km U9,9 na zachód w
drogę gminną, przebiega w sąsiedztwie
Rezerwatu Krajobrazowego im. prof. Wł. Szafera
mijając takie miejscowości jak: Czerlonka,
20/64
Czerlonka Leśna. Drogą gminną trasa dociera do
nasypu kolejowego i biegnie wzdłuż jego śladu
od km 14,5 do końca wariantu w okolice
miejscowości Hajnówka. Całe obejścia prowadzą
przez obszary specjalnej ochrony ptaków
Puszczy Białowieskiej.
•
Obejście Y prowadzi nasypem kolejowym, w km
0,9 skręca w kierunku zachodnim i biegnie
wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 685 i krótkim
odcinkiem drogi gminnej, terenami łąk i pól
uprawnych. Rozpoczyna się w km 407 a kończy
w 410,8 km trasy głównej.
Wykonawca rekomenduje przebieg trasą główną oraz obejście U z uwagi na przebieg przez ciekawe
przyrodniczo tereny i liczne zabytki i atrakcje turystyczne znajdujące się w Białowieży.
Trasa główna:
Trasa rozpoczyna swój bieg drogą kategorii „inne” na terenie gminy Hajnówka i biegnie w kierunku
południowym, obszarami specjalnej ochrony ptaków Puszczy Białowieskiej. W km 412 przecina tory
kolejowe a od km 415,5 zaczyna prowadzić drogą gminną, mijając miejscowość Orzeszkowo, terenami łąk i
pól, rzadko zabudowanych. Około 417 km trasa wkracza na drogę powiatową nr 1652B i biegnąc
praktycznie na całym swym odcinku wzdłuż krawędzi Puszczy Białowieskiej mija takie miejscowości jak:
Jakubowo, Piaski, Zabagonie, Długi Bród, Wiluki i Wojnówka. W km 424,6 przecina rzekę Perebel, w km
428,7 w miejscowości Wojnówka rzekę Policzna.
Trasa główna:
Trasa przebiega na terenie gmin Kleszczele i
Czeremcha. Początkowo biegnie drogą powiatową
nr 1775B terenami łąk i pól a od km 435,7 do km
439 wzdłuż krawędzi specjalnych obszarów siedlisk
Jelonka. Około km 441 trasa skręca w lewo i
przejeżdża przez miejscowość Kleszczele (świątynia
baptystów, kościół parafialny z XX w., cerkiew
prawosławna pw. Zaśnięcia NMP z XIX w.), drogą
gminną. Około km 441,8 trasa rozpoczyna bieg
drogą powiatową nr 1777B, docierając do
miejscowości Dobrowoda. Od km 445 do km 449
trasa biegnie drogą gminną mijając miejscowość
Repczyce, a około km 448,3 przecina tory kolejowe.
Kolejno
trasa
biegnie
drogą
powiatową,
przejeżdżając przez miejscowość Czeremcha i
przecinając tory. W km 450,2 trasa przecina rzekę
Nurzec. Od km 452,5 trasa biegnie drogą gminną.
Obejścia:
•
Wariant Y.I biegnie na całym swym odcinku
drogą
powiatową
na
terenie
gminy
Czeremcha. Dominującym tu krajobrazem są
tereny leśne, łąki i pola. Trasa przebiega w
okolicach miejscowości Biała Straż i przez
miejscowość Wólka Terechowska. W km 12,9
obejście przecina rzekę Nurzec. Trasa kończy
się w 451,8 km trasy głównej.
•
Wariant Z odbiega od trasy głównej w 445,5
km, a powraca w 449,5 km. Trasa przebiega
na terenie gminy Czeremcha i początkowo
biegnie drogą gminną a po przecięciu torów
kolejowych drogą kategorii „inne” do okolic
miejscowości Kuzawa. Trasa kończy się w
449,5 km. Dominującym krajobrazem na tej
trasie są tereny leśne.
21/64
Dominującym krajobrazem na omawianym odcinku
są tereny leśne, łąki i pola uprawne.
Wykonawca wskazuje trasę główną jako preferowany przebieg ścieżki. Wariant ten prowadzi przez
tereny bogatsze krajobrazowo i kulturowo.
Trasa główna:
Trasa prowadzi początkowo po terenach gminy
Czeremcha, od około km 456 gminy Milejczyce, od
około 464 km gminy Nurzec Stacja a od około km
488 gminy Mielnik. Trasa na tym odcinku
rozpoczyna swój przebieg po drodze powiatowej nr
1774B, którą to mijając miejscowość Miedwieżyki
doprowadza do miejscowości Rogacze. Trasa na
tym odcinku biegnie głównie terenami leśnymi oraz
obszarami użytkowanymi rolniczo. Po przekroczeniu
miejscowości Rogacze (około 461,3 km) trasa
zaczyna prowadzić drogą gminną. Wciąż terenami
leśnymi
i
polnymi
mija
miejscowość
Gołubowszczyzna, docierając do miejscowości
Nurzec (około 466,6 km). Tu trasa skręca w prawym
kierunku w drogę powiatową nr 1766B, którą
prowadzi do miejscowości Nurczyk (około 467,5) km
trasa skręca w następną drogę powiatową nr 1716B
i prowadzi nią do około 472,8 km, mijając okolice
miejscowości Chanie – Chrusty. W tym miejscu
trasa skręca w lewym kierunku, aby krótkim
odcinkiem drogi kategorii „inne” i gminną dotrzeć w
okolice miejscowości Nurzec Stacja (około 474 km).
Dominującym krajobrazem na omawianych powyżej
odcinkach są nadal tereny leśne i rolnicze. Około
miejscowości Nurzec Stacja trasa rozpoczyna swój
bieg droga powiatową nr 1765B; mija tory kolejowe
około 474,5 km a około km 476,3 skręca w prawo w
kolejną drogę powiatową nr 1771B, przejeżdżając w
okolicach rezerwatu Sokóle.
Prowadząc krajobrazami łąk i pól uprawnych, trasa
dociera do około 481,5 km drogi, by znów po skręcie
w prawo poprowadzić drogą powiatową nr 1762B.
Po przekroczeniu miejscowości Sokóle, około 488
km, w okolicach miejscowości Szumiłówka trasa
Obejścia:
•
Wariant Z.I biegnie po terenach gmin:
Czeremcha, Nurzec – Stacja, Mielnik. Trasa
odbiega od drogi głównej w 454 km i
początkowo biegnie drogą krajową nr 99,
następnie przez dłuższą część odcinka drogą
powiatową nr 1769B. Około miejscowości
Koterka, na przecięciu z drogą wojewódzką nr
640 trasa rozpoczyna bieg drogą gminną, aż
do 517 km trasy głównej w okolice
miejscowości Niemirów. W km 24,3 w
miejscowości Koterka zlokalizowana jest
cerkiew prawosławna pw. Matki Boskiej
Pocieszycielki Strapionych, gdzie ukazała się
Matka
Boska
na
początku
XX
w.
Dominującym krajobrazem na obejściu Z.I są
tereny leśne oraz łąki i pola. Trasa biegnie
wzdłuż granicy Państwa.
•
Wariant AA biegnie po terenie gminy Mielnik.
Trasa rozpoczyna się w km 481,8 a kończy w
km 503,3 w okolicach miejscowości Mielnik.
Na początku biegnie drogą powiatową 1784
B, mijając rezerwat Grąd Radziwiłłowski i
okolice miejscowości Radziwiłłówka. Po
przecięciu drogi wojewódzkiej nr 640 trasa
zaczyna biec droga powiatową nr 1784 B,
prowadząc pod koniec trasy w okolicach
rezerwatu Góra Uszeście. Na całym odcinku
trasy występuje krajobraz leśny, łąki oraz pola
uprawne. Wariant AA to również obejście od
511,7 km do 513 km trasy głównej. Odcinek
ten prowadzi drogą kategorii „inne” oraz
gminną, przejeżdżając przez miejscowość
Sutno. Trasa ta prowadzi przez obszary
22/64
zjeżdża w drogę kategorii „inne” a potem w gminną.
W miejscowości znajduje się m.in.: kościół
drewniany z połowy XVII w., cerkiew drewniana
cmentarna z XIX w., dzwonnica wolnostojąca z XVIII
w., oraz synagoga z XX w. Prowadząc po terenach
łąk i pól uprawnych trasa mija okolice miejscowości
Końskie Góry i dociera do drogi wojewódzkiej nr
640, by jej krótkim odcinkiem poprowadzić do okolic
miejscowości Moszczona Królewska. I znów, po
skręcie w lewo trasa około 495,3 zmienia charakter
drogi na „inne”. W km 497 trasa przecina rzekę
Mętna.
Od około 498 km trasa przebiega drogą powiatową
nr 1781 B przez takie miejscowości jak : Osłowo,
Zagórze, Mielnik, Przedmieście. Około km 505,3
trasa kontynuuje przebieg drogą powiatową ale już o
numerze 1773B. W okolicach km 503,5 znajduje się
cerkiew prawosławna z XIX w., klasycystyczna,
cerkiew prawosławna cmentarna drewniana,
zbudowana jako unicka w XVIII w., grodzisko na
Górze Zamkowej, zachowały się fragmenty wałów i
fosy XI-XII-wiecznego grodu zniszczonego przez
Tatarów, a odbudowanego w XIII i XIV w., Cały ten
odcinek drogami powiatowymi przebiega wśród
krajobrazów łąk i pól ale również wzdłuż krawędzi
specjalnych obszarów ochrony siedlisk: Ostoja
Nadbużańska oraz obszarów specjalnej ochrony
ptaków Doliny Dolnego Bugu. Od miejscowości
Wajków (około 510 km), drogami kategorii „inne” i
gminne, przez krajobrazy Ostoji Nadbużańskiej i
Doliny Dolnego Bugu trasa kończy swój bieg w
okolicach miejscowości Niemirów. W miejscowości
Niemirów
znajduje
się
kościół
wczesnoklasycystyczny z XVIII w., brama dzwonnica z XIX w. oraz wiatrak koźlak z II połowy
XIX w.
specjalnej ochrony ptaków Doliny Dolnego
Bugu oraz przez specjalne obszary ochrony
siedlisk Ostoji Nadbużańskiej.
Wykonawca wskazuje jako preferowany przebieg ścieżki jako trasę główną. Wariant ten prowadzi przez
tereny bogatsze krajobrazowo i kulturowo mijając miejscowości Milejczyce, Mielnik i Niemirów.
23/64
2.
Analiza potencjalnego oddziaływania rozpatrywanych przebiegów trasy
rowerowej na środowisko
Mając na uwadze realizację projektu Trasy rowerowej w województwie podlaskim Wykonawca
wstępnie określił sytuacje, w jakich wytyczenie ścieżki rowerowej nie będzie się wiązać z koniecznością
podejmowania większych działań inwestycyjnych.
Ruch rowerowy Wykonawca proponuje zorganizować na trzy podstawowe sposoby:
•
dopuszczać go w jezdni na zasadach ogólnych
•
wyznaczać pasy rowerowe w jezdni
•
budować wydzielone drogi rowerowe poza jezdnią.
Wybór danego sposobu organizacji ruchu rowerowego na terenach zurbanizowanych zależy
przede wszystkim natężenia ruchu samochodowego (SDR) oraz od prędkości miarodajnej samochodów
w danej ulicy. W dalszej kolejności należy brać pod uwagę udział ruchu ciężkiego, popyt na miejsca
parkingowe na danej ulicy oraz liczbę punktów kolizji rowerzysta - samochód na głównych relacjach ruchu
rowerowego. W niektórych przypadkach należy też brać pod uwagę adresata danej Trasy rowerowej.
Planując Trasy rowerowe należy zakładać:
•
przy prędkości miarodajnej samochodów do 30 km/godz integrację ruchu samochodowego
i rowerowego w jezdni,
•
przy prędkości miarodajnej samochodów między 30 a 50 km/godz ruch rowerowy na pasach
rowerowych w jezdni,
•
przy prędkości miarodajnej samochodów powyżej 50 km/godz segregację fizyczną ruchu,
samochodowego i rowerowego.
W przypadku Tras rowerowych zlokalizowanych w terenie pozamiejskim poza wydzielonymi
drogami rowerowymi ruch rowerowy można dopuszczać na:
•
drogach publicznych klasy D, L, Z, G w ruchu ogólnym pod warunkiem niewielkiego ruchu
samochodowego, w szczególności niewielkiego udziału ruchu ciężkiego,
•
na pasach rowerowych w jezdni dróg klasy Z, G a wyjątkowo GP, jeśli brak jest Trasy alternatywnej
o dostatecznych parametrach. Przy drogach krajowych klasy GP powstają ostatnio drogi
serwisowe o dobrej nawierzchni bitumicznej, które także mogą być wykorzystane dla prowadzenia
szlaku rowerowego.
Na odcinkach prowadzonych po drogach ogólnodostępnych (ruch mieszany), gdy natężenie ruchu
nie będzie przekraczać 1000 pojazdów na dobę ruch rowerowy zostanie dopuszczony na zasadach
ogólnych, w przypadkach ruch pojazdów w przedziale od 1000 do 3000 pojazdów na dobę w uzgodnionych
z zarządcą drogi przypadkach i przy odpowiednich parametrach geometrycznych drogi, przewiduje się
wyznaczenie pasów dla rowerów na jezdni z dozwoloną prędkością ruchu do 60 km/h. W wyniku
ograniczenia prędkości oraz zastosowania bezwzględnego pierwszeństwa ruchu rowerowego następuje
uspokojenie ruchu samochodowego. Na odcinkach gdzie natężenie ruchu przekracza 3000 p/d przyjmuje
się bezwzględne wyłączenie Trasy rowerowej z jezdni.
24/64
A.
Tereny zurbanizowane
Z punktu widzenia analizy środowiskowej, najbardziej istotnymi elementami decydującymi o możliwym
negatywnym oddziaływaniu na elementy środowiska przyrodniczego są działania inwestycyjne związane
z realizacją dróg rowerowych na terenach zurbanizowanych.
Obszarami problematycznymi są przede wszystkim: Suwałki, Augustów, Białystok. Zgodnie z założeniami
projektu szacuje się, że około 25% długości Trasy będą to nowo wybudowane ścieżki rowerowe.
Szczegółowa zestawienie co do długości nowo budowanych odcinków i wykorzystania istniejącej
infrastruktury rowerowej będzie możliwa do określenia dopiero po inwentaryzacji terenowej tj. w etapie IIc.
Przyjmowana projektowana nawierzchnia w dużej mierze warunkuje zakres koniecznych prac. Konstrukcja
nawierzchni drogi rowerowej powinna być każdorazowo projektowana indywidualnie, w zależności od
lokalnie występujących warunków gruntowo – wodnych. Dodatkowo powinna spełniać wymagania
w zakresie trwałości przy założeniu możliwości przejazdu środków transportowo – sprzętowych związanych
z bieżącym utrzymaniem tych dróg.
W związku z realizacją w terenie tych założeń, etap budowy ścieżek rowerowych na terenach
zurbanizowanych wiązać się będzie z:
•
zajęciem pasa terenu (możliwa konieczność dokonania wycinki drzew i krzewów, przebudowa
instalacji itp.)
•
wyprofilowaniu terenu
•
ułożeniem warstw konstrukcyjnych nawierzchni
•
wykonaniem oznakowania.
Dla wykonania powyższych prac, konieczne będzie użycie ciężkiego sprzętu, którego praca generować
będzie negatywne oddziaływania związane z emisją zanieczyszczeń, ponadnormatywnej energii
akustycznej, wibracji. Może to powodować wystąpienie zarówno oddziaływań bezpośrednich (zajętość
terenu, wycinka drzew i krzewów) jak i pośrednich (np. przedostanie się zanieczyszczeń do środowiska
gruntowo wodnego, spadek atrakcyjności siedlisk na skutek emisji hałasu i zanieczyszczeń).
Oddziaływania wynikające z powstania nowego elementu w układzie przestrzennym (jakim mają być
budowane fragmenty trasy rowerowej), na terenach zurbanizowanych, nie przyczynią się do zaburzenia ich
walorów krajobrazowych. Planowana inwestycja nie będzie stanowić dominanty, wręcz może stanowić
nowy, atrakcyjny element aranżacji przestrzeni miejskiej. Nawet w sytuacji konieczności dokonania wycinki
zieleni w pewnym zakresie, szczegółowe projektowanie trasy rowerowej może być okazją do aranżacji jej w
nowym, dostosowanym kształcie.
Oddziaływanie związane z wykonywaniem działań inwestycyjnych będą miały charakter krótkotrwały,
ograniczony jedynie do czasu oraz miejsca prowadzenia prac. Minimalizacja oddziaływań na terenie
zabudowanym, z uwagi na możliwość sąsiadowania z terenami podlegającymi ochronie akustycznej,
powinna polegać głównie na organizacji prac jedynie w porze dziennej (od godz. 6 – 22) oraz stosowaniu
sprzętu budowlanego przede wszystkim sprawnego technicznie, o charakterystykach przedstawiających jak
najniższe poziomy emisji zanieczyszczeń oraz mocy akustycznej.
W przypadku stwierdzenia konieczności dokonania wycinki drzew niezbędnym będzie dokonanie
inwentaryzacji przyrodniczej pod kątem występowania drzew dziuplastych, stanowisk lęgowych
przedstawicieli gatunków chronionych. Wycinka powinna być ograniczona do niezbędnego minimum .
Zaleca się, aby prace te były prowadzone poza sezonem lęgowym ptaków, tj. od 15 października do 1
25/64
marca, co pozwoli na uniknięcie ryzyka zniszczenia zamieszkałych gniazd ptasich i pozwoli gatunkom się
przystosować do nowych warunków.
Przewidywane typy konstrukcji nawierzchni możliwe do zastosowania 1na terenach zurbanizowanych, przy
uwzględnieniu lokalnych uwarunkowań to:
Typ 1 - podstawowa sieć rowerowa (drogi główne i pozostałe):
•
warstwa ścieralna z mieszanek mineralno-asfaltowych grysowych o grubości po zagęszczeniu - 4
cm
•
podbudowa stabilizowana mechanicznie o grubości po zagęszczeniu - 15 cm z kruszywa
naturalnego lub łamanego
•
warstwa odsączająca o grubości warstwy po zagęszczeniu - 10 cm dla gruntów o grupie nośności
G1. Dla gruntów gorszych klas należy zastosować warstwę ulepszonego podłoża o grubości
zabezpieczającej przed przemarzaniem konstrukcji
•
krawężnik betonowy 15x30x100 lub obrzeże betonowe 8x25x100 na ławie betonowej (w
uzasadnionych przypadkach - z oporem) jako obramowanie drogi rowerowej.
•
warstwa ścieralna z betonu asfaltowego o nieciągłym uziarnieniu 0/6 o grubości po zagęszczeniu 4 cm
•
•
warstwa odsączająca o grubości warstwy po zagęszczeniu - 10 cm dla gruntów klasy G1. Dla
gruntów gorszych klas należy zastosować warstwę ulepszonego podłoża o grubości
•
•
warstwa ścieralna z mastyksu grysowego o nieciągłym uziarnieniu 0/4 o grubości po zagęszczeniu
- 4 cm
•
•
warstwa odsączająca o grubości warstwy po zagęszczeniu - 10 cm dla gruntów o grupie nośności
G1. Dla gruntów gorszych klas należy zastosować warstwę ulepszonego podłoża o grubości
•
Typ 4 – miejsca szczególne (przejazdy przez skrzyżowania lub przez jezdnie dróg publicznych):
•
1
warstwa ścieralna z betonu asfaltowego w kolorze czerwonym o nieciągłym uziarnieniu 0/6
o grubości po zagęszczeniu - 4 cm
na podstawie opracowania „Standardy dla Trasy rowerowej realizowanej w ramach Programu
Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej” dr inż. Tadeusz Kopta, Kraków, styczeń 2010
26/64
•
podbudowa uzależniona od konstrukcji drogi, z którą krzyżuje się droga rowerowa.
Typ 5 – miejsca szczególne (przejazdy przez skrzyżowania lub przez jezdnie dróg publicznych):
•
warstwa ścieralna z mastyksu grysowego koloru czerwonego o nieciągłym uziarnieniu 0/4
o grubości po zagęszczeniu - 4 cm
•
podbudowa uzależniona od konstrukcji drogi, z którą krzyżuje się droga rowerowa.
Typ 6 – miejsca zabytkowe związane z wymaganiami konserwatorskimi:
•
betonowa kostka brukowa gr.8 cm nie fazowana na podsypce cementowo – piaskowej o grubości 3
cm
•
•
warstwa odsączająca o grubości warstwy po zagęszczeniu - 10 cm dla gruntów klasy G1. Dla
gruntów gorszych klas należy zastosować warstwę ulepszonego podłoża o grubości
zabezpieczającej przed przemarzaniem konstrukcji.
Typ 7 – mosty i wiadukty:
•
B.
Na obiektach inżynierskich dopuszcza się wykonanie nawierzchni w postaci izolacjo-nawierzchni
o dużej szorstkości stosowanej na kapach chodnikowych, układanej na podłożu z betonu
cementowego (polimerbetonu) lub stalowym.
Tereny zamiejskie
Planowana Trasa rowerowa, z uwagi na jej prowadzenie w przeważającej części po istniejących drogach
oraz brak rozwiązań powodujących powstawanie barier ekologicznych, które mogą zaburzać szlaki
migracyjne, wymianę puli genowej pomiędzy populacjami oraz ograniczać przestrzeń życiową (nie planuje
się wygrodzenia trasy, wysokich nasypów lub wykopów o stromych stokach) , nie będzie miało wpływu na
naruszanie integralności przecinanych obszarów, jak również nie wpłynie na zaburzenie spójności całej
sieci. Ruch rowerowy, nawet jako dodatkowa składowa ruchu na istniejącej drodze (w sytuacji gdy jest on
prowadzony na zasadach ogólnych lub w formie wydzielonego pasa), nie będzie zaburzać możliwości
migracyjnych występujących korytarzy i szlaków różnych gatunków. Nie występuje również ryzyko istotnego
wzrostu śmiertelności osobników przekraczających ciągi komunikacyjne.
Specyfika i charakter planowanej inwestycji (szczegółowy opis w dalszej części rozdziału) powodują, że jej
realizacja nie wiąże się z dużym nakładem robót i prac wykonawczych. Na odcinkach o dużym natężeniu
ruchu, na których konieczne jest wydzielenie z jezdni ruchu rowerowego, konieczne będzie dokonywanie
pewnych prac związanych z poszerzeniem pasa drogowego oraz wykonywaniem nawierzchni szczelnych.
Może to powodować występowanie okresowych, negatywnych oddziaływań, związanych głównie z emisją
hałasu. Nie będzie to jednak stanowić istotnego zagrożenia zarówno dla populacji gatunków będących
przedmiotem ochrony, jaki i dla stanu siedlisk cennych przyrodniczo. Wyjątek stanowić może konieczność
prowadzenia ścieżki rowerowej po całkowicie nowym śladzie, poza obrębem pasa drogowego – takie
rozwiązanie może prowadzić do zniszczenia siedlisk, a tym samym ograniczenia przestrzeni życiowej
przedstawicieli flory i fauny. Byłby to wpływ jedynie krótkookresowy – brak efektu bariery ekologicznej
pozwoli osobnikom na migracje w celu znalezienia nowych obszarów bytowania,
Niemniej jednak wydaje się zasadnym odejście, lub ograniczenie do minimum wszelkich działań
inwestycyjnych (budowa ścieżki w nowym przebiegu) w obszarach sieci Natura 2000 (jak również innych
27/64
obszarach chronionych rangi parków narodowych i rezerwatów). Wszelkie ewentualne działania (w razie
stwierdzenia ich konieczności na kolejnym etapie opracowania) powinny być poprzedzone szczegółową
analizą przyjętych rozwiązań projektowych w odniesieniu do rozpoznanych w danym miejscu, warunków
przyrodniczych.
Trasy rowerowe w terenach zamiejskich, z uwagi na funkcje rekreacyjne powinny gwarantować bezpieczną
i komfortową jazdę na rowerze nawet najsłabszym rowerzystom. Dlatego szczególnie ważnym jest
zapewnienie wysokiego standardu równości nawierzchni. Przyjęto na podstawie opracowania „Standardy
dla Trasy rowerowej realizowanej w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej” (dr inż.
Tadeusz Kopta, Kraków, styczeń 2010 r.), że nawierzchnia na co najmniej 80% długości każdego odcinka
Trasy powinna być asfaltowa albo podobna dobrej jakości, co jest szczególnie istotne na wzniesieniach.
Możliwe typy takich konstrukcji nawierzchni zostały omówione w poprzednim rozdziale. Na pozostałych
20% odcinków Trasy przyjęto możliwość stosowania nawierzchni:
•
gruntowej – naturalnej
•
z mieszanki optymalnej
•
tłuczniowo – klińcowej.
Istotnym warunkiem jest zapewnienie nawierzchni naturalnej odpowiednio zagęszczonej dla uzyskania
niezbędnej równości. Konieczne jest też, aby całość Trasy podlegała bieżącemu monitoringowi
i konserwacji. Nie dopuszczalnym jest pozostawienie jakichkolwiek: nierówności, dziur, błota, piasku, kolein
utrudniających jazdę i zmuszających rowerzystę do schodzenia z roweru.
Przyjmuje się, że stosowanie takich nawierzchni może być rozpatrywane z uwagi na szczególny charakter
okolicy (np. park, las, obszar chroniony) oraz przewidywanym wyłącznie sezonowym lub weekendowym
wykorzystaniem jako Trasa rekreacyjna. Nawierzchnie z kruszywa należy ustabilizować, powinna składać
się z warstw dobrze zaklinowanego klińca lub tłucznia.
W związku z realizacją w terenie założeń co do wymogów konstrukcji nawierzchni, oraz wspomnianym
szacowanym udziałem ok. 25% całkowicie nowo budowanych tras rowerowych,
etap budowy ścieżek
rowerowych na terenach zamiejskich wiązać się będzie z:
•
zajęciem pasa terenu (możliwa konieczność dokonania wycinki drzew i krzewów.)
•
koniecznością odhumusowania i zdjęcia wierzchnich warstw gruntu
•
wyprofilowaniem terenu
•
ułożeniem warstw konstrukcyjnych dla przyjętych nawierzchni
•
wykonaniem oznakowania.
W przypadku konieczności zajęcia dodatkowego terenu na terenach chronionych, może zostać narzucony
inwestorowi obowiązek przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko (lub oceny
oddziaływania na obszar Natura 2000), w ramach której będzie musiała być wykonana inwentaryzacja
przyrodnicza, mająca na celu wyeliminowanie możliwości zniszczenia stanowisk gatunków chronionych
oraz określenie (w razie takiej konieczności) zakresu działań minimalizujących jakie powinny być podjęte
przed i w trakcie prowadzenia prac (np. konieczność przeniesienia roślin chronionych). Pomimo, że trasa
rowerowa będzie elementem infrastruktury komunikacyjnej, to stanowić będzie harmonijny element w
terenach, przez które przebiega, gdyż dominuje tam typowy krajobraz kulturowy. Ważnym jest, aby
elementy dodatkowe, jak oznakowanie, miejsca obsługi itp. były dostosowane do warunków w których będą
się znajdować (np. wykonanie znaków z elementów drewnianych na terenie leśnym, zamiast stalowych
słupków).
28/64
Wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej również pod kątem występowania drzew dziuplastych, stanowisk
lęgowych przedstawicieli ptaków chronionych, pozwoli określić ryzyko związane z ewentualna
koniecznością dokonania wycinki drzew i krzewów. Zaleca się, aby prace te były prowadzone poza
sezonem lęgowym ptaków, tj. od 15 października do 1 marca, co pozwoli na uniknięcie ryzyka zniszczenia
zamieszkałych gniazd ptasich i pozwoli gatunkom przystosować się do nowych warunków.
W ramach prac budowlanych, konieczne będzie użycie ciężkiego sprzętu, którego praca generować będzie
negatywne oddziaływania związane z emisją zanieczyszczeń, ponadnormatywnej energii akustycznej,
wibracji. Oddziaływanie te będą miały charakter krótkotrwały, ograniczony jedynie do czasu oraz miejsca
prowadzenia prac. Z uwagi na występującą na terenach zamiejskich zabudowy rozproszonej, istnieje ryzyko
prowadzenia prac w pobliżu terenów podlegających ochronie akustycznej, prac powinny być prowadzone
jedynie w porze dziennej (od godz. 6 – 22). Koniecznym jest też stosowaniu sprzętu budowlanego przede
wszystkim sprawnego technicznie, o charakterystykach przedstawiających jak najniższe poziomy emisji
zanieczyszczeń oraz mocy akustycznej. W przypadku prac budowlanych na terenie zamiejskim istotnym
jest lokowanie tymczasowych baz materiałowych oraz zapleczy technicznych poza granicami obszarów
chronionych, dolinami rzecznymi czy też terenami zagrożonymi podtopieniami.
Przyjmuje się, że w większości szlak rowerowy będzie wykorzystywał istniejące drogi i dukty leśne, stąd
zakres prac inwestycyjnych będzie głównie związany z remontem i dostosowaniem.
Dla 20% odcinków Trasy w obszarze zamiejskim można stosować między innymi poniższe typy konstrukcji
nawierzchni:
Typ 1 – budowa nowej nawierzchni
•
warstwa górna o grubości co najmniej 7 cm z tłucznia wałowanego 31.5 mm zaklinowanego
klińcem 4/20 i kruszywem drobnym 2/4 mm;
•
podbudowa
stabilizowana mechanicznie o grubości po zagęszczeniu 20 cm z kruszywa
naturalnego lub łamanego.
Typ 2 - przebudowa istniejącej nawierzchni gruntowej lub zniszczonej tłuczniowej
Przebudowa polega na oczyszczeniu z błota, wyprofilowaniu (łącznie z wypełnieniem ubytków)
i zagęszczeniu podłoża, wykonaniu dolnej warstwy ze żwiru 2/63 mm (wskaźnik piaskowy WP>40) grubości
15 cm po zagęszczeniu oraz nawierzchni tłuczniowej z tłucznia kamiennego 31.5/63 mm zaklinowanego
klińcem 4/20 i kruszywem drobnym 2/4 mm, całkowita grubość nowej nawierzchni wynosi w tym przypadku
15+12 cm = 27 cm po zagęszczeniu.
•
warstwa górna, tłuczeń kamienny, grubość12 cm
•
warstwa dolna, podbudowa ze żwiru, grubość 15 cm
•
podłoże oczyszczone z błota, przerostów trawą, wyprofilowane i zagęszczone.
Typ 3 - naprawa uszkodzeń istniejącej nawierzchni tłuczniowej
Naprawa polega na oczyszczeniu istniejącej nawierzchni z błota, wyrównaniu ubytków, wybojów i kolein
w istniejącej nawierzchni tłuczniowej kruszywem nie sortowanym 0/31.5 mm przy średniej grubości
wyrównania 10 cm, oraz ułożeniu górnej warstwy nawierzchni tłuczniowej z tłucznia kamiennego 31.5/63
mm klinowanego klińcem 4/20 mm i kruszywem drobnym 2/4 mm, grubość nawierzchni tłuczniowej wynosi
12 cm po zagęszczeniu, grubość nowych warstw 10+12 cm = 22 cm.
•
warstwa górna, tłuczeń kamienny, grubość 12 cm
29/64
•
3.
warstwa dolna, wyrównanie istniejącej nawierzchni kruszywem nie sortowanym, grubość 10 cm.
Podsumowanie
Wstępna analiza potencjalnych możliwości oddziaływania na środowisko przyrodnicze wskazuje,
że rozwiązanie przebiegu Trasy rowerowej (zarówno trasy głównej jak i obejść) nie stanowi zagrożenia dla
wartości przyrodniczych terenów objętych formami ochrony przyrody. Wynika to bądź z przewidywanego
braku występowania potencjalnych negatywnych oddziaływań znacząco wpływających na środowisko, oraz
z istnienia
możliwości
technicznych
i organizacyjnych
zabezpieczających
przed
skutkami
prac
realizacyjnych. W przypadku przebiegu Trasy po drogach polnych i leśnych, leżących w obszarach Natura
2000, należy w jak najmniejszym stopniu modyfikować ich nawierzchnię, prowadzić jedynie niewielkie prace
wyrównujące, ewentualne zagęszczanie każdorazowo rozważać w okresie poza lęgowym, w celu
minimalizacji ryzyka płoszenia gatunków ptaków. Należy również do minimum ograniczyć wprowadzanie
obcych elementów, głównie znaków, tablic informacyjnych. Na obszarach pozamiejskich sugeruje się
zrezygnować z oświetlenia, aby nie przyczyniać się do powstania efektu bariery na szlakach migracyjnych
zwierząt.
Korzystnym jest prowadzenie przebiegu na terenie obszarów chronionych, gdyż otwiera to je na
zorganizowaną turystykę z wykorzystaniem środków transportu nie emitujących zanieczyszczeń i nie
generujących oddziaływania akustycznego. Z uwagi na rekreacyjny i turystyczny charakter ruchu
rowerowego na terenach pozamiejskich prowadzenie Trasy rowerowej korzystne jest po drogach lokalnych,
atrakcyjnych pod względem krajobrazowym, z mniejszym natężeniem ruchu. Prowadzenie Trasy rowerowej
po drogach o niskim natężeniu ruchu wiąże się ze znacznie mniejszym zakresem ewentualnych
koniecznych działań inwestycyjnych (w przypadku dróg o natężeniu do 3000 p/d działania sprowadzają się
w większości do działań organizacyjnych ruchu – wynika to z założeń).
Województwo podlaskie wyróżnia się na tle kraju swoimi ponadprzeciętnymi wartościami
przyrodniczymi o dużym stopniu naturalności co prezentuje przebieg rekomendowanej Trasy. Na Podlasiu
znajdują się największe powierzchnie bagien i torfowisk w środkowej Europie – Bagna Biebrzańskie, a
także największy kompleks leśny w naszym kraju – Puszcza Augustowska oraz najlepiej zachowany las
nizinny Europy – Puszcza Białowieska. W wielu miejscach krajobraz Podlasia ma charakter mozaikowy –
pola, łąki, lasy, rzeki i jeziora, które zachowały względnie dużą naturalność.
Projektowana trasa rowerowa przebiega przez tereny leśne oraz tereny użytkowane rolniczo o
wysokich walorach krajobrazowych. Przecina obszary Natura 2000 oraz obszary zarówno Parków
Krajobrazowych jak i obszary Parków Narodowych. Realizacja planowanej inwestycji nie pogorszy jednak
walorów przyrodniczo - krajobrazowych tych terenów, a tylko przyczyni się do ich efektywniejszego
wykorzystania.
W wyniku przeprowadzonych analiz, z punktu widzenia przyrodniczo-krajobrazowego, Wykonawca
rekomenduje następujący przebieg trasy rowerowej w województwie podlaskim:
•
początek trasy zgodnie z początkiem trasy głównej w miejscowości Żerdzin
•
od km 22,9 wariantu AII do km 43,6 trasy głównej
•
przez miasto Suwałki wariant trasy głównej aż do km 49,3 gdzie rekomendowany jest przebieg
wzdłuż wariantu A.III biegnący po północnej stronie trasy głównej i łączy się z nią w km 59
30/64
•
od km 59 do km 144,0 wzdłuż trasy głównej
•
w kolejnym odcinku rekomendowane jest obejście I.I o długości 17,5, łączące się z trasą główną w
km 152,1
•
do km 170,5 wzdłuż trasy głównej
•
od km 170,5 wykorzystanie obejścia J łączącego się z trasą główną w km 172,3
•
do km 175,1 wzdłuż trasy głównej,
•
od km 175,1 wykorzystuje się obejście K do km 179,9 trasy głównej
•
wykorzystanie obejścia L o długości 14,5km
•
wzdłuż trasy głównej do km 220,7, następnie obejściem M.I i N, które łączy się z trasą główną w
km 236,8
•
od km 236,8 wzdłuż trasy głównej z wykorzystaniem obejścia O do km 264,2
•
wariant P do km 270 trasy głównej
•
trasą główną, wykorzystując obejście Q.I, Q.III oraz R i łącząc się z trasą główną w km 327,2
•
od km 327,2 do 367 trasą główną
•
obejście T łączące się z trasą główną w km 377,5
•
trasą główną z wykorzystaniem obejścia U do końca projektowanej trasy tj. 517,8
Rekomendowany przebieg trasy przecina ogromne Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków takie jak
Puszcza Augustowska, Ostoja Biebrzańska, Puszcza Knyszyńska czy Puszcza Białowieska oraz Specjalne
Obszary Ochrony Siedlisk reprezentowane przez Ostoję Augustowską, Dolinę Biebrzy Ostoje Knyszyńską i
oraz Puszczę Białowieską, gdzie na całej długości rekomendowanego przebiegu jest to ok. 70% długości.
Dodatkowo wariant rekomendowany przechodzi przez obszary trzech Parków Narodowych (Narwiański
Park Narodowy, Wigierski Park Narodowy, Biebrzański Park Narodowy), Parków Krajobrazowych i
Rezerwatów. Pełne zestawienie przebiegu Trasy głównej i obejść po terenach objętych obszarowymi
formami ochrony przyrody wraz z nazwą obszaru, długością i kategorią drogi po jakiej biegnie Trasa
znajduje się w załączniku nr 2.
Trasa rekomendowana w większej części biegnie wzdłuż obszarów atrakcyjnych krajobrazowo, obszary
leśne to ok.. 50% długości trasy, w dużej mierze wzdłuż rzek lub zbiorników wodnych! Najdłuższym
odcinkiem biegnącym przez obszary Nadleśnictw są km 53 – 150, km 184 – 233, km 279 – 316, km 329 –
429, km 454 – 512.
Rzeźba terenu jest w przeważającej mierze o charakterze nizinnym. Na północy Trasa biegnie
przez obszary Pojezierza Suwalskiego. W kierunku południowym proponowany przebieg przechodzi przez
obszary Równiny Augustowskiej, Kotliny Biebrzańskiej, Wysoczyzny Białostockiej, Doliny Górnej Narwi,
Równiny Bielskiej i Wysoczyzny Drohiczyńskiej. W Województwie Podlaskim najniższy punkt Trasy jest na
wysokości ok. 95 m npm, najwyższy to ok. 250m npm. Szczegółowy obraz ukształtowania terenu
prezentują profile podłużne, które stanowią (załącznik nr I_5 Profile) oraz mapy spadków (załącznik I_4
Spadki).
Od km 69 do km 95 trasa prowadzi wzdłuż rz. Czarna Hańcza, od km 97 do 117 projektowana Trasa
biegnie wzdłuż kanału Augustowskiego, zaś na odcinku od km 157 do km 193 rz. Biebrza. Krótsze odcinki
wzdłuż rzek to Supraśl, Narew, Narewka, Nurczyk, Bug i inne. W woj. podlaskim, w szczególności na
północnym fragmencie Trasa prowadzi przez tereny pojezierza, gdzie największymi zbiornikami są jeziora:
Hańcza, Szurpiły, Szelment Wielki, Krzywe Wigierskie, Wigry, Pierty, Mikaszewo, Studzienicze, Białe,
31/64
Sajno, do mniejszych zbiorników wodnych zaliczyć można jeziora Ingiel, Mauda, Paniewo, Pobojno, Orle,
Gorzyckie i wiele innych.
Ze względu na atrakcyjność krajobrazowo – przyrodniczą woj. podlaskie jest w zdecydowanej czołówce
województw Polski Wschodniej. Budowa Trasy wzdłuż zarekomendowanego przebiegu będzie niewątpliwie
atrakcją na skalę europejską.
Rekomendacja
przebiegu
Trasy
pod
względem
uwarunkowań
przyrodniczo-krajobrazowych
zobrazowana została na rysunku nr 1 (Rys 1 – rekomendacja przebiegu Trasy rowerowej w woj.
podlaskim).
32/64
Załącznik 1.
Zestawienie wystąpień o informacje niezbędne do analizy środowiskowej
Lp.
1
Komponent
Organ administracji
Zabytki i
stanowiska
archeologiczne
Urząd Gminy Jeleniewo
Urząd Miasta i Gminy Suwałki
Urząd Gminy Szypliszki
Urząd Gminy Wiżajny
Urząd Gminy Giby
Urząd Gminy Krasnopol
Urząd Gminy Augustów
Urząd Miasta Augustów
Urząd Gminy Przerośl
Urząd Gminy Bargłów Kościelny
Urząd Gminy Nowinka
Urząd Gminy Płaska
Urząd Gminy Sztabin
Urząd Miejski w Lipsku
Urząd Gminy Grajewo
Urząd Miasta Grajewo
Urząd Gminy Radziłów
Urząd Gminy Wąsosz
Urząd Gminy Jaświły
Urząd Gminy Trzcianne
Urząd Miasta Goniądz
Urząd Miasta Mońki
Urząd Miasta Suchowola
Urząd Gminy Łomża
Urząd Miasta Łomża
Urząd Gminy Piątnica
Urząd Gminy Przytuły
Urząd Gminy Wizna
Urząd Gminy Gródek
Urząd Gminy Zawady
Urząd Miejski w Choroszczy
Urząd Gminy Michałowo
Urząd Miejski w Supraślu
Urząd Miasta Tykocin
Urząd Miejski w Wasilkowie
Urząd Miejski w Białymstoku
Urząd Gminy Białowieża
Urząd Gminy Czeremcha
Urząd Gminy Dubicze-Cerkiewne
Urząd Gminy Hajnówka
Urząd Gminy Narewka
Urząd Miasta Hajnówka
Urząd Miasta Kleszczele
Urząd Gminy Mielnik
Urząd Gminy Milejczyce
Urząd Gminy Nurzec Stacja
Prośba o udzielenie informacji w
zakresie:
• obiektów i zespołów zabytkowych
(zabytków nieruchomych)
znajdujących się wzdłuż korytarza
projektowanej trasy rowerowej,
• stanowisk archeologicznych
(zabytków archeologicznych)
• innych obiektów lub obszarów o
szczególnych walorach
kulturowych znajdujących się
wzdłuż korytarza projektowanej
trasy rowerowej,
33/64
Lp.
2
Komponent
Organ administracji
Prośba o udzielenie informacji w
zakresie:
Przyroda
Urząd Gminy Jeleniewo
Urząd Miasta i Gminy Suwałki
Urząd Gminy Szypliszki
Urząd Gminy Wiżajny
Urząd Gminy Giby
Urząd Gminy Krasnopol
Urząd Gminy Augustów
Urząd Miasta Augustów
Urząd Gminy Przerośl
Urząd Gminy Bargłów Kościelny
Urząd Gminy Nowinka
Urząd Gminy Płaska
Urząd Gminy Sztabin
Urząd Miejski w Lipsku
Urząd Gminy Grajewo
Urząd Miasta Grajewo
Urząd Gminy Radziłów
Urząd Gminy Wąsosz
Urząd Gminy Jaświły
Urząd Gminy Trzcianne
Urząd Miasta Goniądz
Urząd Miasta Mońki
Urząd Miasta Suchowola
Urząd Gminy Łomża
Urząd Miasta Łomża
Urząd Gminy Piątnica
Urząd Gminy Przytuły
Urząd Gminy Wizna
Urząd Gminy Gródek
Urząd Gminy Zawady
Urząd Miejski w Choroszczy
Urząd Gminy Michałowo
Urząd Miejski w Supraślu
Urząd Miasta Tykocin
Urząd Miejski w Wasilkowie
Urząd Miejski w Białymstoku
Urząd Gminy Białowieża
Urząd Gminy Czeremcha
Urząd Gminy Dubicze-Cerkiewne
Urząd Gminy Hajnówka
Urząd Gminy Narewka
Urząd Miasta Hajnówka
Urząd Miasta Kleszczele
Urząd Gminy Mielnik
Urząd Gminy Milejczyce
Urząd Gminy Nurzec Stacja
• miejsc występowania szczególnie
cennych siedlisk przyrodniczych
• miejsc występowania szczególnie
cennych siedlisk zwierząt
• Obszarów chronionych pod
względem przyrodniczym:
o Parków krajobrazowych
o Obszarów chronionego
krajobrazu
o Pomników przyrody ożywionej
i nieożywionej
o Stanowisk dokumentacyjnych
o Użytków ekologicznych
o Zespołów przyrodniczo krajobrazowych
o Lasów chronionych
34/64
Załącznik 2
Przebieg Tras rowerowych po terenach objętych obszarowymi formami ochrony przyrody
Tabela 1 Przebieg projektowanej Trasy rowerowej, Trasa główna po drogach publicznych na obszarach objętych ochroną .
Forma
ochrony
PK
Trasa główna
Nazwa obszaru
Suwalski Park Krajobrazowy
Klasa drogi
16,000
Długość
[m]
3,900
16,000
19,000
3,000
powiatowa
19,000
20,000
1,000
powiatowa
25,700
25,900
0,200
powiatowa
km pocz
km koniec
12,100
SUMA
OSO
Puszcza Augustowska
powiatowa
8,100 km
53,000
55,800
2,800
wojewódzka
55,800
57,700
1,900
gminna
57,700
59,000
1,300
powiatowa
59,000
59,200
0,200
wojewódzka
59,200
60,100
0,900
inna
60,100
60,500
0,400
gminna
60,500
61,400
0,900
powiatowa
61,400
62,500
1,100
inna
62,500
62,800
0,300
powiatowa
62,800
67,300
4,500
gminna
67,300
73,000
5,700
powiatowa
73,000
79,000
6,000
gminna
79,000
88,000
9,000
powiatowa
88,000
88,100
0,100
inna
88,100
88,900
0,800
powiatowa
88,900
89,100
0,200
inna
89,100
91,200
2,100
powiatowa
91,200
92,300
1,100
inna
92,300
98,800
6,500
powiatowa
98,800
104,000
5,200
inna
104,000
111,900
7,900
powiatowa
111,900
116,000
4,100
gminna
116,000
123,500
7,500
inna
123,500
129,000
5,500
wojewódzka
134,000
134,300
0,300
krajowa
134,300
137,900
3,600
powiatowa
137,900
139,300
1,400
powiatowa
139,300
141,200
1,900
powiatowa
142,200
143,050
0,850
powiatowa
SUMA
84,050 km
35/64
Forma
ochrony
OSO
Trasa główna
Nazwa obszaru
Ostoja Suwalska
Klasa drogi
16,000
Długość
[m]
3,900
16,000
19,000
3,000
powiatowa
19,000
28,000
9,000
powiatowa
km pocz
km koniec
12,100
SUMA
SOO
SOO
Jeleniewo
Ostoja Wigierska
28,000
34,000
SUMA
Ostoja Augustowska
Wigierski Park Narodowy
6,000
powiatowa
6,000 km
55,800
2,800
wojewódzka
55,800
57,700
1,900
gminna
57,700
59,000
1,300
powiatowa
59,000
59,200
0,200
wojewódzka
59,200
60,100
0,900
inna
60,100
60,500
0,400
gminna
60,500
61,400
0,900
powiatowa
61,400
62,500
1,100
inna
62,500
62,800
0,300
powiatowa
62,800
67,300
4,500
gminna
67,300
73,000
5,700
powiatowa
73,000
75,000
2,000
gminna
22,000 km
75,000
79,000
4,000
gminna
79,000
88,000
9,000
powiatowa
88,000
88,100
0,100
inna
88,100
88,900
0,800
powiatowa
88,900
89,100
0,200
inna
89,100
91,200
2,100
powiatowa
91,200
92,300
1,100
inna
92,300
98,800
6,500
powiatowa
98,800
104,000
5,200
inna
104,000
111,900
7,900
powiatowa
111,900
116,000
4,100
gminna
116,000
123,500
7,500
inna
123,500
129,000
5,500
wojewódzka
132,800
133,100
0,300
inna
134,000
134,300
0,300
krajowa
134,300
135,800
1,500
powiatowa
SUMA
PN
15,900 km
53,000
SUMA
SOO
powiatowa
53,000
55,800
56,100 km
2,800
wojewódzka
36/64
Forma
ochrony
Trasa główna
Nazwa obszaru
Klasa drogi
57,700
Długość
[m]
1,900
57,700
59,000
1,300
powiatowa
59,000
59,200
0,200
wojewódzka
59,200
60,100
0,900
inna
60,100
60,500
0,400
gminna
60,500
61,400
0,900
powiatowa
61,400
62,500
1,100
inna
62,500
62,800
0,300
powiatowa
62,800
67,100
4,300
gminna
68,300
73,000
4,700
powiatowa
73,000
75,000
2,000
gminna
km pocz
km koniec
55,800
SUMA
Rezerwat
OSO
Perkuć
Ostoja Biebrzańska
100,000
103,000
SUMA
Biebrzański Park Narodowy
Dolina Biebrzy
3,000
inna
3,000 km
142,150
0,950
powiatowa
142,150
143,100
0,950
powiatowa
143,100
166,100
23,000
powiatowa
166,100
167,100
1,000
gminna
167,100
168,000
0,900
inna
168,000
170,500
2,500
gminna
170,500
171,100
0,600
powiatowa
171,100
178,000
6,900
wojewódzka
182,500
186,000
3,500
wojewódzka
186,000
220,500
34,500
powiatowa
220,500
222,000
1,500
inna
76,300 km
159,000
165,300
6,300
powiatowa
187,500
191,900
4,400
powiatowa
195,900
205,500
9,600
powiatowa
205,500
207,900
2,400
powiatowa
207,900
215,900
8,000
powiatowa
SUMA
SOO
20,800 km
141,200
SUMA
PN
gminna
30,700 km
148,900
166,100
17,200
powiatowa
166,100
168,000
1,900
inna
168,000
170,500
2,500
gminna
170,500
171,100
0,600
powiatowa
171,100
178,000
6,900
wojewódzka
37/64
Forma
ochrony
Trasa główna
Nazwa obszaru
186,000
wojewódzka
186,000
220,500
34,500
powiatowa
220,500
222,000
1,500
inna
222,000
223,800
1,800
powiatowa
232,000
234,100
2,100
Powiatowa
km koniec
182,500
SUMA
OSO
Bagienna Dolina Narwi
Narwiańskie Bagna
PN
Narwiański Park Narodowy
OSO
Puszcza Knyszyńska
245,500
0,900
gminna
245,500
248,000
2,500
inna
248,000
248,400
0,400
powiatowa
248,400
249,000
0,600
inna
249,000
250,000
1,000
gminna
250,000
255,000
5,000
powiatowa
246,600
248,000
SUMA
246,600
248,000
SUMA
Ostoja Knyszyńska
10,400 km
1,400
inna
1,400 km
1,400
inna
1,400 km
281,100
285,200
4,100
wojewódzka
286,100
286,800
0,700
wojewódzka
286,800
287,000
0,200
powiatowa
287,900
293,800
5,900
powiatowa
293,800
296,700
2,900
inna
296,700
300,000
3,300
powiatowa
300,000
304,700
4,700
inna
304,700
311,500
6,800
powiatowa
311,500
314,500
3,000
gminna
314,500
322,600
8,100
powiatowa
322,600
324,900
2,300
gminna
SUMA
SOO
72,500 km
244,600
SUMA
SOO
Klasa drogi
Długość
[m]
3,500
km pocz
42,000 km
281,400
286,300
4,900
wojewódzka
286,300
293,800
7,500
powiatowa
293,800
296,700
2,900
inna
296,700
300,000
3,300
powiatowa
300,000
304,700
4,700
inna
304,700
311,500
6,800
powiatowa
311,500
314,500
3,000
gminna
38/64
Forma
ochrony
Trasa główna
Nazwa obszaru
Klasa drogi
318,000
Długość
[m]
3,500
322,600
4,600
powiatowa
km pocz
km koniec
314,500
318,000
SUMA
PK
Park Krajobrazowy Puszczy
Knyszyńskiej
Dolina Górnej Narwi
286,300
4,200
wojewódzka
286,300
293,800
7,500
powiatowa
293,800
296,700
2,900
inna
296,700
300,000
3,300
powiatowa
300,000
304,700
4,700
inna
304,700
307,000
2,300
powiatowa
Ostoja w Dolinie Górnej Narwi
334,900
0,900
powiatowa
334,900
337,000
2,100
powiatowa
337,000
339,500
2,500
inna
Puszcza Białowieska
5,500 km
334,000
334,900
0,900
powiatowa
334,900
337,000
2,100
powiatowa
337,000
339,500
2,500
inna
341,000
341,500
0,500
inna
342,200
342,600
0,400
wojewódzka
342,600
343,000
0,400
inna
343,000
344,100
1,100
inna
345,600
346,000
0,400
inna
346,000
348,100
2,100
gminna
348,100
351,700
3,600
powiatowa
SUMA
OSO
24,900 km
334,000
SUMA
SOO
41,200 km
282,100
SUMA
OSO
powiatowa
14,000 km
361,500
378,300
16,800
inna
378,300
384,800
6,500
powiatowa
384,800
385,300
0,500
wojewódzka
385,300
390,900
5,600
inna
390,900
396,000
5,100
powiatowa
396,000
404,000
8,000
inna
404,000
405,900
1,900
gminna
406,800
407,100
0,300
gminna
407,100
414,500
7,400
inna
414,500
415,400
0,900
inna
421,800
422,100
0,300
powiatowa
422,100
423,100
1,000
powiatowa
39/64
Forma
ochrony
Trasa główna
Nazwa obszaru
Klasa drogi
423,900
Długość
[m]
0,800
425,200
425,700
0,500
powiatowa
427,500
428,100
0,600
powiatowa
km pocz
km koniec
423,100
SUMA
SOO
Rezerwat
Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej
Dębowy Grąd
378,300
16,800
inna
378,300
384,800
6,500
powiatowa
384,800
385,300
0,500
wojewódzka
385,300
390,900
5,600
inna
390,900
396,000
5,100
powiatowa
396,000
404,000
8,000
inna
404,000
405,900
1,900
gminna
406,800
407,100
0,300
gminna
407,100
414,500
7,400
inna
414,500
415,400
0,900
inna
421,800
422,100
0,300
powiatowa
422,100
423,100
1,000
powiatowa
423,100
423,900
0,800
powiatowa
425,200
425,700
0,500
powiatowa
427,500
428,100
0,600
powiatowa
370,700
371,800
SUMA
Rezerwat Krajobrazowy im. Prof. Wł.
Szafera
Jelonka
SOO
Ostoja Nadbużańska
1,100
inna
1,100 km
398,200
0,200
inna
398,200
399,100
0,900
inna
1,100 km
406,200
407,000
0,800
gminna
385,100
385,400
0,300
wojewódzka
385,400
386,600
1,200
inna
387,000
388,000
1,000
inna
399,100
399,700
0,600
inna
SUMA
SOO
56,200 km
398,000
SUMA
Rezerwat
56,200 km
361,500
SUMA
Rezerwat
powiatowa
435,800
439,200
SUMA
3,900 km
3,400
powiatowa
3,400 km
498,000
498,900
0,900
powiatowa
499,300
502,100
2,800
powiatowa
40/64
Forma
ochrony
Trasa główna
Nazwa obszaru
Klasa drogi
504,700
Długość
[m]
0,700
505,900
509,000
3,100
powiatowa
510,000
511,200
1,200
gminna
511,200
512,900
1,700
gminna
512,900
516,300
3,400
inna
517,500
517,700
0,200
inna
km pocz
km koniec
504,000
SUMA
OSO
Dolina Dolnego Bugu
powiatowa
14,000 km
498,000
510,000
12,000
powiatowa
510,000
511,200
1,200
gminna
511,200
512,900
1,700
gminna
512,900
517,200
4,300
inna
517,200
517,500
0,300
inna
517,500
517,700
0,200
inna
SUMA
19,700 km
41/64
Tabela 2 Przebieg projektowanej Trasy rowerowej - obejścia Trasy głównej po drogach publicznych na obszarach objętych
ochroną.
Forma
ochrony
PK
Nazwa obszaru
Obejścia Trasy głównej
Długość
km pocz km koniec
[m]
12,100
16,000
3,900
Puszcza Augustowska
Klasa drogi
W1
powiatowa
16,000
19,000
3,000
W1
powiatowa
19,000
20,000
1,000
W1
powiatowa
25,700
25,900
0,200
W1
powiatowa
SUMA
OSO
Opis
8,100 km
2,900
5,100
2,200
A.I
powiatowa
5,100
7,000
1,900
A.I
powiatowa
7,000
8,000
1,000
A.I
inna
8,000
10,000
2,000
A.I
powiatowa
10,000
16,900
6,900
A.I
powiatowa
16,900
25,900
9,000
A.I
gminna
4,100
10,000
5,900
A.III
powiatowa
5,400
3,600
6,900
4,700
1,500
1,100
A.V
powiatowa
D
powiatowa
0,000
2,700
2,700
E
powiatowa
0,000
3,000
3,000
F
gminna
0,000
5,500
5,500
G
powiatowa
5,500
6,500
1,000
G
gminna
6,500
9,300
2,800
G
inna
91,200
92,300
1,100
W1
inna
92,300
98,800
6,500
W1
powiatowa
98,800
103,000
4,200
W1
inna
0,000
1,000
1,000
H
inna
1,000
2,100
1,100
H
powiatowa
104,000
111,900
7,900
powiatowa
111,900
116,000
4,100
gminna
116,000
120,000
4,000
0,000
1,200
1,200
H.I
inna
1,200
3,800
2,600
H.I
krajowa
3,800
6,000
2,200
H.I
krajowa
inna
6,000
7,500
1,500
H.I
inna
0,000
10,000
10,000
H.II
inna
15,600
22,500
6,900
H.III
gminna
128,100
129,000
0,900
134,000
134,300
0,300
krajowa
134,300
137,900
3,600
powiatowa
137,900
139,300
1,400
powiatowa
139,300
141,200
1,900
powiatowa
wojewódzka
42/64
Forma
ochrony
Nazwa obszaru
Długość
km pocz km koniec
[m]
142,200
143,050
0,850
Opis
powiatowa
109,750 km
SUMA
SOO
Ostoja Suwalska
SOO
Jeleniewo
SOO
SOO
Ostoja Wigierska
Ostoja Augustowska
Klasa drogi
12,100
16,000
3,900
W1
powiatowa
16,000
19,000
3,000
W1
powiatowa
19,000
28,000
SUMA
9,000
W1
powiatowa
15,900 km
28,000
34,000
SUMA
6,000
powiatowa
10,000
16,900
6,900
A.I
powiatowa
16,900
26,000
9,100
A.I
gminna
4,100
10,000
5,900
A.III
powiatowa
0
2,700
2,700
A.IV
powiatowa
5,400
6,900
SUMA
1,500
2,900
5,100
2,200
A.I
powiatowa
5,100
7,000
1,900
A.I
powiatowa
7,000
8,000
1,000
A.I
inna
8,000
8,300
0,300
A.I
powiatowa
3,800
4,700
0,900
D
powiatowa
0,000
2,700
2,700
E
powiatowa
0,000
3,000
3,000
F
gminna
0,000
5,500
5,500
G
powiatowa
5,500
6,500
1,000
G
gminna
6,000 km
A.V
powiatowa
26,100 km
6,500
9,300
2,800
G
inna
91,500
92,300
0,800
W1
inna
92,300
98,800
6,500
W1
powiatowa
98,800
102,800
4,000
W1
inna
1,000
2,100
1,100
H
powiatowa
104,000
111,900
7,900
powiatowa
111,900
116,000
4,100
gminna
116,000
120,000
4,000
inna
0,000
1,200
1,200
H.I
inna
1,200
6,000
4,800
H.I
krajowa
6,000
7,500
1,500
H.I
inna
0
10,000
10,000
H.II
inna
128,100
129,000
0,900
wojewódzka
132,800
133,100
0,300
inna
43/64
Forma
ochrony
SOO
PN
Nazwa obszaru
Pojezierze Sejneńskie
Długość
km pocz km koniec
[m]
OSO
Perkuć
Ostoja Biebrzańska
Klasa drogi
134,000
134,300
0,300
134,300
135,800
SUMA
1,500
krajowa
0,500
1,500
SUMA
1,000
9,500
10,000
0,500
A.I
powiatowa
10,000
16,900
6,900
A.I
powiatowa
16,900
25,900
9,000
A.I
gminna
4,100
10,000
5,900
A.III
powiatowa
5,400
6,900
1,500
A.V
powiatowa
powiatowa
70,200 km
SUMA
Rezerwat
Opis
C
1,000 km
powiatowa
23,800 km
100,000
102,800
2,800
W1
inna
0,000
0,900
0,900
H
inna
0,900
1,300
SUMA
0,400
0,000
5,800
5,800
I.I
gminna
5,800
8,100
2,300
I.I
powiatowa
8,100
12,300
4,200
I.I
inne
12,300
15,000
2,700
I.I
powiatowa
15,000
16,000
1,000
I.I
inne
16,000
17,500
1,500
I.I
powiatowa
152,300
166,100
13,800
W1
powiatowa
166,100
167,100
1,000
W1
gminna
167,100
168,000
0,900
W1
inna
168,000
170,500
2,500
W1
gminna
170,500
171,100
0,600
W1
powiatowa
0,000
3,200
3,200
J
gminna
172,300
175,100
2,800
W1
wojewódzka
0,000
3,000
3,000
K
gminna
3,000
4,000
1,000
K
gminna
1,100
9,500
8,400
L
powiatowa
9,500
14,500
5,000
L
inna
186,000
220,500
34,500
W1
powiatowa
0,000
1,600
1,600
Ł
powiatowa
0,000
9,000
9,000
M.I
powiatowa
14,000
15,000
1,000
M.I
wojewódzka
H
4,100 km
powiatowa
44/64
Forma
ochrony
PN
Nazwa obszaru
Klasa drogi
Długość
km pocz km koniec
Opis
[m]
SUMA
105,800 km
159,000
165,300
6,300
1,000
4,000
3,000
10,200
12,100
1,900
SUMA
OSO
SOO
SOO
Bagno Wizna
Dolina Biebrzy
Przełomowa Dolina Narwi
powiatowa
L
L
11,200 km
powiatowa
inna
12,800
13,500
0,700
Ł
krajowa
13,500
15,200
1,700
Ł
inna
16,800
21,000
4,200
Ł
powiatowa
27,900
29,000
1,100
ŁA
inna
29,000
30,000
1,000
ŁA
inna
30,000
31,500
1,500
ŁA
inna
0,000
1,100
1,100
M
powiatowa
1,100
4,000
2,900
M
krajowa
4,000
6,800
SUMA
2,800
13,000
15,000
2,000
I.I
15,000
16,000
1,000
I.I
inne
16,000
17,500
1,500
I.I
powiatowa
152,300
166,100
13,800
W1
powiatowa
166,100
168,000
1,900
W1
inna
168,000
170,500
2,500
W1
gminna
170,500
171,100
0,600
W1
powiatowa
0,000
3,200
3,200
J
gminna
172,300
175,100
2,800
W1
wojewódzka
0,000
3,000
3,000
K
gminna
3,000
4,000
1,000
K
gminna
0,100
1,100
1,000
L
gminna
1,100
9,500
8,400
L
powiatowa
9,500
14,500
5,000
L
inna
186,000
217,500
31,500
W1
powiatowa
0,000
1,600
1,600
Ł
powiatowa
0,000
1,100
1,100
M
powiatowa
220,300
222,000
1,700
W1
inna
0,000
9,000
9,000
M.I
powitowa
14,000
15,000
SUMA
1,000
24,500
27,500
3,000
M
powiatowa
17,000 km
powiatowa
M.I
wojewódzka
93,600 km
Ł
powiatowa
45/64
Forma
ochrony
OSO
PK
OSO
SOO
Nazwa obszaru
Przełomowa Dolina Narwi
Łomżyński Park Krajobrazowy
Bagienna Dolina Narwi
Narwiańskie Bagna
Długość
km pocz km koniec
[m]
Opis
Klasa drogi
27,500
39,500
12,000
Ł
powiatowa
39,500
42,000
2,500
Ł
powiatowa
42,000
43,000
1,000
Ł
powiatowa
8,500
17,000
8,500
ŁA
powiatowa
17,000
20,600
3,600
ŁA
gminna
23,800
27,900
4,100
ŁA
inna
27,900
29,000
1,100
ŁA
inna
29,000
30,000
1,000
ŁA
inna
30,000
31,500
SUMA
1,500
24,500
27,500
3,000
Ł
powiatowa
27,500
39,500
12,000
Ł
powiatowa
39,500
42,000
2,500
Ł
powiatowa
42,000
43,000
1,000
Ł
powiatowa
8,500
17,000
8,500
ŁA
powiatowa
17,000
20,600
3,600
ŁA
gminna
23,800
27,000
SUMA
3,200
24,500
27,500
3,000
Ł
powiatowa
27,500
39,500
12,000
Ł
powiatowa
39,500
42,000
2,500
Ł
powiatowa
42,000
43,000
1,000
Ł
powiatowa
8,000
17,000
9,000
ŁA
powiatowa
17,000
20,600
3,600
ŁA
gminna
23,800
27,000
SUMA
3,200
244,600
245,500
0,900
W1
gminna
245,500
248,000
2,500
W1
inna
248,000
248,400
0,400
W1
powiatowa
248,400
249,000
0,600
W1
inna
249,000
250,000
1,000
W1
gminna
250,000
255,000
5,000
W1
powiatowa
0,000
1,900
SUMA
1,900
O
powiatowa
12,300 km
246,600
248,000
SUMA
1,400
W1
1,400 km
ŁA
38,300 km
ŁA
33,800 km
ŁA
34,300 km
inna
inna
inna
inna
46/64
Forma
ochrony
Nazwa obszaru
PN
OSO
SOO
Puszcza Knyszyńska
Ostoja Knyszyńska
Długość
km pocz km koniec
[m]
Opis
W1
1,400 km
Klasa drogi
246,600
248,000
SUMA
1,400
inna
281,100
285,200
4,100
W1
wojewódzka
286,100
286,300
0,200
W1
wojewódzka
0,000
0,500
0,500
Q
wojewódzka
0,500
1,100
0,600
Q
gminna
0,000
5,200
5,200
QI
inna
0,000
4,000
4,000
QII
powiatowa
4,000
10,500
6,500
QII
inna
0,000
0,900
0,900
QIII
powiatowa
0,900
8,400
7,500
QIII
inna
8,400
15,400
7,000
QIII
powiatowa
15,400
18,500
3,100
QIII
wojewódzka
286,800
287,000
0,200
W1
powiatowa
287,900
293,800
5,900
W1
powiatowa
293,800
296,700
2,900
W1
inna
296,700
300,000
3,300
W1
powiatowa
300,000
304,700
4,700
W1
inna
304,700
311,500
6,800
W1
powiatowa
311,500
314,500
3,000
W1
gminna
314,500
322,600
8,100
W1
powiatowa
0,000
0,500
SUMA
0,500
281,400
286,300
4,900
W1
wojewódzka
0,000
0,500
0,500
Q
wojewódzka
0,500
1,100
0,600
Q
gminna
0,000
5,200
5,200
QI
inna
0,000
4,000
4,000
QII
powiatowa
4,000
10,500
6,500
QII
inna
0,000
0,900
0,900
QIII
powiatowa
0,900
8,400
7,500
QIII
inna
8,400
15,400
7,000
QIII
powiatowa
15,400
18,500
3,100
QIII
wojewódzka
286,600
293,800
7,200
W1
powiatowa
293,800
296,700
2,900
W1
inna
296,700
300,000
3,300
W1
powiatowa
300,000
304,700
4,700
W1
inna
304,700
311,500
6,800
W1
powiatowa
311,500
314,500
3,000
W1
gminna
R
powiatowa
75,000 km
47/64
Forma
ochrony
PK
OSO
SOO
Nazwa obszaru
Park Krajobrazowy Puszczy
Knyszyńskiej
Dolina Górnej Narwi
Ostoja w Dolinie Górnej Narwi
Długość
km pocz km koniec
[m]
W1
Klasa drogi
314,500
318,000
3,500
318,000
322,600
SUMA
4,600
282,100
286,300
4,200
W1
wojewódzka
0,000
0,500
0,500
Q
wojewódzka
0,500
1,100
0,600
Q
gminna
0,000
5,200
5,200
QI
inna
0,000
0,900
0,900
QIII
powiatowa
0,900
8,400
7,500
QIII
inna
8,400
9,500
1,100
QIII
powiatowa
286,600
293,800
7,200
W1
powiatowa
293,800
296,700
2,900
W1
inna
296,700
300,000
3,300
W1
powiatowa
300,000
304,700
4,700
W1
inna
304,700
307,000
SUMA
2,300
334,000
334,900
0,900
W1
powiatowa
334,900
337,000
2,100
W1
powiatowa
0,000
1,000
1,000
S
powiatowa
1,000
1,700
SUMA
0,700
334,000
334,900
0,900
W1
powiatowa
334,900
337,000
2,100
W1
powiatowa
0,000
1,800
1,800
S
powiatowa
342,200
342,600
0,400
wojewódzka
342,600
343,000
0,400
inna
343,000
344,100
1,100
inna
345,600
346,000
0,400
inna
346,000
348,100
2,100
gminna
348,100
351,700
SUMA
3,600
378,300
16,800
361,500
OSO
Opis
powiatowa
W1
powiatowa
76,200 km
W1
40,4 km
S
4,700 km
powiatowa
powiatowa
powiatowa
12,800 km
W1
inna
0,000
9,000
9,000
T
inna
377,500
378,300
0,800
W1
inna
378,300
383,700
5,400
W1
powiatowa
0,000
6,000
6,000
U
powiatowa
6,000
8,300
2,300
U
inna
8,300
10,000
1,700
U
wojewódzka
48/64
Forma
ochrony
SOO
Nazwa obszaru
PN
Białowieski Park Narodowy
Rezerwat
Lasy Naturalne Puszczy
Białowieskiej
Rezerwat
Dębowy Grąd
Długość
km pocz km koniec
[m]
Opis
Klasa drogi
0,000
18,000
18,000
X
inna
1,800
2,000
0,200
Y
wojewódzka
2,000
2,400
0,400
Y
inna
411,000
414,500
3,500
W1
inna
414,500
415,400
0,900
W1
inna
421,800
422,100
0,300
W1
powiatowa
422,100
423,100
1,000
W1
powiatowa
423,100
423,900
0,800
W1
powiatowa
425,200
425,700
0,500
W1
powiatowa
427,500
428,100
SUMA
0,600
361,500
378,300
16,800
W1
inna
0,000
9,000
9,000
T
inna
377,500
378,300
0,800
W1
inna
378,300
383,700
5,400
W1
powiatowa
0,000
6,000
6,000
U
powiatowa
6,000
8,300
2,300
U
inna
8,300
10,000
1,700
U
wojewódzka
0,000
18,000
18,000
X
inna
1,800
2,000
0,200
Y
wojewódzka
2,000
2,400
0,400
Y
inna
411,000
414,500
3,500
W1
inna
414,500
415,400
0,900
W1
inna
421,800
422,100
0,300
W1
powiatowa
422,100
423,100
1,000
W1
powiatowa
423,100
423,900
0,800
W1
powiatowa
425,200
425,700
0,500
W1
powiatowa
427,500
428,100
SUMA
0,600
W1
powiatowa
68,200 km
1,700
8,000
SUMA
6,300
X
6,300 km
inna
370,700
371,800
SUMA
1,100
W1
1,100 km
inna
398,000
398,200
0,200
398,200
399,100
SUMA
0,900
W1
powiatowa
68,200 km
W1
W1
1,100 km
inna
inna
49/64
Forma
ochrony
Nazwa obszaru
Rezerwat
Rezerwat Krajobrazowy im.
Prof. Wł. Szafera
SOO
Jelonka
SOO
OSO
Ostoja Nadbużańska
Dolina Dolnego Bugu
Długość
km pocz km koniec
[m]
Opis
X
Klasa drogi
10,200
10,600
0,400
13,000
17,000
SUMA
4,000
X
4,400 km
inna
435,800
439,200
SUMA
3,400
W1
3,400 km
powiatowa
498,000
498,900
0,900
W1
powiatowa
499,300
502,100
2,800
W1
powiatowa
504,000
504,700
0,700
W1
powiatowa
505,900
509,000
3,100
W1
powiatowa
510,000
511,200
1,200
W1
gminna
511,200
511,800
0,600
W1
gminna
0,000
0,900
0,900
AA
inna
1,600
2,100
0,500
AA
gminna
512,900
516,300
3,400
W1
inna
517,500
517,700
SUMA
0,200
498,000
510,000
12,000
W1
powiatowa
510,000
511,200
1,200
W1
gminna
511,200
511,800
0,600
W1
gminna
0,000
1,100
1,100
AA
inna
1,100
1,400
0,300
AA
powiatowa
1,400
2,100
0,700
AA
gminna
512,900
517,200
4,300
W1
inna
517,200
517,500
0,300
W1
inna
517,500
517,700
SUMA
0,200
W1
14,300 km
W1
20,700 km
inna
inna
inna
50/64
Załącznik 3
Formy ochrony przyrody występujące na trasie rowerowej w województwie podlaskim
Na terenie województwa podlaskiego istnieją 32 obszary zaliczanye do Natura 2000. Poniżej przedstawiono
ogólną charakterystykę form ochrony leżących na trasie planowanej inwestycji.
Obszary sieci NATURA 2000
•
Dolina Dolnego Bugu PLB 140001
Dolina Dolnego Bugu (OSO) to obszar o powierzchni ponad 60 tys. ha, który znajduje się na terenie
województwa mazowieckiego i pograniczu województw podlaskiego i lubelskiego, rozciągając się wzdłuż 260
km odcinka doliny Bugu od ujścia Krzny aż do Jeziora Zegrzyńskiego. Mimo iż większość terenu stanowią
siedliska rolnicze w formie suchych pastwisk, to dolina bogata jest w miejsca o wysokiej wartości
przyrodniczej. Stanowią je tereny bagienne w okolicach ujść dopływów Bugu czy fragmentów jego dawnego
koryta, które reprezentowane są przez dużą ilość, cennych krajobrazowo, poprzez ich zróżnicowanie
i porośnięcie przez roślinność wodną, starorzeczy. W korycie Bugu nie odcisnęła się działalność człowieka,
przez co możemy obserwować naturalne, piaszczyste wyspy, niekiedy obrośnięte wierzbowymi lub
topolowymi łęgami rzecznymi. Brzegi porastają bujne zarośla wierzbowe, występują też lasy iglaste i liściaste,
m.in. między miejscowościami Drażniew i Platerów. Na terenach Doliny Dolnego Bugu zobaczymy skrajnie
rzadko występującą na terenie Polski sasankę otwartą czy rosnącego na łąkach staroduba, który jest również
gatunkiem chronionym przez dyrektywę. Bogactwo świata ptaków potwierdza występowanie aż 39 gatunków
(np., perkozek, czernica, łyska, puszczyk, czy pliszka żółta) chronionych ptasią dyrektywą. Występuje 6
gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK) m.in. gadożera, który upodobał sobie Dolinę Dolnego Bugu, jako
jedno z nielicznych miejsc na terenie Polski. Na obszarze występują również chronione dyrektywą ssaki: bóbr
europejski i wydra. Wśród płazów i gadów, chronionych w ramach sieci Natura występuje kumak nizinny
i żółw błotny. W zbiornikach wodnych pływa 7 gatunków, chronionych dyrektywą, ryb.
•
Ostoja Nadbużańska PLH 140011
Specjalny obszar ochrony siedlisk obejmuje ok. 260 km odcinek doliny Bugu od ujścia Krzny do Jeziora
Zegrzyńskiego. Większość doliny pokrywają suche, ekstensywnie użytkowane pastwiska. Obszary bagienne
są usytuowane głównie przy ujściach rzek, dopływów Bugu oraz wokół pozostałych fragmentów dawnych
koryt rzecznych. Koryto Bugu jest w większości nie zmienione przez człowieka, pozostały tu liczne,
piaszczyste wyspy, nagie lub porośnięte wierzbowymi lub topolowymi łęgami nadrzecznymi, z dobrze
rozwiniętymi zaroślami wierzbowymi. Pierwsza terasa rzeki obfituje w starorzecza, zróżnicowana pod
względem wielkości, głębokości i stopnia porośnięcia przez roślinność wodną. Do ostoi włączony jest także
kompleks lasów liściastych między miejscowościami Drażniew i Platerów. Lasy zajmują niecałe 20% obszaru.
Dominują siedliska nieleśne: łąki i pastwiska oraz uprawy rolnicze. Naturalna dolina dużej rzeki. Szczególnie
cenny jest kompleks nadrzecznych lasów o zachowanym naturalnym charakterze oraz szereg zbiorowisk
łąkowych i związanych z siedliskami wilgotnymi, typowo wykształconych na dużych powierzchniach. 16
rodzajów siedlisk z tego obszaru znajduje się w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Stwierdzono tu
występowanie 20 gatunków z II Załącznika Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Jest to jeden z najważniejszych
obszarów dla ochrony ichtiofauny w Polsce. Obejmuje ona 10 gatunków ryb z II Załącznika Dyrektywy Rady
92/43/EWG, z koza złotawą i kiełbiem białopłetwym. Stanowiska rzadkich gatunków roślin w tym 2 gatunki z II
Załącznika Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Bogata fauna bezkręgowców, m.in. interesujące gatunki pająków.
Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków.
•
Jelonka PLH 200019
Obszar obejmuje rezerwat przyrody Jelonka utworzony na piaszczystych nieużytkach porolnych w gminie
Kleszczele na południowym skraju Puszczy Białowieskiej, wraz z otoczeniem oraz rez. Czechy Orlańskie,
51/64
stanowiący pozostałość dawnej Puszczy Bielskiej (gmina Dubicze Cerkiewne). Trzy czwarte obszaru
obejmują lasy iglaste, pozostałą część: siedliska rolnicze, łąkowo-zaroślowe i pozostałe leśne. Teren jest
lekko pochylony w kierunku południowo-wschodnim. Pokrywają go utwory zlodowacenia środkowopolskiego.
Są to głównie piaski i żwiry z głazami. Pomimo ubogich gleb szata roślinna jest dość bogata i urozmaicona. W
części wokół rez. Jelonka występują głównie murawy napiaskowe z rzadkimi gatunkami roślin. W samym
rezerwacie stwierdzono występowanie ponad 150 gatunków roślin naczyniowych, ok. 40 gatunków mszaków i
ponad 60 gatunków porostów. Wśród roślin naczyniowych jest szereg gatunków rzadkich i zanikających w
związku z powszechnym zalesieniem tego typu siedlisk. Są to m.in. goździk piaskowy, łyszczec
baldachogronowy, strzęplica sina, mącznica lekarska, chroszcz nagołodygowy. Dużą powierzchnię, głównie
na terenie rezerwatu zajmuje zbiorowisko murawy napiaskowej z udziałem jałowców. We wschodniej części
rezerwatu występują trzy, nieckowate płytkie obniżenia o płaskim dnie z wodą utrzymującą się często przez
cały rok. Przez okoliczną ludność zwane są ługami. Występują tu w układzie koncentrycznym, trzy typy
zbiorowisk. Na obrzeżach wykształca się zbiorowisko trzęślicy modrej, za nim występuje zbiorowisko niskich
turzyc: siwej i pospolitej. Całe dno nieckowatych obniżeń zajmuje zbiorowisko turzycy nitkowatej. Część wokół
rez. Czechy Orlańskie porastają około 100 letni bór sosnowy i świerkowo-sosnowy. Największą powierzchnię
zajmuje bór brusznicowy a w płaskich obniżeniach występuje bór trzęślicowy. Podszycie i runo są dobrze
rozwinięte i zawierają wszystkie typowe elementy zbiorowisk borowych. Ostoja jest niezwykle cenna ze
względu na bezkręgowce. Występuje tu stabilna populacja szlaczkonia szafrańca oraz przeplatki aurinii.
Ponadto jest ona obecnie jednym z dwóch miejsc w województwie podlaskim (i w Polsce) rzeczywistego
występowania modraszka eroidesa. Częste stwierdzanie obecności wilka w tym rejonie sugeruje, iż obszar
ten stanowi ostoję dla tego gatunku. W projektowanej ostoi występują naturalne bory sosnowe (w rezerwacie
Czechy Orlańskie; stanowiska widłakowatych (widłaka jałowcowatego, widłaka goździstego, widlicza
spłaszczonego), oraz rośliny z rodziny wrzosowatych: pomocnika baldaszkowego). Prowadzące do nich
stadia sukcesji: murawy piaskowe, kontynentalne wrzosowiska z mącznicą, zapusty jałowcowo-osikowe,
najlepiej zachowały się w rezerwacie Jelonka. W tym rezerwacie chronione jest także torfowisko przejściowe,
otoczone łąkami trzęślicowymi. Dobrze, choć na niewielkich powierzchniach zachowały się murawy
bliźniczkowe. Liczne populacje chronionych gatunków, m.in. kocanki piaskowe. Stanowiska goryczki
wąskolistnej, goździka kartuzka, kopytnika pospolitego, wawrzynka wilczełyko, czarcikęsa łąkowego i
szczodrzeńca ruskiego.
•
Puszcza Białowieska PLC 200004
Powierzchnia obszaru zajmuje 63147,6 ha. Jest to obszar objęty ochroną w ramach sieci Natura 2000 na
mocy dyrektywy zarówno ptasiej jak i siedliskowej. Obszar obejmuje polską część Puszczy Białowieskiej w
granicach zwartego kompleksu leśnego. Dominujący i najbardziej typowy krajobraz tego obszaru stanowią
płaskie równiny gliniastej moreny dennej (40,5% powierzchni, 145-165 m n.p.m.), gdzie przeważają gleby
brunatne, płowe i opadowo-glejowe, pokryte lasami liściastymi, głównie grądami Tilio-Carpinetum. Silny
związek przestrzenny z łęgami i torfowiskami jest przyczyną przewagi wilgotnych lasów grądowych. Dużej
mozaikowości i różnorodności siedlisk odpowiada wysoki stopień różnorodności biologicznej oraz duży udział
starodrzewów i drzewostanów naturalnych. Krajobraz równin akumulacji biogenicznej (17,5% pow.) tworzą
lasy łęgowe, głównie jesionowo-olszowe, zajmujące podmokłe dolinki o charakterze denudacyjno-erozyjnym,
z czarnymi ziemiami, glebami murszowymi i glejowymi, z okresowym lub stałymi ciekiem. Większe płaty
łęgów znajdują się we wszystkich większych dolinach rzecznych na terenie Puszczy: Narewki, Hwoźnej,
Łutowni, Leśnej. Zatorfione fragmenty dolin rzecznych oraz zabagnione obniŜenia terenu, o genezie
wytopiskowej, stanowią siedliska subborealnych świerczyn na torfie, brzezin bagiennych (bielu) oraz
bagiennych lasów sosnowo-brzozowych i olsów. Wylesione i użytkowane rolniczo fragmenty dolin rzecznych i
innych podtopionych obniżeń są obecnie pokryte szuwarami trzcinowymi i turzycowymi, łąkami wilgotnymi i
ziołoroślami, rzadziej łąkami kośnymi. Wzdłuż dawnych koryt rzecznych i starorzeczy występują zaroślowe
zbiorowiska wierzbowe. Krajobrazy grądów ciepłolubnych i borów mieszanych na piaszczysto-żwirowych
wzgórzach i falistych terenach moreny ablacyjnej stanowią drugą co do wielkości jednostkę krajobrazową w
52/64
Puszczy (30,7% pow.). Są to obszary wododziałowe (160-190 m n.p.m.), wyniesione przeciętnie 10-15 m
ponad przyległe tereny moreny dennej. Obszary te charakteryzuje dominacja mezotroficznych odmian gleb
brunatnoziemnych przy znaczącej obecności gleb bielicoziemnych. Głębokie zaleganie wód gruntowych i
stosunkowo niewielkie zróżnicowanie warunków siedliskowych jest powodem znacznej homogeniczności
krajobrazów. Lokalnej obecności substratów węglanowych w kulminacjach terenu towarzyszy występowanie
reliktowych odmian eutroficznych grądów wysokich i świetlistych dąbrów. Zbiorowiska leśne charakteryzuje
występowanie bogatej i oryginalnej flory. Na obrzeżach lasów i terenach otwartych są obecne murawy
kserotermiczne z zespołami rzadkich i chronionych gatunków roślin. Oligotroficzne krajobrazy borów
sosnowych na równinach piasków eolicznych i wydmach tworzą niewielkie płaty w obrębie wysoczyzn
morenowych (11,3% pow.). Największą powierzchnię zajmują wilgotne bory czernicowe z glebami
bielicowymi i glejobielicami. Na siedliskach świeżych i na wydmach występują sosnowe bory brusznicowe,
sporadycznie bory chrobotkowe. W obniżeniach międzywydmowych i w nieckach deflacyjnych z płytkimi
torfami wysokimi, obecne są bory bagienne, rzadziej bezleśne torfowiska wysokie.
Stwierdzono 44 gatunki ptaków umieszczonych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz 12 gatunków z Polskiej
Czerwonej Księgi Zwierząt. W przypadku niektórych, jak muchołówka białoszyja czy orzełek, Puszcza
Białowieska stanowi miejsce bytowania przynajmniej połowy krajowej populacji gatunków. Dla wielu innych,
np.: dzięcioła białogrzbietego, średniego czy trójpalczastego, a także lelka, sóweczki i włochatki, jest jedną z
najważniejszych ostoi w kraju. Ogółem w puszczy stwierdzono gniazdowanie 240 gatunków ptaków, co
stawia tę ostoję wśród najważniejszych europejskich ostoi ptasich. Niezwykłe jest całe bogactwo przyrodnicze
puszczy. Dotychczas stwierdzono w niej ok. 11 tys. gatunków zwierząt, 1020 gatunków roślin naczyniowych,
260 gatunków mchów, 325 gatunków porostów oraz ok. 1200 gatunków grzybów wielkoowocnikowych. Pod
wieloma względami, przyroda puszczańska stanowi unikat na skalę krajową, europejską, a nawet światową.
To tutaj żyje największa na świecie populacja żubrów, tu spotkany jest kompletny zestaw gatunkowy ssaków
kopytnych Polski, a także niemal pełny skład krajowych gatunkowy ssaków i ptaków drapieżnych. Dzięki
obecności w lesie dużej ilości obumarłej martwej materii, puszcza stanowi ostoję wielu rzadkich gatunków
bezkręgowców, a w przypadku niektórych gatunków jest to jedyne znane ich stanowisko w Polsce. Aż 36
gatunków zwierząt występujących w puszczy, znajduje się w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. W tym
samym załączniku znalazło się jeszcze 6 gatunków roślin naczyniowych, obecnych w tej ostoi. Niemal połowę
obszaru tworzą grądy, czyli lasy, w których drzewostan tworzą głównie dęby, lipy i graby. Obniżenia terenu
oraz doliny puszczańskich rzek Narewki, Hwoźnej, Orłówki i in. porastają lasy łęgowe z dominującym
jesionem i olszą, a zatorfionych ich fragmentach wykształciły się subborealne świerczyny na torfie, olsy,
brzeziny bagienne i bagienne lasy sosnowo-brzozowe. Z kolei na terenach wywyższonych, szczególnie na
glebach piaszczystych i żwirowych dominują bory mieszane, a gdzieniegdzie spotykane są reliktowe grądy
wysokie i świetliste dąbrowy. Ubogie piaski eoliczne i wydmy porastają bory brusznicowe i czernicowe,
miejscami również chrobotkowe. W mokrych obniżeniach terenu pomiędzy wydmami wykształciły się bory
bagienne i bezleśne torfowiska wysokie. W pozbawionych lasu częściach dolin rzecznych spotyka się zarośla
wierzbowe, wilgotne łąki, ziołorośla, a czasem również łąki kośne, zaś w rejonach podtopionych - szuwary
trzcinowe i turzycowe. W przekształconych fragmentach puszczy - przy drogach i nasypach kolejek
wąskotorowych - wytworzyły się murawy kserotermiczne. Łącznie ok. 80% ostoi zajmują lasy porastające
siedliska wymienione w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej. Oprócz nich, na bezleśnych obszarach ostoi
występują dalsze siedliska z tego załącznika. W sumie, na terenie ostoi, odnotowano 17 typów siedlisk
z załącznika I.
•
Ostoja w Dolinie Górnej Narwi PLH 200010
Obszar leży na wysokości 118 – 158 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 20306,8 ha. Obejmuje dolinę Narwi na
odcinku od zapory wodnej w Bondarach do Suraża oraz leżące w lasach pobliżu Suraża, silnie zarośnięte
„Stawy Pietkowskie”. Jest to jeden z najlepiej zachowanych w Polsce fragmentów doliny rzecznej o reżymie
kształtowanym przez regularne wylewy. Koryto Narwi ma na tym odcinku naturalny charakter, z meandrami i
starorzeczami. Wzdłuż koryta rosną zakrzewienia i zadrzewienia wierzbowe. W dolinie o szerokości 0,3-3,0
53/64
km występują zbiorowiska szuwarowe, turzycowiska i szuwary mannowe, a wokół starorzeczy - trzcinowiska.
Lasy pokrywają niewielką część doliny – 22%, w tym lasy iglaste 15,00 %, liściaste 4,00 %, mieszane 2,00 %,
lasy w stanie zmian 1,00 %. Łąki i pastwiska zajmują 54,00 % powierzchni terenu, zbiorniki wodne 1,00%,
a tereny rolnicze i działki - 23,00 %. Cenne mokradła nadnarwiańskie zalicza się do największych
w środkowej Europie. Stwierdzono tu występowanie 13 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej
oraz 12 gatunków zwierząt z Załącznika II tej Dyrektywy, a także co najmniej 20 gatunków ptaków z
Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 9 gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze. W okresie
lęgowym obszar zasiedla: cyranka, krwawodziób, błotniak łąkowy, rycyk, błotniak stawowy, cietrzew, derkacz,
dubelt, kropiatka, rybitwa czarna, sowa błotna, świerszczak, zielonka, wodniczka.
•
Przełomowa Dolina Narwi PLC 200003
Powierzchnia obszaru zajmuje 7649,1 ha. Jest to obszar objęty ochroną w ramach sieci Natura 2000 na mocy
dyrektywy zarówno ptasiej jak i siedliskowej.
Ostoja znajduje się na Nizinie Środkowopolskiej, na Kurpiach. Ostoja obejmuje 16 km odcinek rzeki Narwi
między miejscowościami Bronowo i Piątnica oraz jej bogato urzeźbioną strefę krawędziową. Dolina rzeki
zwęża się na tym odcinku do około 1,5 do 2,0 km szerokości. Narew płynie na tym odcinku nieuregulowanym
korytem, tworząc liczne meandry, starorzecza i rozgałęzienia. Największe skupisko starorzeczy znajduje się
pomiędzy Łomżą a Kalinowem. O charakterze terenu i bogatej roślinności decydują coroczne wylewy Narwi.
Szata roślinna ostoi jest bardzo urozmaicona. Występuje tu zarówno roślinność związana z terenami
podmokłymi, jak również skrajnie suche murawy napiaskowe i kserotermiczne. Wyraźna jest specyficzna
strefowość roślinności w poprzek doliny charakterystyczna dla dużych naturalnych rzek nizinnych. We
wschodniej części obszaru spotyka się płaty olsów i łęgów. Na stokach doliny występują miejscami świetliste
dąbrowy oraz płaty grądów. Ogółem na terenie obszaru stwierdzono występowanie 8 rodzajów siedlisk
cennych dla ochrony europejskiej przyrody. Największą powierzchnię z nich zajmują priorytetowe lasy łęgowe
(4%), które występują m.in. w rezerwacie przyrody Wielki Dział. Obszar ten stanowi ostoję ptasią o randze
europejskiej. Występuje tu 40 gatunków ptaków cennych dla ochrony przyrody w Europie oraz 20 gatunków z
Polskiej Czerwonej Księgi. Do szczególnie cennych ptaków odbywających tu lęgi należą: batalion, wodniczka
oraz dubelt. Obszar jest również ważnym miejscem odpoczynku dla migrujących ptaków w okresie
wiosennym. W czasie wędrówek przebywa tu powyżej 5000 osobników batalionów. W okresie lęgowym
obszar zasiedlają również: rybitwa białoskrzydła, rybitwa czarna, krwawodziób i sowa błotna. W 1993 r. na
obszarze ostoi gnieździł się jeszcze kulon, którego gniazdowanie nie zostało później potwierdzone. Wody
Narwi są ważną ostoją ichtiofauny, w tym 4 gatunków cennych dla ochrony przyrody w Europie: minoga
ukraińskiego, różanki, bolenia i piskorza. Na terenie ostoi znajduje się również stanowisko żółwia błotnego.
•
Bagienna Dolina Narwi PLB 200001
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków zajmuje powierzchnię 23 471 ha. Obszar obejmuje dolinę Narwi,
pomiędzy Surażem i Żółtkami, w obrębie Narwiańskiego Parku Narodowego. Rzeka ma tu naturalny,
wielokorytowy charakter i płynie doliną o szerokości od 300 do 4000 metrów. Narew tworzy tu sieć cieków
rozpościerającą się nieraz na całą szerokość doliny. Cały obszar pokryty jest bogatą mozaiką siedlisk,
głównie szuwarów, turzycowisk, zarośli wierzbowych i olsów. Jest to ptasia ostoja o randze europejskiej,
w której stwierdzono przynajmniej 28 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i regularne występowanie
dalszych 8 gatunków migrujących, nie wymienianych w tej dyrektywie. Ponadto 10 gatunków występujących
tu ptaków wpisana została do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. w granicach obszaru lęgi odbywa
przynajmniej 1% krajowej populacji lęgowej: bączka, bąka, dubelta, krwawodzioba, kszyka, rycyka, brzęczki,
trzcinniczka, rokitniczki (powyżej 10% krajowej populacji) i błotniaka stawowego. Ponadto odnotowano tu
wysokie zagęszczeni wielu innych gatunków, m.in. błotniaka łąkowego, derkacza, zielonki, cyranki i słowika
szarego.
•
Narwiańskie Bagna PLH 200002
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk o powierzchni 6823 ha pokrywa się z Narwiańskim Parkiem Narodowym.
Występują tutaj zwężenia rzeki Narwi o charakterze przełomów oraz rozległe baseny wypełnione osadami
54/64
torfowymi. Cechą charakterystyczną doliny Narwi w granicach obszaru jest przestrzenne przenikanie się
ekosystemów lądowych z ekosystemami wodnymi, wynikającym z wyjątkowo bogatej sieci koryt rzecznych
funkcjonujących w najlepiej rozwiniętym w skali kraju (i wyjątkowym w skali Europy) systemie rzeki
anastomozującej (rzeka tworzy labirynt wielu koryt rozchodzących się i schodzących). Wśród roślinności
dominuje roślinność wodna i szuwarowa, liczne są zbiorowiska turzycowo-mszyste, a na wyniesieniach
spotykane s ą również murawy kserotermiczne i napiaskowe. Przez wiele lat w dolinie prowadzono
ekstensywną, tradycyjną gospodarkę łąkarską, będącą niezbędnym warunkiem egzystencji szuwarów
wysokoturzycowych, decydujących o wyjątkowo bogatej różnorodności biologicznej tego obszaru. Dobrze
zachowane rodzaje siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, których wyróżniono tu 9
rodzajów, z których najcenniejsze są starorzecza, torfowiska i bory bagienne. Obszar ważny dla zachowania
takich gatunków ryb (z załącznika II Dyrektywy) jak : minog ukraiński, piskorz i różanka. Obfite populacje
bobra i wydry. Ogółem stwierdzono tu 11 gatunków zwierząt ujętych w II załączniku Dyrektywy Siedliskowej.
•
Puszcza Knyszyńska PLB 20003
Jest to Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków o powierzchni 139590,2 ha. Obszar obejmuje Puszczę
Knyszyńską wraz z przyległą do niej Niecką Gródecko-Michałowską. Puszcza Knyszyńska jest dużym
kompleksem leśnym z dominującymi lasami iglastymi. Na jej obszarze istnieje wiele polan, łąk, terenów
uprawnych i wsi. Charakteryzuje się również dużą ilością strumieni i niewielkich rzek, a także źródlisk, młak i
wysięków. Największe rzeki to: Supraśl i Nietupa. Większość dolin rzecznych i występujących w nich
torfowisk niskich i przejściowych, została zmeliorowana. W bezodpływowych zagłębieniach zachowały się
jeszcze nieliczne torfowiska przejściowe i wysokie. Teren puszczy jest bardzo urozmaicony, a względne
różnice wysokości dochodzą nawet do 80 m. Niecka Gródecko-Michałowska przylega do Puszczy
Knyszyńskiej od południowego-wschodu. Jest to rozległa silnie zatorfiona kotlina, odwadniana przez Supraśl i
jej dopływy. Zdecydowana większość niecki została osuszona, a tylko lokalnie spotykane są zabagnienia.
Około 20% jej powierzchni porastają lasy, najczęściej brzeziny bagienne. W centralnej części obniżenia
znajduje się jezioro Gorbacz, zaś we wschodniej jez. Wiejki. Zarówno Puszcza Knyszyńska jak i Niecka
Gródecko-Michałowska uznane zostały za ostoje ptasie o randze europejskiej. Występuje tu przynajmniej 38
gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, a 14 spośród nich znalazło się również w Polskiej
Czerwonej Księdze Zwierząt. Ostoję zasiedla przynajmniej 1% krajowej populacji: błotniaka łąkowego,
błotniaka zbożowego, trzmielojada, orlika krzykliwego, gadożera, bociana czarnego, cietrzewia, dubelta,
dzięcioła białogrzbietego, dzięcioła trójpalczastego, puchacza, włochatki, sowy błotnej i kraski. Odnotowano
tu również wysokie zagęszczenie zimorodka.
•
Ostoja Knyszyńska PLH 20006
W granicę Ostoi wchodzi rozległy kompleks leśny Puszczy Knyszyńskiej. W ostoi tej znajduje się wiele
fragmentów lasów o naturalnym charakterze. Powierzchnie leśne porozcinane są przez użytkowane rolniczo
doliny niewielkich rzek i polany. Bardzo zróżnicowana rzeźba terenu i mozaika siedlisk decyduje o dużych
walorach krajobrazowych tego terenu. Osobliwością Puszczy Knyszyńskiej są liczne źródliska. Istnieje tu
ponad 450 wypływów wód podziemnych w postaci źródeł, młak i wysięków. Występują tu również tereny
podmokłe i torfowiska. W Puszczy dominują drzewostany iglaste. Największe powierzchnie porastają bory
mieszane. Lasy liściaste Puszczy to przede wszystkim grądy, olsy, sosnowo - brzozowe lasy bagienne,
a w dolinach rzecznych łęgi złożone z olch i jesionów. W południowo - wschodniej część ostoi zachowały się
nieliczne na tych terenach oligotroficzne jeziora - Gorbacz i Wiejki. Tu znajduje się także zniszczone
eksploatacją torfu, ale wciąż cenne, torfowisko wysokie Gorbacz. Na terenie ostoi stwierdzono 12 rodzajów
siedlisk przyrodniczych cennych z punktu widzenia Europy m.in. bory i lasy bagienne, łąki użytkowane
ekstensywnie i torfowiska wysokie. Teren ten charakteryzuje się bogatą florą z istotnym udziałem gatunków
borealnych i górskich. Występuje tu 6 gatunków roślin cennych dla ochrony przyrody w Europie. Wśród tych
ostatnich jest m.in. rzepik szczeciniasty, dla którego Ostoja Knyszyńska jest jednym z najważniejszych miejsc
występowania w Polsce. W uroczyskach Gorbacz i Machnacz występują dwie spośród zaledwie kilku znanych
w Polsce populacji chamedafne północnej, rośliny uważanej za relikt glacjalny. Faunę o charakterze
55/64
puszczańskim reprezentują m. in. duże drapieżniki - wilk i ryś. Na terenie ostoi występuje jedno z pięciu
wolnożyjących stad żubra w Polsce. W sumie Puszcza jest ostoją 43 gatunków zwierząt cennych dla
zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy. Obszar ten jest również ważną ostoją ptasią o randze
europejskiej. Szczególnie duże znaczenie Ostoja Knyszyńska pełni dla włochatki, jarząbka i dzięcioła
trójpalczastego, których populacje są tu bardzo duże, a także dla orlika krzykliwego, dzięcioła białogrzbietego,
muchołówki białoszyjej, muchołówki małej i trzmielojada. Ostoja jest również jedynym w Polsce znanym
stanowiskiem motyla - modraszka eroides.
•
Dolina Górnej Narwi PLB200007
Dolina Górnej Narwi jest jedną z najlepiej zachowanych w Polsce dolin rzecznych i stanowi, obok Bagien
Biebrzańskich, jeden z największych obszarów mokradeł środkowoeuropejskich. Obszar obejmuje dolinę
Narwi na odcinku od zapory wodnej w Bondarach do Suraża, z przylegającym do niej kompleksem
stawowym, zasilanym w wodę z systemu rzeczki Lizy (dopływu Narwi), usytuowanym w pobliżu Suraża.
Koryto Narwi ma tu naturalny charakter, z meandrami i starorzeczami, jej dolina ma 0,3-3,0 km szerokości.
Większość powierzchni doliny zajmują zbiorowiska szuwarowe, których występowanie uzależnione jest od
corocznych wylewów rzeki. Dominują tu turzycowiska i szuwary mannowe, a wokół starorzeczy - trzcinowiska.
Około 60% obszaru jest użytkowane rolniczo (przeważają pastwiska i łąki kośne). Występuje co najmniej 20
gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. W okresie lęgowym obszar zasiedla: cyranka 10%-16%
populacji krajowej, krwawodziób 9-11% populacji krajowej, co najmniej 7% populacji krajowej błotniaka
łąkowego. Występuje tu 13 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej (m.in. starorzecza i łęgi) oraz
12 gatunków zwierząt z Załącznika II tej Dyrektywy, m.in. wydry, bobry i europejski gatunek priorytetowy: wilk.
•
Puszcza Augustowska PLB 200002 (OSO)
Puszcza Augustowska obejmuje kompleks leśny Puszczy Augustowskiej, leżący na pograniczu Równiny
Augustowskiej i Kotliny Biebrzańskiej Obszar ten pokrywają urozmaicone drzewostany (ok. 90% powierzchni),
które w wielu fragmentach zachowały naturalny charakter. Dominują bory, wśród których szczególną uwagę
zwracają dobrze zachowane bory wilgotne i bory bagienne. Duże powierzchnie zajmują olsy, miejscami
występują dobrze zachowane grądy. Główną rzeką jest Wołkuszanka, uchodząca przez Kanał Augustowski
do Niemna. W południowo-zachodniej części obszar obejmuje dolinę Rospudy. Tereny odlesione zajmują
użytki zielone. Obszar jest ostoją ptasią o randze europejskiej E 24. Występuje tu co najmniej 40 gatunków
ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie
lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bąk (PCK),
błotniak stawowy, błotniak łąkowy, bocian czarny, cietrzew (PCK), dzięcioł białogrzbiety (PCK), dzięcioł
trójpalczasty (PCK), dzięcioł zielonosiwy, gadożer (PCK), głuszec (PCK), kania czarna (PCK), kania ruda
(PCK), kraska (PCK), łabędź krzykliwy, orlik krzykliwy (PCK), żuraw, włochatka (PCK), podgorzałka (PCK),
puchacz (PCK), trzmielojad; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje bielik (PCK). Ptaki obszaru
wymagają lepszego zbadania.
•
Ostoja Suwalska PLH 200003 (SOO)
Obszar obejmuje teren Suwalskiego Parku Krajobrazowego Mozaika łąk, pól, lasów, bagien, jezior i rzek,
tworzy ogromną różnorodność siedlisk, warunkującą bogactwo florystyczne i faunistyczne terenu.
Powierzchnia 6 284 ha. Stanowi unikatowy przykład młodego krajobrazu polodowcowego, charakteryzujący
się nieregularnym rozmieszczeniem moren czołowych i dennych, wydłużonymi wałami ozów, głębokimi
rynnami i dolinami rzeczno-jeziornymi, olbrzymią ilością głazów narzutowych, kilkudziesięcioma jeziorami (22
obiekty o powierzchni powyżej 2 ha) i licznymi, niewielkimi jeziorkami. Na terenie obszaru znajduje się
najgłębsze w Polsce jezioro Hańcza (108,5 m). Rzeźba terenu została ukształtowana w czwartorzędzie.
Występujące na powierzchni terenu osady czwartorzędu, zalegają grubą warstwą, o miąższości dochodzącej
do 250-280 m (piaski, żwiry, glina zwałowa, iły, mułki). Rozległe, otwarte krajobrazy pokryte w większości
polami i łąkami, poprzeplatane niewielkimi kompleksami leśnymi, bagnami, jeziorami i rzekami tworzą
ogromną różnorodność siedlisk, warunkującą bogactwo florystyczne i faunistyczne terenu. Obszar
charakteryzuje się bogatą, urozmaiconą rzeźbą polodowcową. Związana z nią jest mozaika siedlisk, wśród
56/64
których zidentyfikowano 13 rodzajów z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, choć występują one na
niewielkich powierzchniach. Najcenniejsze z nich są jeziora oligotroficzne. Bogata flora roślin naczyniowych
liczy około 650 gatunków, w tym liczne relikty polodowcowe. Występują tu 2 gatunki roślin z załącznika II
Dyrektywy Siedliskowej oraz jedyne w Polsce stanowisko glonu Charastrigosa. Na obszarze tym stwierdzono
także11 gatunków zwierząt z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej.
•
Jeleniewo PLH 200001 (SOO)
Ostoja "Jeleniewo" położona jest w zasięgu mikroregionu Wzgórza Jeleniewskie, który wchodzi w skład
mezoregionu Pojezierza Wschodniosuwalskiego i makroregionu Pojezierze Suwalskie. Zasięgiem swoim
obejmuje obszar morenowych wzniesień pomiędzy polodowcową rynną Czarnej Hańczy a rynnowymi
jeziorami Szelment Wielki i Szelment Mały. Tworzenie ostoi ma za zadanie ochronę największej w Polsce
kolonii lęgowej nietoperza nocka łydkowłosego Myotis dasycneme (Boie, 1825), który został uznany za jeden
z najrzadszych i najbardziej zagrożonych wymarciem gatunków nietoperzy w Europie (Limpens, 1999).
Dotychczas istniejący Obszar Specjalnej Ochrony "Jeleniewo" obejmował swym zasięgiem jedynie miejsce
pobytu kolonii lęgowej, tj. zabytkowy, drewniany kościół w Jeleniewie (0,42ha). Powiększenie obszaru ma na
celu objęcie ochroną również obszaru Żerowisk tego nietoperza. Nocek łydkowłosy jest nietoperzem
związanym z krajobrazem otwartym, z dużą ilością zbiorników i cieków wodnych. Jego stosunkowo długie i
szerokie skrzydła są adaptacją do Żerowania w czasie szybkiego, prostoliniowego lotu nad powierzchnią wód.
W składzie pokarmu tego gatunku dominują muchówki, chrząszcze, chruściki, motyle i komary. Zdobycz jest
chwytana z powierzchni wody za pomocą dużych i charakterystycznych dla tego gatunku stóp, w skrzydła lub w
błonę ogonową. Dzięki dobrze wykształconym skrzydłom i zdolności do szybkiego lotu (do 35km/h) może on
Żerować w odległości do 15 km od kolonii rozrodczych. Przeloty na Żerowiska odbywają się wzdłuż liniowych
elementów krajobrazu, którymi mogą być aleje drzew i zakrzewień, oraz cieki wodne. Kolonie rozrodcze
zakłada głównie w budynkach, (strychy, szczeliny ścian). Wielkość kolonii wynosi od kilkudziesięciu do
kilkuset osobników. Samice wracają do tych samych kolonii w kolejnych latach. W połowie lub pod koniec
czerwca rodzą się młode, zwykle jedno na samicę, które po 4-5 tygodniach uzyskują zdolność lotu i
rozpoczynają samodzielne Zerowanie. Kolonia lęgowych nocka łydkowłosego na strychu XIX-wiecznego
Kościoła Parafialnego w Jeleniewie koło Suwałk (woj. podlaskie) jest jedną z największych w Polsce.
Liczebność samic w kolonii określa się na 400-500 szt. Ostoja "Jeleniewo" obejmuje swym zasięgiem również
dolinę Czarnej Hańczy. Czarna Hańcza jest największą rzeką Suwalszczyzny. Należy ona do dorzecza
Niemna, do którego odprowadza wody z powierzchni ponad 170 km2. Źródła rzeki znajdują się powyżej
jeziora Jegliniszki. Jej długość wynosi prawie 142 km, z czego 108 km znajduje się w granicach Polski. W
górnym biegu rzeki obserwuje się liczne zakola, przełomy, głazowiska. Na tym odcinku Czarna Hańcza,
płynąc w głębokiej polodowcowej rynnie, przypomina wręcz rzekę podgórską o wartkim nurcie, niedużej
głębokości i wysokiej przejrzystości wody. W Okolicach Turtula rzeka spowalnia swój bieg i meandruję w
kierunku Suwałk rozległa doliną. Część lasów w sąsiedztwie koryta rzeki to łęgi olszowo-jesionowe o wysokiej
wartości przyrodniczej oraz tzw. łęgi źródliskowe. Młodoglacjalny charakter krajobrazu podkreśla wysoka
liczba głazów narzutowych znajdujących się na zboczach pradoliny Czarnej Hańczy. Zbocza te obfitują w
bogate gatunkowo fitocenozy kwietnych muraw ciepłolubnych i bliźniczkowych. Zróżnicowane ukształtowanie
terenu (z silnie nachylonymi zboczami) umożliwiło wytworzenie się torfowisk źródliskowych w dolinie rzeki w
okolicach wsi Potasznia oraz Podwysokie Jeleniewskie. Fitocenozy te charakteryzuje wysoka różnorodność
florystyczna. Na szczególną uwagę zasługuje obecność rzadkich gatunków roślin kalcyfilnych. Na skutek
zaprzestania gospodarowania na torfowiskach następuje rozwój zbiorowisk zaroślowych. Ostoja stanowi
istotne w skali kraju miejsce występowania populacji Liparis loeselii.
Na omawianym odcinku doliny Czarnej Hańczy stwierdzono występowanie również rzadkich gatunków
ptaków, m.in. zimorodka, błotniaka stawowego i łąkowego, bielika, bąka, bociana białego, derkacza, Żurawia,
dzięcioła czarnego, lerkę, ortolana, gąsiorka..
•
Ostoja Wigierska PLH 200004 (SOO)
57/64
Ostoja Wigierska obejmuje jezioro Wigry wraz z całym zespołem jezior go otaczających i pozostających z nim
w ścisłym związku hydrologicznym oraz innych jezior, różnej wielkości, a wśród nich małych jeziorek
dystroficznych, zwanych sucharami. W obręb obszaru włączone są również pobliskie lasy, stanowiące
północną część Puszczy Augustowskiej, a także fragment doliny Czarnej Hańczy i tereny rolnicze. Na
omawianym obszarze stwierdzono 19 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Na
Półwyspie Jurkowy Róg (między jeziorami Wigry, Krusznik i Mulaczysko) znajduje się płaski, zalewowy
obszar z całkowicie, naturalnym układem pełnego ciągu sukcesyjnego zbiorowisk bagiennych od szuwaru do
olesu. Flora naczyniowa obejmuje 886 gatunków, a lichenoflora 262 gatunki. Stwierdzono tu ponadto
występowanie 38 gatunków wątrobowców i 141 – mchów. We florze naczyniowej odnotowano 65 gatunków
objętych ochroną prawną i 40 gatunków zagrożonych, z czego 3 gatunki z Załącznika II Dyrektywy Rady
92/43/EWG. Fauna również charakteryzuje się szczególnym bogactwem. Występuje tu silna, naturalna
populacja bobra. Ogółem na analizowanym terenie występuje 21 gatunków zwierząt objętych Załącznikiem II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków. Największym
zagrożeniem obszaru jest chemizacja rolnictwa oraz intensywna gospodarka rybacka.
•
Ostoja Augustowska PLH200005 (SOO)
Obszar o powierzchni 105 766,1 ha. Ostoja Augustowska obejmuje swym zasięgiem obszar prawie całej
polskiej części Puszczy Augustowskiej, stanowiącej jeden z największych i najlepiej zachowanych
kompleksów leśnych Europy środkowo-wschodniej (lesistość terenu blisko 90%), z pominięciem Wigierskiego
Parku Narodowego. Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną Polski, Puszcza Augustowska leży w
większości na terenie Równiny Augustowskiej, a fragment północno-wschodni zaliczany jest do Pojezierza
Wschodniosuwalskiego; oba te mezoregiony leżą w obrębie Pojezierza Litewskiego. Południowe rubieże
Puszczy Augustowskiej leżą już w obrębie pradoliny Biebrzy, poza zasięgiem ostatniego zlodowacenia
(bałtyckiego). Równina Augustowska stanowi płaską przestrzeń sandrów, zbudowanych z piasków i Żwirów
osadzonych przez wody topniejącego lodowca. Równina ta leży na wysokości 100-140 m n. p. m., a jej
powierzchnia lekko pochylona jest ku południowemu-wschodowi. Przez teren Puszczy przebiega dział wodny
pomiędzy dorzeczem Wisły i Niemna. W dorzeczu Wisły znajduje się południowo-zachodnia część Równiny
Augustowskiej, odwadniana przez rzekę Nettę - dopływ Biebrzy. Ważniejszymi dopływami Netty są rzeki:
Rospuda, Blizna i Szczeberka. W dorzeczu Niemna główną rzeką jest Czarna Hańcza, która wraz z krótkimi
dopływami odwadnia północno-wschodnią część Równiny. Dużym urozmaiceniem terenu są polodowcowe
jeziora rynnowe, o układzie równoleżnikowym (np. Sajno, Studzienniczne, Mikaszewo), rzadziej
południkowym (Serwy). Charakterystyczną cechą drzewostanów Puszczy Augustowskiej jest wysoki udział
świerka w zbiorowiskach leśnych. Gatunek ten występuje zarówno na glebach mineralnych, jak i na
torfowiskach. Obszar ten wyróżnia także duży udział we florze gatunków borealnych takich jak: turzyca kulista
Carex globularis, turzyca delikatna Carex disperma, gwiazdnica grubolistna Stellaria crassifolia, wełnianeczka
alpejska Baeothryon alpinum, wielosił błękitny Polemonium coeruleum, brzoza niska Betula humilis, skalnica
torfowiskow Saxifraga hirculus i inne. Osobliwością jest także występowanie kłoci wiechowatej Cladium
mariscus, gatunku subatlantyckiego. Liczne gatunki zachodnioeuropejskie osiągają tu wschodnie granice
zasięgu. Brak tu natomiast gatunków rozprzestrzenionych w zachodniej oraz środkowej Polsce (dębu
szypułkowatego, jodły, buka, jaworu, lipy szerokolistnej, brekinii). Podobne właściwości jak flora posiadają
zbiorowiska roślinne północno - wschodniej Polski: znaczny udział mają zbiorowiska o charakterze
borealnym. Dominują bory sosnowe i sosnowo-świerkowe Peucedano-Pinetum, częściowo o zachowanym
charakterze naturalnym. Mniejszą powierzchnię zajmują bory mieszane, w tym ciepłolubne (SerratuloPinetum), charakteryzujące się występowaniem gatunków ciepłolubnych. Rozległe obszary, zwłaszcza w
południowej części Puszczy (pradolina Biebrzy), zajmują olsy. Lasy liściaste na glebach mineralnych (gł.
grądy subkontynentalne Tilio-Carpinetum) zajmują stosunkowo niewielką powierzchnię. Szczególnie dobrze
zachowane i charakterystyczne dla ostoi są lasy na torfowiskach (świerczyny na torfie Sphagno girgensohniiPiceetum, bagienne, subborealne lasy brzozowo-sosnowe Thelypteridi-Betuletum pubescentis, bory bagienne
Vaccinio uliginosi-Pinetum) z drzewostanami o wieku przekraczającym niekiedy 180 lat i z licznymi gatunkami
58/64
związanymi ze strefą borealna w runie. Na terenie ostoi znajduje się wiele polihumotroficznych
(dystroficznych) jezior z otaczającymi je torfowiskami przejściowymi. Niektóre tereny wododziałowe zajmują
torfowiska wysokie, w tym jedno z większych w Polsce - Kuriańskie Bagno. W dolinach niektórych rzek
(zwłaszcza nad Rospudą) i nad niektórymi jeziorami (zwłaszcza w rejonie jezior: Wiłkokuk, Zelwa na
Pojezierzu Wschodniosuwalskim w obrębie ostoi oraz nad Kanałem Augustowskim) wykształciły się rozległe
torfowiska niskie mechowiskowe, zasilane przez wody bogate w związki wapnia, w tym torfowiska nakredowe.
Jeziora ostoi wykazują znaczne zróżnicowanie względem trofii; występują jeziora eutroficzne, mezotroficzne,
polihumotroficzne, a także różnego typu zbiorniki astatyczne.. Obszar jest ostoją takich zagrożonych ssaków
jak ryś, wilk, wydra, i bóbr. Na terenie chronionym znajdują się dobrze zachowane naturalne siedliska borowe
i torfowiskowo-bagienne, jak również duża liczba stanowisk rzadkich i zagrożonych gatunków roślin
naczyniowych, z których sześć jest umieszczonych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. W Ostoi
Augustowskiej występują stanowiska kilkunastu gatunków storczykowatych, a także jedyne w Polsce
stanowisko podejźrzona wirginijskiego.
•
Pojezierze Sejneńskie PLH 200007(SOO)
Obszar o powierzchni 13 630,9ha. Pojezierze Sejneńskie położone jest na Pojezierzu Wschodniosuwalskim.
Stanowi obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych. Występuje tu czternaście typów siedlisk z
Załącznika I, a także sześć gatunków roślin oraz dziewięć gatunków zwierząt kręgowych z Załącznika II
„Dyrektywy Siedliskowej”. Obszar pełni szczególną rolę dla ochrony lipiennika. Ten gatunek, ma w granicach
Pojezierza Sejneńskiego aż 18 stanowisk. Jeziora wykazują znaczne zróżnicowanie siedliskowe - od
zbiorników z podwodnymi łąkami ramieniowymi począwszy, poprzez typowe jeziora eutroficzne, do
otoczonych torfowiskami jezior dystroficznych oraz zbiorników astatycznych. Zdecydowana większość
ekosystemów jeziornych znajduje się w korzystnym stanie. Kilka jezior stanowi miejsce występowania
rzadkich gatunków naczyniowych roślin wodnych - przesiąkry okółkowej, grzybieni północnych i jezierzy
morskiej. W obrębie siedlisk torfowiskowych, największą powierzchnię zajmuję torfowiska wysokie. W
związku z klimatem o cechach kontynentalnych, zdecydowaną większość ich powierzchni porośnięta jest
mnie lub bardziej sosną zwyczajną, przez co odbiegają one od torfowisk wysokich typowych dla obszarów
nadbałtyckich. Siedliska bagiennych lasów Pojezierza Sejneńskiego, to przede wszystkim bory bagienne, w
mniejszy stopniu specjalne, torfowiskowe postaci źródliskowych olszyn, a także sosnowo-brzozowe lasy
bagienne i bardzo rzadko spotykane - świerczyny na torfie. Na obszarze stwierdzono występowanie aż 47
gatunków roślin uwzględnionych na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski (Mirek i in. 2006 - 18
gatunków), na „czerwonej liście” mchów (Ochyra 1992 - 9 gatunków) oraz w Polskiej Czerwonej Księdze
Roślin (Kaźmierczakowa, Zarzycki 2001 - 36 gatunków).
•
Ostoja Biebrzańska PLB 200006 (OSO)
Obszar o powierzchni 148 508,8 ha. Ostoja Dolina Biebrzy położona jest w Kotlinie Biebrzańskiej na obszarze
Niziny Północnopodlaskiej. Stanowi ona rozległe, zatorfione obniżenie terenu, otoczone wysoczyznami
morenowymi i równinami sandrowymi. Jest to obecnie największy kompleks dobrze zachowanych torfowisk
niskich w Europie Środkowej. Ostoja obejmuje obszar od ujścia Sidry po Narew. W ostoi stwierdzono
występowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności
19 gatunków mieszczą się w kryteriach wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife
International. Ponadto 25 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Ostoja
Biebrzańska jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki i orlika grubodziobego.
Największa liczebność w Polsce i jedna z największych w Unii Europejskiej, osiągają ponadto: błotniak
stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka, rybitwa czarna i rybitwa bialoskrzydła (w lata o
wysokim poziomie wody). Bardzo ważna ostoja ptaków drapieżnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak
zbożowy, gadożer, orzeł przedni i orzełek).
•
Bagno Wizna PLB200005 (OSO)
Bagno Wizna zajmuje obszar o powierzchni ok. 10 000 ha. Bagno Wizna terytorialnie łączy się od północy
z mokradłami dolnego Basenu Biebrzy i chroniącym je Biebrzańskim Parkiem Narodowym. W kierunku
59/64
wschodnim rozciąga się Niecka Tykocińska obejmująca odcinek dolin Narwi dzielący Bagno Wizna od
Narwiańskiego Parku Narodowego. Od zachodu przylega Park Krajobrazowy Przełomu Doliny Narwi. Pod
względem hydrologicznym Bagno Wizna dzieli się na dwie części: madową, kształtowaną przez wody
zalewowe Narwi oraz torfowiskowa, ukształtowana w warunkach silnego podsiąkania wód podziemnych. Cala
strefa madowa użytkowana jest rolniczo jako łąki i pastwiska. Część torfowiskowa stanowi jedno
z największych w Polsce torfowisk niskich. Bagno Wizna pomimo osuszenia torfowiska nadal stanowi
unikalną ostoję ptaków. Na całym obszarze Bagna Wizna stwierdzono występowanie w sumie 170 lęgowych i
prawdopodobnie lęgowych gatunków ptaków. Największym atutem ornitologicznym jest występowanie
derkacza, gatunku zagrożonego wymarciem, którego typowym siedliskiem są wysokopienne łąki torfowe.
Innymi gatunkami ptaków o podobnej randze są: wodniczka, błotniak lakowy, sowa błotna i kulik wielki. Jest to
obiekt również o dużym znaczeniu pokarmowym dla większości gatunków ptaków drapieżnych.
•
Dolina Biebrzy PLH 200008 (SOO)
Dolina Biebrzy to szerokie, płaskie obniżenie terenu wypełnione torfem, otoczone wysoczyznami
morenowymi, z wyjątkiem północy i północnego wschodu, gdzie wchodzą do niej sandry: Augustowski,
Rajgrodzki i Ełcki. Dominującymi siedliskami w obszarze są siedliska mokradłowe: zalewane wodami
rzecznymi lub podtapiane wodami podziemnymi torfowiska niskie ze zbiorowiskami turzycowymi i turzycowomszystymi, corocznie zalewane wodami rzecznymi mułowiska i torfowiska porośnięte szuwarami właściwymi,
bagienne olsy, okresowo zalewane przyrzeczne równiny madowe oraz odwodnione i zagospodarowane
torfowiska ze zbiorowiskami łąkowymi. Obszar jest ostoją ptasią o randze europejskiej E 25. Wpisany jest na
listę obszarów Konwencji Ramsar. Na analizowanym obszarze występuje co najmniej 36 gatunków ptaków z
Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, oraz 23 gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Gniazduje tu
ok. 170 gatunków ptaków. Torfowiska doliny Biebrzy są największym, prawie nie zmienionym kompleksem
torfowisk dolinowych w Europie Środkowej i Zachodniej. Koryto rzeki Biebrzy z licznymi meandrami i
starorzeczami w różnym stadium zarastania ma naturalny charakter. Długo utrzymujące się zalewy, jak też
zasilanie wodami podziemnymi sprawia, że duże obszary torfowisk objęte są czynnym procesem
torfotwórczym, a zbiorowiska torfowiskowe ciągną się kilometrami. Dolina Biebrzy charakteryzuje się dużym
zróżnicowaniem siedlisk. Spośród 15 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG,
występujących w ostoi, największy udział powierzchniowy posiadają szczególnie cenne torfowiska
przejściowe i trzęsawiska, zmienno wilgotne, łąki trzęślicowe oraz bory i lasy bagienne. Najbardziej
naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi doliny Biebrzy są zbiorowiska leśne: bory bagienne, bór bagienny
mechowiskowy, olsy, a także mszary i niektóre zbiorowiska szuwarowe. Występuje tu 6 gatunków roślin z
Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, m. in. najbogatsza w Polsce populacja obuwika pospolitego. W
dolinie Biebrzy występuje pięć gatunków ssaków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, w tym jeden z
rzadkich i szczególnie zagrożonych w Polsce gatunków nietoperzy - nocek łydko włosy. Łącznie odnotowano
tu obecność 21 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Parki Narodowe
•
Park położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej i zajmuje powierzchnię 15 085 ha. Park
obejmuje swym zasięgiem kilkadziesiąt malowniczych jezior rozrzuconych wśród lasów, łąk i pól. Największe
jest jezioro - Wigry o krętych brzegach, licznych zatoczkach i wyspach. Największą osobliwością Parku są
jednak suchary - śródleśne małe jeziorka dystroficzne, o brunatnej wodzie i brzegach obrośniętych
korzuchami mchów oraz inną roślinnością torfowiskową. Park to królestwo licznie występujących tu bobrów.
Występują tu gatunki reprezentujące różne elementy geograficzne. Najliczniejsze są gatunki środkowoeuropejskie i borealne, lecz występują tu także rośliny reprezentujące element arktyczny, południowosyberyjski, atlantycki, pontyjski i śródziemnomorski. Ciekawa jest obecność we florze Parku 18 gatunków
będących reliktami późnoglacjalnymi i postglacjalnymi. Występują wśród nich m.in. brzoza niska Betula
60/64
humilis, bażyna czarna Empetrum nigrum, skalnica torfowiskowa Saxifraga hirculus i turzyca strunowa Carex
chordorrchiza.
Świat zwierząt, oprócz bezkręgowców, reprezentowany jest przez 46 gatunków ssaków, 204 gat. ptaków, 5
gat. gadów, 12 gat. płazów i 32 gat. ryb. Najbardziej charakterystycznym gatunkiem będącym symbolem
Wigierskiego Parku Narodowego, jest bóbr europejski (Castor fiber). Jest to największy z europejskich
gryzoni.
•
Park zajmuje powierzchnię 59 223 ha i obejmuje dolinę Biebrzy począwszy od jej źródeł, a skończywszy na
ujściu do Narwi. Niemal cały bieg rz. Biebrzy znajduje się na terenie parku (ok. 155 km).
Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego spotyka się zbiorowiska wodne, bagienne, torfowiskowe,
szuwary, a także zbiorowiska leśne (olsy, brzeziny, łęgi). Szczególnie cenna jest duża grupa zbiorowisk
mechowiskowych, zawierających liczne gatunki rzadkie i reliktowe (brzoza niska, wierzba lapońska, gnidosz
królewski), zanikające w innych częściach kraju.
Szata roślinna odznacza się ogromną różnorodnością, wysokim stopniem naturalności i obecnością wielu
rzadkich gatunków, jak storczyki (storczyk krwisty, obuwik pospolity, podkolan biały, kruszczyk
rdzawoczerwony, kruszczyk szerokolistny, tajęża jednostronna), rosiczki (rosiczka okrągłolistna, rosiczka
długolistna), widłaki (jałowcowaty, goździsty, wroniec) i inne.
Na Bagnach Biebrzańskich gniazduje wiele gatunków ptaków związanych ze środowiskiem bagiennym.
Występują tu izolowane stanowiska lęgowe gatunków borealnych, a także gatunków, których centrum zasięgu
geograficznego znajduje się w strefie tajgi i tundry. Ponadto Kotlina Biebrzańska ma ogromne znaczenie dla
wielu gatunków ptaków żerujących oraz wypoczywających w czasie corocznych wędrówek. Dla ptaków
siewkowatych, wymagających rozległych, podmokłych obszarów, Biebrza stanowi jedną z najważniejszych
ostoi w Europie Środkowej.
Najbardziej charakterystyczne lęgowe gatunki ptaków to: batalion (widoczny w emblemacie parku),
wodniczka, dubelt, kszyk, kulik wielki, biegus zmienny, żuraw, rybitwa białoskrzydła i białowąsa, puchacz,
orlik krzykliwy oraz sowa błotna.
Najbardziej charakterystycznym ssakiem Biebrzańskiego PN jest łoś, który jedynie tu przetrwał okres II wojny
światowej. Natomiast w podziemiach budowli wojskowych (zniszczonych fortów i schronów) znajduje się duże
zimowiska nietoperzy - określanych jako jedynych ssaków zdolnych do aktywnego lotu.
Na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego występuje 49 gatunków ssaków, 275 gatunków ptaków, 36 –
ryb, 12 – płazów, 5 – gadów. Bezkręgowce są reprezentowane przez ponad 700 gatunków motyli, 448
gatunków pająków, ponad 500 gatunków chrząszczy, 19 gatunków pijawek oraz 42 gatunki chruścików.
•
Narwiański Park Narodowy leży w dolinie Narwi i zajmuje powierzchnię 6 810,23 ha. Wody rzeki Narew
utworzyły w tym miejscu liczne bagna i rozlewiska, są tu też bardzo żyzne gleby torfowe, brunatne oraz mady.
Ten Park jest siedliskiem bardzo wielu gatunków ptaków np.: bielik. Żyją tutaj również gatunki zagrożone
wyginięciem np.: bojownik batalion. Możemy też spotkać tutaj gronostaje, tchórze itp. Rzadkim gatunkiem
motyla dziennego w Narwiańskim Parku Narodowym, który ma jedno z 3 istniejących stanowisk w Polsce jest
prawnie chroniony strzępotek edypus . Płynąca wieloma korytami rzeka Narew, a szczególnie z dopływami
Awissy i Strugi na odcinku Suraż – Rzędziany tworzy unikalne krajobrazy nazywane „Polską Amazonią”.
•
Białowieski Park Narodowy
Powierzchnia parku wynosi 10 502 ha i obejmuje niewielką, najlepiej zachowaną część Puszczy
Białowieskiej. Puszcza Białowieska jest najlepiej zachowanym lasem naturalnym na Niżu Europejskim. Ponad
2/3 powierzchni parku zajmują lasy liściaste. Największą powierzchnię zajmują lasy grądowe (dębowograbowe), które rosną na najżyźniejszych glebach puszczy. W miejscach zalewanych przez kilka miesięcy
wodą, rosną olsy i łęgi, składające się głównie z olszy czarnej i jesionu. W suchszych miejscach rosną
61/64
natomiast bory sosnowe, świerkowe i mieszane. Występuje tu 20 zespołów leśnych. Ogólnie flora parku liczy
1000 gatunków roślin, w tym 728 gatunków roślin naczyniowych, 277 gatunków porostów. Spośród
szczególnie rzadkich roślin należy wymienić pełnika europejskiego, kosaćca syberyjskiego, arnikę górską i
fiołka bagiennego.
Puszcza Białowieska jest środowiskiem życia dla olbrzymiej jak na naszą strefę klimatyczną liczby gatunków
zwierząt. Poczynając od bezkręgowców: pierwotniaków, płazińców, obleńców, brzuchorzęsków, mięczaków,
dżdżownic, niesporczaków, pająków, roztoczy, wijów, owadów i wielu innych, aż po kręgowce: ryby, płazy,
gady, ptaki i ssaki – dotychczas stwierdzono w Puszczy obecność ponad 12 tysięcy gatunków zwierząt. W
całej Polsce jest ich około 35-40 tysięcy. Szacuje się, że puszczańska fauna jest rozpoznana w około 50%, a
więc rzeczywista liczba gatunków zamieszkujących ten masyw leśny może liczyć około 25 tysięcy.
Park Krajobrazowe
•
Park Krajobrazowy został utworzony 1976 roku i jest to najstarszy park krajobrazowy w Polsce. Park
obejmuje obszar 6 500 ha, a wokół niego utworzono otulinę o łącznej powierzchni 8 470 ha.
Celem ochrony jest tutaj ochrona walorów przyrodniczych, kulturowych i turystycznych dla potrzeb
dydaktyczno - naukowych i krajoznawczych.
Obszar Parku wyróżnia piękno krajobrazu. Mozaika lasów, łąk, pól, rzek i jezior, rozrzuconych pośród
malowniczych wzniesień, stanowi o unikatowych walorach krajobrazowych tego terenu. Na stosunkowo
niewielkim obszarze występuje ponadto duża różnorodność fauny i flory.
Flora SPK jest bogata - występuje tu ok. 650 gatunków roślin naczyniowych, czemu sprzyja duże
urozmaicenie rzeźby i różnorodność środowisk. Specyfiką Parku jest występowanie wielu rzadkich gatunków
borealnych i reliktów polodowcowych (głównie roślin torfowiskowych) oraz zbiorowisk roślin ciepłolubnych,
porastających nasłonecznione zbocza wzgórz. Do największych rzadkości florystycznych SPK należą:
bluszcz pospolity (chr.), wawrzynek wilczełyko (chr.), bażyna czarna, wełnianeczka alpejska, skrzyp olbrzymi
(chr.), czosnek niedźwiedzi, miesiecznica trwała, kłoć wiechowata, lilia złotogłów (chr.), rosiczki - okrągłolistna
i długolistna (chr.), orlik pospolity (chr.) oraz storczyki (chr. wszystkie gatunki) - kruszczyk błotny i
rdzawoczerwony, lipiennik Loesela, podkolan zielonawy, listera jajowata.
Fauna ma charakter przejściowy pomiędzy fauną środkowoeuropejską a północno i wschodnio- europejską.
W wodach Czarnej Hańczy żyje przedstawiciel wód górskich - wypławek alpejski. W jeziorze Hańcza
występuje zespół skorupiaków charakterystyczny dla wód skandynawsko - bałtyckich oraz gatunki będące
reliktami polodowcowymi. W nielicznych jeziorach SPK żyje rak szlachetny. Spośród ryb występuje tu m.in.:
sieja, sielawa, głowacz białopłetwy i pręgopłetwy, pstrąg potokowy, strzebla potokowa, reintrodukowana troć
jeziorowa, krąp, kiełb, stynka, węgorz, szczupak, lin. Gromadę płazów reprezentują pospolite gatunki żab i
ropuch, kumak nizinny, huczek ziemny, traszka zwyczajna i grzebieniasta. Spośród gadów spotykamy
jaszczurkę zwinkę i żyworódkę, padalca, zaskrońca i żmiję zygzakowatą. W awiofaunie SPK stwierdzono 130
gatunków, w tym 106 gniazdujących. Warto wspomnieć o orzechówce, krasce, białorzytce, dzięciole czarnym,
jerzyku, żurawiu, wildze, pszczołojadzie, krogulcu, kani rudej, orliku krzykliwym oraz zalatującym nad jeziora
Hańcza orle bieliku. Tereny leśne zamieszkuje dzik i sarna.
•
Łomżyński Park Krajobrazowy
Łączna powierzchnia objęta ochroną wynosi 19 664 ha, z czego 7353,5 ha stanowi zasadniczą część Parku,
a 12 310,5 ha tworzy jego strefę ochronną (otulinę).
Ochroną na terenie parku zostały objęte tereny zalewowe doliny Narwi, wyróżniające się występowaniem
wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt oraz unikalnych wartości
krajobrazowych. Walory przyrodnicze i krajobrazowe Parku stwarzają również warunki do prowadzenia
działalności naukowej i dydaktycznej oraz turystyki kwalifikowanej, a stan czystości środowiska do
upowszechniania rozwoju rolnictwa ekologicznego.
62/64
Stwierdza się tutaj występowanie 735 gatunków roślin naczyniowych zebranych w 23 zespołach, zaliczanych
do 9 klas fitosocjologicznych. Z tej liczby 23 to gatunki objęte ochroną całkowitą, 9 gatunków chronionych
częściowo i 94 gatunki rzadkie. Częścią centralną stanowiącą oś Parku jest rzeka Narew.
Część doliny w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki porastają zbiorowiska szuwarowe, głównie szuwar turzycy
zaostrzonej i zespół manny mielec, a w zatorfionych starorzeczach zespół oczeretu jeziornego i skrzypu
bagiennego. Na wyniesieniach mineralnych spotyka się murawy napiaskowe z goździkiem kropkowanym
i zawciągiem pospolitym. W zespołach napiaskowych dominują trawy: mietlica pospolita, kostrzewa
czerwona, tomka wonna, oraz macierzanka piaskowa i przytulia właściwa. Wykształciły się tutaj tęgi i olsy,
gdzie drzewostan tworzą olsza czarna Alnus glutinosa z domieszką jesionu Fraxinus i wiązu Ulnus. W rejonie,
gdzie występują torfowiska źródliskowe spotyka się łęg jesionowo-olszowy.
Fauna Parku najliczniej reprezentowana jest przez ptaki. Naturalne siedliska roślinne i ich różnorodność
powoduje, że znajduje tu doskonałe miejsce bytowania 180 gatunków, w tym aż 137 to gatunki lęgowe. Świat
zwierzęcy reprezentowany jest także przez 41 gatunków ssaków. Wśród nich na podkreślenie zasługuje
szczególne bogactwo drapieżników. Najliczniejsze są gatunki ssaków z rodziny łasicowatych: gronostaj i
łasica łaska. Najsilniej związana z wodą jest wydra, występująca nad rzeką lub większymi starorzeczami. Do
cenniejszych elementów fauny drapieżnej należą także: borsuk, norka amerykańska, kuna domowa i kuna
leśna. Bardzo popularnym gryzoniem jest bóbr europejski.
•
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
Powierzchnia parku wynosi 74 447 ha, a 52 255 ha zajmuje jego strefa ochronna (otulinę).
Obejmuje swoimi granicami przeważającą część Puszczy Knyszyńskiej - jednego z najlepiej zachowanych
kompleksów leśnych. Celem powołania parku była ochrona naturalnych zespołów leśnych, leśnych dolin
rzecznych, licznych źródlisk oraz różnych form geomorfologicznych (moreny czołowe, zagłębienia
wytopiskowe) charakterystycznych dla polodowcowego krajobrazu tego terenu. Puszcza Knyszyńska
położona jest na Podlasiu i zajmuje część Wysoczyzny Białostockiej.
Lasy zajmują 80% powierzchni parku. Mają one charakter wybitnie borealny, zbliżony do południowej tajgi.
Dominują drzewostany sosnowe i sosnowo - świerkowe, miejscami ponad stuletnie. Zbiorowiska zachowały w
dużym stopniu charakter naturalny. W północnej i południowej części Puszczy występują grądy, wzdłuż dolin
rzek i strumieni rosną łęgi jesionowo-olszowe i olsy. Można tu spotkać również rzadkie zbiorowiska boru
bagiennego oraz zespoły trzcinnikowo-świerkowego boru mieszanego i miodownikowo-grabowego lasu
mieszanego. Wśród roślinności nieleśnej cenne są śródleśne zbiorowiska turzycowe o wysokim stopniu
naturalności. We florze parku występuje wiele roślin chronionych, m.in.: brzoza niska, chamedafne północna,
wawrzynek wilczełyko, pełnik europejski i pióropusznik strusi. Zwarte kompleksy leśne są doskonałym
miejscem życia dla jeleni, łosi, saren, borsuków, bobrów i jenotów. Na szczególne podkreślenie zasługuje
występowanie rysia, wilka i żubra. Żyje tutaj wiele gatunków ptaków drapieżnych i łownych, a na terenach
bagiennych, łąkowych i w dolinach rzek można spotkać prawie wszystkie gatunki ptactwa wodnego i
błotnego. Żyją tutaj takie gatunki jak: bocian czarny, orlik krzykliwy, dzięcioł trójpalczasty, myszołów, sokół,
kania ruda i czarna, głuszec, cietrzew, jarząbek, batalion i inne. Na puszczańskich łąkach i polanach spotkać
można wiele gatunków owadów, m in. motyla pazia królowej oraz chrząszcza rohatyńca.
Rezerwaty
•
Rezerwat Perkuć
Rezerwat utworzono w 1970r. na powierzchni 209,82 ha. Położony jest w środkowej części Puszczy
Augustowskiej. Obejmuje lasy, torfowiska i jezioro Kruglak z bogatą i interesującą roślinnością wodną. Teren
rezerwatu ma bardzo bogate ukształtowanie, dzięki czemu występuje tu duża różnorodność zbiorowisk
roślinnych charakterystycznych dla Puszczy Augustowskiej. Wyniesienia morenowe zajmuje sosnowo świerkowy bór mieszany z dorodnym drzewostanem. W bujnym runie występują gatunki rzadkie: macierzanka
barwierska, strzęplica polska, turówka leśna, dzwonek brzoskwiniolistny, jaskier wielokwiatowy. Tego typu
63/64
zbiorowiska leśne są rozpowszechnione na terenie Puszczy. Brzozowo - świerkowy bór torfowcowy jest
jednym z najbogatszych w gatunki mszaków zbiorowisk leśnych. W obrębie 100-metrowego płatu można tu
naliczyć 35-40 gatunków mchów i wątrobowców. Obok brzozowo - świerkowego boru torfowcowego dość
duże powierzchnie zajmuje tu bór świerkowy torfowcowy z bujnie rozwiniętą warstwą mchów złożoną głównie
z torfowców.
•
Rezerwat Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej
Rezerwat utworzono w 2003 roku, a obszar, który rezerwatu zajmuje powierzchnię 8 581. Rezerwat leśny
składający się z 19 fragmentów. Obejmuje najlepiej zachowane, typowe dla Puszczy Białowieskiej grądy, łęgi,
olsy i bory oraz siedliska z dominacją starych drzewostanów. Występują tu prawie wszystkie typy zbiorowisk
leśnych Puszczy.
•
Rezerwat Dębowy Grąd
Rezerwat leśny obejmujący fragment Puszczy Białowieskiej z naturalnymi zespołami grądowymi, z dużym
udziałem dębu i jesionu oraz zatorfioną dolinę rz. Dubitka, powstał w 1985 roku. Zajmuje on powierzchnię
100,47 ha. Celem rezerwatu jest zachowanie w naturalnym stanie fragmentu Puszczy z dorodnym
wielogatunkowym drzewostanem z dużym udziałem dębu i jesionu. Teren rezerwatu jest równinny, lekko
pochylony w kierunku zachodnim, wzniesiony średnio 160 m n.p.m. Różnice wysokości na terenie rezerwatu
nie przekraczają 5 m. W zachodniej części rezerwatu występuje płaska zatorfiona dolina, którą płynie
niewielki strumień o nazwie Dubitka. Południowo-wschodnią część rezerwatu zajmuje grąd żyzny czyśćcowy.
W drzewostanie obok dominującego graba występuje świerk, dąb, jesion, lipa, rzadziej klon. Niektóre dęby
osiągają wymiary drzew pomnikowych. Runo tworzą głównie gatunki grądowe. W drzewostanie pojawia się
olsza czarna, a w runie - gatunki łęgowe: turzyca odległokłoskowa, skrzyp leśny, kostrzewa olbrzymia,
śledziennica skrętolistna, czartawa drobna i inne. Występują tu też podtopione dolinki z roślinnością typowo
łęgową. Grąd murszowy zajmuje również zachodnie obrzeże rezerwatu. Zatorfioną dolinę strumienia zajmuje
łęg jesionowo-olszowy z dorodnym drzewostanem olszowym z niewielką domieszką jesionu i świerka. W
warstwie krzewów występuje nielicznie leszczyna, trzmielina zwyczajna, kruszyna oraz porzeczki: czerwona i
czarna. W runie dominuje pokrzywa zwyczajna. Spotyka się tu też szereg gatunków grądowych, jak
gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, podagrycznik pospolity oraz niektóre rośliny olsowe: psiankę
słodkogórz, karbieniec pospolity, rzadziej inne. W warstwie mchów występuje licznie merzyk fałdowany.
•
Rezerwat Krajobrazowy im. Prof. Wł. Szafera
Rezerwat położony na terenie gminy Hajnówka i Białowieża w południowo-wschodniej części województwa
podlaskiego. Początki ochrony datowane są na 1921 rok, restytucja w 1969. Powierzchnia rezerwatu wynosi
1356,91 ha. Przedmiotem ochrony są reprezentujące niemal całą Puszczę zbiorowiska leśne od łęgów i
olsów poprzez grądy do borów świerkowych i sosnowych - łącznie 17 różnych zbiorowisk. Zbiorowiska
charakteryzują się zróżnicowaną strukturą wiekową i wielkościową drzew, rosną tu liczne drzewa pomnikowe.
Na terenie rezerwatu zlokalizowano 37 kurhanów z X-XIII wieku. Największym wzniesieniem jest Góra
Batorego – 183 m n.p.m.
64/64

Raport z analizy środowiskowej dopuszczalnych przebiegów trasy

Transkrypt

Podobne dokumenty

światowy dzień zdrowia - Powiatowa Stacja Sanitarno

Rowerowy Rajd Młodych Rolników do Brukseli

Zbiórka odpadów wielkogabarytowych, mebli, zużytego sprzętu

Linia: 16 - ZTM Poznań

Rowerem przez powiat po raz trzeci

Mapa sytuacyjna projektu. Trasy edukacyjne Szczegółowy opis tras